PHÁT TRIỂN KINH TẾ BIỂN THEO HƯỚNG BỀN VỮNG TẠI TỈNH BÌNH ĐỊNH LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI
--------------------------

HUỲNH VĂN ĐẶNG

PHÁT TRIỂN KINH TẾ BIỂN
THEO HƯỚNG BỀN VỮNG TẠI TỈNH BÌNH ĐỊNH

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

Hà Nội, năm 2018


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI
--------------------------

HUỲNH VĂN ĐẶNG

PHÁT TRIỂN KINH TẾ BIỂN
THEO HƯỚNG BỀN VỮNG TẠI TỈNH BÌNH ĐỊNH

Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ
Mã số: 62.34.04.10
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS,TS. Hoàng Văn Thành
2. PGS,TS. Nguyễn Văn Lịch

Hà Nội, năm 2018


i

LỜI CAM ĐOAN

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi.
Kết quả được trình bày trong luận án do tơi thực hiện dưới sự hướng dẫn của
PGS,TS. Hoàng Văn Thành và PGS,TS. Nguyễn Văn Lịch. Các tài liệu, số liệu
và trích dẫn đã sử dụng trong luận án là trung thực, chính xác. Những kết luận khoa
học của luận án chưa từng được cơng bố trong bất kỳ cơng trình nghiên cứu nào
khác. Nếu sai tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm trước pháp luật.
Nghiên cứu sinh

Huỳnh Văn Đặng


ii

MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu ....................................................................... 1
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan ......................................................... 3
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................ 18
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................... 18
5. Câu hỏi nghiên cứu chủ yếu của đề tài ................................................................. 19
6. Các kết quả nghiên cứu đạt được của luận án ....................................................... 19
7. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................... 20
8. Kết cấu luận án ...................................................................................................... 23

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN KINH TẾ BIỂN
THEO HƯỚNG BỀN VỮNG TẠI ĐỊA PHƯƠNG CẤP TỈNH ............................. 24
1.1. Khái luận về quản lý phát triển kinh tế biển theo hướng bền vững ................... 24
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm, phân loại kinh tế biển ................................................... 24
1.1.2. Khái niệm phát triển kinh tế biển theo hướng bền vững.................................26
1.1.3. Khái niệm, vai trị, cơng cụ quản lý nhà nước về phát triển kinh tế biển theo
hướng bền vững......................................................................................................... 28
1.2. Nội dung quản lý phát triển kinh tế biển theo hướng bền vững của địa phương
cấp tỉnh và các tiêu chí đánh giá ............................................................................... 31
1.2.1. Xây dựng chiến lược, quy hoạch phát triển kinh tế biển theo hướng bền vững
................................................................................................................................... 31
1.2.2. Ban hành chính sách phát triển kinh tế biển theo hướng bền vững ................ 33
1.2.3. Tổ chức bộ máy quản lý phát triển kinh tế biển theo hướng bền vững .......... 38
1.2.4. Kiểm tra, giám sát việc thực hiện nhằm phát triển kinh tế biển theo hướng bền
vững ........................................................................................................................... 39
1.2.5. Tiêu chí đánh giá hoạt động quản lý phát triển kinh tế biển theo hướng bền
vững ........................................................................................................................... 40
1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển kinh tế biển theo hướng bền vững .... 42
1.3.1. Các yếu tố khách quan .................................................................................... 42
1.3.2. Các yếu tố chủ quan ........................................................................................ 44
1.4. Kinh nghiệm quản lý phát triển kinh tế biển theo hướng bền vững của một số
địa phương trong và ngoài nước và bài học rút ra cho tỉnh Bình Định .................... 46


iii

1.4.1. Kinh nghiệm quản lý phát triển kinh tế biển theo hướng bền vững của một số
địa phương trong và ngoài nước ............................................................................... 46
1.4.2. Bài học rút ra cho tỉnh Bình Định về quản lý phát triển kinh tế biển theo
hướng bền vững......................................................................................................... 51

Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN KINH TẾ BIỂN THEO
HƯỚNG BỀN VỮNG TẠI TỈNH BÌNH ĐỊNH ...................................................... 54
2.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội, tiềm năng và kết quả phát triển kinh tế
của tỉnh Bình Định .................................................................................................... 54
2.1.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh Bình Định ............................ 54
2.1.2. Tiềm năng phát triển kinh tế biển của tỉnh Bình Định .................................... 56
2.1.3. Khái quát về kết quả phát triển kinh tế biển theo hướng bền vững tại tỉnh
Bình Định giai đoạn 2013-2017 ................................................................................ 58
2.2. Khảo sát đánh giá thực trạng quản lý phát triển kinh tế biển theo hướng bền
vững tại tỉnh Bình Định............................................................................................. 68
2.2.1. Xây dựng chiến lược, quy hoạch phát triển kinh tế biển theo hướng bền vững .... 68
2.2.2. Ban hành chính sách phát triển kinh tế biển theo hướng bền vững ................ 73
2.2.3. Tổ chức bộ máy quản lý phát triển kinh tế biển theo hướng bền vững .......... 92
2.2.4. Kiểm tra, giám sát việc thực hiện nhằm phát triển kinh tế biển theo hướng bền
vững ........................................................................................................................... 95
2.3. Đánh giá chung về thực trạng quản lý phát triển kinh tế biển theo hướng bền
vững tại tỉnh Bình Định giai đoạn 2013-2017 .......................................................... 99
2.3.1. Những kết quả đạt được và nguyên nhân ........................................................ 99
2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân .................................................................... 103
Chương 3. GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ VỀ QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN KINH TẾ
BIỂN THEO HƯỚNG BỀN VỮNG TẠI TỈNH BÌNH ĐỊNH .............................. 111
3.1. Dự báo xu hướng phát triển kinh tế biển theo hướng bền vững trên thế giới và
Việt Nam ................................................................................................................. 111
3.2. Bối cảnh tác động đến quản lý phát triển kinh tế biển theo hướng bền vững tỉnh
Bình Định ................................................................................................................113
3.3. Quan điểm, mục tiêu và phương hướng quản lý phát triển kinh tế biển theo
hướng bền vững tại tỉnh Bình Định ........................................................................118
3.3.1. Quan điểm ..................................................................................................... 118
3.3.2. Mục tiêu ........................................................................................................ 119
3.3.3. Phương hướng ............................................................................................... 119

iv

3.4. Các giải pháp hoàn thiện quản lý phát triển kinh tế biển theo hướng bền vững
tại tỉnh Bình Định .................................................................................................... 120
3.4.1. Hoàn thiện chiến lược, quy hoạch phát triển kinh tế biển theo hướng bền
vững ......................................................................................................................... 120
3.4.2. Hoàn thiện chính sách phát triển kinh tế biển theo hướng bền vững............ 123
3.4.3. Hồn thiện cơng tác tổ chức bộ máy quản lý phát triển kinh tế biển theo
hướng bền vững....................................................................................................... 134
3.4.4. Tăng cường kiểm tra, giám sát nhằm phát triển kinh tế biển theo hướng bền
vững ......................................................................................................................... 136
3.5. Một số kiến nghị............................................................................................... 137
3.5.1. Kiến nghị với Chính phủ ............................................................................... 137
3.5.2. Kiến nghị với các Bộ liên quan ..................................................................... 138
KẾT LUẬN ............................................................................................................. 142
DANH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA NGHIÊN CỨU SINH
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


