Titanic và những bài học về
nghệ thuật lãnh đạo
“Chúng tôi đã đâm phải một tảng băng lớn… con tàu đang chìm rất nhanh… hãy
trợ giúp chúng tôi nhanh nhất có thể”, đó là những thông tin cuối cùng của con tàu
Titanic huyền thoại vào một đêm giá lạnh năm 1912. Con tàu bị hư hỏng nặng nề
và chìm dần xuống đáy biển.
Tại sao con tàu lớn nhất và hiện đại nhất thế kỷ này có thể chìm? Những ai đã
nghiên cứu về con tàu Titanic hay ít nhất đã xem bộ phim cùng tên có thể biết lý
do tại sao. Nó không hoàn toàn do đâm phải tảng băng lớn. Nó do một vài nguyên
nhân khác nữa. Và một lý do đằng sau không kém phần quan trọng là sự lãnh đạo
kém cỏi.
Con tàu Titanic hiện vẫn nằm yên dưới biển, nhưng chúng ta có thể làm sống lại
những sự thực về nó. Những bài học được rút ra sẽ giúp các công ty ngày nay có
những hướng đi kinh doanh đúng đắn và cải thiện đáng kể khả năng lãnh đạo của
các nhà quản lý.
Lãnh đạo luôn là người đứng mũi chịu sào – Nhà lãnh đạo mang nhiều ý nghĩa
hơn một bù nhìn bằng gỗ. Lãnh đạo không phải là một vị trí, một chức danh công
việc, hay trong trường hợp con tàu Titanic, đơn thuần là một người thuyền trưởng.
Lãnh đạo cũng không chỉ đồng nghĩa với sức mạnh, với cái tôi cá nhân và lấy
niềm kiêu hãnh làm trọng tâm. Lãnh đạo là một nghệ thuật và khoa học. Lãnh đạo
luôn là sự hiện diện, tiếp xúc, động viên, trò chuyện, kiểm tra, loại bỏ các rào cản,
đào tạo, chuẩn bị, truyền đạt và đứng đầu ở trên một góc độ nhất định nào đó.
Quản lý là một nghĩa vụ 8 giờ/ngày và 5 ngày/tuần, còn lãnh đạo là một trách
nhiệm 24 giờ/ngày và 7 ngày/tuần.
Titanic là hành trình cuối cùng trước khi về hưu của thuyền trưởng E.J. Smithp.
Ông đang hướng tới một cuộc sống thoải mái. Tất cả những gì ông phải làm đó là
đến New York. Chỉ có thượng đế mới biết được tại sao ông lại không đếm xỉa đến
sự thực, tại sao ông lại bỏ qua bảy cảnh báo có băng trôi từ đội ngũ thuỷ thủ và các
con tàu khác.
Trách nhiệm không thể uỷ thác. Người lãnh đạo phải chịu trách nhiệm trước mọi
công việc mà công ty làm, cho dù thành công hay thất bại. Trong thảm hoạ tàu
Titanic, thuyền trưởng Smithp đã chìm xuống cùng con tàu.
Lớn nhất không phải là tốt nhất – Công ty càng trở nên to lớn bao nhiêu, sự cứng
nhắc cũng lớn lên bấy nhiêu. Sẽ xuất hiện nhiều hơn các khó khăn và trở ngại để
vượt qua và thay đổi.
Không chỉ có vậy, yếu tố quan liêu cũng nảy sinh tại nơi mà các quy tắc, luật lệ,
chính sách, thủ tục và “Tôi cần một cái gật đầu để ra quyết định” trở thành chuẩn
mực. Các hoạt động kinh doanh ngày nay phải nhanh chóng điều chỉnh hướng đi
của mình. Có đến 30 giây để con tàu Titanic tránh khỏi tảng băng, song mọi thứ đã
quá muộn.
Thứ bậc chưa hẳn đã tốt - Thứ bậc là tốt đối với công việc quản lý và kiểm soát,
nhưng không tốt cho sự thay đổi và sáng tạo. Việc sắp xếp thứ bậc mọi người sẽ
hạn chế rất nhiều tiềm năng. Ngày nay, các công ty thường sắp xếp thứ bậc và
phân loại mọi người – đôi khi rất vô ý thức. Tuy nhiên, kết quả đều tương tự nhau.
Trong trường hợp tàu Titanic, chính việc xếp thứ bậc những người được lên xuồng
cứu hộ đã gây ra nhiều sự hỗn độn, bực tức.
Bạn hãy tự hỏi: khi con tàu chìm, ai sẽ là người đầu tiên lên xuồng cứu hộ? Ai
nhận được tiền công, tiền thưởng, quyền chọn cổ phiếu hay các khách sạn đẹp.
Hãy xoá bỏ ranh giới giữa các thứ bậc và khiến mọi người cảm thấy họ đang chèo
lái con tàu theo cùng một định hướng cho cùng một mục đích. Hãy khiến mọi
người cảm thấy ngang hàng.
