PHÁT TRIỂN NUÔI TÔM TẠI TỈNH TRÀ VINH TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

LÂM THỊ MỸ LAN

D

D

oc

H

ai

PHÁT TRIỂN NUÔI TÔM TẠI TỈNH TRÀ VINH

Chuyên ngành: Kinh tế Phát triển

aN

Mã số: 62. 31. 01. 05

g

an
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

Đà Nẵng - Năm 2021

Cơng trình được hồn thành tại
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

NGƯỜI HƯỚNG DẪN: GS.TS. Lê Thế Giới
TS. Lê Bảo

ai

D
Phản biện 1: GS. TS. Nguyễn Văn Song

H

Phản biện 2: PGS.TS. Bùi Quang Bình

oc

Phản biện 3: GS.TS. Lê Quốc Hội

an

aN

D
Luận án đã được bảo vệ trước Hội đồng chấm Luận án Tiến sĩ

g

kinh tế họp tại Đại học Đà Nẵng vào ngày 09 tháng 4 năm 2021

Có thể tìm hiểu luận án tại:
- Thư viện Quốc gia Việt Nam
- Trung tâm Thông tin - Học liệu và Truyền thông - Đại học
Đà Nẵng


1

MỞ ĐẦU

g

an

aN

D

oc

H

ai

D

1. Tính cấp thiết của đề tài
Phát triển NT của tỉnh đang đối mặt các khó khăn, thách thức như:
diện tích NT có qui mơ nhỏ (trung bình là 0,49ha/hộ với mức cao nhất là
3ha/hộ và thấp nhất là 0,12ha/hộ, chiếm khoảng 50,52% tổng diện tích

đất nơng nghiệp), phân tán, chưa có quy hoạch, năng suất cịn thấp, NT
phát triển tự phát, mang tính phong trào; Chất lượng sản phẩm chưa đủ
yêu cầu thị trường, nhất là việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm; Cơ sở hạ
tầng thấp kém, tổ chức sản xuất còn nhiều bất cập.
Để khai thác lợi thế nhằm phát triển các lồi tơm thích hợp,
thực hiện chiến lược tái cơ cấu tỉnh Trà Vinh theo định hướng nâng
cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững; nhằm đạt được mục tiêu
của kế hoạch hành động phát triển ngành tôm tỉnh Trà Vinh đến năm
2025: “Phát triển ngành tôm Trà Vinh trở thành ngành công nghiệp
sản xuất mũi nhọn, bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu và bảo vệ
mơi trường sinh thái; nâng cao chất lượng, hiệu quả sản xuất và sức
cạnh tranh của sản phẩm tơm Việt Nam; mang lại lợi ích cho người
dân, doanh nghiệp và nền kinh tế tỉnh nhà”(UBND tỉnh Trà Vinh,
2018), rất cần các nghiên cứu nhằm thúc đẩy phát triển NT tại các
huyện ven biển theo hướng bền vững. Việc triển khai thực hiện nghiên
cứu "Phát triển nuôi tôm tại tỉnh Trà Vinh" là hết sức cần thiết.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu tổng quát
Đánh giá thực trạng, phân tích các nhân tố ảnh hưởng, đề xuất
giải pháp chủ yếu đẩy mạnh phát triển nuôi tôm, góp phần thực hiện
chiến lược tái cơ cấu ngành ni trồng thủy sản tỉnh tỉnh Trà Vinh.
2.2. Mục tiêu cụ thể
(1) Hệ thống hóa các vấn đề lý luận liên quan đến phát triển nuôi
tôm ứng với điều kiện của Việt Nam và Trà Vinh.


2

(2) Đánh giá thực trạng PTNT tỉnh Trà Vinh trong thời gian qua.
(3) Phân tích các nhân tố ảnh hưởng tới PTNT tại tỉnh Trà Vinh.

(4) Đề xuất một số giải pháp quan trọng nhằm đẩy mạnh PTNT
tỉnh Trà Vinh trong tương lai.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Nông hộ tham gia nuôi tôm sú và tôm thẻ chân trắng.
3.2. Phạm vi nghiên cứu

D

- Về không gian: luận án này không bao gồm hoạt động nuôi tôm

ai

nước ngọt vốn không phải là thế mạnh của Trà Vinh.

H

- Phạm vi thời gian: Các dữ liệu thứ cấp thu thập trong giai

oc

đoạn từ 2008 - 2019, dữ liệu sơ cấp điều tra trong năm 2017-2018, các
giải pháp có ý nghĩa đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2030.

D

4. Phương pháp nghiên cứu

aN

Luận án sử dụng kết hợp phương pháp nghiên cứu định tính
và đinh lượng. Phương pháp thống kê mơ tả sử dụng để phân tích dữ

an

liệu thứ cấp kết hợp với số liệu sơ cấp điều tra từ 300 nông hộ nuôi

g

tôm tại 4 huyện ven biển đến phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến
thực trạng phát triển nuôi tôm ở tỉnh Trà Vinh.
5. Đóng góp mới của luận án
 Đóng góp về mặt lý luận:
- Xuất phát từ việc nghiên cứu lý thuyết và các cơng trình
nghiên cứu về phát triển ni tơm, luận án đã làm rõ các khái niệm,
đặc điểm của nuôi tôm và phát triển nuôi tôm.


