TIẾNG THỔI tâm THU

Nguồn gốc các tiếng thổi tâm thu


1. Tiếng thổi do tống máu: do máu chảy qua một lỗ bị thu hẹp (van động mạch chủ
và van động mạch phổi). Các tiếng thổi này bắt đầu cùng với tiếng thứ nhất, kết
thúc cùng với tiếng thứ hai, tăng lên rồi giảm, to nhất ở giữa thì tâm thu.


2. Tiếng thổi do rò rỉ: do máu từ buồng tim có áp suất cao chảy sang buồng tim có
áp suất thấp (từ tâm thất sang tâm nhĩ hoặc từ tâm thất trái sang tâm thất phải).
Các tiếng thổi này bắt đầu cùng với tiếng thứ nhất, kết thúc cùng với tiếng thứ
hai, thường giảm dần xuống.


Mô tả các tiếng thổi tâm thu


Ở Ổ VAN HAI LÁ (mỏm tim)


Tim bình thường: có tiếng thổi ở mỏm tim là chuyện bình thường gặp ở người khơng có
bệnh tim nào. Tiếng thổi yếu và khu trú, đôi khi mạnh và lan trên một diện lân. Thậm chí
có thể có rung miu kèm theo. Nếu lúc nghỉ ngơi khơng có thì có thể làm xuất hiện tiếng
thổi sau khi gắng sức do tốc độ dòng máu tăng và tạo thành các dịng xoắn. Một số
trường hợp như tim bị kích thích, ưu năng tuyến giáp, sốt, có thai, thiếu máu cũng làm
tốc độ dịng máu tăng và thường có tiếng thổi tâm thu mặc dù tim không bị tổn thương.


Hở van hai lá: có tiếng thổi tâm thu ở mỏm tim là dấu hiệu kinh điển của hở van hai lá.
Van hai lá đóng lại khơng hồn tồn có thể là do tổn thương ở chính van hai lá, cũng có
thể do tổn thương vành van khi tâm thất trái bị giãn. Tiếng thổi giống như tiếng luồng

hơi nước phun, kéo dài suốt thời kỳ tâm thu, lan ra nách trái. Các tiếng thổi cuối tâm thu
xảy ra sau nửa đầu thì tâm thu cũng có thể là triệu chứng của hở hai lá, thường là kiểu
đặc biệt và lành tính (được gọi là sa van hai lá). Trong trường hợp này, trước đó
thường có tiếng clic ở giữa kỳ tâm thu. Chụp siêu âm tim là phương pháp hàng đầu để
chẩn đoán căn nguyên tiếng thổi ở mỏm tim.


Tâm thất trái to: tâm thất trái giãn có thể gây ra tiếng thổi tâm thu, ngay cả khi van hai lá
khơng bị hở mà vì làm vành van hai lá bị giãn ra. Huyết động học khơng bình thường ở
tâm thất giãn gây ra các dòng xoắn và do đó tạo ra tiếng thổi tâm thu ở người huyết áp
cao và người bị bệnh mạch vành.


Nếu nghe thấy tiếng thổi tâm thu ở mỏm, cần phải tìm hiểu xem có phải là tiếng thổi
cịn được nghe thấy rõ (to) nhất ở một ổ khác và lan xuống mỏm khơng. Đây có thể là
tiếng thổi ở giữa tim do thông liên thất hoặc là tiếng thổi tâm thu ở đáy tim do hẹp van
động mạch chủ hoặc van động mạch phổi. Chụp siêu âm tim sẽ cho thấy rõ.


Ở Ổ VAN BA LÁ (mỏm xương ức): hầu như khơng có tiếng thổi van ba lá đơn độc mà
bao giờ cũng có tiếng thổi của van hai lá đi kèm nên khó xác định. Cách duy nhất để
phát hiện tiếng thổi do hở van ba lá là thấy tiếng thổi này tăng lên nếu nhịn thở sau khi
hít vào. Khơng thể làm được nghiệm pháp này nếu có khó thở và không phải lúc nào
cũng chắc chắn.


