Giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh, sinh viên trường cao đẳng cơ điện và nông nghiệp nam bộ thành phố cần thơ

O

V

TRƢỜN

OT O

HỌ V NH


Ớ THỊ N A

O

LÝ TƢỞN

V ÊN TRƢỜN

HM N

AO ẲN

NAM

Ơ

HO HỌ S NH, SINH
ỆN V NÔN

N H ỆP

TH NH PHỐ ẦN THƠ

Chuyên ngành: Chính trị học
Mã số: 60.31.02.01
LUẬN VĂN TH C SỸ KHOA HỌC CHÍNH TRỊ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. ùi Văn ũng

ỒN

TH P - 2015

1


LỜ

ẢM ƠN

Trong q trình thực hiện đề tài, tơi đã nhận được sự quan tâm giúp đỡ
của nhiều đơn vị, cá nhân.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Khoa Giáo dục Chính trị,
Phịng đào tạo Sau Đại học, quý thầy giáo, cô giáo Trường Đại học Vinh đã tạo
điều kiện, giúp đỡ tận tình trong quá trình học tập cũng như nghiên cứu đề tài
này.
Tôi xin bày tỏ sự tri ân sâu sắn đến PGS.TS. Bùi Văn Dũng đã tận tình
hướng dẫn, giúp đỡ, để tơi hồn thành luận văn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu Nhà trường, các đồng nghiệp
Trường Cao đẳng Cơ điện và Nơng nghiệp Nam Bộ đã cổ vũ, khuyến khích,

động viên, khích lệ để tơi học tập hồn thành tốt nghiệp luận văn thạc sỹ.
Trân trọng!
ồng Tháp, tháng 4 năm 2015
Tác giả

ới Thị Nga

2


M

L

A. MỞ ẦU
.N

5

UNG

hƣơng 1:
M N

18

Ơ SỞ LÝ LUẬN

ỦA V Ệ

O

LÝ TƢỞN

H

HO HỌ S NH, S NH V ÊN……………………………...................18

1.1. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài………………………….......16
1.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về giáo
dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên…………………………………………24
1.3. Tính tất yếu của cơng tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh, sinh viên
hiện nay…………………………………………………………………………...29
hƣơng 2:

Ơ SỞ THỰ

CÁCH M N
ỆN V NÔN

HO HỌ

T ỄN

ỦA

ÔN

T

O

S NH, S NH V ÊN TRƢỜN

N H ỆP NAM

LÝ TƢỞN
AO

ẲN

Ơ

TH NH PHỐ ẦN THƠ …………...50

2.1. Một số nét khái quát về Trường Cao đẳng Cơ điện và Nông nghiệp Nam Bộ
thành phố Cần Thơ………………………………………………………………..50
2.2. Tình hình thực hiện cơng tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh, sinh
viên Trường Cao đẳng Cơ điện và Nông nghiệp Nam Bộ thành phố Cần Thơ…55
hƣơng 3: PHƢƠN
QUẢ ÔN

T

SINH VIÊN TRƢỜN

HƢỚN
O

V M T SỐ

LÝ TƢỞN

AO

ẲN

Ơ

Ả PH P NÂN
HM N
ỆN V

NÔN

AO H ỆU

HO HỌ S NH,
N H ỆP NAM

TH NH PHỐ ẦN THƠ…………………………………………………...74
3.1. Phương hướng nâng cao hiệu quả công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho
học sinh, sinh viên Trường Cao đẳng Cơ điện và Nông nghiệp Nam Bộ thành phố
Cần Thơ hiện nay…………………………………………………………………74
3.2. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho
học sinh, sinh viên Trường Cao đẳng Cơ điện và Nông nghiệp Nam Bộ thành phố
Cần Thơ hiện nay…………………………………………………………………84
3


. KẾT LUẬN

101

.T

103

L ỆU THAM KHẢO

E. PH L

108

4


A. MỞ ẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Thanh niên là lực lượng xã hội to lớn, một trong những nhân tố quan
trọng quyết định tương lai, vận mệnh dân tộc; là lực lượng chủ yếu trên nhiều
lĩnh vực, đảm nhiệm những cơng việc địi hỏi hi sinh, gian khổ, sức khỏe và
sáng tạo. Thanh niên là rường cột của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất
nước, là lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, một trong
những nhân tố quyết định sự thành bại của sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước, hội nhập quốc tế và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Thanh niên được
đặt ở vị trí trung tâm trong chiến lược bồi dưỡng, phát huy nhân tố và nguồn lực
con người. Trong Di chúc của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng viết: “Đồn
viên và thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, khơng
ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo giáo dục lý tưởng cách

mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội
vừa “hồng”, vừa “chuyên” [33; 98]. Theo Bác, tương lai của đất nước, của dân
tộc nằm ngay trong tay các thế hệ thanh niên. Người khẳng định, thanh niên là
lực lượng cách mạng hùng hậu, bộ phận quan trọng của dân tộc, là lớp người kế
tục sự nghiệp cách mạng của cha anh.
Kế thừa những tư tưởng của Bác về thanh niên, Đảng, Nhà Nước quan
tâm bồi dưỡng được hàng triệu thanh niên với đầy đủ những phẩm chất cao q
góp phần làm rạng rỡ non sơng gấm vóc, làm tỏa sáng trí tuệ và bản lĩnh Việt
Nam trên trường quốc tế. Chúng ta khơng chỉ có thanh niên anh hùng trong
chiến đấu mà cịn có thanh niên tiêu biểu trong lao động sản xuất. Giáo dục lý
tưởng cách mạng cho thanh niên là làm cho thanh niên hiểu được vai trị sứ
mệnh của mình đối với đất nước và thể hiện được bản lĩnh của mình trong sự
nghiệp dân giàu nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Lý tưởng cách
mạng phải ngấm sâu trong nhận thức, trở thành lẽ sống, thành phương châm xử

