Tỷ lệ nhiễm và mức độ kháng kháng sinh của klebsiella pneumoniae ở bệnh nhân mắc hội chứng tiết dịch âm đạo đến khám và điều trị tại bệnh viện da liễu trung ương từ tháng 7 đến tháng 12 năm 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐẢO TẠO

BỘYTÉ

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI

NGUYÊN THỊ HIÊN

TY Lí NHIẾM VÀ MỬC Độ KHÁNG KHÁNG SINH CỦA

KLEBSIELLA PNEL.VIONỈAE ơ BỆNH NHÂN MAC HỘI CHỦNG
TIÉT DỊCII ÂM DẠO DÉN KIIÁ.M VÀ DIẾU TRỊ TẠI BỆNH VIỆN

DA LIÈU TRUNG ƯƠNG TÙ THÁNG 7
BẾN THẮNG 12 NẢM 2020

Chuyên ngành : Xét nghiệm y học
Mà sổ
ĩ 52720332
KHÓA LUẬN TỎT NGHỆP cù NHÂN Y KHOA
KHÓA 2017-2021

Người hưứng dân khoa học
TS. Lê Văn Hưng

ThS. Nguyen Minh Iloan

•W.- .tr.C/: <€

4-Hi:

HÀ NỘI

2021

LỊÌ CẤM ON’
Em xin gửi lới cam im đền Ban Giám Hiệu. Phòng Quan lý Dào tạo Đại
học. Trưởng Đụi hục Y Hà Nội đà tạo mọi điều kiện thuận l«ji giúp em hỗn

thành khóa luận.
Em xin gưi lời cam ơn chân thành ten TS. Lê Vãn Hưng

Nguyên Trương

khoa xét nghiêm Vi sinh. Nần, Ký sinh trũng Bênh viện Da liễu Trung Ương;

Phó trương khoa Kỹ thuật Y học trưởng Dại học Y Ha Nội dà giúp dờ. định
hường cho em trong suốt quá tnnh lãm khóa luận. Em cùng xin giri lời cam

ơn sâu sắc đến Ths. Nguyen Minh Hoan, giang viên bộ mòn Vi sinh

Kỷ

sinh trùng khoa Kỳ thuật Y học trường Đụi học Y Há Nội. người thầy đủ trực

tiếp hướng dan em ưong quá trinh thục lũện vá hoan thiện đề tái nghiên cứu.
Hai thầy đà giúp em tháo gò nhùng thác mắc. hồ trv em lúc khó khăn đê em
có thê hồn thành được khóa luận cua minh.

Em cũng xin gưi lởi cam em tói ban lành dạo BỘI ú) viện Da lieu Trung

ương dã tao diều kiện đè em có thè thực hiện dê tài cua minh. Cam ơn cac anh

chi trong khoa xẽt nghiệm Nấm. Vi sinh. Ký sinh trũng đả luôn quan tàm.
chia se cho em nhùng kinh nghiêm quý bau giúp em ren luyện kỳ nâng thực
hành, tác phong khi ỡ trong mõi trường bệnh viện.
Đặc biệt, em xin gũi lời cám ơn tới gia đính, các thầy cơ. bạn bê trong khoa

Kỹ thuật Y học trưởng Đại học Y Hà Nội dă luôn ớ bên dộng viên, giúp dở.
quan tàm em trong suốt thịi gian thực hiện khóa luận.

Hà NỘI. ngàv 10 thúng 5 nảìỉi 202ỉ
Sinh vlẽn

•w.-


Nguyen Thị Hiền

CỌNG HỊA XÀ HỘI CHỦ NGHÍA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

LỜI CAM ĐOAN

Kính gưi:

Phịng Quân lý dào tạo - Trường Dại học Y Hà Nội

Hội dồng chấm khóa luận tốt nghiệp

Em tên là Nguyen Thi Hi on. tố 32, lóp Y4K. chuyên ngành Cư nhản xét
nghiệm y học. niên khóa 2017-2021. Trường Đai học Y Hả Nội. Em xin cam
đoan đà tham gia nghicn cứu và hoan thành khỏa luận một cách nghiêm túc.

Đảy lả để tái độc lập cùa riêng em. Các số lieu sứ dụng phản tích trong đề

tái có nguồn gổc rị ràng, đà cơng bồ Ihco đúng quy định do chúng em tụ tim
hiỏu. phân tich một cách trung thực, khách quan. Cãc ket qua nãy chưa từng
dược công bố trong bắt kỳ nghiên cửu não khác.

Sin 11 viên

Nguyền Thị Hiền

•W.- .-Tí ca:

<€

4» HỄ?


MỤC LỤC

DANH MỤC CHỪ VIẺT TÁT

• •••••••••••

••••••••

• ••••• ••••••

••••••••

DANH MỤC CÁC BANG....

10

DANH MỰC CÁC BIÊU DO

••••••••

DANH MỤC CẢC HĨNH VÊ ..

DẶT VAN DÈ

• ••••• ••••••

•••••

>•••••••• 1

• •••••

••••••••

CHƯƠNG I.

..4

TƠNG QUAN TÀI LIỆU.......

