Đề tài sự biến đổi và định hướng xây dựng, phát triển gia đình ở việt nam hiện nay

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÔN ĐỨC THẮNG
KHOA KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
---------------------------------

R

BÁO CÁO CUỐI KỲ
HỌC KỲ
MÔN: CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC
Đề tài : Sự biến đổi và định hướng xây dựng, phát triển
gia đình ở Việt Nam hiện nay

Nhóm 76- Tổ 1.2
Giảng viên hướng dẫn: Bùi Thị Hường


Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 8 năm 2021

Danh sách nhóm 76 tổ 1.2
Mơn Chủ nghĩa xã hội khoa học Ca 1 Thứ 7
STT
10
16
26
32
34

MSSV
019H0298
319H0235
019H0176

019H0221
019H0235

Họ và tên
Võ Thị Huyền
Vũ Hoàng Minh
Cao Mỹ Quyên
Trần Đỗ Mai Thy
Nguyễn Thị Huyền Trân

Ghi chú


Lời cam đoan
Chúng em xin cam đoan Báo cáo cuối kỳ do tổ 1.2 nghiên cứu và thực hiê ̣n.
Chúng em đã kiểm tra dữ liệu theo quy định hiện hành.
Kết quả Báo cáo cuối kỳ là trung thực và khơng sao chép từ bất kỳ báo cáo của
nhóm khác.
Các tài liê ̣u được sử dụng trong Báo cáo cuối kỳ có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng.


Lời cảm ơn
Chúng em cũng xin chân thành cám ơn cơ Bùi Thị Hường đã nhiệt tình hướng
dẫn hướng dẫn em hồn thành tốt mơn Chủ nghĩa xã hội khoa học.
Trong quá trình làm bài báo cáo, do kiến thức cũng như kinh nghiệm thực tế
còn nhiều hạn chế nên bài báo cáo khơng thể tránh khỏi những thiếu sót, em rất mong
nhận được ý kiến đóng góp cơ để em học hỏi được nhiều kỹ năng, kinh nghiệm và sẽ
hoàn thành tốt hơn các bài báo cáo khác.
Em xin chân thành cảm ơn!

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU .........................................................................................................1
PHẦN NỘI DUNG.......................................................................................................3
1. MỘT SỐ QUAN NIỆM CHUNG VỀ GIA ĐÌNH VÀ GIA ĐÌNH VIỆT NAM
HIỆN NAY................................................................................................................. 3
1.1. Khái niệm gia đình
..................................................................................................................................... 3
1.2. Gia đình Việt Nam: Truyền thống hay Hiện đại?............................................4
1.2.1.Truyền thống.......................................................................................................4
1.2.2. Hiện đại…………………………………………………………….............................5
2. Biến đổi trong gia đình ở Việt Nam hiện nay......................................................6
3. Định hướng xây dựng, phát triển gia đình ở Việt Nam hiện nay.......................10
PHẦN KẾT LUẬN....................................................................................................14
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................16
PHỤ LỤC ..................................................................................................................18


1
PHẦN MỞ ĐẦU
*Tính cấp thiết – mục đích nghiên cứu
Trước tác động của tình hình mới hiện nay, các giá trị gia đình ở việt nam đang
có những thay đổi nhất định và cần được nhìn nhận, đánh giá để đưa ra các đề xuất
chính sách phù hợp, xây dựng gia đình tiến bộ, hạnh phúc, góp phần vào thành cơng
của sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước ta. [1]
Trong vài thập kỷ trở lại đây, gia đình Việt Nam đã có những thay đổi quan
trọng, từ gia đình truyền thống sang gia đình với những đặc điểm mới, hiện đại hơn, tự
do hơn. Quá trình hội nhập quốc tế, trong đó có hội nhập và giao lưu văn hóa đã khiến
Việt Nam cởi mở hơn trong quan điểm về hơn nhân và gia đình. [1]

Người Việt Nam coi gia đình là ưu tiên hàng đầu trong cuộc sống, sau đó là sức
khỏe, việc làm, thu nhập, bạn bè, học vấn, thời gian giải trí, địa vị, tơn giáo và niềm tin
chính trị. Khái niệm gia đình ở đây là mơ hình gia đình truyền thống dựa trên hôn
nhân. [1], [2]
Trong các giá trị đạo đức, tâm lý, tình cảm của gia đình thì giá trị chung thủy là
giá trị được đề cao trong quan hệ hôn nhân và gia đình, được mọi người đề cao, tiếp
theo là giá trị tình yêu thương của các thành viên trong gia đình. Bình đẳng, có con cái,
chia sẻ việc nhà, hoà thuận, thu nhập. Kết quả khảo sát cho thấy có tới 41,6% người
cho rằng lịng trung thành là "rất quan trọng" trong hôn nhân và 56,7% cho rằng lịng
trung thành là "rất quan trọng" trong hơn nhân. Đồng thời, nghiên cứu đã chỉ ra rằng
có một tiêu chuẩn kép khắt khe đối với phụ nữ và xu hướng vị tha hơn đối với nam
giới về vấn đề trung thành ("lòng trung thành quan trọng hơn đối với phụ nữ" có tỷ lệ
giá trị cao hơn). Tỷ lệ đồng ý cao là 66,2%). Điều này cho thấy khi phụ nữ được coi là
nhân tố duy trì hịa bình và hạnh phúc của gia đình và xã hội, thì lịng trung thành vẫn
là thước đo phẩm giá của phụ nữ. [3]
*Mục Tiêu Nghiên Cứu Và Đối Tượng Nghiên Cứu


2
- Mục Tiêu Tổng Quát:
Sự biến đổi và định hướng xây dựng, phát triển gia đình Việt Nam hiện nay.
- Mục Tiêu Cụ Thể:
•

