Tài liệu Đề tài “Tín dụng: cơ sở lí luận và thực tiễn ở Việt Nam” pptx

LUẬN VĂN


“Tín dụng: cơ sở lí luận và
thực tiễn ở Việt Nam”
I. ĐẶT VẤN ĐỀ HIỆN NAY
1. Tính cấp thiết
Hiện nay, Việt Nam đang tiến hành công nghiệp hoá- hiện đại
hoá đất nước, muốn vậy cần có nền kinh tế tăng trưởng và phát triển
cao. Trong đó nhu cầu về vốn là hết sức cần thiết, được coi là yếu
tố hàng đầu, là tiền đề phát triển kinh tế.Đại hội đại biểu toàn quốc
giữa nhiệm kỳ khoá VII của đảng đã đề ra: “để công nghiệp hoá-
hiện đại hoá đất nước cần huy động nhiều nguồn vốn sẵn có với sử
dụng vốn có hiệu quả, trong đó nguồn vốn trong nước là quyết định
nguồn vốn bên ngoài là quan trọng...”. Tín dụng ra đời rất sớm, ra
đời khi xã hội bắt đầu có sự phân công lao động xã hội và chế độ sở
hữu tư nhân về tư liệu sản xuất. Tín dụng đã tồn tại và phát triển ở
nhiều nền kinh tế với các mức độ phát triển khác nhau. Đặc biệt
hiện nay trong nền kinh tế thị trường, nền sản xuất hàng hoá phát
triển mạnh mẽ, cùng với sự tồn tại các mối quan hệ cung- cầu về
hàng hoá, vật tư, sức lao động thì quan hệ cung cầu về tiền vốn đã
xuất hiện và ngày một phát triển như một đòi hỏi cần thiết khách
quan của nền kinh tế nhằm đáp ứng nhu cầu tiết kiệm và đầu tư.
Nhà nước đã sử dụng tín dụng như một công cụ quan trọng trong hệ
thống các đòn bẫy kinh tế để thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế
quốc dân. Muốn tìm hiểu rõ về tín dụng tôi đã chọn viết đề tài:
“Tín dụng: cơ sở lí luận và thực tiễn ở Việt Nam”.
2. Mục tiêu nghiên cứu

- Góp phần hệ thống hoá cơ sở lí luận về tín dụng.
- Phân tích tình hình tín dụng ở Việt Nam.
- Đưa ra một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả của hoạt
động tín dụng.

1
II. NGHIÊN CỨU TỔNG QUAN
1. Cơ sở lí luận về tín dụng
1.1. Khái niệm:
Tín dụng là quan hệ vay mượn lẫn nhau theo nguyên tắc có
hoàn trả.
Danh từ tín dụng dùng để chỉ một số hành vi kinh tế rất phức
tạp như: bán chịu hàng hoá, cho vay, chiết khấu, bảo hành,ký thác,
phát hành giấy bạc.
Trong mỗi một hành vi tín dụng có hai bên cam kết với nhau
như sau:
- Một bên thì trao ngay một số tài hoá hay tiền tệ
- Còn một bên kia cam kết sẽ hoàn lại những đối khoản của sổ
tài hoá trong một thời gian nhất định và theo một số điều kiện nhất
định nào đó.
Nhà kinh tế pháp, ông Louis Baudin, đã định nghĩa tín dụng
như là “ Một sự trao đổi tài hoá hiện tại lấy một tài hóa tương lai”.
ở đây yếu tố thời gian đã xen lẫn vào và cũng vì có sự xen lẫn đó
cho nên có thể có sự bất trắc, rủi ro xảy ra và cần có sự tín nhiệm
của hai bên đương sự đối với nhau. Hai bên đương sự dựa vào sự tín
nhiệm, sử dụng sự tín nhiệm của nhau vì vậy mới có danh từ thuật
ngữ tín dụng. Những hành vi tín dụng có thể do bất cứ ai thực hiện.
Chẳng hạn hai người thường có thể cho nhau vay tiền. Tuy nhiên
ngày nay khi nói tới tín dụng người ta nói ngay tới các ngân hàng vì
các cơ quan này chuyên làm các việc như cho vay, bảo lảnh, chiết

khấu, kí thác và phát hành giấy bạc.

2
1.2. Cơ sở ra đời của tín dụng
Khi có sự phân công lao động xã hội và sự xuất hiện của sở
hữu tư nhân về tư liệu sản xuất thì tín dụng ra đời. Sở hữu tư nhân
về tư liệu sản xuất dẫn đến sở hữu tư nhân về sản phẩm làm ra. Xã
hội có sự phân hoá giàu nghèo. Những người nghèo khi gặp khó
khăn trong cuộc sống họ phải vay mượn. Tín dụng ra đời. Trên
phương diện xã hội, do có sự phân công lao động xã hội hình thành
sản xuất hàng hoá và tiền tệ đã xuất hiện để sử dụng trong quá trình
sản xuất hàng hoá. Người sản xuất có lúc thiếu vốn bằng tiền để
tiến hành sản xuất kinh doanh nhưng có lúc thừa vốn bằng tiền. Để
điều chỉnh nhu cầu và khả năng vốn bằng tiền của các chủ thể trong
quá trình sản xuất hàng hoá đòi hỏi tín dụng ra đời.
Trong lịch sử phát triển kinh tế xã hội, hình thức đầu tiên của
tín dụng là tín dụng nặng lãi được ra đời vào thời kì cổ đại. Trong
xã hội nô lệ và nhất là ở xã hội phong kiến, tín dụng nặng lãi đã
phát triển và mở rộng hơn. Đặc điểm của tín dụng nặng lãi là lãi
suất rất cao, hình thức vận động của vốn rất đa dạng, dưới nhiều
hình thức và mục đích vay vào tiêu dùng là chủ yếu. Khi phương
thức sản xuất Tư bản chủ nghĩa hình thành và phát triển, nền sản
xuất hàng hoá lớn được mở rộng, tín dụng tư bản chủ nghĩa về cơ
bản đã thay thế tín dụng nặng lãi. Tuy vậy tín dụng nặng lãi không
mất đi mà vẫn tồn tại và phát triển ở nhiều nền kinh tế với các mức
độ phát triển khác nhau. Hiện nay tín dụng nặng lãi vẫn tồn tại phổ
biến ở các nước chậm phát triển. Ngày nay cùng với sự phát triển
của xã hội, tín dung cũng không ngừng mở rộng và phát triển đa
dạng. Chủ thể tham gia tín dụng bao gồm tất cả các thành phần kinh
tế: Nhà nước, doanh nghiệp, cá nhân, tư nhân. tập thể, tất cả các cấp