• ••••••••••a

1.1. Hội chửng tiết dịch âm đạo....

••••••• 4

1.1.1. Một sị khai mận.............

••••••••

1.1.2. Một sổ cản ngun gây HCTDAD

• •••••• •

• ••• ••••••■••<

1« ••••••

*

..5

1.2. Dặc điếm nlriẻni khuân do Klebsiella pneumoniae............................... 6
1.2.1. Lich sư phát hiện Klebsiella pneumoniae......................................... 6

1.2.2. Dặc diem sinh vật học cua Klebsiella pneumoniae......................... 7
1.2.3. Cơ chc gãy bộnh............................................
1.2.4. Chân đoán vi sinh vật......................................
1.2.5. Điều tri va phong ngừa nhiễm khuẩn do Klebsiella pneumoniae.. 13

1.3. Dịch tễ Klebsiella pneumoniae hiện nay................................................14
1.3.1. Ty lệ nhiễm Klebsiella pneumoniae trẽn the gi th............................. 14

1.3.2. Tý lộ nhiêm Klebsiella pneumoniae tại Viột Nam........................... 16

1.4. Tinh hình khang kliáng sinh cua Klebsiella pneumoniae..................... 17

•W.-

.?TíCa: <€ 4» HỄ?


1.4.1. Các nhóm kháng sinh quan trụng trong diều tri nhiẻni khuân do

Klebsiella pneumoniae hiện nay................................................................... 17
1.4.2. Cơ che đề khảng kháng sinh cưa Klebsiella pneumoniae.............. 17
1.4.3. Tình hình kháng kháng sinh cua Klebsiella pneumoniae trẽn thẻ

1.4.4. Tinh hĩnh khảng khảng sinh cua Klebsiella pneumoniae tại việt

Nam...
CHƯƠNG 2..

••

• •• -

23

ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN củư...................................... 23

2.1. Đối tượng nghiên cu

2.2. Da diờm nghiờn cu

ã ãããããã ãã ãããããã

ããããããããããããôôãããããããã ãã ã

23

2.3. Thí»i gian nghiên ciru.

2.4. Vật liộu nghiên cứu.......................................... ...........

24

2.4.1. Trang Thiết bi - dựng cụ.....
2.42. Hoa chắt va sinh phàm

24

2.5. Phương pháp nghiên cứu.............................................. .......................... 25
2.6. Cừ mầu nghiên cưu
2.7. Thiổt kế nghiên

25

2.8. Các bước tiên hành nghiên cứu................................................................ 26
2.8.1. Tư vần

26

2.8.2. Thu thập thõng tin.
2.8.3. Lầy bệnh phẩm...

26


2.8.4. Tiền hành kỳ thuật nuôi cấy phàn lập và định danh vi khuân Â'
27

pneumoniae

2.8.5. Tiền hãnh kỳ thuật kháng sinh dồ khoanh giấy khuếch tân với vi

khuân K. pneumoniae
2.9. Y đức trong nghiên cúu
CHƯƠNG 3

36

KÉT QƯA NGHIÊN cửu................................................................................. 36
3.1. Khao sát ty lộ nhiễm và các yếu tố liên quan đển ty lộ nhiẻm vi khuân

Klebsiella pneumoniae ớ bộnh nhãn mẩc HCTDAĐ.................................... 36
3.1.1 Tỳ lệ nhiem/f. pneumoniae ở bệnh nhãn mac HCTDAI)................36
3.1.2 Yẻu tố liên quan dền tý lệ nhicni K. pneumoniae ở bệnh nhân màc

1K113^^ 13 •

•• ■■.••. ■■ ...... ■■.... ■■ ■.... 36

•“.........

3.2. hanh giả mửc dộ khang khảng sinh cua Klebsiella pneumoniae ờ bệnh
37

nhãn mác HCTI3A13...
CHƯƠNG 4.

BẢN LUẬN.........

40
••••••••••• ••

1»

- 40

4.1. Tỹ lộ nhicm Klebsiella pneumonia và các ycu tổ liên quan ờ bcnh nhãn

mac lie I I3AI3 .............................................................................................40

4.1.1 Tý lộ nhi cm vi khuân K. pneumoniae á bệnh nhản mấc I ICTI3AI) 40
4.1.2 Ycu tố liên quan dến ty lệ nhiẻm vi khuẩn K. pneumoniae ơ bệnh

nhãn mảc IICTDAD..................................................................................... 43

4.2. Mức độ nhạy cam với khăng khàng sinh cua Klebsiella pneumoniae ờ

bệnh nhàn mắc HCTDAĐ. • •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• •••••••••••••••••• 44
CHƯƠNG 5....

48

•w.-


KẾT LUẬN
5.1. Tỷ lệ nhiễm/í pneumoniae ơ bệnh nhãn mảc HCTDAĐ................... 48

5.1.1. Tý lộ nhicm K. pneumoniae a bệnh nhãn mac HCTDAĐ............. 48
5.1.2. Yểu tó liên quan đến ty lệ nhim K. pneumoniae bnh nhn mc
IICTDAD. ôã ãããã ã • ••• ••••••••• •• •••••(••• •• ■••*••••• • •• •• •••••••••«• •••••• •••••« ••••••

••••••

48

5.2. Mức độ nhạy cam với kháng sinh cựa K. pneumoniae bnh nhón mc
He I

ã4ããããããããããã44ôãããããããããằãããããã

KIẫN NGHI.. • (••••••••••••••••••••••••••■••••••••••••••'•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••é 50

TÀI LIỆU THAM KH AO.......

••••• ••

PHỤ LỤC

•W.-

tàm <€

4* HỄ?

