Một số giải pháp quản lý hoạt động dạy học ở các trường trung học cơ sở thành phố bắc ninh tỉnh bắc ninh theo yêu cầu đổi mới giáo dục

Lời cảm ơn

Nâng cao chất l-ợng quản lý hoạt động dạy học ở các tr-ờng Trung học
cơ sở thành phố Bắc Ninh tỉnh Bắc Ninh là một đề tài mà tôi rất tâm huyết.
Trên cơ sở lý luận, vốn kiến thức đà đ-ợc tiếp thu và kinh nghiệm đà đ-ợc tích
luỹ gần 20 năm công tác, đ-ợc sự giảng dạy, h-ớng dẫn của các thầy cô giáo,
sự cộng tác giúp đỡ của các đồng nghiệp... Luận văn tốt nghiệp của tôi đÃ
đ-ợc hoàn thành.
Với tình cảm chân thành tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy giáo, cô
giáo đà tận tình giảng dạy và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập. Cảm ơn Tiến
sỹ Mai Công Khanh đà giúp tôi nghiên cứu và thực hiện Luận văn này. Xin
cảm ơn sở Giáo dục và Đào tạo Bắc Ninh, Phòng Giáo dục - Đào tạo thành
phố Bắc Ninh, cán bộ quản lý các tr-ờng trung học cơ sở trong thành phố, các
cơ quan ban ngành liên quan, bạn bè đồng nghiệp đà giúp đỡ, động viên tạo
điều kiện cho tôi học tập, nghiên cứu và hoàn thành Luận văn.
Mặc dù ®· cã rÊt nhiỊu cè g¾ng song ch¾c ch¾n Ln văn này vẫn còn
có những thiếu sót. Tôi mong nhận đ-ợc sự góp ý, bổ sung của các thầy giáo,
cô giáo, các bạn đồng nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn!
Vinh, tháng 10 năm 2011

D-ơng Thị Thanh Huyền

1


Các chữ viết tắt
UBND

Uỷ ban nhân dân

Gd&đt

Giáo dục và đào tạo

QLGD

Quản lý giáo dục

CBQL

Cán bộ quản lý

CNH - HĐH

Công nghiệp hóa - hiện đại hóa

THCS

Trung học cơ sở

TBDH

Thiết bị dạy học

PPDH

Ph-ơng pháp dạy học

ĐDDH

Đồ dùng dạy học

QLDH

Quản lý dạy học

CMHS

Cha mẹ học sinh

CSVC

Cơ sở vật chất

HĐHT

Hoạt động học tập

HĐGD

Hoạt động giáo dục

GVBM

Giáo viên bộ môn

GVCN

Giáo viên chủ nhiệm

WTO

Tổ chức th-ơng m¹i thÕ giíi

2


mục lục
Trang
mở đầu

6

1. Lý do chọn đề tài

6

2. Mục đích nghiên cứu

8

3. Khách thể và đối t-ợng nghiên cứu

8

4. Nhiệm vụ nghiên cứu

8

5. Giả thuyết khoa học

8

6. Đóng góp của đề tài

8

7. Ph-ơng pháp nghiên cứu

9

8. Cấu trúc của luận văn

9

Ch-ơng 1: cơ sở lý luận về nâng cao chất l-ợng

10

quản lý hoạt động dạy học ở các tr-ờng Trung
học cơ sở
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu

10

1.2. Một số khái niệm liên quan đến nâng cao chất l-ợng quản lý hoạt động

13

dạy học ở tr-ờng trung học cơ sở

1.2.1. Quản lý

13

1.2.2. Quản lý giáo dục

15

1.2.3. Quản lý nhà tr-ờng

16

1.2.4. Quản lý hoạt động dạy học

18

1.2.5. Nâng cao chất l-ợng dạy học

21

1.2.6. Quản lý hoạt động dạy học ở các tr-ờng trung học cơ sở

22

1.3. Vai trò của đội ngũ cán bộ quản lý trong quản lý hoạt động dạy

33

học ở các tr-ờng trung học cơ sở
1.4. Các yếu tố ảnh h-ởng đến quản lý hoạt động dạy học ở tr-ờng trung học

35

cơ sở
1.5. Yêu cầu đổi mới quản lý giáo dục, quản lý dạy học

36

Kết luận ch-ơng 1

42
3


Ch-ơng 2: Thực trạng công tác quản lý hoạt động
dạy học ở các tr-ờng THCS thành phố Bắc Ninh tỉnh

44

Bắc Ninh
2.1. Đặc điểm kinh tế - xà hội, văn hoá - giáo dục thành phố Bắc
43

Ninh
2.1.1. Đặc điểm kinh tế - xà hội thành phố Bắc Ninh

44

2.1.2. Đặc điểm văn hoá - giáo dục thành phố Bắc Ninh

45

2.2. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở các tr-ờng trung học cơ

48

sở thành phố Bắc Ninh
2.2.1. Khái quát chung về hoạt động dạy học ở các tr-ờng trung

48

học cơ sở ở thành phố Bắc Ninh
2.2.2. Chất l-ợng quản lý hoạt động dạy học ở các tr-ờng trung học

58

cơ sở thành phố Bắc Ninh
2.3. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động dạy học của các

69

tr-ờng trung học cơ sở thành phố Bắc Ninh tỉnh Bắc Ninh
2.3.1. Những -u điểm, nh-ợc điểm

69

2.3.2. Nguyên nhân

71

Kết luận ch-ơng 2

72

Ch-ơng 3: Một số giải pháp quản lý hoạt động dạy

73

học ở các tr-êng trung HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ BẮC
Ninh, tØnh B¾c Ninh theo YấU CU I MI GIO DC
3.1. Những căn cứ và nguyên tắc đề xuất các biện pháp

73

3.1.1. Căn cứ đề xuất các biện pháp

73

3.1.2. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp

74

3.2. Giải pháp nâng cao chất l-ợng quản lý hoạt động dạy học ở các tr-ờng

76

trung học cơ sở thành phố Bắc Ninh tỉnh Bắc Ninh theo yêu cầu đổi mới
giáo dục hiện nay
3.2.1. Nâng cao trách nhiệm của Hiệu tr-ởng trong quản lý hoạt

4

76


động dạy học theo yêu cầu đổi mới giáo dục
3.2.2. Quản lý hoạt động dạy học của giáo viên trung học cơ sở

88

theo quan điểm dạy học tích cực
3.2.3. Giáo dục động cơ thái độ học tập đúng đắn cho học sinh

92

tr-ờng trung học cơ sở
3.2.4. Kiểm tra đánh giá hoạt động dạy học theo tinh thần nói

95

không với tiêu cực và bệnh thành tích trong giáo dục
3.2.5. Tăng c-ờng quản lý các nguồn lực, cơ sở vật chất phục vụ cho

