Tài liệu Thomas Watson Sr. Và IBM - Xác Lập Công Thức Tư Duy phần 5 pdf

XẤC LÊÅP CƯNG THÛÁC TÛ DUY
143142
THOMAS J. WATSON SR. & IBM
àïí àïën tưëi lâm lïỵ tưn vinh. Àđch thên ngâi ch tõch
sệ trao giẫi thûúãng sau àố lâ dng tiïåc tưëi thên mêåt
vúái nhûäng tâi nùng nây. Ưng sệ phất biïíu mưåt cêu
mâ ưng àậ nhêën mẩnh cẫ ngân lêìn rùçng “nhên
viïn lâ nhên vêåt chđnh ca cưng ty”.
Chng ta lẩi thûã lêëy hêåu thïë mâ so sấnh àïí thêëy
ẫnh hûúãng ca nhâ doanh nghiïåp tiïn phong Tho-
mas Watson lïn l lån mâ chng ta dânh àïí quẫn
trõ tưí chûác. Chng ta àûúåc biïët Jorma Ollila lâ mưåt
huìn thoẩi múái, ngûúâi àậ xêy dûång lẩi Nokia suy
tân ca Phêìn Lan vâ biïën nố thânh têåp àoân àa
qëc gia vúái k lc chó nùm nùm cêìm quìn. Vêën
àïì lâ úã chưỵ nố dêỵn àêìu thiïn hẩ trong lơnh vûåc
àiïån thoẩi di àưång, bỗ kễ vïì nhò vúái khoẫng cấch
khấ xa. Ollila – mưåt nhên vêåt cng gốp mùåt trong
bưå sấch nây – cng úã vâo tònh trẩng y nhû Watson
vêåy. Cố nhiïìu àiïím trng húåp úã àêy, nïëu Watson
tiïëp nhêån CTR àûúåc gổi lâ “múá hưỵn àưån” thò Ollila
cng cêìm trong tay mưåt Nokia giâ nua, suy sp
nhûng àưì sưå. Cẫ hai, hêåu thïë vâ tiïìn bưëi, àïìu viïët
ra nhûäng hoâi bậo mậnh liïåt vâ nhên vùn lâm nïìn
tẫng cho mổi giấ trõ. Cẫ hai àïìu hûúáng vâo con
ngûúâi trong vâ ngoâi cưng ty. Chi tiïët trng húåp rộ
nhêët lâ Ollila tẩo ra “Club 10” àïí tưn vinh nhûäng
cấ nhên xët sùỉc cố 10 sấng kiïën hay phất minh
cho têåp àoân, thò nûãa thïë k trûúác Watson àậ lêåp
ra “Club 100%” àïí tưn vinh nhûäng nhâ bấn hâng
xët sùỉc. Ngây nay, trong lïỵ vinh danh ca Nokia,

ngâi ch tõch cng sệ àđch thên trao giẫi cho nhên
viïn ca mònh. Vâ hâng triïåu cưng ty trïn trấi àêët
cng lâm nhûäng hoẩt àưång tûúng tûå nhùçm àïì cao
nhên viïn.
Nhûäng cêu lẩc bưå tâi nùng kiïíu nhû vêåy chó lâ
mưåt chi tiïët nhỗ àưëi vúái ngây nay. Nhûng ngûúåc
thúâi gian vïì thúâi àẩi àêìu tiïn ca cấc nhâ tû bẫn
cưng nghiïåp, àố lâ mưåt chuån múái vïì quan àiïím.
Quan àiïím àùåt nhên viïn vâo võ trđ trung têm sûå
nghiïåp khấ múái so vúái bưëi cẫnh ưng ch chó huy
vâo thúâi k àố.
ÙN MÙÅC CHĨNH TÏÌ
Àêy lâ chi tiïët àêìu tiïn giúái nghiïn cûáu ln àïì
cêåp àïën mưỵi khi bân vïì vùn hốa cưng ty do
Watson tẩo ra. Thoẩt àêìu, khi êëy, chuån nây cố
vễ nhû khưng àấng quan têm, hay thêåm chđ lâ vúá
vêín. Tuy nhiïn, qua thúâi gian ngûúâi ta nhêån ra
rùçng àố lâ mưåt sấng tẩo quan trổng trong giao tiïëp
kinh doanh. Chùèng hẩn nhû ngây nay, trïn cấc
chuën bay bẩn sệ an têm hún khi àûúåc nhòn thêëy
“bống dấng” – giưëng nhau – ca cấc tiïëp viïn hâng
khưng. Bưå àưìng phc ca cấc thúå àiïån gip bẩn
an têm khi trao cấc vêën àïì chun mưn cho
nhûäng ngûúâi nây. Tẩi sao bẩn cố cẫm giấc tin cêåy
àố? L do lâ, bẩn an têm hún khi thêëy phi hânh
àoân, cấc tiïëp viïn hâng khưng lâ “mưåt àưåi”, mưåt
XẤC LÊÅP CƯNG THÛÁC TÛ DUY
145144
THOMAS J. WATSON SR. & IBM
“tưí chûác chùåt chệ”. Trûúâng húåp anh thúå àiïån, àưìng