••

• ••••••••••■

••••••• 1


DAN H VI ỤC CH ủ VIÉT TÁT

CDC

: Centers for Disease Control and Prevention (Tning tâm Kiêm

soát vá Phong ngưa Dich bộnh)
CLSI

: Clinical Laboratory Standards Institute (Viện tiêu chn

phơng thí nghiệm lâm sảng)
CRKP

: Catbapenem resistant Klebsiella pneumoniae (Klebsiella

pneumoniae khảng carbapenem)

ESBL

: Extended spectrum beta-lactamases (beta-lactamascs phó mơ

rộng)

GLASS

: Global antimicrobial resistance surveillance system (Hệ thõng

giám sát kháng khang sinh toán cầu)

HCTDAĐ

: Hội chứng tiết dịch âm dạo

KIA

: Kligler Iron Agar

STDs

: Sexually transmitted infections (Các bệnh lây truycn qua

dường linh dục)
TCSVHH

: Tính chất sinh vật hóa học

•W.- .-Tí ca:

<€

4» HỄ?


DANH MỤC CÁC BÁNG

Bang 1.1. Tinh chắt sinh vật hóa hục cua AT pneumoniae.................................. 8
Bang 3.2. Phản bố tv lệ nhicm K. pneumoniae ờ bộnh nhãn Iliac HCTDAĐ
dược chi đinh làm xét nghiệm.............................................................................36

Bang 3.3. Kháng sinh đỗ cua K. pneumoniae....................................................38

•W.-

.?TíCa: <€ 4» HỄ?


DANH MỤC CÁC BIÊU DỊ

Biểu đơ 3.1. Phin bồ ty lộ nhicm K. pneumoniae theo nhom ti..................37

•W.- .-Tí ca:

<€

4» HỄ?


DANH MỤC CÁC HÌNH VÈ

I lính 1.1. K. pneumoniae ưên tiêu ban nhuộm Gram...............

..... II

Hình 1.2. Khuân lục K. pneumoniae trên thạch mâu cữu 5 %...

......12

I lính 1.3. Khuân lạc K. pneumoniae trên thạch Mac Conkey ..

..... 12

Hình 2.4. Thư nghiộm Nitrat.......................................................

......29

Hình 2.S. Thư nghicm KIA......

......29

I lính 2.6. Thừ nghiệm thạch mềm.............................................

..... 30

I lính 2.7. Thư nghiệm Indole......................................................

• ••••• 31

I lính 2.8. Thir nghiệm Urea...................................................... -

..... 31

Hỉnh 2.9. Khuân lạc K. pneumoniae ưèn thạch un................

..... 32

Hình 2.10. Thứ nghiộm TCSXTỈH cua K. pneumoniae............

..... 33

•W.-

.?TíCa: <€ 4* HỄ?


1

DẠT VÁN’ ĐÈ

Hội chưng tiết dịch ám đạo (HCTí)/\Đ) la hội chưng lâm sang thường gặp ở

phụ nữ. dặc biệt lả phụ nừ trong dộ tuôi sinh san. Dấu hiỳu và triệu chúng lãm
sàng điển hình như cơ quan sinh dục nừ tiết ra nhiều dịch âm đạo (khí hư); kèm
theo một sờ triệu chứng khác nhu ngứa rát. đau ớ bộ phạn sinh dục. dau khi đi

tiêu. khi quan hệ tinh dục.... ãnh hương nghiêm trụng đến chất lượng sống cua

người bệnh. Không nhùng the. nếu bệnh không được phat hiỹn. chân đoán vã
diêu trị k|p thoi co thi’ dẫn đôn các biẽn chứng nghiêm trọng như mang thai

ngoải tứ cung, viêm tử cung, viêm ám đạo. võ sinh, tảng kha nàng nhiêm lậu.
HIV. Chlamydia ... Như vậy, dây là một bệnh tiềm tâng nhiều nguy hiểm, cần

được quan tâm háng dầu dối với phụ nữ. Một trong những nguyên nhân hảng
đẩu dấn đen hội chứng tiết dịch âm đạo được xác định là do các cản nguyên VI

khuân gày ra. trong dó phai kc den lã vi khuân Klebsiella pneumoniae - vi khuân
gảy bệnh cơ hội với ti lệ nhiêm vá múc độ khàng khàng sinh ngày càng gia tảng

va dang o mức bão động.
Nảm 2017. WHO đà dưa ra danh sách các mâm bỹnh cẩn dược ưu tiên theo
các Clip độ: cấp thict. cao. trung binh: trong đô. nhiều chung Enterobacteriaceae

(bao gốm Klebsiella, E. coll, Proteus) tliuoc mức độ “cap thiết*’- mức dộ de dụa
nghiêm trọng về tinh trạng nhiêm và kháng kháng sinh trẽn thể gidi1. Trong số
các vi khuân Enterobacteriaceae. K pneumoniae lả vi khuân chữ yếu được ghi

nhàn tai cãc bénh viỹn. trên lâm sàng ơ các bệnh nhàn đến khám và diều tri. do
vậy mà có nhiều nghiên cửu về K pneumoniae đà dược thực hiộn. Các nghiên

cưu nãy chi ra mức độ nguy hi êm cua việc nhièm vi khuân K. pneumimae cùng
như tinh trang kháng kháng sinh dang ct mức bảo động cua vi khuân nay. Một vi
dụ được kê din như lã ty lộ Ẫ' pneumoniae khăng ciprofloxacin thay dối từ 4.1%

dền 79.4% u cãc quốc gia. theo báo cao cua Hè thống giámsat kháng khang sinh

tồn cẩu (GLASS)". Khơng những thế. tinh trạng kháng thuốc ơ K. pneumoniae

•KT

4» HỄ?