3

- Luận án đã luận giải nội dung phát triển ni tơm và xây dựng
hệ thống tiêu chí đánh giá phát triển nuôi tôm. Nội dung phát triển
nuôi nuôi tôm bao gồm mở rộng quy mô nuôi trồng, nâng cao trình độ
kỹ thuật sản xuất, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu nuôi tôm, phát triển
các dịch vụ phục vụ nuôi tôm, đánh giá hiệu quả và kết quả nuôi tôm.
- Luận án đã góp phần làm rõ thêm lý luận về các nhân tố ảnh
hưởng đến sự phát triển nuôi tơm. Việc lượng hóa mức độ tác động
của nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nuôi tôm và xây dựng thành

D

cơng mơ hình nghiên cứu về mối quan hệ giữa các nhân tố ảnh hưởng

ai

đến phát triển nuôi tôm áp dụng trong phạm vi một vùng hoặc cả

H

nước. Luận án sử dụng mơ hình SEM để đo lường các nhân tố mà các

oc

nghiên cứu trước đây chưa thực hiện. Đây là cách tiếp cận mới góp
phần bổ sung và kiểm chứng các kết quả nghiên cứu trước cho phạm

D

vi một địa phương đặc thù.

aN

- Luận án đã nghiên cứu kinh nghiệm phát triển ni tơm trong
và ngồi nước từ đó rút ra bài học kinh nghiệm cho Trà Vinh. Các

an

kinh nghiệm về phát triển nuôi tôm như: kinh nghiệm về quy hoạch,

g

ứng dụng khoa học cơng nghệ, kiểm sốt bệnh tật, đảm bảo vệ sinh an
tồn thực phẩm.
 Đóng góp về mặt thực tiễn:
- Luận án đã có những đánh giá ở mức độ nhất định về trạng
thái và trình độ phát triển nuôi tôm tại tỉnh Trà Vinh trên một số khía
cạnh về quy mơ, về cơ cấu, trình độ kỹ thuật sản xuất, dịch vụ chăn
nuôi và hiệu quả sản xuất với các dữ liệu thứ cấp.


4

- Luận án đã phân tích khá tồn diện thực trạng phát triển nuôi
tôm của tỉnh Trà Vinh thời gian qua trên các phương diện, bao gồm:
mở rộng quy mô, nâng cao trình độ kỹ thuật sản xuất, thúc đẩy chuyển
dịch cơ cấu, phát triển dịch vụ, đánh giá hiệu quả và kết quả. Luận đã
đã ước lượng tác động của các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nuôi
tôm của tỉnh Trà Vinh. Các kết quả ước lượng cơ bản là phù hợp, tin
cậy và cung cấp bằng chứng thực nghiệm để xác định được các yếu tố
quyết định đến phát triển nuôi tôm của tỉnh Trà Vinh. Trên cơ sở phân

D

tích và ước lượng, luận án đã rút ra những thành công, hạn chế và

ai

nguyên nhân hạn chế trong phát triển nuôi tôm của tỉnh Trà Vinh. Đây

H

là những luận cứ khoa học và thực tiễn cho việc đề xuất các giải pháp

oc

phát triển nuôi tôm của tỉnh Trà Vinh.
- Trên cơ sở những định hướng phát triển, chủ trương chính

D

sách của Trung ương, địa phương và xu hướng thay đổi môi trường

aN

hoạt động NTTS, kết hợp với phần phân tích thực trạng, luận án đã đề
xuất các giải pháp phát triển nuôi tôm của tỉnh Trà Vinh. Nhìn chung

an

các giải pháp là tồn diện, cụ thể, phù hợp với thực tiễn và có cơ sở

g

khoa học.

- Kết quả nghiên cứu này, đặc biệt là những kết luận và các giải
pháp không những cung cấp thêm bằng chứng khoa học có ý nghĩa
thực tiễn về phát triển ni tơm tại tỉnh Trà Vinh, mà cịn là tài liệu
tham khảo có ý nghĩa quan trọng cho các địa phương khác với điều
kiện tương tự như Trà Vinh, đồng thời đây là tài liệu tham khảo hữu

ích trong đào tạo ở bậc sau đại học của chuyên ngành Kinh tế phát
triển.


5

6. Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội
dung chính của luận án được trình bày trong 5.
7. Tổng quan các cơng trình nghiên cứu liên quan đến luận án
Luận án đã tổng quan các tài liệu có liên quan và đã hợp được
các vấn đề như: (1) Các nghiên cứu đã chỉ ra cách cách tiếp cận nhằm
nâng cao giá trị gia tăng, nâng cao hiệu quả, hiệu quả thị trường cho
sản phẩm NTTS nói chung và ni tơm nói riêng; (2) Các nghiên cứu

D

đã chứng minh vai trị quan trọng của thủy sản và NTTS trong nền

ai

kinh tế cũng như sinh kế của cư dân trong vùng ven biển; (3) Với

H

nhiều cách tiếp cận khác nhau, nhiều nghiên cứu chỉ ra các nhân tố

oc

ảnh hưởng đến sự phát triển NTTS nói chung và PTNT nói riêng; (4)

Có nhiều nghiên cứu sử dụng công cụ thống kê mô tả; mơ hình phân

D

tích màng dữ liệu; dùng các mơ hình định lượng để phân tích các nhân

aN

tố ảnh hưởng đến phát triển NTTS đã được sử dụng rộng rãi trong
nghiên cứu; (5) Nhiều tác giả sử dụng Hàm sản xuất Cobb-Douglas để

an

phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến năng suất, sản lượng; (6) Một số

g

nghiên cứu phân tích hiệu quả kinh tế của các hình thức NTTS và tiến
hình so sánh hiệu quả giữa các hình thức; (7) Các nghiên cứu đã chỉ ra
tầm quan trọng của việc liên kết kinh tế trong ngành NTTS nhưng
cũng nêu ra những khó khăn trong việc phát triển các liên kết; (8) Các
nghiên cứu chỉ ra việc bất hợp lý trong hệ thống kênh phân phối sản
phẩm của ngành NTTS ở Việt Nam từ khâu đầu vào cho đến đầu ra;
(9) Nhiều tác giả đưa ra các tiêu chí đo lường phát triển NTTS nói
chung và PTNT nói riêng.


6

CHƯƠNG 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN NUÔI TÔM
1.1. Cơ sở lý luận về phát triển nuôi tôm
1.1.1. Một số khái niệm về phát triển nuôi tôm
Luận án đã hệ thống được một số vấn đề luận về nuôi tôm như:
phát triển, phát triển nuôi tôm; hệ thống được đặc điểm của phát triển
nuôi trồng thuỷ sản, đặc điểm của phát triển nuôi tôm.

