Tài liệu Một số thuốc chữa thiếu máu doc

Một số thuốc chữa thiếu máu

Thịt bò chứa nhiều chất sắt.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thiếu máu như thiếu máu do dinh
dưỡng, thiếu máu do bệnh lý cơ quan tạo máu, thiếu máu do tan máu... trong
đó thiếu máu dinh dưỡng (tức là thiếu các nguyên liệu cần thiết cho quá trình
tạo máu như sắt, vitamin B12, acid folic, magie, kẽm, đồng, coban...) là
nguyên nhân thường gặp nhất.
Thiếu máu là tình trạng giảm số lượng hồng cầu, huyết sắc tố hoặc giảm cả
hai dưới mức bình thường so với người cùng tuổi và giới. Với các biểu hiện lâm
sàng như mệt mỏi, đau đầu, ù tai, hoa mắt chóng mặt, suy giảm trí nhớ, da xanh,
niêm mạc nhợt... Trong đó chủ yếu và quan trọng nhất là phải dựa vào các xét
nghiệm về huyết sắc tố trong một đơn vị thể tích máu để kết luận thiếu máu ở mức
độ nào. Có nhiều nguyên nhân gây thiếu máu, trong phạm vi bài viết này, chúng
tôi chỉ đề cập đến vấn đề sử dụng thuốc để bổ sung nguyên liệu cần thiết cho quá
trình tạo máu.
Sắt
Nguồn cung cấp sắt hàng ngày cho cơ thể chủ yếu từ thức ăn như gan, tim
trứng, thịt nạc, hoa quả. Cơ thể người trưởng thành chứa 3 - 5g sắt, có trong hồng
cầu, cơ, một số enzym và dự trữ trong một số cơ quan như gan, lách, tủy xương...
Ở người bình thường nhu cầu sắt khoảng 0,5 - 1mg trong 24 giờ, nhưng tăng lên
gấp đôi ở phụ nữ khi hành kinh và tăng lên 5 - 6 lần ở phụ nữ mang thai.
Sắt từ thức ăn (dạng ion sắt 2 hoặc sắt 3) khi vào dạ dày thì ion sắt 2 được
dễ dàng hấp thu qua niêm mạc dạ dày, còn ion sắt 3 sẽ kết hợp với albumin ở niêm
mạc đường tiêu hóa nên không hấp thu được, muốn hấp thu được nó phải chuyển
thành sắt 2 dưới tác dụng của acid clohydric và sự xúc tác của vitamin C, do đó
các loại thuốc sắt luôn được sản xuất ở dạng có hóa trị 2.
Có rất nhiều nguyên nhân có thể làm cơ thể thiếu sắt trong đó đáng chú ý là
các nguyên nhân dẫn đến kém hấp thu sắt như viêm dạ dày mạn tính, lao dạ dày,
sau cắt đoạn dạ dày, tiêu chảy mạn, trĩ, ung thư... hoặc do nhiễm giun, do tăng nhu
cầu sử dụng sắt ở phụ nữ có thai, ở tuổi dậy thì.

