Một số giải pháp quản lý đổi mới phương pháp dạy học ở các trường tiểu học quận 8 thành phố hồ chí minh

MỞ ĐẦU
1.

Lý do chọn đề tài
1.1. Về lý luận
Khi nhân loại bƣớc vào thế kỷ XXI, đó cũng chính là lúc mà khoa học

dần dần trở thành lực lƣợng sản xuất trực tiếp, nền kinh tế tri thức đóng vai
trị quan trọng và giáo dục là nhân tố hàng đầu cần thiết cho sự phát triển bền
vững của các quốc gia. Tuy nhiên, nhìn lại cuộc điều tra tổng thể nhằm đánh
giá toàn diện sự nghiệp giáo dục của nƣớc ta, do chính phủ ký với quỹ
UNESCO tiến hành vào đầu năm 1991, cho thấy "Nền giáo dục nƣớc ta đang
đứng trƣớc thử thách to lớn, có khoảng cách quá xa so với nền giáo dục các
nƣớc nên rất hạn chế trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội"20,
tr29. Chúng ta sẽ phát triển và hội nhập với thế giới nhƣ thế nào khi mà bắt
đầu ở một xuất phát điểm q thấp nhƣ thế? Chính vì vậy nghị quyết Trung
ƣơng IV (khóa VII) cũng đã chỉ rõ phải "Xác định lại mục tiêu, thiết kế lại
chƣơng trình, kế hoạch, nội dung, phƣơng pháp giáo dục đào tạo"8. Quan
điểm này đƣợc cũng cố ở những kỳ đại hội tiếp theo. Đến năm 2000, sự đổi
mới toàn diện giáo dục Việt Nam chính thức khởi động và thể hiện rõ nét qua
Nghị quyết 40/2000/QH10 về đổi mới chƣơng trình giáo dục phổ thơng, qua
chỉ thị 14/2001/CT-TTg ngày 11/6/2001 và một loạt các văn bản khác.
Sau một thời gian dài tiến hành đổi mới nền giáo dục Việt Nam, nhìn
lại vấn đề này, bên cạnh việc ghi nhận những thành tựu đạt đƣợc, Đại hội
Đảng tòan quốc lần thứ XI đã nhận định : “Chất lƣợng giáo dục và đào tạo
chƣa đáp ứng yêu cầu phát triển, nhất là đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao
vẫn cịn hạn chế; chƣa chuyển mạnh sang đào tạo theo nhu cầu của xã hội.
Chƣa giải quyết tốt mối quan hệ giữa tăng số lƣợng, quy mô với nâng cao
chất lƣợng, giữa dạy chữ và dạy ngƣời”, mặt khác, “Chƣơng trình, nội dung,
phƣơng pháp dạy và học lạc hậu, đổi mới chậm; cơ cấu giáo dục không hợp lý

1


giữa các lĩnh vực, ngành nghề đào tạo; chất lƣợng giáo dục toàn diện giảm
sút, chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu của sự nghiệp cơng nghiệp hố, hiện đại hố.
Quản lý nhà nƣớc về giáo dục còn bất cập. Xu hƣớng thƣơng mại hoá và sa
sút đạo đức trong giáo dục khắc phục còn chậm, hiệu quả thấp, đang trở thành
nỗi bức xúc của xã hội” 10. Trƣớc tình hình đó, Đại hội Đảng lần thứ XI đã
xác định trong thời gian tới tiếp tục xem “Phát triển giáo dục là quốc sách
hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hƣớng
chuẩn hoá, hiện đại hố, xã hội hố, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế” 8
Nhƣ vậy, cơng cuộc đổi mới tịan diện giáo dục, đến lúc này, đã đƣợc định
hƣớng rất rõ ràng và là nhiệm vụ cấp bách trong giai đoạn hiện nay.
Trong các nội dung đổi mới về giáo dục, việc đổi mới phƣơng pháp dạy
học là một yêu cầu bức thiết, bởi vì đối với mọi hoạt động, phƣơng pháp là
một phạm trù hết sức quan trọng, có tính chất quyết định mà có ngƣời đã ví
nó vừa là bánh lái, vừa là chiếc la bàn để giúp cho một con tàu đi đúng hƣớng.
Quá trình dạy học cũng vậy, muốn thành cơng phải có phƣơng pháp tốt, phù
hợp với mục tiêu, nội dung chƣơng trình, đối tƣợng và điều kiện dạy học. Nội
dung, chƣơng trình…đều đổi mới, phƣơng pháp dạy học cũng cần phải đổi
mới mới có thể đạt đƣợc mục tiêu giáo dục đã đề ra.
Phƣơng pháp dạy học ở tiểu học đƣợc quy định tại điều 28 của Luật
Giáo dục (2005, sửa đổi bổ sung 2009) : “Phƣơng pháp giáo dục phổ thơng
phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp
với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dƣỡng phƣơng pháp tự học; khả
năng làm việc theo nhóm, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực
tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”.
Đã có rất nhiều cơng trình nghiên cứu về đổi mới phƣơng pháp dạy học, trong
đó, nghiên cứu đổi mới phƣơng pháp dạy học trên cơ sở tiếp cận hệ thống,
tiếp cận nhân cách, tiếp cận họat động, thuyết dạy học cộng tác, tƣ tƣởng công

nghệ dạy học,... đƣợc vận dụng và phổ biến.

2


1.2 Về thực tiễn
Một thập kỷ đã trôi qua, chúng ta đã ráo riết tiến hành đổi mới toàn
diện giáo dục với định hƣớng phát triển bền vững giáo dục tiểu học ở Việt
Nam và đã đạt đƣợc một số thành tựu nhất định. Tuy nhiên, trong thực tế dạy
học, đổi mới phƣơng pháp nhƣ thế nào để tạo đƣợc động lực cho ngƣời học
tham gia tích cực vào quá trình dạy học hồn tồn khơng đơn giản nhất là khi
ngƣời học ở lứa tuổi tiểu học với những nét đặc điểm tâm lý rất riêng và điều
này đặc biệt rất cần đến sự tác động của cũng nhà quản lý. Trên cả nƣớc cũng
nhƣ tại thành phố Hồ Chí Minh, nhiều lớp tập huấn đƣợc mở ra; những buổi
hội thảo, các chuyên đề liên tục đƣợc tổ chức; chỉ riêng phƣơng pháp học
nhóm đã làm dấy lên nhiều cuộc tranh luận và làm báo chí tốn khá nhiều giấy
mực. Mặc dù vậy hiệu quả của việc đổi mới các phƣơng pháp dạy học vẫn
còn rất nhiều điều cần bàn luận.
Quận 8 nằm ở vùng ven, phía tây nam thành phố Hồ Chí Minh, bị chia
cắt bởi nhiều kênh rạch. Trên danh nghĩa, quận 8 thuộc nội thành nhƣng lại là
một quận bán nông thôn, bán thành thị. Dân cƣ hội tụ từ nhiều vùng miền,
trong đó đa số là ngƣời lao động nghèo đến từ các vùng quê Cần Giuộc, Cần
Đƣớc, Đức Hoà của tỉnh Long An. Tốc độ phát triển về kinh tế xã hội chƣa
đạt nhƣ các quận huyện bạn, một số phƣờng vẫn còn ngƣời dân làm nghề
nông nhƣ trồng rau, nuôi cá. Về giáo dục bậc tiểu học, quận 8 có 20 trƣờng
tiểu học và 01 trƣờng phổ thông cơ sở nhƣng số học sinh đƣợc học 2
buổi/ngày chƣa đạt quá 50%. Trong điều kiện khó khăn đó, tập thể giáo viên
ở các trƣờng tiểu học tại quận 8 cũng đã có những nổ lực đổi mới phƣơng
pháp dạy học, đồng thời đội ngũ cán bộ cũng tiến hành nhiều giải pháp quản
lý hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học, ngõ hầu góp phần nâng cao chất

lƣợng giáo dục toàn diện, đáp ứng yêu cầu của ngành và của xã hội trong giai
đoạn hiện nay. Song việc vận dụng các giải pháp về đổi mới phƣơng pháp dạy
học và quản lý hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học chƣa đạt hiệu quả

