Tài liệu Giáo trình kỹ thuật đo lường P9 doc

GIÁO ÁN_K THUT O LNG CHNG 9: O IN ÁP
GV: Lê Quc Huy_B môn T-L_Khoa in 1
C
C
H
H




N
N
G
G


9
9
.
.






O
O





I
I


N
N


Á
Á
P
P








(
(
2
2


L
L
T

T
)
)




9.1. C s chung.
Khi đo đin áp, vônmét đc ni song song vi ti trong mch đo. Khi s dng
vônmét đ đo đin áp cn lu ý các sai s sinh ra trong quá trình đo, bao gm:
- Sai s do nh hng ca vônmét khi mc vào mch đo.
- Sai s do tn s.

Hình 9.1. Cách mc vônmét vào mch cn đo.
a. Sai s ca phép đo đin áp do nh hng ca vônmét lên mch cn đo: khi
mc vào mch đo, vônmét đã ly mt phn nng lng ca đi tng đo nên gây sai
s:
Khi cha mc vônmét vào mch, đin áp ri trên ti là:
t
ngt
t
R
RR
E
U .
+
=

vi: R
ng

là đin tr trong ca ngun cp cho ti.
Lúc mc vônmét vào mch , vônmét s đo đin áp ri trên ti :
V
Ve
t
V
R
RR
U
U .
+
=

vi:
ngt
ngt
tnge
RR
RR
RRR
+
==
.
)//(
; R
V
: là đin tr trong ca vônmét.
⇒ sai s ca phép đo đin áp bng vônmét:
V
e

Ve
e
t
Vt
u
R
R
RR
R
U
UU
≈
+
=
−
=
γ

Nh vy mun sai s nh thì yêu cu R
V
phi ln, c th R
V
phi tho mãn điu
kin sau :

γ
e
V
R
R >

vi:  là cp chính xác ca vônmét.
Nu không tho mãn yêu cu này thì sai s h thng do vônmét gây ra s ln
hn sai s ca bn thân dng c. Lúc đó mun kt qu đo chính xác, phi dùng công
thc hiu chnh:
U
t
= (1 + γ
u
).U
v

iu này rt quan trng đi vi phép đo đin áp ca ngun có đin tr trong ln. Vì
vy trên các dng c đo đin áp chính xác hoc dng c vn nng thng ghi giá tr
đin tr trong ca nó.
GIÁO ÁN_K THUT O LNG CHNG 9: O IN ÁP
GV: Lê Quc Huy_B môn T-L_Khoa in 2
b. Sai s ca phép đo đin áp do nh hng ca tn s ca đin áp cn đo:
trong các mch xoay chiu, khi đo đin áp cn phi lu ý đn min tn s làm vic
ca vônmét phù hp vi tn s ca tín hiu cn đo. Nu dùng vônmét xoay chiu có
di tn làm vic không phù hp vi tn s tín hiu cn đo thì s gây sai s cho phép
đo gi là sai s do tn s.
Sai s này tính đn nh hng ca các mch và phn t mch đo lng nh các
đin tr ph, bin dòng, bin áp, chnh lu, khuch đi...
Trên các vônmét thng ghi di tn làm vic ca vônmét đó.
Trong thc t, ngi ta có th dùng nhiu phng pháp và thit b đo đin áp
khác nhau.
9.2. Các dng c tng t đo đin áp.
9.2.1. Vônmét t đin:
Vônmét t đin ng dng c cu ch th t đin đ đo đin áp, gm có:
- Vônmét t đin đo đin áp mt chiu

- Vônmét t đin do đin áp xoay chiu
a. Vônmét t đin đo đin áp mt chiu: c cu t đin ch to sn, có đin áp
đnh mc khong 50 ÷ 75mV. Mun to ra các vônmét đo đin áp ln hn phm vi
này cn phi mc ni tip vi c cu t đin nhng đin tr ph R
P
(thng làm
bng vt liu manganin) nh hình 9.2:


a) b)
Hình 9.2. Mc đin tr ph đ m rng thang đo ca vônmét t đin mt chiu:
a) Mt cp đin tr ph: m rng thêm 1 thang đo
b) Ba cp đin tr ph: m rng thêm 3 thang đo
Cách tính giá tr đin tr ph phù hp vi đin áp U
X
cn đo:
PCC
CC
CC
R
U
R
U
I
+
==
CC
X
R
⇒