5


thế và phương thức hành động của thanh niên. Văn kiện Đại hội Đảng toàn
quốc lần thứ XI (2011) đã xác định: “làm tốt cơng tác giáo dục chính trị, tư
tưởng, truyền thống, lý tưởng, đạo đức và lối sống, tạo điều kiện học tập, lao
động, giải trí, phát triển thể lực, trí tuệ cho thế hệ trẻ; khuyến khích cổ vũ thanh
niên ni dưỡng ước mơ, hồi bão lớn, xung kích, sáng tạo, làm chủ khoa học
cơng nghệ hiện đại” [17;65].
Nhìn chung, thanh niên nước ta hiện nay có lịng u nước nồng nàn,
ln phát huy truyền thống tốt đẹp của các thế hệ cha anh, khẳng định niềm tin
vào mục tiêu, lý tưởng cách mạng và sự lãnh đạo của Đảng; có nhận thức và
thái độ chính trị đúng đắn, kiên quyết chống lại những biểu hiện sai trái, âm
mưu “diễn biến hịa bình”, các hành vi gây tổn hại đến sự phát triển đất nước
của các thế lực phản động, thù địch; quan tâm đến các vấn đề chính trị, kinh tế,

xã hội của đất nước (1); có ý chí vươn lên trong học tập, lao động và cơng tác,
mong muốn đất nước sớm thốt khỏi nghèo nàn, lạc hậu, không thua kém các
nước trên thế giới, được cống hiến nhiều nhất cho công cuộc chấn hưng đất
nước; sẵn sàng vì lợi ích dân tộc, bảo vệ chủ quyền quốc gia, tình nguyện vì
cộng đồng. Nhiều thanh niên có ý thức chính trị tốt; tỷ lệ thanh niên phấn đấu
trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam ngày càng tăng (2). Đa số thanh
niên nước ta hiện nay có phẩm chất tốt, tơn trọng các chuẩn mực đạo đức xã
hội, giá trị văn hóa truyền thống dân tộc, có ý thức cơng dân, chấp hành pháp
luật, tích cực tham gia các phong trào, hoạt động đồn thể, xung kích, sáng tạo,
tình nguyện vì cộng đồng; sống có nghĩa tình, ln biết quan tâm, giúp đỡ
người khác, tinh thần tương thân tương ái đã được khơi dậy, trở thành xu hướng
chủ đạo lôi cuốn và thu hút giới trẻ (3). Nhiều tấm gương thanh niên vượt qua
khó khăn của bản thân, gia đình để vươn lên thành những người hữu ích; khơng
ít thanh niên dám đấu tranh quyết liệt với các hiện tượng tiêu cực và tệ nạn xã
hội, tỏ thái độ lo lắng, băn khoăn trước các hiện tượng tiêu cực và tệ nạn xã hội,
bất bình trước những sai phạm của cán bộ, đảng viên thối hóa, biến chất, vi
6


phạm pháp luật. Phần lớn thanh niên hiện nay có đời sống văn hóa, tinh thần
phong phú, nhu cầu giải trí lành mạnh, lên án những hoạt động giải trí không
lành mạnh, không phù hợp với thuần phong, mỹ tục của dân tộc.
Tuy nhiên, hiện nay cũng cịn khơng ít thanh niên khơng có chí hướng rõ
ràng, chưa hiểu biết đầy đủ truyền thống cách mạng của Đảng và dân tộc, ít
quan tâm đến tình hình đất nước; một bộ phận thanh niên lười lao động, lười
học tập, ngại khó, ngại khổ, chưa làm tròn trách nhiệm và nghĩa vụ của mình ở
gia đình, địa phương, đơn vị; khơng có ý chí vươn lên làm giàu cho bản thân và
xã hội, có những thanh niên có biểu hiện giảm sút niềm tin, bản lĩnh non kém,
bị lơi kéo, kích động tham gia vào các hoạt động vi phạm pháp luật. Đạo đức,
lối sống của một bộ phận thanh thiếu niên cịn lệch lạc, đề cao hưởng thụ, sống

thực dụng, ích kỷ, đua địi, xa hoa lãng phí, sùng bái thần tượng thái quá, ít
quan tâm đến cộng đồng và những người xung quanh. Một bộ phận thanh thiếu
niên thiếu ý thức rèn luyện, khơng tích cực tham gia các hoạt động Đoàn, Hội,
Đội, các phong trào và hoạt động tập thể do nhà trường, địa phương tổ chức;
lười học tập, lao động, không dám đấu tranh với sai trái, tiêu cực, thờ ơ, vô cảm
trước nỗi đau của người khác, ích kỷ, bất hiếu với cha mẹ, thiếu trách nhiệm với
cộng đồng, thiếu quan tâm đến tình hình đất nước; một số thanh thiếu niên mắc
tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật.
Trong bối cảnh hiện nay, giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên
càng quan trọng hơn bao giờ hết. Đó là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị,
của tồn xa hội trong đó nghành giáo dục giữ vai trị chủ đạo. Nhân thức được
điều đó các cơ sở giao dục đã có nhiều giải pháp tăng cường công tác quản lý và
giáo dục thanh niên, học sinh, sinh viên. Trong xu thế chung đó, ngành giáo dục
Cần Thơ nói chung, Trường Cao đẳng Cơ điện và Nơng nghiệp Nam Bộ nói
riêng đã có nhiều giải pháp hữu hiệu trong công tác giáo dục lý tưởng cách
mạng cho thanh niên. Tuy nhiên trong thực tế cũng bộc lộ những bất cập. Việc
tổ chức giáo dục chưa thật sự linh hoạt, vai trị của cấp ủy chính quyền, đoàn
7


thể chưa rõ nét, sinh viên chưa chú trọng đến tự giáo dục. Cơ sở vật chất, điều
kiện phương tiện, vật tư, nhân lực chưa được đầu tư đúng mức. Cơ chế chính
sách đầu tư cho cơng tác này cịn nhiều hạn chế. Vì vậy nâng cao hiệu quả giáo
dục lý tưởng cách mạng cho học sinh, sinh viên Trường Cao đẳng Cơ điện và
Nông nghiệp Nam Bộ thành phố Cần Thơ là một vấn đề cấp thiết. Vì lí do như
trên, tôi mạnh dạn chọn vấn đề: “Giáo dục lý tƣởng cách mạng cho học sinh,
sinh viên Trƣờng Cao đẳng

ơ điện và Nông nghiệp Nam

ộ thành phố

ần Thơ trong giai đoạn hiện nay” làm đề tài luận văn thạc sỹ chính trị học
cho mình.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Vấn đề lý tưởng cách mạng và giáo dục lý tưởng cách mạng đã và đang
thu hút sự quan tâm nghiên cứu của nhiều nhà khoa học. Cho đến nay đã có khá
nhiều cơng trình được cơng bố, trong đó có những cơng trình liên quan đến đề
tài, tiêu biểu như:
- Các cơng trình tham khảo, chun khảo
Lý tưởng cách mạng của thanh niên Việt Nam trong sự nghiệp đổi mới
của Đỗ Mười (1995). Tác giả khẳng định, thanh niên Việt Nam hiện nay tuyệt
đại đa số tin tưởng con đường đi lên chủ nghĩa xã hội mà Đảng và Bác Hồ đã
chọn lựa, có lịng u nước nồng nàn, tinh thần lao động sáng tạo, ý thức tự lập,
tự cường. Các cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể cần quan tâm, chăm lo, giáo
dục đạo đức, lý tưởng cách mạng cho thanh niên. Bởi hiện nay cịn một số bộ
phận khơng nhỏ thanh niên rời xa lý tưởng cách mạng, có tư tưởng hưởng thụ
mà lãng quên trách nhiệm với tổ quốc, gia đình và với chính bản thân mình.
Hồ Đức Việt (1996), Thanh niên với sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước, tác giả nhấn mạnh vai trị, sứ mệnh của mình trong thời kỳ hội
nhập và phát triển. Trách nhiệm của thanh niên là phải kế thừa truyền thống
cách mạng của cha ông và phát huy điều kiện lịch sử mới. Từ đó tác giả đề xuất