Xác định sự biến đổi và định hướng xây dựng, phát triển gia đình Việt

Nam hiện nay.
•

Đo lường mức độ biến đổi và định hướng xây dựng, phát triển gia đình

Việt Nam hiện nay.
•

Đề xuất một số giải pháp nhằm định hướng và phát triển gia đình Việt

Nam.
- Mục Tiêu Nghiên Cứu:
Gia đình Việt Nam.
Phạm Vi Nghiên Cứu
- Phạm vi không gian:
Nước Việt Nam.
- Phạm vi thời gian: 01/08/2021 - 01/09/2021.
- Phạm vi nội dung:
•

Chủ yếu xoay quanh đề tài và giáo trình

•

Ở các lĩnh vực như: kinh tế, chính trị - xã hội

*Phương Pháp Nghiên Cứu
- Phương pháp khảo sát, phân tích và đánh giá
- Phương pháp logic
- Phương pháp kết hợp


3
NỘI DUNG

1. MỘT SỐ QUAN NIỆM CHUNG VỀ GIA ĐÌNH VÀ GIA ĐÌNH VIỆT NAM
HIỆN NAY”
1.1. Khái niệm gia đình
Từ điển tiếng Việt (Văn Tân chủ biên, Nxb Khoa học - xã hội 1998) đã định
nghĩa: “Gia đình là đơn vị xã hội thành lập trên cơ sở dòng máu, bắt đầu có từ thời đại
thị tộc mẫu hệ; trong thời đại phong kiến thường có cha, mẹ, con, cháu, có khi cả chắt
nữa, trong thời đại tư bản thường chỉ có vợ chồng và con cái”. [4]
Xây dựng gia đình vì vậy là một sự phát triển tất yếu. Khơng thể chấm dứt q
trình hình thành gia đình mà phải chủ động mở ra thế giới bên ngồi đó là cách lớn
nhất để duy trì và phát huy truyền thống gia đình trong truyền thống văn hóa của dân
tộc. [4]
Gia đình là một tổ chức xã hội có nguồn gốc từ lịch sử lồi người ở giai đoạn
đầu. Đó cũng là thời kỳ con người tổ chức cuộc sống của mình theo những khn mẫu
cộng đồng nhỏ bé từ thuở sơ khai của lịch sử, khi con người chia cắt Vương quyền của
loài vật và ra lệnh cho sự tồn tại của mình như một cộng đồng tự trị. Hình dáng sơ khai
của gia đình. Đầu tiên, chỉ có các thành viên trong gia đình, chủ yếu là mẹ với con và
cháu, những người có quan hệ họ hàng trực hệ (gia đình mẫu hệ). Sau đó nó được mở
rộng để bao gồm các thành viên khác có thể có nhưng có thể khơng có cùng huyết
thống. [4]
Gia đình là một quốc gia nhỏ bé, Nho giáo coi như vậy. Như vậy một xã hội
hịa bình trước hết phải có những gia đình hịa thuận. Một gia đình hịa thuận là một
gia đình mà mọi thành viên đều khơng ngừng tử tế và quan tâm đến nhau. Vợ chồng
trong gia đình hịa thuận, u thương nhau, chăm sóc nhau, nuôi dạy con cái nên
người. Để làm gương cho con cái, cha mẹ phải ln giữ lời nói và tác phong làm việc.
Trẻ em ln phải kính trọng ơng bà, cha mẹ, biết quan tâm chăm sóc ơng bà, cha mẹ,
làm ơng bà, cha mẹ vui lịng, khơng làm gì để ơng bà, cha mẹ hàng xóm buồn lịng. [5]


4
Ở một khía cạnh nào đó, những quan niệm về chủ nghĩa đồng cấp nói trên có

thể được coi là phù hợp với Cương lĩnh kiến tạo đất nước trong thời kỳ quá độ xã hội
chủ nghĩa của chúng ta. Là tế bào xã hội, nơi ươm mầm nhân tài của đất nước, gia đình
đóng vai trị then chốt trong việc xây dựng thành công nền kinh tế thị trường định
hướng xã hội. nhà xã hội học. Tốt hay xấu của mỗi gia đình đều có ảnh hưởng đến sự
ổn định xã hội và quá trình chuyển đổi kinh tế mà chúng ta thực hiện từ nền kinh tế thị
trường có kế hoạch lên chủ nghĩa xã hội .. [5]
Theo tác giả Levy Strauss: gia đình là một nhóm xã hội học được quy định
bởi 3 đặc điểm thường thấy:
+ Hôn nhân
+ Quan hệ hôn nhân
+ Các ràng buộc và trách nhiệm giữa các thành viên trong gia đình. [5]
Gia đình là giá trị xã hội quan trọng nhất đối với người Châu Á nói chung và
người Việt Nam nói riêng. Nếu gia đình thường chỉ đơn thuần là một nhóm xã hội ở
Châu Âu, thì trong gia đình chúng ta, tế bào xã hội sinh sản với tất cả các thành phần
của nó như vợ - chồng. [5]
1.2. Gia đình Việt Nam : Truyền thống hay hiện đại?
1.2.1. Truyền thống
Gia đình Việt Nam chịu ảnh hưởng và phát triển lâu đời của truyền thống (dịng
họ lao động) có tác dụng bảo vệ Tổ quốc và bảo vệ Tổ quốc. Như vậy, gia đình truyền
thống Việt Nam có điểm khác biệt là nó gắn liền với đời sống nơng thơn, sản lượng
nông nghiệp khiêm tốn và hoạt động kinh tế chủ yếu là trồng lúa nước. Nó cũng chịu
sự tác động của tư duy Nho giáo, điển hình là liên kết chặt chẽ với gia đình, làng xã
của tính cách phụ hệ. Các đặc điểm có lợi của kiểu gia đình truyền thống thơng thường
này là:


Thứ nhất: Các thành viên mang lại cho gia đình ý nghĩa quan trọng "để phát
triển gia đình, để giữ gìn gia đình, để trị nước và tạo hịa bình tồn cầu." Cần nhấn
mạnh rằng
5

gia đình là cấu trúc xã hội bình thường, là “đất có thể cơng, sống có hà bá” hay “một
giọt máu đào hơn ao nước lã”. [6]
Thứ hai: Mối quan hệ trong các gia đình, tơn trọng và biết ơn đấng sinh thành,
“Công cha như núi Thái Sơn, nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra" Đường trên, kẻ
dưới thương yêu nhau, “anh em như thể chân tay, đói lành đùm bọc, dở hay đỡ đàn”.
[6]
Thứ ba: Phụ nữ chung thủy, vun vén cho gia đình, đảm đang trong cơng việc,
chăm sóc con cái, làm việc nhà (người chịu trách nhiệm cao nhất ở Việt Nam là con
dâu cả). [6]
Tuy nhiên, hạn chế của một gia đình như vậy là nó vẫn giữ những nghi lễ và
hành vi lạc hậu, lỗi thời trong khi vẫn giữ được những truyền thống tốt đẹp. Hơn nữa,
sự khác biệt về tuổi tác, lối sống, phong tục tập quán cũng dẫn đến những xung đột
khó tránh khỏi giữa các thế hệ: ông bà - cháu nội, mẹ chồng - nàng dâu… Bên cạnh
việc gìn giữ tinh thần tập thể, gia đình thơng thường hạn chế một phần sự phát triển tự
do của mỗi cá nhân. Kiểu gia đình này dường như thiếu tính cơ động trong hồn cảnh
xã hội hiện đại “một ngày bằng 20 năm”. Đó là lý do tại sao các gia đình mở rộng
truyền thống đã bị suy giảm đáng kể và khn mẫu gia đình ngày nay khơng cịn hiệu
lực nữa. [7]
1.2.2. Hiện đại
Ở đây có một vấn đề nan giải: gia đình Việt Nam ngày nay có phải là gia đình
đương đại khơng? Chúng tơi không nhất thiết phải tin điều này là đúng. Gia đình
đương đại phải là kết quả của một nền cơng nghiệp đang phát triển, có nghĩa là mọi
người có lối sống đơ thị và đạt được trình độ văn hóa thành thị khá cao. Vì vậy, trong
quá trình chuyển đổi từ một nền văn hóa nơng nghiệp truyền thống sang một xã hội


cơng nghiệp đương đại, gia đình Việt Nam có thể được coi là một 'gia đình chuyển
tiếp'. Quá trình này luôn bao gồm việc phá vỡ cấu trúc cũ của gia đình và phát triển
cấu trúc mới. Ở các vùng đơ thị cũng như nơng thơn, các gia đình đơn lẻ hoặc gia đình
hạt nhân đang trở nên cực kỳ phổ biến - thay thế cho mơ hình gia đình thơng thường

trước đây đã thống trị. [6]
6
Gia đình Việt Nam hiện nay hầu hết là gia đình hạt nhân, chỉ có một bên là cha
mẹ và con cái. Gia đình hạt nhân bao gồm hầu hết các gia đình trí thức, chính quyền
nhà nước, cơng nhân viên chức, gia đình quân nhân và nhân viên cảnh sát. Việt Nam
đang chứng kiến xu hướng phi hạt nhân hóa gia đình ngày càng tăng do những lợi ích
và ưu điểm của nó. Đầu tiên, với tư cách là một nhóm tự trị, nhỏ gọn, đa năng và thích
nghi nhanh chóng, gia đình hạt nhân tồn tại. Trong các mối liên hệ kinh tế, gia đình hạt
nhân được hưởng sự độc lập. Loại gia đình này cung cấp cho mọi thành viên trong gia
đình một mức độ độc lập tương đối tuyệt vời để xây dựng tự do cá nhân. Mức độ tự do
cá nhân được coi là một biểu hiện về chất lượng cuộc sống gia đình trong nền văn hóa
hiện đại. Sự tự do mà gia đình ni dưỡng và phát triển tạo nên một lối sống, nhân
cách riêng biệt, và năng lực xây dựng bản sắc sáng tạo cho mỗi người. Đây cũng là kẻ
mà Đảng ta cần phải công nghiệp hố, hiện đại hố. [6]
Tất nhiên cũng có những sai sót đáng kể trong gia đình hạt nhân. Ví dụ, khả
năng hỗ trợ nhau về thể chất và tinh thần bị hạn chế do mức độ kết nối thấp hơn và sự
cách biệt về không gian giữa các gia đình. Việc thiếu ảnh hưởng qua nhiều thế hệ cũng
làm giảm đi tiềm năng lưu giữ các giá trị truyền thống của văn hóa gia đình. Tuy
nhiên, ở nước ta, gia đình hạt nhân vẫn cịn khá phổ biến, vì nó cũng là gia đình chính
trong các nền văn hóa đô thị-công nghiệp phát triển. Đây cũng là kiểu gia đình tương
lai. [7]
Thơng qua hội nhập quốc tế, những rủi ro đang được hấp thụ và sự suy yếu của
các hệ giá trị và các chuẩn mực văn hóa của cộng đồng, gia đình, dân tộc nói chung và
các kiểu gia đình nói riêng đang đối đầu với các quốc gia chưa phát triển hoặc đã phát


triển. Vì những lý do này, chủ đề phát triển và củng cố gia đình đã trở thành mối quan
tâm chung của cộng đồng quốc tế. [7]