từ trung ương đến địa phương, các tổ chức chính phủ, phi chính phủ
trong nước,quốc tế. Các quan hệ tín dụng được mở rộng cả về đối

3
tượng và quy mô hoạt động. Thể hiện ở các ngân hàng có mặt ở hầu
hết mọi nơi. Hầu như toàn bộ các doanh nghiệp, các nhà kinh doanh
đều sử dụng vốn tín dụng dưới hình thức vay ngân hàng, phát hành
trái phiếu, mua chịu hàng hoá. Khối lượng vốn tín dụng ngày ngày
càng lớn, các hình thức tín dụng ngày càng đa dạng (tín dụng nhà
nước,ngân hàng, thuê mua, nặng lãi...).
1.3. Bản chất của tín dụng
Tín dụng rất phong phú và đa dạng về hình thức. Bản chất
của tín dụng thể hiện ở các phương diện sau: Một là người sở hữu
một số tiền hoặc hàng hoá chuyển giao cho người khác sử dụng một
thời gian nhất định. Lúc này, vốn được chuyển từ người cho vay
sang người vay. Hai là, sau khi nhận được vốn tín dụng, người đi
vay được quyền sử dụng để thõa mãn một hay một số mục đích nhất
định. Ba là, đến thời hạn do hai bên thỏa thuận, người vay hoàn trả
lại cho người cho vay một giá trị lớn hơn vốn ban đầu, tiền tăng
thêm được gọi là phần lãi.
Các Mác đã viết về bản chất của tín dụng như sau: “ Tiền
chẳng qua chỉ rời khỏi tay người sơ hữu một thời gian và chẳng qua
chỉ tạm thời chuyển từ tay người tư hữu sang tay nhà tư bản hoạt
động, cho nên tiền không phải bỏ ra để thanh toán, cũng không phải
tự đem bán đi mà cho vay, tiền chỉ đem nhượng lại với một điều
kiện là nó sẽ quay về điểm xuất phát sau một kì hạn nhất định”.
Đồng thời CácMác cũng vạch ra yêu cầu của việc tiền quay trở về
điểm xuất phát là: “vẫn giữ được nguyên vẹn giá trị của nó và đồng
thời lại lớn lên trong quá trình vận động”. Đến nay các nhà kinh tế
đã có nhiều định nghĩa khác nhau về tín dụng nhưng đều phản ánh

một bên là đi vay và một bên là cho vay, nó dựa trên cơ sở của lòng
tin. Lòng tin được thể hiện trên khía cạnh: người cho vay tin tưởng

4
người đi vay sử dụng đúng mục đích, có hiệu quả và là quan hệ có
thời hạn, có hoàn trả. Đây là bản chất của tín dụng.
1.4. Vai trò của tín dụng trong nền kinh tế thị trường:
- Tín dụng góp phần đảm bảo cho quá trình sản xuất diễn ra
thường xuyên, liên tục.
Do tính đa dạng trong luân chuyển vốn của các doanh nghiệp
trong nền kinh tế thị trường, tại một thời điểm nhất định trong nền
kinh tế có một số doanh nghiệp “thừa vốn” tạm thời do bán hàng
hoá có tiền nhưng chưa có nhu cầu sử dụng ngay( như chưa trả
lương cho công nhân viên...) đã làm nảy sinh nhu cầu cho vay vốn
để trách tình trạng ứa đọng vốn và có thêm lợi nhuận.Trong khi đó
có những doanh nghiệp thiếu vốn tạm thời do hàng háo chưa bán
được, nhưng lại có nhu cầu mua nguyên vật liệu, thanh toán tiền
lương... làm nảy sinh nhu cầu đi vay để duy trì sản xuất kinh doanh
mang lại lợi nhuận. Tín dụng với việc cung cấp tín dụng cho vay
kịp thời, đã tạo khả năng đảm bảo tính liên tục của quá trình sản
xuất kinh doanh,cho phép các doanh nghiệp thoả mãn nhu cầu về
vốn luôn thay đổi và không để tồn đọng vốn trong quá trình luân
chuyển.
- Tín dụng góp phần tích tụ, tập trung vốn thúc đẩy sản xuất
kinh doanh.
Tập trung vốn phải dựa trên cơ sở tích luỹ. Trong thực tế, có
những lượng tích luỹ rất lớn được nắm giữ ở các chủ thể khác nhau
trong nền kinh tế. Nhưng rất nhiều người tích luỹ không muốn cho
vay trực tiếp hoặc không muốn có cổ phần trong các dự án đầu tư vì
ngoài lí do mất khả năng thanh khoản thì người tích luỹ còn bị hạn

chế bởi khả năng, kiến thức về tài chính và pháp lí để thực hiện trực

5