6. Nội dung và thực chất của đấu tranh giai cấp ở Việt Nam hiện nay

MỤC LỤC
Trang

MỞ ĐẦU

2

I. LÝ LUẬN CHUNG

3

1. Khái niệm giai cấp

3

2. Nguồn gốc giai cấp
3. Đặc trưng của giai cấp
4. Khái niệm đấu tranh giai cấp

3
4
4
5

5. Vai trò của đấu tranh giai cấp

6

6. Đấu tranh giai cấp là tất yếu trong xã hội có giai cấp

7

7. Lực lượng và tiến trình đấu tranh giai cấp trong xã hội tư bản
chủ nghĩa
II. NHỮNG NỘI DUNG CHỦ YẾU CỦA ĐẤU TRANH GIAI
CẤP Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
1. Những đặc điểm cơ bản của vấn đề đấu tranh giai cấp ở nước ta
hiện nay
2. Thực chất đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay
III. VẬN DỤNG LÝ LUẬN VỀ GIAI CẤP VÀ ĐẤU TRANH
GIAI CẤP CỦA C.MÁC ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ NÀY Ở
NƯỚC TA HIỆN NAY
KẾT LUẬN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

9
9

13
14
17
18

1


MỞ ĐẦU
Lí luận của chủ nghĩa Mác - Lênin đã khẳng định: Mâu thuẫn giai cấp và
đấu tranh giai cấp là biểu hiện xã hội của mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất và
quan hệ sản xuất. Vấn đề giai cấp và đấu tranh giai cấp là vấn đề tất yếu, có tính
quy luật của phát triển xã hội; mặc dù, trong mỗi thời kì lịch sử, mỗi giai đoạn phát

triển, cuộc đấu tranh này có những biểu hiện khác nhau, nhưng chưa bao giờ hết ý
nghĩa thời sự. Giai cấp và đấu tranh giai cấp luôn là một vấn đề quan trọng có ảnh
hưởng đến sự phát triển của một dân tộc, vấn đề này cũng đã được đề cập đến
trong rất nhiều kỳ họp Đại hội Đại biểu toàn quốc của Đảng. Một xã hội bao giờ
cũng tồn tại nhiều giai cấp, trong đó có những giai cấp đối kháng nhau, dẫn đến hệ
quả tất yếu là đấu tranh giai cấp. Khi hiểu rõ về bản chất của đấu tranh giai cấp,
chắc chắn con đường giải quyết vấn đề sẽ trở nên rõ ràng và đúng đắn hơn.
Theo quan điểm của các nhà kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin, sau khi giai
cấp vơ sản giành chính quyền, thực hiện chun chính vơ sản, thì đấu tranh giai
cấp vẫn cịn là một tất yếu. Trong q trình đó giai cấp vơ sản là dùng chính quyền
để bảo vệ đất nước, làm cho quần chúng lao động và bị bóc lột hồn tồn tách khỏi
giai cấp tư sản, củng cố sự liên minh của giai cấp vô sản với quần chúng lao động,
lôi cuốn họ vào công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, đảm bảo cho giai cấp vơ sản
nắm được chính quyền và lãnh đạo quần chúng, dùng chính quyền để tổ chức xây
dựng chế độ xã hội chủ nghĩa. Cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta nằm trong quy
luật chung của thời đại ngày nay là thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ
nghĩa xã hội. Đó là thời kỳ đấu tranh giữa lực lượng vì hịa bình, dân chủ và tiến
bộ xã hội với những lực lượng phản tiến bộ, cản trở hịa bình, độc lập dân tộc của
các quốc gia.
Hiện nay, bối cảnh quốc tế có nhiều chuyển biến sâu sắc. Các mâu thuẫn cơ
bản trên thế giới, biểu hiện dưới những hình thái và mức độ khác nhau vẫn tồn tại
và phát triển, có mặt sâu sắc hơn. Các quốc gia độc lập sẽ ngày càng tăng cường
đấu tranh để tự lựa chọn và quyết định con đường phát triển của mình, chống lại sự
áp đặt, can thiệp và xâm lược của nước ngoài, bảo vệ độc lập, chủ quyền và nền
văn hoá dân tộc. Những thập niên đầu của thế kỷ XXI, tình trạng bạo lực, chiến