101

hoạt động dạy học
3.2.6. Phối hợp với các đoàn thể, hội phụ huynh học sinh quản lý
104

hoạt động dạy học

3.3. Mối quan hệ của các giải pháp quản lý

116

3.4. Thăm dò sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp

117

3.4.1. Thăm dò sự cần thiết của các giải pháp

117

3.4.2. Khảo nghiệm tính khả thi của các giải pháp

118

Kết luận ch-ơng 3

119

Kết luận và kiến nghị

121

Tài liệu tham khảo

124

Danh mục bài viết và sách viết liên quan đề tµi

127

Phơ lơc

128

5


Mở ĐầU

1. Lý do chọn đề tài
Nâng cao chất l-ợng dạy học luôn là nhiệm vụ cơ bản, quan trọng của
nhà tr-ờng, là sợi chỉ đỏ xuyên suốt chiến l-ợc phát triển giáo dục - đào tạo.
Vì vậy nâng cao chất l-ợng dạy học luôn là yêu cầu cần thiết, cấp bách của tất
cả các nhà tr-ờng trong bất kỳ giai đoạn phát triển nào.
Nâng cao chất l-ợng hoạt động dạy học nói chung và chất l-ợng hoạt
động dạy của giáo viên nói riêng là điều kiện cơ bản, tiên quyết để nhà tr-ờng
tồn tại và phát triển. Trong đó, cùng với đội ngũ giáo viên, đội ngũ cán bộ
quản lý có vai trò quyết định đối với việc nâng cao chất l-ợng dạy học trong
nhà tr-ờng.
Quản lý hoạt động dạy học là mục tiêu trung tâm của quản lý nhà
tr-ờng. Quản lý hoạt động dạy học nói chung và hoạt động dạy của giáo viên
nói riêng là cần thiết, không thể thiếu đ-ợc trong công tác quản lý chuyên
môn của hiệu tr-ởng nhà tr-ờng nhằm góp phần nâng cao chất l-ợng dạy học,
đặc biệt là chất l-ợng hoạt động dạy của giáo viên.
Công tác quản lý nhà tr-ờng, trong đó có quản lý hoạt động dạy học,
trong nhiều năm qua đà đạt đ-ợc những thành tích đáng kể, góp phần vào việc
nâng cao chất l-ợng giáo dục toàn diện của nhà tr-ờng phổ thông. Tuy nhiên,
công tác quản lý giáo dục nói chung và quản lý nhà tr-ờng nói riêng còn có

một số hạn chế, bất cập, đặc biệt là chất l-ợng và hiệu quả dạy học ch-a cao
và đang đứng tr-ớc những khó khăn, thách thức mới. Những yêu cầu của Nghị
quyết 40/2000/QH10 của Quốc hội khoá X "Về đổi mới ch-ơng trình giáo dục
phổ thông" và Chỉ thị 40/CT-TW ngày 15/6/2004 của Ban Bí th- "Về xây
dựng nâng cao chất l-ợng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục" đòi
hỏi đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý phải luôn luôn đổi mới mục tiêu, nội
dung, ch-ơng trình, sách giáo khoa và xây dựng chuẩn mực ng-ời cán bộ quản
lý tr-ờng phổ thông để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ mới.

6


Thực hiện các Nghị quyết và chủ tr-ơng đ-ờng lối đổi mới giáo dục phổ
thông của Đảng, Nhà n-ớc và của ngành giáo dục, công tác quản lý các tr-ờng
trung học cơ sở ở thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh trong những năm gần
đây có nhiều b-ớc chuyển biến rõ nét, góp phần vào việc nâng cao chất l-ợng
giáo dục ở nhà tr-ờng. Tuy nhiên, mức độ phát triển phần nào còn có hạn chế,
thiếu tính bền vững và ch-a đồng đều giữa các tr-ờng trung học cơ sở thành
phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh.
Những cơ hội, thách thức cùng với những khó khăn, hạn chế trong quản
lý hoạt động dạy học đòi hỏi các nhà quản lý giáo dục phải tổng kết, rút kinh
nghiệm, tìm ra các giải pháp tốt nhất để thực hiện nhiệm vụ quản lý hoạt động
dạy học trong các tr-ờng trung học cơ sở.
Nhằm nâng đáp ứng nhu cầu phát triển nguồn nhân lực trong thời kỳ
hội nhập, đòi hỏi phải nâng cao mặt bằng dân trí, để ngang tầm với nhiệm vụ
thời kỳ công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất n-ớc. Ph-ơng pháp quản lý hoạt
động dạy học là một trong những điều kiện cơ bản để nâng cao chất l-ợng
giáo dục ở các tr-ờng nói chung và tr-ờng trung học cơ sở nói riêng. Muốn
thực hiện vấn đề này đòi hỏi nội dung, ch-ơng trình đổi mới thì ph-ơng pháp
dạy học cũng phải đ-ợc cải tiến. Để thực hiện nhiệm vụ này, đội ngũ giáo viên

và đội ngũ cán bộ quản lý có vai trò quyết định. Do đó việc đề xuất những giải
pháp quản lý hoạt động dạy học có tính chất khả thi, hiệu quả trong các nhà
tr-ờng, nhằm nâng cao chất l-ợng giáo dục trong thời kỳ đổi mới là cần thiết và
phải đ-ợc quan tâm nghiên cứu.
Chính vì vậy, trên cơ sở lý luận và thực tiễn công tác quản lý hoạt động
dạy học ở các tr-ờng trung học cơ sở, chúng tôi chọn đề tài "Một số giải pháp
quản lý hoạt động dạy học ở các tr-ờng trung hc c s thành phố Bắc
Ninh, tỉnh Bắc Ninh theo yêu cầu đổi mới giáo dục" làm luận văn tốt nghiệp.
Mong muốn của tôi là qua đề tài này, đề xuất một số giải pháp quản lý hoạt
động dạy học nhằm nâng cao chất l-ợng giáo dục ở các tr-ờng trung học cơ sở
thành phố Bắc Ninh, tỉnh B¾c Ninh.

7


2. Mục đích nghiên cứu
Luận văn nhằm nghiên cứu vấn đề đổi mới quản lý hoạt động dạy học
của các tr-ờng trung học cơ sở, nhằm góp phần nâng cao chất l-ợng giáo dục
toàn diện của các tr-ờng trung học cơ sở trên địa bàn Thành phố Bắc Ninh,
tỉnh Bắc Ninh.
3. Khách thể, đối t-ợng và phạm vi nghiên cứu
Khách thể nghiên cứu: Công tác quản lý hoạt động dạy học ở các
tr-ờng trung học cơ sở thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh.
Đối t-ợng nghiên cứu: Các giải pháp quản lý hoạt động dạy học ở các
tr-ờng trung học cơ sở thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh.
Phạm vi nghiên cứu: Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu những giải pháp
quản lý hoạt động dạy học ở các tr-ờng trung học cơ sở thành phố Bắc Ninh
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu cơ sở lý luận quản lý hoạt động dạy học ở các
tr-ờng trung học cơ sở; trên cơ sở đó khảo sát, đánh giá thực trạng công tác

quản lý hoạt động dạy học ở các tr-ờng trung học cơ sở thành phố Bắc Ninh.
Đề xuất một số giải pháp đổi mới công tác quản lý hoạt động dạy học ở các
tr-ờng trung học cơ sở Thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh...
5. Giả thuyết khoa học
Chất l-ợng dạy học ở các tr-ờng trung học cơ sở thành phố Bắc Ninh sẽ
đ-ợc nâng cao hơn, nếu áp dụng một cách linh hoạt, sáng tạo và đồng bộ các
giải pháp đổi mới công tác quản lý hoạt động dạy học đ-ợc đề xuất trong luận
văn.
6. Đóng góp của đề tài
- Nghiên cứu những vấn đề lý luận về công tác quản lý dạy học ở các
tr-ờng trung học cơ sở;
- Đánh giá thực trạng của công tác quản lý hoạt động dạy học ở các
tr-ờng trung học cơ sở Thành phố Bắc Ninh;

