Tài liệu Giáo trình: Kế toán quản trị docx

HC VIN CÔNG NGH BU CHÍNH VIN THÔNG






K TOÁN QUN TR
(Dùng cho sinh viên h đào to đi hc t xa)
Lu hành ni b









HÀ NI - 2007




HC VIN CÔNG NGH BU CHÍNH VIN THÔNG

K TOÁN QUN TR


Biên son :
Th.S. §inh Xu©n Dòng
Th.S. NguyÔn V¨n TÊn
TH.S. Vò Quang KÕt

LI NÓI U

Vit nam đang tin hành ci cách toàn din, trit đ h thng k toán theo yêu cu đi mi
c ch qun lý kinh t. Yêu cu qun lý kinh doanh trong c ch th trng đòi hi nhng thông
tin đa dng, phc v cho các quyt đnh kinh t, điu đó đã hình thành khái nim v h thng k
toán tài chính, k toán qun tr.
K toán qun tr
- Mt b phn cu thành ca h thng k toán, đc hình thành và phát
trin. Thông tin do k toán qun tr cung cp phc v ch yu trong ni b doanh nghip, tho
mãn yêu cu thông tin ca ch doanh nghip, các nhà qun lý đ điu hành kinh doanh.
 phc v công tác ging dy và hc tp, Khoa Qun tr kinh doanh 1, Hc vin Công
ngh Bu chính vin thông đã t chc biên son “ Tài li
u ging dy k toán qun tr”. Cun sách
đc biên son trên c s tham kho tài liu trong và ngoài nc do Th.S inh xuân Dng,
Trng b môn Tài chính k toán - Khoa Qun tr kinh doanh 1, ch biên vi s tham gia ca
nhiu ging viên b môn Tài chính k toán.
Tham gia biên son gm:
1/ Th.S inh xuân Dng - Chng I, III, IV và VI. (15+51+21+49)=136
2/ Th.S Nguyn vn Tn - Chng VII. (15)

3/ C nhân V quang Kt - Chng II và V. (38+19)=57
Mc dù rt c gng đ hoàn thành tài liu này vi ni dung, kt cu hp lý và khoa hc, đáp
ng nhu cu đào to trong giai đon mi. Song do tài liu đc biên son ln đu nên không tránh
khi thiu sót, chúng tôi rt mong nhn đc nhiu ý kin đóng góp ca bn đc.
Xin chân thành cm n.

Ch biên
Th.S inh Xuân Dng




2
Chng I: Nhng vn đ chung v k toán qun tr


3
CHNG I
NHNG VN  CHUNG V K TOÁN QUN TR
1.1- KHÁI NIM BN CHT K TOÁN QUN TR.
Chc nng ca k toán là cung cp thông tin v hot đng ca mt đn v, mt t chc.
Trong các doanh nghip, thông tin k toán không nhng cn thit cho ngi ra quyt đnh qun lý
 bên trong doanh nghip mà còn cn thit cho các đi tng  bên ngoài doanh nghip. Do có
phm vi cung cp, phc v thông tin khác nhau nên k toán doanh nghip đc chia thành k toán
tài chính và k toán qun tr.
Khác vi các thông tin ca k toán tài chính ch yu ph
c v cho các đi tng bên ngoài
doanh nghip, k toán qun tr cung cp thông tin tho mãn nhu cu ca các nhà qun tr doanh
nghip, là nhng ngi mà các quyt đnh và hành đng ca h nh hng trc tip đn s thành
bi ca doanh nghip đó. K toán qun tr không nhng cung cp thông tin cho các nhà qun tr

cp cao đ ra quyt đnh kinh doanh, quyt đnh đu t và s d
ng các ngun lc mà còn cung
cp c các thông tin v các mt k thut đ các nhà qun lý tha hành s dng thc thi trách
nhim ca mình.
Xut phát đim ca k toán qun tr là k toán chi phí, nghiên cu ch yu v quá trình
tính toán giá phí sn phm nh giá phí tip liu, giá phí sn xut; nhm đ ra các quyt đnh cho
phù hp, xác đnh giá tr hàng tn kho và kt qu kinh doanh theo tng hot đ
ng. Dn dn cùng
vi s phát trin ca khoa hc qun lý nói chung, khoa hc k toán cng có nhng bc phát trin
mnh m, đc bit t nm 1957 tr li đây, nhiu quc gia có nn kinh t phát trin trên th gii
đã đi sâu nghiên cu, áp dng và s dng nhng thông tin k toán phc v cho yêu cu qun lý.
S phát trin mnh m ca k toán đ
ã đt ra hng nghiên cu các công c kim soát và lp k
hoch, thu nhn và x lý thông tin phc v cho vic ra quyt đnh qun tr gi là k toán qun tr.
Nh vy, k toán qun tr là mt khoa hc thu nhn, x lý và cung cp thông tin v hot
đng sn xut, kinh doanh mt cách c th, phc v cho các nhà qun lý trong vic lp k hoch,
điu hành, t ch
c thc hin k hoch và qun lý hot đng kinh t, tài chính trong ni b doanh
nghip.
T đó rút ra bn cht ca k toán qun tr nh sau:
- K toán qun tr không ch thu nhn, x lý và cung cp các thông tin v các nghip v
kinh t đã thc s hoàn thành, đã ghi chép h thng hoá trong các s k toán mà còn x lý và
cung cp các thông tin phc v cho vic ra quyt đnh qun tr
.  có đc các thông tin này, k
toán qun tr phi s dng các phng pháp khoa hc đ phân tích, x lý chúng mt cách c th,
phù hp vi nhu cu thông tin ca nhà qun tr. H thng hoá các thông tin theo mt trình t d
hiu và gii trình quá trình phân tích theo các ch tiêu c th, phc v cho công tác qun tr doanh
nghip.
- K toán qun tr ch cung cp nhng thông tin v hot đng kinh t tài chính trong phm
vi yêu cu qun lý ni b ca mt doanh nghip. Nhng thông tin đó ch có ý ngha đi vi nhng

ngi, nhng b phn và nhng nhà điu hành, qun lý doanh nghip, không có ý ngha đi vi
Chng I: Nhng vn đ chung v k toán qun tr


4
các đi tng bên ngoài. Vì vy ngi ta nói k toán qun tr là loi k toán dành cho nhng
ngi làm công tác qun tr, trong khi đó k toán tài chính không phc v trc tip mc đích này.
- K toán qun tr là mt b phn ca công tác k toán nói chung và là mt công c quan
trng không th thiu đc đi vi công tác qun lý ni b doanh nghip.
1.2- MC TIÊU K TOÁN QUN TR.
Mc đích và yêu cu ca k toán qun tr là phi tính toán đc chi phí sn xut tng loi
sn phm, tng ngành hot đng, tng công tác dch v...., phân tích đc kt qu tiêu th tng
loi sn phm, kt qu cung cp tng công trình, dch v đ t đó, tp hp đc các d kin cn
thit đ d kin ph
ng hng phát trin trong tng lai ca doanh nghip. Ngoài ra, k toán
qun tr còn phi bit theo dõi th trng đ n đnh mt chng trình sn xut và tiêu th hp lý,
mt mt đáp ng các nhu cu do th trng đòi hi, mt khác tìm các bin pháp cnh tranh đ tiêu
th hàng hoá, nghiên cu các chính sách giá c, tính toán đc các bc phát trin, m rng
doanh nghip trong tng thi k, tng giai đo
n theo chiu hng có li.
Nh vy, k toán qun tr là mt phng pháp x lý các d kin đ đt đc các mc tiêu
sau đây:
- Bit đc tng thành phn chi phí, tính toán và tng hp chi phí sn xut, giá thành cho
tng loi sn phm, tng loi công trình dch v.
- Xây dng đc các khon d toán ngân sách cho các mc tiêu hot đng.
- Kim soát thc hin và gii trình các nguyên nhân chênh lch gi
a chi phí theo d toán
và thc t.
- Cung cp các thông tin cn thit đ có các quyt đnh kinh doanh hp lý.
1.3- NI DUNG K TOÁN QUN TR