2


tranh tơn giáo, sắc tộc có diễn biến phức tạp và đã có thay đổi lớn về tính chất,

mức độ so với thế kỷ XX. Mặt khác, sau sự kiện mơ hình chủ nghĩa xã hội ở Liên
Xơ và Đơng Âu sụp đổ, các thế lực thù địch trỗi dậy chống phá mạnh mẽ con
đường xây dựng chủ nghĩa xã hội. Những vấn đề trên đã tạo ra bối cảnh mới đối
với cuộc đấu tranh giai cấp nước ta, đòi hỏi chúng ta phải có những thay đổi nhất
định về quan điểm, phương thức thực hiện đấu tranh giai cấp. Trong bối cảnh đó,
việc làm sáng tỏ và nhận thức lại đúng đắn hơn về giai cấp công nhân là vấn đề có
ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc và thiết thực.
Nhận thấy tầm quan trọng của vấn đề, em đã chọn đề tài: “ Quan điểm của
chủ nghĩa Mác – Lênin về giai cấp, đấu tranh giai cấp và sự vận dụng trong công
cuộc đổi mới hiện nay”. Trong quá trình thực hiện đề tài tiểu luận khơng tránh khỏi
những thiếu sót, kính mong thầy cơ quan tâm, giúp đỡ em hoàn thiện bài tiểu luận
đạt chất lượng tốt hơn.
Em xin trân trọng cảm ơn!

3


Chương 1.
LÝ LUẬN CHUNG VỀ GIAI CẤP VÀ ĐẤU TRANH GIAI CẤP
1.1. Khái niệm giai cấp
Trước C.Mác đã có nhiều cách giải thích khác nhau về sự phân chia xã hội
thành giai cấp, có quan điểm dựa vào sự khác nhau về tư tưởng, ý thức, tài năng cá
nhân, quy mô thu nhập, nghề nghiệp...Những quan điểm này chưa nếu được tiêu
chuẩn căn bản nói lên sự khác nhau về bản chất giữa các tập đoàn người trong xã
hội, tức là thực chất của sự phân biệt giai cấp.
Chủ nghĩa Mác - Lênin tìm nguyên nhân xuất hiện giai cấp gắn với chế độ
kinh tế, quan hệ kinh tế trong những điều kiện lịch sử nhất định. Theo C.Mác và
Ph.Ăngghen, nguyên nhân sâu xa của sự xuất hiện giai cấp là do sự phát triển của
lực lượng sản xuất. Lực lượng sản xuất phát triển đến đến độ xuất hiện của cải dư
thừa, của cải dư thừa là cơ sở cho sự ra đời của chế độ tư hữu. Chế độ tư hữu là

nguồn gốc trực tiếp làm xuất hiện giai cấp. Ngoài ra, các cuộc chiến tranh, các thủ
đoạn cướp đoạt bằng bạo lực đã đẩy nhanh quá trình phân chia xã hội thành giai
cấp.
Trên cơ sở quan điểm của C.Mác và Ph.Ăngghen, V.I.Lênin đã nêu một định
nghĩa hoàn chỉnh và khoa học về giai cấp. Định nghĩa giai cấp được V.I.Lênin nêu
ra trong tác phẩm Sáng kiến vĩ đại, viết năm 1919, như sau: “ Người ta gọi là giai
cấp, những tập đoàn người to lớn mà những tập đồn đó khác nhau về địa vị của
họ trong một hệ thống sản xuất xã hội nhất định trong lịch sử, khác nhau về quan
hệ sản xuất của họ (thường thường thì những quan hệ này được pháp luật quy
định và thừa nhận) đối với những tư liệu sản xuất, về vai trò của họ trong tổ chức
lao động xã hội, và như vậy là khác nhau về cách thức hưởng thụ và về phần của
cải xã hội ít hoặc nhiều mà họ được hưởng. Giai cấp là những tập đồn người mà
tập đồn này thì có thể chiếm đoạt lao động của tập đoàn khác, do chỗ các tập
đồn đó có địa vị khác nhau trong một chế độ kinh tế xã hội nhất định”.
1.2. Nguồn gốc và đặc trưng của giai cấp
1.2.1. Nguồn gốc của giai cấp