8


- Đề xuất các giải pháp quản lý hoạt động dạy học góp phần nâng cao
chất l-ợng giáo dục ở các tr-ờng trung học cơ sở Th nh phố Bắc Ninh theo
yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
7. Ph-ơng pháp nghiên cứu
Nhóm ph-ơng pháp nghiên cứu lý thuyết; Nhóm ph-ơng pháp nghiên
cứu thực tiễn; Nhóm ph-ơng pháp khác.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, tài liệu tham khảo và phụ
lục, luận văn gồm 3 ch-ơng:
Ch-ơng 1: Cơ sở lý luận về nâng cao chÊt l-ỵng quản lý hoạt động dạy
học ở các trng trung hc c s.
Ch-ơng 2: Thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học ở các tr-ờng
trung hc c s thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh.

Ch-ơng 3: Giải pháp nâng cao chất l-ợng quản lý hoạt động dạy học ở
các tr-ờng trung hc c s thnh ph Bắc Ninh, tØnh B¾c Ninh theo yêu cầu đổi
mới giáo dục.

9


Ch-ơng 1
cơ sở lý luận về nâng cao chất l-ợng qu¶n lý
HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC C S

1.1. TổNG QUAN VấN Đề NGHIÊN CứU
Quản lý là một trong những chức năng lao động bắt nguồn từ tÝnh chÊt
x· héi cđa lao ®éng. Tõ khi xt hiƯn nền sản xuất xà hội, các quan hệ kinh tế,
quan hệ xà hội càng tăng lên thì sự phối hợp các hoạt động riêng rẽ cũng tăng
lên t-ơng ứng. Ngay từ buổi bình minh xà hội loài ng-ời để cải tạo và chinh
phục tự nhiên, để tồn tại và phát triển con ng-ời phải giảm dần lao động cá thể
để lao động chung, kết hợp lại thành tập thể. Điều đó đòi hỏi phải có sự tổ
chức, phải có phân công và hợp tác nhằm thực hiện mục tiêu chung đà định
trong lao động tức là phải có sự quản lý. Nói cách khác ngay từ khi con ng-ời
bắt đầu lao động thành nhóm, đà đòi hỏi có sự phối hợp hoạt động của các cá
nhân để duy trì sự sống, do đó cần phải có sự quản lý.
Các Mác ®· tõng nãi r»ng, tÊt c¶ mäi lao ®éng x· hội trực tiếp hay lao
động chung nào tiến hành trên quy mô t-ơng đối lớn, thì ít nhiều cũng cần đến
một sự chỉ đạo để điều hoà những hoạt động cá nhân và thực hiện chức năng
chung phát sinh từ sự vận động của toàn bộ cơ thể khác với sự vận động của
các khí quan độc lập của nó; một ng-ời độc tấu vĩ cầm thì tự mình điều khiển
lấy mình, còn dàn nhạc thì cấn phải có nhạc tr-ởng.
Nh- vậy quản lý xà hội về thực chất là một loại lao động xà hội bắt
nguồn từ tính chất cộng đồng dựa trên sự phân công và hợp tác để làm một

công việc nhằm đạt đ-ợc mục tiêu chung. Lao động xà hội và quản lý không
thể tách rời nhau và quản lý là lao động điều khiển lao ®éng chung. Khi x· héi
ph¸t triĨn víi sù ra ®êi và thay thế các ph-ơng thức sản xuất và khi sản xuất
đạt đến một quy mô phát triển nhất định thì sự phân công lao động tất yếu sẽ
dẫn đến việc tách quản lý thành một hoạt động đặc biệt. Lóc nµy x· héi sÏ
xt hiƯn mét bé phËn trùc tiếp sản xuất, một bộ phận khác chuyên hoạt động
10


quản lý, hình thành mối quan hệ trong quản lý. Quản lý là một khoa học. Hai
vấn đề cơ bản trong tổ chức khoa học lao động là phân công lao động và hợp
tác lao động.
Ngày nay trong điều kiện nền kinh tế tri thức, quản lý đ-ợc xem là một
trong năm nhân tố phát triển kinh tế - xà hội: vốn, nguồn nhân lực lao động,
khoa học - công nghệ, tài nguyên và quản lý. Trong đó quản lý có vai trò
quyết định sự thành công, bởi chỉ có tác động có tổ chức, có mục đích của chủ
thể quản lý lên đối t-ợng quản lý mới có thể sử dụng có hiệu quả nhất các
tiềm năng, các cơ hội của hệ thống để đạt mục tiêu đề ra trong điều kiện môi
tr-ờng luôn biến động và những thách thức.
Quản lý giáo dục là một hoạt động thuộc lĩnh vực khoa học giáo dục.
Trong quản lý giáo dục, quản lý chuyên môn là lĩnh vực đ-ợc xem là quan
trọng và phức tạp nhất, trong đó có quản lý hoạt động dạy học của giáo viên.
Trong tr-ờng THCS đây là lÜnh vùc qu¶n lý rÊt khã cho ng-êi hiƯu tr-ëng bởi
chuyên môn bậc THCS có tính chất chuyên biệt và chuyên sâu, hiệu tr-ởng
cần phải có đội ngũ tham m-u giúp việc giỏi chuyên môn, nhiệt tình. Mục tiêu
chủ yếu của công việc này là đảm bảo chất l-ợng giảng dạy và giáo dục học
sinh theo mục tiêu cấp học. Để làm tốt công tác quản lý nhà tr-ờng trong đó
có quản lý hoạt động của giáo viên, ng-ời hiệu tr-ởng phải nghiên cứu thực
tiễn quản lý nhà tr-ờng để tìm ra những biện pháp quản lý hữu hiệu nhất, khả
thi nhất.

Các nhà nghiên cứu giáo dục rất quan tâm đến công tác quản lý khoa
học có hiệu quả để nâng cao chất l-ợng dạy học, chất l-ợng giáo dục. Muốn
nâng cao chất l-ợng dạy học phải có đội ngũ giáo viên có năng lực chuyên
môn, năng lực s- phạm, các nhà nghiên cứu cho rằng kết quả toàn bộ hoạt
động của nhà tr-ờng phụ thuộc nhiều vào việc tổ chức đúng đắn, hợp lý công
tác quản lý hoạt động của giáo viên trên cơ sở phân công lao động và hợp tác
lao động.