8


các giải pháp tăng cường giáo dục giá trị sống, bồi dưỡng lý tưởng cách mạng
cho thanh niên.
Trần Quy Nhơn (2005), Tư tưởng Hồ Chí Minh về bồi dưỡng thế hệ cách
mạng cho đời sau, đã làm rõ bồi dưỡng lý tưởng cách mạng cho thanh niên là

việc làm rất cần thiết. Sự nghiệp xây dựng dân chủ xã hội vì mục tiêu dân giàu,
nước mạnh, dân chủ, cơng bằng, văn minh phụ thuộc phần lớn vào thanh niên.
Do đó giác ngộ lý tưởng cách mạng, xây dựng niềm tin, bản lĩnh chính trị cho
thanh niên là nhiệm vụ cấp bách của cả hệ thồng chính trị, trong đó ng ành giáo
dục, đào tạo phải đóng vai trị nịng cốt.
Phạm Tất Dong (1995), Cải tiến cơng tác giáo dục chính trị tư tưởng đạo
đức, lối sống cho học sinh, sinh viên trong hệ thống giáo dục quốc dân. Tác giả
đã luận giải cơ sở lý luận cơ bản về giáo dục chính trị, lối sống cho thanh niên
và tầm quan trọng của việc giáo dục đạo đức, lối sống cho thanh niên Việt Nam
hiện nay. Phân tích đánh giá thực trạng cơng tác giáo dục chính trị, tư tưởng,
giáo dục đạo đức lối sống cho thanh niên nước ta hiện nay.
Đồn Nam Đàn (2000), “Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục đào tạo thanh niên ở nước ta hiện nay”, Đề tài khoa học cấp nhà nước mã số
NN.7. Tác giả cho rằng, giáo dục và đào tạo thanh niên vừa “hồng” vừa
“chuyên” theo tư tưởng Hồ Chí Minh việc làm có ý nghĩa chiến lược. Trên cơ
sở khảo sát, đánh giá tình hình giáo dục thanh niên hiện nay, đề tài đã nêu ra
những phương pháp vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong giáo dục thanh niên.
Trong đó tác giả lưu tâm cần nâng cao nhận thức của thanh niên về sự nghiệp
đổi mới, tạo môi trường thuận lợi để thanh niên học tập nâng cao trình độ, từng
bước hồn thiện nhân cách, phát huy vai trị xung kích trong hoạt động thực
tiễn; định hướng nghề nghiệp và tạo việc làm cho thanh niên, xây dựng bản lĩnh
cho thanh niên; giúp họ khắc phục những hạn chế, thiếu sót.
Trần Văn Miều (2002), “Tình hình tư tưởng thanh niên và cơng tác giáo
dục của đồn thanh niên giai đoạn hiện nay”, Đề tài nghiên cứu cấp Bộ. Trên
9


cơ sở phân tích điều kiện khách quan tác động làm phân hóa tư tưởng, tâm lý
của thanh niên và thực trạng cơng tác tập hợp đồn kết thanh niên của tố chức
Đoàn hiện nay, tác giả đã đề xuất các giải pháp tăng cường công tác quản lý và
giáo dục thanh niên của Đoàn thanh niên, nhất là Đoàn thanh niên trong các

trường học. Tác giả đặc biệt nhấn mạnh giải pháp giáo dục chính trị, tư tưởng,
giáo dục pháp luật, giáo dục đạo đức lối sống và giáo dục kỹ năng sống cho
thanh niên. Các cấp bộ đoàn cần cụ thể hóa kế hoạch hoạt động phù hợp với
tâm lý, nguyện vọng của thanh niên, tạo ra nhiều hoạt động bổ ích mà thanh
niên cần. Lãnh đạo Đồn cần làm tốt công tác tham mưu với cấp ủy, chính
quyền, phối hợp với các tổ chức đồn thể trong công tác quản lý và giáo dục
thanh niên.
Ngày 24/3/2015, Ban Bí thư Trung ương Đảng đã ra “Chỉ thị số 42CT/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng
cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ giai đoạn 2015-2030” đã
nhấn mạnh: Giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ
trẻ ln được Đảng, Nhà nước, gia đình, nhà trường và tồn xã hội quan tâm.
Những năm qua, nhiều nghị quyết, chỉ thị của Đảng về công tác thanh niên và
giáo dục thế hệ trẻ đã được triển khai, đạt nhiều kết quả. Hệ thống pháp luật,
công tác quản lý nhà nước về thanh thiếu nhi ngày càng được hoàn thiện. Giáo
dục về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đạo đức, lối sống cho thế
hệ trẻ không ngừng được tăng cường và đổi mới. Thông qua các hoạt động giáo
dục, các cuộc vận động, phong trào thi đua yêu nước đã tạo môi trường lành
mạnh để thế hệ trẻ rèn luyện, trưởng thành, góp phần hình thành lý tưởng cách
mạng, đạo đức cao đẹp, lối sống nghĩa tình, tuân thủ pháp luật, từng bước hoàn
thiện nhân cách. Trong thời gian tới, công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo
đức, lối sống cho thế hệ trẻ phải được tiếp tục tăng cường và nâng cao về chất
lượng, nhằm góp phần xây dựng thế hệ trẻ Việt Nam giàu lòng yêu nước, tự
cường dân tộc, kiên định lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; có đạo
10


đức trong sáng, ý thức tuân thủ pháp luật; có năng lực, bản lĩnh trong hội nhập
quốc tế; có sức khỏe, tri thức, kỹ năng lao động, trở thành những cơng dân tốt,
tích cực tham gia vào sự nghiệp đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