3


nhƣ mong muốn, do nhiều nguyên nhân, trong đó có nét khác biệt về kinh tế,
xã hội của địa bàn quận 8 so với các quận huyện bạn. Điều này góp phần dẫn
đến hậu quả là chất lƣợng giáo dục tiểu học quận 8 chƣa thật sự là niềm tin
của gia đình và xã hội, số lƣợng học sinh “chạy” sang các quận huyện bạn
hằng năm vẫn còn nhiều. Vậy thì giải pháp nào để nhà quản lý tác động một
cách có hiệu quả đến việc đổi mới phƣơng pháp dạy học của giáo viên? Đó là
một câu hỏi lớn đang rất cần lời giải đáp.
Nhận thức đƣợc yêu cầu bức thiết này, trong thời gian qua, đã có một
số ý kiến đề cập đến vấn đề quản lý hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học
ở quận 8 nhƣ thế nào cho có hiệu quả. Tuy nhiên các ý kiến đó chỉ nhằm triển
khai việc vận dụng nội dung một số văn bản liên quan hoặc mang tính tổng
kết, chƣa tạo thành hệ thống nghiên cứu hoàn chỉnh. Nhằm góp phần vào việc
giải quyết nhiệm vụ cấp bách và quan trọng trọng này, chúng tôi đã chọn vấn
đề "Một số giải pháp quản lý đổi mới phương pháp dạy học ở các trường tiểu
học quận 8, thành phố Hồ Chí Minh” làm đề tài nghiên cứu.

2.

Mục đích nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu nhằm khảo sát, đánh giá hoạt động đổi mới phƣơng

pháp dạy học và công tác quản lý hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học ở
các trƣờng tiểu học tại quận 8, thành phố Hồ Chí Minh. Từ đó, đề xuất một số

giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động đổi mới phƣơng pháp
dạy học ở các trƣờng tiểu học tại quận 8, thành phố Hồ Chí Minh.

3.

Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1 Khách thể nghiên cứu
Công tác quản lý chuyên môn, hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học

và công tác quản lý việc thực hiện đổi mới phƣơng pháp dạy học tại các
trƣờng tiểu học ở quận 8, thành phố Hồ chí Minh

4


3.2 Đối tượng nghiên cứu
Giải pháp quản lý đổi mới phƣơng pháp dạy học tại các trƣờng tiểu học
ở quận 8, thành phố Hồ Chí Minh.

4.

Giả thuyết khoa học
Nếu thực hiện đƣợc một số giải pháp quản lý đổi mới phƣơng pháp dạy

học nhƣ luận văn đã đề xuất thì sẽ góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học
cũng nhƣ chất lƣợng giáo dục toàn diện của các trƣờng tiểu học ở quận 8,
thành phố Hồ Chí Minh.

5.

Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu
5.1 Nhiệm vụ nghiên cứu
+ Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý chuyên môn, về đổi mới phƣơng

pháp dạy học và công tác quản lý đổi mới phƣơng pháp dạy học tại các trƣờng
tiểu học.
+ Khảo sát, đánh giá thực trạng việc đổi mới phƣơng pháp dạy học và
công tác quản lý đổi mới phƣơng pháp dạy học tại các trƣờng tiểu học ở quận
8, thành phố Hồ Chí Minh.
+ Trên cơ sở xác định đƣợc những nguyên nhân, hạn chế, thiếu sót,
luận văn đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý đổi mới
phƣơng pháp dạy học tại các trƣờng tiểu học ở quận 8, thành phố Hồ Chí
Minh đồng thời khảo sát tính cấp thiết và khả thi của các giải pháp thơng qua
một số biện pháp thăm dị ý kiến của cán bộ quản lý và giáo viên ở các trƣờng
tiểu học tại quận 8.
5.2 Phạm vi nghiên cứu
Trong khuôn khổ luận văn thạc sĩ, chúng tôi chỉ chọn 05 trƣờng tiểu
học trên địa bàn quận 8, thành phố Hồ Chí Minh để nghiên cứu cơng tác quản

5


lý đổi mới phƣơng pháp dạy học. Việc khảo sát thực trạng sẽ tiến hành trên
các số liệu trong 5 năm gần đây (2006-2010)

6.

Phƣơng pháp nghiên cứu
6.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Nghiên cứu tổng hợp các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Nhà nƣớc, của

ngành, của địa phƣơng và các tài liệu khoa học có liên quan đến đề tài nghiên
cứu nhằm xây dựng cơ sở lý luận của đề tài.
6.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Chúng tôi sử dụng một số phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn nhƣ: quan
sát, điều tra, phỏng vấn, nghiên cứu sản phẩm của đối tƣợng,...
6.3 Nhóm phương pháp khác nhƣ so sánh- đối chiếu, thống kê – phân
loại, lập bảng - biểu đồ,....
7. Đóng góp của luận văn
Cái mới và cũng là đóng góp của luận văn thể hiện trên 3 phƣơng diện
cơ bản sau đây:
+ Góp phần cụ thể hố những vấn đề lý luận về đổi mới phƣơng pháp
dạy học và quản lý đổi mới phƣơng pháp dạy học ở trƣờng tiểu học
+ Góp phần đánh giá thực trạng đổi mới phƣơng pháp dạy học, thực
trạng quản lý đổi mới phƣơng pháp dạy học của các trƣờng tiểu học ở quận 8
trong 5 năm gần đây và đánh giá nguyên nhân tồn tại.
+ Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng, hiệu quả quản lý
đổi mới phƣơng pháp dạy học của các trƣờng tiểu học ở quận 8, thành phố Hồ
Chí Minh. Trên cơ sở đó có một số kiến nghị đối với các cấp có thẩm quyền
trong việc nâng cao chất lƣợng, hiệu quả công tác quản lý hoạt động đổi mới
phƣơng pháp dạy học ở các trƣờng tiểu học quận 8.

6


8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, tài liệu tham khảo và phần phụ
lục, luận văn có 3 chƣơng :
Chƣơng 1. Cơ sở lý luận về quản lý đổi mới phương pháp dạy học ở
trường tiểu học.