phc ngânh ca anh ta cho bẩn cẫm giấc àố lâ
“mưåt chun gia”. Àưìng phc, trong mùỉt Watson,
àố lâ mưåt dêëu hiïåu ca lông trung thânh, mưåt khưëi
thưëng nhêët vâ lâ mưåt cấch truìn thưng hiïåu quẫ
vúái khấch hâng.
Cëi cng, chuån ùn mùåc trong mưi trûúâng kinh
doanh lâ vêën àïì vùn hốa nghiïm tc, tûâ thúâi Tho-
mas Watson.
Nhâ nghiïn cûáu Maney viïët rùçng, khi trúã nïn
giâu cố úã CTR (tiïìn thên IBM), Watson thđch mùåc
nhûäng bưå vest mùỉc tiïìn, che ài dêëu vïët nưng thưn
ca ưng. Nhûng cng chđnh tấc giẫ cho biïët rùçng,
ưng ch IBM chûa bao giúâ ban hânh mưåt quy àõnh
chđnh thûác nâo vïì nhûäng bưå trang phc vest àen
cho àưåi ng bấn hâng. Watson chó giẫi thđch rùçng:
“Nïëu ta gùåp nhûäng khấch hâng quan trổng, ta
cêìn cưë gùỉng ùn mùåc nhû hổ vêåy. Àố lâ mưåt phêìn
quan trổng trong cưng viïåc kinh doanh – cấch àïí
chiïën thùỉng ngûúâi khấc.”
Àố khưng chó lâ phếp lõch sûå, mưåt kiïíu “àùỉc nhên
têm”, mâ lâ mưåt phêìn chun nghiïåp trong kinh
doanh. Khưng khố àïí biïët vò sao Watson nhêën
mẩnh nhû vêåy. Búãi lệ, àố lâ kinh nghiïåm k nùng
giao tiïëp bấn hâng mâ úã IBM khưng ai trẫi qua
nhiïìu nhû ưng. Àố lâ thûåc nghiïåm. Vẫ lẩi, khấch
hâng ca IBM, cho àïën têån hưm nay, phêìn lúán lâ
cấc doanh nghiïåp, ngên hâng, chđnh ph chûá
khưng phẫi lâ nhûäng cấ nhên mua lễ. Àố lâ mưi
trûúâng mâ bêët cûá ai tham gia vâo àố àïìu biïët cêìn
phẫi tẩo võ thïë hònh ẫnh ca cưng ty – chûá khưng

hùèn lâ võ thïë cấ nhên.
Cêu chuån nhỗ nây, thêåt ra cố giấ trõ gò vâo thúâi
àẩi ca Watson?
Matt Haig nhêån àõnh trong Brand Royalty – How
the world’s top 100 brands thrive & survive: Bùçng
chûáng tham vổng ca Watson lâ quët àõnh àùåt
tïn lẩi cho cưng ty lâ International Business Ma-
chines, tuy lc àố thõ trûúâng ca nố chó gối gổn
trong lậnh thưí nûúác M. Vúái cấi tïn nây, Watson
khưng chó mën IBM cố cấi vễ nhû cấi tïn (qëc tïë)
ca nố mâ thûåc sûå nhùỉm túái àiïìu àố. Vâ ưng nhêët
àõnh rùçng, nhûäng nhên viïn bấn hâng ca mònh
phẫi ln chónh tïì trong nhûäng bưå trang phc àen
lõch sûå. Chđnh ưng lâ ngûúâi àậ thiïët lêåp ra mưåt nïìn
vùn hốa cưng ty, lâm cho IBM khấc biïåt hùèn vúái
nhûäng cưng ty khấc cho àïën têån ngây nay”.
Nhûäng bưå trang phc lõch sûå chđnh lâ mưåt vđ d
trûåc quan nhêët cho vùn hốa khấc biïåt ca IBM,
vâo thúâi k ca Watson. Nố lâ mưåt cấch thûác, trong
hâng trùm cấch khấc, àïí ưng àẩt àûúåc tham vổng
biïën mưåt CTR nưåi àõa thânh mưåt cưng ty qëc tïë.
Ngây nay, mưåt cưng ty hiïån àẩi thûúâng phẫi phất
biïíu hoâi bậo (Vision) ca nố, nïëu mën sưëng sốt
trong cẩnh tranh.
“Nhûäng thûúng hiïåu lúán àûúåc hònh thânh tûâ
nhûäng hoâi bậo lúán vâ IBM cng hònh thânh tûâ
mưåt hoâi bậo khưng nhỗ cht nâo”, Haig viïët. Vâ
XẤC LÊÅP CƯNG THÛÁC TÛ DUY
147146
THOMAS J. WATSON SR. & IBM

