QUY TRÌNH KIỂM SOÁT CÔN TRÙNG VÀ ĐỘNG VÂT GÂY HẠI TRONG NHÀ MÁY THỰC PHẨM

QUY TRÌNH KIỂM SỐT CƠN TRÙNG VÀ ĐỘNG VẬT GÂY HẠI
TRONG NHÀ MÁY THỰC PHẨM
I. MỤC TIÊU
- Thiết lập quy trình hệ thống kiểm sốt cơn trùng và động vật gây hại của nhà máy thực
phẩm.
- Cung cấp biện pháp xử lý hiệu quả côn trùng và động vật gây hại của nhà máy.
- Đảm bảo rằng tất cả các nhân viên liên quan được thông báo, chuẩn bị và tham gia vào
q trình xử lý, vệ sinh hay phịng ngừa bất kỳ nhiễm chéo nào từ hoạt động kiểm sốt
cơn trùng và động vật gây hại
II. PHẠM VI
Quy trình này áp dụng cho tất cả các hoạt động kiểm sốt cơn trùng và động vật gây hại tại nhà
máy.
III. TÀI LIỆU THAM KHẢO
- BRC
- IFS
- AIB
IV. ĐỊNH NGHĨA
Khơng có
V. NỘI DUNG
1. Trách nhiệm
- Nhân viên vệ sinh nhà máy
 Đảm bảo các hoạt động kiểm sốt cơn trùng và động vật gây hại được thực hiện
hiệu quả.
 Lập kế hoạch xử lý côn trùng và động vật gây hại hợp lý cho tồn bộ khu vực
nhà máy và thơng báo cho các bộ phận liên quan bất cứ khi nào kế hoạch được
thực hiện
 Liên hệ, lựa chọn và đánh giá các nhà cung cấp cung cấp dịch vụ xử lý côn trùng
và động vật gây hại theo yêu cầu của cơng ty
 Kiểm sốt và đánh giá tất cả các hoạt động cũng như việc sử dụng các hóa chất
được phép sử dụng trong nhà máy thực phẩm trong q trình xử lý cơn trùng và
động vật gây hại.

 Đảm bảo tất cả các thành viên tham gia xử lý côn trùng và động vật gây hại tuân
thủ nghiêm ngặt các yêu cầu liên quan đến an toàn, môi trường và chất lượng
- Những bộ phận liên quan
 Sắp xếp hợp lý mọi lịch trình làm việc khi có lịch xử lý cơn trùng và động vật
gây hại và tuân thủ nghiêm ngặt các yêu cầu của quy trình này cũng như các chỉ
dẫn của người có thẩm quyền trước và sau q trình xử lý.
 Có trách nhiệm thông báo cho nhân viên vệ sinh hoặc người có thẩm quyền bất
cứ khi nào phát hiện thấy sự khơng phù hợp liên quan đến các hoạt động kiểm
sốt côn trùng và động vật gây hại.

2. Tần suất
Việc quản lý côn trùng và động vật gây hại phụ thuộc nhiều vào tình hình, lịch sử nhà máy
và các mùa trong năm. Thông thường, tần suất xử lý hàng tháng đối với các khu vực như
cống rãnh, khu tập kết chất thải, khu xử lý nước thải, bên ngồi khn viên nhà máy…
1


QUY TRÌNH KIỂM SỐT CƠN TRÙNG VÀ ĐỘNG VẬT GÂY HẠI
TRONG NHÀ MÁY THỰC PHẨM
Việc xử lý không gian chỉ được sử dụng trong một số trường hợp khi các biện pháp thường
xun là khơng có hiệu quả. Thứ nhất, xử lý phun xịt chỉ được áp dụng cho các khu vực
như bên trong kho, khu đóng gói và khu chế biến nếu cơ sở sản xuất không hoạt động.
Việc xử lý tồn bộ cơn trùng và động vật gây hại cho toàn bộ nhà máy phải được kết hợp
với kế hoạch ngừng hoạt động toàn bộ. Thứ hai, xử lý phun xịt được áp dụng cho các tòa
nhà mới khi xây dựng xong.
Trong những trường hợp đặc biệt, nếu có bất kỳ biểu hiện nào, nhân viên vệ sinh sẽ tham
khảo ý kiến của quản lý nhà máy để được xử lý đặc biệt và sau đó chuyển quyết định cuối
cùng đến các bộ phận liên quan.