Chƣơng 2. Thực trạng quản lý đổi mới phương pháp dạy học ở các
trường tiểu học tại quận 8, thành phố Hồ Chí Minh.
Chƣơng 3: Một số giải pháp quản lý đổi mới phương pháp dạy học ở các
trường tiểu học tại quận 8, thành phố Hồ Chí Minh

7


Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ
ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC

1.1

LỊCH SỬ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1.1. Việc nghiên cứu quản lý đổi mới phƣơng pháp dạy học trên

thế giới
Không chỉ trong thời đại ngày nay, ngƣời ta mới biết đến vấn đề đổi
mới phƣơng pháp dạy học, mà đây là vấn đề muôn thuở của những ngƣời làm
công tác giáo dục. Trên nền chung của của các phƣơng pháp truyền thống,
mỗi nhà giáo đều tự tìm cho mình cách thức dạy học riêng để đi đến thành
công trong nghề. Từ thế kỷ thứ V trƣớc công nguyên, Socrates đã nổi danh
với phƣơng pháp “truy vấn biện chứng” nguồn gốc của phƣơng pháp dạy học
nêu vấn đề ngày nay hay nhƣ Khổng Tử, dạy học tùy theo đặc điểm cá nhân
của mỗi môn sinh và điều này làm gợi nhớ đến ý tƣởng dạy học cá thể đƣợc
triển khai trong những năm gần đây tại thành phố Hồ Chí Minh. Thời trung
cổ, chúng ta biết đến Comenius (Komensky) với những quan điểm và cách
thức dạy học rất nhân văn mà ơng đã trình bày thông qua tác phẩm “Thiên
đƣờng của trái tim”, Jean-Jacques Rousseau xem trọng phƣơng pháp giảng
dạy cho trẻ các yếu tố khoa học hoặc Johann Heinrich Pestalozzi (17461827), nhà cải cách giáo dục Thuỵ Sĩ, phát triển các phƣơng pháp giáo dục

nhằm thúc đẩy khả năng của trẻ mà ngày nay, hầu hết các nguyên tắc của ông
đã đƣợc đƣa vào sử dụng trong hệ thống giáo dục tiểu học . Trong thế kỷ XIX,
mơ hình giáo dục bắt buộc đƣợc vận dụng ở nhiều quốc gia, trong đó có cả
Mỹ và Nhật, mơ hình này đặt nặng kỹ năng tổ chức và quản lý lớp học của
ngƣời thầy, xem nó nhƣ là một thành tố không thể thiếu của quá trình vận
dụng các phƣơng pháp dạy học. Hiện nay, trên thế giới, rất nhiều cơng trình
nghiên cứu về đổi mới phƣơng pháp dạy học và các giải pháp quản lý nhằm
hỗ trợ hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học vẫn đang đƣợc tiếp tục thực

8


hiện. Ví dụ cơng trình nghiên cứu về “Cấu trúc tạo nhóm hợp tác” có thể vận
dụng cho học sinh mọi lứa tuổi của tiến sĩ Spencer Kagan (Mỹ)…
Trong xu thế hội nhập và tồn cầu hố, nền giáo dục nƣớc ta đang tiếp
nhận, tiếp thu có chọn lọc những vấn đề trên sao cho phù hợp với thực tiễn và
tính chất, nguyên lý của giáo dục Việt Nam.
1.1.2. Việc nghiên cứu quản lý đổi mới phƣơng pháp dạy học Việt
Nam
Sau một thời gian rất dài trung thành với các phƣơng pháp truyền
thống, nền giáo dục của chúng ta cũng đã đạt đƣợc khá nhiều thành tựu.
Trong thực tế giảng dạy, có những ngƣời thầy thu hút học sinh chỉ nhờ vào
khả năng diễn đạt bằng lời. Song vấn đề đổi mới phƣơng pháp dạy học ở Việt
Nam không phải bây giờ mới có.
- Ở miền Nam, từ năm 1949, khi Pháp ký nghị định chuyển giao các cơ
quan giáo dục cho các nƣớc Ai Lao, Cambốt, Việt Nam, Bộ Quốc gia Giáo
dục Việt Nam (ở vùng bị Pháp chiếm) đã đề ra chƣơng trình tiểu học với mục
tiêu dạy học mới, chƣơng trình này “cổ vũ các phƣơng pháp sƣ phạm hiện đại
và thực hành những quan niệm mới về sƣ phạm trong giảng dạy và học
tập….Trƣờng học mới là trƣờng học hoạt động và tất cả nền giáo dục phải

phỏng theo phƣơng pháp hoạt động” 27. Từ đó về sau, ở miền Nam, cũng có
nhiều cuộc cải cách giáo dục nhằm đổi mới phƣơng pháp dạy học theo hƣớng
hiện đại nhƣng đều bị thất bại do chiến tranh, đói nghèo…
- Miền Bắc cũng trải qua nhiều lần cải cách giáo dục :
+ Sau khi tuyên bố độc lập, Bộ Giáo dục đã tham mƣu cho chính phủ
ban hành hai sắc lệnh số 146-SL và 147-SL khẳng định tôn chỉ, xác định cơ
cấu nền giáo dục nƣớc nhà và ấn định những điều khỏan pháp lý thực hiện
bậc học cơ bản cho trẻ từ 7 đến 13 tuổi.
+ Năm 1950, chính phủ đã thơng qua đề án cải cách giáo dục xác định lại
mục tiêu đào tạo nhà trƣờng và thay đổi cơ cấu giáo dục, rút ngắn số năm học

9


từ 12 năn xuống còn 9 năm, bỏ bớt một số môn học nhƣ ngọai ngữ, âm nhạc,
vẽ, nữ công gia chánh…thêm vào một số môn học mới nhƣ thời sự, chính
sách, giáo dục cơng dân, lao động sản xuất.
+ Trong những năm đất nƣớc tạm thời bị chia cắt, chính phủ Việt Nam dân
chủ cộng hịa đã tiến hành cuộc cải cách lần thứ hai với mục tiêu đào tạo là :
đào tạo thế hệ trẻ thành “những ngƣời phát triển về mọi mặt, những công dân
tốt, cán bộ tốt”. Nhƣ vậy, đến lần cải cách này, giáo dục nƣớc ta đã hƣớng đến
phát triển tòan diện về các mặt đức, trí, thể, mỹ. Đồng thời, về phƣơng pháp
“cuộc cải cách lần này xóa bỏ nền sƣ phạm quyền uy, khai mở quan hệ thầy
trò dân chủ, phát huy tác dụng của hoạt động ngoại khóa, từng bứơc đƣa hoạt
động lao động cơng ích, lao động sản xuất vào nhà trƣờng, xem đó nhƣ là
phƣơng thức quan trọng để hình thành nhân cách.” [28, tr15]
- Sau ngày đất nƣớc thống nhất, cuộc cải cách giáo dục lần thứ ba đƣợc
ban hành thông qua nghị quyết số 14-NQ/TW ban hành ngày 11-1-1979 của
Bộ Chính trị Ban chấp hành TW Đảng. Mục tiêu cải cách giáo dục lần này
nhằm giúp con ngƣời phát triển toàn diện, thực hiện phổ cập giáo dục toàn

dân hƣớng đến việc tạo nguồn nhân lực để thực hiện các cuộc cách mạng về
quan hệ sản xuất, khoa học – kỹ thuật và văn hóa – tƣ tƣởng đồng thời xác
định nguyên lý giáo dục là : “Học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao
động, nhà trƣờng gắn liền với xã hội”. Cuộc cải cách này bắt đầu vào năm học
1981-1982 (có điều chỉnh vào năm 1986).
Nhƣ vậy, đất nƣớc ta đã trải qua nhiều lần cải cách giáo dục nhƣng rất tiếc,
những lần cải cách này chỉ đặt nặng việc thay đổi mục tiêu, cơ cấu, nội dung,
chƣơng trình sách giáo khoa cịn đổi mới phƣơng pháp dạy học và các giải
pháp quản lý nhằm tác động đến đổi mới phƣơng pháp dạy học nhƣ thế nào
chƣa đƣợc đề cập rõ nét.