−= 1.
CC
X
CCP
U
U
RR

vi:
m
U
U
CC
X
= : gi là h s m rng thang đo v áp
⇒ đin tr ph đc chn theo công thc:
( )
1. −= mRR
CCP

Bng phng pháp này có th to ra các vônmét t đin nhiu thang đo khi mc ni
tip vào c cu t đin các đin tr ph khác nhau. Ví d s đ vônmét t đin có 3

thang đo nh hình 9.2a.
Các vônmét t đin đo trc tip tín hiu mt chiu có sai s do nhit đ không
đáng k vì h s nhit đ ca mch vônmét đc xác đnh không ch là h s nhit
đ dây đng ca c cu t đin mà còn tính c h s nhit đ ca đin tr ph trong
khi đin tr ph có đin tr ít thay đi theo nhit đ do đc ch to bng
manganin.
GIÁO ÁN_K THUT O LNG CHNG 9: O IN ÁP
GV: Lê Quc Huy_B môn T-L_Khoa in 3
b. Vônmét t đin do đin áp xoay chiu: đo đin áp xoay chiu bng cách phi
hp mch chnh lu vi c cu t đin đ to ra các vônmét t đin đo đin áp xoay
chiu (H. 9.3):

a) b)
Hình 9.3. S đ nguyên lý ca vônmét t đin đo đin áp xoay chiu:
a) s đ milivônmét chnh lu
b) s đ vônmét chnh lu
S đ milivônmét chnh lu: nh hình 9.3a, trong đó R
P
va đ m rng gii
hn đo va đ bù nhit đ nên R
1
bng đng; R
2
bng Manganin còn t đin C đ bù
sai s do tn s.
S đ vônmét chnh lu: nh hình 9.3b, trong đó đin cm L dùng đ bù sai s
do tn s; đin tr R
1
bng đng; đin tr R
2

bng manganin to mch bù nhit đ.
9.2.2. Vônmét đin t:
Vônmét đin t ng dng c cu ch th đin t đ đo đin áp. Trong thc t
vônmét đin t thng đc dùng đ đo đin áp xoay chiu  tn s công nghip.
Vì yêu cu đin tr trong ca vônmét ln nên dòng đin chy trong cun dây
nh, s lng vòng dây qun trên cun tnh rt ln, c 1000 đn 6000 vòng.
 m rng và to ra vônmét nhiu thang đo thng mc ni tip vi cun dây
các đin tr ph ging nh trong vônmét t đin.
Khi đo đin áp xoay chiu  min tn s cao hn tn s công nghip s xut hin
sai s do tn s.  khc phc sai s này ngi ta mc các t đin song song vi các
đin tr ph (H. 9.4):

Hình 9.4. Khc phc sai s do tn s ca vônmét đin t
9.2.3. Vônmét đin đng:
Vônmét đin đng có cu to phn đng ging nh trong ampemét đin đng,
còn s lng vòng dây  phn tnh nhiu hn so vi phn tnh ca ampemét và tit
din dây phn tnh nh vì vônmét yêu cu đin tr trong ln.
Trong vônmét đin đng, cun dây đng và cun dây tnh luôn mc ni tip
nhau, tc là:
V
Z
U
III ===
21

GIÁO ÁN_K THUT O LNG CHNG 9: O IN ÁP
GV: Lê Quc Huy_B môn T-L_Khoa in 4
Phng trình đc tính thang đo ca c cu đin đng cho vônmét có th vit:
α
α

d
dM
ZD
U
V
2,
1
2
2
.
.
=

vi: Z
V
: tng tr toàn mch ca vônmét
Có th ch to vônmét đin đng nhiu thang đo bng cách thay đi cách mc
song song hoc ni tip hai đon cun dây tnh và ni tip các đin tr ph. Ví d
s đ vônmét đin đng có hai thang đo nh hình 9.5:

Hình 9.5. M rng thang đo ca vônmét đin đng.
trong đó: A
1
, A
2
là hai phn ca cun dây tnh.
B cun dây đng.
Trong vônmét này cun dây tnh và đng luôn luôn ni tip vi nhau và ni tip vi
các đin tr ph R
P

.
B đi ni K làm nhim v thay đi gii hn đo:
- Khóa K  v trí 1: hai phân đon A
1
, A
2
ca cun dây tnh mc song song nhau
tng ng vi gii hn đo 150V.
- Khóa K  v trí 2: hai phân đon A
1
, A
2
ca cun dây tnh mc ni tip nhau
tng ng vi gii hn đo 300V.
Các t đin C to mch bù tn s cho vônmét.
9.3. Các dng c đo đin áp bng phng pháp so sánh.
9.3.1. C s ca phng pháp so sánh:
Các dng c đo đin áp đã đc xét  mc 9.2 s dng c cu c đin đ biu
hin kt qu đo theo phng pháp bin đi thng, vì vy cp chính xác ca dng c
không th vt qua cp chính xác ca c cu ch th.
Mun đo đin áp chính xác hn phi dùng phng pháp so sánh vi mu (tc là
so sánh đin áp cn đo vi đin áp ri trên đin tr mu), phng pháp này còn gi
là phng pháp bù. Nguyên lý c bn ca phng pháp đc mô t trên s đ hình
9.6:

Hình 9.6. Nguyên lý c bn ca dng c đo đin áp bng phng pháp so sánh.
GIÁO ÁN_K THUT O LNG CHNG 9: O IN ÁP
GV: Lê Quc Huy_B môn T-L_Khoa in 5
trong đó:
kk

RIU .
=
vi:
- U
k
: là đin áp mu chính xác cao (đc to bi dòng đin I n đnh chy qua
đin tr mu R
k
khá chính xác).
- CT: là thit b t đng phát hin s chênh lch đin áp
kX
UUU −=∆ , còn gi
là c cu ch th không.
Khi đo đin áp cn đo U
X
s đc so sánh vi đin áp mu U
k
. Quá trình so sánh
có th đc tin hành bng tay hoc hoàn toàn t đng theo nguyên tc:
- Nu
∆
U
≠
0: điu chnh con trt D ca đin tr mu R
k
cho đn khi ∆U = 0.
- Khi
∆
U = 0: đc kt qu trên đin tr mu R
k

đã đc khc đ theo th
nguyên đin áp, t đó suy ra đin áp cn đo U
X
= U
k
.
Có nhiu loi dng c bù đin áp khác nhau, nhng nguyên lý chung ging nhau,
ch khác nhau  cách to đin áp mu U
k
.
9.3.2. in th k mt chiu đin tr ln:
in th k mt chiu đin tr ln đc ch to da trên nguyên tc gi dòng
đin n đnh (I = const), thay đi đin tr R
k
đ thay đi U
k
bù vi đin áp U
X
cn
đo.
 bo đm đ chính xác cao cho đin th k cn phi bo đm các điu kin
sau:
- in tr mu chính xác cao: do vt liu, quy trình công ngh ch to thit b
mu quyt đnh.
- Dòng qua đin tr mu chính xác cao: cn có mch hp lý và ngun n đnh.
- Ch th cân bng đ nhy đ phát hin s chênh lch gia tín hiu đo và mu.
 c th hn, sau đây s xét ví d v mch đin th k mt chiu c đin. Mch
đin th k mt chiu c đin gm hai b phn (H. 9.7):
- B phn to dòng công tác I
P