- Luận văn, luận án, tạp chí
Lương Thị Minh Thư (2010) Luận văn Thạc sĩ với chủ đề “Vấn đề giáo
dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc
tế”. Luận văn luận giải, làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về giáo dục lý
tưởng cách mạng cho thanh niên và tầm quan trọng của việc giáo dục lý tưởng
cách mạng cho thanh niên Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Phân tích, đánh
giá thực trạng lý tưởng cách mạng của thanh niên và công tác giáo dục lý tưởng
cách mạng cho thanh niên ở nước ta hiện nay. Nêu và phân tích những nội dung
cơ bản và những giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục lý tưởng
cách mạng cho thanh niên trong quá trình hội nhập quốc tế ở Việt Nam hiện
nay.
Diệp Minh Giang (2011), Xây dựng đạo đức cho thanh niên Việt Nam
trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, Luận án Tiến sỹ Triết
học. Tác giả cho rằng, trong điều kiện của nền kinh tế thị trường, thanh niên bị
tác động của nhiều nhân tố, trong đó có đan xen những nhân tố thuận lợi và
những nhân tố bất lợi, khó lường. Thanh niên đang đứng trước sự chọn lựa giữa
giá trị sống tích cực và những địi hỏi vật chất tầm thường, giữa cống hiến và
hưởng thụ, giữa lợi ích và trách nhiệm, giữa được và mất. Vì lẽ đó, chúng ta
phải định hướng cho thanh niên lựa chọn những giá trị tốt đẹp, phù hợp truyền
thống lịch sử của dân tộc, gạt bỏ, loại trừ những thói hư tật xấu. Theo tác giả,
xây dựng đạo đức lý tưởng cho thanh niên phải tuân thủ các nguyên tắc: phù
hợp điều kiện kinh tế xã hội, phù hợp tâm lý, lứa tuổi, huy động sức mạnh của
toàn thể xã hội và kế thừa tinh hoa đạo đức của dân tộc và nhân loại. Biện pháp
đặt ra phải đồng bộ từ nâng cao nhận thức của cấp ủy, chính quyền, đồn thể về
11


vai trị, vị trí của thanh niên đến hồn thiện thể chế, pháp luật, đẩy mạnh phát
triển kinh tế xã hội, đẩy mạnh giáo dục gia đình, nhà trường và nâng cao vai trò
tự giáo dục của thanh niên.

Trần Quốc Đạt (2014) đã hệ thống hoá một cách khoa học những vấn đề
có tính lý luận về cơng tác giáo dục nói chung và về giáo dục lý tưởng cách
mạng cho thanh niên nói riêng; đánh giá thực trạng cơng tác giáo dục lý tưởng
cách mạng, các yếu tố khách quan, chủ quan cũng như trách nhiệm của các chủ
thể trong hệ thống chính trị có trách nhiệm đến giáo dục thanh niên. Phân tích,
đánh giá các yếu tố điều kiện tự nhiên, truyền thống cách mạng, thói quen, tập
quán, cốt cách con người Hà Tĩnh cùng các thiết chế văn hố trên địa bàn ảnh
hưởng đến q trình giáo dục thanh niên. Đề tài đặc biệt nhấn mạnh đến vai trị
chủ thể của tổ chức Đồn thanh niên trong thực hiện chức năng giáo dục lý
tưởng cách mạng cho thanh niên trên địa bàn. Từ đó, tác giả đã đưa ra các giải
pháp cũng như những kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác
giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên trong luận văn “Công tác giáo dục
lý tưởng cách mạng cho thanh niên trên địa bàn Hà Tĩnh”
Nguyễn Phương Hồng (1997), “Mấy ý kiến về việc phát huy nhân tố con
người trong việc giáo dục lý tưởng cộng sản và đạo đức cách mạng cho thanh
niên”, Tạp chí Xây dựng Đảng, (số) 07/1997. Tác giả cho rằng phát huy nhân tố
con người chính là tạo ra nguồn lực lao động trẻ, khỏe, sáng tạo. Nguồn lực đó
khơng ai khác là lực lượng thanh niên. Do vậy phát huy vai trò của thanh niên là
cần thiết, giữ vai trò quyết định sự phát triển lâu bền của đất nước. Trong đó,
giáo dục lý tưởng cộng sản và đạo đức cách mạng mà thực chất là giáo dục lịng
u nước, ý chí thiết tha với độc lập dân tộc đóng vai trị nền tảng. Vì lẽ đó cần
phải quan tâm hơn nữa đến cơng tác giáo dục đạo đức, lý tưởng cách mạng cho
thanh niên với hình thức, nội dung phù hợp tâm lý thanh niên, phù hợp điều
kiện sống, lao động và cống hiến của tuổi trẻ.

12


Đoàn Văn Khiêm (2001), “Lý tưởng đạo đức và việc giáo dục lý tưởng
đạo đức cho thanh niên trong điều kiện hiện nay”, Tạp chí Triết hoc, (số)

02/2001. Bài viết đã đề cập đến thực trạng lý tưởng đạo đức và công tác giáo
dục lý tưởng đạo đức cho thanh niên trong điều kiện kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa, thể hiện triết lý sâu sắc về mối quan hệ giữa yêu cầu
giáo dục giá trị đạo đức tốt đẹp cho thanh niên và những điều kiện thực tế để
thực hiện hoạt động giáo dục đó. Theo tác giả, giáo dục lý tưởng đạo đức cho
thanh niên phải là một quá trình thống nhất từ giáo dục gia đình, cộng đồng, nhà
trường đến vai trị tự giáo dục của thanh niên. Cần phải tạo lập môi trường kỷ
luật, kỷ cương trong mọi hoạt động xã hội, là trách nhiệm của cả hệ thống chính
trị. Thực hiện giáo dục lý tưởng, đạo đức song hành với hoạt động giáo dục kiến
thức văn hóa, tạo dựng niềm tin trong thanh niên.
Trần Hùng Phi (2006), “Xây dựng bản lĩnh chính trị cho thanh niên ở
nước ta hiện nay”, Tạp chí khoa học Chính trị, (số) 02/2006. Theo tác giả, bản
lĩnh chính trị cần có của thanh niên Việt Nam hiện nay là hết lòng, hết sức
phụng sự Tổ Quốc, phụng sự Nhân dân, ra sức thi đua lao động để xây dựng và
bảo vệ độc lập, tự do, dân giàu, nước manh. Để làm được điều đó, thanh niên
phải ln giữ vững lập trường, kiên định mục tiêu lý tưởng mà mình đã chọn,
khơng bị dao động trước bất kỳ hồn cảnh nào. Để làm được điều đó, phải nâng
cao sự hiểu biết cho thanh niên về truyền thống lịch sử dân tộc, tạo niềm tin cho
thanh niên về tính ưu việt của con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, vai trò của
Đảng Cộng sản. Xây dựng các mẫu hình tiên tiến trong thanh niên trong lối
sống, học tập, rèn luyện, trong đấu tranh với những thói hư, tật xấu, tạo sức lan
tỏa sâu rộng trong đời sống tinh thần của thanh niên.
Lê Thị Ngọc Dung, Hồ Bá Thâm (2008), “Một vài hiện tượng tiêu cực
trong thanh niên hiện nay và công tác giáo dục, vận động thanh niên”, Tạp chí
Tâm lý học, (số) 08/2008. Tác giả khẳng định, thanh niên Việt Nam có những
đóng góp quan trọng trong công cuộc đấu tranh bảo vệ tổ quốc và xây dựng đất
13


nước. Thanh niên đã thể hiện bản lĩnh và trí tuệ Việt Nam trên trường quốc tế.