10


1.1.3 Tƣ tƣởng của chủ tịch Hồ Chí Minh và quan điềm của Đảng
Cộng sản Việt Nam, chủ trƣơng của Nhà nƣớc về vấn đề đổi mới phƣơng
pháp dạy học
1.1.3.1 Tư tưởng của chủ tịch Hồ Chí Minh về đổi mới phương
pháp dạy học :
Chủ tịch Hồ Chí Minh rất xem trọng phƣơng pháp dạy học – giáo dục.
Theo GS.TSKH Thái Duy Tuyên, Ngƣời đã có 23 lần phát biểu về vấn đề
này. [33]
Bác đã đề xuất phương pháp dạy học phải phù hợp với tâm lý, lứa tuổi
trẻ em :
Theo Bác, dạy học phải nhẹ nhàng, vui vẻ, làm sao cho các em khi chơi
là đƣợc học, mà trong khi học vui vẻ nhƣ đƣợc chơi. Trong thƣ gửi giáo viên,
học sinh, cán bộ thanh niên và nhi đồng đăng trên báo Nhân dân số 619 ngày
3/11/1955, Bác viết “Tiểu học thì cần giáo dục các cháu thiếu nhi yêu tổ quốc,
yêu nhân dân, yêu lao động, yêu khoa học, trọng của công. Cách dạy phải nhẹ
nhàng, vui vẻ, chớ gị ép thiếu nhi vào khn khổ của ngƣời lớn. Phải đặc biệt

chú ý giữ gìn sức khỏe của các cháu.”, “…..Khi giáo dục phải thiết thực
không đƣợc làm cho các cháu thành những “con vẹt”, làm sao cho các cháu
khi chơi là đƣợc học, mà trong khi học vui vẻ nhƣ đƣợc chơi.” [12].
Người cũng rất xem trọng việc vận dụng phương pháp trực quan và
phương pháp nêu gương trong giáo dục :
“Trẻ em hay bắt chƣớc, cho nên thầy giáo, cán bộ phụ trách v.v…phải
gƣơng mẫu từ lời nói đến việc làm….….Dạy các cháu thì nói với các cháu chỉ
là một phần, cái chính là phải cho các cháu nhìn thấy, cho nên những tấm
gƣơng thực tế là rất quan trọng… [12,t9,tr330].
Về vấn đề tự học
Bác cho rằng “Cách học tập…lấy tự học làm cốt..” [12,t5,tr273]

11


Trong giáo dục, theo Bác cần có sự kết hợp giữa nhà trường, gia đình và
xã hội, đồng thời giáo dục phải kết hợp với lao động sản xuất.
“Trẻ em trong nhƣ tấm gƣơng, cái tốt dễ tiếp thu, cái xấu cũng dễ tiếp thu.
Nếu nhà trƣờng dạy tốt mà gia đình dạy ngƣợc lại, sẽ có những ảnh hƣởng
khơng tốt tời trẻ em. Cho nên muốn giáo dục các cháu thành ngƣời tốt, nhà
trƣờng, địan thể, gia đình, xã hội đều phải kết hợp chặt chẽ với nhau.”
[12,t9,tr330]
“Về học tập và giảng dạy phải thực hiện phƣơng châm giáo dục kết hợp
với lao động sản xuất. Về giảng dạy, tránh lối dạy nhồi sọ….Chƣơng trình
học tập hiện nay quá nặng. Về giảng dạy, tránh lối học nhƣ vẹt” [12,t11,tr615]
Qua những trích dẫn trên, có thể thấy rằng Chủ tịch Hồ Chí Minh ln xem
trọng vấn đề giáo dục đối với việc hình thành nhân cách con ngƣời, nói về
phƣơng pháp giáo dục và vấn đề đổi mới phƣơng pháp, ngƣời không đúc kết
thành lý luận nhƣng bàn bạc đâu đó trong các tác phẩm của mình, Bác đã đề
cập rất nhiều đến cách dạy và cách học. Cũng từ các bài nói chuyện, bài viết

đó, đảng ta đã đúc kết thành nguyên lý “Học kết hợp với hành, giáo dục kết
hợp với lao động sản xuất, lý luận gắn liền với thực tiễn, giáo dục nhà trƣờng
kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội” và nguyên lý này đƣợc thực
hiện xuyên suốt trong suốt quá trình cải cách giáo dục ở Việt Nam.
1.1.3.2 Quan điểm của Đảng cộng sản Việt Nam và chủ trương của Nhà
nước về đổi mới phương pháp giáo dục
Ngày nay, những thay đổi về kinh tế, chính trị, văn hố theo hƣớng
tồn cầu hố; sự bùng nổ thơng tin; sự phát triển nhanh nhƣ vũ bảo của khoa
học kỹ thuật dẫn đến nội dung học tập mới tiếp nhận hôm trƣớc, hơm sau có
thể đã trở nên lạc hậu. Việc học vì vậy khơng chỉ dừng lại ở chỗ tiếp thu kiến
thức và rèn luyện kỹ năng mà mục đích học tập nhƣ tổ chức UNESCO đề
xƣớng là: “Học để biết-học để học cách học, Học để làm, Học để chung sống,

12


Học để tự khẳng định mình” và phƣơng pháp dạy học chính là cách thức giúp
cho ngƣời học tự mình đạt đến mục tiêu.
Vấn đề này đã đƣợc sự quan tâm chỉ đạo của Đảng và Nhà nƣớc :
+ Đại hội lần thứ IV của Đảng Cộng sản Việt Nam (tháng 12/1986) chủ
trƣơng đổi mới kinh tế-xã hội, chuyển từ cơ chế tập trung quan liêu bao cấp
sang cơ chế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa (XHCN), phƣơng hƣớng
đổi mới giáo dục là xã hội hóa, dân chủ hóa, đa dạng hóa, hiện đại hóa, vận
động xã hội, gia đình và nhà trƣờng cùng chăm sóc thế hệ trẻ; tiến hành phân
hóa giáo dục, dạy học theo trình độ đối tƣợng thông qua các trƣờng chuyên,
lớp chọn; thêm chƣơng trình dành cho con em dân tộc ít ngƣời và chƣơng
trình dành cho các lớp linh hoạt.
+ Sau 10 năm thực hiện đổi mới giáo dục, tháng 12/1996, hội nghị lần II
Ban chấp hành TW khóa VIII đã đánh giá kết quả 10 năm đổi mới giáo dục,
đề ra định hƣớng phát triển giáo dục trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại

hóa và xác định nhiệm vụ giáo dục trong những năm cuối thế kỷ XX đồng
thời nghị quyết của đại hội nhấn mạnh “Đổi mới mạnh mẽ phƣơng pháp giáo
dục – đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tƣ duy
sáng tạo của ngƣời học”
Nhằm thực hiện chủ trƣơng đổi mới giáo dục của Đảng, Nhà nƣớc và
ngành giáo dục cũng đã ban hành một loạt văn bản luật và dƣới luật nhƣ :
+ Chỉ thị số 15/1999 CT/B.GD&ĐT ngày 20/4/1999 của Bộ trƣởng Bộ
Giáo dục – Đào tạo về việc: “Đẩy mạnh đổi mới phƣơng pháp giảng dạy và
học tập trong trƣờng sƣ phạm”
+ Nghị quyết 40/2000/QH10 của Quốc hội về đổi mới chƣơng trình giáo
dục phổ thơng.
+ Chỉ thị 14/2001/CT-Tg ngày 11/6/2001 của Thủ tƣớng Chính phủ về
thực hiện nghị quyết số 40 của Quốc hội 10.