4


Điểm xuất phát của C.Mác khi nghiên cứu về xã hội là “con người hiện
thực”, tức không phải con người chung chung, trừu tượng như một số các nhà triết
học trước đó, mà đây là con người đang sống trong một đất nước nhất định, một
dân tộc nhất định, một thời đại nhất định. C.Mác đã phát hiện ra một sự thật vơ
cùng hiển nhiên là: “Người ta phải có khả năng sống đã rồi mới có thể “làm ra lịch
sử”. Nhưng muốn sống được phải có thức ăn, thức uống, nhà ở, quần áo và vài thứ
khác nữa”[1]. Đây là nhu cầu đầu tiên và tối thiểu của con người để họ có thể sống,
tồn tại và muốn có những thứ đó con người buộc phải lao động, sản xuất. Quá trình
sản xuất là quá trình kết hợp thống nhất hữu cơ giữa người lao động và tư liệu sản
xuất. Chừng nào trong xã hội có sự tách rời giữa người lao động và tư liệu sản

xuất, hay nói cách khác, có tồn tại chiếm hữu tư nhân về tư liệu sản xuất, lúc đó
trong xã hội xuất hiện giai cấp. Vì vậy, trong xã hội nguyên thủy, khi lực lượng sản
xuất cịn thấp kém, với cơng cụ bằng đá, gậy gộc, cung tên... con người làm ra sản
phẩm chỉ đủ để tồn tại, duy trì nịi giống, chưa có sản phẩm dư thừa tương đối thì
chưa xuất hiện chiếm hữu tư nhân về tư liệu sản xuất, do đó, chưa xuất hiện việc
phân chia giai cấp trong xã hội. Đến xã hội chiếm hữu nô lệ, do xuất hiện chiếm
hữu tư nhân về tư liệu sản xuất nên trong xã hội xuất hiện giai cấp. Chủ nô và nô lệ
là hai giai cấp cơ bản đối kháng trong xã hội này.
Do điều kiện lịch sử thời kỳ bấy giờ, C.Mác khơng nói rõ ngun nhân dẫn
tới việc phân chia giai cấp, nhưng ông cũng khẳng định rằng: “Sự tồn tại của các
giai cấp chỉ gắn liền với những giai đoạn phát triển lịch sử nhất định của sản
xuất”[2] và đó là giai đoạn xuất hiện chiếm hữu tư nhân về tư liệu sản xuất. Sau
này Ph. Ăng-ghen đã làm rõ hơn: “Quy luật phân công lao động là cái làm cơ sở
cho sự phân chia thành giai cấp”[3]. Ngồi ra, Ph. Ăng-ghen cịn bổ sung, chiến
tranh và cướp bóc đã đẩy nhanh q trình phân hóa giai cấp: “Nhưng điều đó hồn
tồn khơng loại trừ việc sử dụng bạo lực, cướp bóc, mánh khóe và lừa bịp trong sự
hình thành các giai cấp, và khơng cản trở giai cấp thống trị, một khi đã nắm được
chính quyền sẽ củng cố địa vị của nó trên lưng các giai cấp lao động và biến việc
quản lý xã hội thành việc bóc lột quần chúng”[4].

5


1.2.2. Đặc trưng của giai cấp
Giai cấp có đặc trưng cơ bản chung nhất, đó là những tập đồn người to lớn
khác nhau về địa vị trong hệ thống sản xuất xã hội trên ba phương diện: khác nhau
về quan hệ đối với tư liệu sản xuất; khác nhau về vai trò trong tổ chức lao động,
trong tổ chức quản lý sản xuất; khác nhau về cách thức và quy mơ thu nhập của cải
xã hội. Trong đó, sự khác nhau về quan hệ đối với tư liệu sản xuất đóng vai trị
quyết định địa vị giai cấp trong hệ thống sản xuất xã hội. Từ sự khác nhau về 3