tấc giẫ nây nhêån àõnh: “Hoâi bậo ca IBM àïën tûâ
Thomas Watson”. Nhâ nghiïn cûáu vâ tû vêën
thûúng hiïåu nây xïëp IBM vâo loẩi “thûúng hiïåu
giẫi phấp”, song ngûúâi ta cố thïí cẫm nhêån àûúåc
rùçng àố lâ àẩi diïån ca loẩi thûúng hiïåu hoâi bậo
– mâ dêëu hiïåu ca nố lâ nưỵ lûåc chinh phc cấc
àónh cao. Khi sûã dng IBM, khấch hâng bao giúâ
cng cố sûå nïí phc lêỵn tûå hâo.
Trong thûåc tïë thûåc hiïån hoâi bậo ca Watson, cố
cêu chuån nhỗ vïì nhûäng ngûúâi bấn hâng ùn mùåc
chónh tïì. Ngây nay, vúái nhiïìu cưng ty, chuån ùn
mùåc ca nhên viïn lâ mưåt vêën àïì chun nghiïåp.
Nố vûúåt lïn trïn mưåt vêën àïì cấ nhên.
Côn vúái Watson, ưng giẫi thđch àún giẫn thïë nây:
“Vûúåt lïn trïn mổi thûá khấc, nhûäng con ngûúâi
thêåt sûå vơ àẩi àïìu lõch lậm, biïët quan têm vâ tûã tïë
- àiïìu nây khưng chó àng vúái vâi ngûúâi vâ chó
trong vâi trûúâng húåp mâ àng vúái bêët k ai vâ
trong bêët k hoân cẫnh nâo.”
SÛÁC KHỖE, RÛÚÅU VÂ KINH DOANH
Liïåu nhûäng ch àïì nây cố liïn hïå gò vúái nhau?
Watson trúã thânh CEO ca CTR vâo nùm 1914.
Ngây gia nhêåp cưng ty nây, ưng nhêån thêëy cấc bûäa
ùn trûa àûúåc phc v rûúåu bia. Àiïìu nây lâ bònh
thûúâng trong cấc cưng ty vâo thúâi k àố – khi mâ
chuån phò phêo xò gâ khối um cẫ lïn trong nhâ
ùn lâ chuån bònh thûúâng (vâ ph nûä chûa cố chưỵ
àûáng trong lûåc lûúång cưng nhên trong cấc nhâ
mấy). Bia vâ rûúåu vêỵn tiïëp tc cố mùåt trong cấc
bûäa ùn trûa trong sët hai nùm sau àố, kïí cẫ khi

Watson àậ lâ ch tõch cưng ty vâo nùm 1915. Mưåt
nùm sau trúã thânh ch tõch, cấc y viïn hưåi àưìng
quẫn trõ, trong àố cố Nichol – ngûúâi thên cêån nhêët
ca Watson – bêët ngúâ khi nghe Watson phất biïíu
quan àiïím chđnh thûác ca mònh:
“Khi tưi thụ mưåt anh bấn hâng trễ tíi thò tưi
cêìn phẫi nối vúái anh ta rùçng anh ta khưng àûúåc
ëng rûúåu trong giúâ lâm viïåc.”
Chuån rûúåu vâ kinh doanh lâm chng ta nhúá
àïën v mêët trưåm ca Watson trûúác àêy. Con trai
ca ưng, Tom Watson, àậ thåt lẩi trong hưìi k
Father, Son and Company. Khưng ai úã IBM biïët
sai lêìm thúâi trai trễ ca Watson àậ lâm cho ưng
hònh thânh nhûäng quan àiïím sưëng vâ triïët l àiïìu
hânh mưåt cấch dûát khoất nhû thïë nâo.
Nhûäng quan àiïím àúâi ngûúâi ca ưng cûá dêìn
xët hiïån trong tû duy hổc hỗi khưng ngûâng ca
nhâ doanh nghiïåp vơ àẩi nây.
Watson chûa tûâng àống dêëu mưåt vùn bẫn quy
àõnh nâo vïì chuån nây. Biïn niïn sûã IBM khưng
viïët àiïìu nây. Thêåt th võ khi biïët rùçng cho àïën têån
àêìu thïë k XXI nhiïìu nhâ lậnh àẩo vêỵn thđch dng
cấc con dêëu àïí lâm tùng sûác nùång ấp àùåt lïn cấc
ûáng xûã vùn hốa ca tưí chûác nhû lâ cấch duy nhêët.
Khấc biïåt ca Watson lâ truìn àẩt cho nhên viïn
XẤC LÊÅP CƯNG THÛÁC TÛ DUY
149148
THOMAS J. WATSON SR. & IBM
thêåt sûå hiïíu àiïìu àố. Thay àưíi mưåt thối quen ca
mưåt ngûúâi àậ khố, thay àưíi têåp quấn ca cẫ cưång

