Bài giảng 3. Nông nghiệp và phát triển kinh tế

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Chính sách Phát triển NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> • Trong năm 1964, châu Á bị chia rẽ bởi mâu thuẫn chính trị • Hầu hết các nước đều thiếu gạo: chỉ có Myanmar và Thái Lan là những nước xuất khẩu gạo chính • Ấn Độ, Trung Quốc và Indonesia nhu cầu nhập khẩu gấp 3 lần tổng kim ngạch xuất khẩu của các nước còn lại trong châu Á • Trước năm 1964, rất ít nước lấy lại được mức sản lượng thu hoạch từ 1939 – thiếu đầu tư vào cơ sở hạ tầng, nghiên cứu, kho vận, sản xuất phân bón và hệ thống phân phối • Năm 1955, 2% địa chủ ở ĐBSCL nắm 45% diện tích đất..

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Năm vai trò của nông nghiệp trong phát triển kinh tế • Lao động dư thừa trong ngành nông nghiệp sẽ dịch chuyển sang công nghiệp chế biến và dịch vụ • Nông nghiệp sản xuất ra ‘hàng hóa tiền lương’ (wage goods) và nguyên liệu thô cho công nghiệp • Xuất khẩu sản phẩm nông nghiệp là nguồn ngoại tệ quan trọng trong giai đoạn phát triển • Sản xuất nông nghiệp tạo ra thu ngân sách cho chính phủ: thường ở hình thức thuế xuất khẩu hoặc thuế đất • Các nhà sản xuất nông nghiệp tạo ra thị trường trong nước cho sản phẩm công nghiệp chế biến.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Michel Kalecki và giới hạn hàng hóa tiền lương (wage goods constraint) • Mô hình Lewis dựa trên nguồn cung lao động không giới hạn ở mức lương cố định (w) cao hơn mức lương đủ duy trì sinh hoạt để thu hút lao động rời khỏi những ngành truyền thống và chuyển sang các ngành hiện đại • Kalecki: người lao động dành phần lớn tiền lương để mua các nhu yếu phẩm (thực phẩm) sản xuất trong lĩnh vực nông nghiệp. Michał Kalecki. • Khi lực lượng lao động trong công nghiệp tăng, nhu cầu thực phẩm tăng (người lao động có thêm thu nhập để chi tiêu cho thực phẩm) • Nếu nguồn cung thực phẩm không tăng, giá thực phẩm sẽ tăng • Tăng giá tiền lương sẽ xóa bỏ thặng dư của chủ lao động, và giảm tốc độ đầu tư vào những ngành công nghiệp hiện đại • Nguồn cung của ngành nông nghiệp không co giãn theo giá: bị hạn chế bởi “các yếu tố thể chế”.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Thặng dư trao đổi trên thị trường và năng suất lao động của ngành nông nghiệp • Khi ngành công nghiệp hiện đại tăng trưởng, nhu cầu thực phẩm tăng. • Nhưng năng suất lao động trong nông nghiệp vẫn còn thấp (năng suất được tính bằng kg gạo mà một người sản xuất ra được trong một ngày) • Nếu năng suất lao động của nông nghiệp không tăng, ‘thặng dư trao đổi trên thị trường’ (marketed surplus) (lượng thực phẩm sản xuất dư so với mức tiêu thụ trong ngành nông nghiệp) sẽ không tăng. • Năng suất lao động trong nông nghiệp tăng sẽ giúp giảm nghèo cho khu vực nông thôn. • Càng có nhiều nông trại với năng suất cao hơn sẽ giúp kích thích tăng trưởng cho việc làm phi nông nghiệp như công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm và những ngành sử dụng sản phẩm nông nghiệp làm nguyên liệu đầu vào..

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Tăng trưởng năng suất lao động và thặng dư trao đổi trên thị trường • Đông Á (Hàn Quốc và Nhật Bản) đạt được tăng năng suất nhanh • Ấn Độ và Pakistan đạt được tăng năng suất sử dụng đất nhưng năng suất lao động tăng chậm • Sự phân rã về sở hữu: thiếu vắng các công việc ở những ngành phi nông nghiệp Source: Vos 2019.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Giá trị gia tăng trên mỗi lao động, nông nghiệp, lâm nghiệp và ngư nghiệp (giá so sánh, năm 2010, đơn vị US$) • Năng suất lao động của nông nghiệp tăng nhanh ở Đông Á, nhưng không tăng nhanh ở châu Phi khu vực hạ Sahara và Nam Á. 4,500 4,000 3,500 3,000 2,500 2,000. • GDP nông nghiệp tăng dù tỉ lệ đóng góp của nông nghiệp cho GDP giảm. 1,500 1,000 500. Sub-Saharan Africa. 20 11 20 13 20 15 20 17 20 19. 20 01 20 03 20 05 20 07 20 09. 9. 7. 19 9. 5. 19 9. 3. 19 9. 19 9. 19 9. 1. -. East Asia & Pacific. Source: World Development Indicators. South Asia. • Thặng dư trao đổi trên thị trường lớn đối với hàng hóa tiền lương và xuất khẩu.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Cuộc cách mạng xanh trong lúa gạo • Các giống gạo hiện đại (IR8): giống lúa “lùn” cao sản • Phản ứng mạnh với phân bón ni tơ • Giống lúa ngắn ngày (thời gian phát triển thân lúa ít hơn) vì vậy nông dân có thể trồng hai hoặc thậm chí ba vụ mùa trong một năm • Nhưng cần phải tưới đủ nước và đúng lúc. • Cần phải đầu tư nhiều vào hệ thống thủy lợi để đảm bảo nguồn cung cấp nước ổn định quanh năm • Shigeru Ishikawa: thủy lợi và thoát nước “hai yếu tố đầu vào quan trọng hàng đầu” trong phát triển nông nghiệp • Đầu tư công vào kiểm soát thủy lợi kích thích tư nhân đầu tư vào máy cày, kho vận, giao thông, máy đập lúa và máy xát vỏ..

