On thi Ngu Van 9

<span class='text_page_counter'>(1)</span>§Ò c¬ng «n tËp Ng÷ V¨n 9: §ång chÝ- ChÝnh h÷u:. Chính Hữu tên khai sinh là Trần Đình Đắc, sinh năm 1926 quê ở huyện Can Lộc tỉnh Hà Tĩnh. Ông đã từng tham gia trong quân đội suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ. Thơ ông chủ yếu viết về ng ời lính và chiến tranh. Bài thơ “ Đồng chí “ là một trong những sáng tác tiêu biểu của ông viết về đề tài ấy. Bài thơ in trong tập “ Đầu súng trăng treo” . Với cảm xúc dồn nén, ngôn ngữ thơ cô đọng hám súc , cô đọng , bài thơ ca ngợi tình đồng chí đồng đội của những ngời lính trong những năm kháng chiến chống Pháp . Më ®Çu bµi th¬ , lµ lêi t©m sù cña nh÷ng ngêi lÝnh vÒ nguån gèc xuÊt th©n cña m×nh: “ Quê hơng anh nớc mặn đồng chua Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá” Với hai thành ngữ “ nớc mặn đồng chua” và “ đất cày lên sỏi đá” đã khái quát đợc quê hơng của những ngời lính. Họ ở hai miền quê khác nhau: một ngời ở mảnh đất vùng cao , còn một ngời ở vùng đồng chiêm trũng. Nhng cả hai đều là những nơi nghèo khó, có cuộc sống lam lũ vất vả. Và trong gian khổ ấy họ nh gặp chính mình, cùng chia sẻ vµ gÇn gòi nhau h¬n: “ Sóng bªn sóng ®Çu s¸t bªn ®Çu Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ” Những hình ảnh thơ chân thực giản dị “ Súng bên súng” và “ Đầu sát bên đầu” đã thể hiện đợc những tình cảm cao đẹp của ngời lính bên nhau. Theo tiếng gọi của Tổ Quốc, họ lên đờng và trở thành “ quen nhau” cùng chung chí hớng ,chung nhiệm vụ và chung cả những khó khăn gian khổ, hiểu nhau nh hiểu chính mình. Và từ đó hai tiếng “ Đồng chí” đã vang lên. Đồng chí! Tình cảm bình dị mà thiêng liêng cao quí. Là nơi hội tụ của những trái tim , những trÝ ãc, nô cêi cña nh÷ng con ngêi giµu lßng yªu níc. §ång chÝ- tõ giai cÊp mµ lªn, tõ lÝ tëng mµ cã, tõ lÏ sèng mµ thành. Nó thấm đợm bao tâm tình để lại trong tâm hồn mỗi ngời một vẻ đẹp của tình ngời đợc hình thành qua những thö th¸ch gian nan. Đất nớc còn trong cảnh đau thơng đớ gót giày xâm lợc . Những ngời lính phải xa quê hơng lên đờng chiến đấu với kẻ thù. Họ đến với cuộc chiến bằng cả một tinh thần tự nguyện, với một thái độ dứt khoát, đầy quyết tâm: “ Ruéng n¬ng anh göu b¹n th©n cµy Gian nhµ kh«ng mÆc kÖ giã lung lay GiÕng níc gèc ®a nhí ngêi ra lÝnh” Hình ảnh ẩn dụ “ Giếng nớc gốc đa” cùng biện pháp tu từ nhân hoá “ nhớ ngời ra lính” đã gửi gắm tâm tình cña ngêi hËu ph¬ng víi ngêi ra trËn. §ã lµ t×nh c¶m vÊn v¬ng , niÒm th¬ng nhí kh«n dÔ g× ngu«i cña nh÷ng chµng trai lÇn ®Çu ®i vµo qu©n ngò. Vµ ph¶i ch¨ng chÝnh t×nh yªu nçi nhí Êy sÏ lµ ®iÓm tùa tinh thÇn cho ngêi lÝnh cã thªm quyÕt tâm chiến đấu chống kẻ thù? Từ những cảm xúc sâu sắc về tình đồng chí, nhà thơ tiếp tục đa ta đến với hiện thực gian khổ của cuộc chiến đấu mà ngời lính phải trải qua: “ ¸o anh r¸ch vai QuÇn t«i cã vµi m¶nh v¸ MiÖng cêi buèt gÝ Ch©n kh«ng giµy” Những hình ảnh sóng đôi đã thể hiện sự kề vai sát cánh, gian khổ có nhau của ngời lính nơi chiến trờng. Nh÷ng gian khæ mµ hä ph¶i tr¶i qua còng chÝnh lµ nh÷ng thiÕu thèn cña c¸ch m¹ng lóc bÊy giê. Hä l¹i cßn ph¶i tr¶i qua những trận sốt rét rừng quái ác. Song điều đáng ngợi ca là họ vẫn luôn bên nhau, cùng vợt qua những gian nan vất v¶: MiÖng cêi buèt gÝa Th¬ng nhau tay n¾m lÊy bµn tay” Trong c¸i gi¸ rÐt èm ®au vÉn ¸nh lªn nô cêi ®Çy l¹c quan tin tíng. Vµ trong gian khæ nh÷ng ngêi lÝnh vÉn ®oµn kÕt bªn nhau. Nh÷ng “ Nô cêi “ trong gi¸ buèt, nh÷ng cö chØ” th¬ng nhau tay n¾m lÊy bµn tau” ¸y chÝnh lµ niÒm tin , tình yêu , là tinh thần đoàn kết một lòng của ngời lính. Và phải chăng chính những biểu hiện cao đẹp về đời sống tinh thần ấy sẽ là nguồn động lực , là niềm tin giúp họ chiến đấu và chiến thắng kẻ thù. Bài thơ khép lại với những câu thơ khắc hoạ chân dung của ngời lính , giản dị mà vô cùng cao đẹp: §ªm nay rõng hoang s¬ng muèi §øng c¹nh bªn nhau chê giÆc tíi §Çu sóng tr¨ng treo” Trong hoµn c¶nh cña nói rõng hoang v¾ng, nh÷ng ngêi lÝnh Êy vÉn bªn nhau ch¼ng thÊy ®au th¬ng, chØ thÊy mét ph¸t hiÖn ®Çy thó vÞ bÊt ngê “ §Çu sóng tr¨ng treo” – mét h×nh ¶nh võa nh thùc võa nh ¶o ®Çy chÊt th¬. “ Sóng và trăng” tợng trng cho chất chiến sĩ và tâm hồn nghệ sĩ. Súng và trăng tợng trng cho cuộc chiến đấu để bảo vệ hoà bình. ánh trăng lửng lơ trên đầu súng hay cuộc chiến đấu của dân tộc ta là cuộc chiến chính nghĩa , bảo vệ bầu trời b×nh yªn cho Tæ quèc ViÖt Nam? Có thể nói với cảm xúc thực của một ngời lính nhà thơ đã ca ngợi tình cảm cao đẹp của những anh bộ đội cụ Hồ trong cuộc kháng chiến chống Pháp.Bài thơ là một bức tợng đài tuyệt đẹp về ngời lính, ở họ luôn toả sáng một tình cảm chân thực mà cao quí thiêng liêng – tình đồng chí đồng đội. Tình cảm ấy sẽ là mạch nguồn chảy mãi trong mỗi thÕ hÖ ViÖt Nam. Bài thơ về tiểu đội xe không kính- Phạm Tiến Duật.. Phạm Tiến Duật là một nhà thơ đồng thời cũng từng là ngời lính hoạt đông trên tuyến đờng Trờng Sơn . Ông lµ c©y bót tiªu biÓu cña thÕ hÖ nhµ th¬ trÎ thêi chèng MÜ. Th¬ «ng tËp trung thÓ hiÖn h×nh ¶nh thÕ hÖ trÎ trong cuéc kháng chiến chống Mĩ với giọng thơ sôi nổi , trẻ trung , hồn nhiên tinh nghịch. Trong số đó phải kể đến bài thơ “ Bài thơ về tiểu đội xe không kính” đợc sáng tác năm 1969 in trong tập “ Vầng trăng quầng lửa”. Bài thơ ca ngợi t thế hiên.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> ngang , tinh thần lạc qua dũng cảm , bất chập khó khăn gian khổ và ý chí chiến đấu giải phóng Miền Nam của những ngời lính lái xe trên tuyến đờng Trờng Sơn thời chống Mĩ. Mở đầu bài thơ nhà thơ giới thiệu với chúng ta về một hiện tợng thật độc đáo mà cũng rất thực, rất phổ biến trong cuéc chiÕn khèc liÖt lóc bÊy giê: Kh«ng cã kÝnh kh«ng ph¶i v× xe kh«ng cã kÝnh. Bom giËt, bom rung kÝnh vì ®i råi” Điệp từ “không” và từ “bom” đợc lặp đi lặp lại trong hai câu thơ là cách lí giải rất tự nhiên , rất giản đơn của ngời lính về một hiện tợng không bình thờng “ xe không kính”. Những chiếc xe do bom đạn của quân thù tàn phá đã trở thành thô sơ trần trụi.Và điều đó càng chứng tỏ sự nguy hiểm và khốc liệt của cuộc chiến lúc bấy giờ. Song điều đáng ngợi ca là từ trong sự hiểm nguy ấy những ngời lính lái xe vẫn ung dung , lạc quan tiến về phÝa tríc víi mét t thÕ hiªn ngang tho¶i m¸i: Ung dung buång l¸i ta ngåi. Nhìn đất nhìn trời nhìn thẳng” Từ láy “ ung dung” và điệp từ “nhìn” đã thể hiện thái độ thản nhiên bình tĩnh của các anh trên những chiếc xe không kính. Phải chăng chính trong sự mất mát đó đã cho các anh có đợc cái nhìn thoải mái hơn? Và phải chăng chỉ có các anh – thế hệ thanh niên của thời đại mới , những ngời có trái tim yêu nớc mới có đợc thái độ tự tin và phong thái ung dung lạc quan đến vậy! Ngồi trên những chiếc xe không kính đang tiến về Nam, những ngời lính với tâm hồn nhạy cảm đã hớng ra bên ngoài thả hồn hoà cùng thiên nhiên, cảm nhận đợc mọi khó khăn gian khổ nơi núi rừng: Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng Nhìn thấy con đờng chạy thẳng vào tim Thấy sao trời và đột ngột cánh chim Nh sa nh ïa vµo buång l¸i” Những cảm giác của ngời lính đợc nhà thơ miêu tả rất chân thực mà ý nghĩa. Biết bao những hình ảnh thiên nhiên đợc nhắc đến trong thơ “gió, con đờng , sao trời, cánh chim...” cùng vời nghệ thuật nhân hoá” gió vào xoa mắt đắng” đã làm cho con ngời và thiên nhiên trở nên gần gũi gắn bó, càng chứng tỏ tâm hồn lãng mạn yêu đời của ng ời lính lái xe. Hình ảnh “ con đờng chạy thẳng vào tim” ngoài ý nghĩa tả thực còn gợi sự liên tởng về con đờng cách m¹ng ®ang ch¶y trong tr¸i tim giµu nhiÖt huyÕt cña c¸c anh, thÓ hiÖn ý chÝ quyÕt t©m cña c¸c anh tiÕn vÒ phÝa tríc gi¶i phãng MiÒn Nam thèng nhÊt níc nhµ. Gian khæ cø tiÕp nèi gian khæ, khã kh¨n cø chång chÊt khã kh¨n, nh÷ng ngêi lÝnh vÉn hiªn ngang tiÕn vÒ phÝa tríc: Kh«ng cã kÝnh õ th× cã bôi Bôi phun tãc tr¾ng nh ngêi giµ ..., ... Kh«ng cã kÝnh õ th× ít ¸o Ma tu«n ma xèi nh ngoµi trêi” TiÕng “ õ” vang lªn gi÷a nh÷ng dßng th¬ cïng víi nghÖ thuËt nh©n ho¸ “ nh ngêi giµ” “ nh ngoµi trêi” chÝnh lµ b¶n lÜnh v÷ng vµng, lµ nghÞ lùc phi thêng vît qua mäi khã kh¨n cña ngêi lÝnh .Tríc sù nghiÖp cøu níc cao c¶ vinh quang thì mọi gian khổ đó cũng chỉ là “ chuyện vặt” . Có lẽ vì thế mà họ luôn cất lên những nụ cời sảng khoái, họ còn “ bắt tay nhau” truyền cho nhau hơi ấm của tình đồng đội gắn bó keo sơn: Nh÷ng chiÕc xe tõ trong bom r¬i Đã về đây họp thành tiểu đội Gặp bạn bè suốt dọc đờng đi tới B¾t tay qua cöa kÝnh vì råi” Chính từ trong “bom rơi”họ đã đến bên nhau tạo nên sức mạnh. Và cũng chính từ “cửa kính vỡ rồi” ấy mà tình cảm họ dành cho nhau tự nhiên và thoải mái hơn. Cái cử chỉ “ bắt tay” rất tự nhiên ấy đã tạo nên sức mạnh- sức mạnh của tình đoàn kết yêu thơng cùng quyết tâm chiến đấu và chiến thắng kẻ thù. Tình cảm ấy còn đợc khẳng định nh t×nh anh em ruét thÞt: BÕp Hoµng CÇm ta dùng gi÷a trêi Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy Võng mắc chông chênh đờng xe chạy L¹i ®i l¹i ®i trêi xanh thªm. Những hình ảnh thơ chân thực , gân gũi mà đẹp đẽ “ bếp, võng, bát đũa, gia đình...” Đẹp về tình cảm về cách nhìn cách nghĩ của những ngời lính với nhau. Bao khăng khít nghĩa tình họ dành cho nhau đều đợc toả sáng từ những hình ảnh đó . Để rồi chính “gia đình” ấy đã tiếp thêm cho các anh nghị lực niềm tin khi nhìn về phía trớc thấy trời xanh nh mở rộng thêm ra . Hình ảnh “ Trời xanh thêm” là một hình ảnh ẩn dụ độc đáo. Trời xanh ấy là hoà bình độc lập đang đến gần, là thắng lợi đang đợi các anh ở phía trớc. Niềm tin chiến thắng luôn dạt dào chảy trong trái tim yªu níc cña c¸c anh. Kết thúc bài thơ, hình ảnh những chiếc xe không kính một lần nữa lại đợc nhắc lại nh một điệp khúc của sự hiểm nguy để từ đó khẳng định một tình yêu cao đẹp: Không có kính rồi xe không có đèn Kh«ng cã mui xe thïng xe cã xíc Xe vÉn ch¹y v× MiÒn Nam phÝa tríc ChØ cÇn trong xe cã mét tr¸i tim” Điệp từ “ không” đợc lặp lại 3 lần trong thơ cùng với những hình ảnh chân thực đợc nhắc đến “ kính, đèn, mui,thùng...” để khẳng định sự mất mát do bom đạn quân thù. Những chiếc xe mang trên mình đầy vết thơng của chiến tranh mà vẫn hiên ngang ra trận với một sức mạnh phi thờng. Mặc cho bom rơi đạn nổ, mặc cho khó khăn cứ chång chÊt ,nh÷ng ngêi chiÕn sÜ vÉn tiÕn vÒ phÝa tríc theo tiÕng gäi cña MiÒn nam. Bëi trong hä lu«n to¶ s¸ng mét tr¸i.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> tim yêu nớc. Hình ảnh “ trái tim” là hình ảnh hoán dụ độc đáo đã hoàn thiện bức chân dung tuyệt vời của những chiến sĩ vận tải Trờng Sơn- những ngời lính của thời đại mới với một quyết tâm: XÎ däc Trêng S¬n ®i cøu níc Mµ lßng ph¬i phíi dËy t¬ng lai” “ Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của nhà thơ Phạm Tiến Duật là một bài thơ tiêu biểu cho chất giọng trẻ trung sôi nổi cho chất lính đợc bắt nguồn từ tâm hồn phơi phới của thế hệ chiến sĩ Việt Nam thời chống Mĩ mà chính nhà thơ đã sống , đã trải nghiệm. Từ sự giản dị của ngôn từ, sự sáng tạo của hình ảnh, sự linh hoạt của nhạc điệu , bài thơ đã khắc hoạ, tôn vinh vẻ đẹp, phẩm giá con ngời , ngời chiến sĩ cua thời đại mới. Tất cả những thành công về nội dung và nghệ thuật ấy đã đem đến thành công cho bài thơ này. Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ- NguyÔn khoa §iÒm.. NguyÔn Khoa §iÒm lµ mét trong nh÷ng nhµ th¬ tiªu biÓu cña thÕ hÖ nhµ th¬ trÎ nh÷ng n¨m kh¸ng chiÕn chèng MÜ. Th¬ «ng thêng thÓ hiÖn nh÷ng c¶m xóc dån nÐn, giµu chÊt suy t . Bµi th¬ “ Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trên lng mẹ” là một trong những sáng tác tiêu biểu của ông. Bài thơ đợc sáng tác năm 1971 in trong tập “Đất và khát väng” . Bµi th¬ lµ khóc h¸t yªu th¬ng , khóc ca ®Çy kh¸t väng cña ngêi mÑ Tµ «i trong nh÷ng n¨m kh¸ng chiÕn chèng MÜ cøu níc. Bài thơ đợc mở đầu bằng điệp khúc nh tiếng gọi yêu thơng của nhà thơ với em bé đang ngủ ngon trên lng mÑ: Em Cu- tai ngñ trªn lng mÑ ¬i Em ngủ cho ngoan đừng rời lng mẹ” Điệp khúc của lời thơ ấy đợc lặp đi lặp lại 3 lần trong toàn bài thơ tạo nên một giọng điệu trữ tình đặc sắc nh một lời nhắn nhủ, là cử chỉ yêu thơng của nhà thơ vỗ về em bé ,để từ đó gợi cho em về hình ảnh ngời mẹ vừa địu em trªn lng võa tham gia s¶n xuÊt: Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội NhÞp chµy nghiªng giÊc ngñ em nghiªng Må h«i mÑ r¬i m¸ em nãng hæi Vai mÑ gÇy nhÊp nh« lµm gèi Lng ®a n«i vµ tim h¸t thµnh lêi” Công việc mẹ làm vất vả nhng thật ý nghĩa “ Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội”. Tình cảm của mẹ không chỉ dành cho con mà còn dành cho những ngời chiến sĩ đang tham gia chiến đấu. Những hình ảnh “mồ hôi, má, vai ,lng , tim” vừa có ý nghĩa tả thực vừa là hình ảnh hoán dụ độc đáo tợng trng cho tấm lòng của mẹ dành cho con. Từng cử chỉ , mỗi động tác mẹ làm đã trở thành nhịp điệu ru con đa con vào giấc ngủ. Những giọt mồ hôi, hay nhịp đập từ trái tim mẹ đã toả hơi ấm cho con . Và con đã ngủ ngon theo từng cử chỉ ấy . Và phải chăng tình mẫu tử thiêng liêng bền chặt cũng đợc bắt nguồn từ đó? Và điều kì diệu là từ trên lng mẹ em xoa dịu những gian nan khó nhọc mà mẹ đang trải qua. Trong mọi hoàn cảnh của cuộc sống tiếng hát yêu thơng con của ngời mẹ cứ đợc ngân lên và cũng từ đó hình ảnh ngời mẹ đợc gợi lên cao đẹp hơn: Ngñ ngoan a- kay ¬i, ngñ ngoan a- kay hìi Mẹ thơng a- kay. mẹ thơng bộ đội ..., ... Mẹ thơng a- kay. mẹ thơng làng đói ...,... Mẹ thơng a- kay, mẹ thơng đất nớc Điệp khúc yêu thơng cứ đều đặn đợc vang lên nh khẳng định tình mẫu tử đã trở thành qui luật. Song tình cảm của mẹ thật đáng ngợi ca và cảm phục bởi tình yêu thơng con luôn đợc mẹ đặt chung với tình yêu buôn làng,đất nớc. Và đó cũng chính là tình cảm cao đẹp luôn truyền chảy trong tâm hồn ngời phụ nữ Việt Nam. Từ tiếng hát yêu thơng , bài thơ còn gửi gắm những khát vọng của mẹ về tơng lai cuộc sống của con cùng tơng lai cuộc sống cho dân tộc đồng bào: “ Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi MÆt trêi cña mÑ em n»m trªn lng” Không gian bao la của núi rừng Thừa Thiên nh đợc mở ra với ánh sáng của mặt trời chiếu tỏ. Sự sống của cỏ cây , của hạt bắp nhờ ánh sáng của mặt trời ấy mà đơm hoa kết trái. Còn cuộc đời của mẹ đợc thắp sáng bởi “ mặt trời” là con. Hình ảnh “ Mặt trời” thứ hai là hình ảnh ẩn dụ độc đáo. Con cũng giống nh mặt trời, con là tia sáng vĩnh hằng trong cuộc đời mẹ. Con là sự sống niềm vui, là tơng lai hi vọng của mẹ trong cuộc đời. Mẹ chịu bao gian lao vất vả nhng mẹ luôn hi vọng vào tơng lai và cuộc sống của con. Mẹ luôn mong cho con khôn lớn thành ngời. Cuộc đời con sÏ nh mÆt trêi lu«n to¶ s¸ng. ThÕ míi biÕt íc m¬ cña mÑ göi g¾m vµo con lín lao biÕt nhêng nµo. Vµ ph¶i ch¨ng mÑ cã thÓ vît qua mäi gian nan vÊt v¶ bëi trong mÑ lu«n nu«i hi väng vµo cuéc sèng cña con? Song ớc mơ của mẹ đợc nhân lên bội phần khi ớc mơ ấy đợc mẹ đặt chung với ớc mơ cho dân tộc đồng bµo: Con m¬ cho mÑ h¹t g¹o tr¾ng ngÇn Mai sau con lín vung chµy lón s©n ..., ,,, Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều Mai sau con lín ph¸t mêi Ka li ..., ... Con mơ cho mẹ đợc thấy Bác Hồ Mai sau con lín thµnh ngêi tù do”.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Điệp khúc “ con mơ cho mẹ” đợc lặp đi lặp lại hay chính là ớc mong tha thiết cho con lớn khôn để góp phần xây dựng cuộc sống ! Những hình ảnh “ Hạt gạo trắng ngần, hạt bắp lên đều” hay chính là mong ớc của mẹ cho dân làng không còn nghèo đói? Sức khoẻ của con “ vung chày lún sân” , “ phát mời Ka- li” hay khát vọng của mẹ về sự lớn mạnh của con ngời quê hong trong cuộc sống? Và còn ý nghĩa thiêng liêng hơn khi mẹ ớc “ đợc thấy Bác Hồ”. Bởi đợc gặp Bác là Bắc - Nam đợc thống nhất, mà đất nớc thống nhất là đân tộc đồng bào không còn bóng quân xâm lợc “ thoả lòng Bác mong , nớc non này ngàn năm vững bền”. Ngời mẹ ấy đã nói hộ niềm mong ớc của toàn thể nhân dân, của muôn triệu trái tim yêu nớc Việt Nam đang ngày đêm mong chiến thắng kẻ thù. Bµi th¬ “ Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ” cña nhµ th¬ NguyÔn Khoa §iÒm lµ mét s¸ng t¸c nghÖ thuật độc đáo. Cả bài thơ là lời ru yêu thơng của nhà thơ hoà cùng lời ru của mẹ. Âm điệu của lời thơ ngọt ngào chan chøa, giäng th¬ tr×u mÕn thiÕt tha . H×nh ¶nh th¬ võa ch©n thùc , cô thÓ võa cã ý nghÜa kh¸i qu¸t giµu c¶m xóc. Bµi th¬ là một sáng tac trữ tình có sự kết hợp của nhiều yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm. Tất cả đã góp phần làm nên sự độc đáo cho bài thơ giàu