13


+ Từ năm học 2002-2003, ngành giáo dục triển khai chƣơng trình giáo dục
phổ thơng và sách giáo khoa mới ở cấp tiểu học. Song song với việc bồi
dƣỡng giáo viên, rất nhiều tài liệu về vấn đề đổi mới phƣơng pháp dạy học đã
đƣợc chuyển tải đến cán bộ quản lý, giáo viên và tổ chức thực hiện tại các
trƣờng tiểu học. Công văn số 896/BGD&ĐT-GDTH ngày 13/2/2006 của Bộ
Giáo dục - Đào tạo cũng đã quy định rõ việc đổi mới cách thức dạy học.
+ Luật giáo dục năm 2005 (sửa đổi bổ sung năm 2009) đề cập rõ về
phƣơng pháp giáo dục nhƣ đã nêu.
+ Nghị quyết TW 4 khóa X năm 2007, lại một lần nữa nhấn mạnh nhấn
mạnh: “Đổi mới phƣơng pháp dạy học ở tất cả các cấp học, bậc học, kết hợp
tốt học với hành, học tập với lao động sản xuất, thực nghiệm và nghiên cứu
khoa học, gắn liền nhà trƣờng với xã hội, áp dụng những phƣơng pháp giáo
dục hiện đại để bồi dƣỡng cho học sinh năng lực tƣ duy sáng tạo, năng lực

giải quyết vấn đề”.
Sau nhiều năm tiến hành đổi mới toàn diện giáo dục, chúng ta phải nhìn
nhận rằng sự nghiệp giáo dục có nhiều bƣớc tiến bộ nhƣng riêng về đổi mới
phƣơng pháp dạy học và quản lý đổi mới phƣơng pháp dạy học vẫn còn có
những bất cập mà nói nhƣ một số nhà nghiên cứu nó “chuyển động chậm
chạp và yếu kém” Nguyên nhân chính đƣợc xác định là do cơng tác quản
lý23 hay nói nhƣ nguyên Thứ trƣởng Đặng Huỳnh Mai “Khó khăn lớn nhất
mà cán bộ quản lí và giáo viên thƣờng gặp phải khi triển khai thực hiện cơng
việc này có lẽ là thói quen quản lí chun mơn theo cách hành chính cứng
nhắc ngự trị từ rất lâu, mặt khác lại thiếu đồng bộ trong công tác chỉ đạo…”
26
Công tác quản lý hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học tại các trƣờng
tiểu học ở quận 8 cũng không nằm ngồi quỹ đạo đó, do nhiều ngun nhân
khách quan và chủ quan, trong đó có sự khác biệt về điều kiện kinh tế xã hội
của quận 8 so với các quận huyện bạn tại thành phố Hồ Chí Minh

14


Phòng Giáo dục và Đào tạo Quận 8 cũng rất trăn trở về vấn đề này, nhiều
cuộc hội thảo, nhiều chuyên đề đã đƣợc tổ chức và đã có một số giải pháp
đƣợc đúc kết thành sáng kiến - kinh nghiệm. Trong một số báo cáo tham luận,
vấn đề quản lý hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học nhƣ là một yếu tố cần
thiết trong công tác quản lý của hiệu trƣởng cũng đã đƣợc đề cập đến. Tuy
vậy, nhƣ chúng tôi đã nhận xét, việc nghiên cứu và đề xuất các giải pháp quản
lý hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học tại các trƣờng tiểu học trong quận
8 chƣa đƣợc nhận thức đầy đủ, chƣa đƣợc xây dựng một cách hệ thống, khoa
học từ việc nghiên cứu cơ sở lý luận và khảo sát thực trạng, nên các giải pháp
đề xuất nói trên rất manh mún, cục bộ và thiếu tính thực tiễn, khả thi.
1.2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CÓ LIÊN QUAN ĐẾN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.2.1 Quản lý và quản lý giáo dục
- Quản lý :
Đại từ điển tiếng Việt định nghĩa “Quản lí là tổ chức, điều khiển hoạt động
của một số đơn vị, cơ quan”. [7,tr1363]
Theo tác giả Thái Văn Thành, có nhiều quan điểm khác nhau về quản lý
nhƣng nhìn chung, có thể hiểu “Quản lý là sự tác động có mục đích, có kế
hoạch của chủ thể quản lý lên đối tƣợng quản lý nhằm đạt đƣợc mục tiêu đã
đề ra”.[32,tr5]
- Quản lý giáo dục :
Quản lý hệ thống giáo dục có thể xác định là tác động của hệ thống có kế
hoạch, có ý thức và hƣớng đích của chủ thể quản lý ở các cấp khác nhau đến
tất cả các mắc xích của hệ thống (từ bộ đến trƣờng) nhằm mục đích bảo đảm
việc hình thành nhân cách cho thế hệ trẻ trên cơ sở nhận thức và vận dụng
những quy luật chung của xã hội cũng nhƣ các quy luật của quá trình giáo
dục, của sự phát triển tâm lý trẻ em. [32,tr7]

15


1.2.2. Trƣờng Tiểu học
- Điều 2 của điều lệ trƣờng tiểu học nêu rõ “Trƣờng tiểu học là cơ sở giáo
dục phổ thông của hệ thống giáo dục quốc dân, có tƣ cách pháp nhân, có con
dấu và tài khoản riêng”. [11,tr1]
Trƣờng tiểu học thực hiện nhiều nhiệm vụ, trong đó, nhiệm vụ hàng đầu là
tổ chức giảng dạy, học tập và hoạt động giáo dục đạt chất lƣợng theo mục
tiêu, chƣơng trình giáo dục phổ thơng cấp tiểu học do Bộ trƣởng Bộ Giáo dục
và Đào tạo ban hành.
Giáo dục tiểu học đƣợc thực hiện trong năm năm học, từ lớp một đến lớp
năm. Tuổi của học sinh vào học lớp một là sáu tuổi.
1.2.3. Hoạt động chuyên môn

Họat động chuyên môn bao gồm hoạt động dạy học và các hoạt động khác
có liên quan đến hoạt động dạy học. Hoạt động chuyên môn là nhiệm vụ trung
tâm của nhà trƣờng phổ thông đƣợc tổ chức nhằm thực hiện tốt mục tiêu,
nhiệm vụ giáo dục.
1.2.4. Dạy học và phƣơng pháp dạy học (PPDH), phƣơng pháp dạy
học ở tiểu học
- Dạy học : đƣợc hiểu là “truyền đạt, bày nhủ cho ngƣời khác biết kiến thức
văn hóa, kỹ thuật, đạo đức” [7,tr515]
- Phƣơng pháp dạy học : có nhiều định nghĩa về phƣơng pháp dạy học
+ Theo tài liệu đào tạo giáo viên do Bộ Giáo dục - Đào tạo ban hành năm
2007 (“Giáo dục học”) thì phƣơng pháp dạy học đƣợc hiểu là hệ thống những
hành động có mục đích của giáo viên nhằm tổ chức họat động nhận thức và
thức hành của học sinh, bảo đảm cho học sinh lĩnh hội những nội dung trí
dục.
+ Cũng có thể hiểu PPDH là một hệ thống tác động liên tục của giáo viên
nhằm tổ chức họat động nhận thức và thực hành của học sinh để lĩnh hội vững
chắc các thành phần của nội dung giáo dục nhằm đạt đƣợc mục tiêu đã định.