àưìng côn thấch thûác hún.
Vò thïë, Watson quay qua nối chuån sûác khỗe
vúái nhên viïn. Thêåt lâ mưåt cêu chuån th võ nûäa
vïì Watson. Ngây nay, cấc doanh nhên biïët quấ rộ
sûå ẫnh hûúãng ca sûác khỗe àưëi vúái hiïåu quẫ kinh
doanh. Mưåt dêëu hiïåu bêët ưín nâo àố vïì sûác khỗe cố
thïí gip cho àưëi phûúng têån dng àïí thùỉng trong
cấc cåc thûúng lûúång. Bẩn khố mâ àâm phấn
thânh cưng vúái cấi bao tûã àang àau dûä dưåi. “Hậy
têåp thïí dc àïìu àùån, hđt thúã khưng khđ trong lânh,
ùn ng àêìy à vâ àiïìu àưå”, Watson bêët ngúâ
thuët giẫng trong hưåi nghõ nhûäng ngûúâi bấn hâng
vâo nùm 1917 – lc nây ưng úã tíi ngoâi 40. Cố
thïí, ưng àậ cẫm nhêån ra àiïìu múái mễ vïì sûác trễ
khi bûúác vâo tíi trung niïn. Nhêët lâ tûâ cấc biïën
cưë lúán.
Vâo thúâi àiïím ưng àïì cêåp àïën àïì tâi xa lẩ lâ sûác
khỗe nhên viïn, trng húåp vúái nhûäng nùm thấng
ưng rúi vâo khng hoẫng trong gia àònh vâ cng
lâ lc IBM bưåc lưå rộ nhêët triïët l thụ nhên cưng
ca mònh.
Ngây 11.1.1917, Watson – ngûúâi àân ưng sùỉt àấ
àậ bêåt khốc khi chûáng kiïën ngûúâi mể thên u ra
ài vâo cội vơnh hùçng mâ khưng thïí lâm gò àûúåc. Bâ
Watson u thûúng ưng – con trai mưåt vâ cng lâ
t – bùçng tònh u cố phêìn àùåc biïåt hún cấc chõ.
Gûúng mùåt ca ưng giưëng bâ nhû àc, vúái vễ
cûúng nghõ ca chiïëc cùçm nhổn, mưi mđm lẩi giûäa
àưi gô mấ cao. Àưi mùỉt ca ưng cng giưëng bâ khi
nùçm sất vâo sống mi – àûúåc xem nhû lâ ngûúâi

giâu tònh cẫm. Ngûúâi àân ưng quìn uy trong cưng
ty, trong mùỉt cưng chng vâ lâ cha ca bưën ngûúâi
con àậ thêëy mònh bêët lûåc nhû thïë nâo khi àïí bêåc
thên mêỵu ca mònh ra ài khưng phẫi vò tíi tấc tûå
nhiïn mâ vò mùỉc bïånh viïm phưíi. Tiïìn bẩc àậ
khưng thïí cûáu gip àûúåc bâ c khỗi bïånh – bùỉt
àêìu sau lïỵ Giấng sinh nùm àố. Biïën cưë nây àậ chêën
àưång têm can ưng àïën mûác mâ nhên viïn cẫm
thêëy ưng lao vâo cưng viïåc vúái cûúâng àưå di chuín
khng khiïëp. Àïën nưỵi Nichol phẫi viïët cho ưng ch
àau khưí ca mònh àïí nhùỉc rùçng ưng khưng àûúåc
qu ngậ. Mùåc d, ưng khưng tham cưng tiïëc viïåc
àïën mûác coi cưng ty quan trổng hún sûác khỗe ca
bâ mể. Ưng àậ nhể nhâng rúâi bỗ cưng viïåc àïí vïì
ngay bïn bâ trong nhûäng ngây bâ bõ bïånh vâ ưng
úã bïn cẩnh bâ cho àïën giêy pht cëi cng ca
ngûúâi mể thên u. Cng nhû lêìn cha ưng vïì bïn
kia thïë giúái, Watson àậ bỗ têët cẫ àïí úã bïn mể ca
mònh. Cấi chïët ca bâ, cố thïí khiïën ưng suy tû vïì
sûå qu giấ ca sûác khỗe vâ khẫ nùng cố giúái hẩn
ca tiïìn bẩc.
Vâ ưng àem nưỵi êu sêìu vïì sûác khỗe nây vâo cưng
ty.
Peter Drucker, nhên chûáng sưëng vïì Watson, khi
êëy lâ mưåt phống viïn trễ ca túâ bấo Fortune – sau
khi thoất khỗi chêu Êu, lc êëy rúi vâo tay Àûác
XẤC LÊÅP CƯNG THÛÁC TÛ DUY
151150
THOMAS J. WATSON SR. & IBM
Qëc xậ, ưng àậ àïën M. Mưåt bâi bấo ca Fortune