- B phn mch đo

Hình 9.7. Mch đin th k mt chiu c đin
B phn to dòng công tác I
P
: gm ngun cung cp U
0
; đin tr điu chnh R
đ/c
;
ampemét đ đo dòng công tác I
P
và đin tr mu R
k
.
B phn mch đo: gm đin áp cn đo U
X
; đin k ch s cân bng gia U
X
và
U
k
; mt đin tr mu R
k
.
a. Hot đng ca đin th k: đu tiên phi xác đnh giá tr dòng công tác I
P
nh
GIÁO ÁN_K THUT O LNG CHNG 9: O IN ÁP

GV: Lê Quc Huy_B môn T-L_Khoa in 6
ngun U
0
, đin tr điu chnh R
đ/c
và ampemét và phi gi giá tr I
P
c đnh trong
sut thi gian đo. Tip theo quá trình đo đc tin hành bng cách điu chnh con
trt ca đin tr mu R
k
cho đn khi đin k ch zêrô, đc kt qu đo trên đin tr
mu R
k
; khi đó có giá tr đin áp cn đo là:
kkX
RIUU .
==
Trong đin k này còn tn ti ampemét đ xác đnh I
P
nên cp chính xác ca
đin k th không th cao hn cp chính xác ca ampemét.
b. Nâng cao đ chính xác ca đin th k bng cách dùng pin mu: có th loi
tr ampemét ra khi mch ca đin th k bng cách dùng pin mu đ xác đnh
dòng công tác. S đ đin th k mt chiu dùng pin mu nh hình 9.8:

Hình 9.8. in th k dùng pin mu
Cu to: s đ này cng gm hai b phn: b phn to dòng công tác I
P
và b

phn mch đo.
Quá trình đo đc tin hành nh sau: đt công tc K ni vi đin k G  v trí
1-1 đ xác đnh dòng công tác, điu chnh R
đ/c
đ đin k G ch zêrô, tc là:
E
N
= U
RN
= I
P
.R
N
⇒ I
P
=
N
N
R
E

sau đó gi nguyên v trí R
đ/c
, bt công tc K sang v trí 2-2 đ đo sc đin đng E
X
,
điu chnh con trt trên R
k
cho đn khi đin k G ch zêrô, lúc đó có giá tr đin áp
cn đo là:

k
N
N
kPkkX
R
R
E
RIURUE ..)( ====

Lu ý khi s dng pin mu:
- Tính giá tr chun ca pin mu theo nhit đ đo: pin mu E
N
thng đc ch
to vi h s nht đnh (thng E
N
= 1,01863V), có đ chính xác khá cao (c
0,001% ÷ 0,01%) nhng tr s ca pin mu thng thay đi do b nh hng ca
nhit đ môi trng xung quanh. Giá tr ca pin mu E
N
ph thuc nhit đ đc
tính theo công thc sau:
E
Nt
= E
N20
- 40.10
-6
.(t - 20) - 10
-6
.(t - 20)

2
.
vi: E
N20
là giá tr ca pin mu  nhit đ chun 20
0
C (thng E
N20
có giá
tr là 1,0186V).
t : là nhit đ ti ni s dng đin th k.
Vì vy khi s dng đin k th, trc tiên phi tính giá tr E
N
theo nhit đ ti ni
GIÁO ÁN_K THUT O LNG CHNG 9: O IN ÁP
GV: Lê Quc Huy_B môn T-L_Khoa in 7
đt đin th k theo công thc trên và đt pin mu đúng giá tr đã tính.
- Sai s khi làm tròn giá tr ca pin mu: giá tr ca pin mu thng không tròn
do vy khi tính toán s gp sai s đáng k.  khc phc điu này thì cn phi làm
tròn dòng công tác I
P
bng cách ch to R
N
sao cho t s E
N
/R
N
là mt con s tròn.
Do đó thng mc vào mch R
N

mt R
đ/c
ni tip vi ngun cung cp đ điu chnh
dòng công tác.
 đt đ chính xác cao cho đin th k, trong mch to dòng công tác và mch
đo, các đin tr R
N
và R
k
cng phi chính xác cao (thng đt ti đ chính xác
0,02%).
Các bc s dng đin th k đ đo đin áp và các đi lng đin khác:
- Bc 1 : iu chnh dòng công tác:
̇ Mc đúng mch đin th k (nh H. 9.8): ngun cung cp, pin mu, đin k.
̇ Tính toán giá tr pin mu E
Nt
và đt đúng giá tr đã tính vào đin th k.
̇ t khoá K  v trí điu chnh dòng công tác (1-1) ; điu chnh đin tr R
đ/c

cho đn khi đin k (G) ch zêrô (E
N
và U
RN
mc xung đi nên chúng bng
nhau thì không có dòng qua đin k) khi đó có:
N
Nt
P
R