Tuy nhiên, cũng dễ dàng nhận thấy vẫn cịn một bộ phận khơng nhỏ các cán bộ,
đoàn viên bộc lộ những tiêu cực trong lối sống, trong hành vi của mình như:
chạy theo lối sống thực dụng, ích kỷ, lãng qn vai trị, trách nhiệm và bổn phận
của mình trước gia đình, cộng đồng, xã hội. Những biểu hiện đó đã và đang làm
suy giảm lòng tin của Đảng và Nhân Dân vào thế hệ thanh niên. Vì vậy, cần
phải có các giải pháp đồng bộ với các hình thức linh hoạt, mềm dẻo, để giáo
dục đạo đức, định hướng những giá trị tốt đẹp cho thanh niên.
Qua tìm hiểu các cơng trình nghiên cứu, luận án, luận văn, các bài báo
khoa học, chúng tơi nhận thấy:
Thứ nhất: Các cơng trình nêu trên đã khẳng định thanh niên là lực lượng
chủ lực của đất nước. Công tác giáo dục đạo đức, lý tưởng cách mạng cho thanh
niên giữ vị trí quan trọng và rất cần thiết trong giai đoạn hiện nay.
Thứ hai: Để làm tốt công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên
cần phải xuất phát từ tâm tư, tình cảm, nguyện vọng của thanh niên và yêu cầu
thực tiễn của đất nước của mỗi cơ quan, đơn vị. Đây là trách nhiệm của Đảng,
chính quyền, các tổ chức đồn thể, trong đó tổ chức Đồn phải đóng vai trị
nịng cốt, là tổ chức của thanh niên, do thanh niên và vì thanh niên.
Thứ ba: Giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên là một quá trình lâu
dài, đồng bộ với nhiều giải pháp, từ công tác tư tưởng đến tổ chức, quản lý.
Trong đó lấy giáo dục thuyết phục, động viên khuyến khích làm nền tảng, tổ
chức các hoạt động giáo dục kiến thức, rèn luyện kỹ năng, giải quyết việc làm
có ý nghĩa quyết định.
Tuy nhiên, qua tìm hiểu các cơng trình nghiên cứu nêu trên, chúng tơi
cũng nhận thấy cịn có những khoảng trống mà các đề tài chưa đề cập hoặc đề
cập chưa phù hợp với các đối tượng mà chúng tôi tập trung nghiên cứu. Đó là:

14


Thứ nhất: Chưa làm rõ khái niệm giáo dục, lý tưởng đạo đức cách mạng

cho thanh niên, sinh viên Trường Cao đẳng Cơ điện và Nông nghiệp Nam Bộ
thành phố Cần Thơ
Thứ hai: Chưa có cơng trình đi sâu khảo sát, đánh giá thực trạng tình
hình lý tưởng đạo đức cách mạng và công tác giáo dục đạo đức cho học sinh
trên địa bàn Trường Cao đẳng Cơ điện và Nông nghiệp Nam Bộ thành phố Cần
Thơ.
Thứ ba: Các công trình nghiên cứu chưa đề cập phương hướng và các
giải pháp nâng cao hiệu quả giáo dục lý tưởng đạo đức cách mạng cho sinh viên
Trường Cao đẳng Cơ điện và Nông nghiệp Nam Bộ thành phố Cần Thơ
Chúng tôi nhận thức được rằng, công tác giáo dục lý tưởng đạo đức cách
mạng cho sinh viên Trường Cao đẳng Cơ điện và Nông nghiệp Nam Bộ thành
phố Cần Thơ là vấn đề mới mẻ có hướng tiếp cận để đi sâu nghiên cứu với
mong muốn có nhiều cách thức nâng cao hơn nữa chất lượng và hiệu quả công
tác này. Cơng trình nghiên cứu của các tác giả sẽ là cơ sở để chúng tôi tham
khảo và vận dụng trong q trình nghiên cứu đề tài.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Nhằm nâng cao hiệu quả công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho
học sinh, sinh viên Trường Cao đẳng Cơ điện và Nông nghiệp Nam Bộ thành
phố Cần Thơ trong giai đoạn hiện nay.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Thứ nhất: Luận giải những vấn đề lý luận cơ bản của việc giáo dục lý
tưởng cách mạng cho học sinh, sinh viên trong giai đoạn hiện nay;
Thứ hai: Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác giáo dục lý tưởng cách
mạng cho học sinh, sinh viên Trường Cao đẳng Cơ điện và Nông nghiệp Nam
Bộ thành phố Cần Thơ trong giai đoạn hiện nay;

15

Thứ ba: Đề xuất phương hướng và một số giải pháp nhằm nâng cao
hiệu quả công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh, sinh viên Trường
Cao đẳng Cơ điện và Nông nghiệp Nam Bộ thành phố Cần Thơ trong giai đoạn
hiện nay;
4. ối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1. ối tƣợng nhiên cứu
Giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh, sinh viên Trường Cao đẳng
Cơ điện và Nông nghiệp Nam Bộ thành phố Cần Thơ
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu về vấn đề công tác giáo dục lý tưởng cách mạng
cho học sinh, sinh viên Trường Cao đẳng Cơ điện và Nông nghiệp Nam Bộ
thành phố Cần Thơ giai đoạn từ 2004 đến nay.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. ơ sở lý luận
Luận văn dựa trên cơ sở lý luận chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh, các quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về giáo dục lý tưởng
cách mạng cho thế hệ trẻ.
5.2. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để thực hiện được đề tài này, tác giả đã sử dụng hệ thống các phương
pháp: Phân tích tổng hợp, so sánh, lịch sử và logic, thống kê và khảo sát điều tra
xã hội học…
6. Ý nghĩa luận văn
6.1. Ý nghĩa về mặt lý luận
Luận văn góp phần làm sáng tỏ cơng tác giáo dục lý tưởng cách mạng
cho học sinh, sinh viên. Nêu ra những kết quả đạt được và những hạn chế trong
công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh, sinh viên trong giai đoạn
hiện nay.
6.2. Ý nghĩa về mặt thực tiễn
16

- Góp phần làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng chất lượng giáo dục lý tượng
cách mạng cho học sinh, sinh viên các trường cao đẳng, đại học ở thành phố Cần
Thơ hiện nay.
- Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng giáo dục lý
lượng cách mạng cho sinh viên các trường cao đẳng, đại học ở thành phố Cần
Thơ hiện nay.
- Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho việc giáo dục lý tưởng cách
mạng cho học sinh, sinh viên của các trường cao đẳng, đại học ở thành phố Cần
Thơ; làm tài liệu tham khảo để nghiên cứu, giảng dạy các mơn khoa học Mác Lênin nói chung và học phần Đạo đức học nói riêng.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, luận
văn gồm 3 chương, 6 tiết.