D

Phát triển nuôi tôm được hiểu là mở rộng về quy mô, thay đổi

ai

phương thức và cách thức tổ chức sản xuất nuôi trồng nhằm khai thác

H

có hiệu quả lợi thế nguồn lực, đáp ứng nhu cầu thị trường và mang lại

oc

thu nhập bền vững cho người sản xuất.
1.1.2. Nội dung và tiêu chí đánh giá sự phát triển nuôi tôm

D

1.1.2.1. Mở rộng quy mô nuôi trồng:

aN

Các chủ thể tham gia ni tơm có thể thực hiện bằng các cách
mở rộng diện tích mặt nước; gia tăng hệ số sử dụng diện tích mặt nước
1.1.2.2. Nâng cao trình độ kỹ thuật sản xuất:

g

an

và gia tăng số lượng nông hộ nuôi tôm.

Các chủ thể tham gia nuôi tôm thực hiện bằng cách đầu tư cơ sở
hạ tầng kỹ thuật; Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong nuôi tôm
và Ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào nuôi tôm.
1.1.2.3. Thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu nuôi tơm:
Tiêu chí đánh giá sự dịch chuyển cơ cấu là số lượng diện tích
chuyển đổi, tỷ lệ diện tích chuyển đổi; sản lượng hay giá trị sản lượng
thay đổi giữa các hình thức tổ chức sản xuất.
1.1.2.4. Phát triển dịch vụ phục vụ nuôi tôm:


7

Hệ thống dịch vụ phục vụ chia thành 02 nhóm bao gồm: (1)
Nhóm hỗ trợ đầu vào, (2) Nhóm hỗ trợ đầu ra.
1.1.2.5. Đánh giá hiệu quả và kết quả trong nuôi tôm:
Các chỉ tiêu thường được sử dụng để đánh giá nội dung phát
triển này là sản lượng, giá trị.
1.1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nuôi tôm
Luận án kế thừa các nghiên cứu trước để xây dựng các nhân tố
ảnh hưởng đến phát triển nuôi tôm như sau: nguồn lực lao động,

ngành phụ trợ, đầu vào, điều kiện thị trường, điều kiện tự nhiên, cấu

D

trúc ngành và sự cạnh tranh.

ai

1.1.4. Nhân tố đo lường sự phát triển nuôi tôm

H

Luận án hệ thống đước các nhân tố đo lường sự phát triển nuôi

oc

tôm như: kết quả hoạt động sản xuất và kết quả thị trường.
1.2. Kinh nghiệm phát triển ni tơm trong và ngồi nước

D

Luận án đã rút ra được 4 bài học kinh nghiệm cho việc ni tơm

aN

từ các nghiên cứu ngồi nước, cụ thể: (i) Chú trọng công tác quy
hoạch phát triển nuôi tôm; (ii) Ứng dụng khoa học cơng nghệ trong

an

q trình phát triển; (iii) Kiểm sốt các ngun nhân gây ra bệnh cho
tơm; (iv) Đảm bảo VSATTP cho sản phẩm tôm nuôi. Kinh nghiệm

g

trong nước của các tỉnh: Khánh Hồ, Bình Định, Sóc Trăng, Bạc Liêu.
1.3. Những bài học kinh nghiệm rút ra cho Trà Vinh
Các bài học kinh nghiệm cho Trà Vinh: (i) tăng cường công tác
quy hoạch và quản lý quy hoạch; (ii) đảm bảo nguồn giống sạch bệnh;
(iii) kiểm soát chặt chẽ yếu tố đầu vào; (iv) hệ thống cơ sở hạ tầng
vùng nuôi cần được nâng cấp; (v) khuyến khích, hướng dẫn người
ni theo hướng sạch; (vi) tăng cường phát triển khoa học công nghệ
thân thiện với môi trường vào sản xuất; (vii) thúc đẩy liên kết kinh tế.


8

CHƯƠNG 2
THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU
2.1. Mơ hình đa nhân tố
2.1.1. Cách tiếp cận mơ hình và định nghĩa các biến
Tác giả tiếp cận mơ hình kim cương của Michael E.Porter
(2012), dựa vào mơ hình gốc trên, đồng thời kế thừa các nghiên cứu
trước đây cùng với đặc thù của vùng nghiên cứu, cụ thể hóa và mở
rộng thành 07 nhóm nhân tố ảnh hưởng đến PTNT tỉnh Trà Vinh.
2.1.2. Xây dựng mơ hình nghiên cứu

D

Mơ hình gồm 7 nhân tố ảnh hưởng đến PTNT: điệu kiện tự

ai

nhiên; nguồn vốn đầu tư; nguồn lao động; đầu vào trực tiếp; điều kiện

H

thị trường; ngành phụ trợ và liên quan; cấu trúc và sự cạnh tranh. 2

oc

nhân tố đo lường sự phát triển: kết quả hoạt động; kết quả thị trường.

g

an

aN

D

2.1.3. Mối quan hệ giữa các khái niệm trong mơ hình nghiên cứu
H1: Điệu kiện tự nhiên có tác động tích cực đến việc PTNT
H2: Nguồn vốn đầu tư có tác động tích cực đến việc PTNT
H3: Nguồn lao động có tác động tích cực đến việc PTNT
H4: Các yếu tố đầu vào trực tiếp có tác động tích cực đến việc PTNT
H5: Điều kiện thị trường có tác động tích cực đến việc PTNT
H6: Sự liên kết chuỗi có tác động tích cực đến việc PTNT
H7: Sự cạnh tranh có tác động tích cực đến việc PTNT
2.2. Phương pháp nghiên cứu

2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu
Luận án sử dụng số liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu sơ cấp dùng để
bổ sung các thông tin dữ liệu thứ cấp chưa cung cấp, kết hợp các điều
kiện chọn mẫu tác giả chọn cỡ mẫu của nghiên cứu là 300 quan sát.
2.2.2. Phương pháp xử lý số liệu
2.2.2.1. Phân tích thống kê mô tả


9

Nhằm đánh giá xu hướng phát triển thông qua việc đo lường
các chỉ tiêu đánh giá sự phát triển về qui mô nuôi, sự phát triển về các
kênh tiêu thụ, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, kết quả
trong ni tơm, từ đó có thể đánh giá được mức độ các nhân tố ảnh
hưởng đến PTNT.
2.2.2.2. Kiểm định độ tin cậy của thang đo bằng Cronbach' Alpha
Tác giả lấy tiêu chuẩn hệ số Cronbach alpha lớn hơn 0,60 và
nhỏ hơn 0,90. Ngoài ra, hệ số tương quan giữa biến và biến tổng phải
lớn hơn 0,30.