v

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
STT

CHỮ VIẾT TẮT

GIẢI THÍCH

1

AN-QP

An ninh - Quốc phịng

2

BCH

Ban chấp hành

3

BĐKH

Biến đổi khí hậu

4

BV

Bền vững

5

BVMT

Bảo vệ môi trường

6

BVMTB

Bảo vệ môi trường biển

7

BVNLTS

Bảo vệ nguồn lợi thủy sản

8

CCKT

Cơ cấu kinh tế

9

CMCN

Cách mạng công nghiệp

10

CNBH

Chủ nghĩa bảo hộ

11

CNH

Công nghiệp hóa

12

CP

Chính phủ

13

CSHT

Cơ sở hạ tầng

14

CSVC

Cơ sở vật chất

15

CSXH

Chính sách xã hội

16

DLB

Du lịch biển

17

DN

Doanh nghiệp

18

DNNN

Doanh nghiệp nhà nước

19

ĐGTĐMT

Đánh giá tác động môi trường

20

ĐKTN

Điều kiện tự nhiên

21

ĐTNNL

Đào tạo nguồn nhân lực

22

ĐTXD

Đầu tư xây dựng

23

GTSX

Giá trị sản xuất

24

HĐH

Hiện đại hóa


vi

25

HĐKT

Hoạt động kinh tế

26

HĐND

Hội đồng nhân dân

27

HĐV

Huy động vốn

28

KCHT

Kết cấu hạ tầng

29

KHCN

Khoa học - công nghệ

30

KH&ĐT

Kế hoạch và đầu tư

31

KKT

Khu kinh tế

32

KNXK

Kim ngạch xuất khẩu

33

KTB

Kinh tế biển

34

KTHS

Khai thác hải sản

35

KTTN

Khai thác tài nguyên

36

KTTS

Khai thác thủy sản

37

KT-XH

Kinh tế - xã hội

38

KVKTTĐMT

Khu vực kinh tế trọng điểm Miền Trung

39

LĐKTB

Lao động kinh tế biển

40

NCKH

Nghiên cứu khoa học

41

NCS

Nghiên cứu sinh

42

NHNN

Ngân hàng nhà nước

43

NHTM

Ngân hàng thương mại

44

NLTS

Nguồn lợi thủy sản

45

NNKT

Nhà nước kiến tạo

46

NNL

Nguồn nhân lực

47

NN&PTNN

Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

48

NQ

Nghị quyết

49

NSLĐ

Năng suất lao động

50

NSNN

Ngân sách Nhà nước


vii

51

NTTS

Nuôi trồng thủy sản

52

NVĐT

Nguồn vốn đầu tư

53

PTBV

Phát triển bền vững

54

PTDL

Phát triển du lịch

55

PTKHCN

Phát triển khoa học - công nghệ

56

PTKT

Phát triển kinh tế

57

PTKTB

Phát triển kinh tế biển

58

PTKTBTHBV

Phát triển kinh tế biển theo hướng bền vững

59

PTNNL

Phát triển nguồn nhân lực

60

PTTS

Phát triển thủy sản

61

QHTT

Quy hoạch tổng thể

62

QLKT

Quản lý kinh tế

63

QLKTB

Quản lý kinh tế biển

64

QLNN

Quản lý nhà nước

65

QLTH

Quản lý tổng hợp

66

SXKD

Sản xuất kinh doanh

67

TDNH

Tín dụng Ngân hàng

68

TDNN

Tín dụng Nhà nước

69

TĐPT

Tốc độ phát triển

70

TNTN

Tài nguyên thiên nhiên

71

TN&MT

Tài nguyên và Môi trường

72

TTX

Tăng trưởng xanh

73

UBKT

Ủy ban kiểm tra

74

UBND

Ủy ban nhân dân

75

VĐT

Vốn đầu tư


viii

DANH MỤC BẢNG BIỂU
Trang
Bảng 2.1. Tăng trưởng GDP của Bình Định, khu vực và cả nước............................ 55
Bảng 2.2. Đánh giá về tiềm năng các ngành kinh tế biển tỉnh Bình Định ................ 58
Bảng 2.3. Tốc độ phát triển kinh tế biển tỉnh Bình Định .......................................... 59
Bảng 2.4. Đóng góp của kinh tế biển vào tăng trưởng kinh tế Bình Định................ 59
Bảng 2.5. Sản lượng và giá trị khai thác thủy sản qua các năm................................ 60
Bảng 2.6. Diễn biến tàu thuyền và công suất qua các năm ....................................... 61
Bảng 2.7. Nuôi trồng thủy sản vùng ven biển qua các năm ...................................... 61
Bảng 2.8. Giá trị xuất khẩu thủy sản tỉnh Bình Định ................................................ 62
Bảng 2.9. Tổng doanh thu du lịch biển Bình Định giai đoạn 2013-2017 ................. 62
Bảng 2.10. Tổng lượt khách du lịch đến Bình Định giai đoạn 2013-2017 ............... 63
Bảng 2.11. Tình hình lưu trú của khách du lịch tại Bình Định ................................. 63
Bảng 2.12. Đánh giá chiến lược phát triển các ngành kinh tế biển của tỉnh Bình
Định hiện nay ........................................................................................... 70
Bảng 2.13. Đánh giá công tác quy hoạch phát triển các ngành kinh tế biển của tỉnh
Bình Định hiện nay .................................................................................. 73
Bảng 2.14. Đánh giá chính sách phát triển cơ sở hạ tầng của tỉnh Bình Định để phát
triển các ngành kinh tế biển hiện nay ...................................................... 76
Bảng 2.15. Tỷ lệ vốn đầu tư so với GDP kinh tế biển và kinh tế Bình Định ........... 78

Bảng 2.16. Huy động vốn đầu tư cho phát triển kinh tế biển tỉnh Bình Định giai
đoạn 2013-2017 ....................................................................................... 79
Bảng 2.17. Đánh giá chính sách nguồn vốn và tín dụng của tỉnh Bình Định để phát
triển các ngành kinh tế biển hiện nay ...................................................... 81
Bảng 2.18. Lao động trong các ngành kinh tế biển Bình Định ................................. 84
Bảng 2.19. Năng suất lao động kinh tế biển Bình Định............................................ 85
Bảng 2.20. Đánh giá chính sách nguồn nhân lực của tỉnh Bình Định để phát triển
các ngành kinh tế biển hiện nay............................................................... 86
Bảng 2.21. Đánh giá chính sách khoa học – cơng nghệ của tỉnh Bình Định để phát
triển các ngành kinh tế biển hiện nay ...................................................... 88
Bảng 2.22. Đánh giá chính sách khai thác tài nguyên và bảo vệ môi trường biển của
tỉnh Bình Định để phát triển các ngành kinh tế biển hiện nay ................ 91
Bảng 2.23. Đánh giá về tổ chức thực hiện chính sách phát triển kinh tế biển giai
đoạn 2013-2017 ....................................................................................... 91