3. Các bước chuẩn bị

3.1 Trao đổi thông tin
Nhân viên vệ sinh sẽ thông báo cho tất cả các bộ phận liên quan qua email về ngày
giờ, khu vực và các phương pháp xử lý trong thời gian sớm nhất ( ít nhất là 3 ngày)
trước ngày tiến hành xử lý.

3.2 Các biện pháp để bảo vệ dây chuyển sản xuất, nguyên liệu và nhà ăn
 Để tránh nhiễm chéo hóa chất xử lý vào dây chuyền sản xuất / vật liệu / thực
phẩm và dụng cụ tại căng tin, tất cả các sản phẩm / vật liệu / thiết bị / thực phẩm
và dụng cụ phải được che đậy cẩn thận trước khi bắt đầu xử lý.
 Phải đặc biệt cẩn thận đối với thực phẩm / vật liệu có bề mặt tiếp xúc trực tiếp
thực phẩm và các khu vực quản lý cấp độ vệ sinh cao để ngăn ngừa bất kỳ sự
nhiễm bẩn nào.
 Nhân viên vệ sinh và đội kiểm sốt cơn trùng và động vật gây hại phải tiến hành
kiểm tra lần cuối trước khi cho phép bắt đầu xử lý.

3.3 Hạn chế nhân sự
 Không ai được phép vào các khu vực đang xử lý động vật gây hại trong thời gian
xử lý ngoại trừ các nhà thầu kiểm soát dịch hại, nhân viên vệ sinh và đội kiểm
sốt cơn trùng và động vật gây hại.
 Đối với xử lý không gian, không bao gồm xử lý khơng gian cho khu vực nhà kho,
đóng gói và chế biến, nhân viên vệ sinh sẽ thông báo cho người giám sát trực khi
bắt đầu quá trình xử lý để hạn chế di chuyển cá nhân trong khu vực xử lý.

4. Bắt đầu xử lý
Việc xử lý côn trùng và động vật gây hại sẽ bắt đầu khi mọi công việc chuẩn bị đã hồn tất
và khơng có ai trong khu vực.
Trước ngày xử lý, nhà thầu phải gửi cho nhân viên vệ sinh danh sách các loại thuốc diệt
côn trùng phải sử dụng, một số chi tiết như tên, nồng độ, MSDS, hạn sử dụng… Đội vệ
sinh sẽ kiểm tra lại chất lượng thực tế và số lượng.
Trong thời gian xử lý, đội vệ sinh và kiểm soát dịch hại phải đảm bảo rằng việc xử lý chỉ

được áp dụng cho các khu vực được phép, không lây lan đến các khu vực khác.
2


QUY TRÌNH KIỂM SỐT CƠN TRÙNG VÀ ĐỘNG VẬT GÂY HẠI
TRONG NHÀ MÁY THỰC PHẨM
Bất kỳ các hành động ứng dụng sai nào sẽ được thông báo ngay lập tức để có hành động
sửa chữa.

5. Áp dụng
V.1 Kiểm sốt động vật gặm nhấm
Chương trình kiểm sốt động vật gặm nhấm bao gồm ba vùng phịng thủ được mơ tả
như sau:
a. Vùng kiểm soát đầu tiên
 Các bẫy mồi được đặt ở chu vi nhà máy.
 Các bẫy đặt cách nhau khơng q 10-20 mét, vị trí hoặc khoảng cách có thể
được thay đổi dựa trên lịch sử hoặc thời gian trong năm.
 Bả phải được kiểm tra và thay mới hai tuần một lần để giữ độ tươi của bả.
Tần suất kiểm tra và thay mới này có thể được thay đổi dựa trên quan sát
hoặc thời gian trong năm.
 Kiểm tra ít nhất hai lần 1 tháng và ghi chép các hoạt động.

b. Vùng kiểm soát thứ 2
 Các bẫy mồi được bố trí xung quanh bên ngồi tịa nhà (nhà kho, xưởng sản
xuất, khu kỹ thuật, căng tin và văn phòng nhà máy).
 Khoảng cách giữa các bẫy cách nhau khơng q 8-15m, vị trí đặt hoặc
khoảng cách có thể thay đổi tùy theo lịch sử, thời gian trong năm hoặc điều
kiện xung quanh.
c. Vùng kiểm soát thứ 3
 Vùng kiểm soát thứ ba nằm bên trong nhà kho và do đó bẫy keo sẽ được sử

dụng để thay thế bẫy mồi (loại sau khơng được khuyến khích sử dụng bên
trong nhà kho vì nó có thể tạo ra ô nhiễm rất lớn cho khu vực sản xuất bởi
xác động vật gặm nhấm).
 Đặt các bẫy cách nhau khơng q 6-9 mét, vị trí hoặc khoảng cách có thể
được thay đổi dựa trên lịch sử hoặc bố cục thực tế.
 Và các bẫy phải được đặt cách xa luồng di chuyển.

