Tài liệu Học thuyết kinh tế cơ cấu mới ppt

ϭ








HӐC THUYӂT KINH Tӂ CѪ CҨU MӞI
C˯ sͧ ÿ͋ xem xét l̩i s͹ phát tri͋n
1




Justin Yifu Lin
Chuyên gia Kinh tӃ trѭӣng Phó Chӫ tӏch cҩp cao cӫa
World Bank
 
1
Chӫ ÿӅ chính cӫa cuӕn sách này ÿã ÿѭӧc trình bày tҥi Hӝi thҧo Chuyên gia Kinh tӃ Hàng ÿҫu lҫn thӭ 4 do DEC tә
chӭc và tҥi LӉ kӹ niӋm mӝt năm ông Lin bҳt ÿҫu làm viӋc tҥi World Bank diӉn ra vào ngày 02/06/2009. Mӝt bҧn tóm
lѭӧc cӫa cuӕn sách ÿã ÿѭӧc trình bày tҥi hӝi nghӏ vӅ "Thách thӭc và ChiӃn lѭӧc Thúc ÿҭy Tăng trѭӣng Kinh tӃ" do
Ngân hàng Mexico tә chӭc tҥi Thành phӕ Mexico tӯ
ngày 19-20/10/2009; và tҥi các buәi diӉn thuyӃt tҥi Ĉҥi hӑc Cairo
ngày 05/11/2009, ViӋn Phát triӇn Hàn Quӕc ngày 17/11/2009, OECD ngày 08/12/2009, UNU-WIDER ngày 19/01/2010
và ViӋn Nghiên cӭu các NӅn kinh tӃ ÿang trong Thӡi kǤ Quá ÿӝ Stockholm ngày 21/01/2010. Celestin Monga ÿã giúp
ÿӥ nhiӋt tình trong quá trình biên soҥn cuӕn sách này. Cuӕn sách cNJng nhұn ÿѭӧc các ý kiӃn ÿóng góp cӫa Gary Becker,
Otaviano Canuto, Ha-Joon Chang, Luiz Pereira Da Silva, Augusto de la Torre, Christian Delvoie, Asli Demirgüç-Kunt,
Shantayanan Devarajan, Hinh T. Dinh, Shahrokh Fardoust, Ariel Fiszbein, Robert Fogel, Alan Gelb, Indermit S. Gill,

Ann Harrison, James Heckman, Aart Kraay, Auguste Tano Kouame, Norman V. Loayza, Frank J. Lysy, Shiva S.
Makki, William F. Maloney, Mustapha Kamel Nabli, Vikram Nehru, Howard Pack, Nadia Piffaretti, Claudia Paz
Sepulveda, Martin Ravallion, Mohammad Zia M. Qureshi, Sergio Schmukler, Luis Serven và Harald Uhlig.
Ϯ

1. GIӞI THIӊU

Cuӝc khӫng hoҧng toàn cҫu bҳt nguӗn tӯ lƭnh vӵc tài chính Mӻ vào mùa thu 2008 là cuӝc khӫng
hoҧng nghiêm trӑng nhҩt cҧ vӅ cѭӡng ÿӝ và phҥm vi ҧnh hѭӣng kӇ tӯ cuӝc Ĉҥi khӫng hoҧng. Tҩt cҧ
các nѭӟc trên thӃ giӟi ÿӅu chӏu tác ÿӝng cӫa suy thoái kinh tӃ. Năm 2009, GDP toàn cҫu giҧm 2,2%
và ÿây là lҫn giҧm ÿҫu tiên kӇ
tӯ sau ChiӃn tranh ThӃ giӟi Thӭ hai (WWII). Kim ngҥch thѭѫng mҥi
toàn cҫu giҧm mҥnh 14,4%, mӭc giҧm lӟn nhҩt trong vòng 80 năm qua (Ngân hàng ThӃ giӟi 2010).
Trѭӟc thӡi ÿiӇm xҧy ra khӫng hoҧng, nghiên cӭu cӫa Ngân hàng ThӃ giӟi ѭӟc tính sӕ ngѭӡi sӕng
dѭӟi mӭc nghèo khә trên toàn thӃ giӟi là khoҧng 1,4 tӹ ngѭӡi năm 2005 (thu nhұp dѭӟi 1,25
USD/ngày). Các chuyên gia dӵ ÿoán các tác ÿӝng tích lNJy c
ӫa cuӝc khӫng hoҧng sӁ tѭӟc ÿi cѫ hӝi
thoát khӓi ÿói nghèo cӫa khoҧng 64 triӋu trong năm 2010, hҫu hӃt nhӳng ngѭӡi này sӕng tҥi các
nѭӟc nghèo trên toàn thӃ giӟi (Chen và Ravalliion 2009). Kinh nghiӋm rút ra tӯ các cuӝc khӫng
hoҧng trѭӟc ÿây cho thҩy tác ÿӝng này có thӇ kéo dài hѫn bҧn thân cuӝc khӫng hoҧng.
2


Tuy nhiên, hàng thұp kӹ sau khi các sӱ gia kinh tӃ nhìn lҥi lӏch sӱ mӝt trăm năm qua, có thӇ hӑ sӁ
ngҥc nhiên bӣi câu chuyӋn thҫn kǤ vӅ thành tӵu phát triӇn vѭӧt bұc cӫa các nѭӟc trên thӃ giӟi, ÿһc
biӋt là trong nӱa sau cӫa thӃ kӹ 20. Mһt khác hӑ cNJng sӁ kinh ngҥc vӟi tӕc ÿӝ tăng trѭӣng nhanh
chóng không kém cӫa nhiӅu nѭӟc khác nhѭ Brazil, Chile, Trung Quӕc, Indonesia,
Ҩn Ĉӝ, Hàn
Quӕc, Malaysia, Mauritius, Singapore, Thái Lan và ViӋt Nam. Quá trình công nghiӋp hoá ÿã nhanh
chóng chuyӇn ÿәi nӅn kinh tӃ nông nghiӋp cӫa các nѭӟc này và giúp hàng trăm triӋu ngѭӡi thoát

nghèo trong khoҧng 20 năm qua. Các sӱ gia kinh tӃ cNJng sӁ không hiӇu ÿѭӧc khҧ năng yӃu kém có
thӇ nhұn thҩy rõ cӫa nhiӅu nѭӟc khác mà tҥi ÿó, hѫn 1/6 dân sӕ thӃ giӟi (ÿѭӧc Collier (2007) gӑi là
"nhӳng ngѭӡi nghèo khә nhҩt thӃ giӟi") vүn chìm trong
ÿói nghèo. Hӑ cNJng sӁ nhұn ra rҵng ngoҥi
trӯ mӝt sӕ nӅn kinh tӃ thành công
3
, trѭӟc thӡi ÿiӇm xҧy ra cuӝc khӫng hoҧng toàn cҫu 2008-09,
khoҧng cách phát triӇn kinh tӃ giӳa các nѭӟc nghèo và giàu còn rҩt lӟn dù cho nhiӅu nѭӟc phát triӇn
ÿã rҩt nӛ lӵc và nhiӅu cѫ quan phát triӇn ÿa phѭѫng không ngӯng tăng cѭӡng hoҥt ÿӝng hӛ trӧ.

NhiӋm vө cӫa Ngân hàng ThӃ giӟi là giҧm ÿói nghèo. Ngân hàng ThӃ giӟi luôn mѫ ѭӟc thӃ giӟi sӁ
không còn ÿói nghèo. Tăng trѭӣng toàn diӋn và bӅn vӳng trong dài hҥn là ÿӝng lӵc cho công cuӝc
giҧm ÿói nghèo. Do ÿó, các chuyên gia kinh tӃ cӫa Ngân hàng ThӃ giӟi cҫn phҧi hiӇu rõ ÿӝng cѫ và
yӃu tӕ quyӃt ÿӏnh tăng trѭӣng kinh tӃ. Lý thuyӃt kinh tӃ phát triӇn ÿã cung cҩp nhiӅu kiӃn thӭc quý
báu cho chúng tôi. Tuy nhiên, vӟi vӏ trí là mӝt phân ngành cӫa ngành kinh tӃ hӑc, kinh tӃ phát triӇn
vүn chѭa thӇ t
ҥo ra cѫ sӣ thuyӃt phөc ÿӇ tҥo ra và phân phát cӫa cҧi tҥi các nѭӟc nghèo trên thӃ giӟi.
Khӫng hoҧng toàn cҫu là mӝt cѫ hӝi ÿӇ xác ÿӏnh các lƭnh vӵc nghiên cӭu mӟi vӅ cách thӭc hӛ trӧ
các nѭӟc phát triӇn và các nѭӟc ÿang phát triӇn ÿӕi mһt vӟi các thách thӭc cӫa cuӝc khӫng hoҧng và
ngăn chһn các cuӝc khӫng hoҧng tѭѫng tӵ trong t
ѭѫng lai cNJng nhѭ cách thӭc ÿӇ ÿҥt ÿѭӧc tăng
trѭӣng bӅn vӳng và toàn kiӋn tҥi các nѭӟc ÿang phát triӇn.

Cuӕn sách này tұp trung vào các thách thӭc phát triӇn dài hҥn. Cuӕn sách này thҧo luұn vӅ quá trình
hình thành tѭ duy vӅ phát triӇn kӇ tӯ thӡi ÿiӇm chҩm dӭt ChiӃn tranh ThӃ giӟi Thӭ hai và ÿѭa ra
 
2
Nghiên cӭu thӵc nghiӋm vӅ các cuӝc khӫng hoҧng trѭӟc ÿây cho thҩy trҿ em chӏu ҧnh hѭӣng nҵng nӅ cӫa chӃ ÿӝ dinh
dѭӥng kém có thӇ sӁ không bao giӡ bҳt kӏp ÿѭӧc vӟi nhӳng ÿӭa trҿ cùng tuәi ÿѭӧc sinh ra vào các thӡi ÿiӇm may mҳn
hѫn. Tҥi Indonesia, sau năm 2007, thì tӹ lӋ ÿӃn trѭӡng cӫa các hӝ gia ÿình nghèo nhҩt giҧm; tҥi khu v

ӵc nông thôn,
trong vài năm qua, sӕ lѭӧng trҿ tӯ 7-12 tuәi không ÿѭӧc ÿӃn trѭӡng ÿã tăng gҩp ÿôi lên 12% trong nhӳng năm qua.
Cuӝc khӫng hoҧng cNJng tác ÿӝng ÿӃn sӭc khoҿ ngѭӡi dân; tӹ lӋ tӱ vong ӣ trҿ em tăng trên 0,3% trong thӡi gian xҧy ra
khӫng hoҧng.
3
Ví dө nhѭ 13 nӅn kinh tӃ ÿѭӧc ÿӅ cұp trong Báo cáo Tăng trѭӣng (Ngân hàng ThӃ giӟi 2008).
ϯ

mӝt khuôn khә cho phép các nѭӟc ÿang phát triӇn ÿҥt ÿѭӧc tăng trѭӣng bӅn vӳng, giҧm ÿói nghèo
và thu hҽp khoҧng cách thu nhұp vӟi các nѭӟc phát triӇn. Ĉѭӧc biӃt ÿӃn nhѭ là phѭѫng pháp tân cә
ÿiӇn hѭӟng ÿӃn các cѫ cҩu và thay ÿәi trong quá trình phát triӇn kinh tӃ, hoһc hӑc thuyӃt kinh tӃ cѫ
cҩu mӟi, khuôn khә này ÿѭӧc xây dӵng dӵa trên mӝt sӕ kiӃn thӭc c
ӫa trѭӡng phái kinh tӃ cѫ cҩu
cNJ. Khuôn khә này nhҩt mҥnh quan niӋm rҵng phҧi nghiên cӭu các ÿһc ÿiӇm có tính cѫ cҩu trong
quá trình phân tích: (i) quá trình phát triӇn kinh tӃ; và (ii) vai trò chӍ ÿҥo cӫa nhà nѭӟc sӁ giúp các
nѭӟc phát triӇn chuyӇn ÿәi cѫ cҩu kinh tӃ lҥc hұu cӫa mình sang cѫ cҩu kinh tӃ hiӋn ÿҥi. Tuy nhiên,
khuôn khә mӟi này cNJng xem xét ÿӃn sӵ khác biӋt vӅ mһt c
ѫ cҩu kinh tӃ giӳa các nѭӟc phát triӇn và
các nѭӟc ÿang phát triӇn. Sӵ khác biӋt này phҫn lӟn bҳt nguӗn tӯ cѫ cҩu kinh tӃ tӵ nhiên cӫa các
nѭӟc này và do các lӵc lѭӧng thӏ trѭӡng quyӃt ÿӏnh thay vì bҳt nguӗn tӯ quá trình phân bә nguӗn
lӵc hoһc các lý do bên ngoài khác mà hӑc thuyӃt kinh tӃ cѫ cҩu cNJ ÿã chӍ ra.