E
I =
; (ví d:
mA
V
R
E
I
N
Nt
P
1,0
10186
0186,1
=
Ω
==
)
- Bc 2 : Tin hành đo:
̇ t công tc K  v trí đo (2-2).
̇ Gi nguyên giá tr ca R
đ/c
, điu chnh con trt ca R
k
cho đn khi đin k
ch zêrô, khi đó có:
E
X
= R
k

.I
P

̇ c kt qu đo E
X
trên R
k
theo vch khc đ trên đin tr R
k
.
Lu ý khi đo đin áp nh: s đ đin th k mt chiu loi này giá tr đin tr
R
k
tng đi ln, các đi lng cn đo không nh (c vôn) nên nh hng ca đin
tr tip xúc (gia các decac) và sc đin đng tip xúc không đáng k. Tuy nhiên
khi đo đin áp nh và rt nh thì đin tr tip xúc và sc đin đng tip xúc nh
hng đáng k đn kt qu phép đo và gây sai s ln, khi đó phi dùng đin th k
mt chiu đin tr nh.
ng dng đo đin áp ln (hàng chc, hàng trm vôn): phi dùng mch phân áp
kt hp vi đin th k mt chiu đin tr ln.
9.3.3. in th k mt chiu đin tr nh:
a. Cu to: đin th k mt chiu đin tr nh đc ch to trên nguyên tc gi
nguyên giá tr đin tr mu R
k
; thay đi dòng công tác I
P
qua R
k
đ thay đi giá tr
đin áp mu U

k
(U
k
= I
P
.R
k
) bù li vi đin áp cn đo U
X
(E
X
). S đ nguyên lý
chung nh hình 9.9a.
Ngun dòng mu I qua đin tr mu R
k
có th đc to ra bng khuch đi thut
toán (hình 9.9b).
b. Nguyên lý làm vic: đt  đu vào khuch đi thut toán mt pin mu E
N
đ
bù vi đin áp ri trên các đin tr mc song song  đu vào khuch đi thut toán.
Nu E
N
và đin áp ri trên các đin tr song song U
g
bù hoàn toàn nhau, ta có:

GIÁO ÁN_K THUT O LNG CHNG 9: O IN ÁP
GV: Lê Quc Huy_B môn T-L_Khoa in 8
E

N
– U
g
= ∆U = 0
⇔ E
N
= U
g

Mt khác t đu ra ca khuch đi thut toán có:
g
ragrag
G
IRIU
1
.. ==

trong đó G
g
=
∑
=
n
i
i
g
1
; vi g
i
là đin dn ca các đin tr mch mc song song 

đu vào KTT.
T đó xác đnh đc I
ra
(I
P
) là dòng công tác trong mch đin th k mt chiu đin
tr nh:
∑∑
==
==
n
i
iN
n
i
igra
gEgUI
11
..

iu chnh các công tc K đ thay đi các giá tr dòng công tác cho kim đin k ch
zêrô, khi đó có:
)..(.
1
∑
=
===
n
i
iNkrakkX