2. BIẾN ĐỔI CỦA GIA ĐÌNH Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

Gia đình là mơ ̣t xã hô ̣i thu nhỏ trong đó mọi người chung sống và gắn bó với
nhau thông qua các mối quan hê ̣ tình cảm, quan hê ̣ hôn nhân, quan hê ̣ huyết thống và
7
nuôi dưỡng. Gia đình luôn đóng mô ̣t vai trò rất quan trọng trong sự tồn tại và phát
triển của loài người. Trong những năm qua, gia đình luôn có những biến đổi để phù
hợp hơn với mơ ̣t thời đại mới từ gia đình truyền thống sang gia đình với những đặc
điểm mới, hiện đại hơn tự do hơn và đó được xem như là những biến chuyển quan
trọng ở gia đình Việt Nam, Tuy vậy, dù là gia đình truyền thóng hay hiện đại, dù cho
có nhiều biến đổi thì sự đùm bọc, thương yêu, chăm sóc lẫn nhau giữa các thành viên
trong gia đình ln vĩnh cửu. [8]
Quy mơ gia đình ngày này có xu hướng nhỏ hơn so với tước kia, số thành viên
trong gia đình cũng ít hơn.Trong q khứ, gia đình lớn ( gia đình từ 3 thế hệ trở lên )
thường được coi là gia đình truyền thống. Đặc điểm của gia đình này lớn này là có tính
chặt chẽ, các thành viên trong gia đình được xếp theo trật tự và theo ý muốn của
trưởng bối thường là người cao tuổi nhất trong gia đình. Ngày nay, gia đình lớn
thường gồm ơng, bà, cha, mẹ và con cái mặc dù vậy quyền hành đã khơng cịn nằm
trong tay người lớn tuổi nhất. Hiện nay kiểu gia đình 3, 4 thế hệ này đã giảm dần theo
thời gian thay vào đó là kiểu gia đình nhỏ hơn ( gia đình 2 thế hệ) bao gồm cha mẹ và
con cái, cũng có trường hợp cá biệt là gia đình đơn thân. Sự thay đổi này ngoài việc
nằm trong kế hoạch hóa gia đình, đo thị hóa thì cũng có nhiều nguyên nhân chủ quan
khác để có thể phù hợp hơn trong xã hội hiện đại và công nghiệp phát triển. Đây là
kiểu gia đình đặc biệt quan trọng trong đời sống gia đình, một kiểu gia đình trong lai.
[8], [9]


Gia đình hạt nhân ở Việt Nam đang có chiều hướng gia tăng vì ưu điểm và lợi
thế của nó phù hợp với thời đại mới. Gia đình hạt nhân tạo cho mỗi thành viên sự thoải
mái cũng như tự do cá nhân. Ngày nay tính cá nhân được đề cao và đó cũng xem như
là một yếu tố biểu hiện cuộc sống gia đình chất lượng. Theo PGS.TS Đỗ Ngọc Anh,
“Mơ hình gia đình hạt nhân là xu hướng chính của thực trạng phát triển gia đình Việt

Nam, mơ hình này phát triển vượt trội so với các mơ hình gia đình khác. Cơ chế vận
hành của mơ hình gia đình hạt nhân linh hoạt, gọn nhẹ do sự ràng buộc giữa các mối
quan hệ huyết thống trong gia đình khá đơn giản. Các thành viên trong gia đình hạt
nhân có nhiều “khơng gian riêng” hơn để thể hiện, phát huy những cá tính, sở thích cá
nhân”. Tuy
8
nhiên cũng có một số hạn chế trong mơ hình gia đình hạt nhân đó là mức độ tương tác
cũng như tình cảm giữa các thành viên trong gia đình khơng cao dẫn đến sự hạn chế
trong việc hổ trợ, giúp đỡ giữa thành viên trong gia đình cũng như truyền đạt các giá
trị truyền thống văn hóa tốt đẹp gặp khó khăn. Mặc dù có những điểm yếu song gia
đình hạt nhân vẫn là kiểu gia đình phổ biến nhất trong xã hội ngày nay cũng như là
kiểu gia đình trong tương lai. [9]
Bên cạnh đó, viê ̣c bình đẳng giữa nam và nữ đã được đề cao hơn ở gia đình có
quy mô nhỏ. Người phụ nữ được đối xử bình đẳng hơn, họ có thể đi làm để nâng cao
vị thế, vai trò của mình trong gia đình cũng như trong xã hô ̣i, họ có thể thoải mái hơn
trong viê ̣c nêu quan điểm của mình. Giá trị của người phụ nữ đã được nâng cao lên rất
nhiều trong gia đình và trong xã hô ̣i hiê ̣n nay.
Gia đình là một tế bào của xã hội, là nơi sinh ra và lớn lên, là cái nôi nuôi
dưỡng trí tuệ, cảm xúc, tinh thần, nhân cách, đạo đức của một con người để có thể hịa
nhập vào cuộc sống cộng đồng trở thành một người có ích cho xã hội. Chủ tịch Hồ Chí
Minh đã nói rằng: “nhiều gia đình cộng lại mới thành xã hội, xã hội tốt thì gia đình
càng tốt, gia đình tốt thì xã hội mới tốt. Hạt nhân của xã hội là gia đình. Chính vì muốn
xây dựng chủ nghĩa xã hội mà phải chú ý hạt nhân cho tốt”. [9]


Gia đình đóng vị trí và vai trị rất quan trọng trong sự tồn tại cũng như phát
triển của loài người. Gia đình được sinh ra để đảm đương những chứng năng đặc biệt
không thể thay thế được. Mac-Angghen đã nói gia đình là quan hê ̣ thứ 3 tham dự ngay
từ đầu vào quá trình phát triển lịch sử. Và theo thời gian thì những chức năng mà gia
đình đảm đương cũng biến đổi để phù hợp hơn với xã hội ngày càng phát triển. [10]