tình yêu thơng này. H×nh ¶nh ngêi mÑ trong “ Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ” – NguyÔn Khoa §iÒm. Bài thơ “ Khúc hát ru những em bé lớn trên l ng mẹ” của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm đã khắc hoạ thành công hình ảnh ngời mẹ dân tộc Tà Ôi- một ngời mẹ vừa có tình yêu thơng con vừa có tình yêu bộ đội , yêu buôn làng và yêu đất n ớc. Trong cuộc sống lao động vất vả , mẹ luôn phải địu con trên lng đi làm nơng rẫy. Và tiếng hát yêu thơng con từ trong hoàn cảnh ấy cứ đợc ngân lên. “Mẹ thơng a- cay mẹ thơng bộ đội: mẹ thơng a-cay mẹ thơng làng đói ; mẹ thơng a- cay mẹ thơng đất nớc”tình cảm của mẹ vừa thân thơng ấm áp vừa đẹp đẽ đáng ngợi ca bởi tình yêu thơng con luôn đợc mẹ đặt với tình yêu dân tộc yêu đồng bào . Không những thế ngời mẹ ấy còn là ngời có tinh thần kháng chiến. Hình ảnh ngời mẹ “ chuyến lán , đạp rừng, địu em đi để giành trận cuối” là biểu hiÖn cña tinh thÇn bÊt khuÊt, kiªn cêng lµ t×nh yªu níc thiÕt tha . Sèng trong hoµn c¶nh vÊt v¶ khã kh¨n nhng ngêi mÑ Tµ ¤i cßn giµu nh÷ng íc m¬ vµ kh¸t väng. MÑ mong cho con “ Vung chµy lón s©n” mÑ cßn mong “ h¹t b¾p lªn đều” và “ đợc thấy Bác Hồ”cho con “ đợc thành ngời tự do”. Mọi ớc mơ khát vọng của mẹ đều cao đẹp bởi tình cảm riêng cho con luôn đợc đặt trong tình cảm chung cho bản làng và cho dân tộc. Hình ảnh ngời mẹ với cuộc sống và những vẻ đẹp tâm hồn trong bài thơ chính là vẻ đẹp của ngời phụ nữ Việt Nam: giàu tình yêu thơng con và cũng giàu tình yêu đất nớc. Có thể nói với bài thơ “ Khúc hát ru” Nguyễn khoa Điềm đã khắc hoạ thành công hình ảnh ng ời mẹ dân tộc yêu con yêu nớc thạt đáng ngợi ca. BÕp löa – B»ng ViÖt. Nhµ th¬ B»ng ViÖt thuéc thÕ hÖ nhµ th¬ trëng thµnh trong thêi k× kh¸ng chiÕn chènh MÜ . Th¬ «ng dung dÞ nhÑ nhµng nhng hµm chøa nh÷ng t×nh c¶m réng lín , yªu th¬ng. Tiªu biÓu cho hån th¬ Êy lµ bµi th¬ “ BÕp löa” s¸ng tác năm 1963 khi nhà thơ đang còn là sinh viên du học ở nớc ngoài, đợc in trong tập “ Hơng cây – Bếp lửa”. Bài thơ lµ dßng c¶m xóc nhí th¬ng cña nhµ th¬ vÒ kÝ øc tuæi th¬ cã h×nh ¶nh BÕp löa gÇn gòi g¾n bã víi ngêi bµ tÇn t¶o ®Çy yªu th¬ng. Bài thơ đựơc mở đầu bằng bằng dòng cảm xúc nhớ thơng của nhà thơ khi đi xa nhớ về quê hơng, về hình ¶nh “ bÕp löa” th©n quen b×nh dÞ: Mét bÕp löa chên vín s¬ng sím Một bếp lửa ấp iu nồng đợm Ch¸u th¬ng bµ biÕt mÊy n¾ng ma §iÖp ng÷ “ Mét bÕp löa” më ®Çu bµi th¬ cïng giäng ®iÖu s©u l¾ng thiÕt tha nh ®iÖp khóc cña dßng ch¶y t©m hån gîi nhí vÒ kØ niÖm. “ BÕp löa” Êy cø Èn hiÖn trong kh«n gian “ chên vên s¬ng sím” vµ vît qua thêi gian sëi Êm t©m hồn tác giả ,đánh thức tình cảm thân thơng của quá khứ và cứ thế,tình bà cháu thiêng liêng ấm áp bỗng hiện về: Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy Chi nhí khãi hun nhÌm m¾t ch¸u Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay” Những kỉ niệm tuổi thơ đã đa nhà thơ trở về với quả khứ đau thơng của toàn dân tộc. Quá khứ ấy có bóng đen ghê rợn của nạn đói năm 45 “ Cả dân tộc đói nghèo trong rơm rạ” . Có cả cuộc kháng chiến chống Pháp kéo dài “ Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi” . Bao gian khổ đau thơng đè nặng lên làng xóm quê hơng và chính nhà thơ cũng phải sống trong cảnh đời cơ cực.. Nghĩ mà thơng một tuổi thơ gian khó, một tuổi thơ lớn lên bên bếp lửa , bên mïi khãi quª h¬ng . §Ó mçi lÇn nhí l¹i thÊy cay cay n¬i sèng mòi, thøc dËy trong t©m hån t×nh nghÜa quª h ¬ng , t×nh bµ ch¸u n¨m nµo: T¸m n¨n rßng ch¸u cïng bµ nhãm löa Tu hú kêu trên những cánh đồng xa Khi tu hó kªu ba cßn nhí kh«ng bµ Bµ hay kÓ chuyÖn nh÷ng ngµy ë HuÕ TiÕng tu hó sao mµ tha thiÕt thÕ! Trong dòng cảm xúc nhớ thơng ,âm thanh của tiếng chim tu hú đã vọng về . Tiếng tu hú kêu hay tiếng của quê hơng , của hơi ấm tình thơng đang thức dậy trong lòng nhà thơ để cháu nhớ về bà với tất cả sự tảo tần chăm lo cho cháu, bà “dạy cháu làm, chăm cháu học” . Bà chính là hiện hữu của bao vất vả lo toan, bà là ng ời phụ nữ đảm đang kiên cờng giàu đức hi sinh chịu đựng . “ Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi “Bè ë chiÕn khu bè cßn viÖc bè H¸ng xãm bèn bªn trë vÒ lÇm lôi Mµy cã viÕt th chí kÓ nµy kÓ nä §ì ®Çn ba dùng l¹i tóp lÒu tranh Cứ bảo nhà vẫn đợc bình yên”.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> VÉn v÷ng lßng bµ dÆn ch¸u ®inh ninh Điệp từ “cháy đợc sử dụng trong câu thơ đầu đã gợi lên những mất mát đau thơng của xóm làng quê hơng và của hai bà cháu do bom đạn quân thù gay nên. Song tè trong gian khổ , tình làng nghĩa xóm, tình đoàn kết yêu thơng của con ngời đợc thể hiện “ Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh”. Và cũng từ tong gian khổ ấy đã hiện lên những phẩm chất cao đẹp của bà. Đó chính là sự quan tam lo lắng cho ngời con đang công tác chiến khu. Lời dặn của bà với cháu nh muốn củng cố thêm niềm tin , tiếp thêm nghị lực và quyết tâm cho ngời đang chiến đấu . Bà sẵn sàng chịu đựng mọi gian khæhi sinh cho ngêi con lu«n v÷ng lßng ngoµi mÆt trËn. Bµ chÝnh lµ hËu ph¬ng lín, v÷ng ch¾c quan t©m lo l¾ng cho tiền phơng. Tình cảm cao đẹp của bà chính là biểu hiện của tình yêu quê hơng đất nớc.Vẻ đẹp trong tam hồn bà chính là vẻ đẹp của ngòi phụ nữ Việt Nam: yêu con yêu nớc và giàu đức hi sinh. Nh÷ng kØ niÖm cña qu¸ khø nh m¹ch nguån ch¶y m·i trong t©m hån nhµ th¬. Vµ cø thÕ lêi th¬ nh lêi kÓ t©m t×nh cña ngêi ch¸u vÒ nh÷ng kØ niÖm cïng bµ: Råi sím råi chiÒu l¹i bÕp löa bµ nhen Mét ngän löa lßng bµ lu«n ñ s½n Mét ngän löa chøa niÒm tin dai d¼ng Hai khoảng thời gian “ sớm- chiều” cứ lặp đi lặp lại cùng với ngọn lửa hồng đợc thắp lên dới bàn tay tảo tần của bà. Bà là ngời nh thế, cả cuộc đời bên bếp lửa , nhóm lửa mà nuôi lớn tâm hồn cháu. Một cuộc đời bền bỉ dẻo dai ấy đã khiến cháu không khỏi có sự liên tởng độc đáo về hình ảnh “Bếp lửa” là bà. Ngọn lửa ấy không chỉ luôn “ủ sẵn” hơi ấm của tình yêu thơng , của đức hi sinh mà còn chứa niềm tin vào tơng lai cho con cho cháu, cho đất nớc thanh b×nh. Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đợm Nhãm niÒm yªu th¬ng khoai s¾n ngät bïi Nhãm nåi x«i g¹o míi sÎ chung vui Nhãm dËy c¶ nh÷ng t©m t×nh tuæi nhá Điệp từ “ nhóm” đợc lặp lại 4 lần trong thơ nh nhịp nhấn trong tâm hồn nhà thơ khi nhớ về bà. Từ hành động “ nhóm bếp lửa” mỗi sớm mỗi chiều ấy đã thức dậy trong cháu mọi hơng vị ngọt ngào của quê hơng . Những hình ảnh quen thuộc của quê nhà “khoai sắn, nồi xôi gạo mới” thuở nào trào dâng trong lòng cháu để cháu thấy ấm áp, thân th ơng . Hơng thơm của “ nồi xôi gạo mới” hay hơng vị ngọt ngào của quê hơng của tình yêu thơng đang thức dậy trong tâm hồn? Để rồi trong niềm cảm xúc trào dâng , cháu đã cất lên tiếng nói từ trái tim mình: ¤i k× l¹ vµ thiªng liªng- BÕp löa! Hình ảnh “Bếp lửa” vẫn đợc hiện hữu bên bà đã trở thành biểu tợng thiêng liêng cho tình bà ấm áp. Đó là hình ảnh ẩn dụ độc đáo, giàu ý nghĩa. Bếp lửa ấy không chỉ cho cháu cơm lo áo ấm, cho cháu đợc sởi ấm vào mỗi sớm mai, mà cao đẹp hơn, “ Bếp lửa” ấy còn cho cháu niềm tin, tình yêu thơng, sởi ấm tâm hồn cháu bằng hơi ấm của tình bà để từ đó cho cháu một tơng lai tốt đẹp . Và nh thế, bà không chỉ là ngời nhóm lửa mà bà còn là ngời giữ lửa, ngời truyền lửa, truyền niềm tin nghị lực cho cháu để cháu đợc khôn lớn thành ngời. Bµi th¬ khÐp l¹i víi cuéc sèng sung tóc cña ch¸u ë thêi hiÖn t¹i: Giờ cháu đã di xa có ngọn khói trăm tàu Cã löa tr¨m nhµ niÒm vui tr¨m ng¶ Nhng vÉn ch¼ng thÓ nµo quªn nh¾c nhë Sím mai nµy bµ nhãm bÕp lªn cha? Điệp từ “ Trăm” lặp lại trong thơ là lời khẳng định về cuộc sống đầy đủ với bao niềm hạnh phúc. Thế nh ng nh÷ng kØ niÖm vÒ t×nh bµ ch¸u th× vÉn lu«n sèng m·i trong t©m hån, lµ sîi d©y t©m t×nh nh¾c nhë cho ngêi ch¸u xa quê hơng luôn nhớ đến bà. Tình cảm thân thơng bền chặt ấy chính là biểu hiện của tình yêu quê hơng , yêu xóm làng thân thuộc, là tình yêu đất nớc của mỗi ngời Việt nam. Bµi th¬ “ BÕp löa” cña B»ng ViÖt lµ sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a ph¬ng thø tù sù vµ tr÷ t×nh hoµ quyÖn. Bµi th¬ cßn cã nhiÒu yÕu tè miªu t¶, nghÞ luËn xuÊt hiÖn gióp cho c¶m xóc cña nhµ th¬ trë nªn ch©n thµnh s©u s¾c. Giäng th¬ trong trẻo nhẹ nhàng mà tha thiết , ấm nồng. Hình ảnh “Bếp lửa- ngời