D

2.2.2.3. Phân tích nhân tố khám phá EFA

ai

Trị số của KMO phải nằm trong khoảng (0,50; 1) là điều kiện đủ

H

để phân tích nhân tố thích hợp; tổng phương sai trích ≥ 50%; độ tải

oc

nhân tố thấp < 0,40 sẽ bị loại

2.2.2.4. Phân tích nhân tố khẳng định CFA

D

Phân tích nhân tố khẳng định CFA sử dụng để khẳng định rằng

aN

các thang đo, làm sáng tỏ một số phương diện: (1) Đo lường tính đơn
hướng; (2) Đánh giá độ tin cậy của thang đo; (3) Giá trị hội tụ; (4) Giá

an

trị phân biệt; (5) Giá trị liên hệ lý thuyết.

2.2.2.5. Phân tích mơ hình cấu trúc tuyến tính SEM.

g

Mơ hình phù hợp khi các hệ số CMIN/df ≤ 2 hoặc CMIN/df ≤ 3,
chỉ số CFI, TLI ≥ 0,9; chỉ số RMSEA ≤ 0,08. Mức ảnh hưởng của biến
độc lập xác định qua hệ số ước lượng với mức ý nghĩa p tương ứng.
2.2.2.6. Kiểm định Bootstrap
Kết quả ước lượng ML sử dụng để kiểm định lại các giả thuyết.

2.3. Thiết kế nghiên cứu sơ bộ
Kết quả xây dựng thang đo nháp có 42 biến quan sát trong mơ hình
được đưa vào mơ hình nghiên cứu.


10

CHƯƠNG 3
THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NUÔI TÔM TRÊN ĐỊA BÀN
TỈNH TRÀ VINH THỜI GIAN QUA
3.1. Mở rộng quy mô nuôi tôm
Hệ số sử dụng mặt nước (H) tôm thẻ cao hơn tôm sú, cao nhất
là năm 2014 và 2017 đạt H = 2,67. Trung bình các hộ ni tơm sú thả
con giống từ 1- 2 lần/năm, nên hệ số H cao nhất là 2,09. Đặc tính tơm
thẻ có thể kháng bệnh tốt, thích ứng biến đổi khí hậu, đồng thời các hộ
nuôi được tập huấn về kỹ thuật nên số vụ trong năm từ 2 -3 vụ/năm

D

nên hầu hết hệ số H > 2.

ai

3.2. Nâng cao trình độ kỹ thuật sản xuất

H

Hệ thống thủy lợi, bờ bao kiên cố cũng là yếu tố quan trọng

oc

giúp kiểm soát và hạn chế các sinh vật lạ từ bên ngoài mang mầm
bệnh vào ảnh hưởng đến tôm nuôi.

D

Các lớp tập huấn được các cơ quan nhà nước tổ chức để tuyên

aN

truyền, phổ biến pháp luật và hướng dẫn kỹ thuật ni.
Bảng 3.1. Tình hình tham gia tập huấn trong 2 năm 2016-2018
Tổng số

Số hộ

Tỷ lệ (%)

300

100,00

g

an

Tần suất tham gia tập huấn
4 lần trở lên

28

9,33

Từ 2 đến 3 lần

189

63,00

Tham gia 1 lần

74

24,67

Không tham gia

9

3,00

Nguồn: Số liệu khảo sát năm 2018
Tại vùng nghiên cứu, hầu hết các nơng hộ ni tơm đều có tham
gia tập huấn, chỉ có rất ít nơng hộ khơng tham gia (chiếm 3%) vì họ
thấy ni với diện tích nhỏ, thường là những nơng hộ mới được gia đình


11

cho đất canh tác chủ yếu nuôi theo kinh nghiệm của người thân truyền

lại hoặc hỏi thăm kinh nghiệm của các nông hộ lân cận, người quen
hoặc các cơ sở kinh doanh thức ăn, thuốc thủy sản.
Ứng dụng công nghệ phục vụ trong giai đoạn nuôi trồng chủ
yếu là các máy móc thiết bị hiện đại. Về máy móc phục vụ cho công
tác nuôi tôm hiện nay tại vùng nuôi gồm các loại như: máy quạt khí,
máy sục khí, máy trộn thức ăn, máy xay thức ăn, máy lặn, xuồng máy,
các thiết bị kiểm tra chất lượng nước. Qua khảo sát thì người ni
trang bị đầy đủ các máy móc cần thiết phục vụ cho nuôi tôm.

D

3.3. Thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu ni

ai

Hiện nay Trà Vinh có 4 hình thức nuôi là nuôi quảng canh cải tiến

H

(QCCT), nuôi bán thâm canh (BTC), nuôi thâm canh (TC) và nuôi

oc

siêu thâm canh (STC). Tuy nhiên tỷ lệ diện tích ni các hình thức
cũng có sự thay đổi trong giai đoạn 2015 – 2019.

D

Trong những năm gần đây tốc độ chuyển đổi từ ni BTC sang

aN

TC có chiều hướng tăng lên nhưng vẫn cịn chậm vì khó khăn về
nguồn vốn đầu tư. Tôm chân trắng là đối tượng nuôi chủ lực, được

an

người dân quan tâm phát triển, Năm 2017, Trà Vinh phát triển mơ
hình ni tơm chân trắng theo hình thức siêu thâm canh, cơng nghệ

g

cao với tổng diện tích khoảng 145, thả nuôi 37,2 ha/năm với số lượng
giống 744 triệu con, sản lượng thu hoạch 1.500 tấn. Đến năm 2019 có
1.394 lượt hộ thả ni theo hình thức STC, trên diện tích 440 ha với
số lượng giống 791,55 triệu con. Sản lượng thu hoạch 12.438 tấn. Đây
là một điểm thuận lợi cho việc phát triển ngành nuôi tôm của tỉnh Trà
Vinh trong những năm tới.
3.4. Phát triển các dịch vụ phục vụ ni tơm
a) Nhóm hỗ trợ đầu vào