17


.N

UN

hƣơng 1
Ơ SỞ LÝ LUẬN ỦA V Ệ

O

LÝ TƢỞN

HM N

HO HỌ S NH, S NH V ÊN
1.1. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài
1.1.1. Khái niệm lý tưởng và lý tưởng cách mạng
Trong Từ điển tiếng Việt: “Lý tưởng là mục đích cao nhất, tốt đẹp nhất
mà người ta mong muốn đạt tới” [58; 873]. Như vậy, nói đến lý tưởng là nói
đến mục đích tốt đẹp, những giá trị cuộc sống mà con người muốn vươn tới và
bằng nhiều biện pháp để đạt được. Người sống có lý tưởng ln mong ước, kỳ
vọng những điều tốt đẹp, ln suy nghĩ và hành động để hồn thiện mình giúp
ích cho mình, gia đình xã hội và đất nước. Vì thế, lý tưởng là tư tưởng tốt đẹp
soi đường để ta đi đến tương lai một cách hồn thiện. Khơng có lý tưởng, ta sẽ
khơng có mục đích để phấn đấu đi đến thành cơng. Do đó, lý tưởng vừa là mục
tiêu vừa là nguồn động lực, chất xúc tác giúp chúng ta đạt được những gì mong
muốn dù có thể gặp khó khăn nguy hiểm.
Từ điển xã hội học cũng đề cập, lý tưởng là “những khát khao, nguyện
vọng, tư tưởng về tương lai tốt đẹp mà con người hằng mong tới, là trạng thái
hoàn hảo nhất mà người ta mong muốn đạt tới” [57; 182]. Do đó, lý tưởng sẽ
phản ánh xu thế phát triển của xã hội, những khát vọng của con người, phản ánh
cái cần phải có, cái có thể có. Vì là sự phản ánh những khát vọng, những hoài
bão của con người mà lý tưởng, một mặt, vừa mang tính thời đại, vừa mang tính
vượt trước.
Lý tưởng là những mục tiêu cao đẹp do mỗi người lựa chọn hoặc tự xây
dựng nên từ những kiểu mẫu sáng chói trong hiện thực, có tác dụng lơi cuốn
tồn bộ cuộc sống của cá nhân vươn tới mục tiêu đó. Lý tưởng chính là những
mục tiêu trong dài hạn, cái mà người ta hướng tới, vì lý tưởng cách mạng mà

18


người ta sống, làm việc, học tập, chiến đấu và dưới ánh sáng của nó, người ta
hiểu được ý nghĩa của cuộc đời.

Đồng chí Trường Chinh khẳng định: “Lý tưởng là cái gì cao quý, cái gì tốt
đẹp mà mình hằng mơ ước và có thể thực hiện được nhưng phải đấu tranh gian
khổ mới có” [56; 10]. Lý tưởng chẳng khác nào ngôi sao dẫn đường cho người
ta bước tới, chỉ hướng cho người ta hành động. Lý tưởng cịn là động lực thúc
đẩy, điều khiển tồn bộ hoạt động của con người, thôi thúc nguyện vọng tự trau
dồi, tự tu dưỡng. Lý tưởng tạo cho con người ta niềm tin sắt đá ở thắng lợi cuối
cùng và một sức mạnh phi thường để hoàn thành mọi nhiệm vụ. Lý tưởng trở
thành niềm tin, một niềm tin khoa học trên cơ sở phát triển của lịch sử xã hội
chứ khơng phải đức tin mù qng.
Lý tưởng có thể chia thành lý tưởng xã hội và lý tưởng cá nhân. Lý tưởng
xã hội và lý tưởng cá nhân có mối quan hệ với nhau. Lý tưởng xã hội quy định,
ước chế lý tưởng cá nhân. Nếu lý tưởng cá nhân đi “chệch” lý tưởng xã hội thì
cá nhân đó khó được xã hội chấp nhận và trở thành cô độc, vì đi ngược lại xu
hướng phát triển của xã hội. Còn lý tưởng xã hội muốn phát triển, muốn thực
hiện được thành công phải thông qua lý tưởng, qua hoạt động của các cá nhân.
Lý tưởng có vai trị vai trò to lớn, chủ đạo đối với hoạt động con người.
V.A.Xukhômlinxki, một nhà giáo dục Nga đã nhận định rằng, “người nào có
một lý tưởng cao đẹp thúc đẩy, lý tưởng đó đối với anh ta trở thành một thực tế
hiển nhiên thì người đó khơng những sẽ u cầu cao đối với chính bản thân
mình, đối với hành vi của mình mà cịn thể hiện tinh thần trách nhiệm đối với
những công việc của người khác” [49;19].
Lý tưởng cách mạng là nội dung cụ thể của lý tưởng. Lý tưởng cách mạng
nói riêng hay lý tưởng sống nói chung là một phạm trù trừu tượng cần được cụ
thể hoá. Đồng thời, lý tưởng cách mạng có đặc điểm là chỉ có ở những nhân
cách đã và đang trưởng thành, đặc biệt là tầng lớp thanh niên, lý tưởng cách
mạng vì thế có vai trị chi phối mạnh mẽ các nội dung lý tưởng khác. Nghĩa là,
19


trong khái niệm “lý tưởng cách mạng”, cần phải hiểu đó là “lý tưởng cách mạng

thanh niên Việt Nam”
Luật Giáo dục (2005) ở điều 2 viết: “Mục tiêu giáo dục là đào tạo con
người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và
nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình
thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng
yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” [28;5]. Và chủ tịch Hồ Chí
Minh, trong lần gặp gỡ với thanh niên, đã nói: “…chúng ta khơng được một
phút nào quên lý tưởng cao cả của mình là phấn đấu cho Tổ quốc ta hoàn toàn
độc lập, cho chủ nghĩa xã hội hoàn toàn thắng lợi trên đất nước ta” [36; 20].
Qua đây có thể thấy, “lý tưởng cách mạng” ln có nội hàm là “độc lập dân tộc
và chủ nghĩa xã hội”. Hai nhân tố độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội có mối
quan hệ biện chứng với nhau, chúng là điều kiện, tiền đề cho nhau. Theo đó,
“độc lập dân tộc là điều kiện tiên quyết để thực hiện chủ nghĩa xã hội và chủ
nghĩa xã hội là cơ sở bảo đảm vững chắc cho độc lập dân tộc. Xây dựng chủ
nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa là hai nhiệm vụ chiến lược có
quan hệ chặt chẽ với nhau” [36; 65].
Như vậy, lý tưởng cách mạng là những khát khao, nguyện vọng của mỗi
người và toàn thể dân tộc Việt Nam về độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.
1.1.2. Khái niệm thanh niên
Luật Thanh niên được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt
Nam thơng qua tại kỳ họp thứ 8, khóa XI nêu: “Thanh niên quy định trong Luật
này là công dân Việt Nam từ đủ mười sáu tuổi đến ba mươi tuổi” [29; 8]. Đây
là thời kỳ sung sức nhất của mỗi con người về thể chất, có sự phát triển mạnh
về trí tuệ, nhạy bén, năng động, sáng tạo, có nhiều ước mơ, hoài bão.
Thanh niên nước ta là một tầng lớp xã hội rộng lớn, ln có những đóng
quan trọng trong các giai đoạn lịch sử phát triển của đất nước. Hiện nay thanh
niên Việt Nam chiếm 28,9% dân số cả nước và chiếm 36,4% lực lượng lao
20