àậ phï phấn viïåc cêëm ëng rûúåu vâ ht thëc ca
Watson lâ vi phẩm quìn tûå do cấ nhên ca nhên
viïn. Watson àậ àổc bâi bấo àố vâ ngay lêåp tûác
nưíi cún thõnh nưå vâ àiïån thoẩi ngay àïën tôa soẩn.
Tôa bấo gûãi Drucker àïën gùåp Watson. Drucker àậ
tûâng phỗng vêën Watson khi ch tõch IBM àïën chêu
Êu, àậ nghe ưng nối vïì hôa bònh, thûúng mẩi vâ
xûã l dûä liïåu, vâ àậ thêëy cấc sïëp tôa soẩn qúèng
(bâi bấo) Watson vâo sổt rấc.
“Watson ra sûác thuët giẫng vïì mưëi cên bùçng hâi
hôa giûäa cưng ty vâ ngûúâi lao àưång”, Drucker vâo
tíi 85, kïí vúái phống viïn US Today vâo nùm
2003, vïì v cêëm ëng rûúåu. Theo Drucker, suy
nghơ ca Watson “lâ mưåt cåc lêåt àưí” trong mưåt
thúâi k rẩn nûát ca nïìn quẫn l lao àưång k dõ. Cố
thïí hònh dung ra thúâi k nây qua mư tẫ ca l
thuët gia quẫn trõ nây: “Nố cố thïí vi phẩm quìn
tûå do cấ nhên, Fortune àậ viïët trong bâi bấo trûúác
àố, Drucker nối, “àưëi vúái tưi thò OK nhûng vúái anh
em nhâ bấo vâo thúâi k àố thò hổ bûåc mònh. Time
(thåc Fortune) lâ mưåt núi ngêåp rûúåu (heavy-drink-
ing)”.
Drucker kïët lån vïì Watson trong ba chûä: “Quite
intentionally dignified” – àng lâ mưåt ngûúâi ch
àem lẩi phêím giấ.
THÏÍ THAO, BẪO HIÏÍM VÂ GIÚÂ LÂM
Thêåt th võ khi mổi cưng nhên àïìu àûúåc khuën
khđch chúi golf. Nhûäng nùm 1930, Watson àậ cho
xêy dûång sên golf rêët tiïu chín vúái 18 lưỵ, úã
Endicott – núi àùåt nhâ mấy IBM. Mưỵi khi ma xn

vïì, cẫ cưng ty sệ lâm lïỵ àốn xn. Watson u
thđch cưng viïåc ch lïỵ. Ưng sệ mùåc àẩi phc vâ
àấnh phất bống àêìu tiïn trong khi cấc àêëu th -
nhên viïn ca ưng – àậ sùén sâng. Vâ hổ bùỉt àêìu
chúi. Cêu lẩc bưå nây lâ núi àïí ngûúâi ta vui th vúái
thiïn nhiïn sau giúâ lâm viïåc.
Mưn thïí thao ưng u thđch lâ cûúäi ngûåa – trô
chúi mâ ưng àậ quấ thìn thc tûâ thúâi tíi thú,
chùn cẫ àân ngûåa kiïëm tiïìn ài hổc. Trong khi àố,
th sûu têìm ca ưng lẩi lâ ư-tư. Cố lệ àêy lâ bùçng
chûáng rộ râng nhêët vïì viïåc ưng khưng ấp àùåt
quan àiïím ca mònh lïn hoẩt àưång ca cưng ty.
Hún 20.000 nhên viïn, sau Thïë chiïën thûá hai, ca
ưng àûúåc tûå do lûåa chổn mưn thïí thao mâ mònh
u thđch trong khu vûåc IBM Country Club, chûá
khưng bõ båc phẫi cûúäi ngûåa hay phống ư-tư.
IBM Country Club nây ca Watson thêåt ra múái
chó lâ mưåt nûãa “thânh phưë IBM” – ngûúâi ta àậ
mïånh danh khu àêët rưång hún 800 mêỵu àêët nây lâ
thânh phưë vò ấnh sấng ca khoẫng sấu vẩn bống
XẤC LÊÅP CƯNG THÛÁC TÛ DUY
153152
THOMAS J. WATSON SR. & IBM
àên cưng cưång. Àố lâ núi úã ca hai vẩn nhên viïn.
Tôa nhâ ca club nây bùçng gưỵ vâ nùçm giûäa cấch
àưìng rêët thưn qụ nhû cấi tïn ca nố (country).
Trïn cấnh àưìng àố, núi nây lâ chưỵ chúi àân ca
mưåt ban nhẩc, bïn cẩnh lâ l trễ chúi àa êìm ơ.
Trong khi àố, àùçng xa lâ nhûäng ngûúâi nếm bống
chây – mưn thïí thao vua ca M. Nhûäng gia àònh