2

đôi với các kháng sinh carbapcnem và colistin dà lan rộng ra tàt ca các khu vực
trẽn thè giới. Ớ một sỗ nước, thuốc kháng sinh carbapcnan không cõ tác dưng
với hun một nua số bệnh nhân dược điều trị nhiêm tTÙng K. pneumoniae do
khang thuốc. Đồng thời, vi khuân kliang colistin cũng dã đuợc phát bộn ớ một

số quổc gia và khu vực. gãy ra các nhiêm trũng nguy hiếm dẻn tinh mạng nũ

hiện nay chưa cỏ phương pháp điều trị kháng sinh hiệu qua'. Tuy nhiên, các
nghiên cưu. đánh gia vẽ tinh hình nhiêm và kháng kháng sinh cua K.

pneumoniae trên dồi tượng cụ thể là những phụ nìr mầc HCTDAD vằn chưa rơ
ràng.

Bệnh viện Da Liều Trung ương là bệnh viện tuyển Trung ương, tuyến đẩu cua
cá nước vói số lượng bệnh nhân đen khám và điều tr| rất lớn. Nhùng báo cáo gần
đây về tinh hĩnh bệnh nhãn dền khám do xuàt hiện IICTDAĐ duực chân đốn
nhiêm Ẳ?. pneumoniae và tinh hình kháng kháng sinh cua cản nguyên nãy khi
điêu trị đang cỏ xu hướng gia tâng Chủng tỏi hy vọng ràng kết qua cua đè tài

này sè phan ánh được thực trạng nhicm vá mức dộ khang kháng sinh cua K
pneumoniae ờ bộnh nhãn mac HCTDAD dạo nói riêng tại Bệnh viộn Da liều

Trung ưinig cùng như nói chung trẽn nhóm dổi tượng này. Từ dó. góp phân đê
xuất một sỗ biện pháp nhăm cai tbện tinh trạng đẻ khang kháng Sinh cua K

pneumoniae, dong thời nâng cao hiỹu qua điêu trị cho bệnh nhàn, dộc biệt lả phụ

nừ - nhõm dời lượng dè mắc cãc bênh liên quan đến xiêm nlúẻm do vi khuân. Vi
vậy. chúng tôi dà thực bộn dề tài: "Tỳ lệ nhiêm và mức độ kháng kháng sinh

cua Klebsiella pneumoniae à bệnh nhãn mắc hội chứng tiết dịch âm dạo dền
khám và điều tri tệi Bệnh viện Da lieu Trung ương từ tháng 7 din tháng 12

năm 2020.” Với 2 mục tiêu chinh là:
1. Khao sàf tỷ lị nhiễm Klebsiella pneumoniae ờ bị'nh nhân mắc hột
chứng tiềt dịch âm dạo đến khâm tại Bệnh viện Da liều Trung trưng

•KT


3

2. Dành giá mức độ khàng kháng sinh cua Klebsiella pneumoniae phán
lụp lỉưực ừ bệnh nhân mắc hội chúng tiết dịch âm dạo dưng đưực diều

trị tại Bệnh viện Da liễu Trung ương.


4

CHƯƠNG 1

TỎNG QUAN TÀI LIỆU

1.1. Hội chứngtlít (lịch âm dạo

1.1.1. Một sổ khái niệm

1.1.1. Ị. HỘI chứng tiết dịch lim dụo
HCTDAĐ la hợi chửng bao gồm các triệu chửng ngửa âm dạo. tiết dịch, hoặc

cá hai. dây đều là kềt quã cùa viêm nhiêm khuẩn hoặc viêm không nhiêm

khuân âm dạo < vicm àm dạo), thướng kém theo ca viêm ảm hộ (viêm àm hộ âm
đạo). Một sổ triệu chime khác có the xảy ra như: kích ửng, ngửa, ban do. phồng

rộp. dơi khi tiêu tiện khó va đau sau quan hộ. Cảc triệu chửng cua viêm âm dạo

lá một trong những lý do phô biến nhất khi bệnh nhãn nử đen khám sức khoe
tụi bệnh viện, cỏ nhiều cản nguycn gày ra HCTDAĐ. trong dó phơ hiển nhắt lả

cân nguyên nam men (viêm âm dao do nấm Candida), một sô cân nguyên khác

như vi khuân, virus, ký- sinh trũng4.
1.1.1.2. Viêm (till dạo da vt khuẩn
Viêm âm dạc do VI khuân lả viêm do sụ thay dôi phức tạp cua hê thõng VI

sinh vật trong âm dạo. trong dó vi khuân Lactobacilli giam dồng thời các vi

khuần ky khí (như Gardnerella vaginalis. Mobiluncus spp. vả Mycoplasma
hominis....). các VI sinh vàl cu hụi (như nấm men Candida. Trichomonas
vaginalis, Proteus spp, Kỉebstella...) phát triển quá mức dàn den các triệu

chúng bao gồm khí hư àm đạo tiết nhiều, mong, có máu, có mùi tanh, gãy
ngứa. Các ycu tô nguy cơ bao gồm các yếu tỗ liên quan dến các bênh lây truyền

qua dường tính dục. Bẽn cạnh dó, vice sử dụng dụng cụ trong tử cung cũng là
một yẻu tố nguy cơ5.