bà” là một sáng tạo độc đáo vừa là điểm tựa khơi gợi kỉ niệm của nhà thơ vừa là hình ảnh toả sáng chủ đề của tác phẩm. Tất cả đã góp phần thể hiện sâu sắc tấm lòng thành kính biết ơn chân thành của nhà thơ với gia đình, và với quê hơng đất nớc. Đoàn thuyền đánh cá- Huy Cận Huy CËn tõng lµ nhµ th¬ næi tiÕng cña phong trµo Th¬ Míi. Tõ sau c¸ch m¹ng th¸ng t¸m, nhê ¸nh s¸ng c¸ch m¹ng , hån thơ Huy Cận đã thực sự nảy nở và dạt dào niềm tin yêu cuộc sống mới. Năm 1958 trong chuyến đi thực tế dài ngày ở vùng mỏ Quảng Ninh , với cảm hứng về thiên nhiên đất nớc và niềm vui trớc cuộc sống mới, bài thơ “ Đoàn thuyền đánh cá” đã ra đời , đợc in trong tập “ Trời mỗi ngày lại sáng”. Bài thơ là bức tranh thiên nhiên tráng lệ, là cảnh lao động trên biển hăng say của những ngời dân chài trên vùng biển Quảng Ninh , là bài ca lao động của những ngời lao động trong công cuộc xây dựng chủ nghÜa x· héi ë MiÒn B¾c. Bài thơ đợc mở đầu với cảnh biển khi hoàng hôn xuống cùng khí thế lao động của đoàn thuyền trớc một ngày lao động sắp b¾t ®Çu: MÆt trêi xuèng biÓn nh hßn löa Sóng đã cài then đêm sập cửa Ngày sắp tàn, màn đêm sắp đến, cả vũ trụ đang chuyển dần vào trạng thái nghỉ ngơi. Những hình ảnh thiên nhiên quen thuộc của biển đợc nhà thơ miêu tả qua nghệ thuật so sánh và nhân hoá “ Nh hòn lửa” “ Sóng cà then” “ Đêm sập cửa” thật độc đáo. Thiên nhiên nh đang hoà cùng nhịp sống của con ngời ở đó vũ trụ là một ngôi nhà lớn , màn đêm là tấm lới khổng lồ và những lợn sóng là then cửa. Sự liên tửơng của nhà thơ thật thú vị, làm cho cảnh và ngời nh đang chung một nhịp sống gắn bó quyện hoà. Trong kho¶ng thiªn nhiªn Êy, con ngêi cïng ®oµn thuyÒn b¾t ®Çu rêi bÕn: Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi C©u h¸t c¨ng buåm cïng giã kh¬i §oµn thuyÒn ra kh¬i víi tiÕng h¸t c¨ng trµo ph¬i phíi. Nh÷ng h×nh ¶nh “ ®oµn thuyÒn, c©u h¸t, c¸nh buåm, giã kh¬i” ®ang hoµ vµo nhau lµm nªn khÝ thÕ cña ®oµn thuyÒn. Con ngêi vµ thiªn nhiªn cïng h¨ng say ph¬i phíi . TiÕng h¸t cïng víi søc giã.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> làm ăng cánh buồm đẩy con thuyền về phía trớc hay chính là khí thế của cả một tập thể ngời trớc một ngày lao động mới? Tiếng hát ấy chính là niềm vui niềm lạc quan là tinh thần của ngời lao động. Đứng trớc biển khơi bao la, tiếng hát của con ngời vẫn tiếp tục cất lên vừa lãng mạn bay bổng, vừa là niềm mong mỏi thu đợc những mẻ cá đầy: Hát rằng cá bạc biển đông lặng Cá thu biển đông nh đoàn thoi §ªm ngµy dÖt biÓn mu«n luång s¸ng §Õn dÖt líi ta ®oµn c¸ ¬i Bằng nghệ thuật so sánh “ cá thu biển đông nh đoàn thoi” nhà thơ muốn ca ngợi sự phong phú đẹp đẽ của biển. Loài cá thu ấy, chúng giống nh những con thoi đang vun vút lại qua dệt lên một tấm lới khổng lồ là biển khơi vô tận. Trớc sự giàu đẹp ấy , con ngời không khỏi vui mừng cất lên tiếng gọi “Đến dệt lới ta đoàn cá ơi!” . Đó chính là niềm mong ớc, là khát khao đánh đợc nh÷ng mÎ c¸ ®Çy. Giữa không gian ba la của biển trời, cảm hứng của nhà thơ về thiên nhiên, về con ngời cứ trào dâng để từ đó có những liên tởng thú vị và đẹp đẽ: ThuyÒn ta l¸i giã víi buåm tr¨ng Lít gi÷a m©y cao víi biÓn b»ng Ra ®Ëu dÆm xa dß bông biÓn Dµn ®an thÕ trËn líi v©y gi¨ng Hình ảnh thơ đẹp đẽ, kì vĩ tráng lệ “ thuyền, gió, trăng, mây cao, biển bằng” cùng hành động “ ra đậu dặm xa” và “ đà đan thế trận” của con ngời đã nâng tầm vóc của con ngời và đoàn thuyền lên cao hoà nhập cùng vũ trụ. Con thuyền giữa biển khơi kh«ng hÒ lÎ loi mµ cã giã lµm b¸nh l¸i, cã tr¨ng lµm c¸nh buåm ®ang cïng con ng êi h¨ng say lµm viÖc. Sù liªn tëng cña nhµ th¬ thËt thó vÞ, vµ nh thÕ thiªn nhiªn víi cuéc sèng, con ngêi víi biÓn kh¬i cµng trë nªn gÇn gòi g¾n bã th©n thiªt h¬n. Với khí thế hăng say lao động , con ngời đã chinh phục đợc biển khơi, thu đợc nhiều thắng lợi, đó là những mẻ cá đầy: C¸ nhô , c¸ chim cïng c¸ ®Ð C¸ song lÊp l¸nh ®uèc ®en hång C¸i ®u«i em quÉy tr¨ng vµng choÐ §ªm thë: sao lïa níc H¹ Long B»ng nghÖ thuËt liÖt kª, nh©n ho¸ nh÷ng tÝnh tõ miªu t¶ giµu mµu s¾c, nhµ th¬ mét lÇn n÷a ca ngîi sù phong phó vµ giµu cã cña c¸c loµi c¸ . Trong ¸nh s¸ng lung linh huyÒn ¶o cña tr¨ng hay trong con m¾t nh×n rÊt th¬ cña t¸c gi¶ mµ thÕ giíi c¸c loµi c¸ hiện lên thật rực rỡ huy hoàng. Chúng nh những ánh đuốc rực sáng trong màn đêm hay chính là niềm vui niềm phấn khởi của con ngời khi thắng lợi? Hình ảnh nhân hoá “ Cái đuôi em quẫy trăng vàng choé” càng chứng tỏ sự yêu quí trân trọng của con ng ời trớc những sản phẩm do chính tay họ làm ra. Và trong cảm hứng rất thơ ấy, nhà thơ nh nghe thấy nhịp thở của màn đêm đang hoà cùng niềm vui của con ngời qua nghệ thuật nhân hoá “ Đêm thở sao lùa nớc Hạ Long”. Màn đêm , ánh sao và làn nớc vốn cách xa nhau là thế bỗng trở nên gần gũi đến bên nhau cùng con ngời dệt lên một bức tranh muôn màu rực rỡ. Phải là ngời có tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống , có tâm hồn lãng mạn phong phú lắm, nhà thơ mới có những liên tởng bất ngờ và thú vị đến vËy. Giữa không gian bao la của biển trời, tiếng hát của con ngời chính là niềm lạc quan , là tình yêu lao động: Ta h¸t bµi ca gäi c¸ vµo BiÓn cho ta c¸ nh lßng mÑ Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao Nuôi lớn đời ta tự buổi n Ngời dân đi biển lớn lên là nhờ cá. Cuộc đời họ gắn liền với muối mặn của biển khơi, nên với họ biển nh ngời mẹ bao dung nhân từ cho họ những mẻ cá đầy. Nghệ thuật so sánh “ Biển cho ta cá nh lòng mẹ” là thể hiện thái độ biết ơn của ngời dân chài với biển đã cho họ cuộc sống.Biển là ngời mẹ thứ hai giàu có mà cũg rất bao dung cho họ niềm vui, niềm tin yêu trong cuộc hành trình lao động. Rồi màn đêm cũng tàn, con ngời cung sắp kết thúc một ngày lao động. Và thắng lợi sau mỗi chuyến ra khơi là những khoang thuyÒn ®Çy c¸: Sao mê kÐo líi kÞp trêi s¸ng Vẩy bạc đuôi vàng loé rạng đông Ta kÐo xo¨n tay chïm c¸ nÆng Lới xếp buồm lên đón nắng hồng Hành động “ kéo xoăn tay chùm cá nặng” chính là kết quả lao động của con ngời sau một ngày làm việc. Từng chùm cá chính là những chùm thắng lợi của con ngời sau một đêm trinh phục biển khơi. Và trong ánh bình minh hay trong niềm hân hoan vui sớng mà những con cá có “ vẩy bạc đuôi vàng” ?Những tính từ chỉ màu sắc “bạc , vàng, hồng” vừa làm tôn vẻ đẹp của thiên nhiên, vừa là niềm vui trong ánh mắt hân hoan của con ngời lao động. Bài thơ đợc kết thúc với cảnh trở về của đoàn thuyền khi một ngày mới đợc bắt đầu: C©u h¸t c¨ng buåm víi giã kh¬i Mặt trời đội biển nhô màu mới §oµn thuyÒn ch¹y ®ua cïng mÆt trêi M¾t c¸ huy hoµng mu«n dÆm ph¬i V·n tiÕng h¸t h¨ng say, vÉn khÝ thÕ hµo hïng nh lóc míi b¾t ®Çu, con ngêi vµ ®oµn thuyÒn trë vÒ víi mniÒm vui th¾ng lîi. Kh«ng chót mÖt mái, con ngêi l¹i ch¹y ®ua víi thêi gian “ ®oµn thuyÒn ch¹y ®ua cïng mÆt trêi” , hä quÝ träng thêi gian tranh thñ thời gian để lao động để cống hiến. Với cách nói khoa trơng hình ảnh nhân hoá, một lần nữa nhà thơ muốn khẳng định niềm vui chiến thắng của ngời lao động trong cuộc sống mới. Bài thơ “ Đoàn thuyền đánh cá” của Huy Cận mang một âm hởng hào hùng khoẻ khắn . Giọng thơ sôi nổi , nhịp thơ khẩn trơng nh khí thế của con ngời lao động. Hình ảnh thơ đẹp đẽ kì vĩ. Bài thơ là sự kết hợp hài hoà giữa cảm hứng về thiên nhiên và đất nớc, giữa vũ trụ và con ngời. Tất cả đã vẽ nên một bức tranh đẹp, một khúc ca hùng tráng về cuộc sống của ng ời lao động. Bài thơ đợc coi là sáng tác tiêu biểu cho phong cách thơ Huy Cận sau năm 1945- một phong cách đầy niềm tin và tình yêu cuéc sèng. §o¹n v¨n vÒ h×nh ¶nh c¸nh buåm trong hai ®o¹n th¬: “ C¸nh buåm gi¬ng to nh m¶nh hån lµng Vµ “ ThuyÒn ta l¸i giã víi buåm tr¨ng Rín th©n tr¾ng bao la th©u gãp giã” Lít gi÷a m©y cao víi biÓn b»ng” Cả hai đoạn thơ đều là sự cảm nhận của hai nhà thơ về hình ảnh “ Cánh buồn”- con thuyền gắn với cuộc sống lao động của những ngời dân chài khi ra khơi đánh cá. Chúng ta gặp trong hai câu thơ: C¸nh buåm gi¬ng to nh m¶nh hån lµng Rín th©n tr¾ng bao la th©u gãp giã” cña nhµ th¬ TÕ Hanh h×nh ¶nh c¸nh buåm lµ h×nh ¶nh vừa có ý nghĩa so sánh vừa là hình ảnh ẩn dụ độc đáo. Gửi trong cánh buồn ấy là hình ảnh con ngời quê hơng ra khơi, nó to lớn đẹp đẽ và thiêng liêng “ nh mảnh hồn làng” bởi nó là linh hồn là sức sống là niềm hi vọng của ngời dân làng chài . Còn ta gÆp trong hai c©u th¬: ThuyÒn ta l¸i giã víi buåm tr¨ng.