K toán qun tr có ni dung rt rng, sau đây là nhng ni dung c bn:
- Nu xét theo ni dung các thông tin mà k toán qun tr cung cp, có th khái quát k
toán qun tr doanh nghip bao gm:
+ K toán qun tr các yu t sn xut kinh doanh (bao gm: Hàng tn kho, tài sn c
đnh, lao đng và tin lng).
+ K toán qun tr chi phí và giá thành sn phm.
+ K toán qun tr doanh thu và kt qu kinh doanh.
+ K toán qun tr v các hot đng đu t tài chính.
+ K toán qun tr các hot đng khác ca doanh nghip.
Trong các ni dung nói trên, trng tâm ca k toán qun tr là lnh vc chi phí. Vì vy,
mt s tác gi cho rng k toán qun tr là k toán chi phí.
- Nu xét quá trình k toán qun tr trong mi quan h vi chc nng qun lý, k toán
qun tr bao gm các khâu:
+ Chính thc hoá các mc tiêu ca doanh nghip thành các ch tiêu kinh t.
Chng I: Nhng vn đ chung v k toán qun tr


5
+ Lp d toán chung và các d toán chi tit.
+ Thu thp, cung cp thông tin v kt qu thc hin các mc tiêu.
+ Son tho báo cáo k toán qun tr.
Nh vy, thông tin ca k toán qun tr không ch là thông tin quá kh, thông tin thc hin
mà còn bao gm các thông tin v tng lai (k hoch, d toán...). Mt khác, thông tin k toán
qun tr không ch là các thông tin v giá tr còn bao gm các thông tin khác (hin vt, thi gian
lao đng...).
1.4- I TNG K TOÁN QUN TR.
K toán qun tr không nhng đc áp dng cho các doanh nghip mà còn đc áp dng
c cho nhng t chc nhà nc, các đoàn th... Di đây ch đ cp đn đi tng ca k toán
qun tr trong doanh nghip - các t chc vì mc tiêu li nhun.
1.4.1- K toán qun tr phn ánh đi tng ca k toán nói chung di dng chi tit theo

yêu cu qun tr doanh nghip.
Là mt b phn ca k toán doanh nghip, tt nhiên đi tng ca k toán qun tr cng là
đi tng ca k toán nói chung. Tuy nhiên, nu k toán tài chính phn ánh sn nghip và kt qu
ca doanh nghip di dng tng quát thì k toán qun tr phn ánh chi tit ca s tng quát đó:
- K toán qun tr phn ánh sn nghip ca doanh nghip mt cách chi tit. S
n nghip ca
mt pháp nhân (hay th nhân) là hiu s gia tng s tài sn ca h vi các khon n phi tr:
Sn nghip = Tài sn - N phi tr (1.1)
K toán qun tr phn ánh, tính toán giá phí ca tng loi tài sn c đnh, tài sn lu đng,
phn ánh chi tit tng khon n phi tr đi vi các ch n, t
đó có th tính toán chi tit đc
sn nghip (hay ngun vn ch s hu ca doanh nghip) di dng chi tit nht.
- K toán qun tr phn ánh doanh thu, chi phí và kt qu ca doanh nghip di dng chi
tit.
Kt qu (lãi, l) = Doanh thu - Chi phí (1.2)
K toán qun tr tính toán xác đnh doanh thu, chi phí ca tng loi sn phm, hàng hoá,
dch v, xác đnh chi phí theo tng đa đim phát sinh chi phí (t
ng trung tâm chi phí), cng nh
theo tng đi tng gánh chu chi phí (tng loi sn phm, hàng hoá, lao v, dch v...). T đó
nhà qun tr có th xác đnh đc kt qu hot đng kinh doanh mt cách chi tit nht theo yêu
cu qun lý.
1.4.2- K toán qun tr phn ánh hot đng ca doanh nghip.
K toán qun tr da trên cách thc huy đng và tiêu dùng (s dng) các ngun lc. Nh

vy, k toán qun tr gn lin vi t chc và công ngh ca doanh nghip.
Mô hình t chc ca doanh nghip trong qun tr c đin, các chi phí đc phân b cho
các b phn ca doanh nghip. Các b phn này (phân xng, b phn hành chính, b phn kinh
doanh...) đc gi chung là trung tâm chi phí s tiêu dùng (s dng) các chi phí. Sau đó chi phí
ca tng trung tâm đc phân b cho các sn phm, công vic, lao v
 và dch v liên quan.

Chng I: Nhng vn đ chung v k toán qun tr


6
Trong mô hình này, khái nim "hot đng" không xut hin, vì mô hình này đc xây
dng trong thi k sn xut theo kiu Taylor - công nghip c khí. Mi phân xng, b phn sn
xut đc t chc đ thc hin mt hot đng duy nht, hay nói cách khác, đã có s trùng lp
gia khái nim "hot đng" vi khái nim "b phn".
T cui nm 1980, mô hình t chc doanh nghip tr lên chung h
n. Ngi ta có xu
hng biu din doanh nghip bng nhng "qui trình" hoc là nhng "hot đng" hn là thông
qua s đ t chc ca doanh nghip. Do đó, các "hot đng" ca các b phn đc đa vào trng
tâm ca s đ k toán qun tr. Mô hình này đc gi là mô hình ABC - xác đnh giá phí trên c
s hot đng (xem bng s 1.1)
Bng s 1.1
Sn phm có nhi
u thuc tính
(tính cht, thi hn...)
Có đc nh vào vic tiêu
dùng
Hot đng
c cung cp bi
Các b phn, đn v (Trung
tâm)
Nhng b phn này tiêu
dùng
Các ngun lc
Theo mô hình này, các b phn huy đng các ngun lc (vic này to ra nhu cu tài tr),
sau đó s tiêu dùng nhng ngun lc này (vic này làm phát sinh chi phí).  bù vào, các b phn
này sn sinh ra các hot đng. Nhng hot đng này cu thành nên nhng quy trình cho ra sn

phm.
Di đây s đ cp đn các yu t ca mô hình ABC - mô hình bao trùm tt c các mô
hình k toán qun tr:
A- Các b phn tiêu dùng ngun lc.
Có th
phân bit thành hai loi hình b phn:
a- Trung tâm trách nhim: Là các trung tâm có mt s quyn t ch trong vic s dng
ngun lc đc cp nhm đ đt đc mt mc đích c th. ó chính là nhng b phn c s ca
k toán qun tr và kim soát x lý.
b- Trung tâm thc hin: Là các trung tâm mà ti đó tin hành thc hin nhng nhi
m v
c th. Các trung tâm thc hin không có quyn t ch nh các trung tâm trách nhim. iu đó
không có ngha là ngi ta không quy trách nhim cho các trung tâm này.  các trung tâm thc
hin, vn đc kim soát và vn có th đánh giá hiu nng ca chúng thông qua vic so sánh mc
doanh thu (hoc chi phí) d kin (đnh mc, k hoch) vi doanh thu (hoc chi phí) thc t ca
trung tâm đó.
Chng I: Nhng vn đ chung v k toán qun tr


7
Mt trung tâm trách nhim bao gm mt s trung tâm thc hin, nhng không có điu
ngc li.
Nh vy, khái nim chi phí kim soát đc ch gn vi mt trung tâm trách nhim nào đó,
không gn vi mt trung tâm thc hin.
B- Các b phn cung cp hot đng.
Mt hot đng là mt chui nhng công vic phi làm, tng ng vi mt mc tiêu đã
đ
nh (ví d: Lp hoá đn, kim tra tài khon nhà cung cp, thanh toán, sn xut...).
Toàn b các hot đng b sung cho nhau hình thành nên mt quy trình (VD: Phát trin
mt loi sn phm mi, hiu chnh mu mã mt loi sn phm...).