khấc àang búi lưåi trong hưì búi. Đt nhêët hai thấng
mưåt lêìn Watson sệ àïën àêy, ưng sệ châo hỗi nhûäng
àûáa bế trong nhâ ùn, châo nhûäng ngûúâi chúi bowl-
ing. Tuy nhiïn, cưng nhên ca ưng – nhûäng ngûúâi
lúán – thò sệ ùn nhûäng sët ùn giưëng nhau, búi
chung hưì búi vâ úã trong nhûäng cùn phông giưëng
nhau. Ưng gổi àố lâ ch nghơa qn bònh.
Sûå kiïån lúán nhêët ca cêu lẩc bưå nây lâ nhûäng àẩi
hưåi thïí thao. Hổ sệ thi àêëu hâng chc trô chúi, bao
gưìm cẫ bùỉn sng vâ bống chây. Vâ Watson thđch
th trao giẫi cho nhûäng ngûúâi chiïën thùỉng. Àố lâ
thúâi àiïím ngûúâi ca IBM hất vang hâng chc bâi
hất ca riïng IBM, sët ngây.
Watson mën tẩo ra mưåt loẩi thiïn àûúâng nâo
àố ca cưng nhên. Maney trong cën tiïíu sûã nưíi
tiïëng vïì Watson àậ nối, bùçng nhûäng cấch nhû vêåy
Watson loẩi trûâ nhûäng cåc àêëu tranh ca cưng
àoân – nhûäng hoẩt àưång vưën rêët sưi àưång trong
lông ch nghơa tû bẫn vâo thúâi k cưng nghiïåp
tiïn phong nây. Àố cố lệ lâ mưåt nhêån àõnh chun
nghiïåp. Tuy nhiïn, nhên viïn ca IBM cố thïí cẫm
nhêån khấc ài khi mâ Watson khưng chó tẩo ra cấi
mâ ngây nay cấc nhâ quẫn trõ nhên sûå vâ nghiïn
cûáu vïì thânh cưng gổi lâ sûå cên bùçng giûäa àúâi
sưëng cấ nhên, gia àònh vúái cưng viïåc, cưng súã -
mưëi quan hïå àau àêìu nhêët trong mưåt àúâi ngûúâi
àûúåc gổi tïn khùỉc nghiïåt lâ “sûå nghiïåp hay gia
àònh?”.
Phđa sau vễ bïn ngoâi bònh n rêët “country” àố
lâ sûå thêåt vïì chđnh sấch thụ mûúán. Cưëng hiïën vơ

àẩi nhêët ca nhâ doanh nghiïåp nây lâ giẫm giúâ
lâm cho nhên cưng xëng côn 8 giúâ mưåt ngây thay
vò tûâ 9 àïën 11 nhû bònh thûúâng vâo lc àố. Khưng
thêëy ưng trònh bây gò vïì lån cûá khoa hổc ca
chđnh sấch nây nhûng cố thïí àoấn àûúåc àố mưåt
cẫm nhêån vïì nhõp sưëng ca con ngûúâi, tûâ khi thûác
dêåy cho àïën Mùåt trúâi lùån, cng sûå tđnh toấn vúái
nhûäng giúâ nghó.
Bêët cûá nghiïn cûáu nâo, d phẫn bấc Watson –
chùèng hẩn nhû sûå kiïån chêåm trïỵ trẫ hn chûúng
cho Hitle – cng àïìu cưng nhêån rùçng, thânh cưng
lúán nhêët ca Watson lâ xêy dûång àûúåc lông trung
thânh ca nhên viïn. Rêët cố thïí niïìm tin vâo
“thiïn àûúâng” giẫi trđ sệ lung lay nïëu Watson
khưng thïí hiïån mưåt bùçng chûáng thiïån chđ sûå thêåt
khấc, àố lâ trúã thânh cưng ty àêìu tiïn trïn thïë giúái
thûåc hiïån bẫo hiïím sët àúâi.
Cố thïí kïët lån vïì nghơa kinh doanh àưëi vúái
Watson chûa? Khoan vưåi, hậy àïën khu vûåc Home-
stead àậ.
XẤC LÊÅP CƯNG THÛÁC TÛ DUY
155154
THOMAS J. WATSON SR. & IBM
GIAN NHÂ CHUNG HOMESTEAD
VÂ GIẤO DC
Tom Watson trong Father, Son & Co. nối rùçng,
núi thûá hai sau ngưi nhâ ca gia àònh, núi Watson
thđch àïën úã lâ Homestead. Àố lâ nûãa côn lẩi ca
“thânh phưë IBM”, khoẫng hún 400 mêỵu. ÚÃ àố
cng cố mưåt tôa nhâ lúán giûäa cấnh rûâng thưng.