quan hệ trên, tất yếu dẫn đến tập đoàn này có thể chiếm đoạt lao động của tập đồn
khác. Đó là bản chất của quan hệ giai cấp đối kháng. Từ sự khác nhau trên các
phương diện trên, các giai cấp có sự khác nhau về lối sống, tâm lý và hệ tư tưởng
trong xã hội. Mỗi giai cấp có vai trò khác nhau trong các giai đoạn lịch sử. Giai
cấp cách mạng, tiến bộ thúc đẩy sự phát triển của lịch sử, giai cấp lỗi thời, bảo thủ
kìm hãm sự phát triển của lịch sử.
1.3. Khái niệm đấu tranh giai cấp
Đấu tranh giai cấp là cuộc đấu tranh giữa các giai cấp có lợi ích cơ bản đối
lập nhau khơng thể điều hịa được. Theo V.I.Lênin, “Đấu tranh giai cấp là đấu tranh
của một bộ phận nhân dân này chống một bộ phận khác, cuộc đấu tranh của quần
chúng bị tước hết quyền, bị áp bức và lao động, chống bọn có đặc quyền đặc lợi,
bọn áp bức và bọn ăn bám, cuộc đấu tranh của những người công nhân làm thuê
hay những người vô sản chống những người hữu sản hay giai cấp tư sản”.
Đấu tranh giai cấp là biểu hiện xã hội của việc giải quyết mâu thuẫn giữa lực
lượng sản xuất và quan hệ sản xuất. Đỉnh cao của đấu tranh giai cấp là cách mạng
xã hội, cách mạng xã hội là cách thức xóa bỏ quan hệ sản xuất cũ, lỗi thời để xây
dựng quan hệ sản xuất mới tiến bộ, phù hợp với trình độ mới của lực lượng sản
xuất. Giai cấp tiến bộ, cách mạng giành được thắng lợi sau cuộc đấu tranh giai cấp
sẽ thiết lập nên chuyên chính, thực hiện sự thống trị của mình đối với tồn xã hội.
Đấu tranh giai cấp nảy sinh do sự đối lập về lợi ích căn bản và khơng thể
điều hịa được của các giai cấp có địa vị khác nhau trong một hệ thống sản xuất xã
hội nhất định. Do vậy, đấu tranh giai cấp chỉ nảy sinh khi các giai cấp có sự đối lập
về lợi ích cơ bản khơng thể điều hịa được. Nói cách khác, đấu tranh giai cấp chỉ

6


mất đi khi khơng cịn mâu thuẫn đối kháng về lợi ích cơ bản giữa các giai cấp. Nếu
các giai cấp chỉ mâu thuẫn ở những lợi ích cục bộ, lợi ích trước mắt thì đó là mâu
thuẫn trong nội bộ nhân dân, không phải là đấu tranh giai cấp.

Đấu tranh giai cấp thực hiện trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, tập
trung trước hết trên lĩnh vực kinh tế phá hủy cơ sở kinh tế của xã hội cũ, xây dựng
cơ sở kinh tế của xã hội mới); trên lĩnh vực chính trị (thiết lập nên chun chính,
thơng qua các cơng cụ của nhà nước), làm cho tinh thần, tư tưởng của giai cấp
giành được chính quyền trở thành tư tưởng thống trị xã hội.
1.4. Vai trò của đấu tranh giai cấp
Đấu tranh giai cấp là động lực trực tiếp của lịch sử. Thông qua đấu tranh giai
cấp quan hệ sản xuất mới được xác lập phù hợp với sự phát triển của lực lượng sản
xuất. Trên cơ sở đó giải phóng sức sản xuất xã hội, thúc đẩy sự phát triển của lịch
sử. Đấu tranh giai cấp cịn góp phần cải tạo xã hội, xoá bỏ cái cũ cái lạc hậu, bảo
thủ, tạo cơ sở cho cái mới cái tiến bộ nảy sinh và phát triển. Thông qua đấu tranh
giai cấp mà các lĩnh vực văn hoá, tự tưởng, nghệ thuật, đạo đức được phát triển
phù hợp với sự tiến bộ của xã hội. Đồng thời đấu tranh giai cấp cũng góp phần cải
tạo giai cấp cách mạng, để trở thành giai cấp có đủ năng lực lãnh đạo đối với toàn
xã hội.
Trong xã hội có các giai cấp đối kháng, đấu tranh của cá nhân trong giai cấp
này chống cá nhân trong giai cấp khác chưa trở thành đấu tranh giai cấp, mà mới
chỉ là mầm mống của đấu tranh giai cấp. Nó chỉ thực sự là đấu tranh giai cấp khi cá
nhân đó nhận thấy một cách tự giác hoạt động của mình góp phần lật đổ giai cấp
thống trị (có tổ chức, có ý thức), bảo vệ lợi ích của giai cấp mình. Chẳng hạn, đấu
thành đấu tranh giai cấp khi nó nằm trong cuộc đấu tranh chung của tồn bộ giai
cấp cơng nhân chống lại tồn bộ giai cấp tư sản, nhằm lật đổ nền thống trị của giai
cấp đó.
Cần phê phán những quan điểm cho đấu tranh giai cấp là kết quả của sự hiểu
lầm, sự không hiểu nhau giữa các giai cấp”, là kết quả của chính sách không khôn
khéo của nhà cầm quyền trong xã hội, là do sự xúi giục của những phần tử ác ý.