1.1.1.3. Bệnh lây truyền lịiiu dường tuih dục

•KT


5

Các bệnh láy truyẽn qua dường tỉnh dục (STDs). còn gọi là các bệnh nhiêm
qua đường tính dục. do nhiều vi sinh vật khác nhau gày ra. Cản nguyên gây
STIs được chia thành 3 nhóm chinh, bao gồm: nhóm gảy bệnh do vi khuân (lậu,

giang mai. Chlamydia....). nhóm du virus (HPV. HIV. HBV....) va nhom do kỹ

sinh trùng (trũng roi. nấm, rận mu,...). Vi hoạt động tính dục bao gồm tiếp xúc
gẩn gùi VỚI da vá niêm mọc của bộ phận sinh dục. miệng và trục tràng, nén
bệnh có sự lây lan cao. Một sỗ bệnh lây truyền qua dường tính dục gãy viêm

(như trong bệnh lậu hoậc nhicm Chlamydia) hoặc loét (ví du như ở bệnh

herpes, giang mai hoặc hạ cam), dân dẽn các bệnh nhiêm trùng khác (nhu
iIIV). Mác dù cãc tiền bộ chân đoán và điêu trị STDs ngày càng phát triển

nhưng tý lệ hiên nhicm STDs vàn cao ở hau hết các nước trên thề giới Tại Hoa

Ky. mỏi nãm cờ khoang 20 triệu trường hợp mac STDs múi; khoang một nứa
trong số đó xây ra ớ người trong độ tuổi vị thành niên (tử 15 đen 24 tuồi)*.

1.1 J. Một sỗ cản nguyên gây HCTDAĐ
1.12.1. Num men Candida

Trong ám dụo. binh thường vẫn có su cư tru cua nấm men Candida; tuy
nhiên trong một số trướng hợp dặc biệt nó tro thánh cân nguyên gây bệnh, cụ

thế là gảy viêm âm díto. Chung gãy bệnh thường gặp nhất là Candida
albicans (60 - 70%). Xét nghiộm chân đoán trực tiếp như soi tươi hoẶc

nhuộm Gram đê tim nấm men. hoộc nuôi cấy ở môi trường Sabouraud dê

quan sát khuân lạc màu trắng kem.
1.12.2. Trừng roi âm đạo Trichomonas vaginalis

Trichomonas vaginalis là cán nguyên phô biên trong STDs, nó thường lảy

truyền qua quan hộ tinh dục. dõi khi cô thê lây truyền qua bồn tủm. kh.in úm
âm ưỡt nhiêm kỷ sinh trúng. Trichomonas vaginalis thưòng sống nong âm

dao cua nử giới. Xẽt nghiệm chân doán true tiếp bằng soi tưui tím thê hoạt

•W.-

<€

4* HỄ?

6

động cùa ký sinh trủng (đơn báo hình qua mo hoặc hinh hạt chanh, có 3

5

roi. di động mạnh).

1.12.3. VI khuân

Vi khuân gãy STOs chu yếu lã lậu Ợỉesseria gonorrhoea), vi khuân nãy

thường xuyên gảy ra HCTDAD. gãy tict dich nhiều. Một số vi khuẩn kliác
cùng được phân láp ờ nhùng bệnh nhân viêm ảm đạo như: Gardnerella

vaginalis. Staphyỉococcua aureus. Staphylococcus epidernudis. Streptococcus

spp. Klebsiella spp. Proteus spp.... Xét nghiệm chấn đốn bâng nhuộm Gram,

ni cấy phán lập ùm vi khn gày bệnh, hoặc chân đoán bàng PCR
1.12.4. 17rưs Herpes sinh dục
Herpesviruses human I (HSV-1) hoặc 2 (HSV-2)đói khi gãy ra ngứa âm

đạo nhưng biêu hiện điên hình la đau vã loét.
1.2.1)ậc dicm nhiêm khuân (lo Klebsiella pneumoniae

1.2.1. Lịch sư phát hiện Klebsiella pneumoniae
Năm 1875, Edwin Klcbs (1834

1SS7). nhà vi sinh vật học người Dức gốc

Thụy Si', dà quan sát được vi khuân K. pneumoniae trong đường thớ cua nhùng
người chết vì viêm phổi. Tuy nhiên. vi khuân K. pneumoniae lần dầu ticn được

mỏ tá sảo nảrn 1X82 bơi nhà bệnh hục vã vi sinh vật học người Đirc
Friedlander (1S47

Carl

1SS7), khi ông phân lập ra một loại trục khăn Gram âm, có

vó bao bọc, từ phơi cùa nhùng người chét vì viêm phơi, Khi đó, ơng dà tun bố

vi khn nãy có thè lá ngun nhàn gày viêm phơi, nố ln luôn dược quan sát

thày ơ những bụnh nhàn chốt vi viêm phôi, do vậy mà ban dâu K. pneumoniae

cỏn được gọi là trực khuân Friedlander, mài den năm 1886, nỏ mói có tên
Klebsiella1.

K. pneumoniae là vi khuân thuộc vi hộ bỉnh thường ớ người, thường cư trú

trẽn bể một niêm nục dường hơ hầp vả dường tiêu hóa. Khi vi khuân xâm nhặp

•W.-

<€

4* HỄ?


7

vào mau. dèn các mơ cơ thê. nó tạo ra dộc lục có thê biêu hiện ớ mức dộ cao.

gãy nguy hiềm cho người nhi cm. thậm chi co the dán dên tư vong nếu không

duợc diều tri sớm. Viêm phôi lá bênh thường gập do vi khuân K. pneumoniae
gày ra. Bẽn cạnh do. nó cịn có khá năng gày nhiêm khuân huyết nhiễm khuân

tiết niêu, viêm máng nâo. viêm xoang...? s. Ngây nay. K. pneumoniae được xếp
vào một trong 5 cân nguyên hang dẩu gảy nhiễm khuân bộnh viện (5 cân nguyên
dó bao gồm: Staphylococcus aureus. Pseudomonas aeruginosa. Acinetobacter

baumanmi. Escherichia Coli. Klebsiella pneumoniae) vái mire dộ khảng kháng

sinh tnụnh, ti lệ kháng kháng sinh ngày cáng tàng cao'.
1.22. Đặc diêm sinh vật học cua Klebsiella pneumoniae
Klebsiella là một trong nhùng chi quan trọng cùa họ vi khuần dường ruột