Đầu tiên về chức năng kinh tế và tổ chức tiêu dùng của gia đình đây là một
chức năng cơ bản thiết yếu nhằm chỉ ra rằng gia đình khơng chỉ tạo ra thu nhập cho
bản thân mình mà cịn là một phần trong nền kinh tế xã hội. Gia đình cung cấp lực
lượng lao động cho nền công nghiệp, tạo ra của cải cho xã hội cũng như giúp cho sự
phát triển của đất nước. Để kinh tế của gia đình ngày một nâng cao thì ngồi những
cơng việc chính đem
9
lại một nguồn thu nhập ổn định cho gia đình thì cũng cần có thêm những nguồn thu
nhập thêm để có thể chi tiêu cho những việc nhỏ, lặt vặt trong gia đình. Chẳng hạn như
ngồi giờ làm việc hành chính thì một giáo viên có thể đi dạy thêm để đáp ứng cho
những nhu cầu khác. [10]
Chức năng tái sản xuất ra con người góp phần cung cấp sức lao động cũng như
nguồn nhân lực cho xã hội. Chức năng này thay thế lớp lao động đã đến tuổi nghỉ
hưu , đã hết khả năng lao động bằng một lớp lao động trẻ hơn, năng suất làm việc cao
hơn, năng động và sáng tạo hơn. Ở gia đình Việt Nam ngày nay, việc thực hiện chức
năng này đã có nhiều thay đổi so với trước kia bằng việc thực hiện kế hoạch hóa gia
đình tức là mỗi gia đình chỉ nên có từ 1 đến 2 con thay vì gia đình đơng con như trước.
Việc này không chỉ đảm bảo sức khỏe của người mẹ mà còn ổn định chất lượng và tạo
điều kiện để ni dạy và chăm sóc các con tốt hơn. [11]
Chức năng nuôi dưỡng, giáo dục cũng có nhiều biến đổi cùng với sự phát triển
không ngừng về kinh tế, sự thay đổi của xã hô ̣i, giáo dục gia đình đã thể hiê ̣n nhiều
hơn tính đa dạng, nhiều chiều của mình. Chức năng giáo dục không chỉ ảnh hưởng tới
cá nhân hay những thành viên trong gia đình mà còn là với mô ̣t xã hô ̣i. Ngày nay giáo


dục gia đình đã được thể hiê ̣n qua rất nhiều phương pháp không chỉ lý thuyết mà còn
trong thực tiễn cuô ̣c sống, không chỉ giới hạn ở kinh nghiê ̣m của ông, bà ,cha, mẹ dạy
con, cháu. Thông qua viê ̣c giao tiếp, học hỏi, tiếp xúc với các mối quan hê ̣ trong cuô ̣c
sống, trong sách, báo viê ̣c giáo dục không còn là người lớn dạy người nhỏ mà là sự
trao đổi kinh nghiê ̣m lẫn nhau giữa các thành viên không phân biê ̣t già, trẻ, lớn, bé hay

bất kì giới tính nào... Thông qua viê ̣c này chức năng giáo dục đã có những chuyển biến
tích cực hơn trở nên sinh đô ̣ng, phong phú hơn. [11], [12]
Chức năng thỏa mãn nhu cầu tâm sinh lý, duy trì tình cảm có ý nghĩa tỏng viê ̣c
chia sẻ tình yêu giữa các thành viên trong gia đình mà đă ̣c biê ̣t trong đó là tình cảm
hạnh phúc lứa đôi. [12]

10
Tuy nhiên dù cho là gia đình truyền thống hay gia đình hiê ̣n đại thì gia đình
ln được coi là ưu tiên hàng đầu ở Việt Nam đứng sau là các vấn đề về sức khỏe, việc
làm, thu nhập, bạn bè...... Gia đình là một khái niệm được xây dựng dựa trên cơ sở hôn
nhân. Có thể thấy rằng gia đình và hôn nhân luôn là thiết chế phổ biến ở xã hô ̣i Viê ̣t
Nam.
Trong những giai đoạn khác nhau thì quan niê ̣m về hôn nhân đều khác nhau.
Gia đình truyền thống có quan niê ̣m về hôn nhân và được chấp nhâ ̣n nếu nó xuất phát
từ phía nam giới rằng mô ̣t chồng có thể có nhiều vợ hay có nhiều mối quan hê ̣ ở ngoài
hôn nhân. Tuy nhiên quan niê ̣m đó đã thay đổi hoàn toàn trong xã hô ̣i và trong gia
đình Viê ̣t Nam hiê ̣n nay là chỉ mô ̣t vợ và mô ̣t chồng trong mô ̣t gia đình. [12]
Quan hê ̣ giữa các thế hê ̣, các giá trị và chuẩn mực văn hóa của gia đình cũng có
nhiều thay đổi. Trong gia đình truyền thống thì địa vị của người chồng/đàn ông trong
gia đình luôn được đề cao. Họ đại diê ̣n cho gia đình hầu như về mọi mă ̣t và ngược lại
thì người vợ/phụ nữ trong gia đình lại có địa vị rất thấp. Mô ̣t ví dụ điển hình cho viê ̣c
đó chính là chồng/đàn ông ngồi mâm trên để ăn cơm còn người vợ/phụ nữ thì lại ăn ở
dưới bếp. Còn ở gia đình Viê ̣t Nam hiê ̣n nay, quyền lực trong gia đình có thể được


chia đều cho cả hai vợ chồng hoă ̣c vợ làm chủ gia đình hoă ̣c chồng làm chủ gia đình
tùy theo phẩm chất, năng lực và những gì họ đóng góp cho gia đình. Qua đó có thể
thấy những biến đổi đã từng bước khẳng định vị thế và năng lực của người phụ nữ
trong xã hô ̣i và trong gia đình hiê ̣n nay. Như vâ ̣y, khác với gia đình truyền thống , gia
đình hiê ̣n nay vai trò của người chủ gia đình phụ thuô ̣cc vào khả năng kinh tế và

