Tài liệu Chăm sóc sản phụ sau sinh thường doc

Chăm sóc sản phụ sau sinh thường
Khoảng thời gian 6 tuần sau sanh (thời kỳ hậu
sản), các cơ quan trong cơ thể người mẹ, nhất là
những cơ quan sinh dục sẽ dần dần trở về trạng
thái bình thường như trước khi có thai trừ tuyến
vú vẫn tiếp tục phát triển để tiết ra sữa.

Trong khoảng thời gian này, có những vấn đề cần
theo dõi là sự thu hồi tử cung, sự tiết sản dịch, sự lên
sữa và tiết sữa, những thay đổi tổng quát khác và
phát hiện nhiễm trùng hậu sản.

* Sự thu hồi tử cung

Bình thường ngay sau khi lấy nhau ra, tử cung co hồi
thành một khối cầu an toàn.

Ngày đầu sau sanh, đáy tử cung cao khoảng 13cm
trên khớp vệ, trung bình mỗi ngày nhỏ đi 1cm.

Sau ngày thứ 12 – 13, tử cung thu hồi nhỏ nằm trong
vùng chậu, không còn sờ thấy đáy tử cung trên bụng
nữa.

Sự thu hồi tử cung ở con so nhanh hơn ở con rạ, ở
người cho con bú nhanh hơn ở người không cho con
bú.

Khi tử cung bị nhiễm trùng, sự thu hồi tử cung sẽ
chậm hơn bình thường.

* Sản dịch

Trong 2 – 3 ngày đầu sản dịch có màu đỏ tươi, sau
đổi sang màu đỏ sậm như bã trầu.

Từ ngày thứ 4 đến thứ 8 chất dịch loãng hơn, lẫn với
chất nhầy lờ lờ như máu cá.

Từ ngày thứ 8 đến ngày thứ 12, sản dịch chỉ còn là
một chất nhầy trong, ít đi dần dần.

Nếu bị nhiễm trùng sản dịch có mùi hôi, có thể có lẫn
mủ.

* Vết may tầng sinh môn

Nếu tầng sinh môn bị rách hay cắt khi sinh thì được
may lại. Vết may tầng sinh môn cần được kiểm tra
(xem có bị sưng nề, bầm tím, đỏ đau nhiều, có tụ
máu âm hộ, âm đạo, chân chỉ có mủ…) và làm thuốc
3 lần mỗi ngày bằng thuốc sát trùng, sản phụ nên tự
rửa thêm khi tiêu tiểu, thay băng vệ sinh sạch nhiều
lần trong ngày, tránh tình trạng ẩm ướt kéo dài vết
thương sẽ chậm lành và dễ nhiễm trùng, tập đi tiểu,
ngồi dậy đi lại, tránh bị táo bón… kháng sinh thường
được Bác sĩ cho sử dụng trong 5 ngày. Nếu vết may
tốt và lớp da may bằng chỉ không tiêu thì thường sẽ
được cắt chỉ vào ngày thứ 5 sau sanh.

* Sự tiết sữa

Sau khi sinh, lượng sữa non tăng dần lên. Vào
khoảng ngày thứ 3 sau sinh có hiện tượng lên sữa (ở
người đẻ con so là từ 3-5 ngày, người đẻ con rạ là từ
2-3 ngày sau đẻ). Sản phụ sẽ thấy vú căng cứng, đau
nhức, có thể sốt nhẹ (38 – 38,5 0C), đôi khi kèm nhức
đầu, khó chịu. Tình trạng căng sữa có thể kéo dài 24
– 48 giờ, sau đó sữa thực sự chảy ra. Nếu căng sữa
nên cho trẻ bú thường xuyên hơn, bú đúng cách và
vắt sữa dư.

* Những thay đổi tổng quát

- Bình thường, tổng trạng sản phụ tốt, thân nhiệt bình
thường (trừ lúc lên sữa có thể có sốt nhẹ). Sản phụ
có thể có rét run sau khi sinh do sự mất nhiệt và mệt
mỏi khi rặn sanh, rét run ngắn hạn và mau hết.

Sau sinh, sản phụ có thể cảm giác lạnh và trẻ cũng
cần hơi ấm vì trẻ mới sinh dễ mất nhiệt ra môi trường
ngoài nên phải giữ ấm đủ cho cả con và mẹ. Tuy
nhiên, ở các nơi nhiệt độ môi trường cao, việc nằm
hơ lửa như xưa là không cần thiết, đôi khi còn có thể
mang lại những điều tai hại như làm mẹ và con đổ mồ
hôi suốt cả ngày làm cho cơ thể mất nước, da ẩm
thường xuyên khiến bị hăm lở, vi trùng dễ phát triển
gây viêm da hoặc gây ra tai nạn ngoài ý muốn như
tàn lửa có thể gây phỏng cho mẹ và con nếu sơ ý...
Nếu ở những nơi lạnh như ở vùng núi, cao nguyên
hay vào mùa đông lạnh có gió bấc... sản phụ có thể

nằm phòng kín đáo tránh gió lùa sau sinh hoặc đặt
một mẻ than nhỏ hơ ấm dưới gầm giường về ban
đêm, nhưng không nên cách ly với môi trường ngoài
quá lâu.

- Sản phụ và trẻ nên ra ngoài phòng phơi nắng vào
buổi sáng (trước 9 giờ) khoảng một vài tuần sau sinh,
hít thở không khí trong lành và vận động nhẹ nhàng.

Sau khi sinh chỉ nằm bất động trên giường 8 - 10 giờ
(24 giờ với người sinh mổ), sau đó nên đi lại nhẹ
nhàng. Tuy nhiên, ban đầu, sản phụ cần ngồi dậy từ
từ, hít thở sâu, rồi chậm rãi đưa chân xuống đất trước
khi đứng thẳng dậy. Nếu thấy chóng mặt, sản phụ
cần nằm xuống để máu lưu thông lên não, tránh hiện