Enterobacteriaceae. Có ba loai vi khuân thuộc chi Klebsiella có kha nãng gãy
bệnh tròn người lã: Klebsiella pneumoniae. Klebsiella o:enae. Klebsiella

rhmoscleromaris. Trong dó. K. pneumoniae là lồi quan trọng nhai và điên hình
nhằt cua chi này, bơi nơ la cãn ngun chinh gây 70% những ca nhiêm khn do

chi Kỉebíielỉa*.
Hình thãi vả cấu true cũa K. pneumonic: K. pneumoniae là trực khn Gram

âm. thường dửng thành đơi. kích thước trung binh 0J-1 X 0.6-6 pm. Vi khn cơ
vó dày (có thế gấp 2

3 lần kích thước cùa vi khuẩn), bàn chất là

polysaccharide. co tính dặc hiỹu kháng ngun phong phú; khơng có nha báo;

khơng có lõng vá khơng có kha nâng di dộng.

Tinh chat sinh vột hõa họe: K. pneumoniae thuộc họ vi khuân dường ruột nên
có các tinh chất sinh vật hõa học chung cua hụ vi khuân duờng ruột như: lả trực

khuẳn bẩt mau Gram âm. hiểu ky khi tin- tiện, cị thỏ mọc trẽn mỏi trường ni
cấy thõng thường, không cô enzyme oxidase, lên men glucose, khứ nitrat thảnh

nitrite.

Ngồi ra. K pneumoniae cịn có các tinh chat sinh vật hóa hục riêng, được

trinh bay cụ thê ở bang 1.1

•W.-

<€

4» HỄ?


s

Báng 1.1. Tính chất sinh vật hóa hục cua Ă'. pneumoniae
TCSVHH

K. pneumoniae

Sinh Indole

•

Giáng hịa Pectatc

-

B-Galactosidase

+

Mọc ở 10 độ c

■

Do methyl
Voges Proskauer
Urease

+

Lcn men Glucose sinh hơi

4»

Mọc trong KCN

-

Citrate Simmons

4-

Sinh acid từ: Dulcitol. Lactose

+

Lysine decarboxylase

4*

Tinh chất nuôi cấy: vi khuân mọc dẻ dàng trẽn mỏi trường nuôi cay thõng
thưởng. Trên mỏi trường thạch dinh dường hay thạch máu. khn lạc cị kích

thước lón. khơng gày tan máu, dụng M: màu xám. nhầy. bóng. l.«p lánh do có vo.

Trong canh thang, vi khn mọc nhanh và đục đều, ư đáy ong có lãng cặn.
Tinh kháng ngun: K pneumontae vừa cơ kháng ngun hịa tan (kháng
nguyên ngoụi độc tô, kháng nguyên enzyme), vữa cõ kháng nguyên tể bão

(kháng nguyên vách - o, klung nguyên vó - K). Dựa vào kháng nguyên vo. K
pneumoniae được chia thảnh hon so type huyết thanh khác nhau.

Kha nàng gây bênh: K. pneumoniae có mịt ở khap mọi nơi trong lu nhiên,
thuộc vi hộ bính thường cua động vật, người, phản lớn khư trú ơ đường tiẽu hỏa.

trên da vá vòm họng K pneumoniae là vi khuân gày býnh cơ hội và lá một trong
tủm cân nguyên chính gây nhiêm khn bênh viện như: nhiễm khn huyết.

•W.-

.?TíCa: <€ 4» HỄ?


9

nhiêm khuân vết lliưtmg. nhiêm khuân nội mạc, nhiêm khuân dường mật. nhiêm

khuân ò bụng và viém mang não9. Nhiêm khn do K. pneumoniae chiếm
khống một phần ba trong tịng số các bệnh nhiêm khuân Grant âm như: nhiêm

trũng đường tiết niêu. viêm bâng quang, viêm phôi, nhiễm trùng vêt mó, viêm

nội tâm mạc vá nhiêm trúng huyct. Nó cùng gãy ra viêm phối hoại nr. áp xe gan

sinh mu vã viêm nội nhân nội sinh. Ty lộ tư vong cao. thời gian nẩm viện kẻo
dãi, cùng với chi phí cao thường liên quan đến các bênh nhiễm trung do vi khuân

nảy gảy ra. Hiện nay, sự gia tâng mạnh mè của cãc mầm bệnh da kháng thuốc
(MDR) vá cực kỳ kháng thc (XDR) thu(>c nhom Enterobacteriaceae nói

chung vã K. pneumoniae nói riêng lá mộ! van đề lớn nhưng vần cơn rat ít thõng
tin VC A' pneumoniae gày khó khăn trong giái quyềt10.