16


PPDH là một trong những thành tố của hoạt động dạy học. PPDH bao gồm
hai mặt hoạt động của thầy và của trị, trong đó thầy giữ vai trị chủ đạo cịn
trị giữ vai trị chủ động, tích cực. PPDH ln xuất phát từ mục đích dạy học
và phụ thuộc vào nội dung, tính chất mơn học, điều kiện dạy học cũng nhƣ
đặc điểm tâm lý lứa tuổi của học sinh.
- Phƣơng pháp dạy học ở tiểu học :
Luật Giáo dục của nƣớc ta đã ghi ở điều 28 :
“Giáo dục tiểu học phải đảm bảo cho học sinh có kiến thức đơn giản, cần
thiết về tự nhiên, xã hội, con ngƣời; có kỹ năng cơ bản về nghe, đọc, nói, viết

và tính tốn; có thói quen rèn luyện thân thể, giữ gìn vệ sinh; có hiểu biết ban
đầu về hát, múa, âm nhạc, mỹ thuật.
Phƣơng pháp giáo dục phổ thơng phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ
động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học sinh,
môn học; bồi dƣỡng phƣơng pháp tự học; khả năng làm việc theo nhóm, rèn
luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem
lại niềm vui hứng thú trong học tập cho học sinh”
Nhƣ vậy, phƣơng pháp dạy học ở tiểu học không chỉ là phƣơng thức
truyền đạt, kiểm tra và củng cố kiến thức mà còn là việc tổ chức các họat
động nhằm hình thành hứng thú, kích thích sự tự giác trong học tập của học
sinh.
1.2.5. Đổi mới phƣơng pháp dạy học
Đổi mới phƣơng pháp dạy học là vấn đề hết sức quan trọng trong chính
sách đổi mới tòan diện giáo dục Việt Nam trong giai đọan hiện nay. Cũng nhƣ
các bậc học khác, trƣớc đây, các thầy cô giáo dạy tiểu học thƣờng vận dụng
các phƣơng pháp truyền thống nhƣ thuyết trình, vấn đáp, sử dụng tài liệu học
tập, nhóm phƣơng pháp dạy học trực quan nhƣ minh họa, biểu diễn thí
nghiệm, quan sát….

17


Nhƣng mỗi phƣơng pháp đều có ƣu và nhƣợc điểm riêng của nó, khơng có
phƣơng pháp nào là vạn năng. Ngƣời dạy luôn cần lựa chọn phƣơng pháp sao
cho đạt mục tiêu dạy học. Bên cạnh đó, bất kỳ phƣơng pháp dạy học nào khi
đƣợc vận dụng cũng phải cải tiến cho phù hợp với ngƣời dạy, với mục tiêu,
nội dung, phƣơng tiện, đối tƣợng và điều kiện dạy học.
Song song với việc cải tiến, phối hợp các phƣơng pháp truyền thống trong
quá trình dạy học, ngày nay, ngƣời giáo viên cần học hỏi, vận dụng một số
pháp dạy học mới nhằm đạt mục tiêu dạy học trong giai đoạn mới.

Nhƣ vậy, đổi mới phƣơng pháp khơng có nghĩa là thay thế phƣơng pháp
cũ bằng các phƣơng pháp mới mà về bản chất, đổi mới phƣơng pháp dạy học
là đổi mới cách thức tiến hành các phƣơng pháp, đổi mới các phƣơng tiện và
hình thức triển khai phƣơng pháp trên cơ sở khai thác triệt để ƣu điểm của
phƣơng pháp cũ và vận dụng linh họat một số phƣơng pháp dạy học mới
nhằm phát huy tối đa tính tích cực, chủ động và sáng tạo của ngƣời học.
1.2.6. Giải pháp, hiệu quả, chất lƣợng
- Giải pháp : Theo “Đại từ điển tiếng Việt”, giải pháp chính là cách thức
giải quyết một vấn đề nào đó.
- Hiệu quả : đƣợc hiểu là kết quả mong muốn, cái sinh ra kết quả mà con
ngƣời chờ đợi và hƣớng tới; nó có nội dung khác nhau ở những lĩnh vực khác
nhau.
- Chất lƣợng : Phạm trù chất triết học biểu thị những thuộc tính bản chất
của sự vật, chỉ rõ nó là cái gì. Chất lƣợng là đặc tính khách quan của sự vật.
Chất lƣợng biểu hiện ra bên ngoài qua các thuộc tính. Nó là cái liên kết các
thuộc tính của sự vật lại làm một, gắn bó với sự vật nhƣ một tổng thể, bao
qt tồn bộ sự vật và khơng tách khỏi sự vật. Sự vật trong khi vẫn còn là bản
thân nó thì khơng thể mất chất lƣợng của nó. Sự thay đổi của chất lƣợng kéo
theo sự thay đổi của sự vật về căn bản. Chất lƣợng của sự vật bao giờ cũng
gắn liền với tính quy định về số lƣợng của nó và khơng thể tồn tại ngồi tính

18


quy định ấy. Mỗi sự vật bao giờ cũng là sự thống nhất giữa chất lƣợng và số
lƣợng. [14,tr419]
1.3. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI PHƢƠNG
PHÁP DẠY HỌC Ở CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC
1.3.1 Quản lý trƣờng tiểu học
1.3.1.1 Về quản lý giáo dục, quản lý nhà trường nói chung : bao gồm

- Quản lý việc thực hiện mục tiêu giáo dục đào tạo của nhà trƣờng bao
gồm mục tiêu đào tạo và mục tiêu phát triển.
- Quản lý việc xây dựng và chỉ đạo thực hiện kế họach của nhà trƣờng.
- Quản lý hoạt động chuyên môn
- Quản lý các hoạt động giáo dục khác
+ Phổ cập giáo dục
+ Giáo dục đạo đức
+ Giáo dục lao động hƣớng nghiệp
- Quản lý cơ sở vật chất và thiết bị dạy học.
- Xây dựng tập thể giáo viên, học sinh và đảm bảo mối quan hê giữa các
tổ chức trong nhà trƣờng.
- Cơng tác xã hội hóa.
1.3.1.2. Các nội dung cơ bản của quản lý trường tiểu học
Các nội dung cơ bản của quản lý trƣờng tiểu học khơng nằm ngồi các nội
dung quản lý nhà trƣờng nói trên nhƣng chƣa đặt ra yêu cầu về giáo dục lao
động hƣớng nghiệp.
Quản lý việc thực hiện mục tiêu giáo dục đào tạo của nhà trường
Mục tiêu giáo dục phổ thông bao gồm mục tiêu đào tạo và mục tiêu
phát triển.
+ Mục tiêu đào tạo : Điều 27 luật Giáo dục ghi rõ “M ục tiêu của
giáo dục tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự

19


phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ
năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở”.
+ Mục tiêu phát triển : Nghị quyết Hội nghị lần thứ tƣ Ban chấp hành TW
Đảng đã xác định “Phát triển giáo dục nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân
lực, bồi dƣỡng nhân tài”, đối với tiểu học, mục tiêu này thể hiện qua nhiệm vụ

“Hòan thành phổ cập tiểu học, trƣớc hết là đối với trẻ em trong độ tuổi từ 6
đến 14”.
Để quản lý việc thực hiện mục tiêu giáo dục, hiệu trƣởng xây dựng và
thực hiện các chƣơng trình mục tiêu thơng qua việc lập kế hoạch, tổ chức thực
hiện các họat động giáo dục theo chỉ thị, hƣớng dẫn của ngành và các cấp
nhằm thực hiện kế họach phát triển giáo dục của địa phƣơng và nâng cao chất
lƣợng đào tạo.
Quản lý việc xây dựng và chỉ đạo thực hiện kế hoạch của trường tiểu
học.
Kế hoạch trƣờng học đƣợc lập nhằm cụ thể hóa đƣờng lối, quan điểm giáo
dục của đảng và mang tính liên tục.
Hiện nay ở nhà trƣờng phổ thơng có nhiều loại kế hoạch nhƣ kế hoạch
chiến lƣợc, kế hoạch năm học, kế hoạch hành động…
Hiệu trƣởng là ngƣời chỉ đạo tập hợp dữ liệu, phân tích mơi trƣờng, định
hƣớng chiến lƣợc, xác định mục tiêu, giải pháp, tổ chức thực hiện kế hoạch và
kiểm tra rút kinh nghiệm.
Quản lý họat động chuyên môn : (xem phần 1.3.1.3)
Hoạt động chuyên môn của nhà trƣờng bao gồm hai hoạt động chủ yếu là
dạy và học gắn bó hữu cơ với nhau. Quản lý hoạt động chuyên môn bao gồm
quản lý hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh.
Hiệu trƣởng chủ yếu tác động vào hoạt động dạy của thầy và thơng qua đó
quản lý học sinh. Trong khuôn khổ luận văn này chúng tôi xin đề cập chủ yếu
đến việc quản lý hoạt động dạy của giáo viên, bao gồm :

20


+ Thực hiện chƣơng trình dạy học.
+ Việc soạn bài, chuẩn bị lên lớp.
+ Việc kiểm tra, đánh giá hoạt động sƣ phạm của giáo viên.

+ Quản lý toàn diện các hoạt động chuyên môn nghiệp vụ của giáo viên.
Quản lý các họat động giáo dục khác
+ Phổ cập giáo dục : Luật Giáo dục quy định tiểu học và trung học cơ sở
là các cấp học phổ cập. Phổ cập giáo dục nhắm thực hiện kế hoạch phát triển
giáo dục, đảm bảo cho trẻ trong độ tuổi đều đƣợc đi học, phấn đấu phổ cập
đúng độ tuổi và đảm bảo chất lƣợng học tập của học sinh.
Phổ cập giáo dục là nhiệm vụ trọng tâm của trƣờng tiểu học.
Để quản lý hoạt động phổ cập giáo dục, hiệu trƣởng cần nắm vững
đƣờng lối, mục đích, yêu cầu và tiêu chuẩn phổ cập giáo dục; tham mƣu cho
các cấp lãnh đạo và chính quyền địa hiện phổ cập giáo dục ở địa phƣơng; tổ
chức thực hiện vận động trẻ ra lớp; duy trì sĩ số, giảm thiểu tỉ lệ lƣu ban, bỏ
học; chuẩn bị điều kiện về nhân sự, cơ sở vật chất, đón đầu sự phát triển giáo
dục ở địa phƣơng.
Hiệu trƣởng trƣờng tiểu học còn là thành viên của hội đồng giáo dục
địa phƣơng tham gia công tác phổ cập trung học, xóa mù chữ…và tổ chức cho
giáo viên tham gia các hoạt động liên quan đến công tác phổ cập giáo dục.
+ Giáo dục đạo đức :
“Giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học nhằm hình thành cho các em
những hiểu biết ban đầu về các giá trị đạo đức để tạo ra thái độ đồng tình,
chấp thuận việc thực hiện yêu cầu của chuẩn mực đạo đức trong các mối quan
hệ với cộng đồng, với lao động và môi trƣờng; tạo ra những cảm xúc và động
cơ tích cực khi thực hiện các yêu cầu của chuẩn mực đạo đức” [6,tr236].
Nội dung giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học gồm :
 Giáo dục lịng u nƣớc và tinh thần quốc tế chân chính.
 Giáo dục thái độ đối với lao động.

21


 Giáo dục thái độ tích cực đối với cộng đồng.

 Giáo dục thái độ đúng đắn với mọi ngƣời và bản thân.
 Giáo dục thái độ đúng đắn với mơi trƣờng xung quanh.
Hiệu trƣởng trƣờng tiểu học có trách nhiệm giáo dục đạo đức học sinh
không chỉ thông qua việc tổ chức các tiết học môn đạo đức, qua việc lồng
ghép với các môn học khác mà trong tất cả các họat động dạy và học, các hoạt
động ngòai giờ lên lớp, hoạt động địan thể …bằng nhiều hình thức, biện pháp
phù hợp với tâm lý lứa tuổi học sinh tiểu học.
Quản lý cơ sở vật chất (CSVC) và thiết bị dạy học (TBDH) :
Cơ sở vật chất và thiết bị dạy học đóng vai trị rất quan trọng, nó là
chính là điều kiện dạy học, một thành tố khơng thể thiếu trong q trình dạy
học nhất là đối với trẻ tiểu học, dễ tri giác trực quan hơn là trừu tƣợng.
Điều lệ trƣờng tiểu học 2010 (điều 45, 46, 47 và 48) quy định rõ về địa
điểm, diện tích, cơ cấu khối cơng trình trƣờng học, quy cách lớp học, thƣ
viện, thiết bị dạy học…
Đối với những trƣờng chƣa đảm bảo các yêu cầu theo quy định tại các
điều trên, hiệu trƣởng nhà trƣờng có trách nhiệm xây dựng kế hoạch cải tạo
trƣờng lớp, báo cáo Uỷ ban nhân dân cấp xã, Trƣởng phòng Giáo dục và Đào
tạo để trình Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp huyện giải quyết đối với trƣờng
công lập hoặc đề nghị Chủ tịch Hội đồng Quản trị giải quyết đối với trƣờng tƣ
thục (điều 45)
Xây dựng tập thể giáo viên, học sinh và đảm bảo mối quan hệ giữa
các tổ chức trong nhà trường
Xây dựng tập thể giáo viên :
Đội ngũ giáo viên có vai trị quyết định đối với q trình dạy học.
Thông qua hoạt động giảng dạy ngƣời giáo viên giúp các em học sinh tiếp
nhận tri thức, rèn luyện kỹ năng đồng thời hình thành nhân cách.