Phѭѫng pháp chính ÿѭӧc hình thành dӵa trên các quan niӋm sau ÿây:

• Thӭ nhҩt, các yӃu tӕ tӵ nhiên cӫa nӅn kinh tӃ và cѫ cҩu cӫa các yӃu tӕ này (ÿѭӧc ÿӏnh nghƭa
là tình trҥng phong phú tѭѫng ÿӕi vӅ tài nguyên thiên nhiên, nhân lӵc, vӕn con ngѭӡi và vӕn
vұt chҩt) ÿѭӧc tҥo ra trong mӝt giai ÿoҥn phát triӇn cө thӇ và khác nhau ӣ trong tӯng giai
ÿoҥn. Do ÿó, cѫ cҩu ngành tӕi ѭu cӫa nӅn kinh tӃ biӃn ÿәi khác nhau trong các giai
ÿoҥn
phát triӇn khác nhau. Ngoài sӵ khác biӋt vӅ tiӅm lӵc vӕn cӫa các ngành, các ngành khác

nhau dүn ÿӃn sӵ khác biӋt vӅ quy mô doanh nghiӋp, quy mô sҧn xuҩt, quy mô thӏ trѭӡng,
mӭc ÿӝ phӭc tҥp trong quá trình giao dӏch tӕi ѭu và bҧn chҩt rӫi ro khác nhau. Theo ÿó, mӛi
cѫ cҩu ngành cҫn phҧi có cѫ sӣ hҥ tҫng cӭng và mӅm
4
ÿӇ tҥo ÿiӅu kiӋn thuұn lӧi cho hoҥt
ÿӝng và giao dӏch cӫa cѫ cҩu này.
5


• Thӭ hai, mӛi giai ÿoҥn phát triӇn kinh tӃ và mӝt ÿiӇm trong mӝt phҥm vi trӑng lӟn, tӯ nhӳng
nѭӟc nông nghiӋp thu nhұp thҩp ÿӃn nhӳng nѭӟc công nghiӋp thu nhұp cao. Do ÿó, sӵ
lѭӥng phân thѭӡng thҩy giӳa hai giai ÿoҥn phát triӇn kinh tӃ ("nghèo" so vӟi "giàu" hoһc
"nѭӟc ÿang phát triӇn" so vӟi "nѭӟc công nghiӋp") không thұt sӵ hӳu ích. Do bҧn chҩ
t nӝi
sinh cӫa cѫ cҩu ngành trong mӛi giai ÿoҥn phát triӇn, mөc tiêu cӫa hoҥt ÿӝng nâng cҩp
ngành và cҧi thiӋn cѫ sӣ hҥ tҫng tҥi các nѭӟc ÿang phát triӇn không nhҩt thiӃt phҧi dӵa vào
các ngành và cѫ sӣ hҥ tҫng hiӋn có cӫa các nѭӟc thu nhұp cao.

• Thӭ ba, trong mӛi giai ÿoҥn phát triӇn nhҩt ÿӏnh, thӏ trѭӡng là cѫ chӃ chӫ
ÿҥo ÿӇ tiӃn hành
phân bә nguӗn lӵc mӝt cách hiӋu quҧ. Ngoài ra, vì phát triӇn kinh tӃ là quá trình chuyӇn ÿәi
năng ÿӝng tӯ mӝt giai ÿoҥn sang giai ÿoҥn tiӃp theo, cҫn phҧi tiӃn hành ÿa dҥng ngành, nâng
cҩp và cҧi tҥo cѫ sӣ hҥ tҫng cӭng và mӅm. Quá trình ÿa dҥng ngành và nâng cҩp cѫ sӣ hҥ
tҫng là quá trình ÿәi mӟi. Các doanh nghiӋp ÿi ÿҫu trong quá trình
ÿәi mӟi và nâng cҩp tҥo
ra các tri thӭc chung (không cҥnh tranh, không ÿӝc quyӅn) cho các doanh nghiӋp khác cӫa
nӅn kinh tӃ, nghƭa là viӋc mӝt doanh nghiӋp sӱ dөng các tri thӭc này sӁ không làm giҧm khҧ
năng cӫa mӝt doanh nghiӋp khác trong viӋc tiӃp cұn các tri thӭc này và mӑi doanh nghiӋp
ÿӅu có quyӅn sӱ dөng các tri thӭc này. Trong hҫu hӃt các trѭӡng hӧp, không thӇ tiӃn hành
cҧi thiӋn cѫ sӣ hҥ tҫ

ng nӃu chӍ dӵa vào quyӃt ÿӏnh ÿҫu tѭ cӫa mӝt doanh nghiӋp ÿѫn lҿ. Do
ÿó, các yӃu tӕ bên ngoài quy mô lӟn trong quá trình cҧi thiӋn cѫ sӣ hҥ tҫng sӁ do các doanh
 
4
Ví dө vӅ cѫ sӣ hҥ tҫng cӭng: hӋ thӕng ÿiӋn, giao thông và viӉn thông. Cѫ sӣ hҥ tҫng mӅm bao gӗm hӋ thӕng tài chính,
luұt pháp, giáo dөc, khung pháp lý, mҥng xã hӝi, giá trӏ và các cѫ cҩu vô hình khác cӫa mӝt nӅn kinh tӃ.
5
Cѫ cҩu ngành tӕi ѭu quyӃt ÿӏnh giӟi hҥn khҧ năng sҧn xuҩt cӫa mӝt nӅn kinh tӃ và hoҥt ÿӝng sҧn xuҩt thӵc tӃ có diӉn
ra trên giӟi hҥn này hay không phө thuӝc vào mӭc ÿӝ ÿҫy ÿӫ cӫa cѫ sӣ hҥ tҫng bên cҥnh các yӃu tӕ khác.
ϰ

nghiӋp khác thanh toán. Do ÿó, ngoài viӋc cҫn phҧi có cѫ chӃ thӏ trѭӡng hiӋu quҧ, chính phӫ
phҧi ÿóng mӝt vai trò năng ÿӝng và chӫ ÿҥo trong quá trình ÿa dҥng và nâng cҩp ngành và
cҧi thiӋn cѫ sӣ hҥ tҫng.

Tác ÿӝng cӫa khuôn khә này ÿӕi vӟi hoҥt ÿӝng nghiên cӭu mang ÿҫy tính thách thӭc. Phҧi hiӇu rõ
hѫn vai trò cӫa nhà nѭӟc và thӏ trѭӡng và mӭc ÿӝ tѭѫng tác gi
ӳa nhà nѭӟc và thӏ trѭӡng ÿӇ tăng
cѭӡng khu vӵc kinh tӃ tѭ nhân trong quá trình phát triӇn kinh tӃ. ĈiӅu này ÿһt ra nhiӅu câu hӓi lӟn:
Làm thӃ nào ÿӇ xây dӵng và thӵc hiӋn mӝt phѭѫng pháp phát triӇn thành công ÿӇ tҥo ÿiӅu kiӋn
thuұn lӧi cho quá trình ÿa dҥng hoá và nâng cҩp mӝt cѫ cҩu ngành sang mӝt cѫ cҩu khác? Trong
trѭӡng hӧp có tình trҥng bóp méo cѫ cҩu ngành do các chính phӫ can thiӋ
p quá ít hoһc quá sâu, các
nѭӟc có thӇ làm thӃ nào ÿӇ xây dӵng mӝt thӃ giӟi tӕt nhҩt và không còn tӗn tҥi tình trҥng bóp méo
cѫ cҩu ngành? Làm thӃ nào ÿӇ các nhà hoҥch ÿӏnh chính sách ÿҧm bҧo ÿѭӧc giai ÿoҥn quá ÿӝ diӉn
ra mӝt cách thuұn lӧi?

Phҫn còn lҥi cuӕn sách có cҩu trúc nhѭ sau: Phҫn 2 nghiên cӭu quá trình hình thành tѭ duy vӅ phát
triӇn và ÿѭa ra nhұn xét vӅ mӝt sӕ trѭӡng phái tѭ duy vӅ
phát triӇn chính. Phҫn 3 xác ÿӏnh các

nguyên tҳc cѫ bҧn và khung khái niӋm cӫa hӑc thuyӃt kinh tӃ cѫ cҩu mӟi, chӭc năng cӫa thӏ trѭӡng,
bӕn vai trò cӫa nhà nѭӟc và chiӃn lѭӧc ÿӇ thoát khӓi tình trҥng bóp méo. Phҫn 4 giӟi thiӋu các ÿiӇm
giӕng và khác nhau giӳa trѭӡng phái sinh tӃ cѫ cҩu mӟi và cNJ và thҧo luұn mӝt sӕ kiӃn thӭc cѫ bҧn
v
Ӆ các vҩn ÿӅ chính sách quan trӑng dӵa trên phѭѫng pháp mӟi này. Phҫn 5 kӃt luұn vӅ tác ÿӝng
cӫa hӑc thuyӃt kinh tӃ cѫ cҩu mӟi ÿӕi vӟi hoҥt ÿӝng nghiên cӭu cӫa Ngân hàng ThӃ giӟi.

2. SѪ LѬӦC Vӄ TѬ DUY PHÁT TRIӆN VÀ KINH NGHIӊM
6


Tăng trѭӣng kinh tӃ và tăng trѭӣng thu nhұp trên ÿҫu ngѭӡi bӅn vӳng vӟi ÿһc ÿiӇm chính là quá
trình nâng cҩp ngành và ÿәi mӟi công nghӋ không ngӯng là mӝt hiӋn tѭӧng mӟi. Trѭӟc thӡi kǤ hiӋn
ÿҥi, hҫu hӃt các nѭӟc ÿӅu ÿang trong giai ÿoҥn phát triӇn nӅn kinh tӃ nông nghiӋp tѭѫng ÿӕi lҥc hұu
vӕn chӏu tác ÿӝng cӫa chiӃn tranh và thiên tai và thuy
Ӄt Man-tuýt. Ngoҥi trӯ các tҫng lӟp cҫm
quyӅn, thӧ thӫ công và thѭѫng nhân - nhӳng ngѭӡi ÿҥi diӋn cho thiӇu sӕ ngѭӡi dân - hҫu hӃt ngѭӡi
dân làm nông nghiӋp, chăn nuôi hoһc thuӹ sҧn. Vӟi các công nghӋ và ngành nghӅ phә biӃn tҥi thӡi
ÿiӇm ÿó, viӋc phân bә nguӗn lӵc vӕn rҩt phát triӇn sau nhiӅu năm ÿѭӧc tiӃn hành tҥi các nӅn kinh
tӃ,
ÿã gҫn ÿҥt mӭc ÿӝ tӕi ѭu. Do ÿó, lӧi tích thu ÿѭӧc tӯ viӋc cҧi thiӋn cѫ sӣ hҥ tҫng trong quá trình
phân bә nguӗn lӵc là rҩt thҩp (Schultz 1964). ChӍ có thӇ ÿҥt ÿѭӧc mӭc phát triӇn kinh tӃ cao hѫn
khi tiӃn hành ÿәi mӟi công nghӋ cho hӋ thӕng
7
và ÿây ÿѭӧc coi là mӝt cú sӕc lӟn hoһc cҧi tiӃn dӵa
trên kinh nghiӋm. Trong thӡi kǤ tiӅn hiӋn ÿҥi, quá trình phát triӇn kinh tӃ ÿѭӧc thӇ hiӋn chӫ yӃu
thông qua sӵ gia tăng dân sӕ và quy mô tәng hӧp cӫa nӅn kinh tӃ. Tăng trѭӣng kinh tӃ ӣ mӭc cao,
tuy nhiên, thu nhұp trên ÿҫu ngѭӡi không thay ÿәi nhiӅu (Clark 2007; Kuznets 1966; Perkins 1969).

Khoҧng cách thu nhұp giӳa các khu vӵc, cái mà hiӋn nay sӁ ÿѭӧc cân nhҳc phát tri

Ӈn hoһc nhӳng
yӃu tӕ khác cNJng sӁ ÿѭӧc xem xét ÿang phát triӇn chiӃm tӹ khá nhӓ theo quan ÿiӇm ngày nay-ѭӟc
tính nhiӅu nhҩt là 50% (Maddison năm 2006; Bairoch năm 1993). Quҧ thӵc, mӝt sӕ quӕc gia ÿang
 
6
Bӕn ÿoҥn ÿҫu chӫ yӃu dӵa vào các báo cáo cӫa ông Lin (2009a).
7
Có ít thành tӵu ÿәi mӟi công nghӋ trѭӟc thӡi kǤ hiӋn ÿҥi, nhѭ giӟi thiӋu ngô và khoai lang có nguӗn gӕc tҥi châu Mӻ
ÿӃn các nѭӟc khác trên thӃ giӟi, ÿây là các sҧn phҭm phө ÿѭӧc phát hiӋn trong quá trình tìm kiӃm lөc ÿӏa mӟi, có thӇ
ÿѭӧc coi là mӝt cú sӕc công nghӋ ngoҥi bên ngoài. Hҫu hӃt các thành tӵu ÿәi mӟi công nghӋ trѭӟc thӡi kǤ hiӋn ÿҥi là
các sҧn phҭm phө
ÿѭӧc phát hiӋn trong quá trình lao ÿӝng thѭӡng ngày cӫa thӧ thӫ công và nông dân.
.
ϱ

phát triӇn hiӋn nay—nhѭ Trung Quӕc và mӝt phҫn cӫa Ҩn Ĉӝ cho là giàu hѫn châu Âu vào thӡi
ÿiӇm ÿó (Cipolla năm 1980; Pomeranz năm 2000; Smith năm 1776). Cho ÿӃn cuӕi thӃ kӹ mѭӡi tám,
viӋc thӵc hành tәng thӇ cӫa thӏ trѭӡng, trong ÿiӅu kiӋn hӝi nhұp, ӣ Trung Quӕc và Tây Âu ÿã ÿѭӧc
ÿem so sánh (Shiue và Keller năm 2007).

Sau khi Cách mҥng công nghiӋp bҳt ÿҫu ӣ Anh vào giӳa thӃ kӹ 18, các cuӝc th
ӵc nghiӋm ÿѭӧc thӵc
hiӋn trong phòng thí nghiӋm trӣ thành nguӗn chính cӫa sáng chӃ và ÿәi mӟicông nghӋ (Lin năm
1995; Landes năm 1998).

ĈiӅu này ÿһc biӋt ÿúng ÿӕi vӟi các phát minh vƭ mô bao gӗm các ý tѭӣng cҩp tiӃn mӟi và sӵ thay
ÿәi rӝng lӟn, rӡi rҥc và lҥ lүm nhѭ Mokyr năm 1990 ÿã ÿӏnh nghƭa. Ĉӕi vӟi các nѭӟc phát triӇn tҥi
vùng biên công nghӋ toàn cҫu, sӵ chuy
Ӈn ÿәi phѭѫng thӭc sáng chӃ công nghӋ này cho phép hӑ ÿҭy
mҥnh tiӃn bӝ công nghӋ thông qua ÿҫu tѭ vào nghiên cӭu và phát triӇn, sáng chӃ và ÿәi mӟi công

nghӋ ÿã trӣ thành xu hѭӟng nӝi tҥi (Romer năm 1986; Lucas năm 1988). Vӟi sӵ gia tăng ÿҫu tѭ vào
nghiên cӭu và phát triӇn, thay ÿәi công nghӋ ÿang ÿѭӧc tăng tӕc, cѫ cҩu công nghiӋp liên tөc ÿѭӧc
cҧi tiӃn, và nâng suҩt gia tăng. KӃt quҧ là các nѭӟc phát triӇn ӣ bán cҫu phía Tây bҳt ÿҫu thăng hoa
và sӵ phân kǤ giӳa miӅn Bҳc và miӅn Nam lӝ rõ (Baumol năm 1994; Braudel năm 1984).

KӇ tӯ năm 1820, tәng sҧn phҭm cӫa các nѭӟc tѭ bҧn tiên tiӃn tăng gҩp 70 lҫn, cùng vӟi dân sӕ tăng
gҫn 5 lҫn, thu nhұp bình quân theo ÿҫu ngѭӡi tăng 40 lҫn và tiêu thө thӵc tӃ theo ÿҫu ngѭӡi tҵng 10
l
ҫn
8
. Hình 1 cho thҩy sӵ tiӃn triӇn cӫa thu nhұp bình quân ÿҫu ngѭӡi ӣ các vùng khác nhau cӫa thӃ
giӟi tӯ năm 1 ÿӃn 2001 Sau Công Nguyên, dӵa trên sӕ liӋu ѭӟc tính cӫa Maddison (năm 2006, trang
642). Tӯ mӝt sӵ khác biӋt không ÿáng kӇ vào ÿҫu thӃ kӹ thӭ XVIII, thu nhұp bình quân ÿҫu ngѭӡi ӣ
các nѭӟc phát triӇn cӫa Tây Âu và các nhánh cӫa nó tăng lên ÿӃn hѫn 20 lҫn so vӟi các nѭӟc ÿang
phát triӇn vào cuӕi th
Ӄ kӹ XX
9
.


 
ϴ

Xem

Maddison

(1982)
ϵ
Mӝt thông báo: Nhѭ Lucas (1988) phҧn ánh phҧn ánh trong nhӳng bài giҧng Marshall cӫa ông năm 1985, Sӵ ÿa ÿҥng

giӳa các quӕc gia có thө nhұp bình quân theo ÿҫu ngѭӡi ÿѭӧc ÿӏnh lѭӧng ÿúng là rҩt lӟn.



















ϲ


Hình 1 1: GDP theo ÿҫu ngѭӡi cӫa các khu vӵc khác nhau, 1–2001 AD









          
:HVWHUQ(XURSH
:HVWHUQ2IIVKRRWV
(DVWHUQ(XURSH
)RUPHU8665
/DWLQ$PHULFD
-DSDQ
$VLDH[FO-DSDQ
$IULFD

Chú ý: Tәng sҧn phҭm quӕc nӝi (GDP) ÿѭӧc tính bҵng ÿô la Geary-Khamis quӕc tӃ năm 1990. Ĉô la Geary-Khamis —
cNJng ÿѭӧc biӃt ÿӃn nhѭ loҥi ÿӗng ÿô la quӕc tӃ—là mӝt phѭѫng pháp tә hӧp phӭc tҥp trong viӋc tính toán ngang giá sӭc
mua (PPP). ĈiӅu này tҥo ÿiӅu kiӋn cho các nѭӟc so sánh vӟi nhau. Có thӇ tìm thҩy ÿӏnh nghƭa tҥi trangweb

Nguӗn: Maddison, A. (2006). Kinh t͇ th͇ giͣ
i. Paris: Tә chӭc Hӧp tác kinh tӃ và Phát triӇn, 642.

Theo quan ÿiӇm cӫa Adam Smith tӯ ÿҫu thӃ kӹ 20, hҫu hӃt các nhà kinh tӃ hӑc tin rҵng chính sách
tӵ do kinh doanh là phѭѫng tiӋn tӕt nhҩt ÿӇ ÿҥt ÿѭӧc tăng trѭӣng bӅn vӳng trong kinh tӃ. Giҧ ÿӏnh
rҵng trong kinh tӃ hӑc phát triӇn, mӑi quyӃt ÿӏnh vӅ phân bә nguӗn lӵc ÿѭӧc thӵc hiӋn bӣi các tác
nhân kinh tӃ tѭѫng tác trong các thӏ trѭӡng không có sӵ can thiӋp c
ӫa chính phӫ. HӋ thӕng giá
không nhӳng quyӃt ÿӏnh xem sҧn xuҩt cái gì và nhѭ thӃ nào mà còn quyӃt ÿӏnh xem sҧn xuҩt cho ai.
Các hӝ gia ÿình và các công ty ÿeo ÿuәi lӧi ích cӫa chính hӑ sӁ ÿѭӧc chӍ dүn "nhѭ thӇ bҵng mӝt bàn
tay vô hình" ÿӇ làm nhӳng ÿiӅu vì lӧi ích cӫa nhӳng ngѭӡi khác và toàn bӝ xã hӝi. Tѭ tѭӣng này
ÿѭӧc Adam Smith phә biӃn rӝng rãi, dӵa trên các trҧi nghiӋm kinh tӃ trѭӟc Cuӝc cách mҥng Công
nghiӋp. Giҧ sӱ rҵng năng suҩt trong nông nghiӋp tăng và các ngành sҧn xuҩt chӫ yӃu thích hӧp vӟi
viӋc tinh chӃ nhӓ, tăng thêm cӫa các công nghӋ cNJ, truyӅn thӕng nhҵm mөc ÿích khai thác các thӏ

trѭӡng mӣ rӝng và chuyên môn hóa, vì vұy các ngành có thӇ ÿѭӧc giҧ sӱ là ÿã ÿѭӧc nói rõ trong
phân tích. VӅ cѫ bҧn nó bӓ qua khҧ năng áp dө
ng thành công các ÿәi mӟi lӟn tҥo ra các ngành mӟi
hoһc biӃn ÿәi triӋt ÿӇ các phѭѫng pháp sҧn xuҩt (Rostow 1990a).

Mһc dù phѭѫng pháp tӵ do kinh doanh không ÿѭӧc nhà kinh tӃ hӑc Marx và các nhà kinh tӃ hӑc
khác thӯa nhұn, nó ÿã trӣ thành khung trí tuӋ vѭӧt trӝi ÿӇ nghiên cӭu sӵ tăng trѭӣng trong các nӅn
kinh tӃ và duy trì nhѭ vұy trong mӝt thӡi gian dài. Phѭѫng pháp này tҩt nhiên ÿѭa ra nhiӅu quan
niӋm ÿúng vӅ quá trình phát triӇn kinh tӃ
bao gӗm "vai trò cӫa chӫ quyӅn," ví dө nhà nѭӟc
10
. Tuy
nhiên phѭѫng pháp này có mӝt thiӃu sót: nó không nhұn thҩy tҫm quan trӑng cӫa quá trình thay ÿәi
 
ϭϬ
Trong khiAdam Smith thѭӡng ÿѭӧc nhұn thҩy nhѭ là mӝt nhà tѭ tѭӣng nhұn biӃt ÿѭӧc vai trò hҥn chӃ ÿӕi vӟi nhà
nѭӟc trong chu kǤ kinh tӃ, thӵc tӃ rҵng ông ÿã hình dung ra vai trò kinh tӃ quan trӑng cho nhà nѭӟc. Giӕng nhѭ nhiӅu
nhà lý luұn hàng ÿҫu cӫa kinh tӃ hӑc thӏ trѭӡng, ông tin rҵng nhà nѭӟc cҫn làm cho các hӧp ÿӗng có hiӋu lӵc và cҩp
bҵng sáng chӃ và bҧn quyӅn
ÿӇ khuyӃn khích sӵ can tham gia và các ý tѭӣng mӟi. Ông cNJng khuyӃn nghӏ rҵng nhà nѭӟc
cҫn cung cҩp các công trình công cӝng nhѭ ÿѭӡng xá, cҫu và quӕc phòng- mӑi thӭ, ông ta giҧ ÿӏnh sӁ không ÿáng giá
ÿӕi vӟi mӛi cá nhân. Tuy nhiên, ông muӕn nhӳng ngѭӡi sӱ dөng các công trình công cӝng ÿó ÿӇ chi trҧ theo tӹ lӋ cho
viӋc sӱ dөng cӫa hӑ (Xem The Wealth of Nations, QuyӇn V). Adam Smith không ÿӅ cұp ÿӃn vai trò cӫa nhà nѭӟ
c trong
viӋc nâng cҩp nӅn công nghiӋp và thay ÿәi cѫ cҩu ÿѭӧc sinh ra cho quá trình có thӇ do do tác ÿӝng cӫa cách mҥng công
nghiӋp trӣ nên ÿánh kӇ và quan trӑng sau khi ông qua ÿӡi vào năm 1970.
ϳ

công nghӋ cѫ bҧn, liên tөc và nâng cao kӻ nghӋ, phân biӋt sӵ tăng trѭӣng kinh tӃ hiӋn ÿҥi so vӟi
tăng trѭӣng kinh tӃ thӡi kǤ tiӅn hiӋn ÿҥi (Kuznets 1966). Quá trình này không thӇ là tӵ phát trong

nӅn kinh tӃ thành công theo hàm ý cӫa kinh tӃ hӑc Marx.

Các nhà hoҥch ÿӏnh chính sách luôn ÿѭӧc bӏ ҧm ҧnh bӣi s͹ phát tri͋n kinh t͇, ÿó là, kӻ xҧo ÿӇ tә
chӭc các nguӗn lӵc và thӇ
chӃ cӫa mӝt ÿҩt nѭӟc ÿӇ tҥo ra và phân phӕi nhiӅu hàng hóa và dӏch vө
hѫn, và ÿӇ duy trì tiӃn bӝ xã hӝi ÿӅu ÿһn và ngày càng thành công. Tuy nhiên, nhӳng gì ÿã ÿѭӧc
biӃt ÿӃn nhѭ các n͉n kinh phát tri͋n là mӝt nguyên tҳc phө tѭѫng ÿӕi mӟi cӫa kinh tӃ hӑc (Bell
1987). Phҧi mҩt mӝt bài báo cӫa Rosenstein Rodan (1943) ÿӇ ÿѭa các vҩn ÿӅ phát triӇn này ra hàng
ÿҫu các nguyên lý kinh tӃ. Bài báo cNJng cNJ
ng cho rҵng vòng tuҫn hoàn phát triӇn thuұn lӧi vӅ cѫ
bҧn dӵa trên sӵ tѭѫng tác giӳa các nӅn kinh tӃ có quy mô ӣ cҩp ÿӝ doanh nghiӋp cá nhân và quy mô
thӏ trѭӡng. Ĉһc biӋt, nó giҧ ÿӏnh rҵng các phѭѫng pháp sҧn xuҩt hiӋn ÿҥi có thӇ ÿem lҥi năng suҩt
cao hѫn các phѭѫng pháp truyӅn thӕng chӍ khi nào thӏ trѭӡng ÿӫ lӟn cho mӭc năng suҩt cӫa hӑ
ÿӇ
bù lҥi cho sӵ cҫn thiӃt trҧ lѭѫng cao hѫn. Tuy nhiên, quy mô cӫa thӏ trѭӡng phө thuӝc vào mӭc ÿӝ
mà các kӻ thuұt hiӋn ÿҥi này ÿѭӧc thông qua. Do ÿó, nӃu quá trình hiӋn ÿҥi hóa có thӇ ÿѭӧc bҳt ÿҫu
trên mӝt quy mô rҩt lӟn, thì quá trình phát triӇn kinh tӃ sӁ là tӵ cӫng cӕ và tӵ duy trì. NӃu không,
các nѭӟc sӁ bӏ mҳc kҽt trong nghèo ÿói không biӃt ÿӃn bao giӡ.