những giá trị họ tạo ra cho gia đình. [13]
Bất kì mô ̣t xã hô ̣i muốn phát triển và ổn định thì rất cần có các tế bào nhỏ là gia
đình. Nếu các chức năng của gia đình được thực hiê ̣n tốt, ngày càng cải thiê ̣n để phù
hợp với thời đại mới thì đất nước sẽ càng phát triển hơn cũng như ý thức của con
người cũng được nâng cao hơn. [13]
3. ĐỊNH HƯỚNG XÂY DỰNG, PHÁT TRIỂN GIA ĐÌNH Ở VIỆT NAM HIỆN
NAY
11
C.Mac đã từng nói: “… Hàng ngày tái tạo ra đời sống của bản thân mình, con
người bắt đầu tạo ra những người khác, sinh sôi, nãy nở – đó là quan hệ giữa chồng, và
vợ, cha mẹ và con cái, đó là gia đình”. Đúng vậy, gia đình chiếm giữ một vị trí vơ
cùng quan trọng đối với sự phát triển của từng cá thể trong xã hội. Khơng chỉ như thế,
khi nói về việc giữ gìn các giá trị bản sắc văn hóa dân tộc từ xưa đến nay, gia đình
cũng đóng góp một phần vơ cùng to lớn. Và hơn hết, gia đình chính là một trong
những nhân tố không thể thiếu dẫn đến sự thành công trong sự nghiệp đổi mới và phát
triển của đất nước. [14]
Trong bối cảnh xã hội hiện nay, việc vạch ra định hướng rõ ràng trong việc xây
dựng gia đình là rất cấp bách cho sự nghiệp phát triển xã hội cũng như cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa của đất nước. Qua thời gian, dựa trên những vấn đề chung của xã
hội, đặt biệt là ở các hộ gia đình, có thể đưa ra được một số định hướng sau:
+ Một là, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, nâng cao nhận thức của xã hội về xây
dựng và phát triển gia đình Việt Nam. [14]


Để phục vụ tốt cho công tác công tác xây dựng gia đình hạnh phúc, ấm nó, cơng
bằng, văn minh trong thời kì hiện nay, theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Ban Bí
thư đã yêu cầu “các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn
thể tiếp tục nghiên cứu, quán triệt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp
luật của Nhà nước về cơng tác xây dựng gia đình; nhận thức đúng về vai trị, tầm quan
trọng của gia đình và cơng tác xây dựng gia đình trong tình hình mới.” [14]

Khơng dừng lại ở đó, cần phải tiếp tục gầy dựng và tun truyền diện rộng về
mơ hình gia đình văn hóa vợ chồng hịa thuận, con cái hiếu thảo, cả nhà thương yêu
nhau. Ngoài ra, phải nâng cao nhận thức của mọi người về vai trị của gia đình trong
việc săn sóc, ni dưỡng mỗi cá thể trong xã hội. Cần có những giải pháp mạnh nhằm
thể hiện sự kiên quyết chống đối lối sống thực dụng, bài trừ các tệ nạn xã hội, giảm
tối thiểu các vụ bạo lực gia đình, khuyến khích nhân dân cùng nhau xóa bỏ các hủ tục
lạc hậu mang tính tiêu cực trong hơn nhân, cũng như là gia đình. [14]
12
Thường xun đổi mới kế hoạch cơng tác, giáo dục về chính sách và pháp luật
ở mặt hơn nhân, gia đình; thực hiện các buổi tuyên truyền về chuẩn mực, giá trị văn
hóa và tầm quan trọng to lớn của gia đình; đẩy mạnh việc nâng cao kiến thức, kỹ năng
xây dựng gia đình hạnh phúc đến cho người dân; thúc đẩy sự hiểu biết của nhân dân về
những rủi ro và khó khăn có thể xảy ra đối với gia đình, qua đó giúp họ chủ động hơn
trong phịng ngừa các ảnh hưởng tiêu cực ở gia đình mình. Tăng cường giáo dục ở
trường học về đạo đức, văn hóa trong gia đình. Khuyến khích đồng bào phát huy sức
mạnh của gia đình trong cộng đồng, về việc tạo dựng mơi trường sống hòa thuận. [15]
+ Hai là, đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất, kinh tế hộ
gia đình. [14]
Thường xuyên chú tâm đến những khó khăn của các hộ gia đình qua đó có thể
giải quyết kịp thời những rủi ro mắc phải. Nhà nước cũng như cơ quan các cấp có
nhiệm vụ thực hiện các chiến lược cải cách và hoàn thiện môi trường đầu tư kinh
doanh giúp nâng cao đời sống cho nhân dân. Hoạch định các chính sách rõ ràng về sự


phát triển văn hóa - xã hội của người dân trong khu vực. Đẩy mạnh các phong trào xây
dựng phường Văn minh đơ thị, kế hoạch hóa gia đình. [14]
Bên cạnh đó, Đảng và Nhà nước phải tiếp tục thực hiện các chính sách an sinh
xã hội tốt hơn nữa, giải quyết các vấn đề nan giải mà nhân dân quan tâm trong thời
gian sớm nhất. Đẩy mạnh tổ chức các buổi tuyên truyền về văn hóa-xã hội để giữ vững
tinh thần đồn kết, đồng lịng của nhân dân. [14]

Đồng thời, Ủy ban Nhân dân phường, xã cần huy động các nguồn lực để phát
triển kinh tế tại khu vực mình đang chịu trách nhiệm; tập trung nâng cao giá trị sản
xuất hàng hóa, phân bổ nguồn nhân lực hợp lí để đạt được những kết quả tốt trong mơi
trường thương mại. Đầu tư xây dựng các hệ thống công nghiệp, kĩ thuật tại địa phương
để tạo cơ sở cho người dân tìm kiếm việc làm. Qua đó góp phần giúp các hộ gia đình
có cơ hội phát triển thêm về kinh tế. [15]

13
+ Ba là, kế thừa những giá trị của gia đình truyền thống đồng thời tiếp thu những tiến
bộ của nhân loại về gia đình trong xây dựng gia đình Việt Nam hiện nay. [14]
Tiến hành đổi mới đời sống văn hóa của nhân dân theo hướng tơn vinh giá trị
gia đình truyền thống kết hợp với sự nghiệp cơng nghiệp hóa-hiện đại hóa của đất
nước. Xây dựng kế hoạch “Gắn đời sống văn hóa mới ở khu dân cư với Chương trình
xây dựng nơng thơn mới, đơ thị văn minh”; thảo luận về phong trào “Tồn dân đồn
kết xây dựng đời sống văn hóa” và đưa nó vào cuộc sống thực tiễn của các hộ gia đình
theo chiều sâu, mang tính thiết thực và hiệu quả. Khuyến khích thực hiện nếp sống văn
hóa từ các gia đình cho đến xã hội, cộng đồng... Nâng cao nhận thức của người dân
nhiều hơn về các khái niệm “Gia đình văn hóa”; “Thơn văn hóa”, “Làng văn hóa”,
“Ấp văn hóa”, “Bản văn hóa”, “Tổ dân phố văn hóa”... Qua đó gầy dựng nên một mơi
trường vừa tơn vinh, trân quý giá trị truyền thống va có thể kết hợp với sự phát triển
của xã hội ở các hộ gia đình. [14], [16]