7

Trong thời đại ngày nay, đấu tranh giai cấp vẫn đang diễn ra. Đây là thời đại
của cuộc đấu tranh vì hịa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội. Điều
quan trọng hiện nay là, giai cấp cơng nhân phải tìm ra được những hình thức và
phương pháp đấu tranh mới, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội hiện đại, từng
bước đưa cuộc đấu tranh đi đến những thắng lợi mới và ngày càng phát triển.
1.5. Đấu tranh giai cấp là tất yếu trong xã hội có giai cấp
Theo C.Mác, trong xã hội có giai cấp, giai cấp thống trị chiếm đoạt lao động
của các giai cấp và tầng lớp bị trị. Các giai cấp, tầng lớp bị trị không những bị
chiếm đoạt kết quả lao động mà họ còn bị áp bức về chính trị, tư tưởng và tinh
thần. Bởi sự hình thành giai cấp cũng là sự hình thành các lợi ích khác nhau. Lợi
ích giai cấp không phải do ý thức giai cấp quy định mà do địa vị kinh tế - xã hội
của giai cấp ấy tạo nên một cách khách quan. Giai cấp bóc lột bao giờ cũng dùng
mọi biện pháp và phương tiện bảo vệ địa vị giai cấp của họ, duy trì củng cố chế độ
kinh tế xã hội cho phép họ được hưởng những đặc quyền, đặc lợi giai cấp. Lợi ích
cơ bản của giai cấp bị trị đối lập với lợi ích cơ bản của giai cấp thống trị. Đây là
nguyên nhân trực tiếp dẫn tới đấu tranh giai cấp.
Nguyên nhân sâu xa dẫn tới đấu tranh giai cấp, theo C.Mác là mâu thuẫn
giữa trình độ phát triển cao của lực lượng sản xuất với quan hệ sản xuất đã lỗi thời.
Theo C.Mác, đấu tranh giai cấp mà đỉnh cao là cách mạng xã hội chỉ có thể nổ ra
trên cơ sở lực lượng sản xuất phát triển tới mức mâu thuẫn không thể giải quyết
với quan hệ sản xuất đã lỗi thời trong lòng xã hội cũ. C.Mác gọi đây là "tiền đề
thực tiễn tuyệt đối cần thiết, vì khơng có nó thì tất cả sẽ chỉ là sự nghèo nàn sẽ trở
thành phổ biến; mà với sự thiếu thốn tột độ thì ắt sẽ bắt đầu trở lại một cuộc đấu
tranh để giành những cái cần thiết, thế là người ta lại không tránh khỏi rơi vào
cũng sự ti tiện trước đây”(5).
Sự phát triển khách quan của lực lượng sản xuất tất yếu dẫn đến việc xã hội
phải xóa bỏ bằng cách này hay cách khác quan hệ sản xuất cũ và thay thế nó bằng
một kiểu quan hệ sản xuất mới, phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản
xuất: “Tới một giai đoạn phát triển nào đó của chúng, các lực lượng sản xuất vật
chất của xã hội mâu thuẫn với những quan hệ sản xuất hiện có... trong đó từ trước