11


ở Việt Nam đà có nhiều nhà nghiên cứu về giáo dục, nghiên cứu về
quản lý nhà tr-ờng nh- Hà Sĩ Hồ, Nguyễn Văn Lê, Nguyễn Ngọc Quang, Hồ
Ngọc Đại, Thái Duy Tuyên,... Các nhà nghiên đà nêu lên nguyên tắc chung
của công tác quản lý chuyên môn, quản lý hoạt động dạy học của ng-ời giáo
viên nh-: Đảm bảo lao động theo định mức nhà n-ớc quy định đối với mỗi
giáo viên; xác định trách nhiệm của mỗi giáo viên bộ môn theo điều lệ nhà
tr-ờng là chịu trách nhiệm tr-ớc hiệu tr-ởng nói riêng và nhà n-ớc nói chung
về chất l-ợng giảng dạy, chất l-ợng giáo dục đối với mỗi học sinh lớp mình
phụ trách; khẳng định nhiệm vụ, trách nhiệm của giáo viên chủ nhiệm tr-ớc
nhà n-ớc, tr-ớc hiệu tr-ởng về việc thực hiện nhiệm vụ đ-ợc ghi trong điều lệ
nhà tr-ờng; giúp đỡ cụ thể, kịp thời, thiết thực cho các giáo viên hoàn thành
nhiệm vụ.
Trên cơ sở những nguyên tắc chung, các tác giả đà đề ra một số giải
pháp quản lý nhà tr-ờng. Trong tác phẩm "Những bài giảng về quản lý tr-ờng
học", tác giả Hà Sĩ Hồ đà nêu rõ mục tiêu quản lý, nội dung và giải pháp quản
lý nhà tr-ờng phổ thông. Tác giả cho rằng trong việc thực hiện mục tiêu đào
tạo, việc quản lý dạy và học là nhiệm vụ trung tâm của nhà tr-ờng. Khi đề cập
đến vấn đề giải pháp quản lý của hiệu tr-ởng trong lĩnh vực dạy và học, tác
giả đà yêu cầu phải luôn luôn kết hợp một cách hữu cơ quản lý dạy và học các

bộ môn và các hoạt động hỗ trợ cho hoạt động dạy nhằm làm cho tác động
giáo dục hoàn chỉnh, trọn vẹn.
Để nâng cao chất l-ợng dạy và học, tác giả Nguyễn Văn Lê đà nêu: cần
có giải pháp phòng ngừa, khắc phục hiện t-ợng học sinh yếu - kém; cần chú
trọng các giải pháp giáo dục t- t-ởng chính trị cho cán bộ giáo viên và bồi
d-ỡng chuyên môn nghiệp vụ để xây dựng tiềm lực giảng dạy cho mỗi giáo
viên.
Các nhà nghiên cứu nói trên đà nghiên cứu và nêu lên một số giải pháp
quản lý nhà tr-ờng trong đó có quản lý chuyên môn, song mới chỉ nêu lên giải
pháp chung cho tr-ờng phổ thông, những định h-ớng có tính chất nguyên lý,

12


ch-a thể có giải pháp riêng cho từng cấp học, bËc häc, cho tõng vïng, miỊn cơ
thĨ. HiƯn nay viƯc nâng cao chất l-ợng dạy học, chất l-ợng dạy học nói riêng
đang là yêu cầu cấp bách trong điều kiện thực hiện đổi mới ch-ơng trình, sách
giáo khoa, ph-ơng pháp dạy học hiện đại trên cả n-ớc. Vấn đề này không còn
là sự quan tâm riêng của nhà tr-ờng mà là mối quan tâm của toàn ngành giáo
dục, toàn xà hội, bởi lẽ chất l-ợng hoạt động dạy học nói chung, chất l-ợng
hoạt động dạy học tr-ờng THCS nói riêng có ý nghĩa quyết định chất l-ợng
đào tạo nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp CNH - HĐH đất n-ớc. Để giúp cho
việc nâng cao chất l-ợng hoạt động dạy học của giáo viên có hiệu quả cần
phải có ng-ời chØ huy, ng-êi nh¹c tr-ëng, ng-êi hiƯu tr-ëng giái thùc hiện
nhiệm vụ quản lý nhà tr-ờng trong đó có nhiệm vụ trọng tâm là quản lý
chuyên môn, quản lý hoạt động dạy của giáo viên. Đây là một yêu cầu của
thực tế khách quan, một thử thách đối với ng-ời quản lý giáo dục hiện nay.
1.2. Một số khái niệm LIÊN QUAN ĐếN NÂNG CAO CHấT
LƯợNG quản lý HOạT động dạy học ở CáC tr-ờng
trung học cơ sở

1.2.1. Quản lý
Cuộc sống loài ng-ời luôn luôn vận động và phát triển đi lên. Từ lao
động riêng rẽ đơn giản đến lao động phối hợp phức tạp, con ng-ời đà biết
phân công hợp tác với nhau trong quá trình lao động của cộng đồng. Hoạt
động quản lý đà bắt nguồn từ đó, nó ra đời nh- là một tất yếu khách quan, là
một việc làm bao trùm lên mọi mặt đời sống xà hội.
Ngày nay quản lý đà trở thành một nghề, đà trở thành một ngành khoa
học, đặc biệt trong quá trình xây dựng lý luận quản lý, đà đ-ợc nhiều nhà
nghiên cứu lý luận cũng nh- thực hành quản lý đ-a ra nhiều định nghĩa,
trong đó đáng chú ý là một số định nghĩa sau đây:
- Theo Các Mác: Quản lý là lao động để điều khiển lao động [5].

13


- Quản lý là sự tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý
lên đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu đề ra [23, 5].
- Quản lý là một hoạt động thiết yếu nảy sinh khi con người lao động và
sinh hoạt tập thể nhằm thực hiện các mục tiêu của tập thể, tổ chức [6, 54].
- Từ điển Tiếng Việt định nghĩa: “Quản lý là trơng coi và giữ gìn theo
những u cầu nht nh [24, 772].
Nh- vậy, quản lý là các hoạt động nhằm đảm bảo sự hoàn thành công
việc qua nỗ lực của ng-ời khác và có công tác phối hợp có hiệu quả hoạt động
của những ng-ời cộng sự khác nhau cùng chung một tổ chức.
Lao động quản lý là một dạng lao động đặc biệt gắn với lao động tập thể
và là kết quả của sự phân công lao động xà hội, nh-ng lao động quản lý lại có
thể phân chia thành một hệ thống các dạng lao động xác định mà theo đó chủ
thể quản lý có thể tác động vào đối t-ợng quản lý. Các dạng hoạt động xác
định này đ-ợc gọi là các chức năng quản lý. Một số nhà nghiên cứu cho rằng
trong mọi quá trình quản lý, ng-ời cán bộ quản lý phải thực hiện một dÃy