Àêy chđnh lâ nhûäng dậy nhâ àûúåc chia ra cho tûâng
hưå gia àònh vúái phong cấch thiïët kïë giưëng nhau,
à cấc phông chûác nùng cho mưåt gia àònh. Phông
àổc sấch úã cûãa ra vâo lâ mưåt thû viïån tuåt àểp
vúái thẫm Ba Tû vâ lô sûúãi vâo ma àưng. Nhûäng
nhốm nhên cưng, k sû hóåc ngưìi tm lẩi hóåc
trưën riïng mưåt gốc nâo àố àổc sấch, tra cûáu tâi
liïåu àïí nghiïn cûáu.
Cố nhûäng cùn phông rêët lúán àïí dng vâo viïåc
chung. Nố àûúåc trang hoâng bùçng àưì gưỵ vâ cẫ
thẫm Ba Tû. Watson thûúâng xun àốn tiïëp cấc
quan chûác, chđnh khấch vâ cẫ cấc thûúång nghõ sơ
úã àêy. Watson tûâng àûúåc vđ nhû lâ ngâi àẩi sûá
khưng chđnh thûác - Homestead lâ núi àốn khấch
nûúác ngoâi ca chđnh ph. Cấc cưng cha, vua vâ
cấc chđnh khấch nûúác ngoâi àïën viïëng thùm IBM
sệ àûúåc àốn tiïëp úã àêy. Watson cố mưåt phông nghó
úã ngay trong tôa nhâ.
Thïë giúái n bònh vâ huy hoâng àố, nhû ưng
tûâng mú ûúác vâ lâm àûúåc, àậ tưìn tẩi àïën cẫ khi
Watson qua àúâi – gêìn 40 nùm sau khi ưng qua
àúâi, Homestead múái tẩm dûâng hoẩt àưång, tûác
nhûäng nùm 1990 khi IBM rúi vâo suy thoấi.
Cố thïí thêëy Watson àậ khúãi xûúáng phûúng chêm
“àêìu tû vâo con ngûúâi” khấ thõnh hânh ngây nay
tûâ àêìu thïë k XX. Bêët kïí àố lâ ai, mâu da nâo, d
lâ nam hay nûä, Watson àïìu nhòn àố lâ con ngûúâi
“nhên sûå lâm nïn têët cẫ”. Têët cẫ àïìu bònh àùèng
trong têìm nhòn xun thïë k ca ưng vúái chiïën
lûúåc c thïí: giấo dc vâ chđnh sấch trẫ cưng. Têët

cẫ mổi ngûúâi trûúác khi ài lâm viïåc chđnh thûác àïìu
phẫi àïën trûúâng hổc ca IBM – mưåt quët sấch
àûúåc Watson thûåc hiïån rêët súám – ưng múã trûúâng
tûâ nùm 1916, hai nùm sau ưng nùỉm quìn àiïìu
hânh CTR. Theo David Mercer trong How The
World’s Most Successful Corporation Is Managed
(Cưng ty thânh cưng nhêët thïë giúái àậ àûúåc quẫn
trõ nhû thïë nâo), nùm 1932, Watson thânh lêåp bưå
phêån giấo dc úã Endicott, vúái ba k sû àêìu tiïn tưët
nghiïåp vâo nùm 1934. Túái nùm 1937, khoẫng
hún 32.000 nhên viïn àậ tham gia hổc; 52 lúáp;
hổc 24 mưn khấc nhau. Cưng c nây khưng chó
àùåc biïåt quan trổng àïí hën luån k nùng nhên
viïn mâ ngay cẫ nhûäng quẫn àưëc vâ nhâ àiïìu
hânh cng phẫi tham gia trûúâng quẫn l.
*
* *
XẤC LÊÅP CƯNG THÛÁC TÛ DUY
157156
THOMAS J. WATSON SR. & IBM
Khi chng tưi thûåc hiïån cën sấch vïì Larry Page
nhâ phất minh thåt toấn dêỵn àïën viïåc sấng lêåp
Google, mưåt trong nhûäng cën trong bưå sấch nây,
àậ thêëy nhâ doanh nhên thânh àẩt ca thïë k XXI
nối vïì vùn hốa doanh nghiïåp. Trong cấc hânh lang
ca tưíng hânh dinh têåp àoân nây thónh thoẫng
ngûúâi ta thêëy cố ai àố chúi piano ngêỵu hûáng. Sên
bống chuìn, hockey, bống chây vâ nhâ ùn phc
v sët ngây. Page àậ nối vúái Playboy vâo nùm
2004 rùçng àậ hổc tûâ mưỵi doanh nghiïåp mưåt đt. Vâ