1.23. Cơ chế gây bỹnh

Bệnh nhiêm khuân do K. pneumoniae xảy ra khi vi khuân xâm nhập vào các

mõ của cơ thê gảy ra nhiễm khuân, như sau:

K. pneumoniae gãy bệnh bảng cách bám vào tê bào vật chu. má cụ thê lả bám
vào niêm mạc đường hô hầp và đường tiết niệu nhờ yểu tố bám dinh pilì
(fimbriae) vã một yếu tố kẻ! dinh cị kha năng ức chế manose’ Sau đó. vi khuân

xâm nhập vào các mơ. cơ quan cua cơ thê hoặc vào tuần hồn. Đê sự xâm nháp
dièn ra thành còng, vi khuân cần vượt qua được hệ thống phịng ngự khơng dặc
hiệu cua cơ the và sự thực bão cua bạch câu hụt trung tính nhờ lóp vơ cố ban

chất la polysaccharide có kha nàng ức chế sự opsonin hoa bơi các kháng thê dặc
hiộu vả bổ thê. lớp vó cáng dãy thì độc lực cáng cao. Khi dâ ớ trong mõ. tại dây
vi khuân sè sinh sán vã nhãn lẽn hoặc di váo luẩn lioan rơi tói bầt ki V| tn náo

trong cơ thề. Nò gãy bệnh bÀng cách giái phỏng nội dộc tó, dần đen rối loạn cơ

che diều hoa cua cơ thê. mất cân bâng nội mỏi, làm tôn thương tại chỗ hoặc tốn
thương hè thong khi lan tòa tới hộ bạch huy ết hoặc bỹ tuần hoan9 :0. Bèn cạnh

dỡ. K. pneumoniae còn gây bệnh bằng cơ chế canh tranh hap thu sẩt với vật chú
khi no thu nhụn sủt nhớ rnterochelin vá aerobactin trong qua trinh nhãn lẽn tụi

•W.- .-Tí ca:

<€

4» HỄ?


10

mô. Các độc tô cua vi khuân gãy huy hoại mô. trong dờ nội độc tố LPS

(lipopolysaccharide)

thanh phẩn cấu tạo vách cua vi khuân

là yều tổ độc lực

chinh cỏ tác dụng ức ché một số vi khuân khác vã cam img quã trinh chềt theo

chuơng trinh (apưtosis) vua tẽ bao chu. Nội độc tổ có thê được giai phơng riêng

rè hoặc dưới dạng phức họp với polysaccharide vo dê sinh ra hai loai độc tó một
(chịu nhiột và khơng ch|u nhiội) và bacteriocin (microcin 1-492). Như vậy. mô bị

huy hoại do độc tố cua vi khuân và do hộ qua cua sụ đáp ừng miễn dịch không

mong muốn cùa cơ the 0.

1.24. Chân đoán vi sinh vật

Phương pháp chân đoán K. pneumoniae chu yếu dựa vào chân đoán trực tiếp,

bao gồm- nhuộm soi trực tiếp bệnh phàm vả nuôi cấy phân lập vi khuân gày

bệnh.

Bộnh phàm: bộnh phàm tùy theo vị tri gây bộnh cua vi khuân, như: bệnh phàm
máu. đởm. nước tiều. phân, dịch sinh dục. dịch nảo túy.

ỉ.2.4.ỉ. Nhuộm soi trực tiểp bệnh phim

Nhuộm Giam: Giup quan sát hĩnh thê, tinh chàt bãt mâu cùa ũ khuân. Két
qua nãy chi có giã trị chân dn sư bộ. Ví dụ. hinh anh nhuộm Gram vi khuân K
pneumoniae trong bệnh phàm đom:

•W.- .-Tí ca:

<€

4» HỄ?


11

Hình 1.1. AL pneumoniae trẽn tiêu bân nhuộm Gram
{Cỏ thề nhìn rỏ vả cua vi khuẩn là vùng sảng quanh vi khuân, tương phan vời

mau nền cua tiêu ban)
ỉ. 2.-ỉ. 2. Nuôi cấyphân lụp vi khuẩn gày bịnh
Vi khuẩn K. pneumoniae có thê mọc trên nhiều loại mói trường. túy theo bộnh

phàm mã lựa chọn mõi trường ni cấy thích hợp đê phàn lụp dược ca K.
pneumoniae vã nhùng vi khuân khác cùng thường gộp trong bệnh phàm đó. Dụa
vào hĩnh thê. rinh chẩt nuôi cầy đặc biệt cua khuẩn lạc. tinh chất sinh vệt hóa học

dặc trưng và kha nảng gây bệnh trên thực nghiệm đê chân đoản .xác định nhiêm

khuân do K. pneumoniae.
- Các loụi mói trường thướng sít dựng đê phàn lập K. pneumoniae: thụch máu,

thạch sơ cô la. thạch Mac Conkcy. Một sỗ môi trưưng khác nhu mõi trường
Endo agar. mõi trưởng Ưti agar. môi trường EMB (Eosin Methylene Blue) agar

- Cách nuôi cấy vi khuân vã kết q (hĩnh 1.2. hĩnh 13)”. cụ thê;

•W.- .-Tí ca:

<€

4» HỄ?


12

Hình 1.2. Khuân lạc K. pneumoniae trên thạch máu cừu 5°0
Đẽ đìa thạch ở nhiộl độ 37°( khí trng 5 - 10% CO;, sau 24 - 48h. quan sát

khuân lạc. lunh anh khuân lạc dặc trưng: nhầy, bóng, úp Unit do có vo. Tuy
nhiên đày khơng phai dạng khn lạc duy nhất cua K. pneumoniae.

Hình 13. Khuân lục K. pneumoniae trên thạch MacConkcy

•W.- .-Tí ca:

<€

4» HỄ?


13

Đê dia thạch ơ nhiệt dộ 37OC, sau 24

khuân lạc đỳc trưng: kích thước lớn hơn (4

48h. quan sát khuân lục. hinh anh
5mm), mâu hồng, nhẳy do có vị.