chức năng quản lý kế tiếp nhau một cách logic, bắt đầu từ lập kế hoạch, xây
dựng tổ chức, chỉ đạo thực hiện và cuối cùng là kiểm tra đánh giá. Quá trình
này đ-ợc tiếp diễn một cách tuần hoàn và đ-ợc gọi là chu trình quản lý. Ta
có thể hiểu chu trình quản lý gồm các chức năng cơ bản sau:
+ Lập kế hoạch.
+ Xây dựng tổ chức thực hiện kế hoạch.
+ Chỉ đạo thực hiện kế hoạch.
+ Kiểm tra đánh giá việc thực hiện kế hoạch.
Tuy nhiên các chức năng trên kế tiếp nhau nh-ng chúng thực hiện đan
xen nhau, hỗ trợ, bổ sung cho nhau. Ngoài ra chu trình quản lý thông tin
chiếm một vai trò quan trọng, nó là ph-ơng tiện không thể thiếu đ-ợc trong
quá trình hoạt động của quản lý. Mối quan hệ giữa các chức năng quản lý và
vai trò của thông tin trong chu trình quản lý thể hiện bằng sơ đồ:

14


Sơ đồ 1: Chu trình quản lý
Kế hoạch hoá

Kiểm tra
Đánh giá

Thông tin

Tổ chức

Chỉ đạo

1.2.2. Quản lý giáo dục

Để có đ-ợc những con ng-ời theo hình mẫu của mình, xà hội ở mọi giai
đoạn phát triển đều tiến hành chức năng giáo dục. Giáo dục là quá trình đào
tạo con ng-ời một cách có ý thức, có mục đích nhằm chuẩn bị cho con ng-ời
tham gia các hoạt động xà hội, tham gia lao động bằng cách tổ chức việc
truyền thụ và lĩnh hội những kinh nghiệm lịch sử xà hội của loài ng-ời. Tham
gia quỏ trình giáo dục có ng-ời dạy và ng-ời học và những ng-ời khác có liên
quan đến việc dạy và học. Để hoạt động và phát triển không ngừng, quá trình
giáo dục cũng đòi hỏi đ-ợc trang bị những ph-ơng tiện giáo dục nhất định.
Tất cả những yếu tố trên hợp thành hệ thống giáo dục. Nó là một bộ phận của
hệ thống xà hội, quản lý giáo dục chính là quản lý bộ phận này của xà hội.
Hoạt động giáo dục không thể diễn ra tùy tiện, nó đ-ợc tổ chức quản lý
chặt chẽ. Mặc dù vậy khoa học quản lý giáo dục là một trong những mối quan
hệ của công tác quản lý giáo dục, quan hệ cơ bản nhất là quan hệ giữa ng-ời
quản lý với ng-ời dạy và ng-ời học trong hoạt ®éng gi¸o dơc. C¸c mèi quan
hƯ kh¸c biĨu hiƯn trong quan hệ giữa các cấp bậc quản lý, giữa ng-ời - công
việc, giữa ng-ời - vật...

15


Các cấp quản lý giáo dục có chức năng t-ơng trợ nhau, đều vận dụng
các chức năng quản lý để thực hiện các nhiệm vụ công tác của cấp mình. Nội
dung hoạt động khác nhau do phân cấp quản lý qui định, do nhiệm vụ loại
hình tr-ờng đào tạo. Mỗi loại hình có một đặc thù khác nhau. Đặc biệt quản lý
giáo dục chịu ảnh h-ởng của những biến đổi về kinh tế, chính trị, xà hội, khoa
học và công nghệ.
1.2.3. Quản lý nhà tr-ờng
Khi nghiên cứu quản lý nhà tr-ờng tác giả Phạm Minh Hạc đà đ-a ra
nội dung khái quát nh-ng cụ thể và hợp lý và dễ hiểu của quản lý giáo dục và
cũng là khái niệm quản lý nhà tr-ờng: Quản lý giáo dục là thực hiện đ-ờng

lối giáo dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đ-a nhà
tr-ờng vận hành theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục
tiêu đào tạo đối với ngành giáo dục, với thế hệ trẻ và với từng học sinh [22].
Tác giả lại nhấn mạnh, cụ thể hoá ý kiến của mình: Quản lý nhà
tr-ờng, quản lý giáo dục là tổ chức hoạt động dạy học có tổ chức đ-ợc hoạt
động dạy học mới thực hiện đ-ợc các tính chất của nhà tr-ờng xà hội chủ
nghĩa Quản lý giáo dục, quản lý nhà tr-ờng là cụ thể hoá đ-ờng lối chủ
tr-ơng của Đảng và biến đ-ờng lối đó thành hiện thực đáp ứng yêu cầu của
nhân dân, của đất n-ớc [22].
Quản lý nhà tr-ờng là quản lý một hệ thống xà hội s- phạm chuyên
biệt, nó đòi hỏi những tác động có ý thức, có kế hoạch và h-ớng đích của chủ
thể quản lý, là tất cả các mặt đời sống của nhà tr-ờng để đảm bảo vận hành tốt
nhất tổ chức s- phạm và quá trình dạy học và giáo dục thế hệ trẻ. Nh- vậy
phải hiểu công tác quản lý tr-ờng học bao gồm quản lý các quan hệ giữa
tr-ờng học với xà hội và quản lý nội bộ bên trong nhà tr-ờng.
Quản lý nội bộ nhà tr-ờng bao gồm: Quản lý các quá trình dạy học,
giáo dục; quản lý nhân lực, tài lực, cơ sở vật chất
Tinh thần, vật chất là những hệ thống, yếu tố xà hội, sự tác động chuyển
hoá của những yếu tố này trong không gian, thời gian tạo thành quá trình xÃ
16


hội. Trong đó tr-ờng học là một hệ thống xà hội đặc tr-ng bởi quá trình giáo
dục đào tạo - hệ thống giáo dục đ-ợc tạo bởi sáu thành tố: Mục đích giáo dục;
nội dung giáo dục; ph-ơng pháp giáo dục; thầy giáo; học sinh; cơ sở vật chất,
thiết bị dạy học.
Để có hiệu quả trong giáo dục đào tạo ng-ời quản lý phải có những
ph-ơng pháp quản lý tạo nên mối quan hệ hỗ trợ của các thành tố đó. Quá
trình giáo dục đào tạo có hiệu quả hay không là nhờ vào các quan hệ giữa
các yếu tố đó với nhau, hiệu quả của các quan hệ đó phụ thuộc vào năng lực