d. Thiết lập bẫy
Các bẫy sẽ
 Được đánh số trên đầu thiết bị
 Được chỉ ra trên bản đồ vị trí
 Được gắn nhãn với từ “Chất độc, không được chạm vào”

e. Dịch vụ
Tất cả các bẫy mồi và bẫy keo sẽ:
 Được kiểm tra ít nhất hai lần một tháng về tình trạng. Theo tần suất đó, nhà
thầu thực hiện với tần suất hai tuần một lần cho cả việc kiểm tra, thay thế,
và luân phiên đội kiểm sốt dịch hại nội bộ kiểm tra ít nhất hai lần một
tháng.

3


QUY TRÌNH KIỂM SỐT CƠN TRÙNG VÀ ĐỘNG VẬT GÂY HẠI
TRONG NHÀ MÁY THỰC PHẨM
 Được duy trì trong tình trạng sạch sẽ và hoạt động, cả bên trong và bên
ngoài.
 Bất kỳ xác động vật gặm nhấm nào được tìm thấy trong hoặc xung quanh
thiết bị kiểm sốt động vật gặm nhấm hoặc các khu vực khác sẽ được loại
bỏ và xử lý ngay tại cơ sở.

 Thay thế các bẫy bị hỏng hoặc mất.
 Vứt thuốc diệt chuột cũ và mồi không ngon đúng cách theo yêu cầu về an
tồn và mơi trường.

f. Ghi nhận các hoạt động
Ghi lại các dữ liệu sau vào báo cáo dịch vụ kiểm soát dịch hại:
 Số bẫy mồi hoặc số bẫy keo.
 Quan sát trong quá trình kiểm tra (bẫy mồi: mức độ gặm nhấm, số lượng
mồi còn thiếu; bẫy keo: loại gặm nhấm / cơn trùng bắt được, số lượng;
tình trạng của thiết bị kiểm soát).

g. Bảo vệ khỏi tiếp xúc với Hantavirus
 Mang găng tay không thấm nước.
 Cảnh giác với những khu vực bụi khơ có quần thể gặm nhấm cư trú.
 Giảm thiểu các hạt sinh ra trong khơng khí bằng cách xịt nhẹ vào khu vực
bằng chất khử trùng (cồn 70o)
V.2 Kiểm sốt cơn trùng – Bên ngoài
a. Nguyên tắc chung
 Loại bỏ các địa điểm sinh sản.
 Thiết lập các rào chắn kỹ thuật để loại trừ cơn trùng bị (ví dụ: đường viền
đá nhỏ tiếp giáp với chu vi tòa nhà).
 Thiết lập màng chắn tất cả các cửa ra vào và cửa sổ bên ngồi.
 Bịt kín tất cả các điểm xâm nhập tiềm ẩn như vết nứt xung quanh đường
ống nước, khí… của tòa nhà.

b. Xử lý
 Xử lý tồn dư:
 Được tiến hành trên các chu vi bên ngoài dọc theo cơ sở cấu trúc và
xung quanh cửa ra vào và cửa sổ với thuốc diệt cơn trùng cịn sót lại,
nếu cần, để ngăn cơn trùng bị vào các tịa nhà.

 Xử lý cỏ xung quanh các cơng trình cách kết cấu tồ nhà một mét (lối
đi bằng bê tơng).
 Khơng nên xử lý cho chu vi bên ngoài nếu trời mưa. Nếu trời mưa sau
khi xử lý cịn sót lại trong 3 giờ, việc xử lý còn lại sẽ được thực hiện
lại.