Chân lý thay đổi – Trước khi ra khơi, mọi người đều cho rằng Titanic không thể
chìm. Do quá tự tin vào chân lý này, số lượng xuống cứu hộ trên con tàu là rất ít,
chỉ đủ cho một nửa số hành khách.
Những suy nghĩ khiến đem lại thành công cho chúng ta vào ngày hôm qua rất có
thể là những điều khiến chúng ta thất bại vào ngày mai. Do vậy, trong lãnh đạo,
điều quan trọng là phải suy nghĩ thấu đáo và lường trước đầy đủ những tình huống
có thể xảy ra.
Công nghệ không bao giờ có thể thay thế được sự lãnh đạo – Không ít người nói
rằng: “Sự nguy hiểm không phải ở chỗ máy tính sẽ thay thế con người. Mà nguy
hiểm thực thụ là khi chúng ta bắt đầu hành động như những chiếc máy tính”.
Khi công nghệ thất bại, sự lãnh đạo phải thắng thế. Nhiều năm trước chuyến hành
trình của tàu Titanic, thuyền trưởng E.J. Smith đã nói: “Tôi không thể hình dung
được bất cứ điều kiện nào khiến con tàu này có thể chìm. Công nghệ đóng tàu hiện
đại đã giành phần thắng trước tự nhiên”. Nhưng rồi kết quả thế nào hẳn chúng ta
đã rõ.
Nhiều công ty ngày nay đã thay thế các nhà lãnh đạo của họ bằng càng chuyên gia
kỹ thuật, thay thế bộ não của con người bằng những chíp máy tính. Vậy khi thảm
hoạ xảy ra, ai sẽ là người dẫn dắt và liệu công nghệ của bạn có kéo bạn xuống sâu
dưới đáy biển không?
Lãnh đạo luôn là đào tạo – Khi đuôi con tàu Titanic được nâng lên khỏi mặt nước,
rất nhiều thuỷ thuỷ và hành khách vẫn đang loay hoay với các chiếc xuồng cứu hộ.
Không có bất cứ kỷ luật nào, bất cứ sự diễn tập nào và do đó các thuỷ thủ đương
nhiên không thể thực thi tốt trách nhiệm của mình. Các xuồng cứu hộ được tháo ra
không đúng cách nên vẫn còn rất nhiều xuồng không được tận dụng. Mọi nhà lãnh
đạo kinh doanh ngày nay phải đồng thời là những nhà đào tạo, những thày giáo,
chứ không chỉ giao phó hết cho phòng đào tạo.
Lãnh đạo phải nhìn được xuống dưới bề mặt - Những nguy hiểm lớn nhất cũng
như những cơ hội lớn nhất thường nằm ở phía dưới mặt nổi. Đại dương vào năm
1912 như một cái cốc thuỷ tinh vỡ, rất nguy hiểm. Phần lớn nhất của tảng băng
trôi nằm ở dưới mặt nước biển và không thể nhìn thấy. Như một lưỡi sao sắc nhọn,
nó tạo ra một vết thủng rất lớn trên con tàu Titanic. Do nằm phía dưới nên các
thuỷ thủ và lái tàu là những người cảm nhận và thấy được nguy hiểm đầu tiên.
Nước tràn vào phía dưới bong tàu và lan mạnh ra mọi nơi. Những người thấy được
điều này là những người ở phía dưới. Hơn thế nữa, họ luôn là những người có
được các ý tưởng và giải pháp tốt nhất cho vấn đề. Trong quản lý kinh doanh ngày
nay, hãy tìm kiếm các ý tưởng, vấn đề và giải pháp ở những nhân vật tiền tuyến.
Hãy thực hiện nó trước khi bạn đâm vào tảng băng.
Lãnh đạo cần có tầm nhìn tốt – Thành công có thể khiến công ty gặp nhiều rắc rối.
Một “thuyền trưởng” tốt cần luôn giám sát và đề phòng cao độ nhất mọi xu hướng
thay đổi, mọi nhu cầu thay đổi, các cơn bão và những tảng băng lớn.
Sam Walton đã nhận ra các nhu cầu trong khi Sears không được như vậy. Máy
tính Apple nhìn thấy các nhu cầu trước IBM. Tầm nhìn về những máy Sony
Walkman hiện hữu trong tâm trí Akio Morita trước RCA. Hay Mary Kay Ashe
nhìn thấy những gì người khác không thấy được. Để có được bức tranh? Bạn hãy
ra ngoài kia và tìm kiếm những sự thay đổi tiếp theo.
Hy vọng rằng chúng ta rút ra được các bài học quý giá từ thảm họa Titanic và từ
đó vẽ lại hải trình theo hướng đi thích hợp. Đừng mắc phải các sai lầm tương tự để
tránh xa thảm hoạ Titanic ngay từ trong bản thân chúng ta.