của ng-ời quản lý đó hay còn gọi là chủ thể quản lý. Đặc biệt là ng-ời quản
lý, mà nhất là Hiệu tr-ởng phải coi trọng nguồn nhân lực, quản lý con ng-ời.
Nguồn nhân lực của giáo dục và đào tạo là đội ngũ giáo viên, là hệ thống cán
bộ quản lý nhân viên trong ngành. Giáo dục là quốc sách hàng đầu thì đội
ngũ giáo viên và cán bộ quản lý là nhân tố hàng đầu của hàng đầu bởi vì
đội ngũ này là:
- Lực l-ợng quyết định sự phát triển của giáo dục.
- Lực l-ợng trực tiếp thực hiện mục tiêu giáo dục nâng cao dân trí,
đào tạo nhân lực, bồi d-ỡng nhân tài để tiến hành công nghiệp hoá, hiện đại
hoá đất n-ớc.
- Ngoài sáu thành tố trên, ng-ời cán bộ quản lý tr-ờng học cần phải có
những quan hệ với môi tr-ờng giáo dục và các hoạt động xà hội, nên cũng có
thể thêm hai yếu tố bên ngoài: Môi tr-ờng giáo dục và các lực l-ợng xà hội;
Kết quả giáo dục.
Các thành tố hợp thành quá trình giáo dục vừa có tính độc lập t-ơng
đối và có nét đặc tr-ng riêng, nh-ng lại có quan hệ mật thiết với nhau tác
động t-ơng hỗ lẫn nhau tạo thành một thể thống nhất. Có thể biểu hiện bằng
sơ đồ sau:
Sơ đồ 2: Các yếu tố hợp thành quá trình giáo dôc

17


M
TH

TR

Quản lý
PP

ND
K

- Mục tiêu đào tạo

( Ký hiệu là M )

- Nội dung đào tạo

( Ký hiệu là ND)

- Ph-ơng pháp đào tạo

( Ký hiệu là PP )

- Lực l-ơng đào tạo (Thầy)

( Ký hiệu là TH)

- Đối t-ợng đào tạo (Trò)

( Ký hiệu là TR)

- Điều kiện đào tạo

( Ký hiệu là ĐK)

(Cơ sở, Vật chất, thiết bị dạy học)
Sự liên kết của các thành tố này phụ thuộc rất lớn vào chủ thể quản lý,

nói cách khác, ng-ời quản lý biết khâu nối các thành tố này lại với nhau,
biết tác động vào các quá trình giáo dục hoặc vào từng thành tố làm cho quá
trình vận động tới mục đích đà định, tạo đ-ợc kết quả quá trình giáo dục và
đào tạo của nhà tr-ờng.
Ng-ời Hiệu tr-ởng nhà tr-ờng phải tác động tối -u vào sáu thành tố
trên của quá trình giáo dục, để vận hành nó nhằm đạt đ-ợc mục đích quản lý.
1.2.4. Quản lý hoạt động dạy học
Quản lý việc thực hiện mục tiêu, nội dung,ch-ơng trình, kế hoạch dạy
học và quản lý việc đổi mới ph-ơng pháp dạy học.
- Thực hiện ch-ơng trình dạy học là thực hiện kế hoạch đào tạo theo
mục tiêu đào tạo của nhà tr-ờng THCS. Về nguyên tắc ch-ơng trình là pháp
lệnh Nhà n-ớc do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành.

18


- Hiệu tr-ởng phải làm cho mọi giáo viên nắm vững ch-ơng trình không
đ-ợc tuỳ tiện thay đổi, thêm bớt làm sai lệch nội dung ch-ơng trình dạy học.
- Hiệu tr-ởng điều khiển hoạt động dạy học và phải dựa vào nội dung
ch-ơng trình. Do đó việc nắm vững ch-ơng trình dạy học là một tiền đề để
bảo đảm hiệu quả quản lý dạy học.
- Việc quản lý ch-ơng trình dạy học của giáo viên là việc quản lý dạy
đúng và đủ h-ơng trình theo quy định. Muốn vậy hiệu tr-ởng phải yêu cầu tổ
tr-ởng chuyên môn, giáo viên lập kế hoạch giảng dạy bộ môn, đảm bảo thời
gian quy định cho ch-ơng trình, th-ờng xuyên theo dõi ch-ơng trình hàng
tuần, hàng tháng.
Quản lý việc thực hiện nề nếp, kỷ c-ơng dạy học trong nhà tr-ờng
THCS. Hiệu tr-ởng quản lý việc thực hiện nề nếp, kỷ c-ơng dạy học trong
tr-ờng THCS bằng hệ thống các quy định đ-ợc dân chủ bàn bạc thống nhất và
tổ chức thực hiện trên các lĩnh vực sau:

- Kế hoạch soạn bài.
- Kế hoạch chỉ đạo tổ chức chuyên môn thực hiện dạng bài hoặc những
bài khó, những t- liệu cần bổ sung cho bài giảng, những ph-ơng tiện cần sử
dụng đảm bảo cho bài giảng đạt hiệu quả cao.
- Chỉ đạo chuyên môn, tập thể s- phạm nhà tr-ờng vận dụng văn bản
mới của Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định tiêu chuẩn đánh giá tiết dạy trên lớp
của từng loại bài đối víi tõng m«n häc. Sù vËn dơng cơ thĨ võa giúp cho việc
đánh giá giờ học, vừa giúp cho việc nâng cao tay nghề của giáo viên.
- Để nâng cao trình độ chuyên môn của giáo viên. Hiệu tr-ởng cần phải
chỉ đạo tổ chức về giờ lên lớp, dự giờ thăm lớp th-ờng xuyên, giúp giáo viên
khắc phục những mặt còn hạn chế.
- Tổ chức và h-ớng dẫn học sinh cũng là một mặt công tác chỉ đạo của
Hiệu tr-ởng nh-ng chủ yếu là thông qua nhiệm vụ của giáo viên.
Quản lý việc kiểm tra - đánh giá trong quá trình dạy học.
- Hiện nay Bộ Giáo dục và Đào tạo đà có chỉ đạo đổi mới việc kiểm tra
- đánh giá trong quá trình dạy học, Hiệu tr-ởng nhà tr-ờng phải chỉ đạo kiên
19


quyết vấn đề này. Hiệu tr-ởng cần phải nắm đ-ợc tình hình của giáo viên việc
thực hiện kiểm tra và đánh giá kết quả học tập của học sinh, xác định tác dụng
của việc kiểm tra là giúp cho giáo viên điều chỉnh ph-ơng pháp, nội dung, yêu
cầu đánh giá đúng chất l-ợng, khắc phục bệnh thành tích,..., học sinh đổi mới
cách học trở thành ng-ời năng động sáng tạo, kích thích việc tự học, tự hoàn
thiện nhân cách.
- Hiệu tr-ởng phải có lịch kiểm tra hàng tháng, nửa học kỳ và cả học kỳ
đối với giáo viên thực hiện các hình thức kiểm tra, việc thực hiện ra đề kiểm
tra theo hình thức tự luận khách quan và trắc nghiệm khách quan, việc giáo
viên thực hiện chế độ kiểm tra, cho điểm chấm trả bài đúng quy định của Bộ
Giáo dục và Đào tạo. Quản lý kiểm tra và đánh giá trong quá trình dạy học

