Tài liệu Lựa chọn biện pháp điều trị sỏi thận doc

Lựa chọn biện pháp điều trị sỏi thận

Vị trí sỏi thường tắc nghẽn
Một số người bị sỏi thận có nguy cơ bị suy thận nếu không được chữa trị
kịp thời. Sỏi thận ở quá lâu trong thận cũng có thể gây ảnh hưởng đến thận. Một
số loại sỏi thận có cạnh sắc nhọn có thể làm tổn thương đến các mạch máu nhỏ
trong thận và tạo ra sẹo. Vì vậy cần phải tìm đúng loại sỏi và đúng cách chữa trị
sỏi thận triệt để nếu phát hiện ra bệnh.
Nhiều nguy cơ do sỏi thận gây ra
Phần lớn các trường hợp sỏi thận hình thành do nước tiểu bị cô đặc như
uống ít nước hoặc tập thể thao quá sức ra nhiều mồ hôi, sự thừa khoáng tinh thể
trong nước tiểu. Các khoáng chất như canxi, oxalate, uric axit, natri, cystine hay
phốt-pho kết thành một khối rắn và đó chính là sỏi thận. Sỏi thận cũng có thể ra
ngoài qua đường tiểu, nhưng cũng có thể ở trong thận, bàng quang hay niệu đạo.
Sự di chuyển của sỏi, nhất là những sỏi có gai nhọn sẽ cọ xát vào đường niệu gây
ra những cơn đau lưng, đái ra máu nếu sỏi ở thận, niệu quản. Còn sỏi tại bàng
quang, niệu đạo sẽ gây đái buốt, đái rắt, đái khó. Nếu bị kẹt trong cuống đài thận,
sỏi sẽ chèn ép làm bế tắc cuống đài thận nên đài thận giãn nở, lâu dần thận sẽ giãn
mỏng như một túi nước. Khi các đài thận bị căng trướng nước tiểu sẽ tạo ra áp lực
cao tác động vào thần kinh thận và vỏ thận gây ra cơn đau quặn thận.
Đặc biệt khi sỏi cọ xát vào đường niệu thì nguy cơ niêm mạc bị phù nề,
viêm, là điều kiện tốt cho vi khuẩn xâm nhập gây viêm nhiễm đường tiểu. Người
bệnh sẽ thấy đau lưng, đái buốt, đái rắt, đái đục. Nếu nhiễm khuẩn nặng sẽ dẫn đến
những hậu quả nghiêm trọng như suy thận. Nếu thận mủ toàn diện có thể phải cắt
bỏ thận. Bế tắc đường tiểu làm tồn đọng nước tiểu gây viêm nhiễm lâu ngày sẽ
dẫn đến xơ hóa thành đường tiểu kể cả đài thận. Hậu quả của xơ hóa sẽ dẫn đến
giảm chức năng co bóp đường tiểu, chít hẹp làm bế tắc đường tiểu, tồn đọng nước
tiểu. Viêm nhiễm nặng ở đường tiểu còn làm hoại tử đường tiểu, xuất hiện các lỗ
rò ở bàng quang, niệu quản. Đã có những trường hợp vỡ thận và vỡ bàng quang do
sỏi. Sự hiện diện lâu ngày của sỏi hai bên niệu quản hay sỏi thận một bên còn bên
kia sỏi niệu còn dẫn đến hiện tượng vô niệu (không có nước tiểu). Chức năng thận

sẽ bị giảm nếu có sỏi ở hai bên thận, nhất là khi có sự kết hợp của viêm nhiễm gây
ra suy thận.
Lựa chọn biện pháp xử lý sỏi như thế nào?

Sỏi thận được điều trị bằng tán sỏi ngoài cơ thể.
Tùy theo kích thước, vị trí và biến chứng của sỏi gây ra mà có các chỉ định
can thiệp lấy sỏi khác nhau. Có những trường hợp cần can thiệp cấp cứu để lấy sỏi
ngay, có trường hợp có thể trì hoãn lấy sỏi nghĩa là can thiệp lấy sỏi chủ động theo
lịch như mổ lấy sỏi hoặc tán sỏi. Có trường hợp không cần can thiệp gì đối với sỏi
nhỏ không gây các biến chứng đau nhiều, đái ra máu hoặc gây biến chứng viêm
nhiễm ở thận.
Về điều trị sỏi thận, với bất kỳ loại sỏi nào cũng cần: Uống nhiều nước để
dễ tống sỏi ra ngoài; Điều trị các đợt nhiễm khuẩn, viêm nhiễm ở thận; Điều trị
các biến chứng hay các yếu tố thuận lợi dễ hình thành sỏi. Khi biết được nguyên
nhân hay thành phần của sỏi thì phải điều trị theo nguyên nhân. Cách thức điều trị
cũng như tiên lượng của sỏi thận phụ thuộc vào 2 yếu tố chính:
- Về kích thước sỏi: khi sỏi nhỏ hơn 5mm và sỏi nằm ở đài bể thận thì cố
gắng tác động để sỏi có thể rơi xuống bàng quang một cách tự nhiên và sỏi có thể
được đái ra ngoài.
- Vị trí của sỏi: Sỏi thận với kích thước nhỏ hơn 2cm thường được điều trị
bằng phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể, tuy nhiên nếu sỏi nằm ở phía đài dưới của
thận thì cho kết quả kém hơn. Trong trường hợp sỏi nằm ở vị trí này thì giới hạn
chỉ định tán sỏi khi nhỏ hơn 1cm. Phương pháp mổ lấy sỏi qua da vẫn là một cách
điều trị tương đối an toàn và hiệu quả nên được chỉ định cho các trường hợp sỏi
thận có kích thước lớn, không có khả năng tán hoặc lấy sỏi qua nội soi.
Ngày nay, với sự phát triển của nội soi niệu quản thì ngoài phương pháp tán
sỏi ngoài cơ thể cũng có thể lấy sỏi qua nội soi. Chỉ định lấy sỏi qua nội soi phải
dựa vào từng trường hợp cụ thể, thể trạng bệnh nhân, chức năng thận khi phát hiện
sỏi cũng như kinh nghiệm của thầy thuốc và phương tiện của cơ sở điều trị.
Lời khuyên: Khoảng 50% bệnh nhân mang sỏi nhỏ không có triệu chứng sẽ

trở nên có triệu chứng trong vòng 5 năm. Sỏi san hô ở thận thường liên quan đến
nhiễm khuẩn. Do vậy những trường hợp sỏi to thì nên điều trị ngay khi phát hiện
ra sỏi.
Vì hơn một nửa số người đã từng bị sỏi thận sẽ tái phát, nên cách tốt nhất là
phòng ngừa, như thay đổi cách sống, đặc biệt là khẩu phần ăn và thói quen tập thể
dục. Những người đã từng bị sỏi thận nên uống khoảng 2 lít nước mỗi ngày (nếu
không bị bệnh gì cần phải hạn chế uống nước). Ngoài ra, nếu đã bị sỏi canxi, có
thể cần phải giảm lượng thức ăn chứa nhiều oxalate, canxi như các loại quả hạnh
nhân, sôcôla, chè, rau chân vịt, các loại quả mọng như dâu tây. Ăn kiêng với chế
độ ăn ít chất đạm cũng làm giảm nguy cơ hình thành sỏi thận.