Nh vy, hot đng ngày càng tr nên phc tp, khi ngi ta chuyn t quan sát mt
trung tâm thc hin sang quan sát mt trung tâm trách nhim.
Cn chú ý là mt hot đng c th không nh
t thit phi tng ng vi phm vi ca mt
trung tâm thc hin hay trung tâm trách nhim. Vic phân tích nhng hot đng cho thy mi liên
h nhân qu theo chiu ngang (đi vi hot đng 1) nhng có th xut hin mi quan h nhân qu
ca hot đng 2 và hot đng 3 trong trng hp hot đng này kéo theo vic thc hin mt hot
đng kia hoc khi mà hiu qu
hot đng này tác đng đn hiu qu ca hot đng khác.
C- Sn phm ca vic tiêu dùng các ngun lc.
Sn phm là kt qu ca quá trình liên kt mt s tác nghip cn thit trong vic thit k,
sn xut và bán sn phm này. Nh vy, sn phm là s kt tinh mt nhóm các hot đng.
Khái nim này dn đn hai h qu:
- 
bit đc giá phí, giá thành ca mt loi sn phm, cn phi tp hp giá phí ca các
hot đng cn thit đ sn xut ra sn phm này.
-  tác đng lên giá phí ca sn phm, cn phi tác đng lên chính giá phí ca các hot
đng to nên sn phm.
Nh vy, hot đng có hai chc nng:
- Cho phép thc hin phân b chi phí vào sn phm;
- Hot đng là đi tng ni ti ca công tác qun lý.
1.4.3- K toán qun tr phn ánh quá trình chi phí trong hot đng ca doanh nghip.
1.4.3.1- Mng li phân tích các lung chí phí.
Thc cht, đi tng ca k toán qun tr là quá trình chi phí ca doanh nghip. Vic mô
t doanh nghip theo cách thc nói trên dn đn xut hin mt mng li chu chuyn các lung
chi phí, hay còn đc gi là mng li phân tích th hin qua bn giai đ
on (Bng 1.2).
- Ngun lc (chi phí đc phân loi theo tính cht kinh t).
- B phn (Trung tâm phân tích và trung tâm thc hin).
- Hot đng.

- Sn phm
Chng I: Nhng vn đ chung v k toán qun tr


8
Mng li phân tích các lung chi phí.
Bng 1.2

Ngun lc
(Chi phí theo tính cht)

B phn
(Các trung tâm chi phí)

Hot đng
(Chi phí hot đng hoc quy trình)

Sn phm cui cùng

1.4.3.2- Xây dng các mô hình trong mng li phân tích các lung chi phí.
a- Phân b ngun lc đã tiêu dùng (chi phí) cho các b phn và các hot đng:
Phn ln chi phí thng có th quy np trc tip cho các trung tâm chi phí hoc các hot
đng liên quan. Tuy vy, mt s chi phí liên quan đn nhiu b phn, nhiu hot đng.
K toán qun tr đng trc 3 la chn:
- Không phân b các chi phí chung cho các b phn hoc các hot đng, ngha là không
phân b các chi phí này cho s
n phm. iu này không cho nhà qun tr bit đc giá thành đy
đ ca sn phm. Vn đ là  ch tính mc đích và li ích ca các thông tin này. Cn lu ý là
không phân b các chi phí chung không có ngha là không qun lý các chi phí này.
- S dng mt c s phân chia (tiêu chun phân b) đ phân b các chi phí chung cho các

đi tng liên quan. Cách này ch có th đc chp nhn nu tiêu chun phân b này phn ánh
đc quy lut kinh t c
a các chi phí đang xem xét.
- u t hoc t chc li đ có th quy np trc tip các chi phí cho các đi tng s dng
chi phí. Cách làm này đt ra vn đ là phi xem xét kh nng sinh li và chi phí c hi ca hot
đng đu t hoc t chc li các b phn trong doanh nghip.
Khi thc hin s la chn này, cn phân bit rõ ràng hai mc tiêu khác nhau (thm chí có
th mâu thun nhau) là:
- Mc tiêu k thut: Xác đnh đc giá phí, giá thành ca mt loi sn phm, công vic
hoc lao v nht đnh.
- Mc tiêu kim soát chi phí: Tác đng lên chi phí bng cách s dng các nhân t ngun
phát sinh chi phí cho phép kim soát và qun lý đc các chi phí này.
Chng I: Nhng vn đ chung v k toán qun tr


9
Vic s dng các tiêu chun phân b chi phí gián tip có th cho phép đt đc mc tiêu
th nht, nhng khó có th cho phép đt đc mc tiêu th hai.
b- Các tiêu chun phân b chi phí và yu t phát sinh ngun chi phí:
Vic phân b chi phí có th xy ra bn trng hp sau đây: (Bng 1.3)
Bng 1.3

B phn ch x lý mt loi
sn phm
B phn x lý nhiu loi
sn phm
B phn ch thc hin mt hot
đng
Trng hp 1 Trng hp 2
B phn đóng góp vào vic

thc hin nhiu hot đng
Trng hp 3 Trng hp 4

Vic phân b chi phí phát sinh ti mt b phn cho nhng hot đng và sn phm ca b
phn này rt đn gin trong trng hp mi b phn ch thc hin mt hot đng và hot đng
này ch liên quan đn mt loi sn phm duy nht (trng hp 1). Trong trng hp này, toàn b
chi phí ca b phn đc tính ht cho sn ph
m đang xem xét mà không phi qua các bc tính
toán, phân b trung tâm.
Nu b phn ch thc hin mt loi hot đng và hot đng này phc v cho vic sn xut
nhiu loi sn phm (trng hp 2) thì cn phi la chn tiêu chun phân b thích hp đ phân b
chi phí ca b phn và hot đng đó cho các sn phm liên quan. i lng ca tiêu chu
n phân
b đc la chn gi là đn v công.
Nu mt b phn thc hin nhiu loi hot đng nhng ch đ sn xut mt loi sn phm
duy nht (trng hp 3) thì vic tp hp chi phí cho sn phm rt đn gin. Tuy nhiên, nhà qun
tr vn mong mun bit đc chi phí ca tng hot đng mà b ph
n đó thc hin. Khi đó cn
phân bit hai trng hp:
- Các ngun lc (phng tin) đc s dng riêng r cho tng hot đng: Các chi phí cho
tng loi hot đng đc tp hp mt cách trc tip.
- Các ngun lc (phng tin) đu vào có liên quan đn nhiu hot đng ca b phn:
Trng hp này cng phi la chn tiêu chu
n phân b các chi phí cho tng loi hot đng.
Trng hp mt b phn tin hành nhiu hot đng và các hot đng này li liên quan đn
nhiu loi sn phm khác nhau (trng hp 4) thì cn phi phân b chi phí ca mi loi hot đng
cho tng loi sn phm.
Cách thc phân b chi phí nh sau (Thông qua 1 ví d c th). (Bng 1.4)

Chng I: Nhng vn đ chung v k toán qun tr


10
Bng 1.4

Trung tâm qun lý sn xut




Hot đng lp k hoch sn
xut
Hot đng theo dõi các phân
xng
Hot đng qun lý hàng tn
kho


n v công:
S lnh sn xut
n v công:
S lng sn xut
n v công:
S mt hàng có  trong kho

Sn phm A

Sn phm B Sn phm C

Cn nhn mnh là đi lng ca tiêu chun phân b (đn v công) là mt bin s mô t bin
đng ca chi phí trong mng li phân tích chi phí nhng không phi là nguyên nhân làm phát
sinh chi phí. Mt đn v công không nht thit là mt yu t ngun gc phát sinh chi phí và ngc
li. n v công là mt bin s có tng quan đn nhng bin đng v chi phí, điu đó không dn
đ
n vic đn v công này có tác đng lên chi phí. Chng hn, nu chi phí lp k hoch sn xut có
mi liên h tng quan vi s lng lnh sn xut phi thc hin, thì nhà qun tr cng còn cn
phi bit ti sao doanh nghip phi thc hin mt s lng lnh sn xut nh vy. Câu tr li
chính là yu t phát sinh ngun chi phí c
a chi phí lp k hoch sn xut.
c- Phng pháp b phn đng nht - la chn mt tiêu chun phân b cho nhiu loi chi
phí:
Khi mt b phn (trung tâm thc hin, trung tâm trách nhim) có nhiu loi chi phí khác
nhau, v nguyên tc mi loi chi phí đc phân b cho các hot đng và sn phm theo mt tiêu
chun phân b nht đnh. Tuy nhiên, nu nh vy thì khi lng công vic tính toán phân b s

rt ln, các mng li phân tích chi phí s rt phc tp. Vn đ đt ra là nên và có th la chn
mt tiêu chun phân b cho cùng nhiu loi chi phí hay không và điu kin nào thì thc hin đc
điu đó.
Ví d: Chi phí sn xut chung ca mt phân xng bao gm nhiu loi chi phí khác nhau
(chi phí nhân viên phân xng, chi phí vt liu, công c, dng c, chi phí khu hao, chi phí dch
v mua ngoài, chi phí bng ti
n khác...). V nguyên tc, mi loi chi phí này cn phi đc phân
Chng I: Nhng vn đ chung v k toán qun tr