gERIRUU


Hình 9.9. in th k mt chiu đin tr nh:
a) S đ nguyên lý chung
b) To ngun dòng mu I bng KTT
i vi mch này sai s do sc đin đng tip xúc và đin tr tip xúc b loi tr
do trong mch to đin áp bù U
k
không có đu tip xúc. Sai s ch yu là do
ngng vào và h s khuch đi quyt đnh.
9.3.4. in th k mt chiu t đng cân bng:
a. Cu to và nguyên lý hot đng: đin th k mt chiu t đng cân bng
ging nh các đin th k mt chiu đin tr ln khác nhng  đây vic cân bng
đin áp cn đo và đin áp mu đc thc hin t đng (hình 9.10).
Mch chính ca đin th k này là mch cu đc cung cp bi ngun U
0
qua
đin tr điu chnh (R
đ/c
) đ điu chnh dòng công tác. Các nhánh cu gm:
- R
P
: bin tr trt
- R
N
: đin tr mu, chính xác cao
GIÁO ÁN_K THUT O LNG CHNG 9: O IN ÁP
GV: Lê Quc Huy_B môn T-L_Khoa in 9
- Các đin tr R

1
, R
2
, R
3

u con chy trên bin tr trt R
P
đc ni vi thang đo và bút ghi đ ghi li giá
tr đin áp cn đo.
Dòng đin I
1
; I
2
là hai dòng công tác chy trong mch cu. in áp mu U
k
đc
ly t đng chéo AB ca cu:
U
k
= I
1
.(R
1
+ R
P1
) – I
2
.R
2

U
k
đc mc xung đi vi sc đin đng cn đo E
X
:
E
X
– U
k
= ∆U

Hình 9.10. S đ nguyên lý ca đin th k mt chiu t đng cân bng
b. Quá trình hot đng ca đin th k mt chiu t đng cân bng nh sau:
- Nu E
X

>
U
k
⇔ (
∆
U
>
0): ∆U đc đa vào b chuyn đi vào (b chuyn
đi này đc kích bng tín hiu đin xoay chiu ly t nam châm đin phân cc)
sao cho tm tip xúc 1 b hút lên trên hoc đy xung di mt cách tun hoàn vi
tn s phù hp vi tn s ca dòng kích thích đ gn mt phn cun s cp vi
mch đo đin áp  trong cun dây th cp ca bin áp (B-A) xut hin đin áp
xoay chiu (U

2
) tn s kích thích t l thun vi ∆U. U
2
qua khuch đi xoay chiu
đn cung cp cho cun dây điu khin ca đng c thun nghch. Cun dây th hai
ca đng c thun nghch đc cung cp bng đin xoay chiu ly t li đin (C là
t ngn thành phn mt chiu). Nh mi liên h c khí ( ký hiu bng đng = =),
khi đng c quay s kéo con trt trên bin tr trt R
P
và cái ch Y trên thang đo
theo chiu tng U
k
cho đn khi E
X
= U
k
(tc là ∆U = 0) (thc t ∆U ≠ 0 bng mt
giá tr nào đó đc xác đnh nh h s khuch đi xoay chiu và ngng làm vic
ca đng c).
- Nu E
X
< U
k
⇔ (
∆
U < 0): pha ca đin áp cung cp cho cun dây điu khin
đng c ngc vi trng hp ∆U > 0 là 180
0
. ng c s quay theo chiu ngc
li tc là U

k
s gim cho đn khi E
X
= U
k
(tc là ∆U ≈ 0).
GIÁO ÁN_K THUT O LNG CHNG 9: O IN ÁP
GV: Lê Quc Huy_B môn T-L_Khoa in 10
Khi cn hiu chnh dòng công tác cho đin th k mt chiu t đng cân bng
thì thay đi khoá K sang v trí KT (kim tra). Khi đó ∆U’ = E
N
– I
2
R
N
qua h thng
bin áp đn khuch đi xoay chiu cung cp cho đng c thun nghch. ng c
này s kéo con trt ca đin tr điu chnh (R
đ/c
) trong mch, cung cp trên đng
chéo cu thay đi dòng công tác I
2
cho đn khi ∆U’ ≈ 0 . Lúc đó I
1
cng s đt đn
mt giá tr nht đnh nào đó.
Nu đin th k mt chiu t đng cân bng không đc cung cp bng ngun
mt chiu mà cung cp bng ngun n đnh đc bit thì ch hiu chnh dòng I
1
; I