Tuy nhiên đây không phai hinh anh duy nhất cùa K. pneumoniae
Bẽn cạnh đó con cơ một sơ phương pháp chấn đoan khác nhu phương pháp
sixih học phân tư: PCR. NGS. Ngoài ra. việc sư dụng phan ưng ngưng kết hoặc
phím ứng phinh vo với kháng huyết thanh đặc hiệu type đè xác định type K

pneumoniae giup bác ít'đưa ra dưực phác đỗ diều txỊ nhi cm khuân cho bệnh nhãn
một cách hiệu qua nhắt.

1.23. Điều trị và phông ngừa nhiễm khuân (lo Klebsiella pneumoniae
1.2.5.1. Diều trị nhiễm khuân do Klebsiella pneumoniae

Nhi cm khuân do K. pneumoniae gày nên hầu hết lã nhiễm trũng cơ hội vã

nhiềm trùng bệnh viện, trên nhừng bênh nhãn có sức de kháng kém. Nguyên tầc
diêu trị lả su dụng kháng sinh dựa trên kẽt qua khang sinh dò. do vậy các xét

nghiộm kháng sinh đồ lã càn thict9. Nhiêm K. pneumoniae lả một bệnh nghiêm
trọng bơi ngay ca khi dưực điều trị đầy dù. ti lệ tu vong vẫn cao. Lua chọn

kháng sinh phú bợp dè điêu tri nhiêm trũng do K. pneumoniae phai cân cữ váo
kết q khảng sinh dồ kết hợp vói các thịng tin cập nhật giâm sát tình hinh

kháng thuoc:'. Ngối ra. nhiều bệnh nhàn trong số náy có thê ưụng yếu, súc dẻ
khang kém nên dư<* thiẽt lập một chẽ dộ ản uống hợp lý; nhùng bộnh nhãn bị

suy giâm hay mất chức nơng vận dịng nên xem xét. tư vãn vật lỹ tri Hộu dê giúp

vãn dộng vâ Iigãn ngừa cứng khứp13.
1.2.5.2. Phàig ngừa nhiễm khuân do Klebsiella pneumoniae

Đố phòng ngửa nhiêm khuân do K pneumoniae gây ra. nguyên tấc quan trọng

lỉhãt lá thực lũỹn cãc biện phap ngàn ngứa nhicin trũng cơ hội nói chung vã
nhiêm trùng bộnh viện nói riêng. Hiện nay, chưa có VÁc-xin dê điều trị dự phịng

nhiêm khn do K. pneumoniae, các biộn pháp phóng ngửa tổt nhất nên dền tử V

thức phòng ngứa vã kiêm soat nhiễm khuân cua tàt ca mọi ngươi, bao gơm: dội

•W.- .-Tí ca:

<€ 4* HỄ?


14

ngủ bác sf. nhãn viên V tẻ. bộnh nhãn vã người nhá bỳnli nhàn. Nhân viên điều

đường châm sóc những bệnh nhan nay nên tuân thú các quy trinh kiêm soát

nhiễm khuân nghiêm ngột đê ngiln chận sự lây lan cùa vi khuân Rưa tav lả rất

quan trụng đói với nhãn viên y tế va người nha bệnh nhãn. Nèn Jam bao lảng
các thiết bị chi dược sư dụng một lẩn dề giảm thiêu sự lảy truyền. Bẽn cạnh dỏ,

ven bệnh nhàn nhộp viện và mọi người nói chung thi việc xây dụng cho ban thân

lỗi sống lanh manh. nang cao sức dẻ kháng cùng het sức cần thiết9 I2.
Mặt khác, với nhừng bệnh nhãn bóng cỏ thê sử dụng khảng the kháng

polysaccharide dê diêu trị vả diêu tri dụ phong nhiêm trũng do K. pneumoniae?.
13. Dịch tẻ Klebsiella pneumoniae hiện nay

13.1. Tý lệ nhiem Klebsiella pneumoniae trẽn thề giỏi

Trong cộng đồng nói chưng, vần có một tý lê nhàt định người lãnh mang vi

khuân K. pneumoniae. 5-38% phân lập dược vi khuân ưong phản và 1-6% trong
mùi họng cua người bính thường. Tuy nhiên, ty lộ mang K. pneumoniae ơbệnh
viện cao hon nhiều so vởi ty lộ trong cộng dồng. Trong một nghiên cửu. ty lộ
mang mầm bệnh cao tói 77% trong pliãn cua nhùng người nhập viện dưng thời

cỏ liên quan dển số lượng khàng sinh dưực sư dụng. Các ô nhiêm trùng chinh ứ
dường tiêu hỏa cứa bỹnh nhàn vả bàn tay cua nhãn viên y tè1'. Vi khn K.

pneumoniae có ý nghía quan trọng trong các býnh nhiễm tiung bộnh viện ơ

người lém vã trè em. chúng xáy ra thường xuyên hon ờ tre sinh non. bộnh nhân
trung đun vi chàm sóc dặc biột. tré sư sinh và những người nliãp viện bi suy
giam miên dịch. K. pneumoniae chiếm khoáng s% tỏng sổ ca nhiễm trùng bệnh

viện nói chung trẽn thề giói. Tại Hoa Kỹ, tùy thuộc vào nghiên cứu dược xem
xét, chung chiếm 3-7% tòng sổ ca nhiêm trưng bệnh viện, dưực xốp vào 8 tác
nhân gây bệnh hàng dầu trong bộnh viện. Trung tâm Kiêm sốt và Phịng ngừa

Djch bệnh Hoa Ký bão cáo rÀng các chung K. pneumoniae lã nguyên nhàn gây ra

3% các vụ bung phát dịch bỹnh gãy bộnh. Trong sổ 145 vụ bùng phát dịch bệnh

•W.- .-Tí ca:

<€ 4* HỄ?