12

Phát triển về con giống chính là đảm bảo cung cấp đủ về số
lượng và gia tăng về chất lượng. Năm 2019, trên địa bàn tỉnh Trà
Vinh có 74 cơ sở sản xuất giống thủy sản đang hoạt động. Đối
tượng sản xuất chính là tơm sú là 72 cơ sở, chiếm 97,3% , cung cấp
1.000 triệu con/năm và tôm thẻ nguồn con giống phụ thuộc gần như
hoàn toàn từ các tỉnh ngồi, chủ yếu là tỉnh Ninh Thuận, Bình

Thuận và Bạc Liêu, trong tỉnh chỉ mới có 2 cơ sở mới đưa vào hoạt
động nhưng chỉ đáp ứng được 60 triệu con/năm chiếm 1,28% số
lượng con giống thả, nên công tác quản lý nguồn gốc, chất lượng

D

con giống gặp nhiều khó khăn.

ai

Số lượng các cửa hàng cung cấp yếu tố đầu vào cho NTTS của

H

tỉnh dồi dào, phân bố khắp các vùng ni. Ngồi ra, các cơ sở kinh

oc

doanh hỗ trợ cho người nuôi nhiều trong cách thức sử dụng sản phẩm
cũng như hỗ trợ kỹ thuật cho nông hộ.

D

Năm 2019, 83% số cơ sở kinh doanh thức ăn, thuốc thủy sản

aN

qua kiểm tra thực hiện tốt các quy định của Nhà nước, được xếp loại
A và 17% số cơ sở xếp loại B vì chưa chấp hành tốt các quy định do

an

thiếu thông tin về pháp luật. Trong số cơ sở xếp loại B đều là những
cơ sở vừa kinh doanh thức ăn và các sản phẩm xử lý, cải tạo môi

g

trường. Điều này ảnh hưởng đến đến quá trình ni của nơng hộ, vì
dịch bệnh và mơi trường xử lý không đạt tiêu chuẩn sẽ ảnh hưởng đến
các vụ sau.
b) Nhóm hỗ trợ đầu ra
Qua kết quả phân tích cho thấy giá trị gia tăng thuần trung bình
trên tấn tôm của tác nhân nông dân là cao nhất, đạt giá trị 66,50 triệu
đồng/tấn, chiếm 35,76% giá trị gia tăng thuần của toàn chuỗi, kế đến
là tác nhân nhà máy chế biến với giá trị gia tăng thuần 45,62 triệu


13

đồng/tấn (chiếm 24,53%), tác nhân vựa là 40,83 triệu đồng/tấn (chiếm
21,95%), thương lái là tác nhân có giá trị gia tăng thuần đạt thấp nhất
so với các tác nhân khác trong chuỗi: đạt 33,03 triệu đồng/tấn (chiếm
17,76%).
c) Nhóm hỗ trợ vốn
Hệ thống liên kết kinh tế
 Liên kết ngang trong chuỗi tôm tỉnh Trà Vinh
Phần lớn các nông hộ nuôi tôm tiếp cận thông tin về giá cả, thị
trường từ thương lái/người thu gom (chiếm 80,26%), đây là kênh dễ

D

tiếp cận nhưng lại rất dễ bị ép giá.

ai

Bảng 3.2. Sự liên kết giữa ngang của tỉnh Trà Vinh
Liên kết giữa những người nuôi

Tỷ lệ (%)

Phối hợp xử lý ô nhiễm

142

47

Phối hợp xử lý dịch bệnh

129

43

99

33

59

20

46

15

Phối hợp mua giống
Phối hợp bán tôm đầu ra

an

Phối hợp cung cấp lao động

aN

Phối hợp mua vật tư

D

oc

H

Số hộ tham gia

36

12

g

Nguồn: Số liệu khảo sát năm 2018

Tại vùng nghiên cứu, có trên 40% số hộ tham gia liên kết để xử
lý ô nhiễm môi trường nuôi, xử lý dịch bênh. Ngồi tra, các hộ cịn
liên kết trong mua giống và vật tư phục vụ nuôi, bán tôm đầu ra và
cung cấp lao động. Nhưng mối liên kết ngang giữa các hộ rất lỏng lẻo,
không mang đến hiệu quả, họ liên kết nhau trong việc xử lý ô nhiễm,
ngăn ngừa bệnh dịch vì các ao luôn liền kề nhau nên rất dễ lây lan
dịch bệnh nên cần có sự phối hợp xử lý để cùng giảm tỷ lệ thiệt hại.


14

 Liên kết dọc trong chuỗi tôm tỉnh Trà Vinh
Bảng 3.3. Sự phát triển liên kết dọc của tỉnh Trà Vinh
2016
Liên kết hộ nuôi với

Số hộ
tham
gia

2018
Số hộ

Tỷ lệ

tham

(%)

gia

Tỷ lệ
(%)

148

49

217

72

Nhà cung cấp giống

52

17

74

25

Thương lái

48

16

74

25

38

13

62

21

D

Cung cấp thức ăn, hóa chất

Nhà máy chế biến

ai

Nguồn: Số liệu khảo sát năm 2018

H

Liên kết dọc chủ yếu giữa: hộ nuôi và đại lý cung cấp thức ăn -

oc

hóa chất. Theo khảo sát, số hộ tham gia vào liên kết này ngày càng
nhiều và tỷ lệ hộ tham gia tăng từ 49% lên 72% qua 2 năm 2016 -

D

2017. Liên kết giúp hộ nuôi giải bớt áp lực thiếu vốn do không đầu tư

aN

vào mua thức ăn, hóa chất nhưng họ phải trả mức giá cao hơn so với
mua bằng tiền mặt. Liên kết với nhà máy chế biến hiện nay đang có xu

an

hướng giảm xuống, giữa nơng hộ và thương lái cũng khơng có sự liên kết

g

với nhau chỉ hoạt động theo kiểu thuận mua - vừa bán.