còn thực hiện thông qua báo cáo của tổ chuyên môn theo quy định của nhà
tr-ờng, thông qua kết quả xếp loại học sinh cuối học kỳ, cuối năm học. Hiện
nay phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Bắc Ninh có quy định nhà tr-ờng
phải l-u giữ các đề, bài kiểm tra từ mét tiÕt trë lªn, hiƯu tr-ëng cã thĨ kiĨm tra
qua bài kiểm tra viết của học sinh đ-ợc l-u giữ hoặc xem vở ghi của học sinh.
Quản lý hoạt động dạy học là quản lý hoạt động dạy của thầy và quản
lý hoạt động học của trò cùng với các điều kiện về cơ sở vật chất và các
ph-ơng tiện thiết bị phục vụ dạy và học.
Quản lý hoạt động dạy học cũng sẽ là quản lý quá trình dạy học vì
những mục đích, nhiệm vụ dạy học đ-ợc thực hiện đồng thời thống nhất với
nhau trong quá trình dạy của thầy và quá trình học của trò. Quản lý quá trình
dạy học là một hệ thống cân bằng động gồm nhiều thành tố tác động qua lại
lẫn nhau, chế -ớc lẫn nhau với đời sống xà hội theo những quy luật và nguyên
tắc nhất định, nhằm thực hiện các nhiệm vụ dạy học, nhằm đạt chất l-ợng và
hiệu quả dạy học. Trên cơ sở các nhân tố cấu trúc của quá trình dạy học, sơ đồ
sau đây sẽ giúp chúng ta hình dung đ-ợc nét đặc tr-ng của hệ thống quản lý
hoạt động dạy học.

20


Quản lý hoạt động dạy học

ND
dạy
học

PP
dạy

Hình thức
dạy học

Mục đích
dạy học
Nhiệm vụ
dạy học

Bài học

PT
dạy
học

K tra
hkI
hk II
Cuối
năm
TN

PT
học

Đánh giá sản
phẩm dạy
học
Chất l-ợng
hiệu quả

môi tr-êng kinh tÕ – x· héi
m«i tr-êng khoa häc c«ng nghệ

(Tham khảo sơ đồ tiếp cận hệ thống quản lý quá trình dạy học của
PGS Phan Thế Sủng)
1.2.5. Nâng cao chất l-ợng dạy học
- Chất l-ợng dạy học chính là chất l-ợng của ng-ời học hay tri thức phổ
thông mà ng-ời học lĩnh hội đ-ợc, bao gồm:
+ Tiềm năng, trí tuệ (trình độ hiểu biết, nắm vững các kiến thức).
+ Tiềm năng tinh thần, sức mạnh của trí tuệ và khả năng t- duy
+ Hình thành và phát triển nhân cách ng-ời học, phát triển toàn
diện về thể chất.
- Chất l-ợng dạy học là phạm trù động, thay đổi theo thời gian và bối
cảnh; chất l-ợng đ-ợc nhìn d-ới góc độ là một quá trình, từ góc độ nội dung, từ
góc độ đầu ra. Chất l-ợng dạy học đ-ợc nhìn d-ới góc độ là giá trị tăng thêm,
cách nhìn này muốn nói đến tác động ảnh h-ởng của nhà tr-ờng trong hệ thống
giáo dục đối với mọi ng-ời, nghĩa là chất l-ợng dạy học càng cao thì càng làm
phong phú kiến thức, thái độ giá trị và hành vi cña ng-êi häc.
21


Giáo dục phổ thông đ-ợc tiến hành d-ới nhiều hình thức, nh-ng đặc
tr-ng cơ bản nhất là hình thức dạy học. Chất l-ợng dạy học chính là chất l-ợng
của ng-ời học, tri thức phổ thông mà ng-ời học lĩnh hội đ-ợc. Vốn học vấn phổ
thông toàn diện vững chắc ở mỗi ng-ời là chất l-ợng đích thực của dạy học.
Chất l-ợng dạy học liên quan mật thiết với hiệu quả dạy học, hiệu quả
dạy học tức là mục tiêu đạt đ-ợc ở mức sự đáp ứng yêu cầu của nhà tr-êng víi
chi phÝ tiỊn cđa, søc lùc vµ thêi gian cần thiết ít nh-ng mang lại hiệu quả cao.
Chất l-ợng dạy học đ-ợc đánh giá chủ yếu trên hai mặt học lực và hạnh
kiểm của ng-ời học. Tiêu chí về học lực là kiến thức, kỹ năng vận dụng; Hạnh

kiểm phản ánh trình độ phát triển của ý thức trong mối quan hệ nhà tr-ờng, gia
đình, xà hội và bản thân, theo 4 tiêu chí: Sự hiểu biết các chuẩn mực hiện hành;
năng lực nhận dang hành vi; các tác động chi phối hành động; sự thể hiện thái
độ tình cảm.
Đánh giá chất l-ợng dạy học rất khó khăn và phức tạp, cần có quan điểm
đúng và ph-ơng pháp khoa học. Chất l-ợng dạy học liên quan chặt chẽ đến yêu
cầu phát triển kinh tế - xà hội của đất n-ớc. Hoạt động dạy học đ-ợc xem là có
chất l-ợng cao khi nó đáp ứng tốt mục tiêu giáo dục theo yêu cầu kinh tế - xÃ
hội đặt ra.
Trong công cuộc đổi mới, giáo dục đang triển khai thực hiện những chủ
tr-ơng, giải pháp về đổi mới mục tiêu, nội dung, ph-ơng pháp và quy trình dạy
học, từng b-ớc tăng c-ờng điều kiện, ph-ơng tiện để nâng cao chất l-ợng d¹y
häc.
1.2.6.

n

1.2.6.1. M c ti u, nhiƯm vơ cđa tr-êng trung hc c s
Mục tiêu giáo dục của tr-ờng trung hc c s
Tr-ớc năm 1981 THCS là một cấp học độc lập, còn gọi là tr-ờng phổ
thông thông cấp 2. Sau năm 1981, cấp I và cấp II đ-ợc sát nhập thành cấp phổ
thông cơ sở. Theo Nghị định 90/CP ngày 24 -11 - 1993 quy định khung của hệ