8


đến nay các lực lượng sản xuất vẫn phát triển. Từ chỗ là những hình thức phát triển
của lực lượng sản xuất, những quan hệ ấy trở thành những xiềng xích của các lực
lượng sản xuất… Khi đó bắt đầu thời đại một cuộc cách mạng xã hội”(6) đó chính
là cách mạng xã hội hay đấu tranh giai cấp.
7. Lực lượng và tiến trình đấu tranh giai cấp trong xã hội tư bản chủ
nghĩa
Trong Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản, C.Mác và Ph.Ăng-ghen đã phân tích
nguyên nhân cuộc đấu tranh giai cấp dẫn đến sự sụp đổ của chế độ phong kiến để
hình thành nên xã hội tư bản: “... chúng ta đã thấy rằng, những tư liệu sản xuất và
trao đổi, làm cơ sở cho giai cấp tư sản hình thành, đã được tạo ra trong lịng xã hội
phong kiến. Những tư liệu sản xuất và trao đổi ấy, phát triển tới một trình độ nhất
định nào đó thì... tất cả những cái đó đều biến thành xiềng xích. Phải đập tan
những xiềng xích ấy... Thay vào đó là sự cạnh tranh tự do, với một chế độ xã hội
và chính trị thích ứng, với sự thống trị kinh tế và chính trị của giai cấp tư sản”(7).
Như vậy, sự ra đời của phương thức sản xuất tư bản là tất yếu khách quan và là
bước tiến vĩ đại trong tiến trình phát triển lịch sử - xã hội và mặc dù quan hệ sản
xuất tư bản chủ nghĩa đã giải phóng lực lượng sản xuất. Song, thực ra đó chỉ là sự
thay thế chế độ sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất của giai cấp địa chủ, bằng chế độ
sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất của giai cấp tư sản, thay thế phận làm thuê, làm
mướn của người nông nô cho địa chủ bằng cuộc đời làm thuê của giai cấp công
nhân cho giai cấp tư sản. Vì thế, mâu thuẫn về lợi ích giữa giai cấp tư sản và vô sản
lại tương tự như địa chủ và nông nô tiếp tục diễn ra trong lòng xã hội tư bản chủ
nghĩa. Mâu thuẫn này không thể giải quyết trong xã hội tư bản và là nguyên nhân
của cuộc đấu tranh giữa giai cấp tư sản và vơ sản. Bởi vậy: “những vũ khí mà giai
cấp tư sản đã dùng để đánh đổ chế độ phong kiến thì ngày nay quay lại đập vào
chính ngay giai cấp tư sản”(8). Nghĩa là, lịch sử đã tạo ra chủ nghĩa tư bản hiện đại

và đến lượt nó lại trở thành vật cản của văn minh nhân loại. Đồng thời các ông
khẳng định, trong xã hội tư bản chủ nghĩa, tất cả các giai cấp, các tầng lớp trung
gian bị bóc lột đều đấu tranh chống lại giai cấp tư sản. Nhưng, “Trong tất cả các
giai cấp hiện đang đối lập với giai cấp tư sản thì chỉ có giai cấp vơ sản là giai cấp

9


thực sự cách mạng. Tất cả các giai cấp khác đều suy tàn và tiêu vong cùng với sự
phát triển của đại công nghiệp”[9]. Đây là một trong những tư tưởng cơ bản của lý
luận đấu tranh giai cấp của chủ nghĩa Mác. Sau này V.I Lê-nin cũng đã khẳng định:
“Điểm chủ yếu trong học thuyết của Mác là ở chỗ nó đã làm sáng tỏ vai trị lịch sử
thế giới của giai cấp vô sản”[10].
Sứ mệnh lịch sử của giai cấp vô sản không phải là “ý muốn nhân tạo”, hoặc
“lựa đặt ngông cuồng” của C.Mác mà do địa vị kinh tế - xã hội khách quan quy
định. Bởi, giai cấp vô sản là sản phẩm của nền đại công nghiệp, đại diện cho
phương thức sản xuất tiên tiến của thời đại, là đại biểu chân chính duy nhất cho lợi
ích tồn xã hội, là một giai cấp cách mạng và duy nhất chỉ có nó mới có tính triệt
để cách mạng, tự giải phóng cho mình và giải phóng cho xã hội. Nói cách khác,
giai cấp vơ sản khơng thể giải phóng mình nếu khơng đồng thời giải phóng tồn xã
hội.
Tiến trình của cuộc đấu tranh giai cấp mà C.Mác chỉ ra diễn ra theo hai
bước. Trước hết là giai cấp vô sản liên hiệp lại, thành lập các đồn thể, tạo điều
kiện cho sự ra đời chính đảng vơ sản. Dưới sự lãnh đạo của chính đảng vô sản, giai
cấp vô sản dùng bạo lực lật đổ tồn bộ chính quyền tư sản. Sau khi đạt được chính
quyền “giai cấp vơ sản sẽ dùng sự thống trị của mình để từng bước đoạt lấy tồn
bộ tư bản trong tay giai cấp tư sản, để tập trung tất cả những công cụ sản xuất vào
tay nhà nước, tức là giai cấp vô sản đã được tổ chức thành giai cấp thống trị” [11].
Tuy nhiên, trong một số tác phẩm đầu đời, C.Mác chưa thấy được tính phức tạp
của cuộc đấu tranh giai cấp. Do vậy, sau khi tổng kết thực tiễn đấu tranh giai cấp

