Tải bản đầy đủ (.pdf) (47 trang)

slide sinh lý động thân nhiệt

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.74 MB, 47 trang )

Chƣơng Tám

Sinh lý

Physiological
temperature

CuuDuongThanCong.com

/>

I. Định nghĩa

Là nhiệt độ của cơ thể, do cơ thể
tạo ra một cách ổn định nhằm:
- Duy trì các phản ứng sinh hóa
và các q trình sinh học
- Tạo sự thích nghi với mơi trƣờng
Nhiệt độ là thành phần cấu trúc nội môi
CuuDuongThanCong.com

/>

NGUỒN GỐC
THÂN NHIỆT

BỀ MẶT
TRÁI ĐẤT
“QUÊ HƢƠNG”
CỦA SỰ SỐNG
BIOSPHERE


HỆ THỐNG VẬT CHÂT TẠO RA SỰ SỐNG
CuuDuongThanCong.com

/>

NHIỆT ĐỘ - YẾU TỐ SINH THÁI TRỰC TIẾP

-500C

Nhiệt độ
thƣờng quy
tạo ra
sự sống

Volcano

Jokul

+500C

“KHUNG GIỚI HẠN SINH THÁI”
CuuDuongThanCong.com

/>

SV BIẾN NHIỆT

NHÓM MẠNH: PHỔ NHIỆT RỘNG

BIÊN ĐỘ

NHIỆT
LÝ TƢỞNG

*PHẢN ỨNG SINH HĨA
*Q TRÌNH SINH HỌC

NHĨM YẾU: PHỔ NHIỆT HẸP

(Hemeotheme)

SV ĐẲNG NHIỆT

CuuDuongThanCong.com

/>
THÍCH NGHI: BẢO TỒN VÀ PHÁT TRIỂN

(Poikilotherme)


ĐÂU RỒI

Sinh vật
duy nhất
“trần truồng”
(Một cách điều chỉnh
nhiệt độ cơ thể và
chống ký sinh trùng)
CuuDuongThanCong.com


/>

Hot Girl Exposes Hairy Chest
CuuDuongThanCong.com

/>

Ở nhiều ĐV
đẳng nhiệt,
thân nhiệt
khá ổn định
và cao hơn
so với ngƣời

(420C)

CuuDuongThanCong.com

.Ngựa 37,5 - 38,5
.Bò 37,5 - 39,5
.Trâu 37,5 - 39,0
.Dê 38,5 - 40,5
.Cừu 38,5 - 40,0
.Heo 38,5 - 40,5
.Chó 37,5 - 39,0
.Mèo 38,5 - 39,5
.Thỏ 37,5 - 39,5
.Ngỗng 40,0 - 42,0
.Gà 40,5 - 42,0
.Vịt 41,0 - 43,0

/>

1. Chuyển hóa cơ sở ở mọi tế bào (chủ yếu)
2. Vận động co cơ, run cơ

3. Các kích thích tố (trực tiếp, gián tiếp)
4. Tiêu hao mỡ nâu
5. Tác dụng đặc hiệu của thức ăn
6. Nhiệt truyền vào từ mơi trƣờng (rất ít)
SỰ SINH NHIỆT LÀ MỘT Q TRÌNH HÓA HỌC
CuuDuongThanCong.com

/>

II.
+ Ổn định nhờ cân bằng giữa hai
quá trình sinh nhiệt và tỏa nhiệt

+ Là một trong số các tín hiệu sinh tồn
+ Cân bằng nội môi, nội môi với môi trƣờng
+ Phân bố không đồng đều tùy vùng
Gồm hai dạng cơ bản:
- Thân nhiệt trung tâm (lõi)
- Thân nhiệt ngoại vi (vỏ)
CuuDuongThanCong.com