11
b cho tng loi hot đng v sn phm ca phân xng theo tng tiêu chun phân b khác nhau.
iu này s đm bo kt qu tính toán chính xác hn nhng cng phc tp và nng n hn là phân
b toàn b chi phí sn xut chung cho các đi tng liên quan theo mt tiêu chun phân b duy
nht. iu này đc gi là phng pháp b phn đng nht. Phng pháp này gán đn v
 công
cho tng b phn ca t chc.
Li ích ca phng pháp này là rt rõ ràng. Tuy nhiên đ thc hin đc, phi làm sao
cho tt c các loi chi phí đc tp hp phi có cùng nh hng đi vi mt sn phm làm phát
sinh các hot đng và tiêu dùng các chi phí đang cn phi phân b. Phng pháp này ch áp dng
thích hp khi các hot đng - trung gian phân b chi phí cho các sn phm - phi đng nht và ch

có th bao gm mt chui rt hn ch các tác nghip. Trong trng hp khác, nu áp dng
phng pháp này (x lý chi phí theo khi) s có th gp các ri ro v thông tin.
1.5- PHNG PHÁP CA K TOÁN QUN TR.
1.5.1- c đim vn dng các phng pháp k toán trong k toán qun tr.
Là mt b phn ca k toán doanh nghip, k toán qun tr tt nhiên cng áp dng các
phng pháp ca k toán nói chung là phng pháp chng t k toán, phng pháp tài khon k
toán, phng pháp tính giá và phng pháp tng hp cân đi. Tuy nhiên, vic vn dng các
phng pháp này có đc đim khác so vi k toán tài chính.
1.5.1.1- Phng pháp ch
ng t k toán.
Ngoài vic s dng nhng thông tin v các nghip v kinh t tài chính phát sinh và thc
s đã hoàn thành trên các chng t bt buc, mang tính pháp lý cao, k toán còn s dng rng rãi
h thng chng t hng dn phn ánh các nghip v kinh t "ni sinh" trong ni b doanh
nghip. Các chng t này do doanh nghip quy đnh trên c s hng dn ca Nhà nc hoc
doanh nghip t
lp ra theo các yêu cu qun lý c th  doanh nghip. Vic thu thp, kim tra, x

lý và luân chuyn chng t cng đc xác lp theo cách riêng, nhm đm bo cung cp các thông
tin c th, nhanh chóng và thích hp cho vic ra các quyt đnh qun lý.
Ngoài ra, các thông tin k toán qun tr còn da vào các thông tin khác, không đc th
hin trong các chng t bt buc cng nh chng t hng dn. iu này đã t
o nên s khác bit
gia thông tin ca k toán qun tr vi thông tin ca k toán tài chính nh đã đ cp  phn trên.
1.5.1.2- Phng pháp tài khon k toán.
 có s liu mt cách chi tit, t m phc v qun tr doanh nghip, k toán qun tr phi
s dng nhng tài khon chi tit đáp ng yêu cu qun lý tng ch tiêu c th
. Trong thc t k
toán qun tr m thêm các khon cp 2 mà Nhà nc không quy đnh, các tài khon cp 3, cp 4...
và chi tit các tài khon theo tng đa đim phát sinh chi phí, tng loi sn phm, hàng hoá, dch
v... các doanh nghip cn c vào h thng tài khon k toán Nhà nc ban hành cho k toán tài
chính đ m các tài khon chi tit và t chc mã hoá h thng tài khon phc v cho k toán qun
tr
.
Ngoài ra,  mt s nc trên th gii, mô hình k toán qun tr đc thit lp có tính đc
lp tng đi vi k toán tài chính. Trong nhng trng hp này, k toán qun tr còn s dng c
các tài khon tng hp (cp 1) đ cung cp thông tin cho nhu cu qun tr doanh nghip. Chng
Chng I: Nhng vn đ chung v k toán qun tr


12
hn các tài khon loi 9 - Tài khon phn chiu trong h thng tài khon k toán ca Cng hoà
Pháp (1982) đc dành riêng cho k toán qun tr.  Tip Khc (c), h thng tài khon 1989
cng dành riêng 1 s loi tài khon cho k toán qun tr (gi là k toán ni b doanh nghip).
1.5.1.3- Phng pháp tính giá.
Trong k toán tài chính, phng pháp tính giá đc vn dng theo các nguyên tc, chun
mc quy đnh thng nht c
a mi quc gia đ trình bày các thông tin trên báo cáo tài chính mt

cách thng nht.
i vi k toán qun tr, vic tính giá các loi tài sn mang tính linh hot cao hn và gn
vi mc đích s dng các thông tin v giá theo yêu cu qun tr doanh nghip. Các d liu đ tính
giá không ch cn c vào các chi phí thc t đã phát sinh mà còn da vào s phân loi các chi phí
thích hp cho tng quyt đnh cá bit, đc bit là các quyt đ
nh mang tính ngn hn. Nh vy,
phm vi, ni dung ca chi phí trong giá phí ca k toán qun tr không ging, thm chí có nhiu
khác bit so vi k toán tài chính.
1.5.1.4- Phng pháp tng hp cân đi.
Các báo cáo k toán - hình thc biu hin ca phng pháp tng hp cân đi trong k toán
qun tr là các bng cân đi b phn (cho tng b phn, trung tâm chi phí, loi tài sn...). Các báo
cáo này còn đc gi là Báo cáo k toán ni b,
đc lp theo k hn ngn hn các báo cáo tài
chính. Ngoài các ch tiêu v tin t, các bng cân đi b phn còn s dng rng rãi các thc đo
v hin vt và thi gian lao đng. ng thi, ngoài các tng hp cân đi v các ch tiêu quá kh,
ch tiêu đã thc hin, k toán còn thit lp các cân đi trong d toán, trong k hoch gia nhu cu
tài chính và ngun ti tr, gi
a yêu cu sn xut - kinh doanh và các ngun lc đc huy đng...
1.5.2- Các phng pháp k thut nghip v s dng trong k toán qun tr.
Nh phn trên đã nói, thông tin k toán qun tr ch yu nhm phc v quá trình ra quyt
đnh ca các nhà qun tr. Thông tin này thng không có sn, do đó k toán qun tr phi vn
dng mt s phng pháp nghip v đ x
lý chúng thành dng phù hp vi nhu cu ca các nhà
qun tr. Các phng pháp thng đc vn dng là:
1.5.2.1- Thit k thông tin thành dng so sánh đc.
Thông tin s vô dng nu thiu các tiêu chun đ so sánh vi nó. T các s liu thu thp
đc, k toán qun tr s phân tích và thit k chúng thành dng có th so sánh đc. Chng hn,
k toán qun tr phi chung cp các thông tin thc hin đ có th so sánh v
i k hoch, đnh mc
hoc d toán chi phí, các giá phí, giá thành, mc li nhun ca các phng án đang la chn...

Quá trình quyt đnh ca nhà qun tr phi da trên s phân tích, so sánh này đ đánh giá và ra các
quyt đnh.
1.5.2.2- Phân loi chi phí.
Nghiên cu, phân loi chi phí theo nhiu tiêu thc khác nhau nhm to lp các thông tin
thích hp cho vic ra các quyt đnh là mt đc thù ca k toán qun tr. Ngoài cách phân loi chi
phí theo tính cht, n
i dung kinh t ca chi phí và phân loi chi phí theo công dng ca chi phí
ca k toán tài chính, k toán còn s dng nhiu cách phân loi chi phí khác nh:
Chng I: Nhng vn đ chung v k toán qun tr


13
- Phân loi chi phí theo mi quan h ca chi phí vi khi lng hot đng: phân bit chi
phí bt bin, chi phí kh bin, chi phí hn hp.
- Phân loi chi phí theo thm quyn ra quyt đnh: phân bit chi phí kim soát đc và chi
phí không kim soát đc.
- Phân loi chi phí khác cho vic ra quyt đnh: chi phí c hi, chi phí chìm, chi phí chênh
lch...
Các cách phân loi chi phí này s đc đ cp c th  chng 3. Các cách phân loi chi
phí nói trên giúp k toán qun tr thu th
p đc các thông tin chi phí thích hp cho tng loi quyt
đnh; là cn c đ phân tích mi quan h chi phí - khi lng - li nhun - mt trong nhng ni
dung quan trng khi xem xét các quyt đnh kinh doanh.
1.5.2.3- Trình bày mi quan h gia các thông tin k toán theo dng phng trình.
Dng phng trình rt tin dng cho vic tính và d đoán mt s quá trình cha xy ra
cn c vào các d kin đã có và mi quan h ràng buc gia các bi
n s trong phng trình.
Phng pháp trình bày thông tin theo dng phng trình là cn c đ tính toán lp k hoch và
phân tích d báo trong k toán qun tr.
1.5.2.4- Trình bày các thông tin di dng đ th.