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Vai trò của đầu tư công trong nông nghiệp. Source: Vos 2019. •. Chính phủ châu Á đã đầu tư vào hệ thống thủy lợi, đường xá, sản xuất phân bón và nghiên cứu nông nghiệp để tăng tốc phát triển nông nghiệp.. •. Các chính phủ tiếp tục những dự án đầu tư trên dù đã trở thành nước có thu nhập trung bình. •. Việt Nam đã rất thành công trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn (vd, đường xá, điện hóa nông thôn). •. Thủy lợi và thoát nước là hai “yếu tố đầu vào quan trọng hàng đầu” trong nông nghiệp châu Á (Ishikawa).

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Trải nghiệm phát triển khác biệt giữa Đông Nam Á và châu Phi Đông Nam Á. Châu Phi. Nguồn cung lao động không giới hạn. Nguồn cung lao động có giới hạn. Mật độ dân số nông thôn ở những khu vực trồng lúa đông. Mật độ dân số ở nông thôn không đông: năng suất nông nghiệp thấp. Năng suất lao động của nông nghiệp tăng nhanh. Năng suất lao động ở châu Phi tăng chậm. Thặng dư thực phẩm trao đổi trên thị trường tăng và nới lỏng giới hạn về hàng hóa tiền lương. Sản xuất lương thực tăng trưởng chậm. Mức lương thực của khu vực công nghiệp và dịch vụ ổn định. Mức lương của khu vực hiện đại ổn định (nhưng cao). Năng suất khu vực hiện đại tăng trưởng nhanh Năng suất của khu vực hiện đại không tăng trưởng.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Mức lương của ngành công nghiệp chế biến ở châu Phi rất cao. Source: Karshenas 2001.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Năng suất của ngành công nghiệp chế biến ở châu Á tăng nhanh trong khi mức lương thực vẫn giữ ổn định. Source: Karshenas 2001.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Nông nghiệp là thị trường trong nước cho sản phẩm công nghiệp • Mundle: quy mô của thị trường trong nước đối với sản phẩm công nghiệp (cầu) phụ thuộc vào tăng trưởng năng suất của nông nghiệp • Tăng năng suất trong nông nghiệp phụ thuộc cách tổ chức sản xuất nông nghiệp: • Nếu nông dân giữ lại phần thặng dư sản lượng mà họ sản xuất ra (như Nhật Bản và Anh trong thời kỳ công nghiệp hóa) nông dân có động lực để đầu tư vào các công nghệ giúp tăng năng suất • Nếu là người khác giữ phần thặng dư này (địa chủ), nông dân sẽ không có phương tiện và động lực để đầu tư vào công nghệ tăng năng suất (như Pháp trong thời kỳ công nghiệp hóa và Ấn Độ) • Năng suất nông nghiệp tăng chậm sẽ giảm nhu cầu đối với sản phẩm đầu ra của công nghiệp hiện đại.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Một số hàm ý chính sách • Mặc dù tỉ lệ đóng góp của nông nghiệp trong GDP giảm trong giai đoạn phát triển, phát triển đòi hỏi phải duy trì được năng suất lao động nông nghiệp tăng liên tục. • Thất bại trong việc sản xuất ra nguồn cung hàng hóa tiền lương đủ (hoặc không có khả năng để nhập khẩu) dẫn đến áp lực lạm phát và làm chậm hoặc cắt giảm phân nửa tiến trình phát triển. • Để đạt được tăng năng suất lao động liên tục trong nông nghiệp đòi hỏi phải đầu tư công vào thủy lợi, thoát nước, đường xá, điện, nghiên cứu và xóa bỏ những rào cản thể chế đối với thay đổi. • Cơ sở hạ tầng nông thôn tạo ra việc làm phi nông nghiệp ở khu vực nông thôn và việc làm này là yếu tố quan trọng cho tăng thu nhập và xóa đói giảm nghèo..

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Câu hỏi thảo luận 1. Vai trò nào của nông nghiệp trong phát triển kinh tế mà công nghiệp và dịch vụ không thể thay thế được? 2. Vai trò của chính phủ trong phát triển nông nghiệp?.

<span class='text_page_counter'>(16)</span>