22


thống Giáo dục Quốc dân, cấp I đà tách khỏi cÊp II thµnh bËc tiĨu häc, cÊp II
thc bËc trung học.
Luật Giáo dục đ-ợc công bố ngày 11 - 12 - 1998 trong điều 6 mục 2 có
ghi giáo dục phổ thông có hai bậc học là bậc tiểu häc vµ bËc trung häc; bËc

trung häc cã hai cÊp học là cấp THCS và Trung học phổ thông" [30, 10].
Điều lệ Tr-ờng trung học đà ghi: Tr-ờng trung học là cơ sở giáo dục
của bậc trung học, bậc häc nèi tiÕp bËc tiĨu häc cđa hƯ thèng gi¸o dục quốc
dân, nhằm hoàn chỉnh học vấn phổ thông. Tr-ờng trung học có t- cách pháp
nhân và có con dấu riêng [ 3 ].
Với vị trí đặc biệt nh- vậy, giáo dục THCS rất quan trọng đối với sự
nghiệp phát triĨn kinh tÕ - x· héi n-íc ta trong giai đoạn hiện nay. Trong bậc
trung học, cần phân luồng để một bộ phận học sinh tốt nghiệp THCS không có
điều kiện học lên THPT có thể theo học các tr-ờng dạy nghề, tr-ờng THCN
để tiết kiệm thời gian, tiền của, giảm sức ép thí sinh quá tải trong các kỳ thi
Đại học, vừa sớm đào tạo nhanh nguồn nhân lực cho đất n-ớc, thúc đẩy sự
tăng tr-ởng kinh tế, góp phần xoá đói giảm nghèo cho đại bộ phận nhân dân
lao động, xây dựng đất n-ớc giàu mạnh. Dự thảo báo cáo Đại hội IX của Đảng
có ghi: Tỉ lệ học sinh THCS đi học trong độ tuổi đạt 80%, tØ lƯ häc sinh
THPT ®i häc trong ®é ti đạt 40% vào năm 2005 . Nh- vậy sự phân luồng
học sinh THCS sẽ phải thực hiện mạnh hơn. Vì vậy phải có định h-ớng tốt cho
công việc này trong QLGD.
Luật Giáo dục nêu mục tiêu của giáo dục THCS là: Nhằm giúp học
sinh củng cố và phát triển những kết quả của giáo dục tiểu học, có trình độ
học vấn phổ thông cơ sở và những hiểu biết ban đầu về kỹ thuật và h-ớng
nghiệp để tiếp tục học trung học phổ thông, THCN, học nghề, hoặc đi vào
cuộc sống lao động [30, 7].
Trong quyển "Hỏi đáp về đổi mới THCS của Nhà xuất bản Giáo
dục/2001 có ghi: Học xong THCS, học sinh THCS đạt đ-ợc những yêu cầu
chủ yếu d-ới đây:
23


Có t- t-ởng, đạo đức, lối sống phù hợp với mục tiêu giáo dục chung,
thích hợp với lứa tuổi học sinh THCS. Cụ thể là có lòng yêu n-ớc, có ý thức rõ

ràng về lý t-ởng độc lập dân tộc và CNXH; có lòng tự hào về nền văn hoá
đậm đà bản sắc dân tộc, giàu truyền thống cách mạng; có niềm tin quyết tâm
thực hiện sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá , Dân giàu n-ớc mạnh,
xà hội công bằng dân chủ văn minh ; có lối sống văn hoá lành mạnh, biết cxử hợp lý trong quan hệ gia đình, bạn bè và ngoài xà hội; lòng nhân ái.
Có học vấn phổ thông cơ sở, bao gồm các kiến thức cơ sở về tự nhiên,
xà hội và con ng-ời, gắn với cuộc sống cộng đồng và thực tiễn địa ph-ơng (có
kiến thức cần thiết, tối thiểu về tiếng Việt, Toán, các môn khoa học tự nhiên
khoa học xà hội, về tin học, công nghệ, về những vấn đề thời sự cuộc sống
nh- môi tr-ờng, dân số b-ớc đầu sử dụng đ-ợc một ngoại ngữ, làm quen với
máy tính, có hiểu biết ban đầu về nghề nghiệp và lựa chọn đúng h-ớng nghề
nghiệp.
Có kỹ năng vận dụng những kiến thức đà học đề giải quyết những vấn
đề th-ờng gặp trong cuộc sống bản thân và cộng động, b-ớc đầu thể hiện ở
tính linh hoạt, độc lập, sáng tạo trong học tập và lao động, có kỹ năng cơ bản
về sử dụng những ph-ơng tiện đại chúng, thu thập xử lý thông tin để nâng cao
hiểu biết, phục vụ học tập; có kỹ năng giao tiếp, ứng xử với môi tr-ờng xung
quanh tạo nên quan hệ tốt đẹp; có kỹ năng lao động đơn giản; có thói quen tự
học; biết cách làm việc khoa học; Sử dụng thời gian hợp lý; biết th-ởng thức
cái đẹp trong cuộc sống và trong văn học, nghệ thuật; có lòng ham muốn hiểu
biết; có thói quen kỹ năng rèn luyện thân thể, vệ sinh cá nhân và môi tr-ờng.
Thông qua hoạt động giáo dục mà hình thành và phát triển cho học sinh
những năng lực then chốt: Năng lực thích ứng với những thay đổi trong thực
tiễn để tự chủ, tự lập, năng động trong lao động, trong cuộc sống; năng lực
hành động: Biết làm, biết giải quyết những tình huống th-ờng gặp trong cuộc
sống; năng lực cùng sống và làm việc với tập thể và cộng đồng; năng lực tự

24


học để rèn luyện, tự phát triển về mọi mặt, thực hiện đ-ợc việc học th-ờng

xuyên, suốt đời .
1.2.6.2. Những nhiệm vụ giáo dục của tr-ờng trung học cơ sở
Tại điều 3, Điều lệ tr-ờng Trung học (ban hành theo Quyết định số:
07/2007/ QĐ - BGD&ĐT ngày 02/4/2007 của Bộ tr-ởng Bộ Giáo dục và Đào
tạo) chỉ rõ:
Trng trung hc có những nhiệm vụ và quyền hạn sau đây:
- Tổ chức giảng dạy, học tập và các hoạt động giáo dục khác của
Chương trình giáo dục phổ thơng.
- Quản lý giáo viên, cán bộ, nhân viên; tham gia tuyển dụng và điều
động giáo viên, cán bộ, nhân viên.
- Tuyển sinh và tiếp nhận học sinh, vận động học sinh đến trường, quản
lý học sinh theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
- Thực hiện kế hoạch phổ cập giáo dục trong phạm vi cộng đồng.
- Huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực cho hoạt động giáo dục.
Phối hợp với gia đình học sinh, tổ chức và cá nhân trong hoạt động giáo dục.
- Quản lý, sử dụng và bảo quản cơ sở vật chất, trang thiết bị theo quy
định của Nhà nước.
- Tổ chức cho giáo viên, nhân viên, học sinh tham gia hoạt động xã hội.
- Tự đánh giá chất lượng giáo dục và chịu sự kiểm định chất lượng giáo
dục của cơ quan có thẩm quyền kiểm định chất lượng giáo dục.
- Thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của phỏp lut.
1.2.6.3. Nội dung quản lý hoạt động dạy học ở tr-ờng trung học cơ sở
a. Quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên:
- Quản lý soạn bài và chuẩn bị bài lên lớp:
Soạn bài là khâu quan trọng chuẩn bị cho giờ lên lớp; là lao động sáng
tạo thể hiện sự lựa chọn của giáo viên về nội dung, PPDH, hình thức tổ chức
dạy học: Chú trọng ôn tập, hệ thống hóa kiến thức ch-ơng trình trung học phổ
thông nâng cao và lựa chọn những thiết bị phục vụ bài dạy. Sự lựa chọn phải
25