Phng pháp này cng đc k toán qun tr s dng khá thông dng.  th là cách th
hin d thy và rõ ràng nht mi quan h và xu hng bin thiên mang tính quy lut ca các
thông tin do k toán qun tr cung cp và x lý.
1.6- PHÂN BIT K TOÁN QUN TR VI K TOÁN TÀI CHÍNH.
K toán tài chính và k toán qun tr là hai b phn ca k toán doanh nghip, chúng có
mi quan h cht ch, đng thi cng có nhiu đim khác bit nhau.
1.6.1- S khác nhau gia k toán qun tr và k toán tài chính.
Do có đi tng s dng thông tin khác nhau, mc đích s dng thông tin khác nhau nên
gia k toán qun tr và k toán tài chính có nhiu khác bit v c bn:
a- V đi tng s
dng thông tin:
i tng s dng thông tin ca k toán qun tr là các thành viên bên trong doanh
nghip: Các ch s hu, Ban giám đc, qun lý viên, giám sát viên, các qun đc... Trong khi đó,
thông tin ca k toán tài chính ch yu li cung cp cho các đi tng  bên ngoài doanh nghip
nh các c đông, ngi cho vay, khách hàng, nhà cung cp và chính ph (c quan thu, c quan
qun lý tài chính...).
b- V nguyên tc trình bày và cung cp thông tin:
Thông tin k toán tài chính phi tuân th các nguyên tc, chun m
c và ch đ hin hành
v k toán ca tng quc gia, k c các nguyên tc, chun mc quc t v k toán đc các quc
gia công nhn. Trái li, trong nn kinh t th trng, do yêu cu phi nhy bén và nm bt nhanh
các c hi kinh doanh đa dng nên thông tin k toán qun tr cn linh hot, nhanh chóng và thích
hp vi tng quyt đnh c th ca ngi qu
n lý, không buc phi tuân th các nguyên tc,
Chng I: Nhng vn đ chung v k toán qun tr


14
chun mc k toán chung. Các quy đnh ca Nhà nc v k toán qun tr (nu có) cng ch mang
tính cht hng dn.

c- V tính pháp lý ca k toán:
K toán tài chính có tính pháp lnh, ngha là h thng s, ghi chép, trình bày và cung cp
thông tin ca k toán tài chính đu phi tuân theo các quy đnh thng nht nu mun đc tha
nhn. Ngc li, t chc công tác qun tr li mang tính ni b, thu
c thm quyn ca tng doanh
nghip phù hp vi đc thù qun lý, yêu cu qun lý, điu kin và kh nng qun lý c th ca
tng doanh nghip.
d- V đc đim ca thông tin.
- Thông tin ca k toán tài chính ch yu di hình thc giá tr. Còn thông tin ca k toán
qun tr đc biu hin c hình thái hin vt và hình thái giá tr.
- Thông tin ca k toán tài chính là thông tin th
c hin v nhng nghip v đã phát sinh,
đã xy ra. Trong khi đó, thông tin ca k toán qun tr ch yu đt trng tâm cho tng lai vì phn
ln nhim v ca nhà qun tr là la chn phng án, đ án cho mt s kin hoc mt quá trình
cha xy ra.
- Thông tin k toán tài chính ch yu là các thông tin k toán thun tuý, đc thu thp t
các chng t ban đu v
k toán. Trong k toán - qun tr, thông tin đc thu thp nhm phc v
cho chc nng ra quyt đnh ca nhà qun lý và thng không có sn, nên ngoài vic da vào h
thng ghi chép ban đu ca k toán, k toán qun tr còn phi kt hp vi nhiu ngành khoa hc
khác nh thng kê, hoch toán nghip v, kinh t hc, qun lý đ tng hp, phân tích và x lý
thông tin thành dng có th s d
ng đc.
e- V hình thc báo cáo s dng:
- Báo cáo đc s dng trong k toán tài chính là các báo cáo k toán tng hp (gi là các
Báo cáo tài chính) phn ánh tng quát v sn nghip, kt qu hot đng ca doanh nghip trong
mt thi k (gm Bng cân đi k toán; Báo cáo kt qu hot đng kinh doanh; Báo cáo lu
chuyn tin t; Thuyt minh báo cáo tài chính).
- Báo cáo ca k toán qun tr đi sâu vào tng b
phn, tng khâu công vic ca doanh

nghip (nh báo cáo chi phí sn xut và giá thành, báo cáo n phi tr, báo cáo nhp xut và tn
kho ca hàng tn kho...).
g- V k báo cáo:
K báo cáo ca k toán qun tr thng xuyên hn và ngn hn k báo cáo ca k toán tài
chính. Báo cáo ca k toán tài chính đc son tho theo đnh k, thng là hàng nm, còn báo
cáo ca k toán qun tr đc son tho thng xuyên theo yêu c
u qun tr doanh nghip.
1.6.2- im ging nhau gia k toán qun tr và k toán tài chính.
K toán tài chính và k toán qun tr có nhiu đim ging nhau và là hai b phn không
th tách ri ca k toán doanh nghip. Nhng đim ging nhau c bn là:
- K toán qun tr và k toán tài chính đu đ cp đn các s kin kinh t trong doanh
nghip và đu quan tâm đn tài sn, n
 phi tr, ngun vn s hu, doanh thu, chi phí và kt qu
Chng I: Nhng vn đ chung v k toán qun tr


15
hot đng và quá trình lu chuyn tin t ca doanh nghip. Mt bên phn ánh tng quát và mt
bên phn ánh chi tit, t m ca các vn đ đó.
- K toán qun tr và k toán tài chính đu da trên h thng ghi chép ban đu ca k toán.
H thng ghi chép ban đu là c s đ k toán tài chính son tho các báo cáo tài chính đnh k,
cung cp cho các đi tng  bên ngoài. i vi k
 toán qun tr, h thng đó cng là c s đ
vn dng, x lý nhm to ra các thông tin thích hp cho vic ra quyt đnh ca các nhà qun tr.
K toán qun tr s dng rng rãi các ghi chép hàng ngày ca k toán tài chính, mc dù có trin
khai và tng thêm s liu cng nh ni dung ca các thông tin đó.
- K toán qun tr và k toán tài chính đu biu hin trách nhim c
a ngi qun lý. K
toán tài chính biu hin trách nhim ca ngi qun lý cao cp, còn k toán qun tr biu hin
trách nhim ca các nhà qun lý các cp trên trong doanh nghip. Nói cách khác, k toán tài chính

hay k toán qun tr đu là công c qun lý doanh nghip.
Chng II - K toán qun tr các yu t sn xut kinh doanh