3.5. Đánh giá hiệu quả và kết quả trong nuôi tôm
3.5.1. Các chỉ tiêu về sản lượng nuôi tôm

Sau 10 năm sản lượng nuôi tôm của tỉnh tăng gấp 2,5 lần, tốc
độ tăng bình quân, đạt 9,39%. Tốc độ tăng bình qn sản lượng của
ngành ni tơm sú có su hướng giảm, trong khi đó ngành ni tơm
thẻ có xu hướng tăng rất mạnh, đạt 65,51%. Tốc độ tăng bình qn
diện tích ni (0,31%) thấp hơn tốc độ tăng của sản lượng, chứng tỏ
nuôi tôm của tỉnh Trà Vinh đã phát triển theo chiều sâu. Nhờ tăng đầu


15

tư, áp dụng tiến bộ kỹ thuật, lựa chọn giống tôm hợp lý, nguồn giống

chất lượng... giúp ngành nuôi tôm tỉnh Trà Vinh đã có sự phát triển
nhất định.
3.5.2. Các chỉ tiêu về giá trị
Giá trị sản xuất
Sau 10 năm giá trị sản xuất của ngành NTTS đã tăng xấp xỉ gấp
5 lần, trong đó lĩnh vực ni tơm tăng 3 lần. Lĩnh vực nuôi tôm luôn
đạt giá trị cao hơn các lĩnh vực nuôi trồng thủy sản khác. Mặc dù, tỷ lệ
sản lượng của ngành nuôi tôm các năm gần đây (chiếm 35,69%), thế

D

nhưng giá trị mà nó mang lại cao hơn nhiều (chiếm 50%). Có được

ai

thành cơng này là do nơng hộ ni tơm chuyển đổi các lồi nuôi hợp

Giá trị gia tăng

oc

phẩm cao.

H

lý, sản phẩm tôm nuôi chủ yếu xuất khẩu ra nước ngoài nên giá trị sản

D

Xét trong giai đoạn 2015-2019 thì giá trị ngành NTTS có tốc độ

aN

tăng 10,44% và giá trị ngành tơm có tốc độ tăng 12,89%. Nuôi tôm là
ngành mang nhiều rủi ro nên giá trị gia tăng của ngành nuôi tôm có
Thu nhập hỗn hợp

g

an

tăng nhưng mức tăng biến động nhiều qua từng năm.

Thu nhập nuôi tôm là rất cao, nếu so sánh với thu nhập bình
quân đầu người cao gấp 7,3 lần và khi so sánh với GRDP bình quân
đầu người cao gấp 5,8 lần. Điều này cho thầy rằng việc phát triển ni
tơm góp phần tăng trưởng kinh tế cho địa phương


16

CHƯƠNG 4
PHÂN TÍCH NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN PHÁT TRIỂN
NI TÔM TỪ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

g

an

aN

D

oc

H

ai

D

4.1. Đặc điểm về các đối tượng khảo sát
4.2. Kết quả xây dựng thang đo sơ bộ
Đối tượng được khảo sát là những nông hộ có tham gia ni
tơm từ 5 năm trở lên ở các huyện ven biển tỉnh Trà Vinh, kết quả thu
về và sàng lọc dữ liệu cịn 86 mẫu phân tích.
4.2.1. Kết quả phân tích độ tin cậy Cronbach’s Alpha
Kết quả phân tích thang đo các nhân tố ảnh hưởng đến phát
triển nuôi tôm gồm 7 nhân tố tương ứng với 34 biến quan sát. Trong
đó, thang đo điều kiện tự nhiên gồm 04 biến đo lường; Đối với thang
đo nguồn vốn đầu tư với 04 biến quan sát; Thang đo nguồn lực lao
động với 6 biến quan sát; Thang đo điều kiện yếu tố đầu vào với 5
biến quan sát; Đối với thang đo điều kiện thị trường với 04 biến quan
sát; Thang đo các ngành phụ trợ & liên quan với 6 biến; Thang đo cấu
trúc ngành & sự liên quan với 5 biến đo lường.
Vậy, nhân tố ảnh hưởng đển phát triển nuôi tôm với 7 khái niệm
thành phần là ĐKTN, NVĐT, NLLĐ, ĐVTT, ĐKTT, NPT&LQ và
CT&SCT, sau khi phân tích Cronbach’s alpha cịn lại 31 biến quan sát
đạt độ tin cậy cao, thang đo được tiếp tục đưa vào phân tích EFA để
đánh giá tính hội tụ của từng khái niệm.

Đối với thang đo hiệu suất hoạt động có 4 biến quan sát; Đối
với thang đo hiệu suất thị trường có 4 biến quan sát.
4.2.2. Kết quả phân tích nhân tố khám phá (EFA)
Phân tích EFA lần 1 đối với thang đo nhân tố ảnh hưởng đến
PTNT, gồm 7 nhân tố được rút trích, tương ứng với tổng phương sai
trích đạt 63,507%. Trong đó, các biến quan sát PTR3 được loại khỏi
khái niệm đo lường do không thỏa điều kiện.


17

g

an

aN

D

oc

H

ai

D

Kết quả phân tích EFA lần cuối cho thấy có 07 nhân tố được
trích ra, ứng với phương sai trích đạt 65,322% (cao hơn so với ban
đầu) và lớn hơn 60%, hệ số tải nhân tố của các biến đạt từ 0,6 trở lên,

Eigenvalue = 1,612 dừng lại ở 7 nhân tố, các nhân tố đều đạt được
tính hội tụ và phù hợp với mơ hình lý thuyết ban đầu, tuy nhiên sẽ có
sự điều chỉnh thứ tự các biến trong nghiên cứu chính thức và sẽ được
tiếp tục kiểm định với mẫu lớn hơn trong nghiên cứu chính thức.
Đối với thang đo PTNT: kết quả EFA thể hiện thang đo có
phương sai trích đạt 64,133% > 60%. Kết quả này cho thấy các biến
quan sát giải thích khái niệm về PTNT cao hơn phần riêng và sai số.
Thang đo được trích thành 2 nhân tố mang tính phân biệt đặc trưng
cho hai khái niệm là hiệu suất hoạt động và kết quả thị trường, điều
này phù hợp với nghiên cứu của Delaney và cộng sự (1996), Huselid
(1995). Do đó, trong nghiên cứu chính thức thang đo đa hướng kết quả
hoạt động kinh doanh gồm 2 khái niệm thành phần là hiệu suất hoạt
động và kết quả thị trường sẽ được tiếp tục kiểm định trong phân tích
nhân tố khẳng định (CFA) với số mẫu lớn hơn.
Các thang đo của những khái niệm trong mơ hình nghiên cứu
được thay đổi, cập nhật và điều chỉnh để đưa vào nghiên cứu chính
thức sẽ được thực hiện trong chương 4, dựa trên các biến quan sát
trong thang đo sơ bộ làm cơ sở xây dựng bảng hỏi cho nghiên cứu
chính thức.
4.3. Thiết kế các bước nghiên cứu chính thức
Nghiên cứu chính thức được tác giả tiến hành thông qua 8 bước .
Nghiên cứu dùng phương pháp phân tích định lượng. thang đo trong
nghiên cứu định lượng chính thức là thang đo 5 mức độ.
4.3.1. Phân tích nhân tố khẳng định CFA
Tính đơn hướng: Các chỉ số chi-square = 930.585, df = 635, P =
0.00, Chi-square/df = 1.465 < 3 và các chỉ số GFI = 0.865, TLI =