của các nước Pháp, Đức, đặc biệt là Cơng xã Pa-ri, C.Mác đã có những bổ sung lý
luận về đấu tranh giai cấp cụ thể hơn khi ông khẳng định: nông dân là đồng minh
tự nhiên với giai cấp vô sản, “công nhân Pháp không thể tiến lên được một bước
nào, và cũng không thể đụng đến một sợi tóc nào của chế độ tư sản, trước khi mà
đông đảo nhân dân đứng giữa giai cấp vô sản và giai cấp tư sản, tức là nông dân và
giai cấp tiểu tư sản”[12] và trong cuộc đấu tranh giai cấp sắp tới, giai cấp vô sản
khơng phải là hồn thiện bộ máy nhà nước sẵn có mà phải “đập tan” bộ máy nhà
nước đó, đồng thời phải tiến hành cách mạng không ngừng. Điều này cho thấy, lý

10


luận về nhà nước của giai cấp vô sản trong cuộc đấu tranh giai cấp là bước tiến dài
so với các tác phẩm viết vào đêm trước của cách mạng 1848.
Cũng thông qua việc tổng kết thực tiễn phong trào đấu tranh giai cấp giai
đoạn 1848 - 1851, C.Mác đã khẳng định: để thực hiện được sứ mệnh lịch sử của
mình, giai cấp vơ sản phải thực hiện cách mạng khơng ngừng và sự chun chính
giai cấp - chun chính vô sản, “Chủ nghĩa xã hội này là lời tuyên bố cách mạng
khơng ngừng, là chun chính giai cấp của giai cấp vơ sản, coi đó là giai đoạn q
độ tất yếu để đi đến xóa bỏ những khác biệt giai cấp nói chung, xóa bỏ tất cả
những quan hệ sản xuất làm cơ sở cho những sự khác biệt ấy, xóa bỏ tất cả những
mối quan hệ xã hội thích ứng với những quan hệ sản xuất đó, để đi đến cải biến tất
cả những tư tưởng nảy sinh ra từ những quan hệ sản xuất đó” [13]. Điều đó cho
thấy, từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội khơng thể khơng có một thời kỳ q
độ về chính trị. Nhà nước của thời kỳ quá độ này là nền chun chính của giai cấp
vơ sản và giữa xã hội tư bản và xã hội cộng sản có một thời kỳ cải biến cách mạng
từ xã hội trước đến xã hội sau. Tương ứng với thời kỳ ấy là một thời kỳ q độ
chính trị trong đó nhà nước khơng thể làm khác hơn là chun chính cách mạng
của giai cấp vô sản. C.Mác viết: “Giữa xã hội tư bản chủ nghĩa và xã hội cộng sản
chủ nghĩa là một thời kỳ cải biến cách mạng từ xã hội nọ sang xã hội kia. Thích