16
CHNG II
K TOÁN QUN TR CÁC YU T SN XUT KINH DOANH

 tin hành hot đng sn xut kinh doanh cn thit phi có các yu t c bn, đó là t liu
lao đng, đi tng lao đng và sc lao đng. Trong hot đng sn xut ca doanh nghip,
nguyên vt liu là đi tng lao đng, tài sn c đnh và các công c dng c khác không đ tiêu
chun tài sn c đnh chính là t liu lao đng, còn lao đng c
a con ngi là yu t sc lao
đng. Nu  khâu sn xut nguyên vt liu đc coi là yu t c bn thì  khâu lu thông (bán
hàng), hàng hoá đc coi là yu t trung tâm. K toán qun tr các yu t SXKD trong DN là k
toán qun tr nguyên vt liu, công c dng c khác (vt t), hàng hoá; k toán qun tr tài sn c
đnh và k toán qun tr lao đng tin lng (tin công).
2.1. K TOÁN QUN TR VT T, HÀNG HOÁ.
2.1.1. Phân loi vt t, hàng hoá
Do tính cht đc thù trong sn xut kinh doanh nên mi doanh nghip s dng nhng loi
vt t khác nhau. Phân loi vt t là vic nghiên cu, sp xp các loi vt t theo tng ni dung,
công dng, tính cht thng phm ca chúng nhm phc v cho yêu cu qun tr ca doanh
nghip. Cn c vào ni dung và yêu cu qun tr doanh nghip, các loi v
t t đc chia thành
nguyên vt liu công c, dng c.
a. Nguyên vt liu
Nguyên vt liu bao gm nguyên vt liu chính và vt liu ph.
+ Nguyên vt liu chính: trong nhng doanh nghip khác nhau thì nguyên vt liu chính
cng gm các loi khác nhau nh st, thép, xi mng, gch… trong xây dng c bn, vi trong
doanh nghip may, đó là nhng đi tng lao đng cu thành nên thc th sn phm. Nguyên vt

li
u chính dùng vào sn xut hình thành nên chi phí vt liu trc tip (trong ngành bu đin không
có nguyên vt liu chính)
+ Vt liu ph là các loi vt liu đc s dng đ làm tng cht lng sn phm, hoàn
chnh sn phm hoc phc v cho công vic qun lý sn xut,
+ Nhiên liu đc s dng phc v cho công ngh sn xut sn phm, cho ph
ng tin vn
ti, máy móc, thit b hot đng trong quá trình sn xut kinh doanh nh xng, du, than, ci, khí
gas…
+ Ph tùng thay th, gm các loi ph tùng, chi tit đc s dng đ thay th, sa cha
nhng máy móc, thit b sn xut, phng tin vn ti…
+ Thit b xây dng c bn, bao gm các loi thit b cn lp và thit b
không cn lp, công
c, khí c, vt kt cu… dùng cho công tác xây lp, xây dng c bn.
+ Vt liu khác là các loi vt liu không đc xp vào các loi k trên, các loi vt liu này
do quá trình sn xut loi ra, ph liu thu hi t vic thanh lý tài sn c đnh…
Chng II - K toán qun tr các yu t sn xut kinh doanh


17
Cn c vào ngun gc nguyên vt liu thì toàn b nguyên vt liu ca doanh nghip đc
chia thành nguyên vt liu mua ngoài và nguyên vt liu t ch bin, gia công.
Cn c vào mc đích và ni s dng nguyên vt liu thì toàn b nguyên vt liu ca doanh
nghip đc chia thành nguyên vt liu trc tip dùng vào sn xut kinh doanh và nguyên vt liu
dùng cho các nhu cu khác nh qun lý phân xng, qun lý doanh nghip, tiêu th
 sn phm….
b. Công c, dng c
c đim c bn ca công c, dng c là nhng t liu lao đng tham gia vào nhiêu chu k
sn xut kinh doanh, nó cng b hao mòn dn v mt giá tr song do thi gian s dng ngn hoc
giá tr thp cha đ điu kin ca quy đnh vê TSC.

Nhng t liu lao đng không đ tiêu chu
n là TSC đc xp vào công c, dng c.
Công c, dng c cng có nhiu tiêu chun phân loi khác nhau:
- Theo cách phân b vào chi phí thì công c, dng c bao gm:
+ Loi phân b 100% (1 ln).
+ Loi phân b nhiu ln.
Loi phân b 100% (1 ln) là nhng công c, dng c có thi gian s dng ngn và có giá
tr nh. Loi phân b nhiu ln thng là nhng công c, dng c có giá tr
 ln hn hoc thi gian
s dng dài hn. Loi này đc chia thành loi phân b 2 ln và loi tr dn.
- Theo ni dung công c, dng c bao gm:
+ Lán tri tm thi, đà giáo, cp pha dùng trong XDCB, dng c gá lp chuyên dùng cho
sn xut.
+ Bao bì tính giá riêng dùng đ đóng gói hàng hoá trong quá trình bo qun hàng hoá hoc
vn chuyn hàng hoá đi bán…
+ Dng d đ dùng bng thu tinh, sành s.
+ Qun áo bo h lao đng.
+ Công c, dng c khác.
- Theo yêu cu qun lý và yêu cu ghi chép k toán công c, dng c bao gm:
+ Công c, dng c.
+ Bao bì luân chuyn.
+  dùng cho thuê.
- Theo mc đích và ni s dng, công c dng c bao gm:
+ Công c, dng c dùng cho SXKD.
+ Công c, dng c dùng cho qun lý.
+ Công c, dng c dùng cho các nhu cu khác.
Mi cách phân loi có yêu cu, mc đích riêng, phc v cho công tác qu
n lý vt t ca
doanh nghip theo nhng yêu cu c th.
Chng II - K toán qun tr các yu t sn xut kinh doanh

18
2.1.2. Tính giá vt t hàng hoá.
a. Nguyên tc tính giá vt t, hàng hoá
Vt t, hàng hoá hin có  các doanh nghip đc phn ánh trong s k toán và báo cáo k
toán theo tr giá vn thc t, tc là toàn b s tin doanh nghip b ra đ có đc s vt t, hàng
hoá đó.
Quá trình vn đng ca vt t, hàng hoá  doanh nghip chính là quá trình vn đng ca
vn kinh doanh. Vì vy, k toán phi s dng nhi
u tài khon k toán đ phn ánh quá trình hình
thành tr giá vn ca vt t, hàng hoá.
S hình thành tr giá vn ca vt t, hàng hoá đc phân bit  các giai đon khác nhau
trong quá trình sn xut, kinh doanh nh:
+ Tr giá vn ca vt t hàng hoá ti thi đim mua hàng là s tin thc phi tr cho ngi
bán (còn gi là tr giá mua thc t).
 doanh nghip áp dng phng pháp khu tr
 thu GTGT thì tr giá mua thc t là s tin
ghi trên hoá đn không k thu GTGT tr đi các khon chit khu, gim giá, hàng tr li (nu có).
 các doanh nghip áp dng phng pháp tính thu GTGT trc tip trên giá tr gia tng thì
tr giá mua thc t là tr giá thanh toán (gm c thu GTGT) tr đi các khon gim giá, chit khu
và hàng tr li.
+ Tr giá vn ca hàng mua nhp kho là tr giá mua th
c t ca hàng mua nhp kho cng
vi các khon chi phí phát sinh trong quá trình mua hàng nh chi phí vn chuyn, các chi phí v
kim nhn nhp kho và thu nhp khu (nu có).
+ Tr giá vn ca hàng xut kho là tr giá vn thc t ca hàng ti thi đim nhp kho.
+ Tr giá vn ca hàng tiêu th, bao gm tr giá vn thc t ca hàng xut kho cng vi chi
phí bo qun, phân loi, chi phí bán hàng và chi phí qu
n lý doanh nghip phân b cho s hàng đã

tiêu th.
b. Các cách tính giá vt t, hàng hoá
b1- Tính giá vt t hàng hoá theo giá vn thc t:
Hàng ngày, k toán ghi chép s bin đng ca vt t, hàng hoá theo giá vn thc t.
Giá vn thc t ca vt t, hàng hoá nhp kho là các khon chi cn thit đ cu thành tr giá
ca vt t, hàng hoá đc đa vào ni sn sàng cho s dng hay bán.
Giá vn thc t
ca vt t, hàng hoá xut kho, tn kho, có th s dng mt trong các
phng pháp sau:
- Phng pháp nhp trc, xut trc (FIFO- FIRST IN FIRST OUT)
Theo phng pháp này, gi thit s hàng nào nhp kho trc thì xut kho trc và ly tr
giá mua thc t ca ln nhp đó đ tính tr giá hàng xut kho. Tr giá hàng tn kho cui k đc
tính theo s lng hàng tn kho và đn giá ca nhng lô hàng nhp sau cùng.
- Phng pháp
đn giá thc t bình quân:
Chng II - K toán qun tr các yu t sn xut kinh doanh


19
Theo phng pháp này, sau mi ln nhp kho, giá vn thc t bình quân ca đn v vt t
hàng hoá (n giá thc t bình quân) đc xác đnh theo công thc:
Giá vn thc t
hàng tn kho đu k
+
Giá vn thc t
hàng nhp kho trong k
n giá
thc t bình
quân
=