/>

Giới hạn
thân nhiệt

của cơ thể
250C - 420C

Thân nhiệt
trung tâm
36,5 - 37,30C

Thân nhiệt
ngoại vi
Giới hạn nhiệt độ
môi trƣờng (khô)
12,8oC đến 54,5oC

CuuDuongThanCong.com

/>

(Core temperature)
Là nhiệt độ cơ thể đo đƣợc ở các vùng nằm sâu
trong trung tâm (lõi) cơ thể (não, gan, các tạng…)

Đặc điểm:
- Ổn định, có tính sinh tồn.
- Là kết quả của quá trình điều nhiệt.
- Ảnh hƣởng trực tiếp đến số lƣợng và
tốc độ của các phản ứng sinh hóa, cũng
nhƣ các q trình sinh học…
CuuDuongThanCong.com

/>


BA PHƢƠNG PHÁP
ĐO NHIỆT TRUNG TÂM

Miệng: thấp hơn trực tràng
từ ~0,2 – 0,50C

Trực tràng: ổn định
(~36,3 – 37,10C)

CuuDuongThanCong.com

Nách: thấp hơn trực tràng
từ ~0,5 – 10C
/>

Là nhiệt độ cơ thể đo đƣợc ở da và các
tổ chức dƣới da (phần vỏ của cơ thể)

Đặc điểm:
- Chịu ảnh hƣởng của nhiệt độ môi trƣờng.
- Thay đổi theo vị trí đo (trán: 33,50C; lịng
bàn tay: 320C; mu bàn chân: 280C…)
- Có thể dùng để đánh giá sự điều nhiệt.

CuuDuongThanCong.com

/>

370C


360C
320C
280C

340C

310C

Nhiệt độ “vỏ”
luôn biến động
bởi hai hƣớng
đối nghịch:
- Từ “lõi” ra
- Hoặc từ
môi trƣờng
vào cơ thể

280C

Môi trƣờng ấm
CuuDuongThanCong.com

Môi trƣờng lạnh
/>

III.

(Thermoregulation)
…là một cơ chế sinh lý, đó là q trình mà cơ thể

tự điều chỉnh, cân đối giữa cƣờng độ sinh nhiệt
và cƣờng độ thải nhiệt, sao cho nhiệt độ trung tâm
ln đƣợc duy trì, ổn định ở mức “điểm chuẩn”
Điều hòa thân nhiệt là một trong các chức
năng của cơ chế cân bằng nội môi
CuuDuongThanCong.com

/>

TỔNG
NĂNG LƢỢNG
CƠ THỂ
(100%)

=

NĂNG LƢỢNG
CHUYỂN HÓA
CƠ BẢN
(~20-22%)

+

NHIỆT
NĂNG
(~70-78%)

Đặc điểm: Nhiệt phải đƣợc thải thƣờng xuyên
khi tăng quá mức chuẩn, ngƣợc lại nhiệt sẽ
đƣợc tạo thêm khi giảm dƣới mức chuẩn

Lƣợng nhiệt sinh ra bằng
lƣợng nhiệt thải khỏi cơ thể

CuuDuongThanCong.com

SINH NHIỆT
------------------- = 1
THẢI NHIỆT
/>

(Điểm chuẩn nhiệt, điểm điều nhiệt - đƣợc ấn định
bởi trung tâm điều nhiệt: não bộ )

THẢI NHIỆT

SINH NHIỆT

Khi thân nhiệt tăng cao hơn
mức chuẩn, tốc độ thải nhiệt
sẽ cao hơn sinh nhiệt, do đó
kéo thân nhiệt XUỐNG 370C

Khi thân nhiệt giảm dƣới
điểm chuẩn, tốc độ sinh
nhiệt sẽ cao hơn thải nhiệt,
do đó đẩy thân nhiệt LÊN 370C

Set point
CuuDuongThanCong.com


/>

(VAI TRÕ CHỦ ĐỘNG CỦA HỆ THẦN KINH VÀ HỆ DA BÌ)

Não kiểm sốt chặt chẽ thân nhiệt
thơng qua phƣơng thức feed-back
GỒM CÁC CẤU TRƯC