Khuôn khә cӫa Rosenstein Rodan ÿã gây ra mӝt làn sóng các ý tѭӣng tѭѫng tӵ (Chang 1949; Lewis
1954; Myrdal 1957; Hirschman 1958), ÿѭӧc biӃt ÿӃn nhѭ là cách tiӃp cұn sӵ phát triӇn kinh tӃ theo
chӫ nghƭa cҩu trúc. ĈiӇm bҳt ÿҫu cӫa nó là cuӝc chiӃn chӕng ÿói nghèo, và công nhұn rҵng, trong
nhiӋm vө phát triӇn cӫa mình, các nѭӟc ÿang phát triӇn ÿang phҧi ÿӕi mһt vӟi các thách thӭc vӅ mһt
cҩu trúc khác vӟi các thách thӭ
c cӫa các nѭӟc có thu nhұp cao. Nó nәi lên tӯ mӝt bӕi cҧnh ÿѭӧc
ÿánh dҩu bҵng hai sӵ kiӋn lӏch sӱ và mӝt lӵc lѭӧng trí tuӋ chính: Cuӝc Ĉҥi khӫng hoҧng, sӵ công
nghiӋp hóa thành công tҥi Liên Xô và sӵ nәi lên cӫa kinh tӃ hӑc Keynesian, trong ÿó nhҩn mҥnh
tҫm quan trӑng cӫa thҩt bҥi thӏ trѭӡng và sӵ cҫn thiӃt cho vai trò tích cӵc cӫa chính phӫ trong nӅn
kinh tӃ. Có lұp luұn cho rҵng, do sӵ cӭng nhҳc vӅ cҩu trúc và các vҩn ÿӅ phӕi hӧp trong các thӏ
trѭӡng cӫa các nѭӟc phát triӇn, các nӅn công nghiӋp nһng hiӋn ÿҥi không thӇ phát triӇn tӵ phát tҥi

mӝt nѭӟc ÿang phát triӇn.

Luұn ÿiӇm thҩt bҥi thӏ trѭӡng ÿã trӣ thành cӕt lõi cӫa "kinh tӃ hӑc phát triӇn, nәi lên sau ThӃ chiӃn
II
11
. Dѭӟi ҧnh hѭӣng cӫa lý thuyӃt Keynesian và niӅm tin vào sӵ thành công trong nӅn kinh tӃ cӫa
Liên Xô, các lý thuyӃt chính trong giai ÿoҥn ÿҫu cӫa kinh tӃ hӑc phát triӇn cho rҵng thӏ trѭӡng bao
gӗm các khuyӃt ÿiӇm không thӇ vѭӧt qua và nhà nѭӟc là mӝt phѭѫng tiӋn bә sung mҥnh mӁ ÿӇ ÿҭy
mҥnh tӕc ÿӝ phát triӇn kinh tӃ. NhiӅu nhà kinh tӃ hӑc phát triӇn vào thӡi gian ÿó ӫng hӝ
rҵng nhà
nѭӟc cҫn khҳc phөc các thҩt bҥi thӏ trѭӡng bҵng cách ÿóng mӝt vai trò hàng ÿҫu trong viӋc thúc ÿҭy
công nghiӋp hóa, trӵc tiӃp phân bә nguӗn lӵc cho ÿҫu tѭ và thành lұp các doanh nghiӋp nhà nѭӟc
trong các ngành công nghiӋp nһng lӟn ÿӇ kiӇm soát "nhӳng ÿӍnh cao chӍ huy" (Hirschman 1958;
Nurkse 1953; Rosenstein-Rodan 1943).
 
ϭϭ
Lƭnh vӵc mӟi cӫa kinh tӃ hӑc phát triӇn ÿѭӧc xem nhѭ là bao gӗm kém phát triӇn vì "kinh tӃ hӑc thông thѭӡng"
không áp dөng ((Hirschman, 1982). Hӑc thuyӃt thѭѫng mҥi và phát triӇn và các quy ÿӏnh ÿѭӧc căn cӭ trên mӝt sӕ thӵc
tӃ ÿѭӧc chҩp nhұn rӝng rãi và các giҧ thuyӃt vӅ các nѭӟc ÿang phát triӇn (Krueger, 1997); ÿiӅu này bao gӗm: 1) cѫ cҩu
sҧn xuҩt cӫa các nѭӟc ÿ
ang phát triӇn có xu hѭӟng thiên vӅ sҧn xuҩt hàng hóa cѫ bҧn; 2) nӃu chính sách ÿѭӧc thông qua
cӫa các nѭӟc ÿang phát triӇn cӫa thѭѫng mҥi tӵ do, lӧi thӃ só sánh cӫa các nѭӟc này sӁ mãi thuӝc vӅ viӋc sҧn xuҩt hàng
hóa cѫ bҧn; 3) tính co giãn thu nhұp toàn cҫu và tính co giãn giá cӫa nhu cҫu ÿӕi vӟi hàng hóa cѫ bҧn thҩp; 4) tích lNJy
vӕn là cҫn thiӃt ÿӇ tăng trѭӣng và, trong giai ÿoҥn ÿҫu cӫ
a phát triӇn, nó có thӇ xҧy ra vӟi tҫm quan trӑng cӫa hàng hóa
vӕn. Căn cӭ trên các thӵc tӃ này và các hӑc thuyӃt, ÿó là mӝt bѭӟc ÿӇ tin rҵng quá trình phát triӇn là công nghiӋp hóa và
hiӋn ÿҥi hóa gӗm có chӫ yӃu trong sӵ thay thӃ sҧn xuҩt hàng hóa trong nѭӟc cho nhұp khҭu (Chenery, 1958).
ϴ


Sӵ sөt giҧm cӫa thѭѫng mҥi quӕc tӃ trong cuӝc Ĉҥi khӫng hoҧng ÿã dүn ÿӃn sӵ bi quan vӅ xuҩt
khҭu trong thӡi kǤ Hұu chiӃn. Tҥi Châu Mӻ La Tinh chҷng hҥn, các nhà lãnh ÿҥo chính trӏ và giӟi
ѭu tú trong xã hӝi chӏu ҧnh hѭӣng mҥnh mӁ bӣi sӵ suy thoái vӅ các mһt thѭѫng mҥi, khó khăn kinh
tӃ gһp phҧi trong cuӝc
Ĉҥi khӫng hoҧng trong thұp niên 1930, và luұn ÿiӇm do Prebisch (1950) và
Singer (1950) phát triӇn. hӑ tin rҵng sӵ sөt giҧm vӅ mһt thѭѫng mҥi ÿӕi vӟi xuҩt khҭu các hàng hóa
cѫ bҧn là vҩn ÿӅ kinh niên, dүn ÿӃn sӵ chuyӇn giao thu nhұp tӯ các nѭӟc ÿang phát triӇn nguӗn lӵc
theo chiӅu sâu sang các nѭӟc phát triӇn vӕn theo chiӅu sâu. Hӑ lұp luұn rҵng cách ÿӇ mӝt nѭӟc ÿang
phát triӇn tránh bӏ khai thác bӣi các nѭӟc phát triӇn là phát triӇn các ngành công nghiӋp sҧn xuҩt
trong nѭӟc thông qua mӝt quá trình ÿѭӧc gӑi là thay thӃ nhұp khҭu.

Hѫn nӳa, sӵ nәi lên cӫa các thuӝc ÿӏa và bán thuӝc ÿӏa trѭӟc ÿây nhѭ các nhà nѭӟc ÿӝc lұp mӟi ӣ
Châu Á và Trung Ĉông và sau ÿó ӣ Châu Phi, ÿã ÿѭӧc kèm theo bҵng tình cҧm dân tӝc mҥnh mӁ.
So vӟi các nѭӟc phát triӇn, các nѭӟc ÿang phát tri
Ӈn này có tӕc ÿӝ tăng trѭӣng kinh tӃ cӵc kǤ thҩp
và tәng sҧn phҭm quӕc gia trên ÿҫu ngѭӡi, tӹ lӋ sinh và tӹ lӋ tӱ vong cao, kiӃn thӭc giáo dөc trung
bình thҩp và cѫ sӣ hҥ tҫng rҩt lҥc hұu. Hӑ tұp trung chӫ yӃu vӅ sҧn xuҩt và xuҩt khҭu các hàng hóa
quan trӑng và nhұp khҭu hҫu hӃt các hàng hóa sҧn xuҩt cӫa hӑ. Vì vұy, vҩn ÿӅ trӑng tâm ÿӕi vӟi
mӛi chѭѫng trình nghӏ sӵ quӕc gia cӫa chính phӫ các nѭӟc ÿang phát triӇn ÿӇ phát triӇn nӅn kinh tӃ
mӝt cách ÿӝc lұp là ÿҥt ÿѭӧc ÿà kinh tӃ nhanh chóng và giҧm nghèo ÿói.

Mһc dù có sӵ thӓa thuұn rӝng rãi vӅ chҭn ÿoán giӳa các nhóm các nhà kinh tӃ hӑc theo chӫ nghƭa
cҩu trúc, ÿã có sӵ bҩt ÿӗng ÿӕi vӟ
i các chính sách cө thӇ ÿӇ thӵc hiӋn ÿӇ thoát ra khӓi cái bүy và bҳt
ÿҫu mӝt vòng tuҫn hoàn thuұn lӧi.

Rosenstein Rodan dѭӡng nhѭ chӍ ra rҵng Big Push (chѭѫng trình ÿҫu tѭ lӟn và ÿѭӧc phӕi hӧp cӫa

chính phӫ) là giҧi pháp. Nurkse (1953) cNJng nhұn thҩy nhӳng trӣ ngҥi chính ÿӇ phát triӇn trong thӏ
trѭӡng hҽp và ÿӅ xuҩt rҵng chӍ có các khoҧn ÿҫu tѭ mӟi ÿѭӧ
c công nhұn ÿӗng thӡi mӟi có thӇ tҥo ra
nhu cҫu cҫn thiӃt. Trong lý thuyӃt "tăng trѭӣng cân bҵng" cӫa mình, ông nhұn ra rҵng viӋc thiӃu vӕn
làm kiӅm chӃ sӵ phát triӇn, ÿѭӧc hiӇu nhѭ là sӵ mӣ rӝng thӏ trѭӡng và gia tăng trong sҧn xuҩt.
Nhӳng ngѭӡi khác nhѭ Hirschman ÿӅ nghӏ rҵng vӕn ÿӅ không phҧi là thiӃu vӕn mà là thiӃu năng
lӵc c
ӫa doanh nghiӋp, sӵ phҧn ánh các yӃu tӕ mang tính tә chӭc. Hӑ ÿӅ nghӏ rҵng "phѭѫng pháp
tăng trѭӣng không cân bҵng" trong ÿó các khoҧn ÿҫu tѭ sӁ không ÿѭӧc trҧi ÿӅu tҥi các nӅn kinh tӃ
nghèo mà tұp trung vào các dӵ án ÿã chӑn trong các ngành kinh tӃ then chӕt có sӵ liên kӃt mҥnh mӁ
giӳa lҥc hұu và tiên tiӃn. Nói tóm lҥi, nhiӅu chính phӫ cӫa các nѭӟc ÿang phát triӇn coi tăng trѭӣng
kinh tӃ là trách nhiӋm trӵc tiӃp và hàng ÿҫu cӫa hӑ. Cuӕi cùng, nhiӅu tә chӭc ÿa phѭѫng có thӃ lӵc,
nhѭ Ngân hàng ThӃ giӟi thông qua tѭ duy chӫ nghƭa cҩu trúc trong cách tiӃp cұn cӫa hӑ vӟi sӵ phát
triӇn kinh tӃ.

Tuy nhiên trong nhiӅu trѭӡng hӧp, các kӃt quҧ ÿáng thҩt vӑng. Thay vì các mӭc thu nhұp cùng ÿә
vӅ cho các nѭӟc phát triӇn, mӭc thu nhұp cӫa các n
ѭӟc ÿang phát triӇn trì trӋ hoһc thұm chí xҩu ÿi
và khoҧng cách thu thұp vӟi các nѭӟc phát triӇn mӣ rӝng. Tҥi nhiӅu nѭӟc ÿang phát triӇn, can thiӋp
cӫa chính phӫ có dӵ ÿӏnh cNJng không thành công. Ĉây là các trѭӡng hӧp cӫa các nѭӟc Châu Mӻ La
Tinh, Châu Phi và Nam Á vào thұp kӹ 60 và 70 cӫa thӃ kӹ 20 khi sӵ thay thӃ nhұp khҭu và bҧo vӋ
là các ÿһc tính cҫn thiӃt cӫa chiӃn lѭӧc phát triӇn.
ϵ