động của toàn xã hội, là nguồn nhân lực dồi dào, có tiềm năng to lớn trong sự
nghiệp đẩy mạnh Cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Vậy, lý tưởng của Thanh niên Việt Nam không thể tách rời lý tưởng cách
mạng của Đảng, của dân tộc. Điều này được cụ thể hóa trong mục tiêu lý tưởng
của chúng ta trong giai đoạn hiện nay là “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công
bằng, văn minh theo định hướng Xã hội chủ nghĩa”, xây dựng nước Việt Nam
hịa bình, độc lập dân tộc, dân chủ, giàu mạnh, đưa đất nước sánh vai với các
cường quốc năm châu.
Ngày nay, trong công trong cơng cuộc đổi mới, Cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa q hương, đất nước, thanh niên phải đi đầu trên mặt trận khoa học cơng
nghệ, có phẩm chất đạo đức trong sạch, lành mạnh, kiên quyết đấu tranh xoá bỏ
tư tưởng bảo thủ, trì trệ, đấu tranh với những thói hư tật xấu, bảo vệ và cổ vũ cái
mới, cái tiến bộ. Thanh niên phải ra sức giữ gìn truyền thống văn hoá tốt đẹp
của dân tộc, để tiếp thu tinh hoa văn hố của nhân loại. Do đó, lý tưởng cách
mạng hiện nay của Thanh niên Việt Nam là chiến thắng đói nghèo lạc hậu,
vươn lên ngang tầm thời đại vì sự phồn vinh của đất nước, cơng bằng xã hội và
hạnh phúc cho nhân dân và chính tương lai tươi sáng của Tuổi trẻ. Đó chính là
sự cụ thể hóa mục tiêu lý tưởng của Đảng, của dân tộc trong lực lượng tiên
phong: Thanh niên Việt Nam và cụ thể là mỗi người trẻ, mỗi học sinh, sinh
viên.
Giáo dục lý tưởng cho thanh niên là cuộc đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng,
là hoạt động tổng thể tác động đến chính tầng lớp trẻ, chú trọng giáo dục niềm
tin và khả năng đạt lý tưởng đó, điều này phải dựa trên điều kiện thực tế làm
nền tảng. Nói chung định hướng cho thanh niên nhận thức về mục đích, ước mơ
cho một tương lai cao đẹp nhất để mỗi con người phấn đấu, vượt mọi khó khăn,
trở ngại để vươn lên thực hiện thành công ước mơ tốt đẹp bản thân mình và biết
kết hợp hài hịa cái cá nhân với những lợi ích chung của xã hội.
1.1.3. Khái niệm giáo dục lý tưởng cách mạng
21

Giáo dục đạo đức, lối sống, bồi dưỡng lý tưởng cho thanh, thiếu niên là
mối quan tâm, là nhiệm vụ cách mạng, là đáp ứng nhu cầu tự thân của mỗi
người trẻ tuổi, đặc biệt là thanh thiếu niên trước ngưỡng cửa lập thân lập
nghiệp. Để khi đã đến tuổi khơn lớn, trưởng thành, khi nhân cách đã định hình,
mỗi người trẻ tuổi phải tự ý thức được về lẽ sống, về sự lựa chọn giá trị, có khả
năng tự đặt ra và tự trả lời về mục đích cuộc sống, về thái độ và hành vi sống
của bản thân mình.
Từ khi cịn trẻ, Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh đã sớm hịa mình vào
phong trào u nước đấu tranh trong nước và quốc tế. Chính những năm tháng
sống, lao động, chiến đấu cùng thanh niên mà Hồ Chí Minh hiểu rõ về thanh
niên. Qua đó, Hồ Chí Minh khẳng định Thanh niên không những là lực lượng
kế tục sự nghiệp cách mạng của các thế hệ đi trước, mà còn là tương lai của đất
nước, của dân tộc: “Một năm khởi đầu từ mùa xuân. Một đời khởi đầu từ tuổi
trẻ. Tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội” [41; 167]. Tính chân lý của câu nói trên
chính là việc chỉ ra vai trò quan trọng của thanh niên đối với sự phát triển cả xã
hội. Thanh niên, tiêu biểu cho sức sống, sức phát triển của một dân tộc. Nếu
được chăm sóc, giáo dục, rèn luyện, dìu dắt đúng thì thanh niên có khả năng
“dời non, lấp bể” trong sự nghiệp bảo vệ nền độc lập xây dựng đất nước.
Vì vậy, việc giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên là một trong
những định hướng giáo dục về nhận thức xã hội chủ nghĩa cơ bản và quan
trọng. Để có lý tưởng cách mạng phải thơng qua sự phân tích, chứng minh có
căn cứ lý luận và thực tiễn sâu sắc. Việc giáo dục chủ nghĩa Mác – Lênin, giáo
dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên đã được đặt ra và giữ vị trí quan trọng
trong hệ thống giáo dục quốc dân.
Bồi dưỡng thanh niên có nhận thức đúng đắn về chủ nghĩa xã hội, nâng
cao ý chí phấn đấu vì lý tưởng cao cả là độc lập dân tộc và tiến lên xây dựng
thành công chủ nghĩa xã hội trên đất nước ta. Trong việc giáo dục, rèn luyện
cán bộ, đảng viên tại Hội nghị bồi dưỡng chỉnh huấn do Trung ương triệu tập,
22