- Trung tâm điều hịa thân nhiệt
- Thần kinh dẫn truyền tín hiệu
- Các thụ thể tiếp nhận nhiệt độ
CUNG PHẢN XẠ ĐIỀU NHIỆT

CuuDuongThanCong.com

/>

TRUNG TÂM ĐIỀU HÕA THÂN NHIỆT
(Heat-regulating center)
Tập hợp các TB TK (neuron)
trực tiếp điều hòa thân nhiệt

Hạ đồi
(Hypothalamus)
Não thất III
(Third ventricle)
CuuDuongThanCong.com

- Phần trƣớc của TTĐHTN:
Các TB nhạy cảm với nóng

(warm-sensitive neuron)
- Phần sau của TTĐHTN:
Các TB nhạy cảm với lạnh
(cold-sensitive neuron)

/>

(CẤU TRƯC CƠ THỂ THÍCH HỢP CHO VIỆC ĐIỀU HÕA NHIỆT)

- LỚP CÁCH NHIỆT
- VAI TRÕ ĐIỀU TIẾT
MƠ DA có nhiệt độ
thấp nhất trong cơ thể

CuuDuongThanCong.com

/>

ĐẶC ĐIỂM MÔ HỌC DA TRONG ĐIỀU HÕA NHIỆT
(1) Các lớp mô cách nhiệt, ngăn chặn tia
- Lớp tb sừng
- Lớp tb sắc tố
- Lớp mô mỡ

(2) Hệ thống mao mạch da
(3) Hệ thống các tuyến, lông
- Tuyến mồ hôi
- Tuyến bã
(4) Hệ thống thụ thể thần kinh
- Thụ thể nóng (Kraus)

- Thụ thể lạnh (Ruffini)
CuuDuongThanCong.com

/>

CÁC CẤU TRƯC BIỂU MƠ LIÊN QUAN TỚI ĐIỀU NHIỆT
Búi m.mạch

Lơng
Lớp sừng
Lớp sắc tố
Lỗ mồ hơi

Tiểu thể
lạnh (Krause)

BIỀU BÌ

Tiểu thể nóng (Ruffini)
Cơ dựng lơng
Tuyến bã
Ống dẫn
Tuyến mồ hơi

TRUNG BÌ

Hệ mạch
HẠ BÌ
(CHÂN BÌ)


MƠ MỠ DƢỚI DA
Nang lơng
CuuDuongThanCong.com

Sợi TK
/>

CẤU TRÖC VÀ VẬN HÀNH
CUNG PHẢN XẠ
ĐIỀU NHIỆT

TTĐHTN
(Vùng dƣới đồi
Hypothalamus)

Các dây TK
cảm giác
Các sừng
tủy sống

Nóng - lạnh (ở da, thành
mạch và ở nội quan…)
CuuDuongThanCong.com

Các sợi TK
giao cảm

Da, cơ, mạch,
các nội quan…
/>


(CÁC CON ĐƢỜNG ĐÁP ỨNG CỦA CUNG PHẢN XẠ ĐIỀU NHIỆT)
THẦN KINH TRUNG ƢƠNG
THẦN KINH
TỰ CHỦ

THÙY TRƢỚC
TUYẾN YÊN

MẠCH MÁU

TSH, ACTH

TUYẾN
GIÁP

THẦN KINH
VẬN ĐỘNG

TUYẾN
TRÊN THẬN

CÁC
TUYẾN
Ở DA

(Các hormon chuyển hóa)

TẤT CẢ TẾ BÀO


MƠ MỠ
NÂU

SINH NHIỆT
(VẬN CƠ)

DẪN NHIỆT
TỚI DA

Adrenalin
Thyroxin Noradrenalin
THĨAT
NƢỚC

HỆ CƠ

SINH NHIỆT
(KHƠNG
VẬN CƠ)

(Gián tiếp)
(Trực tiếp)
CuuDuongThanCong.com

/>
THƠNG KHÍ
Ở PHỔI



×