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Lớt giữa mây cao với biển bằng” là hình ảnh ẩn dụ. Cánh buồm ấy đẹp đẽ thơ mộng đang hoà trong trời đất bao la. Giữa không gian bao la của biển trời, con thuyền không hề lẻ loi mà có gió làm bánh lái và có trăng làm c¸nh buåm. ¸nh tr¨ng s¸ng lung linh chiÕu vµo c¸nh buåm to¶ s¸ng c¶ kh«ng gian, vµ cã lÏ “ Buåm tr¨ng” trong th¬ lµ nh thÕ! Cái nhìn rất thơ của nhà thơ khiến con thuyền trở nên đẹp đẽ , và con ngời cũng thấy yêu đời hơn. Có thể nói tuy là hai nhà thơ c¶m nhËn vÒ h×nh ¶nh c¸nh buåm g¾n víi cuéc sèng cña ng êi d©n chµi trong hai hoµn c¶nh sèng kh¸c nhau nh ng chóng ta đều cảm nhận đợc trong cảm xúc của cả hai nhà thơ là sự gắn bó yêu mến công việc và cuộc sống của ng ời dân chài, là niềm vui và tự hào trớc sự cần cù, dũng cảm , trớc tinh thần lao động hăng say của ngời lao động . ¸nh tr¨ng. NguyÔn Duy. Nhµ th¬ NguyÔn Duy lµ mét c©y bót tiªu biÓu trong líp nhµ th¬ trÎ thêi chèng MÜ. Th¬ «ng dung dÞ nhÑ nhµng nhng lại chứa đựng những bài học triết lí sâu xa. Bài thơ “ ánh trăng” là một bài thơ tiêu biểu , đ ợc sáng tác năm 1978 in trong tập thơ cùng tên của tác giả. Bài thơ nh một lời tự nhắc về những năm tháng gian lao của cuộc đời ngời lính gắn bó với thiên nhiên đất nớc từ đó gợi nhắc con ngời thái độ sống “ uống nớc nhớ nguồn” ân nghĩa thuỷ chung cïng qu¸ khø. Bài thơ đợc mở đầu bằng những dòng cảm xúc của nhà thơ về những kỉ niệm của quá khứ ngọt ngào: Hồi nhỏ sống với đồng víi s«ng råi víi bÓ håi chiÕn tranh ë rõng vÇng tr¨ng thµnh tri kØ Hai khoảng thời gian trong cuộc đời của con ngời đợc gợi lên trong thơ “ hồi nhỏ” “ hồi chiến tranh”. Nghệ thuật liệt kê “ đồng, sông , bể” đã gợi về những năm tháng tuổi thơ đẹp đẽ của nhà thơ với đầy ắp những kỉ niệm chan hoà với thiên nhiên và có ánh trăng làm bạn. Đến lúc trởng thành, ánh trăng tuổi thơ lại theo dấu chân anh đến nơi chiến trờng đầy bom đạn, chia sẻ cùng anh những gian nan khó nhọc, xoa dịu những vết thơng do bom đạn quân thù. Và khi ấy với anh ,vầng trăng thành tri kỉ, vầng trăng tình nghĩa. Có thể nói trong quá khứ của cuộc đời anh vầng trăng đã soi tỏ từng ngõ ngách mỗi chặng đờng đời, hiểu anh và anh cũng thế, coi trăng nh ngời bạn không thể rời xa. Rồi khi chiến tranh kết thúc, ngời lính trở về hậu phơng, sống nơi phồn hoa đô thị có cuộc sống sung túc giàu sang. Mét lËn n÷a vÇng tr¨ng l¹i xuÊt hiÖn, cßn anh víi tr¨ng khi Êy lµ g×: Tõ ngµy vÒ thµnh phè quen ¸nh ®iÖn cöa g¬ng vÇng tr¨ng ®i qua ngâ nh ngời dng qua đờng Cuộc sống của anh nơi phồn hoa có “ ánh điện, cửa gơng” với bao điều tốt đẹp. Nhng thái độ của anh với trăng lại hờ hững thờ ơ. Nghệ thuật nhân hoá “ nh ngời dng qua đờng” đã nói lên điều đó. Phải chăng anh chính là con ngời bội bạc? Và có lẽ anh sẽ không kịp nhận ra mình nếu nh trong cuộc sống của anh không có những biến đổi bất thờng x¶y ra: Thình lình đèn điện tắt phßng buyn- ®inh tèi om véi bËt tung cöa sæ đột ngột vầng rtăng tròn Từ một hiện tợng bình thờng vẫn xảy ra trong cuộc sống của con ngời “ mất điện” mà nhà thơ đã nói hộ biết bao nghÞch c¶nh vÉn x¶y ra trong cuéc sèng cña con ngêi. Vµ khi r¬i vµo hoµn c¶nh Êy, con ngêi thêng cã nh÷ng hµnh động cầu cứu, giải thoát. Ba động từ mạnh “ vội, bật , tung” là hành động của anh khi ấy. Và điều gì đã đến với anh? “ Đột ngột vầng trăng tròn” – từ láy biểu cảm “đột ngột” đã nói lên cảm xúc của anh, là sự bàng hoàng bối rối khi nhìn thấy vầng trăng tròn vàng thắm của quá khứ năm nào đang đến bên anh , đem ánh sáng chiếu vào căn phòng tối om vµ chiÕu c¶ lªn khu«n mÆt ®ang ngöa lªn nh×n trêi nh×n tr¨ng cña anh n÷a. Lẽ thờng , trong phút bối rối ấy con ngời thờng có những hành động lảng tránh. Còn anh, dù đã từng vô tình lãng quên trăng .Nhng anh đã đối diện với trăng, anh nhìn trăng nh gặp lại quá khứ năm nào: Ngöa mÆt lªn nh×n mÆt cã cµi g× rng rng nh là đồng là bể nh lµ s«ng lµ rõng Cái cảm xúc “ rng rng” ấy hay chính là sự day dứt hối hận về thái độ của anh trong những ngày đã qua? Có lẽ lóc nµy khoÐ m¾t anh ®ang ngÊn lÖ- nh÷ng giät lÖ cña ù s¸m hèi , cña nçi niÒm ©n hËn. Vµ chÝnh trong t thÕ “ ngöa mặt lên nhìn mặt” ấy ánh trăng một lần nữa đã soi tỏ trong anh những kỉ niệm ngày nào. Nghệ thuật so sánh, liệt kê đợc sử dụng độc đáo trong thơ “ nh là đồng là bể; nh là sông là rừng” đã gợi nhắc về những tháng ngày của anh có trăng làm bạn .Đó là những năm tháng tuổi thơ đẹp đẽ hay những tháng ngày anh phải sống gian khổ nơi núi rừng. Tất cả đều có vầng trăng kia soi tỏ. ánh trăng in dấu mọi nẻo đờng trong cuộc sống của anh Vậy mà anh lỡ vô tình lãng quên, để rồi lúc này anh tự thấy dằn vặt về hành động của mình. Anh đúng là một ngời dũng cảm, bởi anh đã dám nhận ra những sai lầm và kịp thời sửa chữa những lỗi lầm do chính anh đã gây ra. Bài thơ đợc kết thúc bằng hình ảnh vầng trăng mang ý nghĩa ẩn dụ độc đáo: Tr¨ng cø trßn vµnh v¹nh kÓ chi ngêi v« t×nh ¸nh tr¨ng im ph¨ng ph¾c đủ cho ta giật mình Nh÷ng c©u th¬ göi g¾m bao niÒm t©m sù cña con ngêi víi tr¨ng, Cßn ¸nh tr¨ng vÉn thÕ “ cø trßn vµnh v¹nh” không hề sứt mẻ, không hề đổi thay. Trăng vẫn đến bên anh , nhìm anh bằng con mắt trong trẻo, soi tỏ tâm hồn anh bằng thứ ánh sáng dịu hiền. Trăng “ im phăng phắc” không hề trách mắng cho dù anh đã có lúc lãng quên trăng. ánh trăng ấy chính là quá khứ nghĩa tình trong cuộc đời của con ngời. Hai từ lấy tợng hình và tợng thanh “vành vạnh,.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> phăng phắc” giàu sắc thái biểu cảm thể hiện thái độ của bao dung độ lợng, lòng vị tha của quá khứ trớc những lỗi lầm của con ngời. Và phải chăng chính sự bao dung độ lợng, chính sự im lặng không nói của trăng ấy cũng đủ giúp con ngời tự nhận ra sai lầm của mình “ Đủ cho ta giật mình” , đủ đánh thức tâm hồn con ngời khi họ có những biểu hiện cña sù béi b¹c l·ng quªn. Lêi t©m sù trong th¬ dêng nh kh«ng cßn chØ lµ cña riªng nhµ th¬ n÷a ,mµ cßn cã ý nghÜa gîi nh¾c vãi bao ngêi. Bởi trong cuộc đời, ai chẳng có những lúc vô tình hay cố ý mà vội quên đi những gì là tốt đẹp của quá khứ đã quanhất là quá khứ nhọc nhằn gian khổ. Nhng điều đáng quí là sự thức tỉnh trong tâm hồn, , là thái độ nhận ra những sai lầm đó để kịp thời sửa chữa từ đó có thái độ sống ân nghĩa thuỷ chung “ Uống n ớc nhớ nguồn”. Đó cũng chính là bức thông điệp mà nhà văn muốn gửi tới mỗi bạn đọc chúng ta Bài thơ đợc sáng tác theo thể ngũ ngôn, giọng thơ nhẹ nhàng mà sâu sắc, giống nh một lời tâm sự về kỉ niệm trong cuộc đời con ngời. Hình ảnh thơ đẹp đẽ mang ý nghĩa ẩn dụ độc đáo. Đọc bài thơ “ ánh trăng” của Nguyễn Duy,chúng ta có dịp đợc một lần đối diện với chính mình, có dịp suy nghĩ và nhận ra những việc mình đã làm để từ đó hớng tâm hồn mình tới những điều tốt đẹp. Và nh thế “ánh trăng” của Nguyễn Duy đợc coi là một bài thơ giàu ý nghĩa, ý nghĩa con ngời và ý nghĩa tình đời sâu sắc. Nãi víi con- Y Ph¬ng.. Y Ph¬ng lµ mét nhµ th¬ d©n téc Tµy. Th¬ «ng thÓ hiÖn t©m hån ch©n thËt , m¹nh mÏ , trong s¸ng, c¸ch t duy hình ảnh của con ngời Miền Núi. Trong số đó phải kể đến bài thơ “ Nói với con” một bài thơ tiêu biểu cho phong cách th¬ Êy. Víi c¶m xóc tr÷ t×nh s©u l¾ng, mîn lêi ngêi cha t©m sù víi con, nhµ th¬ muèn göi tíi mçi con ngêi vÒ céi nguồn sinh dỡng, về sức sống bề bỉ mạnh mẽ của quê hơng để từ đó thêm yêu quí bản làng dân tộc. Bài thơ đợc mở đầu bằng lời tâm tình của ngời cha với con trong một không khí gia đình hạnh phúc: Ch©n ph¶i bíc tíi cha Ch©n tr¸i bíc tíi mÑ Mét bíc ch¹m tiÕng nãi Hai bíc tíi tiÕng cêi Những hình ảnh chân thực gần gũi “chân phải, chân trái, một bớc, hai bớc” đã miêu tả hành động tập đi của con trẻ trong không khí một gia đình ngập tràn hạnh phúc. Mỗi bớc con đi, mỗi lời con nói đều trong vòng tay yêu thơng, sự nâng đỡ chở che của cha mẹ. Tuổi thơ của con lớn lên từ niềm hạnh phúc yêu thơng từ sự chăm lo của gia đình lµ nh thÕ. Vµ cha mÑ lu«n mong mái lu«n hi väng trong mçi bíc trëng thµnh cña con Nhng điều ngời cha muốn nói với con còn nhiều hơn thế. Đó là mảnh đất quê hơng nghĩa tình chung thuỷ đã dang rộng vòng tay che chở con từ khi con cất tiếng khóc chào đời: Ngời đồng mình yêu lắm con ơi §an lê cµi nan hoa V¸ch nhµ ken c©u h¸t Rõng cho hoa Con đờng cho những tấm lòng Cách nói “ngời đồng mình” nghe nhẹ nhàng gần gũi và giàu tình cảm tựa nh lời tâm tình cha muốn truyền cho con về những ngời cùng sống chung một mảnh đất nơi vùng cao gian khổ nhọc nhằn. Hình ảnh “ đan lờ, vách nhµ” chÝnh lµ c«ng viÖc vµ cuéc sèng cña hä, mét cuéc sèng cßn nhiÒu gian khã. Nhng hä vÉn quÊn quýt yªu th¬ng vẫn lạc quan yêu đời và yêu lao động “ cài nan hoa, ken câu hát”. Tiếng hát của con ngời quê hơng đợc cất lên từ gian nan vất vả cũng là tiếng hát yêu đời mà cha muốn truyền cho con. Còn thiên nhiên thì cho tuổi thơ con những hoa thơm trái ngọt, con đờng gập ghềnh nâng bớc chân con đi. Quê hơng đối với tuổi thơ của con là nh thế đấy! Con hãy biết yêu quí trân trọng mảnh đất nghĩa tình đã nuôi lớn tâm hồn con cũng nh nuôi lớn bao con ngời. Trong lời tâm sự của ngời cha với con về quê hơng , hình ảnh con ngời quê hơng đợc gợi lên với những phẩm chất rất đáng tự hào: Ngời đồng mình thơng lắm con ơi Cao ®o nçi buån Xa nu«i chÝ lín DÉu lµm sao th× cha vÉn muèn Sống trên đá không chê đá gập ghềnh Sống trong thung không chê thung nghèo đói Sèng nh s«n nh suèi Lªn th¸c xuèng ghÒnh Kh«ng lo cùc nhäc Điệp ngữ “ ngời đồng mình” đợc lặp đi lặp lại trong thơ với những cảm xúc khi vui khi buồn khi tự hào sâu sắc. Giọng điệu câu thơ “ ngời đồng mình thơng lắm con ơi” tựa nh một nỗi nghẹn ngào đầy xúc động . Đó là cảm xóc yªu th¬ng tríc nçi vÊt v¶ cùc nhäc cña con ngêi quª h¬ng. BiÖn ph¸p nghÖ thuËt so s¸nh “ nh s«ng nh suèi” c¸ch sử dụng thành ngữ “ lên thác xuống ghềnh” cùng các hình ảnh “ cao đo nỗi buồn” “ sống trên đá gập ghềnh” “ sống trong thung nghèo đói” đã nói lên cuộc sống vất vả lam lũ khó nhọc của con ngời quê hơng . Nơi họ sống vách đá treo leo , đất cắn sỏi đá. Đói khổ lam lũ là tất cả những gì mà con ngời quê hơng phải đối diện. Cha tâm sự với con về những cảnh đời cơ cực ấy để con hiểu, con cảm thơng và hãy trân trọng mảnh đất này. Bởi quê hơng ấy tuy nghèo về vËt chÊt nhng l¹i rÊt giµu vÒ t×nh c¶m, sèng t×nh nghÜa yªu th¬ng , sèng ®Çy ý chÝ niÒm tin vµ nghÞ lùc: Ngời đồng mình tự đục đá kê cao quê hơng Cßn quª h¬ng th× lµm phong tôc Nơi quê hơng đất cằn sỏi đá , thăm thẳm vực sâu nhng ngời dân quê hơng luôn cần cù chịu khó. Họ quyết tâm bằng bàn tay khối óc xây dựng mảnh đất này cho quê hơng ngày thêm đổi mới làm nên những phong tục và truyền.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> thống tốt đẹp đáng tự hào. Ngời đồng mình là nh thế đấy! Giản dị thô sơ mà niềm tin và nghị lực thật phi thờng đáng tr©n träng biÕt bao! Bài thơ đợc khép lại bằng một lời nhắn nhủ cho con khi con lên đờng xây dựng cuộc sống mới: Con ¬ tuy th« s¬ da thÞt Lên đờng Không bao giờ nhỏ bé đợc Nghe con Giọng tâm tình của ngời cha càng về cuối càng trở nên sâu lắng, đó là tình cảm thơng yêu , sự quan tâm mong mỏi của ngời cha trớc tơng lai cuộc sốngcủa con. Lời cha nhắc nhở con “ không bao giờ nhỏ bé đợc” là ớc muốn con phải biết ngẩng cao đầu , biết tự hào về những gì mà quê hơng đã cho và đã nuôi con khôn lớn. Con hãy biết lấy quê h¬ng lµm niÒm tin lµ søc m¹nh gióp con tíi mäi ph¬ng trêi . Cã thÓ nãi lêi ngêi cha trong th¬ còng chÝnh lµ lêi cña nhµ th¬ vµ cña quª h¬ng tíi mçi ngêi trong cuéc sèng. Ai trong cuộc đời chẳng có một quê hơng, và quê hơng với bất kì ai cũng là cội nguồn gốc rễ, là nơi sinh ra ta và nuôi díng ta kh«n lín thµnh ngêi. VËy mçi ngêi h·y biÕt nhí, biÕt yªu, biÕt tù hµo vÒ b¶n lµng d©n téc, h·y biÕt tr©n träng những gì là truyền thống tôt đẹp của quê hơng , và hãy biết sống có nghĩa tình chung thuỷ. Đó là đạo lí ngàn đời của d©n téc ViÖt nam! Bµi th¬ “ Nãi víi con” cña Y Ph¬ng lµ sù kÕt hîp hµi hoµ cña c¸c yÕu tè tr÷ t×nh, tù sù miªu t¶. Giäng th¬ t©m t×nh tha thiÕt, nhÑ nhµng mµ s©u l¾ng trong t©m hån . H×nh ¶nh th¬ gi¶n dÞ mµ hµm sóc, giµu ý nghÜa. Bµi th¬ sö dụng nhiều điệp khúc “ ngời đồng mình” vừa có ý nghĩa nhấn mạnh cuộc sống và vẻ đẹp của con ngời quê hơng vừa thể hiện tình cảm gắn bó yêu thơng của nhà thơ với ngời dân Miền Núi. Bài thơ giúp ta hiểu thêm sức sống và vẻ đẹp tâm hồn của một dân tộc vùng cao từ đó gợi nhắc trong ta tình cảm gấn bó với quê h ơng với cội nguồn dân tộc và có ý chÝ v¬n lªn trong cuéc sèng t¬ng lai. Con cß- ChÕ Lan Viªn. Chế Lan Viên là một trong những nhà thơ tiêu biểu của nền thơ ca hiện đại Việt Nam. Thơ ông mang một phong cách nghệ thuật độc đáo- phong cách suy tởng triết lí đậm chất trí tuệ và tính hiện đại. Bài thơ “ Con cò” là một trong những sáng tác tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật ấy. Bài thơ đợc sáng tác năm 1962 in trong tập “ Hoa ngày thờng chim b¸o b·o”. Tõ viÖc khai th¸c h×nh tîng con cß trong ca dao , bµi th¬ thÓ hiÖn nh÷ng c¶m xóc, nh÷ng suy tëng s©u xa của nhà thơ về tình mẹ và ý nghĩa của lời hát ru đối với mỗi con ngời. Bài thơ đợc mở đầu bằng cảnh tợng của ngời mẹ ru con với những lời hát ru quen thuộc: Con cßn bÕ trªn tay Nhng trong lêi mÑ h¸t Con cha biÕt con cß Cã c¸nh cß ®ang bay. ¢m ®iÖu cña lêi h¸t ru cø nhÑ nhµng ng©n lªn tha thiÕt. Nhµ th¬ kh«ng trùc tiÕp dÉn lêi mÑ ru con nhng víi cảnh tợng : mẹ bế con trên tay cất tiếng hát có cánh cò trắng “ bay la bay lả”, cũng đủ để ta hiểu ngời mẹ ấy đang hát lªn nh÷ng tiÕng h¸t ru con. Vµ trong tiÕng h¸t Çu ¬ cña mÑ h×nh ¶nh con cß trong ca dao d©n ca cø lÇn lît hiÖn vÒ: Con cß bay la Con cò ăn đêm Con cß bay l¶ Con cß xa tæ Con cß cæng phñ Cß gÆp cµnh mÒn Con cß §ång §¨ng Cß sî s¸o m¨ng Hàng loạt hình ảnh con cò trong những bài ca dao xa đã đến với tuổi thơ con từ trong lời ru của mẹ. Với trẻ thơ khi “còn bế trên tay” thì đâu hiểu đợc ý nghĩa của những bài ca dao ấy? Đâu hiểu đợc những vất vả nhọc nhằn của cuéc sèng mµ cß ph¶i tr¶i qua? Nhng nhÞp ®iÖu ng©n nga trÇm bæng trong lêi ru vµ nh÷ng cö chØ vç vÒ ©u yÕm cña mẹ đã thấm vào tâm hồn con theo những bài ca dao ấy để con cảm nhận đợc tình mẹ chở che, tình yêu thơng đợc toả ra tõ tr¸i tim cña mÑ. Vµ ph¶i ch¨ng víi tuæi th¬ con , mÑ trë nªn gÇn gòi g¾n bã lµ nh thÕ ? Vµ còng rÊt ngÉu nhiªn những làn điệu ngọt ngào của ca dao dân ca đã đến với tâm hồn con ngay từ khi còn ở trong nôi , hay từ khi vừa cất tiếng khóc chào đời. Tõ trong vßng tay yªu th¬ng cña mÑ, tuæi th¬ con ngµy mét lín kh«n lªn: Ngñ yªu! Ngñ yªn! Cß ¬i chí sî! Con cha biÕt con cß con v¹c Cành có mền mẹ đã sẵn tay nâng Con cha biÕt nh÷ng cµnh mÒn mÑ h¸t Trong lêi ru cña mÑ thÊm h¬i xu©n S÷a mÑ nhiÒu con ngñ ch¼ng ph©n v©n Với những câu thơ cảm thán “ Ngủ yên!” đợc lặp đi lặp lại tạo nên nhịp điệu đều đặn của lời thơ cũng giống nh cử chỉ vỗ về nhẹ nhàng của mẹ đa con vào giấc ngủ. Tuổi ấu thơ của con đợc êm đềm hạnh phúc, giấc ngủ của con yªn b×nh “ ch¼ng ph©n v©n” lµ v× con cã mÑ. MÑ n©ng niu ch¨m sãc con, mÑ s½n sµng che chë cho con. T×nh mÉu tö thiêng liêng , tấm lòng yêu thơng của mẹ luôn toả sáng bên con mỗi chặng đờng đời: Ngñ yªn! Ngñ yªn! Ngñ yªn! Råi cß vµo trong tæ Cho cò trắng đến làm quen Con ngñ yªn th× cß còng ngñ Cò đứng ở quanh nôi Cánh của cò hai đứa đắp chung đôi Điệp ngữ “ Ngủ yên!” một lần nữa lại đợc lặp lại nh muốn khẳng định tấm lòng của mẹ đang âu yếm vỗ về con.Và hình ảnh con cò lúc này đã bay ra từ những bài ca dao và trở nên thân thiết gần gũi , gắn bó với cuộc đời con “ Cò đứng quanh nôi. Cò vào trong tổ” cò muốn hoà hợp cùng ớc mơ khát vọng đẹp đẽ của con. Cò ấy chính là mẹmột hình ảnh ẩn dụ giàu ý nghĩa. Và mẹ sẽ bên con, nâng đỡ con trong mỗi bớc đờng đời : Mai kh«n lín con theo cß ®i häc C¸nh cß tr¾ng l¹i bay hoµi kh«ng nghØ Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân Tríc hiªn nhµ vµ trong h¬i m¸t c©u v¨n Những hình ảnh thơ ‘ Theo gót đôi chân” và “ bay hoài không nghỉ” vừa diễn tả đợc hành động cụ thể vừa khái quát đợc tình mẹ đối với cuộc đời con. Đó là sự bền bỉ dẻo dai, sự quan tâm lo lắng , là những hành động dõi theo từng bớc đờng trởng thành trong cuộc đời con. Mẹ đối với con là nh thế! Bởi con là niềm tin, là cuộc sống và cũng là niềm hạnh.