Ở Ổ VAN ĐỘNG MẠCH CHỦ (ở đáy, phía bên trái):


Giãn động mạch chủ: lỗ và van động mạch chủ bình thường nhưng chỉ cần động mạch

chủ giãn (có hoặc khơng kết hợp với việc thành động mạch có lồi lõm hoặc xù xì do
mảng xơ vữa hay nhiễm calci) là đủ để gây ra các dòng xoắn và tiếng thổi. Đây là
nguyên nhân gây tiếng thổi tâm thu động mạch chủ hay gặp ở người cao huyết áp,
người bị vữa xơ động mạch và người bị viêm động mạch chủ. Lúc này cần tìm clangor
của tiếng thứ hai (dấu hiệu của van động mạch chủ bị cứng). Phình động mạch chủ
xuống cũng có thể là nguyên nhân gây ra tiếng thổi tâm thu động mạch chủ.


Hẹp động mạch chủ: trong hẹp động mạch chủ có tiếng thổi tâm thu khá mạnh, đơi khi
thơ ráp, có rung miu. Tiếng thổi lan tới các mạch máu ở cổ, đơi khi tới tận mỏm tim (có
thể mạnh hơn cả ở ổ động mạch chủ). Hẹp ở dưới động mạch chủ hay bệnh cơ tim gây
tắc nghẽn có thể gây ra tiếng thổi tương tự.


Động mạch chủ tách đôi (hẹp eo động mạch chủ): tiếng thổi tâm thu ở đáy không to
lắm. Nghe thấy rõ hơn ở lưng, trong khoảng giữa xương bả và xương sống bên trái.
Nếu thấy mạch đùi đập yếu và mạch ở tay lại rõ, trên phim thấy xương sườn bị sói mịn
thì nên nghĩ tới chẩn đốn này.


Tim bình thường: có tiếng thổi tâm thu ở ổ van động mạch chủ, khơng có tiếng bất
thường khác khi nghe tim là điều có gặp ở người khoẻ mạnh, mình thấp, dày, người bị
sốt, thiếu máu hoặc ưu năng tuyến giáp.


Ở Ổ VAN ĐỘNG MẠCH PHỔI (ở đáy tim, bên trái):


Giãn động mạch phôi: lỗ và van động mạch phổi nguyên vẹn, chỉ cần động mạch phổi
giãn cũng gây ra tiếng thổi thô và đôi khi mạnh. Động mạch phổi có thể giãn bẩm sinh

hoặc mắc phải. Trong các nguyên nhân hay gặp nhất gây giãn động mạch phổi cần nói
đến hẹp van hai lá, suy tâm thất trái và các bệnh phổi mạn tính, thơng liên thất có dính
màng ngồi tim và có giãn động mạch phổi (hội chứng Cossio) trong đó tiếng thổi xuất
phát từ động mạch phổi. Tiếng thổi có thể từ phình động mạch phổi. Chụp X quang có
thể đánh giá mức độ giãn động mạch phổi.


Hẹp động mạch phổi: tiếng thổi tâm thu thô, to, lan tới xương bả trái và đôi khi ra lưng,
thường có rung miu kèm theo, có thể sờ thấy được. Trên tâm thanh đồ, tiếng thổi
thường dài hơn tiếng thứ hai do van động mạch chủ (A2) và kết thúc ngay trước tiếng
đóng van động mạch phổi (P2). A2 và P2 bị tách đôi rất rõ.


Các bệnh khác cũng có thể gây tiếng thổi tâm thu ở động mạch phổi: lệch trung thất,
thiếu máu, ưu năng tuyến giáp.


Tim bình thường: người trẻ, khơng bị bệnh tim, nhất là người dài- mảnh có thể có tiếng
thổi tâm thu động mạch phổi, ít lan. Tiếng thổi thay đổi theo nhịp thở và tăng lên khi
gắng sức, có thể yếu đi hoặc mất đi khi hít vào gắng sức. Tiếng thứ hai bình thường
hoặc tách đơi.


TIẾNG THỔI Ở VÙNG GIỮA TIM: gặp trong thông liên thất (bệnh Roger), ở người trẻ
tuổi, không bị thấp khớp, bị thơng liên thất có luồng máu từ tâm thất trái (áp suất cao)
sang tâm thất phải (áp suất thấp hơn). Luồng máu này có trong suốt thời kỳ tâm thu và
là nguồn gốc gây ra tiếng thổi kéo dài suốt thì tâm thu, mạnh, thơ ráp, nghe rõ nhất ở
khoảng liên sườn 3 hoặc 4 bên trái, cạnh xương ức. Thường sờ thấy rung miu.

Thông liên nhĩ cũng gây ra tiếng thổi tâm thu nhưng ở cao hơn, trên ổ động mạch phổi.