2

mt ln  nhà máy và không thay đi trong sut quá trình s dng vì vy trong
mch đin th k mt chiu này không cn ngun pin mu và các phn t điu chnh
I
1
; I
2
.
c. ng dng: đin th k mt chiu t đng cân bng đc s dng rng rãi đ
đo các đi lng không đin, thng gp nht là đo nhit đ thông qua cp nhit
ngu.
9.3.5. in th k xoay chiu:
a. Cu to và nguyên lý hot đng chung: đin th k xoay chiu có nguyên lý
hot đng chung ging nh đin th k mt chiu, tc là cng so sánh đin áp cn
đo vi đin áp ri trên đin tr mu khi có dòng công tác chy qua. Song đi vi tín
hiu xoay chiu vic to mu và điu chnh cân bng khó khn và phc tp hn.
 hiu chnh dòng công tác trong mch xoay chiu không th dùng pin mu (do
không có pin mu xoay chiu) mà phi chnh đnh nh ampemét chính xác cao, do
đó cp chính xác ca đin k th xoay chiu không th cao hn cp chính xác ca
ampemét. Mt khác mun cho U
X
và U
k
cân bng phi điu chnh cân bng c v
môđun và pha. Mun vy phi tho mãn ba điu kin sau (H. 9.11):
- in áp cn đo U
X
và áp mu U
k

phi cùng tn s: thc hin bng cách mc
đin áp U
X
và U
k
vào ngun cùng tn s
- U
X
và U
k
phi bng nhau v tr s: thc hin bng cách dùng b ch th không
điu chnh U
k

- U
X
và U
k
phi ngc pha nhau (180
0
): thc hin bng cách tách U
k
thành hai
phn lch nhau 90
0
to U
X
ngc U
k

Hình 9.11. iu kin ca đin áp mu trong đin th k xoay chiu.
b. Phân loi: có hai loi đin th k xoay chiu:
- in th k xoay chiu to đ cc
- in th k xoay chiu to đ đecac
c. in th k xoay chiu to đ cc (H. 9.12): đin áp cn đo U
X
đc cân
bng vi đin áp ri trên đin tr R (xác đnh bi các con trt D
1
; D
2
).
Môđun: U
X
= I
p
.R.
GIÁO ÁN_K THUT O LNG CHNG 9: O IN ÁP
GV: Lê Quc Huy_B môn T-L_Khoa in 11

Hình 9.12. S đ nguyên lý đin th k xoay chiu ta đ cc
Dòng công tác I
p
đc xác đnh nh ampemét chính xác cao và đin tr điu chnh
R
đ/c
. B điu chnh pha dùng đ cân bng v pha, đng thi cng dùng làm ngun
cung cp cho mch to dòng công tác I
P

.
Nhc đim ca đin th k xoay chiu to đ cc:
- Cn phi có b điu chnh pha cung cp cho mch
- Khó xác đnh chính xác v trí n đnh ca phn quay ng vi góc pha
- Vic điu chnh cân bng khó khn do khi quay rôtô điu chnh pha thì dòng I
P

cng thay đi theo.
d. in th k xoay chiu ta đ vuông góc (H. 9.13): trong đin th k này
dùng hai cun dây đt gn nhau, dùng h cm M ca chúng to U
k
thành hai phn
lch nhau 90
0
và U
X
s cân bng vi tng hai véc t thành phn này.
S đ gm hai mch công tác và mt mch đo:

Hình 9.13. S đ nguyên lý đin th k xoay chiu to đ vuông góc
- Mch công tác th nht gm: bin tr dây qun đc chun hoá AB; cun s
cp W
1
ca bin áp không lõi (đ to h cm); ampemét và đin tr điu chnh
(R
đ/c
). Dòng đin I
1
t ngun cung cp xoay chiu đc xác đnh nh ampemét to
trên bin tr AB mt đin áp U

AB
.
in áp U
k1
đc xác đnh bi dòng I
1
và v trí con trt D
1
trên bin tr AB. Vì
dòng I
1
không thay đi trong quá trình đo nên thang chia đ đc khc theo giá tr
đin áp trên bin tr AB.