4


QUY TRÌNH KIỂM SỐT CƠN TRÙNG VÀ ĐỘNG VẬT GÂY HẠI
TRONG NHÀ MÁY THỰC PHẨM
 Xử lý không gian:
 Xử lý khơng gian bên ngồi, hệ thống thốt nước ngăn cơn trùng bay
vào cơng trình.
 Khơng phun gần các lỗ hút gió hoặc mở vào nhà máy theo hướng gió
thổi và / hoặc áp suất khơng khí âm bên trong trong giờ sản xuất.
 Không nên xử lý không gian ngồi trời nếu gió q mạnh.
V.3 Kiểm sốt cơn trùng – bên trong
a. u cầu chung
 Tích cực tìm kiếm sự phá hoại và nơi ẩn náu tiềm ẩn của cơn trùng.
 Thực hiện hành động thích hợp để loại bỏ sự xâm nhập và nguồn gốc của
chúng.

b. Kiểm soát và giám sát côn trùng - Bẫy đèn côn trùng (ILTs)
 Bẫy đèn côn trùng (ILTs) đã được chấp nhận rộng rãi để kiểm sốt cơn trùng
bay trong nhà. ILTs tạo ra các công cụ giám sát tuyệt vời để xác định các
lồi cơn trùng hiện diện trong một cơ sở.
 Có những cân nhắc quan trọng được liệt kê dưới đây để áp dụng ILTs trong
khu vực bên trong một cách hiệu quả.
 Mắt côn trùng nhạy cảm nhất với vùng cực tím và xanh lục của quang

phổ màu. ILTs dựa vào tia cực tím để thu hút hầu hết các lồi cơn
trùng bay. Các lồi cơn trùng bị hiếm khi bị thu hút.
 Các ILTs khác nhau ở cách chúng tiêu diệt cơn trùng. Hiện có ba loại:
một loại sử dụng lưới điện, một loại sử dụng côn trùng trong thùng
chứa và một loại sử dụng xung điện với keo.
 Các điểm sau đây cần được xem xét khi lựa chọn ILTs:
 Đèn thu hút: đèn phải đủ chất lượng để tạo ra năng lượng cực đại phát
xạ trên 330nm (330-350 nm). Đèn ánh sáng đen thích hợp hơn đèn
xanh ánh sáng đen.
 Bề mặt phản xạ: bề mặt phản xạ càng lớn càng hấp dẫn côn trùng.
V.4 Kiểm sốt chim
a. Ngun tắc chung
 Tích cực tìm kiếm sự xâm nhập và nơi ẩn náu tiềm ẩn của chim.
 Thực hiện hành động thích hợp để loại bỏ sự xâm nhập và nguồn gốc của
chúng.
b. Kiểm soát và giám sát chim:
 Kết hợp với giám sát GMP hàng tuần và quan sát chim để tìm kiếm bất kỳ
dấu hiệu nào của chim bên trong khu vực sản xuất hoặc hoạt động của
chúng bên ngoài.

5


QUY TRÌNH KIỂM SỐT CƠN TRÙNG VÀ ĐỘNG VẬT GÂY HẠI
TRONG NHÀ MÁY THỰC PHẨM
 Bịt kín tất cả các điểm xâm nhập tiềm ẩn của chim như khe hở trên tường,
trên mái, giữa tường và mái, khe hở xung quanh đường điện, khe hở xung
quanh đường ống điện nước.
 Loại bỏ tất cả các ổ chim trong khu vực nhà máy.
V.5 Kiểm sốt thằn lằn

a. Ngun tắc chung
 Tích cực tìm kiếm sự xâm nhập và nơi ẩn náu tiềm ẩn của thằn lằn.
 Thực hiện hành động thích hợp để loại bỏ sự xâm nhập và nguồn gốc của
chúng.
b. Kiểm soát và giám sát thằn lằn:
 Kết hợp với giám sát GMP hàng tuần và quan sát thằn lằn để tìm kiếm bất
kỳ dấu hiệu nào của thằn lằn hiện diện trong khu vực sản xuất.
 Bịt kín các điểm xâm nhập tiềm ẩn của thằn lằn.
 Đặt bẫy keo để bắt thằn lằn.
V.6 Kiểm tra và làm sạch sau khi xử lý
- Vệ sinh toàn bộ sản phẩm / Vật liệu bề mặt tiếp xúc trực tiếp sau khi xử lý phải được
thực hiện kỹ lưỡng để tránh lây nhiễm chéo sang sản phẩm. Không được làm sạch đối
với nền, tường, đã được xử lý bằng hóa chất tồn dư.
- Nhân viên vệ sinh cung cấp cho các bộ phận khác danh sách kiểm tra các loại thuốc
cịn sót lại được tìm thấy, cơn trùng chết.
V.7 Giám sát
- Mọi bộ phận phải tham gia theo dõi các dấu hiệu hoạt động của cồn trùng và động
vật gây hại hoặc bất kỳ dấu hiệu nào thu hút sinh vật gây hại.
 Quản lý kho và cấp dưới phải chịu trách nhiệm kiểm tra dịch hại đối với tất
cả các nguyên liệu nhập vào. Toàn bộ nguyên liệu nhập kho nhà máy phải
khơng có bất kỳ loại sâu bệnh nào. Trong trường hợp phát hiện thấy có sự
xâm nhập của dịch hại trong quá trình dỡ hàng, nhân viên kho phải thông
báo ngay cho nhân viên vệ sinh hoặc QA/QC để có biện pháp xử lý tiếp
theo.
 Người quản lý kho ít nhất hàng ngày phải tiến hành kiểm tra cả nguyên liệu
và vật liệu đóng gói được lưu trữ trong kho để tìm bất kỳ dấu hiệu nào của
động vậy gây hại. Họ cũng được yêu cầu kiểm tra tình trạng của lưới chống
muỗi và miếng dán (biện pháp bảo vệ thứ ba để kiểm sốt lồi gặm nhấm).
Kết quả kiểm tra của họ phải được ghi lại đúng cách. Mọi bất thường phát
hiện phải được thông báo cho nhân viên vệ sinh hoặc QA/QC ngay lập tức.