Mӝt trong nhӳng lý do chính cho sӵ thҩt bҥi cӫa nhiӅu nѭӟc xã hӝi chӫ nghƭa trѭӟc ÿây và các nѭӟc
ÿang phát triӇn ÿӇ ÿҥt ÿѭӧc sӵ tăng trѭӣng năng ÿӝng trong các quá trình chuyӇn tiӃp cӫa hӑ là thӵc
tӃ rҵng hӑ nӛ lӵc bҩt chҩp mӑi lӧi thӃ so sánh ÿѭӧc xác ÿӏnh bҵng cѫ cҩu hiӃn tһng và dành ѭu tiên
cho phát triӇn các ngành công nghiӋ
p nһng tұp trung vào vӕn khi vӕn cӫa các nӅn kinh tӃ cӫa hӑ bӏ

khan hiӃm
12
. ĈӇ thӵc hiӋn các chiӃn lѭӧc này, các chính phӫ cӫa các nѭӟc ÿang phát triӇn phҧi bҧo
vӋ các doanh nghiӋp phi hӳu hiӋu cӫa các ngành ÿѭӧc ѭu tiên cӫa hӑ. Tuy nhiên, vì các chính phӫ
thѭӡng có khҧ năng thu thuӃ bӏ hҥn chӃ, sӵ bҧo vӋ trên quy mô rӝng và các trӧ cҩp không thӇ duy trì
bҵng các nguӗn tài chính hҥn chӃ. Chính phӫ phҧi nhӡ ÿӃn các biӋn pháp hành chính, cҩp cho các
doanh nghiӋp phi hӳu hi
Ӌu trong các ngành ÿѭӧc ѭu tiên sӵ ÿӝc quyӅn thӏ trѭӡng, lãi suҩt thҩp, nӝi
tӋ có giá trӏ cao và giá kiӇm soát ÿӕi vӟi nguyên liӋu thô - ÿӇ giҧm phí tәn ÿҫu tѭ và hoҥt ÿӝng cӫa
các doanh nghiӋp phi hӳu hiӋu. Sӵ can thiӋp nhѭ vұy gây ra tình trҥng thiӃu phә biӃn quӻ, ngoҥi hӕi
và nguyên liӋu thô. Các chính phӫ phҧi phân bә trӵc tiӃp các nguӗn lӵc cho các doanh nghiӋp này
thông qua kênh hành chính, bao gӗ
m lұp kӃ hoҥch quӕc gia tҥi các nѭӟc xã hӝi chӫ nghƭa và phân
phӕi xӃp hҥng tín dөng, ÿҫu tѭ và cҩp phép nhұp cҧnh vào các nѭӟc ÿang phát triӇn phi xã hӝi chӫ
nghƭa (Lin 2009a; Lin and Li 2009).
13


Bҵng cách ngăn chһn các ngành công nghiӋp không bӅn vӳng khӓi cҥnh tranh nhұp khҭu, các nѭӟc
ÿang phát triӇn cNJng áp các loҥi phí tәn khác nhau vào các nӅn kinh tӃ cӫa hӑ. ViӋc bҧo vӋ thѭӡng
dүn ÿӃn: (i) sӵ tăng giá nhұp khҭu cӫa và các hàng hóa thay thӃ nhұp khҭu tѭѫng ÿӕi so vӟi giá thӃ
giӟi và sӵ biӃn dҥng trong các ѭu ÿãi, thúc ÿҭy nӅn kinh tӃ ÿӇ tiêu thө
hӛn hӧp sai trái cӫa hàng hóa
tӯ quan ÿiӇm hiӋu quҧ kinh tӃ; (ii) phân mҧng thӏ trѭӡng, nhѭ nӅn kinh tӃ sҧn xuҩt ra quá nhiӅu
hàng hóa quy mô nhӓ, mӝt lҫn nӳa dүn ÿӃn sӵ tәn thҩt vӅ hiӋu quҧ kinh tӃ; (iii) nó làm giҧm sӵ
canh tranh vӟi công ty nѭӟc ngoài và khuyӃn khích sӭc mҥnh ÿӝc quyӅn cӫa các công ty trong nѭӟc
mà chӫ sӣ hӳu có quan hӋ tӕt vӅ chính tr
ӏ; và (iv) nó tҥo ra các cѫ hӝi cho thuê và tham nhNJng,
trong ÿó nêu ra ÿҫu vào và chi phí giao dӏch (Krueger 1974)
14

.

Khi các chiӃn dӏch phát triӇn kinh tӃ có sӵ lãnh ÿҥo cӫa chính phӫ dӵa trên nhӳng bài hӑc thuӝc
thuyӃt cҩu trúc không thành công trên nhiӅu quӕc gia, các phѭѫng pháp tiӃp cұn thӏ trѭӡng tӵ do ÿã
xuҩt hiӋn ÿӇ chiӃn thҳng và ҧnh hѭӣng ÿӃn tѭ duy phát triӇn. Xu hѭӟng này ÿã ÿѭӧc cӫng cӕ thông
qua mӝt cuӝc cách mҥng mӟi trong các nӅn kinh tӃ vƭ mô. Sӵ leo thang cӫa tình trҥng l
ҥm phát
trong thұp kӹ 70 cӫa thӃ kӹ 20, khӫng khoҧng nӧ ӣ Châu Mӻ La Tinh, và sӵ sөp ÿә cӫa hӋ thӕng xã
 
ϭϮ
Có các hӑc thuyӃt ÿáng trӑng hӗ trӧ chiӃn lѭӧc dành ѭu tiên cho ngành công nghiӋp vӕn-hàng hóa, nhѭ là mô hình
phát triӇn kinh tӃ ÿѭӧc tҥo ra bӣi nhà thӕng kê Ҩn Ĉӝ, Parsanta Chandra Mahalanobis năm 1953, ÿã trӣ thành căn cӭ
cho kӃ hoҥch 5 năm lҫn thӭ hai cӫa Ҩn Ĉӝ (Bhagwati and Chakravarty, 1969) và luұn án cӫa Amartya Sen tҥi Ĉҥi hӑc
Cambridge, ÿѭӧc phát hành thành sách sau ÿó (1960).
ϭϯ
Có các giҧ thuyӃt lӵa chӑn cho các can thiӋp cӫa chính phӫ và sӵ bóp méo trong các nѭӟc ÿang phát triӇn, ÿһc biӋt là
ӣ các nѭӟc Châu Mӻ La Tinh. Trong các mô hình cӫa Olson (1982), Acemoglu et al. (2001, 2002, 2005), Grossman và
Helpman (1996 and 2001) và Engerman và Sokoloff (1997), hӑ lұp luұn rҵng sӵ can thiӋp cӫa chính phӫ và các bóp
méo vӅ tә chӭc tӯ viӋc giành ÿѭӧc cӫa chính phӫ bҵng quyӅn lӵc. Các mô hình cӫa hӑ có thӇ giҧi thích mӝt cách hӧp lý
mӝt sӕ can thiӋp và sӵ bóp méo có thӇ thҩy
ÿѭӧc nhѭ hҥn ngҥch nhұp khҭu, trӧ cҩp thuӃ, các quy ÿӏnh nhұp cҧnh... Tuy
nhiên, các hӑc thuyӃt cӫa hӑ không thӇ giҧi thích sӵ tӗn tҥi cӫa các can thiӋp và bóp méo quan trӑng khác—ví dө sӵ
thâm nhұp cӫa các doanh nghiӋp nhà nѭӟc tҥi các nѭӟc ÿang phát triӇn, ÿӕi vӟi lӧi ích cӫa nhӳng ngѭӡi có quyӅn lӵc và
vì hҫu hҫu sӵ biӃn dҥn ÿӇ bҧo v
Ӌ các ngành công nghiӋp ÿѭӧc áp dөng vào thұp kӹ 40 và 50 cӫa thӃ kӹ 20 khi hҫu hӃt
nhӳng ngѭӡi có quyӅn lӵc là giai cҩp ÿӏa chӍ. Tuy nhiên, khi chính phӫ giӟi thiӋu mӝt bóp méo, các nhóm lӧi ích sӁ
ÿѭӧc tҥo ra nӃu bóp méo ÿó nhҵm mөc ÿích cao quý. Lұp luұn vӅ lӧi ích có thӇ thích hӧp ÿӇ giҧi thích sӵ khó khăn ÿӇ
loҥi bӓ sӵ bóp méo.

ϭϰ

XemKrugman (1993) ÿӇ giҧi thích chung các vҩn ÿӅ này.
ϭϬ

hӝi chӫ nghƭa nhӳng năm 1980 ÿã gây ra thӱ thách lӟn cho mhӳng nӅn kinh tӃ thuӝc thuyӃt kinh tӃ
Keynes ÿang phә biӃn lúc ÿó.

Vӟi nӛ lӵc giҧm thiӇu tӹ lӋ lҥm phát cao trong bӕi cҧnh thӯa thãi nhân lӵc, chính phӫ Mӻ ÿã thҳt
chһt chính sách tài chính và tiӅn tӋ năm 1969-mӝt ÿӝng thái chính sách phù hӧp vӟi sӵ khôn ngoan
cӫa thuyӃt kinh tӃ Keynes thông thѭӡng. Ĉi
Ӆu này ÿã dүn tӟi sӵ gia tăng mҥnh mӁ cӫa nҥn thҩt
nghiӋp nhѭng lҥm phát gҫn nhѭ không giҧm. Trҧi nghiӋm ÿó làm cho lý thuyӃt kǤ vӑng trong các
nӅn kinh tӃ vƭ mô trӣ nên hӧp lý, chӭng tӓ rҵng trong các nӅn kinh tӃ thӏ trѭӡng, nhӳng giai ÿoҥn
lҥm phát kéo dài ÿѭa ÿӃn lҥm phát kǤ vӑng cao hѫn dӵa trên chính sách tiӅn lѭѫng và các khoҧn
thanh toán cӕ ÿӏnh khác theo hӧp ÿӗng.

Trong bӕi cҧnh sӵ gia tăng liên tiӃp cӫa lѭѫng danh nghƭa, chính sách tiӅn tӋ và tài khóa phҫn lӟn
hҥn chӃ ҧnh hѭӣng ÿӃn sҧn lѭӧng và nҥn thҩt nghiӋp, và có chút ҧnh hѭӣng tӟi lҥm phát. Lý thuyӃt
kǤ vӑng hӧp lý ÿã bác lҥi cѫ sӣ lý thuyӃt dӵa trên thuyӃt cҩu trúc vӅ vai trò cӫa nhà nѭӟc trong áp
dөng chính sách tài khóa và chính sách tiӅn tӋ cho quá trình phát tri
Ӈn kinh tӃ.

Cuӝc khӫng hoҧng Châu Mӻ La tinh nә ra vào năm 1982 khi các thӏ trѭӡng tài chính quӕc tӃ nhұn
ra rҵng sӵ sөp ÿә cӫa hӋ thӕng Bretton Woods ÿã ÿҭy mӝt sӕ quӕc gia có năng lӵc tiӃp cұn vӕn
nѭӟc ngoài hҥn chӃ vào hoàn cҧnh mà hӑ không thӇ chi trҧ vӕn vay. Cuӝc khӫng hoҧng càng bӏ tӗn
ÿӑng bӣi nhӳng cú sӕc tӯ bên ngoài liên quan ÿӃn n
ӝi tӕ làm lung lay Mexico và mӝt vài nӅn kinh
tӃ Mӻ La tinh khác, tình trҥng này càng nһng nӅ do tӹ lӋ nӧ chѭa trҧ thӵc tӃ cӫa thӃ giӟi (Cardoso
và Helwege năm 1995). ĈiӅu này ÿã thúc ÿҭy các tә chӭc cho vay ÿa phѭѫng và ngân hàng ÿa
phѭѫng-ÿһc biӋt là Mӻ-kêu gӑi mӝt loҥt các cuӝc cҧi cách toàn diӋn cӫa các nӅn kinh tӃ Mӻ La tinh
và chӫ trѭѫng mӝt tұp hӧp các chính sách thӏ

trѭӡng tӵ do tiӃp theo sau nhӳng tiêu chuҭn cӫa các
nӅn kinh tӃ vƭ mô kǤ vӑng hӧp lý sau ÿó ÿѭӧc biӃt ÿӃn là Washington Consensus (Williamson năm
1990).

Cuӕi cùng, sӵ sөp ÿә cӫa các nӅn kinh tӃ xã hӝi chӫ nghƭa trong nӱa cuӕi thұp niên 1980 ÿã khiӃn
Francis Fukuyama công bӕ "ÿoҥn cuӕi cӫa Lӏch sӱ", dѭӡng nhѭ ÿã ÿánh dҩu sӵ chiӃn thҳng hoàn
toàn cӫa các n
Ӆn kinh tӃ thӏ trѭӡng tӵ do so vӟi lý thuyӃt ÿӅ xѭӟng cӫa sӵ can thiӋp cӫa nhà nѭӟc
theo thuyӃt cҩu trúc và hӋ thӕng kinh tӃ quy hoҥch tұp trung.

Hҫu hӃt các nӅn kinh tӃ theo xu hѭӟng chӫ ÿҥo giҧi nghƭa cho thӡi ÿiӇm mà can thiӋp cӫa chính phӫ
vào nӅn kinh tӃ ÿã chҳc chҳn thҩt bҥi bӣi vì sӵ sai lӋch hiӇn nhiên trong viӋc phân bә các ngu
ӗn lӵc,
cung cҩp, và giá cҧ, và sӵ thiӃu sót cӫa mӝt tұp hӧp khuyӃn khích phát triӇn cho tác nhân kinh tӃ.
Chúng giҧi thích cho sӵ sөp ÿә kinh tӃ ӣ Ĉông và Trung Âu và Liên Xô cNJ trѭӟc ÿây, và sӵ ÿình trӋ
và khӫng hoҧng thѭӡng xuyên ӣ Châu Mӻ La tinh và các nѭӟc ÿang phát triӇn khác nhѭ minh
chӭng rҵng nhà nѭӟc không nên cӕ gҳng ÿóng vai trò hàng ÿҫu trong viӋc khӣi xѭӟng công cuӝc
công nghiӋp hóa.

Nhӳ
ng quan ÿiӇm này kích thích ham muӕn thành công cӫa viӋc tiӃp cұn thӏ trѭӡng tӵ do và tѭ duy
phát triӇn tұp trung theo lý thuyӃt Washington Consensus.