Đẩy mạnh thực hiện nhiều hơn các Chương trình quốc gia về phịng, chống bạo
lực gia đình; thúc đẩy nhân dân hưởng ứng các hoạt động văn hóa-xã hội như Ngày
Quốc tế Hạnh phúc, Ngày Gia đình Việt Nam... Nhà nước cùng các cấp thẩm quyền
cần tiếp tục phấn đấu xây dựng hồn thiện các thể chế văn hóa, dữ liệu thông tin ở cơ
sở; thu thập số liệu về các hộ gia đình nhằm đáp ứng tốt cho cơng tác tuyên truyền,
giáo dục về văn hóa gia đinh-xã hội đến với cộng đồng chung. [16]
Thực hiện tốt chức năng quản lý của cơ quan Nhà nước với nhân dân, thể hiện

vai trò lãnh đạo của cán bộ các cấp bằng cách thường xuyên khuyến khích cư dân xã
hội tham gia vào việc chung tay xây dựng khu phố văn minh, gia đình văn hóa. Ngồi
ra, nên nêu gương, khen thưởng và tặng quà cho những gia đình mẫu mực, cư xử đúng
chuẩn xã hội; đồng thời, quyết tâm lên án và chống đối những hành vi trái với đạo đức
xã hội, góp phần nâng cao nhận thức, cải thiện hành vi ở mỗi gia đình. [16]
+ Bốn là, tiếp tục phát triển và nâng cao chất lượng phong trào xây dựng gia đình văn
hóa. [14]
14
Đảng và Nhà nước cần tiếp tục thực hiện tốt hơn với những với các chính sách
đã được đề ra. Hoạch định rõ ràng các mục tiêu ngắn hạn và dài hạn để có thể dễ dàng
theo dõi. Thường xuyên lập ra các buổi hội thảo, tuyên truyền cho cộng đồng có thêm
hiểu biết về các kiến thức gia đình văn hóa cũng như là cách ứng xử văn mình trong xã
hội. [14]
Thu thập các cơ sở dữ liệu về các hộ gia đình để nắm rõ hơn về tình của mỗi hộ,
qua đó có thể dễ dàng đề ra chính sách kinh tế để giúp đỡ những gia đình có hồn cảnh
khó khăn. Phân bổ và xây dựng kế hoạch hợp lí về ngân sách cũng nhưng là các cơng
trình xây dựng nhằm đáp ứng việc làm cho nhanh dân. Tạo điều kiện thuận lợi cho các
hộ gia đình có thể dễ dàng tìm kiếm công việc, nâng cao chất lượng đời sống của bản
thân và gia đình. [15], [16]
Thường xun khuyến khích nhân dân tham gia các hoạt động xã hội để tăng
thêm tinh thần đồn kết dân tộc cũng như là tình yêu thương đối với gia đình. Nâng


cao chất lượng giáo dục đối với trường học, để mọi người có nhận thức rõ hơn về tầm
quan trọng của gia đình từ lúc cịn trẻ. Bên cạnh đó, ở các xã, phường, thị trấn nên tổ
chức khen và thưởng cho những hộ gia đình đạt chuẩn tiêu chí Gia đình văn hóa, song,
đó sẽ là một động lức lớn để thúc đẩy người dân thực hiện tốt vai trị của mình ở gia
đình và trong xã hội. Góp phần tạo nên sự văn minh đô thị, gắn kết gia đình, đó là cơ
sở tiền đề quan trọng cho sự nghiệp đổi mới của đất nước ta. [17]
PHẦN KẾT LUẬN

Trải qua quá trình nghiên cứu và tìm hiểu về gia đình Việt Nam thì hiện nay nó
đã có nhiều biến đổi tương đối và tồn diện về quy mơ, kết cấu và các chức năng cũng
như quan hệ trong gia đình, từ mơ hình “tam đại, tứ đại đồng đường” sang mơ hình gia
đình hạt nhân (gia đình đơn) để thay thế cho kiểu gia đình truyền thống có vai trò là
chủ đạo như trước đây. Về chức năng của gia đình thì thực hiện tái sản xuất ra con
người, giáo dục cho con em, phát triển kinh kế trong hộ gia đình và phần nào thỏa mãn
được nhu cầu tâm sinh lý duy trì tình cảm trong gia đình. Tuy nhiên mối quan hệ trong
15
gia đình nhà nước và Đảng có ý nghĩa thực sự quan trọng để nâng cao nhận thức của
xã hội và cần đẩy mạnh phát triển kinh tế gia đình để nâng cao đời sống vật chất tinh
thần của hộ gia đình và đặt biệt góp sức mình vào xây dựng gia đình văn hóa, nó phải
đi vào thực tiễn và là trách nhiệm của các thành viên trong gia đình cũng là trách
nhiệm của tất cả công dân, kế thừa những giá trị của gia đình truyền thống đồng thời
tiếp thu những tiến bộ nhân loại về gia đình trong xây dựng gia đình Việt Nam hiện
nay để nâng cao vai trị lãnh đạo của Đảng, nhận thức vai trị vị trí của gia đình. Bên
cạnh đó để giải quyết được vấn đề liên quan đến gia đình Việt Nam thì cần có chính
sách đổi mới về bình đẳng giới thốt khỏi các định hướng và các thủ tục cổ hủ lạc hậu,
trọng nam khinh nữ, tránh tình trạng bạo lực gia đình,...Tạo mối quan hệ giữa gia đình
với xã hội, gia đình với pháp luật để từ đó nhà nước dễ dàng thực hiện quyền hạn, phổ
biến chính sách, cần quan tâm nhiều đến gia đình đa văn hóa để đưa nước ta ngày càng
hội nhập sâu rộng vào thế giới. [18]