 Bất kỳ sản phẩm hoặc nguyên vật liệu nào rơi vãi phải được làm sạch ngay
lập tức.
- Khu vực chế biến, chiết rót & đóng gói:
Người trực ca và cấp dưới phải đảm bảo khu vực làm việc không bị rơi vãi sản
phẩm, nguyên liệu. Sản phẩm rơi vãi, nguyên liệu thô không được xử lý theo cách
làm bẩn khu vực sản xuất hay thu hút sinh vật gây hại vào khu vực sản xuất.

6


QUY TRÌNH KIỂM SỐT CƠN TRÙNG VÀ ĐỘNG VẬT GÂY HẠI
TRONG NHÀ MÁY THỰC PHẨM
- Người chịu trách nhiệm về kiểm sốt cơn trùng và động vật gây hại phải huấn
luyện các thành viên khác của nhóm nhà máy về các dấu hiệu để phát hiện sự hiện
diện của dịch hại.
- Tất cả các thiết bị kiểm soát phải được cập nhật ở trong bản đồ.

6. Vấn đề an toàn
Tất cả những nhân viên trong nhóm xử lý dịch hại (Công ty và các nhà thầu) khi tham gia
xử lý dịch hại phải tuân thủ nghiêm ngặt các yêu cầu an toàn sau:
- Trang bị đầy đủ phương tiện bảo vệ cá nhân (khẩu trang, mặt nạ phịng độc, kính,
găng tay tùy theo công việc cụ thể.
- Không ăn uống trong thời gian xử lý.
- Sau khi xử lý, thay đồng phục và rửa tay, rửa da bằng nước.
7. Sơ cứu
- Tiếp xúc với da: thay quần áo bị nhiễm bẩn và rửa sạch các khu vực bị nhiễm bẩn.
Liên lạc với bộ phận Y tế.
- Tiếp xúc với mắt: Rửa ngay bằng nước ít nhất 15 phút. Liên lạc với bộ phận Y tế.
8. Lưu trình xử lý cơn trùng và động vật gây hại

7


QUY TRÌNH KIỂM SỐT CƠN TRÙNG VÀ ĐỘNG VẬT GÂY HẠI
TRONG NHÀ MÁY THỰC PHẨM
Thông báo thời gian xử lý cho các Phòng ban khác trước 3 ngày qua email

Nhân viên vệ sinh

Trước khi xử lý
iệu thô, thiết bị, dụng cụ, đồ dùng, các bề mặt tiếp xúc với thực phẩm và không tiếp xúc với thực phẩm bằng cách che đậy để ngăn ngừa bất kỳ ô nhiễ
Các bộ phận liên quan

Xử lý

Đội Pest control

Sau khi xử lý
Kiểm tra cả dấu hiệu dịch hại và dư lượng thuốc, sau đó ghi vào danh sách kiểm tra. Đội Pest control

Làm sạch kỹ lưỡng trước khi bắt đầu lại hoạt động
Dây chuyền đóng gói, nhà kho: vệ sinh khơ hoặc vệ sinh ướt có kiểm sốt (nếu cần)
Khu vực chế biến: làm sạch bên ngồi máy móc, dụng cụ và sàn nhà bằng chất tẩy rửaCác bộ phận liên quan
Khu vực thay giày: vệ sinh khơ hoặc vệ sinh ướt có kiểm sốt (nếu cần)
Nhà ăn: Vệ sinh tồn bộ dụng cụ ăn uống, bàn ghế, sàn nhà.

8