Mһc dù Washington Consensus ban ÿҫu ÿѭӧc trình bày nhѭ là mӝt bҧn tóm tҳt cӫa nhӳng gì hҫu hӃt
mӑi ngѭӡi tҥi Washington tin rҵng châu Mӻ La tinh (không phҧi tҩt cҧ các nѭӟc) nên ÿѭӧc thӵc
hiӋn nhѭ năm 1989 (không phҧi tҩt cҧ mӑi thӡi ÿiӇm)", lý thuyӃt này ÿã nhanh chóng có giá tr
ӏ nhѭ
là "mӝt tұp hӧp các chính sách tân tӵ do mà các tә chӭc tài chính quӕc tӃ ÿã áp dөng trong các nѭӟc
ϭϭ


không may rӫi ro và ÿҭy các nѭӟc này ÿӃn khӫng hoҧng và cҧnh nghèo khә thiӃu thӕn" (Williamson
2002). Nó ÿã thúc ÿҭy quá trình tӵ do hóa kinh tӃ, tѭ nhân hóa và viӋc thӵc hiӋn các chѭѫng trình
bình әn nghiêm khҳc. ThӃ giӟi ÿã tranh luұn khá nhiӅu vӅ kӃt quҧ cӫa các chính sách này trong tiӃn
trình tăng trѭӣng và tҥo viӋc làm (Easterly, Loayza và Montiel năm 1996; Easterly năm 2001).

Vào cuӕi thұp niên 1980 và song song vӟi sӵ thҧi hӗi cӫa thuyӃt cҩu trúc và sӵ thӏnh hành c
ӫa tiӃp
cұn lý thuyӃt thӏ trѭӡng tӵ do, cӝng ÿӗng nghiên cӭu kinh tӃ phát triӇn ÿã chӭng kiӃn sӵ chҩm dӭt
cӫa kӹ nguyên bӏ chi phӕi bӣi sӵ suy thoái xuyên quӕc gia, nhҵm cӕ gҳng xác ÿӏnh yӃu tӕ quyӃt
ÿӏnh tăng trѭӣng. ViӋc tiӃp cұn ÿó tұp trung vào sӵ ÿӝc lұp và hiӋu ӭng biên hҥn cӫa vô sӕ yӃu tӕ

quyӃt ÿӏnh tăng trѭӣng. ĈiӅu này dүn ÿӃn sӵ tuyӃn tính hóa cӫa các mô hình lǤ thuyӃt phӭc hӧp.
Tuy nhiên, quan ÿiӇm chung vүn là các yӃu tӕ quyӃt ÿӏnh tăng trѭӣng tѭѫng tác lүn nhau. ĈӇ thành
công, phҧi thӵc hiӋn mӝt sӕ cҧi cách chính sách cùng vӟi các cҧi cách khác. Nhұn thӭc chung là các
quy ÿӏnh chính sách bҳt buӝc xuҩt phát tӯ nhӳng sӵ thoái lui nhѭ vұy không cho ÿѭӧc các kӃt qu
ҧ
hӳu hình.

Mӝt viӉn cҧnh khác vӅ các tính chҩt không tuyӃn tính là tiӃp cұn Growth Diagnostics hay Decision
Tree do Hausmann, Rodrik, Velasco (2005) ÿӅ xuҩt. ĈӅ xuҩt này công nhұn vai trò trung tâm cӫa sӵ
thay ÿәi cҩu trúc trong phát triӇn kinh tӃ và biӋn luұn rҵng có các hҥn chӃ ràng buӝc cho sӵ phát
triӇn cӫa mӝt ÿҩt nѭӟc. ĈiӅu này ngө ý là không thӇ chӍ ra qui ÿӏnh bҳt buӝc trong mӝt lƭnh vӵc
chính cӫa chính sách ÿang ngăn c
ҧn sӵ tăng trѭӣng thұm chí nӃu các cuӝc cҧi cách trong các lƭnh
vӵc có khҧ thi ÿi chăng nӳa. Các tác giҧ lý thuyӃt này gӧi ý rҵng các hҥn chӃ bҳt buӝc có thӇ thay
ÿәi theo thӡi gian và qua các quӕc gia. Có thӇ kӃt luұn rҵng sӵ xác ÿӏnh hҥn chӃ bҳt buӝc, do ÿó, có
vӏ trí chӫ ÿҥo trong thӵc tӃ. Khung lý thuyӃt này nêu bұt sӵ bҩt lӵc cӫa chính phӫ trong viӋ
c cҧi
cách mӑi thӭ và gây áp lӵc cho nhu cҫu ѭu tiên các cuӝc cҧi cách mà chúng nên ÿѭӧc thӵc hiӋn
thông qua thông tin biӇu lӝ bӣi giá cҧ vô hình.

Sӵ phân kǤ trong viӋc thӵc hiӋn tăng trѭӣng giӳa các quӕc gia phát triӇn và ÿang phát triӇn bҩt chҩp
nhӳng dӵ ÿoán cӫa lý thuyӃt kinh tӃ chӫ ÿҥo vӅ sӵ hӝi tө, ÿã gây ra rҩt nhiӅu tranh cãi. Mӝt sӕ
ngѭӡi kӃ
t luұn rҵng các qui ÿӏnh chính sách và/hoһc các kǤ vӑng vӅ hiӋu quҧ cӫa chúng ÿã sai.
Ngѭӡi khác qua quan sát cho rҵng các nhà nghiên cӭu tăng trѭӣng chú ý rҩt ít ÿӃn tính ÿӗng nhҩt
(các ÿһc ÿiӇm ÿһc biӋt cӫa mӛi quӕc gia). Gӧi ý vӅ phân phӕi xuyên quӕc gia có thӇ theo ÿa phѭѫng
thӭc (cùng vӟi sӵ tӗn tҥi cӫa "các câu lҥc bӝ hӝi tө") ÿã không giҧi quyӃt cuӝ
c tranh cãi vӅ nhӳng
phѭѫng hѭӟng nào cҫn thiӃt cho nghiên cӭu tăng trѭӣng. Thay vào ÿó, nhiӅu thҳc mҳc cѫ bҧn ÿã
ÿѭӧc bàn thҧo lҥi trong chѭѫng trình nghӏ sӵ: Có phҧi các chuyên gia kinh tӃ phát triӇn ÿang tìm
kiӃm sai ÿӏa ÿiӇm trong cuӝc ÿiӅu tra các yӃu tӕ quyӃt ÿӏnh tăng trѭӣng hay không? Có nên tұp
trung vào các tә chӭc [k͇t qu̫ ÿӏnh chӃ], thay thӃ hoһc b
ә sung thêm vào chính sách hay không?
Và, giҧ ÿӏnh rҵng chúng không gây hҥi cho các yӃu tӕ khác, làm thӃ nào kӃt quҧ ÿӏnh chӃ có thӇ
tăng trѭӣng?

Nhӳng câu hӓi không có câu trҧ lӡi này ÿã ÿѭӧc bàn luұn trên bàn nghӏ sӵ trong mӝt thӡi gian dài.
Bҳt ÿҫu tӯ thұp niên 1980, nhiӅu chuyên gia kinh tӃ phát triӇn cӕ gҳng hiӇu rõ hѫn vӅ nguyên nhân
cӫa các mӕi liên hӋ, và các kênh truyӅn tҧi ÿa dҥng thông qua nhӳng chính sách, thay ÿәi ÿӏnh ch
Ӄ
hoһc tài trӧ nѭӟc ngoài ҧnh hѭӣng ÿӃn tăng trѭӣng.

Ĉó cNJng là nhân tӕ cѫ bҧn cho sӵ tұp trung nhiӅu hѫn vào nghiên cӭu tăng trѭӣng vӅ các vҩn ÿӅ
ӭng xӱ vi mô trong cҩp ÿӝ gia ÿình và doanh nghiӋp, vӟi hai mөc tiêu: (i) cho phép sӵ ÿӗng nhҩt
ϭϮ

trong nӅn kinh tӃ (xuyên quӕc gia hoһc nӝi bӝ quӕc gia), và (ii) ÿiӅu tra xem các qui ÿӏnh cѭӥng chӃ
tăng trѭӣng ҧnh hѭӣng thӃ nào ÿӃn cҩp ÿӝ vi mô.

Tình trҥng thҩt vӑng và vӥ mӝng ÿang gia ÿang vӟi hiӋu lӵc viӋn trӧ cNJng ÿã dүn ÿӃn cuӝc ÿiӅu tra
ÿánh giá ҧnh hѭӣng khác nhau cӫa các dӵ án và chѭѫng trình phát triӇn. ĈiӅu này sӁ làm gia t
ăng
khҧ năng tiӃp cұn phát triӇn mӟi do các chuyên gia kinh tӃ tҥi Phòng thí nghiӋm MIT Poverty Lab
tiên phong vӟi mөc tiêu "giҧm nghèo bҵng cách ÿҧm bҧo chính sách dӵa trên cѫ sӣ khoa hӑc" thông
qua viӋc sӱ dөng các thӱ nghiӋm lâm sàng ngүu nhiên ÿӕi chӭng (RCT) hoһc các thí nghiӋm xã hӝi.
Mһc dù RCT là các công cө hӳu hiӋu ÿӇ hiӇu rõ hiӋu lӵc cӫa các dӵ án vi mô ÿһc biӋt, nhѭng chúng
thѭӡng không bҳt ÿҫu tӯ m
ӝt nhân xét có tính chiӃn lѭӧc rõ ràng vӅ phѭѫng pháp cө thӇ phù hӧp
vӟi nhӳng lӛ hәng kiӃn thӭc cӫa vҩn ÿӅ ѭu tiên cao nhҩt (Ravallion 2009a). Tҩt cҧ nghiên cӭu cNJng
thѭӡng xuyên tìm kiӃm các chӫ ÿӅ "ÿã ÿѭӧc ÿӅ xuҩt rõ ràng". Các kӃt quҧ tích cӵc cho hoҥch ÿӏnh
chính sách luôn là các sҧn phҭm nghiên cӭu thѭa thӟt so vӟi mөc tiêu ngay tӯ ÿҫu cӫa nghiên cӭu.

Các nghiên cӭu thӵ
c nghiӋm vi mô gҫn ÿây có thӇ thӵc sӵ làm sáng tӓ mӝt sӕ vҩn ÿӅ quan trӑng
nhѭ tác ÿӝng cӫa môi trѭӡng ÿҫu tѭ ÿӃn quá trình thӵc hiӋn cӫa doanh nghiӋp (World Bank 2005a)
hoһc hành vi cӫa hӝ gia ÿình vӅ năng suҩt (Rosenzweig và Wolpin 1985). Nhѭng, "có mӝt nguy cѫ
phҫn lӟn các nghiên cӭu ngày nay trong kinh tӃ phát triӇn dѭӡng nhѭ là quá ít tұp trung và/hoһc cӫa
tәng hӧp quá ít ÿӇ góp phҫn nhiӅu trong cu
ӝc chiӃn chӕng ÿói nghèo và ÿӇ tҥo ÿiӅu kiӋn chuyӇn ÿәi
cѫ cҩu và tăng trѭӣng bӅn vӳng." (Ravallion 2009b).

Mһc dù các biên niên sӱ cӫa sӵ phát triӇn kinh tӃ trong nӱa thӃ kӹ qua-thѭӡng bӏ coi là mӝt trong
nhӳng sӵ thҩt vӑng, cNJng có mӝt vài câu chuyӋn thành công xӭng ÿáng mӝt sӵ chú ý gҫn hѫn. Sӵ
tѭѫng phҧn vӅ chiӃn lѭӧc kinh tӃ
và viӋc thӵc hiӋn chiӃn lѭӧc giӳa các quӕc gia châu Á - cҧ hai
trong thұp niên 1950 ÿӃn thұp niên 1970 và trong thӡi gian chuyӇn tiӃp cӫa năm 1980 và 1990 - ÿã
ÿѭӧc hҩp dүn ÿӕi vӟi các chuyên gia kinh tӃ. Mӝt mһt, các nѭӟc ӣ Mӻ Latinh, châu Phi, Ĉông Âu
và châu Á, nhӳng quӕc gia ÿi theo lý thuyӃt chӫ nghƭa cҩu trúc hiӋn hành trong viӋc xây dӵng chính
sách cӫa riêng hӑ, thѭӡng không thӇ thay ÿәi cѫ cҩu kinh tӃ và không thӇ thu hҽp khoҧng cách giӳa

hӑ và các nѭӟc công nghiӋp. Chính sách thay thӃ nhұp khҭu ÿѭӧc dӵ ÿӏnh ÿӇ thúc ÿҭy công nghiӋp
hóa bҵng cách bҧo vӋ sҧn xuҩt trong nѭӟc tӯ các ÿӕi thӫ cҥnh tranh cӫa hàng nhұp khҭu ÿã trӣ
thành nguyên nhân cӫa thuӃ cao, hҥn ngҥch hoһc hҥn chӃ thѭѫng mҥi nѭӟc ngoài, và sӵ biӃn dҥng,
tìm kiӃm cho thuê và thiӃu hiӋu quҧ kinh tӃ.