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> phúc trong cuộc đời của mẹ . Và mẹ cũng trở thành nguồn cảm hứng sáng tác trong những vần thơ của con, là niềm tin lµ nghÞ lùc cho con trong cuéc sèng. Cµng vÒ cuèi bµi th¬, nhÞp th¬ cµng ng¾n vµ dån dËp h¼n lªn. Vµ nh thÕ ý nghÜa biÓu tîng cña h×nh ¶nh con cß càng đợc nhấn mạnh: Dï ë gÇn con Cß sÏ t×m con Dï ë xa con Cß m·i yªu con Lªn rõng xuèng bÓ Điệp ngữ “ Dù ở” đợc lặp lại cùng những hình ảnh đối lập “ gần- xa” và thành ngữ “lên rừng xuống bể” , nghệ thuật ẩn dụ trong thơ đã gợi lên bao hoàn cảnh trắc trở khó khăn, sự cách biệt về thời gian và không gian của tình mẫu tử. Và cũng chính trong hoàn cảnh khó khăn ấy đã khẳng định đợc sức mạnh kiên cờng của mẹ. Mẹ sẵn sàng vợt qua bao chông gai trắc trở của cuộc sống để đến bên con , để dành cho con tình yêu thơng thiết tha nhất. Từ tấm lòng yêu thơng bất diệt của mẹ , nhà thơ đã khái quát lên một qui luật về tình mẫu tử muôn đời: Con dï lín vÉn lµ con cña mÑ Đi hết đời lòng mẹ vẫn theo con Câu thơ có ý nghĩa giống nh một triết lí bền vững , là lời khẳng định của nhà thơ về tình mẫu tử – thứ tình cảm thiêng liêng bền chặt nhất trong cuộc đời của mỗi con ngời. Ai trong cuộc đời chẳng có mẹ sinh ra! Và cuộc đời của mỗi ngời con sẽ hạnh phúc khi đợc mẹ nâng niu vỗ về chăm sóc. Mẹ sinh ra ta nuôi dỡng ta khôn lớn trởng thành. Cả cuộc đời mẹ là sự hi sinh cho cuộc sống và hạnh phúc của con. Sự hi sinh cao đẹp ấy của mẹ mỗi ngời con nên hiểu. Có nh thế tình mẫu tử mới thêm giàu ý nghĩa và càng đợc khẳng định là thứ tình cảm đẹp đẽ, bền vững nhất trong cuéc sèng nµy. Bài thơ đợc kết thúc bằng một lời đúc kết của nhà thơ về ý nghĩa của lời hát ru : µ ¬i! Mét con cß th«i Ngñ ®i! Ngñ ®i! Con cß mÑ h¸t Cho c¸nh cß c¸nh v¹c Cũng là cuộc đời Cho c¶ s¾c trêi Vç c¸nh qua n«i §Õn h¸t quanh n«i Nhịp điệu của lời ru lại đợc ngân lên qua tiếng hát “ à ơi” và qua cử chỉ vỗ về “ Ngủ đi!” của mẹ. Chỉ với những câu hát ru và những bài ca dao có cánh cò quen thuộc đã nuôi lớn tâm hồn con. Tuổi thơ của mỗi ng ời con đều đợc lín kh«n tõ nh÷ng lêi h¸t ru Êy, Vµ theo lêi ru ,c¶ lµn ®iÖu ngät ngµo cña ca dao d©n ca, c¶ thÕ giíi bao la cña cuéc sống này đã đến với tâm hồn con để con thêm khôn lớn thành ngời. Phải chăng ý nghĩa của lời hát ru với mỗi con ngời là nh thế ! Bài thơ “ Con cò” của nhà thơ Chế Lan Viên đã thực sự đi vào lòng ngời bởi nhà thơ đã vận dụng sáng tạo ca dao dân ca vào những vần thơ hiện đại . Giọng điệu bài thơ giàu chất suy tởng, cùng với những câu thơ giàu tính triết lÝ nh nh÷ng nèt nhÊn trong t©m hån mçi con ngêi vÒ t×nh mÉu tö vµ ý nghÜa cña nh÷ng lêi ru. H×nh tîng “ Con cß” lµ một hình tợng nghệ thuật có ý nghĩa ẩn dụ độc đáo, là biểu tợng đẹp đẽ của tình mẹ thơng con. Có thể nói nhà thơ Chế Lan Viên với bài thơ “ Con cò” đã thực sự để lại ấn tợng sâu đậm trong tâm hồn mỗi chúng ta bởi ý nghĩa nhân văn khơi gợi trong lòng ngời thứ tình cảm thiêng liêng cao qúi- tình mẫu tử bền vững đến muôn đời. Tãm t¾t “ TruyÖn KiÒu” cña nguyÔn Du:. T¸c phÈm “ TruyÖn KiÒu” cña NguyÔn Du lµ t¸c phÈm b»ng ch÷ N«m gåm 3254 c©u th¬ lôc b¸t dùa theo cèt truyÖn “ Kim V©n KiÒu truyÖn”cña nhµ v¨n Trung Quèc. TruyÖn kÓ vÒ nh©n vËt Thuý KiÒu – mét ngêi con g¸i tµi s¾c vẹn toàn nhng cuộc đời lại nhiều bất hạnh truân chuyên. Vì gia đình nàng bị vu oan nên nàng đã phải bán mình để lấy tiÒn cøu cha vµ em. Nµng bÞ r¬i vµo tay M· Gi¸m Sinh, bÞ vµo lÇu xanh cña mô Tó Bµ vµ bÞ chóng Ðp ph¶i tiÕp kh¸ch làng chơi. Nàng đã tự tử nhng không chết. Nàng bị giam lỏng ở lầu Ngng Bích, bị Sở khanh lừa, bị Tú Bà đánh đập... ở đây, Kiều gặp Thúc Sinh, đợc Thúc Sinh chuộc về làm vợ lẽ. Làm vợ Thúc Sinh, Kiều bị Hoạn Th – vợ Thúc Sinh đánh ghen, buộc nàng phải bỏ trốn vào chùa của s Giác Duyên. Kiều lại rơi vào tay của Bạc Bà, Bạc Hạnh, và bị chúng bán vào lầu xanh ở Châu Thai. ở đây nàng đã gặp ngời anh hùng Từ Hải . Từ Hải đã cới nàng về làm vợ, giúp nàng báo ân báo oán. Nhng rồi Kiều lại bị mắc lừa Hồ Tôn Hiến và Từ Hải đã bị hắn giết chết. Kiều bị hắn làm nhục, bắt đánh đàn hầu rợu hắn rồi bị hắn gả cho viên thổ quan. Đau khổ vả nhục nhã, Kiều đã nhảy sông Tiền Đờng tự tử. Nàng lại đợc s Giác Duyên cứu, và sau đó Kim Trọng tìm đến đón nàng về đoàn tụ với gia đình. “ Ngµy xu©n con Ðn ®a thoi Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mơi Cá non xanh tËn ch©n trêi Cµnh lª tr¾ng ®iÓm mét vµi b«ng hoa”( cã sö dông yÕu tè miªu t¶) §o¹n th¬ trªn trÝch trong v¨n b¶n “ C¶nh ngµy xu©n ” thuéc “ TruyÖn KiÒu ” cña NguyÔn Du. Trong ®o¹n th¬ , nhà thơ đã sử dụng thành công nghệ thuật tả cảnh thiên nhiên qua các biện pháp tu từ so sánh, đảo ngữ để miªu t¶ bøc tranh mïa xu©n trong s¸ng nªn th¬ vµ trµn ®Çy søc sèng. Bøc tranh Êy cã “thiÒu quang, cá non, ch©n trời, cành lê, bông hoa”là những cảnh sắc thiên nhiên đẹp đẽ tơi non và đầy sức sống. Hai hình ảnh thơ “ con én đa thoi” vµ “ thiÒu quang” lµ hai h×nh ¶nh thiªn nhiªn tîng trng cho thêi gian vµ kh«ng gian cña mïa xu©n. Thêi gian Êy nhanh nh “con én đa thoi” đã vào cuối xuân. Trong không gian đẹp đẽ của ánh bình minh, cảnh sắc mùa xuân đẹp đẽ đã hiện lên. Có thảm cỏ xanh mợt trải rộng tận chân trời, có cành lê nở vài bông hoa trắng bừng sáng cả không gian. Nghệ thuật đảo trật tự cú pháp trong câu thơ “ Cành lê trắng điểm một vài bông hoa ”nhà thơ đã khéo léo đa tính từ “trắng” lên trớc động từ “ điểm”giống nh một điểm nhấn về màu sắc trong sáng tinh khôi và trong trÎo cña c¶nh s¾c thiªn nhiªn. Râ rµng bøc tranh thiªn nhiªn mïa xu©n cña NguyÔn Du kh«ng rùc rì s¾c mµu, mµ chỉ có hai gam màu “ xanh , trắng” nhng cũng đủ gợi trong tâm hồn ngời đọc một không gian vừa khoáng đạt vừa §o¹n th¬:.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> trong s¸ng nªn th¬ , mét c¶nh s¾c xanh t¬i m¬n mën ®Çy søc sèng . Tµi n¨ng t¶ c¶nh cña NguyÔn Du lµ nh thÕ , c¶nh đẹp cũng là bởi tình yêu thiên nhiên, bởi sự tinh tế trong tâm hồn của nhà thơ với mùa xuân của quê hơng là rất đẹp. : Thanh minh tronh tiÕt th¸ng ba Lễ là tảo mộ hội là đạp thanh GÇn xa n« nøc yÕn anh ChÞ em s¾m söa bé hµnh ch¬i xu©n DËp d×u tµi tö giai nh©n Ngùa xe nh níc ¸o quÇn nh nªm Đoan thơ trên đợc trích trong văn bản “ Cảnh ngày xuân” thuộc “ Truyện Kiều” của Nguyễn Du. Trong đoạn thơ , nhà thơ đã sử dụng bút pháp tả cảnh thiên nhiên qua các biện pháp tu từ ản dụ so sánh và các từ ngữ Hán Việt để miêu tả không khí của lễ hội mùa xuân- một lễ hội truyền thống của dân tộc. Hệ thống các từ ghép Hán – Việt “ thanh minh, tảo mộ, đạp thanh, yến anh, tài tử , giai nhân, bộ hành ” đ ợc sử dụng phong phú trong th¬ võa diÔn t¶ khung c¶nh lÔ héi , võa gîi lªn h×nh ¶nh con ng êi ®ang tham gia trong lÔ héi Êy. Trong khung cảnh mùa xuân xanh tơi đầy sức sống là những hoạt động “ tảo mộ” và vui chơi “ đạp thanh” của con ngời . Trong đó có các “ tài tử , giai nhân”- những trai tài gái sắc và có cả chị em Thuý Kiều . Nghệ thuật ẩn dụ qua h×nh ¶nh “ yÕn anh”chÝnh lµ nh÷ng trai tµi g¸i s¾c Êy. Hä nh chim yÕn chim oanh cø rÝu ra rÝu rÝt. Ph¶i ch¨ng chính sự xuất hiện của họ làm cho bức tranh mùa xuân thêm phong phú sinh động và hấp dẫn hẳn lên? Biện pháp tu từ so sánh đ ợc sử dụng liên tiếp trong câu thơ “ ngựa xe nh nớc áo quần nh nêm” diễn tả sự đông vui tấp nập của con ngời tham gia lê hội. Ngời ngời nối đuôi nhau nh dòng chảy không ngừng và đông nh nêm cối... Có thể nói chỉ với 6 câu thơ với bút pháp tả cảnh thiên nhiên tài tình , Nguyễn Du đã giới thiệu với chúng ta về lễ hội truyền thống của dân tộc , qua đó thể hiện tình yêu thiên nhiên và niềm cảm xúc tự hào của nhà thơ về truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam §o¹n th¬. §o¹n th¬: Tµ tµ. bãng ng¶ vÒ t©y ChÞ em th¬ thÈn dan tay ra vÒ Bíc lÇn theo ngän tiÓu khª LÇn xem phong c¶nh cã bÒ thanh thanh Nao nao dßng níc uèn quanh DÞp cÇu nho nhá cuèi ghÒnh b¾c ngang Đoạn thơ trên đợc trích trong văn bản “ Cảnh ngày xuân” thuộc “ Truyện Kiều” của nguyễn Du. Trong đoạn thơ , nhà thơ đã sử dụng thành công bút pháp tả cảnh thiên nhiên qua các từ láy gợi hình biểu cảm để miªu t¶ khung c¶nh ngµy xu©n vµo buæi chiÒu tµ vµ t©m tr¹ng cña con ng êi ra vÒ trong c¶nh hoµng h«n Êy. Nếu ta gặp một bức tranh xuân trong sáng khoáng đạt và