18

0.931, CFI = 0.937, RMSEA = 0.039 ≤ 0.08. Vì vậy dữ liệu được xem là
phù hợp với thị trường.
Bảng 4.1. Độ tin cậy tổng hợp và phương sai trích
Nhân tố
CR
AVE
CTR
LDD
PTR

0,502
0,531
0,503
0,582
0,565
0,537
0,525
0,574
Nguồn: Tính tốn từ tác giả

H

ai

D

DDV
TTR
TNH
NGV

NT

0,800
0,849
0,834
0,848
0,838
0,820
0,815
0,729

Qua phân tích CFA, cùng với kiểm tra độ tin cậy, phương sai

oc

trích và tính phân biệt của các khái niệm trong mơ hình lý thuyết

D

cho thấy thang đo của từng khái niệm trong mô hình nghiên cứu

aN

đạt tính đơn hướng, giá trị hội tụ và tính phân biệt. Mơ hình lý
thuyết ban đầu đảm bảo độ phù hợp để đưa vào kiểm định.

an

Kết quả phân tích CFA chứng minh được rằng nhân tố PTNT trong
mơ hình là nhân tố bậc 2 được xây dựng từ 02 nhân tố thành phần của

g

nó là KQHĐ và KQTT.

Vậy với 9 nhóm nhân tố được đo bởi 38 chỉ báo, sau khi phân
tích CFA cho thấy thang đo phù hợp và dùng để phân tích SEM.
4.3.2. Kiểm định mơ hình nhân tố
4.3.2.1. Mơ hình SEM
Kết quả SEM cho thấy Chi-square = 930.585, bậc tự do df =
635, Chi-square/df = 1.465 < 3, chỉ số TLI = 0.931, CFI = 0.937 ≥
0.9 và RMSEA = 0.039 < 0.08. Các giá trị trên đều đạt yêu cầu.


19

mơ hình phù hợp với dữ liệu thu thập từ thị trường.

H

ai

D

Bảng 4.2. Kết quả ước lượng mơ hình lý thuyết (chuẩn hóa)
Ước
Sai số Giá trị
Giá trị Kết
Mối quan hệ
lượng chuẩn tới hạn

p
luận
(ML)
(SE)
(CR)
PTNT
LĐ
0,122
0,068
1,798 0,072 BB
PTNT
PTr
0,227
0,075
3,029 0,002 CN
PTNT
ĐV
0,111
0,049
2,271 0,023 CN
PTNT
TTr
0,169
0,071
2,376 0,017 CN
PTNT
TN
0,174
0,072
2,427 0,015 CN

PTNT
NV
0,088
0,041
2,133 0,033 CN
PTNT
CTr
0,290
0,075
3,895
*** CN
KQHĐ
PTNT
1,000
CN
KQTT
PTNT
0,990
0,127
7,829
*** CN
Nguồn: Tổng hợp phân tích từ tác giả

oc

Kết quả ước lượng chuẩn hóa cho thấy các mối quan hệ giữa
các nhân tố trong mô hình đều có ý nghĩa thống kê (p_value

4.3.2.2. Kiểm định bootstrap

aN

chạy SEM lần hai.

D

<0.05), ngoại trừ nhân tố lao động có p_value >0.05. Tiến hành

an

Kết quả phân tích Bootstrap (N= 600) cho thấy, giá trị tuyệt
đối của CR trong mối quan hệ giữa các khái niệm là nhỏ (|CR| ≤

g

2). Vì vậy, có thể kết luận các ước lượng trong mơ hình nghiên cứu
lý thuyết là đáng tin cậy. Phương pháp này chứng tỏ mơ hình lý
thuyết có thể tin cậy ở mẫu lớn hơn.
4.4. Kiểm định giả thuyết và đánh giá về nhân tố ảnh hưởng
4.4.1. Kiểm định giả thuyết nghiên cứu
Kết quả kiểm định giả thuyết, cho thấy trong 7 giả thuyết
có 06 giả thuyết được chấp nhận (H1, H2, H4, H5, H6, H7) có 01
giả thuyết khơng được chấp nhận (H3).


20

4.4.2. Đánh giá về các nhân tố ảnh hưởng
Tổng hợp các giả thuyết, cho thấy trong 7 giả thuyết có 06
giả thuyết được chấp nhận (H1, H2, H4, H5, H6, H7) có 01 giả

thuyết khơng được chấp nhận (H3).
Kết quả ước lượng: các giá trị tương quan là số dương do đó
mức độ tác động đến PTNT của các nhóm nhân tố là tác động thuận
chiều, theo thứ tự tăng dần như sau: Nguồn vốn đầu tư (0,141) tiếp
đến là điều kiện yếu tố đầu vào (0,156) tiếp đến là điều kiện tự nhiên
(0,163) tiếp đến là điều kiện thị trường (0,166) tiếp đến là điều kiện

D

ngành phụ trợ và liên quan (0,249) và tác động mạnh nhất là cấu trúc

ai

ngành và sự cạnh tranh (0,330) với độ tin cậy 95%.

H

Các yếu tố còn giữ lại và mỗi yếu tố thì mức độ quan trọng của

g

an

aN

D

oc

từng tiêu chí cũng khác nhau.