S lng hàng
tn kho đu k
+ S lng hàng nhp
trong k
Tr giá vn thc t ca hàng xut kho theo tng ln xut đc tính:
Giá vn thc t hàng
xut kho
= n giá thc t bình
quân
x S lng hàng
xut kho
n giá thc t bình quân đc s dng đ xác đnh tr giá vn thc t hàng xut kho cho
đn khi nhp lô hàng khác cn tính toán li đn giá thc t bình quân đ tính giá vn thc t ca
hàng xut kho ti
p theo ( n giá thc t bình quân liên hoàn).
Tuy nhiên, nu doanh nghip hch toán hàng tn kho theo phng pháp kim kê đnh k thì
vic tính đn giá thc t bình quân phi tính vào cui k.
Giá vn thc t hàng hin còn
đu k
+
Giá vn thc t hàng nhp kho
trong c k
n giá
thc t bình
quân
=
S lng hàng hin còn đu k + S lng hàng nhp trong c k

Giá vn thc t ca hàng
hin còn cui k

= S lng hàng
hin còn cui k
x n giá thc t
bình quân

Giá vn thc t ca
hàng xut kho trong
k
= Giá vn thc t
ca hàng hin còn
đu k
+ S lng hàng
nhp trong
c k
- Giá vn thc t ca
hàng hin còn cui
k
- Ph
ng pháp đích danh:
Theo phng pháp này, hàng xut kho thuc lô hàng nào thì ly đúng đn giá nhp kho ca
chính lô hàng đó đ tính giá vn thc t ca hàng xut kho. Giá vn thc t ca hàng hin còn
trong kho đc tính bng s lng tng lô hàng hin còn nhân vi đn giá nhp kho ca chính lô
hàng đó, ri tng hp li.
- Tính theo phng pháp nhp sau, xut trc (LIFO- LAST IN FIRST OUT)
Theo phng pháp này, ngi ta gi thit s hàng nào nhp kho sau thì xut kho tr
c.
Hàng xut thuc lô hàng nào thì ly đn giá mua thc t ca lô hàng đó đ tính. Tr giá ca hàng
tn kho cui k đc tính theo s lng hàng tn kho và đn giá ca nhng lô hàng nhp c và
đn giá ca nhng lô hàng nhp sau khi xut ln cui tính đn thi đim xác đnh s tn kho.
b.2. Tính giá vt t, hàng hoá theo giá hch toán.

i vi các doanh nghip mua vt t hàng hoá thng xuyên có s bin
đng v giá c,
khi lng và chng loi vt t hàng hoá nhp, xut kho nhiu thì có th s dng giá hch toán đ
Chng II - K toán qun tr các yu t sn xut kinh doanh


20
tính tr giá vn thc t ca hàng xut kho. Giá hch toán là loi giá n đnh do doanh nghip t
xây dng, giá này không có tác dng giao dch vi bên ngoài. Vic nhp, xut kho hàng ngày
đc thc hin theo giá hch toán. Cui k k toán phi tính ra giá thc t đ ghi s k toán tng
hp.  tính đc tr giá thc t ca hàng xut kho, trc ht phi tính h s gia giá thc t và
giá hch toán ca hàng luân chuyn trong k (H).
Tr giá thc t ca hàng còn
đu k
+
Tr giá thc t ca hàng nhp trong
k
H =
Tr giá hch toán ca hàng còn
đu k
+ Tr giá hch toán ca hàng nhp
trong k
H s giá ca vt t hàng hóa có th tính theo tng loi hàng, nhóm hàng hay tng mt
hàng tu theo yêu cu qun lý ca doanh nghip.
Sau đó tính tr giá thc t ca hàng xut trong k và hin còn cui k:
Tr giá thc t ca hàng xut
trong k
=
Tr giá hch toán ca
hàng xut trong k

x H

Tr giá thc t ca hàng hin
còn cui k
=
Tr
giá hch toán ca
hàng còn cui k
x H
Mi phng pháp tính giá vn thc t hàng xut kho và tn kho cho kt qu khác nhau. Vì th
các nhà qun tr cn lu ý nh hng ca phng pháp tính giá hàng tn kho đc k toán s dng.
2.1.3. Lp danh đim vt t, hàng hoá.
Vt t, hàng hoá trong doanh nghip thng đa dng v chng loi, qui cách, kích c.
Bi vy trên c s phân loi vt t, hàng hoá doanh nghip cn lp danh đim vt t, hàng
hoá, đc bit trong điu kin s dng tin hc vào công tác k toán.
Lp danh đim vt t, hàng hoá là qui đnh cho mi th vt t, hàng hoá mt ký hiu
riêng (mã s) bng h thng các ch s (có th kt hp vi các ch cái) đ thay th tên gi,
qui cách, kích c ca chúng. Danh đim v
t t, hàng hoá phi đc s dng thng nht gia
các b phn qun lý liên quan trong doanh nghip, nhm thng nht trong qun lý đi vi
tng th vt t, hàng hoá. Mi doanh nghip có th lp danh đim vt t, hàng hoá theo cách
riêng, song cn đm bo yêu cu d ghi nh và hp lý, tránh nhm ln hay trùng lp. Chng
hn, trong k toán tài chính đã qui đnh các tài khon cp 1 c
a loi 1 nhóm 5 - h thng tài
khon k toán doanh nghip đ phn ánh nguyên vt liu, công c, dng c, hàng hoá, thành
phm... C th là TK 152 nguyên liu, vt liu; TK 153-Công c, dng c; TK 155-Thành
phm; TK 156 -Hàng hoá...
Vì vy, k toán qun tr có th da vào ký hiu TK cp 1 và da vào vic phân loi vt
t, hàng hoá theo các cp đ t loi, nhóm, th, đ lp danh đim vt t, hàng hoá.


i vi nguyên vt liu (NVL) bao gm các loi NVL chính, vt liu ph, nhiên liu...
Mi loi NVL li gm nhiu nhóm, ví d vt liu chính trong doanh nghip xây lp gm các
nhóm : xi mng, st, gch, ngói...
Chng II - K toán qun tr các yu t sn xut kinh doanh


21
Mi nhóm vt liu li gm nhiu th, ví d nhóm xi mng gm : xi mng trng, xi
mng P500, xi mng P400... vì vy có th lp danh đim NVL ca doanh nghip nh sau:
TK 152 - Nguyên liu, vt liu (TK cp 1)
TK 1521- Nguyên liu, vt liu chính;
TK 1522- Vt liu ph... (ký hiu cho loi NVL bng TK cp 2)
15211, 15212, 15213,... hoc 152101, 152102, 152103,... là ký hiu ca tng nhóm
trong loi vt liu chính.
Tu thuc vào s l
ng nhóm vt liu trong loi mà ký hiu ca tng nhóm vt liu có
th 6 s (152101) hay 5 s (15211). C th, nu 2 ≤ s lng nhóm vt liu trong mt loi ≤
9 thì ký hiu nhóm là 5 s, nu 99 ≥ s lng nhóm vt liu trong mt loi ≥ 10 thì ký hiu
nhóm vt liu là 6 s.
152111, 152112, 152113,... hoc1521101, 1521102, .... hoc 1521011, 1521012,... là ký
hiu ca th VL 1, 2, 3,... hoc ký hiu ca th VL 01, 02,... thuc nhóm 1 lo
i VL chính
(loi 1).
Nh vy ký hiu ca tng th VL (danh đim vt liu ) có th là 6 s, 7 s, hay 8 s,...
tu thuc vào s lng th vt liu trong tng nhóm, s lng nhóm vt liu trong tng loi
NVL.
Doanh nghip cng có th kt hp s dng h thng ch cái đ đt ký hiu cho th vt
liu . Ví d 15211A là s danh
đim ca th vt liu A trong nhóm 1, loi 1.
Nu cùng mt th VL đc bo qun  các kho khác nhau thì có th gn ch cái đu