Mһ
t khác, nӅn kinh tӃ mӟi công nghiӋp hóa, nhѭ Nhұt Bҧn và bӕn con rӗng Ĉông Á (Hàn Quӕc,
Singapore, Ĉài Loan, Hӗng Kông), ÿã thông qua chiӃn lѭӧc ÿӏnh hѭӟng xuҩt khҭu, thay vì mӝt
chiӃn lѭӧc thay thӃ nhұp khҭu. Bҳt ÿҫu tӯ mӝt nӅn tҧng nông nghiӋp thҩp, hӑ ÿã có thӇ nhanh chóng
leo lên các bұc thang công nghiӋp và ÿҥt ÿѭӧc hӝi tө ÿӕi vӟi cѫ cҩu và mӭc thu nhұp cӫa các nѭӟc
công nghiӋp tiên tiӃn cӫa nhӳng năm 1980. Tѭѫng tӵ nhѭ vұy, tӯ mӝt cái nhìn hѭӟng nӝi, nӅn kinh
tӃ ÿѭӧc ÿiӅu hành bӣi nhà nѭӟc, nhѭ Trung Quӕc, ViӋt Nam, và Mauritius ÿã ÿҥt ÿѭӧc sӵ tăng
trѭӣng nhanh và bӅn vӳng, thông qua viӋc thích ӭng dҫn dҫn vӟi quá trình chuyӇn ÿәi sang nӅn
kinh tӃ thӏ trѭӡng trong nhӳng năm 1980 và 1990, thay vì "nhӳng liӋu pháp s
ӕc "," quy ÿӏnh trong
thӏ trѭӡng tӵ do theo khung Washington Consensus và tiӃp theo là nѭӟc ÿang phát triӇn ӣ Ĉông Âu,
Liên Xô cNJ, và nhiӅu nѭӟc khác ÿang phát triӇn. Trong tҩt cҧ các trѭӡng hӧp thành công, thӏ trѭӡng
là mӝt cѫ chӃ cѫ bҧn ÿӇ phân bә nguӗn lӵc nhѭ dӵ báo bӣi laissez faire, các lý thuyӃt dӵ ÿoán hӧp
lý, và Washington Consensus (Ĉӗng thuұn Washington). Tuy nhiên, nhà nѭӟc cNJng ÿóng mӝt vai
trò tích cӵc trong viӋc phát triӇn và quá trình chuy
Ӈn ÿәi nhѭ các lý thuyӃt Keynes và cách tiӃp cұn
chӫ nghƭa cҩu trúc ÿӕi vӟi phát triӇn ÿã ÿѭӧc hình thành.
ϭϯ


3. PHѬѪNG PHÁP TIӂP CҰN TÂN CӘ ĈIӆN TӞI CҨU TRÚC VÀ SӴ THAY ĈӘI

Ĉã tӟi lúc chúng ta phҧi xem xét lҥi tình trҥng kinh tӃ hӑc phát triӇn, ÿúc kӃt tӯ nhӳng kinh nghiӋm
quá khӭ và các kiӃn thӭc trѭӟc ÿây ÿӇ ÿѭa ra tѭ duy mӟi và mӝt cѫ cҩu mӟi. Ĉúc kӃt các bài hӑc tӯ
kinh nghiӋm trong quá khӭ và tӯ các hӑc thuyӃt kinh tӃ, phҫn này trình bày nhӳng nguyên t

ҳc chính
cӫa mӝt kinh tӃ hӑc cҩu trúc mӟi, ÿó là cách tiӃp cұn tân cә ÿiӇn tӟi các cҩu trúc và ÿӝng lӵc hӑc
cӫa chúng trong quá trình phát triӇn kinh tӃ.
15

A. Các nguyên tҳc chӫ yӃu và khung khái niӋm cѫ bҧn
ĈiӇm khӣi ÿҫu cho viӋc phân tích phát triӇn kinh tӃ là các nguӗn vӕn cung cҩp cho mӝt nӅn kinh tӃ.
Các nguӗn vӕn ÿѭӧc cung cҩp vào bҩt cӭ thӡi ÿiӇm cө thӇ và có thӇ thay ÿәi theo thӡi gian. Theo
suy nghƭ truyӅn thӕng cӫa kinh tӃ hӑc cә ÿiӇn, các nhà kinh tӃ hӑc có xu hѭӟng nghƭ rҵng các nguӗn
vӕn cung cҩp cho mӝt ÿҩt nѭӟc cө thӇ chӍ bao gӗm ÿҩt ÿai (hay tài nguyên thiên nhiên), lao ÿӝng và
vӕn (cҧ vұt chҩt cҧ con ngѭӡi). Ĉây là nhӳng nguӗn vӕn nhân tӕ trên thӵc tӃ các doanh nghiӋp cӫa
mӝt nӅn kinh tӃ có thӇ sӱ dөng cho sҧn xuҩt.
9

VӅ mһt khái niӋm, viӋc bә sung cѫ sӣ hҥ tҫng làm mӝt bӝ phұn nӳa cӫa các nguӗn vӕn cung cҩp
cho mӝt nӅn kinh tӃ là rҩt hӳu ích.
10
Cѫ sӣ hҥ tҫng bao gӗm cѫ sӣ hҥ tҫng cӭng (hay vұt thӇ) và cѫ
sӣ hҥ tҫng mӅm (hay phi vұt thӇ). Các ví dө vӅ cѫ sӣ hҥ tҫng cӭng là ÿѭӡng cao tӕc, cҧng, sân bay,
hӋ thӕng viӉn thông, lѭӟi ÿiӋn và các tiӋn ích công cӝng khác. Cѫ sӣ hҥ tҫng mӅm bao gӗm các thӇ
chӃ, quy ÿӏnh, tѭ bҧn xã hӝi, các quy hoҥch kinh tӃ-xã hӝi khác. Cѫ sӣ hҥ tҫng rҩt ÿóng vai trò vô
cùng quan trӑng ÿӕi vӟi sӵ sӕng còn cӫa các doanh nghiӋp trong nѭӟc: nó ҧnh hѭӣng ÿӃn chi phí
giao dӏch cӫa mӛi doanh nghiӋp và biên suҩt hoàn vӕn ÿҫu tѭ. Phҫn lӟn cѫ sӣ hҥ tҫng cӭng và gҫn
nhѭ tҩt cҧ các cѫ sӣ hҥ tҫng mӅm ÿѭӧc cung cҩp tӯ bên ngoài các doanh nghiӋp và không thӇ
ÿѭӧc
ÿѭa vào quyӃt ÿӏnh sҧn xuҩt cӫa các doanh nghiӋp này. Thұt ngүu nhiên, Adam Smith ÿã bàn ÿӃn cҧ
các nguӗn vӕn nhân tӕ và các nguӗn vӕn cѫ sӣ hҥ tҫng (công trình công cӝng và các thӇ chӃ trong
Tұp V cuӕn S͹ th͓nh v˱ͫng cͯa Các qu͙c gia cӫa mình). Tuy nhiên vai trò cӫa cѫ sӣ hҥ tҫng
 


ϭϱ
Tôi sӁ giӟi thiӋu nhӳng ÿóng góp ÿҫu tiӅn cӫa các nhà kinh tӃ kӃt cҩu nhѭ Prebisch (1950) và Furtado (1964, 1970)
và ÿóng góp gҫn ÿây cӫa các nhà kinh tӃ kӃt cҩu nhѭ Taylor (1983, 1991, 2004) và Justman và Ben Gurion (1991) là
các nhà kinh tӃ kӃt cҩu cNJ. Hӑ tin rҵng cách tiӃp cұn tân cә ÿiӇn ÿӇ phân tích kinh tӃ không áp dөng cho các nѭӟc ÿang
phát triӇn, kӃt cҩu không linh hoҥt do có sӵ phân phӕi cӫa quyӅn lӵc chính trӏ, hoһc giá cҧ bӏ tác ÿӝng bӣi sӵ ÿӝc quyӅn,
phҧn ӭng ngoan cӕ cӫa lao ÿӝng ÿӕi vӟi các tín hiӋu giá cҧ, hoһc sӵ bҩt vұn ÿӝng cӫa các yӃu tӕ. Kinh tӃ hӑc kӃt cҩu giҧ
ÿӏnh sӵ khác biӋt vӅ kӃt cҩu giӳa các nѭӟc phát triӇn và các nѭӟc ÿang phát triӇn là do sӵ khác biӋt trong các cѫ cҩu
nguӗn vӕn cӫa hӑ. Tuy nhiên, mӝt nѭӟc ÿang phát triӇn có thӇ thay ÿәi kӃt cҩu công nghiӋp và kinh tӃ cӫa nó bҵng cách
thay ÿәi cѫ cҩu nguӗn vӕn cӫa nó. Xem thêm phҫn 4.
9
Trong phân tích quá trình phát triӇn năng ÿӝng lâu dài, cҫn bҳt ÿҫu tӯ mӝt tham sӕ nhҩt ÿӏnh, cѫ bҧn, và có thӇ thay
ÿәi. NӃu tham sӕ này là không ÿѭӧc cho vào mӝt thӡi ÿiӇm cө thӇ, nó không thӇ ÿóng vai trò nhѭ là mӝt ÿiӇm khӣi ÿҫu
cho viӋc phân tích, nӃu nó không phҧi là cѫ bҧn, các kӃt quҧ phân tích sӁ trӣ nên tҫm thѭӡng, và nӃu nó không có thӇ
thay ÿәi, phân tích sӁ không cung cҩp kiӃn thӭc hӳu ích tҥo ÿiӅu kiӋn cho nhӳng thay ÿәi nӅn kinh tӃ ÿang mong muӕn.
Nguӗn vӕn nhân tӕ có cҧ ba ÿһc ÿiӇm này. Tәng nguӗn vӕn nhân tӕ trong mӝt nӅn kinh tӃ quyӃt ÿӏnh tәng ngân sách
cӫa nӅn kinh tӃ ӣ mӝt thӡi ÿiӇm nhҩt ÿӏnh và và cѫ cҩu cӫa nó xác ÿӏnh giá nhân tӕ liên quan cӫa nӅn kinh tӃ vào mӝt
thӡi ÿiӇm nhҩt ÿӏnh. Tәng ngân sách và giá cҧ liên quan là hai trong sӕ các tham sӕ quan trӑng nhҩt trong phân tích kinh
tӃ. Các nguӗn vӕn nhân tӕ và cѫ cҩu nguӗn vӕn nhân tӕ cӫa mӝt nӅn kinh tӃ có thӇ ÿѭӧc thay ÿәi thông qua sӵ tăng
trѭӣng dân sӕ và sӵ tích lNJy vӕn cӫa nӅn kinh tӃ.
10
Sӵ khác biӋt giӳa các yӃu tӕ sҧn xuҩt và cѫ sӣ hҥ tҫng là cung và cҫu cӫa các yӃu tӕ sҧn xuҩt ÿѭӧc xác ÿӏnh riêng lҿ
bӣi các hӝ gia ÿình và các công ty, trong khi cѫ sӣ hҥ tҫng ÿѭӧc cung cҩp bӣi cӝng ÿӗng hoһc các chính phӫ ӣ dҥng
không thӇ ÿѭӧc ÿѭa vào các quyӃt ÿӏnh cӫa tӯng hӝ gia ÿình hay công ty vì chúng yêu cҫu các hành ÿӝng tәng hӧp.
ϭϰ

thѭӡng không ÿѭӧc các nhà kinh tӃ kӃ cұn quan tâm. Ví dө, cuӕn Các nguyên t̷c kinh tӃ cӫa Alfred
Marshall không bàn gì ÿӃn cѫ sӣ hҥ tҫng.
Các nѭӟc, ӣ các giai ÿoҥn khác nhau cӫa phát triӇn, có xu hѭӟng áp dөng các cҩu trúc kinh tӃ khác
nhau do sӵ khác biӋt trong các nguӗn vӕn cung cҩp cӫa hӑ. Các nguӗn vӕn nhân tӕ cho các nѭӟc ӣ
các giai ÿoҥn ÿҫu phát triӇn thѭӡng ÿѭӧc có ÿһc ÿiӇm là vӕn khá khan hi