21

CHƯƠNG 5
CÁC GIẢI PHÁP NHẰM ĐẨY MẠNH PHÁT TRIỂN
NUÔI TÔM TẠI TỈNH TRÀ VINH
5.1. Cơ sở cho việc đề xuất giải pháp
Cơ sở pháp lý để đề xuất các giải pháp là dựa vào Quyết định số
5528/QĐ-BNN-TCTS của Bộ NN&PTNT, ngày 31/12/2015 về việc
Phê duyệt quy hoạch nuôi tôm nước lợ ở vùng ĐBSCL đến năm 2020
và tầm nhìn đến 2030.
Một cơ sở pháp lý khác cho đề xuất các giải pháp là dựa vào Nghị

D

định số 98/2018/NĐ-CP, ngày 05 tháng 7 năm 2018 của Chính Phủ.

ai

Bên cạnh 2 cơ sở pháp lý chính sẽ được sử dụng làm nền tảng cho

H

việc xây dựng giải pháp, luận án còn dựa vào kết quả nghiên cứu được

oc

phát hiện trong quá trình nghiên cứu.
5.2. Các giải pháp nhằm đẩy mạnh phát triển nuôi tôm ở tỉnh Trà

D

Vinh

aN

5.2.1. Đẩy mạnh công tác quy hoạch và quản lý quy hoạch: nhằm tổ
chức lại các vùng nuôi tôm, đặc biệt đối với các vùng nuôi chủ lực

an

theo hướng tạo mối liên kết chặt chẽ, hài hịa lợi ích giữa người ni
với doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu thủy sản.

g

5.2.2. Nhóm giải pháp nâng cao trình độ kỹ thuật sản xuất: nhằm
triển khai quy hoạch, đầu tư nâng cấp hạ tầng thủy lợi và giao thông
đầu mối, nguồn điện ba pha tại các vùng sản xuất tôm công nghiệp,
tập trung; nâng cao kỹ thuật canh tác cho người ni; nâng cao trình
độ ứng dụng khoa học kỹ thuật; nâng cao cách thức tổ chức sản xuất.
5.2.3. Nhóm giải pháp thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu tơm ni: mục
tiêu phát triển mơ hình ni tơm theo hướng nông nghiệp công nghệ
cao, lựa chọn vật nuôi phù hợp với đặc điểm từng vùng.


22

5.2.4. Nhóm giải pháp phát triển các dịch vụ phục vụ ni tơm: mục

tiêu tăng tỷ lệ diện tích ni có sử dụng con giống đạt chất lượng;
cung cấp nguồn cung cấp thức ăn, thuốc, chế phẩm đạt chất lượng;
nâng cao khả năng vay vốn từ ngân hàng; ổn định thị trường hiện tại,
mở rộng các thị trường tiềm năng; củng cố mối liên kết dọc; xây dựng
ý thức trách nhiệm gắn với lợi ích của người dân trong các mối
liên kết.
5.2.5. Nhóm giải pháp gia tăng kết quả và hiệu quả sản xuất trong
nuôi tôm: (1) Nâng cấp hệ thống ao nuôi, thiết kế đảm bảo đủ điều kiện

D

nuôi theo hướng VietGAP, đồng thời hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng

ai

phục vụ NT; (2) Mở rộng diện tích NT, khai thác hết tiềm lực về đất,

H

mặt nước; (3) Nhằm đáp ứng đủ vốn cho người NT cần tăng cường

oc

nguồn vốn vay chính thức, nguồn vốn ưu đãi để có thể giảm gánh nặng
lãi vay; (4) Ổn định nguồn cung ứng giống và nâng cao chất lượng con

D

giống nhằm giảm tỷ lệ hao hụt; (5) Cân đối khẩu phần ăn cho tôm hợp

aN

lý hơn, ổn định nguồn cung ứng thức ăn nhằm giảm chi phí đầu vào; (6)
Thực hiện cách phịng trừ dịch bệnh, chăm sóc đạt hiệu quả hơn.

g

an


23

KẾT LUẬN
1. Kết quả đạt được
1) Phát triển nuôi tôm là quá trình lớn lên, tăng tiến về mọi mặt
hoạt động nuôi tôm tại một địa phương hoặc quốc gia trong những
thời kỳ nhất định. Phát triển nuôi tôm gồm 5 nội dung.
2) Trà Vinh tập trung nuôi tôm ở 4 huyện (Châu Thành, Trà Cú,
Cầu Ngang, Duyên hải). Trong 5 năm gần đây, số hộ ni tơm có sự
tăng lên nhưng ít hơn so với 5 năm trước đó, trong đó một số hộ mạnh
dạn đầu tư ni theo hình thức siêu thâm canh, ni ứng dụng cơng

D

nghệ cao. Diện tích ni giữa các hình thức cũng có sự thay đổi trong

ai

giai đoạn 2015 – 2019. Mối liên kết ngang giữa các hộ rất lỏng lẻo,

H

không mang đến hiệu quả, chưa có cơ chế ràng buộc giữa các doanh

oc

nghiệp chế biến với các hộ nông dân. Thu nhập nuôi tơm là rất cao
góp phần tăng trưởng kinh tế cho địa phương.

D

3) Trong 7 nhóm nhân tố được tác giả đề xuất, có 6 nhóm nhân tố

aN

tác động đến phát triển nuôi tôm. Theo số liệu thu thập tại vùng
nghiên cứu, chưa có cơ sở để chứng minh mối quan hệ giữa yếu tố lao

an

động và PTNT, nhưng theo đánh giá của người dân thì tình hình lao
động tại địa phương là thuận lợi như: lực lượng lao động dồi dào, giá

g

thuê lao động rẻ, trình độ chung đáp ứng được công việc. Hơn nữa,
nhân tố lao động rất cần trong việc PTNT nhưng trong nghiên cứu này
các chỉ số báo khơng có độ tin cậy nên nhân tố này bị bác bỏ. Khi loại
nhân tố lao động, kết quả mơ hình tăng lên nhưng khơng nhiều, vì thế,
cần một nghiên cứu ở phạm vị chọn mẫu rộng lớn hơn như khu vực

hay cả nước, để đánh giá tác động của nhân tố này.
4) Trên cơ sở đánh giá thực trạng, phân tích tiềm năng, đánh giá
các nhân tố ảnh hưởng từ đó chỉ ra những thành cơng, hạn chế và xác