ca tên th kho hay s th t kho theo s La mã vào danh đim vt liu. Ví d: 152111T là
s danh đim ca th VL 1 trong nhóm1, loi 1  kho ông Thành hoc 152111 là s danh
đim ca th VL 1 trong nhóm1, loi 1  kho th I,...
i vi CC, DC cng có th
đt mã s cho tng th tng t nh NVL. Song, do chng
loi CC, DC trong doanh nghip thng không nhiu, nên s ch s trong danh đim CC, DC
thng ít hn. Ví d 153112 là s danh đim ca th DC xng xúc đt thuc nhóm 1 (nhóm
dng c cm tay) trong loi 1 (loi CC, DC sn xut).
i vi hàng hoá cng đc chia theo loi, nhóm, th (mt hàng) và có th đc bo
qun  các kho khác nhau, vì vy k
toán cng lp danh đim cho hàng hoá tng t nh vt
liu và CC, DC. Ví d: 15610111 là s danh đim ca mt hàng 1 thuc nhóm hàng 01 loi
hàng đin t (loi 1)  kho s I.
Vic la chn cách lp danh đim vt t, hàng hoá không đòi hi s nht quán gia các
doanh nghip, nhng đòi hi s nht quán gia các b phn liên quan trong ni b doanh
nghi
p nhm thng nht qun lý vt t, hàng hoá trong tng doanh nghip.
2.1.4. Lp k hoch mua hàng
i vi doanh nghip sn xut thì cn lp k hoch mua nguyên vt liu còn đi vi
doanh nghip thng mi thì cn lp k hoch mua hàng hoá. vic lp k hoch mua hàng sát
Chng II - K toán qun tr các yu t sn xut kinh doanh


22
vi tình hình thc t nhu cu sn xut kinh doanh có ý ngha rt ln, quan trng trong h
thng d toán sn xut kinh doanh ca doanh nghip.
Lp k hoch mua hàng là vic d tính tng s lng mt hàng cn phi mua vào
trong k đ đáp ng nhu cu sn xut kinh doanh và d toán giá tr hàng cn mua vào trong
k ca doanh nghip.
* Cn c đ lp k hoch mua hàng là:

- D
 toán khi lng nguyên vt liu tiêu hao trong k k hoch (đi vi đn v sn
xut kinh doanh ); d toán khi lng hàng hoá tiêu th (đi vi đn v thng mi).
- D toán hàng tn kho cui k.
- nh mc đn giá hàng mua vào trong k k hoch.
* Phng pháp lp k hoch mua hàng.
Lp k hoch mua hàng cho tng mt hàng có nhu cu cho sn xut kinh doanh trong
k k
hoch c v s lng và giá tr tin. Tng hp giá tr tin hàng mua vào trong k k
hoch thành d toán hàng mua vào.
Lng
hàng cn mua
vào trong k k
hoch
=
Lng hàng cn cho
nhu cu sn xut
(bán ra) trong k k
hoch
+
Lng hàng
cn cho tn
kho cui kì
k hoch
-
Lng hàng tn
kho đu k k
hoch

D toán giá tr hàng mua

vào trong k k hoch
=
Tng lng hàng cn mua
vào trong k k hoch
x
nh mc đn giá
hàng mua vào

2.1.5. Hch toán chi tit vt t hàng hoá
 đm bo cung cp thông tin nhanh và thông tin đnh k v tình hình nhp, xut, tn
kho vt t, hàng hoá c ch tiêu hin vt và ch tiêu thành tin theo tng th (mt hàng), tng
nhóm, tng loi  tng ni b
o qun, s dng vt t, hàng hoá hch toán chi tit vt t, hàng
hoá phi đm bo các yêu cu sau:
1. T chc hch toán chi tit vt t, hàng hoá  tng kho và  b phn k toán ca
doanh nghip.
2. Theo dõi hàng ngày tình hình nhp, xut, tn kho ca tng loi, nhóm, th (mt
hàng) ca vt t, hàng hoá c ch tiêu hin vt và ch tiêu giá tr.
3. m bo kh
p đúng v ni dung các ch tiêu tng ng gia s liu k toán chi tit
vi s liu hch toán chi tit  kho; gia s liu k toán chi tit vi s liu k toán tng hp
vt t, hàng hoá.
4. Cung cp kp thi các thông tin cn thit hàng ngày, tun k theo yêu cu qun tr vt
t, hàng hoá.
Chng II - K toán qun tr các yu t sn xut kinh doanh


23
Trách nhim qun lý vt t, hàng hoá trong doanh nghip liên quan đn nhiu b phn,
nhng vic qun lý trc tip nhp, xut, tn kho vt t, hàng hoá do th kho và b phn k

toán hàng tn kho đm nhn. Vì vy gia th kho và k toán phi có s liên h, phi hp
trong vic s dng các chng t nhp, xut kho đ hch toán chi tit vt t, hàng hoá.
Hch toán chi ti
t vt t, hàng hoá c bn vn s dng các chng t v hàng tn kho
trong h thng chng t k toán do B Tài chính ban hành. Tuy vy, đ đm bo phn ánh các
ni dung chi tit làm c s cho ghi s chi tit hàng tn kho, k toán qun tr s dng các
chng t hng dn mt cách linh hot.
Doanh nghip có th hch toán chi tit vt t, hàng hoá theo mt trong các ph
ng pháp sau:
a. Phng pháp ghi th song song
* Ni dung:
+  kho: Th kho s dng th kho đ ghi chép hàng ngày tình hình nhp, xut, tn kho
ca tng danh đim vt t, hàng hoá,  tng kho theo ch tiêu s lng. Th kho do k toán
lp ri ghi vào s đng ký th kho trc khi giao cho th kho ghi chép. Th kho đc bo
qun trong hòm th hay t nhiu ngn, trong đó các th kho đc sp xp theo loi, nhóm, th
(mt hàng) ca vt t, hàng hoá đm bo d tìm kim khi s dng. Hàng ngày khi có nghip
v nhp, xut vt t, hàng hoá thc t phát sinh, th kho thc hin vic thu phát vt t, hàng
hoá và ghi s lng thc t nhp, xut vào chng t nhp, xut. Cn c vào các chng t
nhp, xut kho th kho ghi s lng nhp, xut vt t, hàng hoá vào th kho c
a th vt t,
hàng hoá có liên quan. Mi chng t đc ghi mt dòng trên th kho, cui ngày th kho tính
ra s lng hàng tn kho đ ghi vào ct "tn" ca th kho. Sau khi đc s dng đ ghi th
kho, các chng t nhp, xut kho đc sp xp li mt cách hp lý đ giao cho k toán.
+  phòng k toán : Hàng ngày hay đnh k 3-5 ngày, nhân viên k toán xung kho
kim tra vic ghi chép ca th kho, sau đó ký xác nh
n vào th kho và nhn chng t nhp,
xut kho v phòng k toán. Ti phòng k toán, nhân viên k toán hàng tn kho thc hin vic
kim tra chng t và hoàn chnh chng t ri cn c vào các chng t nhp, xut kho đ ghi
vào th (s) chi tit vt t, hàng hoá, mi chng t đc ghi vào mt dòng. Th (s) chi tit
đc m cho tng danh đim vt t

, hàng hoá tng t th kho đ ghi chép hàng ngày tình
hình nhp, xut, tn kho theo ch tiêu s lng và ch tiêu thành tin. S liu trên th (s) chi
tit đc s dng đ lp báo cáo nhanh v vt t, hàng hoá theo yêu cu qun tr vt t, hàng
hoá.
Cui tháng hay ti các thi đim nào đó trong tháng có th đi chiu s liu trên th (s)
chi tit vi s liu trên th
kho tng ng, nhm đm bo tính chính xác ca s liu trc khi
lp báo cáo nhanh (tun k) vt t, hàng hoá. Cng vào cui tháng, k toán cng s liu trên
các th (s) chi tit, sau đó cn c vào s liu dòng cng  th (s) chi tit đ ghi vào bng kê
nhp, xut, tn kho theo th, nhóm, loi vt t, hàng hoá. Bng kê này có th đc s dng
nh m
t báo cáo vt t, hàng hoá cui tháng.
 bng kê nhp, xut, tn kho ca hàng hoá thì k toán ghi danh đim hàng hoá và tên
hàng hoá vào ct "danh đim" và ct "tên hàng".
Trng hp doanh nghip s dng giá hch toán chi tit hàng tn kho thì thêm ct "đn
giá hch toán" vào sau ct "đn v tính" ca bàng này.