Chính vì vậy thuốc được chỉ định sử dụng trong các trường hợp sau cắt
đoạn dạ dày, viêm teo niêm mạc dạ dày, viêm ruột mạn tính, rong kinh, trĩ, nhiễm
giun móc, phụ nữ mang thai hoặc thời kỳ cho con bú.
Tuy nhiên cần chú ý, khi dùng đường uống thuốc có thể gây kích ứng niêm
mạc đường tiêu hóa dẫn đến tình trạng lợm giọng, buồn nôn, táo bón... Khi dùng
đường tiêm có thể gây nhức đầu, buồn nôn, sốt và đặc biệt khi dùng quá liều có
thể gây tử vong.
Thuốc không được dùng cho người mẫn cảm, người bị thiếu máu do tan
máu; trẻ em dưới 12 tuổi hoặc người già không được dùng dạng viên mà chỉ được
sử dụng dạng siro.
Vitamin B12
Đây là tên chung chỉ các cobalamin hoạt động trong cơ thể như
cyanocobalamin, hydroxocobalamin... chúng có chủ yếu trong động vật như thịt,
cá, trứng, gan... ngoài ra trong cơ thể người được tổng hợp một lượng nhỏ nhờ một
số vi khuẩn ở ruột.
Vitamin B12 được hấp thu qua đường máu hoặc qua đường tiêm, trong đó
cần chú ý là muốn hấp thu được qua đường tiêm thì cần phải có một yếu tố nội của
cơ thể (là một glycoprotein do tế bào niêm mạc dạ dày tiết ra) chính vì vậy ở
người bị viêm loét dạ dày mạn tính dễ dẫn đến thiếu vitamin B12. Vào cơ thể
chúng được tích trữ nhiều ở gan, thần kinh trung ương, tim và nhau thai; thải trừ
nhanh qua thận.
Các cobalamin đóng vai trò quan trọng là các coenzym đồng vận chuyển
tham gia vào nhiều quá trình chuyển hóa quan trọng trong đó đáng chú ý là quá
trình chuyển hóa acid folic và tổng hợp ADN nên rất cần cho sự tổng hợp sinh
hồng cầu. Ngoài ra còn tham gia vào quá trình chuyển hóa lipid và hoạt động bình
thường của hệ thần kinh.
Khi thiếu sẽ dẫn đến tình trạng thiếu máu hồng cầu to, viêm đa dây thần
kinh, rối loạn cảm giác, rối loạn vận động khu trú ở chân. Có nhiều nguyên nhân
dẫn đến thiếu vitamin B12 như trong bệnh Biermer, sau cắt đoạn dạ dày ruột, hội
chứng kém hấp thu, xơ gan, viêm gan mạn, phụ nữ có thai hoặc sau dùng một số

thuốc như neomycin, sodanton... Do vậy thuốc được chỉ định dùng trong các
trường hợp thiếu máu nhất là thiếu máu hồng cầu to, viêm và đau dây thần kinh,
dự phòng thiếu máu ở người bị cắt dạ dày hoặc viêm ruột mạn. Ngoài ra có thể kết
hợp với các vitamin khác trong các trường hợp cơ thể suy nhược, suy dinh dưỡng,
phụ nữ có thai, cho con bú. Chú ý không được dùng cho người bệnh ung thư,
người mẫn cảm với thuốc.
Acid folic
Cơ thể không có khả năng tổng hợp acid folic, nguồn cung cấp chủ yếu là
từ thức ăn, có nhiều trong thịt, cá, gan, trứng và rau quả tươi nhưng rất dễ bị phân
hủy trong quá trình chế biến. Trong cơ thể, sau khi bị chuyển hóa, sẽ trở thành
chất đóng vai trò rất quan trọng cho rất nhiều quá trình chuyển hóa khác trong cơ
thể, trong đó đáng chú ý là acid folic là chất không thể thiếu cho việc tạo hồng cầu
bình thường. Nguyên nhân gây thiếu acid folic cũng cơ bản giống như nguyên
nhân thiếu vitamin B12, vì vậy hai nguyên nhân này thường gặp đồng thời trên
một bệnh nhân. Khi thiếu sẽ dẫn đến thiếu máu hồng cầu khổng lồ. Vì vậy thuốc
được sử dụng để phòng và điều trị các trường hợp thiếu máu nhất là thiếu máu
hồng cầu to.
Ngoài 3 chất quan trọng ở trên còn rất nhiều chất khác có thể dùng trong
điều trị thiếu máu như erythropoietin, đồng, vitamin B6... và cách tốt nhất, chừng
nào còn có thể thì nên ăn uống điều độ, đầy đủ chất dinh dưỡng, rau xanh và
khoáng chất.