Tuy vậy, bên cạnh những mặt tích cực song vẫn còn những vấn đề chưa giải
quyết, hiện nay kinh tế nước ta ngày càng phát triển khiến con người rơi vào vịng
xốy của đồng tiền, địa vị xã hội nên các thành viên trong gia đình ít quan tâm giao
tiếp với nhau, tạo khó khăn trở lực trong việc giữ gìn tình cảm trong gia đình vì thế đó
là một trong số lý do tại sao tình trạng ly hơn hiện nay ngày càng nhiều so với trước.
Vì vậy cần tăng cường công tác tuyên truyền, nhằm nâng cao nhận thức của các cấp
các ngành và cộng đồng về vị trí, vai trị của gia đình trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ

Tổ quốc, Đảng và Nhà nước cần đưa ra các chính sách sát hợp với gia đình dựa trên cơ
sở khoa học để quản lý sự phát triển gia đình đi theo đúng hướng, tạo sự hài hịa giữa
gia đình, xã hội và bảo đảm các yếu tố truyền thống có chọn lọc và tiếp thu tinh hoa
của nhân loại. Thực hiện quản lý nhà nước về gia đình, đặc biệt trong các trường hợp
gia đình suy thối, khủng hoảng, bạo lực, tệ nạn xã hội và tội phạm. Trong đó thì cần
ưu tiên và tạo điều kiện để các gia đình ở khu vực nơng thơn, miền núi và khu vực đặc
biệt khó khăn nâng cao thu nhập, cải thiện cuộc sống. Khi kinh tế ổn định, gia đình
khơng chỉ thực hiện tốt các chức năng khác mà còn là tế bào “lành mạnh” cho xã hội.
[18], [19]
16

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

Tham khảo từ Giáo trình Chủ nghĩa xã hội khoa học Chương 5 và Chương 7

2.

Tham khảo từ (10/08, 7:00 pm)

3.

Tham khảo từ (10/08, 7:30 pm)

4.

Tham khảo từ ( 12/8/2021, 4 pm)

5.

/>( 12/8/2021, 4 pm)

6.

/>%C3%A0i%206.pdf ( 12/8/2021, 4 pm)


7.

/>( 12/8/2021, 4 pm)

8.

( 11/8/2021, 2 pm)

9.

/>
(11/8/2021, 2

pm)
10.

( 11/8/2021, 2 pm)

11.

/>(11/8/2021, 2 pm)

12.

(11/8/2021, 2 pm)

17
13.

(11/08/2021, 2 pm)

14.

(11/08/2021, 2 pm)

15.

(11/08/2021, 2
pm)


16.

/>9/phat-huy-gia-tri-truyen-thong-trong-xay-dung-gia-dinh-viet-nam-am-no
%2C-hanh-phuc%2C-tien-bo%2C-van-minh.aspx (11/08/2021, 2 pm)

17.

Tham

khảo

từ

/>
hoc/Nghien-cuu-trao-doi/quan-diem-cua-ph-angghen-ve-gia-dinh-va-vande-xay-dung-gia-dinh-moi-o-viet-nam-hien-nay-295.html (11/8/2021, 3 pm)
18.

3) Tham khảo từ (11/8/2021, 3 pm)

19.

4) Tham khảo từ (11/8/2021, 3 pm)

Phụ lục 2. Biên bản họp nhóm

CỘNG HỊA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
18
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

BIÊN BẢN HỌP NHĨM
(V/v Phân cơng cơng việc /Đánh giá hoàn thành)
1. Thời gian, địa điểm, thành phần tham dự.
1.1. Thời gian: 14h30 ngày 12/08/2021
1.2. Địa điểm: Group chat
1.3. Thành phần tham dự:
+ Chủ trì: Trần Đỗ Mai Thy – 019H0221 (Nhóm trưởng)
+ Tham dự: 5/5 thành viên
+ Vắng: 0
2. Nội dung cuộc họp


2.1.Nhóm trưởng đánh giá mức độ hồn thành cơng việc cho các thành viên như

sau:
STT

Họ tên

Đánh giá
MSSV

Nhiệm vụ

hồn

Mức độ

Điểm

thành

Tích cực

10

tham gia.
Võ Thị Huyền

019H0298

Phần kết luận

Mức độ

tham gia

B

ĐBC +
0

đóng góp
90%
Tích cực

16

tham gia.
Vũ Hồng Minh

319H0235

Phần mở đầu

Mức độ
tham gia

B

ĐBC +
0

đóng góp
90%

Tích cực

26
2. Biến đổi của
Cao Mỹ Quyên

019H0176

gia đình ở việt
nam hiện nay

Mức độ
tham gia

A

ĐBC +
0

đóng góp

92%
1. Một số quan Tích cực
niệm chung về tham gia.

32

Trần Đỗ Mai Thy

019H0221

gia đình và gia

Mức độ

đình

tham gia

việt

nam

hiện nay
34

tham gia.

Nguyễn Thị Huyền

- Tổng hợp Word
019H0235 3. Định hướng

A

ĐBC +
0

đóng góp
95%

Rất tích

A

ĐBC +


xây dựng, phát
Trân

triển gia đình ở
việt nam hiện nay
- Tổng hợp Word

cực tham
gia. Mức
độ tham
gia đóng
góp 93%

2.2. Ý kiến của các thành viên:
Tất cả thành viên đều đồng ý.
2.3. Kết luận cuộc họp
Chúng em cam đoan Báo cáo cuối kỳ đều do tổ 1.2 nghiên cứu và thực hiện, không
sao chép bất kỳ nội dung nào của các nhóm khác.
Cuộc họp đi đến thống nhất và kết thúc lúc 15 giờ 00 phút cùng ngày.
Thư ký

Chủ trì

Quyên

Thy

CAO MỸ QUYÊN

TRẦN ĐỖ MAI THY

1