22

Để có thể xây dựng một tập thể giáo viên vững mạnh, hiệu trƣởng cần
hoàn thiện cơ cấu và cơ chế hoạt động của tập thể, xây dựng nề nếp hoạt động
tốt, xây dựng và thực hiện tốt công tác quy hoạch cán bộ, sắp xếp đội ngũ, sử
dụng cán bộ, giáo viên và công tác bồi dƣỡng học sinh.
Xây dựng tập thể học sinh :
Trong nhà trƣờng phổ thông có các tập thể hình thành theo tổ chức
hành chính (toàn trƣờng, lớp, tổ học tập), các tập thể cấu tạo theo tổ chức
đoàn thể (chi đoàn, liên đội, chi đội, sao nhi đồng…) hoặc các tập thể tự phát
hình thành trên mối quan hệ riêng tự (nhóm bạn)
Tập thể học sinh vừa là đối tƣợng vừa là môi trƣờng, phƣơng tiện của
giáo dục, là một trong hai thành tố chủ yếu của nhà trƣờng.
Hiệu trƣởng cần xem trọng việc xây dựng các mối quan hệ đoàn kết,
thân ái; liên đới trách nhiệm; quan hệ riêng tƣ trong tập thể học sinh thông
qua việc chỉ đạo xây dựng đội ngũ giáo viên chủ nhiệm, tổ chức các hoạt
động giao lƣu trong tập thể; xác định viễn cảnh, xây dựng truyền thống và
hình thành dƣ luận xã hội; xây dựng và bồi dƣỡng đội ngũ cán bộ lớp; phối
hợp hoạt động các tập thể lớp trong cùng trƣờng và với hoạt động của các tập
thể khác ngoài nhà trƣờng; phối hợp với gia đình và xã hội trong việc giáo
dục tập thể học sinh.
Các tổ chức đoàn thể trong nhà trƣờng :
Hiện nay trong nhà trƣờng có các tổ chức : đảng, cơng đồn, đồn thanh
niên, đội thiếu niên :
+ Đảng đề ra nghị quyết và lãnh đạo hiệu trƣởng thực hiện nghị quyết của
đảng. Hiệu trƣởng có nhiệm vụ cụ thể hóa nghị quyết trong việc xây dựng kế
hoạch, tổ chức thực hiện và kiểm tra đánh giá việc thực hiện kế hoạch.
+ Hiệu trƣởng giữ quan hệ phối hợp với tổ chức cơng đồn. Hiệu trƣởng
và BCH Cơng địan trƣờng phối hợp họat động trên nguyên tắc bình đẳng, tôn
trọng, hiểu biết nhau và tạo mọi điều kiện hỗ trợ nhau thực hiện chức năng

23

riêng của mình, nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị của ngành, xây dựng
đội ngũ cán bộ, công chức vững mạnh, cơng địan cơ sở vững mạnh và đơn vị
vững mạnh.
+ Đồn là tổ chức chính trị trong nhà trƣờng, quan hệ giữa Hiệu trƣởng và
chi đoàn là quan hệ phối hợp dựa trên tinh thần xây dựng, hỗ trợ và hợp tác.
Hiệu trƣởng cần góp ý về tổ chức nhân sự, xây dựng bộ máy, định
hƣớng hoạt động, hoàn thiện chủ trƣơng, phƣơng hƣớng… và bồi dƣỡng đội
ngũ cốt cán của đồn đồng thời hỗ trợ kinh phí, tạo cơ sở vật chất và điều kiện
để Đoàn thực hiện các hoạt động độc lập, sáng tạo.
Công tác xã hội hóa :
Xã hội hóa giáo dục là huy động toàn xã hội làm giáo dục, động viên các
tầng lớp nhân dân đóng góp cơng sức xây dựng nền giáo dục quốc dân dƣới
sự quản lý của nhà nƣớc.
Ngành Giáo dục – Đào tạo, lãnh đạo chính quyền địa phƣơng và Ban Đại
diện Cha mẹ học sinh là các chủ thể chính trong việc xã hội hóa giáo dục.
Hiệu trƣởng xây dựng kế hoạch huy động xã hội cùng tham gia công tác
giáo dục, phân phối nguồn lực, xây dựng cơ chế liên kết giữa gia đình, nhà
trƣờng và xã hội; tổ chức thảo luận để thống nhất giữa các chủ thể; tiến hành
tuyên truyền cho tập thể nhà trƣờng và cộng đồng về nội dung kế hoạch; tổ
chức thực hiện kế hoạch và kiểm tra đánh giá.
1.3.1.3. Quản lý hoạt động chuyên môn trường tiểu học
Bao gồm quản lý hoạt động chuyên môn của giáo viên và hoạt động
học của học sinh. Hiệu trƣởng quản lý hoạt động dạy của giáo viên thông qua:
+ Xây dựng kế họach dạy học :
Kế hoạch dạy học là bộ phận của kế hoạch chung, kế hoạch tổng thể của
nhà trƣờng và là kế hoạch trọng tâm nhất trong các kế hoạch ở trƣờng tiểu
học.
Việc xây dựng kế hoạch dạy học căn cứ :

24


 Các chủ trƣơng, chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Nhà nƣớc và các cấp quản lý
nhƣ chỉ thị của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc thực hiện nhiệm vụ năm học,
các văn bản hƣớng dẫn, kế hoạch năm học của Sở, Phòng và kế hoạch phát
triển giáo dục của địa phƣơng.
 Các chỉ tiêu kế hoạch đƣợc giao nhƣ chỉ tiêu tuyển sinh, các chỉ tiêu về
phổ cập giáo dục, chỉ tiêu phấn đấu đạt đƣợc vào cuối năm về văn hóa, đạo
đức…
 Tình hình thực tế tại đơn vị : số lƣợng và chất lƣợng học sinh, tình hình
đội ngũ, cơ sở vật chất thiết bị dạy học, ngân sách đƣợc phân bổ và các nguồn
thu khác
Sau khi xác định các căn cứ, thu thập thông tin, dự báo, soạn thảo, thảo luận
trong tập thể, chỉnh sửa, trình duyệt, hiệu trƣởng sẽ tổ chức thực hiện kế
hoạch trong đơn vị.
+ Thực hiện công tác tổ chức phân công chủ nhiệm và giảng dạy, ra
quyết định thành lập các tổ chuyên môn :
Ngay từ cuối năm học trƣớc, để chuẩn bị cho việc thực hiện nhiệm vụ
giáo dục năm sau, hiệu trƣởng bao giờ cũng phải làm thao tác thống kê nguồn
nhân lực hiện có, xác định các yêu cầu về đội ngũ, đề nghị điều chuyển, tuyển
mới, dự kiến phân cơng…và ra quyết định chính thức vào đầu năm học.
Các giáo viên dạy cùng một khối lớp hoặc một môn học sẽ đƣợc biên
chế thành một tổ chuyên môn. Theo điều lệ trƣờng tiểu học năm 2010, mỗi tổ
chun mơn có một tổ trƣởng và một tổ phó (nếu số lƣợng giáo viên trong tổ
vƣợt quá 7 ngƣời). Cũng theo điều lệ này, nhân viên thƣ viện và thiết bị cũng
sinh hoạt tại các tổ chuyên mơn.
+ Quản lý việc thực hiện chƣơng trình theo kế hoạch dạy học, dự giờ,
kiểm tra, đánh giá tiết dạy :

Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành chƣơng trình giáo dục phổ thông cấp
tiểu học kèm theo quyết định 16/2006/QĐ-BGDĐT ngày 05/5/2006.

25