Ӄm nhѭng lao ÿӝng hay tài
nguyên thì lҥi khá phong phú. Hoҥt ÿӝng sҧn xuҩt cӫa hӑ có khuynh hѭӟng dùng nhiӅu lao ÿӝng
hoһc tài nguyên (phҫn lӟn là nông nghiӋp sinh tӗn, chăn nuôi, thӫy sҧn và khai thác mӓ) và thѭӡng
dӵa vào các kӻ thuұt truyӅn thӕng, chín muӗi, và cho ra các sҧn phҭm “chín muӗi”, có thӇ sӱ dөng
lâu dài. Ngoҥi trӯ khai thác mӓ và các ÿӗn ÿiӅn trӗng trӑt, viӋc sҧn xuҩt cӫa hӑ có quy mô kinh tӃ

hҥn hҽp. Quy mô doanh nghiӋp thѭӡng khá nhӓ, vӟi các giao dӏch thӏ trѭӡng thѭӡng ӣ dҥng không
chính thӭc, chӍ giӟi hҥn ӣ các thӏ trѭӡng nӝi ÿӏa vӟi nhӳng khách hàng quen thuӝc. Cѫ sӣ hҥ tҫng
cӭng và mӅm cҫn thiӃt ÿӇ ÿiӅu kiӋn thuұn lӧi loҥi hình sҧn xuҩt ÿó và các giao dӏch thӏ trѭӡng còn
hҥn chӃ và tѭѫng
ÿӕi ÿѫn giҧn, thô sѫ. Ӣ các nѭӟc ÿang phát triӇn, khi mà lao ÿӝng thô sѫ và tài
nguyên thì dӗi dào nhѭng vӕn vұt chҩt và vӕn con ngѭӡi thì khan hiӃm thì chӍ nhӳng ngành sӱ dөng
nhiӅu lao ÿӝng và tài nguyên là có lӧi thӃ cҥnh tranh ӣ các thӏ trѭӡng mӣ và cҥnh tranh ((Heckscher
và Ohlin năm 1991; Lin 2003).
Ӣ thái cӵc khác cӫa phát triӇn, các nѭӟc thu nhұp cao có mӝt cѫ cҩu nguӗn vӕn hoàn toàn khác. Bӣi
vì hӑ là các nѭӟc công nghiӋp hóa, yӃ
u tӕ tѭѫng ÿӕi dӗi dào các nguӗn vӕn cӫa hӑ thѭӡng là vӕn,
không phҧi tài nguyên thiên nhiên hay lao ÿӝng. Hӑ thѭӡng có lӧi thӃ cҥnh tranh ӣ các ngành dùng
nhiӅu vӕn vӟi các nӅn kinh tӃ có quy mô sҧn xuҩt. Hӑ thѭӡng có lӧi thӃ so sánh trong ngành công
nghiӋp sӱ dөng nhiӅu vӕn ÿѭӧc giҧm bӟt các chi phí sҧn xuҩt. Lҩy cѫ sӣ là công nghӋ toàn cҫu và
sӵ tiên phong vӅ công nghiӋp, các nӅn kinh t
Ӄ này dӵa trên sӵ phá hoҥi mang tính sáng tҥo hoһc
phát minh công nghӋ và sҧn phҭm mӟi ÿӇ ÿҥt ÿѭӧc sӵ ÿәi mӟi vӅ công nghӋ và nâng cҩp công
nghiӋp. (Schumpeter 1942 ; Aghion và Howitt 1992). Các công ty tham gia vào quá trình ÿәi mӟi
cҫn phҧi thӵc hiӋn các hoҥt ÿӝng nghiên cӭu phát triӇn có tính rӫi ro cao nhҵm có ÿѭӧc tri thӭc
phөc vө cӝng ÿӗng và ÿӝc quyӅn có lӧi cho các doanh nghiӋp khác trong nӅn kinh tӃ (Jones và
Romer 2009; Rodrik 2004; Harrison và Rodriguez-Clare 2009).
Vì lý do này, các chính phӫ ӣ các nѭӟ
c phát triӇn trӧ cҩp cho hoҥt ÿӝng Nghiên cӭu & Phát triӇn
cӫa các công ty bҵng cách tài trӧ nghiên cӭu cѫ bҧn ӣ các trѭӡng ÿҥi hӑc, cҩp bҵng sáng chӃ cho

phát minh mӟi, và ѭu ÿãi vӅ thuӃ cho hoҥt ÿӝng quӕc phòng và các mua sҳm chính phӫ khác. Các
cѫ sӣ hҥ tҫng cӭng và mӅm cҫn thiӃt ӣ nhӳng nѭӟc này vì thӃ có thӇ sӁ rҩt khác vӟi nhӳng gì là cҫn
thi
Ӄt ӣ các nѭӟc thu nhұp thҩp. Ví dө, nhӳng giҧm bӟt vӅ chi phí sҧn xuҩt phù hӧp cӫa hӑ là các
ngân hàng lӟn và các thӏ trѭӡng vӕn phӭc tҥp, có thӇ huy ÿӝng mӝt lѭӧng lӟn vӕn và có khҧ năng
ÿa dҥng hóa rӫi ro. Các loҥi cѫ sӣ hҥ tҫng cӭng (ÿiӋn, viӉn thông, ÿѭӡng xá và các cҧng, vv) và cѫ
sӣ hҥ tҫng mӅm (cѫ cҩu luұt và quy ÿӏnh, hӋ thӕng giá trӏ văn hóa, v.v) cҫn thiӃt phҧi tuân theo các
nhu cҫu cӫa thӏ trѭӡng quӕc gia và toàn cҫu, nѫi các giao dӏch kinh doanh ÿѭӧc thӵc hiӋn trên phҥm
vi rӝng, lӟn vӅ sӕ lѭӧng và giá trӏ, và không còn ӣ dҥng tùy tiӋn nӳa mà phҧi dӵa trên các hӧp ÿӗng
ÿѭӧc soҥn thҧo và thӵc hiӋn mӝt cách chһt chӁ.
Ĉӕi vӟi mӝt nѭӟc ÿang phát triӇn có s
ҧn xuҩt dӵa trên công nghӋ toàn cҫu và tiên phong vӅ công
nghiӋp, cҩu trúc nguӗn vӕn nhân tӕ cӫa nó (khá nhiӅu các nhân tӕ) có khuynh hѭӟng quyӃt ÿӏnh các
giá nhân tӕ liên quan và cҩu trúc công nghiӋp tӕi ѭu, ÿӃn lѭӧt nó quyӃt ÿӏnh sӵ phân phӕi quy mô
ϭϱ

doanh nghiӋp, trình ÿӝ và bҧn chҩt các rӫi ro ÿӕi vӟi các doanh nghiӋp.
11
ĈiӅu này là do thӵc tӃ tác
ÿӝng chính cӫa sӵ thay ÿәi vӅ cѫ cҩu ӣ các thӡi kǤ hiӋn ÿҥi là sӵ thay ÿәi vӅ cѫ cҩu nguӗn vӕn tӯ
mӝt tӹ suҩt vӕn-lao ÿӝng khá thҩp sang mӝt tӹ suҩt vӕn-lao ÿӝng khá cao(Lin 2003, 2009b).
12
Thay
ÿәi vӅ cѫ cҩu nguӗn vӕn nhѭ vұy sӁ ÿӗng thӡi làm tăng tәng ngân sách cӫa nӅn kinh tӃ và thay ÿәi
các giá nhân tӕ liên quan, ÿó chính là hai thông sӕ quan trӑng nhҩt cho các lӵa chӑn sҧn xuҩt cӫa
các doanh nghiӋp. ĈiӅu này có thӇ ÿѭӧc giҧi thích vӟi mӝt mô hình trong ÿó tәng sҧn lѭӧng cӫa
mӝt nӅn kinh tӃ bao gӗm hàng hóa khác nhau, mӛi trong sӕ ÿó ÿѭӧc sҧ
n xuҩt vӟi công nghӋ khác
nhau vӅ cѭӡng ÿӝ vӕn. Khi vӕn trӣ nên phong phú và do ÿó tѭѫng ÿӕi rҿ hѫn, các sҧn xuҩt tӕi ѭu
chuyӇn dӏch sang hàng hóa dùng nhiӅu vӕn. Ĉӗng thӡi, hàng hóa dùng nhiӅu sӭc lao ÿӝng dҫn dҫn

bӏ thay thӃ. Quá trình này tҥo ra mӝt ÿӝng lӵc hӑc công nghiӋp hình V bҩt tұn-mӝt mô hình phát
triӇn kinh tӃ ÿѭӧc gӑi là “ngӛng bay”.
13
Ngoài ra, cѫ cҩu tài chính tiӃn hóa tӯ nӝi sinh khi nhu cҫu
vӕn và nhu cҫu tái phân bә rӫi ro trong sҧn xuҩt tăng (Lin, Sun, và Jiang năm 2009). Tѭѫng tӵ nhѭ
vұy, các cѫ cҩu kinh tӃ và xã hӝi khác sӁ thay ÿәi cho phù hӧp.
Sҧn xuҩt ÿѭӧc tә chӭc và ÿiӅu hành trong các doanh nghiӋp cҫn phҧi thuê lao ÿӝng, mua ÿҫu vào,
và bán ra bên ngoài ranh giӟi cӫa hӑ. Cѫ sӣ hҥ tҫng cӭng nhѭ ÿѭӡng cao tӕc, vi
Ӊn thông, các cҧng,
và nguӗn cung cҩp năng lѭӧng sӁ quyӃt ÿӏnh chi phí giao dӏch thu ÿѭӧc các yӃu tӕ ÿҫu vào và ÿҫu
ra bán, cNJng nhѭ phҥm vi và quy mô cӫa thӏ trѭӡng (ÿӃn lѭӧt chúng xác ÿӏnh mӭc ÿӝ phân chia lao
ÿӝng trong sҧn xuҩt, nhѭ Smith viӃt năm 1776). Soft kӃt cҩu hҥ tҫng sӁ có mӝt tác ÿӝng tѭѫng tӵ
nhѭ: ÿiӅu chӍnh tài chính, ví dө, sӁ ҧnh hѭӣng ÿӃn sӵ nӟi lӓng vӅ tài chính mà thông qua ÿó mӝt
công ty có thӇ tiӃp cұn vӟi nguӗn vӕn bên ngoài, khuôn khә pháp lý sӁ xác ÿӏnh chi phí thҧo và thӵc
hiӋn hӧp ÿӗng; và mҥng lѭӟi xã hӝi sӁ xác ÿӏnh khҧ năng tiӃp cұn thông tin, tài chính và các thӏ
trѭӡng cӫa doanh nghiӋp. Vì vұy, các nguӗn vӕn cѫ sӣ hҥ tҫng xác ÿӏnh chi phí giao dӏch cӫa doanh
nghiӋp và mӭc ÿӝ tiӃp cұ
n cӫa nӅn kinh tӃ vӟi biên khҧ năng sҧn xuҩt ӣ bҩt cӭ thӡi ÿiӇm nào. Mһc
dù các công ty nói chung có thӇ kiӇm soát mӝt sӕ chi phí sҧn xuҩt cӫa hӑ, nhѭng hӑ khó có thӇ kiӇm
soát phҫn lӟn các bӝ phұn chính trong chi phí giao dӏch cӫa mình mà ÿa phҫn ÿѭӧc quyӃt ÿӏnh bӣi
chҩt lѭӧng hҥ tҫng cӭng và mӅm nhà nѭӟc cung cҩp.
Kinh tӃ phát tri
Ӈn là mӝt quá trình gia tăng bӅn vӳng thu nhұp theo ÿҫu ngѭӡi, ÿòi hӓi không ngӯng
áp dөng công nghӋ mӟi và tӕt hѫn cho các ngành công nghiӋp hiӋn tҥi và nâng cҩp các ngành công
nghiӋp hiӋn tài tӯ viӋc sҧn xuҩt dùng nhiӅu lao ÿӝng (nhân công) sang các ngành mӟi dùng nhiӅu
vӕn hѫn – nӃu không, thu nhұp trên ÿҫu ngѭӡi sӁ trì trӋ, nhѭ Solow dӵ ÿoán trong mô hình tăng
trѭӣng tân cә ÿiӇn cӫa mình.
14
Bӣi vì ÿó là mӝt quá trình dҫn dҫn tӯ phҥm vi thҩp ÿӃn phҥm vi cao
hѫn, các nѭӟc có thӇ tiӃn tӟi nhiӅu trình ÿӝ tҫm trung.

15
Các nѭӟc ÿang phát triӇn có lӧi thӃ ÿi sau
 
11
Ĉӏnh lý cân bҵng giá yӃu tӕ cân bҵng trong thѭѫng mҥi quӕc tӃ sӁ không giӳ ÿѭӧc trong thӵc tӃ do chi phí vұn
chuyӇn, chuyên môn, sӵ chênh lӋch trong công nghӋ giӳa các nѭӟc, v.v... Vì vұy, trong nӅn kinh tӃ ÿóng cNJng nhѭ
trong mӝt nӅn kinh tӃ mӣ, các giá yӃu tӕ liên quan phҫn lӟn ÿѭӧc xác ÿӏnh bӣi các cѫ cҩu nguӗn vӕn yӃu tӕ cӫa chúng.
12
Trong các thӡi kǤ hiӋn ÿҥi, ÿӝng lӵc cho nhӳng thay ÿәi trong các kӃt cҩu và thӇ chӃ chính là sӵ gia tăng vӅ tӹ suҩt
lao ÿӝng-ÿҩt (North, 1981).
13
Mô hình này, ÿѭӧc ghi lҥi trong văn hӑc bӣi Akamatsu (1962) và Chenery (1960), ÿѭӧc cách thӇ hóa trong Ju, Lin và
Wang (2009).
14
ViӋc không ngӯng áp dөng công nghӋ mӟi và tӕt hѫn trong mӝt ngành công nghiӋp hiӋn có là mӝt khía cҥnh quan
trӑng cӫa tăng trѭӣng kinh tӃ hiӋn ÿҥi. Hҫu hӃt mӑi ngѭӡi ӣ các nѭӟc có thu nhұp thҩp phө thuӝc vào nông nghiӋp ÿӕi
vӟi sinh kӃ cӫa hӑ. Cҧi tiӃn trong công nghӋ nông nghiӋp là chìa khóa giang tăng thu nhұp và giҧm nghèo. Tuy nhiên,
nӃu không ÿa dҥng hóa và nâng cҩp các ngành công nghiӋp hiӋn có sang các ngành công nghiӋp mӟi sӱ dөng nhiӅu vӕn
hѫn thì sӵ gia tăng bӅn vӳng thu nhұp theo ÿҫu ngѭӡi sӁ bӏ hҥn chӃ. Vì vұy, các thҧo luұn trong bài báo này sӁ tұp trung
vào nâng cҩp công nghiӋp hѫn là ÿәi mӟi công nghӋ.
15
Sӵ di chuyӇn lao ÿӝng qua biên giӟi vүn còn rҩt hҥn chӃ trên thӃ giӟi. Vӕn tài chính dӉ vұn ÿӝng hѫn vӕn lao ÿӝng.
Tuy nhiên, do hҥn chӃ trong nguӗn vӕn cѫ sӣ hҥ tҫng, sӵ hoàn vӕn cӫa các luӗng vӕn ÿҫu tѭ lӟn cho các ngành công