chủ tịch Hồ Chí Minh ln nhắc nhở: “Người cộng sản chúng ta không một
phút nào được quên lý tưởng cao cả của mình là phấn đấu cho Tổ quốc hoàn
toàn độc lập, cho chủ nghĩa xã hội hoàn toàn thắng lợi trên đất nước ta và trên
toàn thế giới” [35; 374]. Giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên là: độc
lập dân tộc, tự do và chủ nghĩa xã hội. Những nội dung ấy ln gắn bó chặt chẽ
với nhau, thực hiện thắng lợi sự nghiệp cách mạng xã hội chủ nghĩa và xây
dựng thành công chủ nghĩa xã hội – đó là phương hướng duy nhất củng cố bền
vững nền độc lập của dân tộc, bảo đảm cho mọi người có cuộc sống ngày càng
ấm no, tự do và hạnh phúc.
Giáo dục thanh niên thấm nhuần sâu sắc lý tưởng giải phóng con người
khỏi áp bức, bóc lột, xây dựng một xã hội tốt đẹp, công bằng và hạnh phúc. Để
giác ngộ sâu sắc về lý tưởng cách mạng, trước hết cần trang bị cho thanh niên
kiến thức về thế giới quan duy vật và phương pháp luận biện chứng của chủ
nghĩa Mác – Lênin, về nhân sinh quan cách mạng, những hiểu biết đúng đắn về
tự nhiên, xã hội và con người, xác định ý nghĩa cuộc sống, hiểu rõ được mục
tiêu tiến tới thì niềm tin của thanh niên sẽ không bị mù quáng, mong muốn
khơng phải là chủ quan và ước mơ khơng cịn là ảo tưởng.
Giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên, Hồ Chí Minh lưu ý chúng ta
cần phải tránh làm cho thanh niên hiểu lý tưởng một cách đơn giản khơng chỉ ở
mục đích cao đẹp cuối cùng phải tiến tới, mà còn cả mục tiêu hiện thực trước
mắt. Nếu chỉ thấy mục tiêu trước mắt mà không thấy được mục đích cuối cùng
thì sẽ trở thành thiển cận, chỉ để thoả mãn những gì đã đạt được, dễ dừng lại
nửa chừng. Nhưng nếu chỉ thấy có mục đích cuối cùng, mà không biết giành
thắng lợi từng bước cho những mục tiêu trước mắt, thì mục đích cuối cùng chắc
chắn khơng bao giờ có thể đạt tới. Rõ ràng chúng ta không thể tiến ngay lên
đỉnh cao của chủ nghĩa xã hội với tất cả sự hoàn thiện của một xã hội tốt đẹp,
mà phải trải qua nhiều giai đoạn, nhiều chặng đường. Nếu những thế hệ đi trước
đã chiến đấu hi sinh để thực hiện lý tưởng cao cả là giành được độc lập tự do

23


cho dân tộc, thì lý tưởng của thanh niên ngày nay có nhiệm vụ giữ vững nền
độc lập, tự do ấy và đưa chủ nghĩa xã hội đến toàn thắng. Vì vậy, việc học tập
để thấm nhuần đường lối, quan điểm của Đảng và những chủ trương, chính sách
của Nhà nước là một nội dung vô cùng quan trọng để giác ngộ lý tưởng.
Nhưng giác ngộ lý tưởng không phải chỉ dừng lại ở việc nhận thức về lý
tưởng, điều quan trọng hơn là ở chỗ từ nhận thức chuyển thành tình cảm và ý
chí để chuyển hóa thành hành động kiên quyết để thực hiện lý tưởng ấy. Chỉ có
đi vào hành động cách mạng thanh niên mới thể hiện được giác ngộ về lý tưởng
của mình và cũng thông qua hành động cách mạng, những hoạt động xã hội mà
bồi dưỡng, nâng cao thêm trình độ giác ngộ về lý tưởng. Người chỉ rõ: “Trong
xã hội cũ, có nhiều nọc độc nó làm hại thanh niên. Nhất là văn hố độc ác của
Mỹ, nó dùng mọi cách như sách, báo, phim ảnh… Vì vậy, sự giáo dục thanh
niên phải liên hệ vào dư luận của xã hội, lực lượng của Chính phủ để ngăn ngừa
những cái gì có thể ảnh hưởng xấu đến thanh niên, để nâng cao tính cảnh giác
của thanh niên” [41; 45]
1.2.

Tƣ tƣởng Hồ hí Minh và quan điểm của ảng Cộng sản Việt Nam
về giáo dục lý tƣởng cách mạng cho thanh iên

1.2.1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh
niên
Hồ Chí Minh ln coi thanh niên là rường cột của đất nước, tương lai của
dân tộc và hạnh phúc của mỗi gia đình, Người thường nói và viết rất ngắn gọn,
đơn giản, nhưng rất sâu sắc; mục đích là làm cho thanh niên đều có thể hiểu và
thấy được trách nhiệm của mình để tham gia vào công cuộc xây dựng đất nước.
Theo Bác, tương lai của đất nước, của dân tộc nằm ngay trong tay các thế hệ

thanh niên. Người khẳng định, thanh niên là lực lượng cách mạng hùng hậu, bộ
phận quan trọng của dân tộc, là lớp người kế tục sự nghiệp cách mạng của cha
anh.

24


Hồ Chí Minh chỉ ra rằng: Thanh niên là lực lượng xã hội to lớn, một trong
những nhân tố quan trọng quyết định tương lai, vận mệnh dân tộc; là lực lượng
chủ yếu trên nhiều lĩnh vực, đảm nhiệm những cơng việc địi hỏi hi sinh, gian
khổ, sức khỏe và sáng tạo. Thanh niên là độ tuổi sung sức nhất về thể chất và
phát triển trí tuệ, ln năng động, sáng tạo, muốn tự khẳng định mình. Thanh
niên là rường cột của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước, là lực lượng
xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, một trong những nhân tố quyết
định sự thành bại của sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội
nhập quốc tế và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Thanh niên được đặt ở vị trí trung
tâm trong chiến lược bồi dưỡng, phát huy nhân tố và nguồn lực con người.
Khẳng định vị trí, vai trị, động lực của thanh niên trong tiến trình phát
triển xã hội. Đây là vấn đề có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, có tác dụng chỉ đạo
và định hướng cho công tác giáo dục, chuẩn bị hành trang cho thanh niên bước
vào đời. Khi đánh giá vị trí, vai trị thanh niên trong sự nghiệp cách mạng của
dân tộc, Hồ Chí Minh cho rằng: “Thanh niên là người chủ tương lai của nước
nhà. Thật vậy, nước nhà thịnh hay suy yếu hay mạnh một phần lớn là do các
thanh niên” [41; 86].
Thực tiễn cho thấy, muốn giáo dục thanh niên thành lớp người kế thừa
trung thành và xuất sắc sự nghiệp cách mạng của dân tộc, của Đảng, trước tiên
phải đánh giá một cách đúng đắn, khách quan, khoa học về họ. Người luôn
chăm lo giáo dục thanh niên, mạnh dạn giao nhiệm vụ từng bước dìu dắt họ
tham gia đấu tranh cách mạng, Hồ Chí Minh chỉ ra rằng: tương lai của dân tộc,
tiền đồ của Tổ quốc và sự thắng lợi, sự phát triển của cách mạng nước ta hoàn

toàn phụ thuộc vào việc hiểu thanh niên, tin thanh niên, chăm lo giáo dục và dìu
dắt họ, mạnh dạn trao cho thanh niên những trách nhiệm xứng đáng.
Trong q trình lãnh đạo cách mạng, Người ln nhắc nhở cả dân tộc
những người lớn tuổi cần nhận thức đúng về lớp trẻ hôm nay; chăm lo, giúp đỡ
và tạo điều kiện để họ làm tốt vị trí, vai trị của mình trong thời đại mới. Hồ Chí
25