nên thơ trong 4 câu thơ đầu thì cảnh lúc hoàng hôn nh thu nhá nh¹t dÇn vµ mang ®Çy t©m tr¹ng. C¸c tõ l¸y “tµ tµ, th¬ thÈn,thanh thanh, nao nao, nho nhá ” võa cã ý nghÜa tả cảnh vừa miêu tả tâm trạng của con ng ời. Cảnh đẹp nhng buồn và lòng ngời cũng thơ thẩn nh lu luyến kh«ng muèn chia tay.Tríc mét ngµy xu©n s¾p tµn, chÞ em Thuý KiÒu ra vÒ mµ lßng ®Çy v¬ng vÊn. Mét tho¸ng buån bâng khuâng , một nỗi niềm tiếc nuối vì ngày hội vui đã sắp qua đi. Và nỗi buồn ấy của con ng ời cũng nh thấm vào cảnh vật . Và nỗi buồn của Kiều đợc Nguyễn Du miêu tả trong thơ không chỉ là nỗi buồn của con ngời với cảnh mà nhà thơ còn muốn dự báo về một nỗi buồn khác sắp đến với nàng. Đó là nỗi buồn khi nàng gặp nấm mồ vô chủ Đạm Tiên, và nàng gặp chàng Kim để rồi nảy sinh mối tình đầu đầy dang dở. Có thể nói chỉ với 6 câu thơ với các từ láy gợi hình biểu cảm, Nguyễn Du vừa giới thiệu với chúng ta về cảnh sắc thiên nhiên, vừa gợi tả tâm trạng con ng ời. Tài năng tả cảnh thiên nhiên của Nguyễn Du là ở đó, tả cảnh thiên nhiên cũng là gợi tả về tâm trạng con ng ời. Bởi “ Ngời buồn cảnh có vui đâu bao giờ”. Đoạn thơ : “ Tởng ngời dới nguyệt chén đồng Xãt ngêi tùa cöa h«m mai Tin s¬ng luèng nh÷ng dµy trong mai chê Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ Bªn trêi gãc bÓ b¬ v¬ S©n Lai biÕt mÊy n¾ng ma TÊm son gét röa bao giê cho phai Có khi gốc tử đã vừa ngời ôm Đoạn thơ trên đợc trích trong văn bản “ Kiều ở lầu Ng ng Bích” thuộc “ Truyện Kiều” của Nguyễn Du. Trong đoạn thơ nhà thơ đã sử dụng thành công các thành ngữ, những điển tích, và hình ảnh ẩn dụ để miêu tả t©m tr¹ng buån nhí ngêi yªu vµ nhí cha mÑ cña nµng KiÒu khi ®ang bÞ giam láng ë lÇu Ng ng BÝch. Nhí Kim Trọng , nàng nhớ tới những kỉ niệm với chàng, nhớ cảnh 2 ngời cùng uống rợu hẹn ớc dới đêm trăng. Nàng thơng chàng Kim vẫn ngày đêm tởng nhớ tới nàngkhông biết nàng đang lu lạc nơi “ chân trời góc bể”. Hai thành ngữ “ Dới nguyệt chén đồng” và “ bên trời góc bể” diễn tả tâm trạng và tình cảnh đáng th ơng của Kiều. Nàng đang trong cảnh ngộ cô đơn lẻ loi với một tơng lai mờ mịt thế mà nàng vẫn nhớ vẫn thơng cho ngời yêu. Hình ảnh ẩn dụ “ tấm son” trong câu hỏi tu hừ “ Tấm son gột rửa bao giờ cho phai? ” khẳng định tấm lòng thuỷ chung son sắc của nàng dành cho Kim Trọng. Tình cảm ấy theo năm tháng sẽ chẳng thể phai mờ. Còn với cha mẹ, là tình cảm xót th ơng của ngời con hiếu thảo. Nàng thơng cha mẹ ngày đêm tựa cửa ngóng chờ tin con. Các điển tích, thành ngữ “quạt nồng ấp lạnh, Sân Lai, Gốc tử” đ ợc nhà thơ sử dụng liên tiếp để diễn tả tâm trạng lo lắng của Kiều. Nàng thơng cha mẹ đã về già mà không đợc nàng chăm sóc phụng dỡng, nàng buồn vì không đợc nh lão Lai tử làm trò cho cha mẹ vui... Rõ ràng trong hoàn cảnh đau khổ buồn thơng của bản thân nhng Kiều vẫn luôn lo cho ngời khác, đó là ngời có tấm lòng nhân ái vị tha. Có thể nói chỉ với 8 câu thơ Nguyễn Du đã giới thiệu cho chúng ta thêm một vẻ đẹp trong nhân cách của nàng Kiều, đó là tấm lòng chung thuỷ hiếu nghĩa vẹn toàn. §o¹n th¬: Buån tr«ng cöa bÓ chiÒu h«m Buån tr«ng néi cá rÇu rÇu ThuyÒn ai thÊp tho¸ng c¸nh buåm xa xa? Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Buån trông ngän níc míi sa Buån tr«ng giã cuèn mÆt duÒnh Hoa tr«i man m¸c biÕt lµ vÒ ®©u? Çm Çm tiÕng sãng kªu quanh ghÕ ngåi Đoạn thơ trên đợc trích trong văn bản “ Kiều ở lầu Ngng Bích” thuộc “ Truyện Kiều” của Nguyễn Du. Trong đoạn thơ nhà thơ đã sử dụng thành công bút pháp tả cảnh ngụ tình qua các biện pháp tu từ: điệp ngữ, ẩn dụ nhân hoá, và hệ thống các từ láy gợi hình biểu cảm để diễn tả tâm trạng lo lắng sợ hãi buồn thơng của nàng Kiều. Cảnh trớc lầu Ngng BÝch mªnh m«ng hoang v¾ng, mét m×nh nµng ngåi ng¾m c¶nh mang nÆng nçi buån th¬ng: Buån tr«ng cöa bÓ chiÒu h«m ThuyÒn ai thÊp tho¸ng c¸nh buåm xa xa? Hình ảnh cánh buồm đang lênh đênh nơi “ cửa bể chiều hôm” gợi trong nàng nỗi nhớ quê hơng tha thiết. Có lẽ nhìn cánh buồm mà nàng đang mong chờ ai đó đến cứu nàng ra khỏi chốn này? Câu hỏi tu từ “ thuyền ai...?” là nỗi chờ mong mòn mỏi ấy của nàng. Cánh buồm ấy cứ “thấp thoáng” rồi “ xa xa” để nàng dõi theo với một nỗi chờ mong v« väng. Buån tr«n ngän níc míi sa Hoa tr«i man m¸c biÕt lµ vÒ ®©u? Vẫn là câu hỏi tu từ đợc sử dụng liên tiếp trong thơ “Hoa trôi man mác biết là về đâu?” để diễn tả nỗi buồn thơng trống trải của Kiều. Nhìn cánh hoa đang trôi dập vùi trong ngọn nớc mà nàng cứ liên tởng đến tơng lai của cuộc đời nàng. Cũng giống nh cánh hoa kia, tơng lai cuộc đời nàng rồi sẽ đi về đâu giữa chốn đời đang có nhiều cạm bẫy? Và nhìn xa hơn nữa nơi chân mây mặt đất cũng đang bao phủ một sắc màu mờ nhạt, ảm đạm không rõ ràng: Buån tr«ng néi cá rÇu rÇu Chân mây mặt đất một màu xanh xanh. Màu sắc úa tàn “ ràu ràu”của cỏ , sắc màu “ xanh xanh” nhạt nhoà nơi “ châm mây mặt đất” hay chính là tuổi xu©n ®ang hÐo hon tµn t¹ theo n¨m th¸ng cña nµng? Cßn xung quanh nµng, c¸i ©m thanh d÷ déi cña “ giã cuèn, sãng kªu” khiÕn nµng cµng thÊy sî h·i: Buån tr«ng giã cuèn mÆt duÒnh Çm Çm tiÕng sãng kªu quanh ghÕ ngåi Trong cái biển trời mênh mông dữ dội ấy, tiếng gió cuốn sóng kêu hay chính là phong ba bão táp của cuộc đời ®ang muèn bña v©y muèn nhÊn ch×m nµng xuèng líp bïn nh¬ cña x· héi? Có thể nói đoạn thơ là sự vận dụng thành công của nghệ thuật tả cảnh ngụ tình độc đáo. Nhà thơ tả cảnh nh ng để diễn tả tâm trạng con ngời . Cảnh vật thiên nhiên làm nền cho sự vận động nội tâm của nhân vật. Điệp ngữ “ Buồn trông” đợc lặp đi lặp lại 4 lần trong đoạn thơ giống nh điệp khúc của nỗi buồn thơng đang trào dâng trong lòng Kiều. Nçi buån Êy ®ang xo¸y s©u , ®ang xo¾n chÆt lÊy t©m can nµng khiÕn nµng nh×n ®©u còng chØ thÊy c¶nh phñ mét mµu ảm đạm. Hệ thống các từ láy “ thấp thoáng, xa xa, man mác, rầu ràu, xanh xanh...” vừa có ý nghĩa tả cảnh vừa gợi tả t©m tr¹ng nh©n vËt. Nh÷ng h×nh ¶nh “ con thuyÒn, c¸nh buån , c¸nh hoa, ngän níc, néi cá...” võa lµ c¶nh s¾c thiªn nhiªn võa cã ý nghÜa Èn dô tîng trng cho th©n phËn ®ang tr«i næi cña KiÒu. Từ đoạn trích ta hiểu thêm về cảnh ngộ và cuộc đời của nhân vật Thuý Kiều , và ta còn đợc thêm một lần hiểu về tài năng nghệ thuật của Nguyễn Du khi miêu tả tâm trạng nhân , đó là sự tinh tế qua nghệ thuật tả cảnh ngụ tình. Bởi víi nhµ th¬: C¶nh nµo c¶nh ch¼ng ®eo sÇu Ngêi buån c¶nh cã vui ®©u bao giê? NghÖ thuËt t¶ ngêi cña NguyÔn Du qua hai ®o¹n trÝch “ ChÞ em Thuý KiÒu” vµ “ M– Gi¸m...”. Hai ®o¹n trÝch “ ChÞ em Thuý KiÒu” vµ “ M· Gi¸m Sinh mua KiÒu ” lµ hai ®o¹n tiªu biÓu cho bót ph¸p t¶ ngêi cña NguyÔn Du trong “ TruyÖn KiÒu ”. §Õn víi ®o¹n trÝch “ ChÞ em Thuý KiÒu” bót ph¸p nghÖ thuËt t¶ ngời của nhà thơ là nghệ thuật ớc lệ tợng trng- lấy hình ảnh thiên nhiên làm chuẩn mực để miêu tả vẻ đẹp của con ngời. Nhà thơ đã mợn hình ảnh thiên nhiên “trăng , ngài , hoa , ngọc , mây, tuyết” để giới thiệu vẻ đẹp của Thuý Vân- ngời con gái đoan trang, phúc hậu. Cùng với việc sử dụng hai động từ “ nhờng, thua” Nguyễn Du còn dự báo về tơng lai hạnh phúc của nàng. Và khi miêu tả vẻ đẹp của Thuý Kiều, nhà thơ cũng mợn hình ảnh thiên nhiên “ thu thuỷ, xuân sơn, hoa liễu” và điển tích “nghiêng nớc nghiêng thành” để vẽ nên một chân dung Thuý Kiều- một tuyệt sắc giai nhân, một tài danh tột đỉnh. Nàng đẹp lại đa tài mà “chữ tài liền với chữ tai một vần” nên Nguyễn Du còn dự báo về tơng lai đầy trắc trở của cuộc đời nàng. Còn đến với đoạn trích “Mã Giám Sinh mua Kiều” thì nghệ thuật tả ngời của nhà thơ lại đợc thành công qua bút pháp tả thực . Khi tả chân dung, cách đi đứng nói năng của nhân vật này nhà thơ đã sử dụng hệ thống các từ láy, và các động từ mạnh có ý nghĩa gợi hình biểu cảm “nhẵn nhụi, bảnh bao, lao xao, ngồi tót sỗ sàng...” Từ đó vẽ lên một con ngời với ngoại hình đỏm dáng, kệch cỡm, một kẻ vô học, một tên lu manh. Có thể nói, với những nhân vật mà Nguyễn Du yêu mến, trân trọng thì nhà thơ đã sử dụng nhôn ngữ mĩ lệ để miêu tả. Còn với những nhân vật mà nhà thơ muốn phê phán thì ông lại dùng ngôn ngữ tả thực để bóc trần bản chất tính cách. Tài năng nghệ thuật tả ng ời của Nguyễn Du thành công là nh thế,tả mà luôn dự báo về tơng lai cuộc đời, và tính cách của nhân vật..

<span class='text_page_counter'>(13)</span>