cố thïí thêëy thêëp thoấng bống dấng ca Watson úã
àêy. Búãi vò, Watson àậ khuën khđch nhûäng cêy
àân piano úã Homestead vâ mổi thûá khấc cho nhên
cưng mâ cấc doanh nghiïåp ngây nay đt nhiïìu sûã
dng. Cố lệ vò vêåy mâ cën sấch Chiïëc bống àưí
dâi, viïët vïì Thomas Watson do IBM thûåc hiïån, àậ
cố mưåt cấi tûåa rêët hay. Watson khưng chó àưí bống
tû tûúãng ca mònh àưëi vúái IBM mâ cẫ trong nïìn
quẫn trõ doanh nghiïåp thúâi hiïån àẩi.
Nhiïìu nghiïn cûáu cho biïët, Watson àậ lâm cấch
mẩng quẫn trõ trong chđnh sấch nhû thïë nây lâ vò
mong mën múã rưång IBM ngay trong thúâi k suy
thoấi hêåu Thïë chiïën thûá hai. Tuy nhiïn, hoâi bậo vïì
mưåt tưí chûác vinh quang ca ưng, tûâ trûúác àố hai
thêåp niïn, cho biïët nhûäng cấch tên ca ưng lâ ûúác
mën tûå nhiïn. Nùm 1915 ưng àậ bùỉt àêìu nối vïì
chûä “think” tûå do ca ưng, thêëy cấi gò àng, cố lúåi,
dûåa trïn “cú súã chung lâ con ngûúâi” thò ưng lâm mâ
khưng súå bêët cûá ấp lûåc nâo, kïí cẫ dû lån bấo chđ.
Marverick lâ cën tiïíu sûã dây cưng nhêët àậ
khưng nhùỉc àïën sûå kiïån Watson khưng sa thẫi mưåt
nhên viïn cao cêëp khi ngûúâi nây lâm cưng ty thiïåt
hẩi mưåt lûúång tiïìn lúán. Thïë nhûng giai thoẩi àố àậ
àûúåc truìn tng tûâ lêu nhû lâ nghïå thåt àưëi
nhên xûã thïë àûúåc trđch dêỵn nhiïìu nhêët trong cấc
sấch “dẩy lâm ngûúâi”. Àố lâ chuån mưåt nhên viïn
lâm thêët thoất 600.000 àưla – bùçng chi phđ cho
sấu nùm hoẩt àưång ca IBM Country Club vâ
Homestead cưång lẩi. Ngûúâi ta àậ hỗi ưng cố sa thẫi
ngûúâi nây khưng. Watson àậ nối:

“Thûåc ra tưi àậ chi 600.000 àưla àïí àâo tẩo anh
ta, vêåy thò tẩi sao tưi lẩi àïí cưng ty khấc dng mêët
kinh nghiïåm ca cêåu êëy kia chûá?”
D thïë nâo, giai thoẩi hay sûå thêåt, cêu chuån àố
cng chûáng tỗ sûác ht ca hònh tûúång Watson
trong nghïå thåt lậnh àẩo hay lúán hún nûäa lâ
nghïå thåt sưëng. Vâ nố nhêët quấn vúái “lån àiïím
con ngûúâi” ca ưng.
Tinh thêìn ca Watson àậ àûúåc con trai ưng kïë
tc. Nùm 1953, mưåt nùm sau nhêån chûác, Tom àûa
ra “lấ thû thûá tû” vïì vêën àïì chđnh sấch. Võ ch tõch
kïë thûâa nây tun bưë rùçng, IBM tuín dng khưng
phên biïåt l lõch ca ngûúâi àố mâ dûåa trïn ngun
tùỉc cưët lội lâ nùng lûåc. Tâi liïåu ca IBM ngây nay
vêỵn côn trđch dêỵn lúâi Tom Watson: Khưng phên
biïåt ngìn gưëc chng tưåc, mâu da hay tđn ngûúäng.
Chđnh sấch nây ca IBM ra àúâi trûúác mưåt nùm so
vúái sùỉc lïånh Brown ca Tôa ấn Tưëi cao M, vâ