ứng với thời kỳ ấy là một thời kỳ quá độ chính trị, và nhà nước của thời kỳ ấy
không thể là cái gì khác hơn là nền chun chính cách mạng của giai cấp vô
sản”[14].
Như vậy, qua một số các tác phẩm của mình, C.Mác đã nêu những luận điểm
quan trọng về giai cấp, đấu tranh giai cấp là: sự xuất hiện giai cấp trong xã hội là
tất yếu khách quan do sự phát triển của lực lượng sản xuất dẫn tới chế độ chiếm
hữu tư nhân về tư liệu sản xuất; trong xã hội có giai cấp tất yếu sẽ dẫn đến đấu
tranh giai cấp; giai cấp vơ sản chỉ hồn thành sứ mệnh lịch sử của mình khi hội tụ
đủ điều kiện khách quan và chủ quan cần thiết. Điều kiện khách quan là sự phát
triển mạnh mẽ của lực lượng sản xuất, của nền đại công nghiệp, quy định sứ mệnh
lịch sử của giai cấp vô sản. Điều kiện chủ quan là giai cấp vô sản phải tập hợp
được liên minh đông đủ lực lượng, liên minh với nông dân và tiểu tư sản, xây dựng

11


chính Đảng Cộng sản, có hệ tư tưởng tiến bộ của mình và chịu sự lãnh đạo của
Đảng Cộng sản. Thực hiện cách mạng không ngừng. Sau khi cách mạng thắng lợi,
giai cấp vô sản phải đập tan nhà nước tư sản, thành lập nhà nước vô sản và thực
hiện nền chun chính vơ sản trong nhà nước vơ sản ở thời kỳ quá độ. Trong thư
gửi G.Vây-đơ-mây-e ngày 05-3-1852, C.Mác đã khái quát lý luận về giai cấp của
mình rất ngắn gọn, khoa học và đầy đủ như sau:
“1. Sự tồn tại của các giai cấp chỉ gắn liền với những giai đoạn phát triển
lịch sử nhất định của sản xuất.
2. Cuộc đấu tranh giai cấp nhất thiết sẽ dẫn đến chun chính vơ sản.
3. Bản thân nền chun chính này chỉ là bước quá độ tiến tới thủ tiêu tất cả
mọi giai cấp và tiến tới một xã hội không giai cấp”[15].
Khẳng định điều này, C.Mác cho rằng, cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản là
nhằm giải phóng con người khỏi chế độ bóc lột tư bản chủ nghĩa và xóa bỏ hồn
tồn chế độ người bóc lột người. Do vậy, đây là cuộc đấu tranh gay go và phức tạp

nhất trong lịch sử. Cuộc đấu tranh này tất yếu dẫn đến chun chính vơ sản.
Nhưng, chun chính vơ sản khơng phải là mục đích cuối cùng cuộc đấu tranh của
giai cấp vơ sản. Nó chỉ là bước quá độ để tiến tới thủ tiêu mọi giai cấp, tiến tới xã
hội khơng có giai cấp. Trong thời kỳ quá độ, giai cấp vô sản cần phải sử dụng nền
chun chính của mình để tiếp tục cuộc đấu tranh trong điều kiện mới. Như vậy,
ngay từ khi giai cấp vơ sản ra đời thì cuộc đấu tranh của nó với giai cấp tư sản và
các giai cấp bóc lột khác cũng xuất hiện. Cuộc đấu tranh đó diễn ra thường xuyên,
liên tục cả khi giai cấp vô sản chưa giành được chính quyền từ tay giai cấp thống
trị cũ, lẫn khi đã thiết lập được chính quyền cách mạng của mình và sử dụng chính
quyền ấy như một công cụ để xây dựng xã hội mới. Tuy nhiên, nội dung và hình
thức đấu tranh giai cấp ở những thời kỳ cách mạng khác nhau lại có sự khác nhau
do điều kiện lịch sử cụ thể quy định.

12


Chương 2.
NỘI DUNG CHỦ YẾU CỦA ĐẤU TRANH GIAI CẤP Ở VIỆT NAM
VÀ SỰ VẬN DỤNG TRONG CÔNG CUỘC ĐỔI MỚI HIỆN NAY
2.1. Những đặc điểm cơ bản của vấn đề đấu tranh giai cấp ở nước ta
hiện nay
2.1.1.Đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay nảy sinh từ yêu cầu khách
quan của sự phát triển kinh tế
Mâu thuẫn cơ bản (xét đến cùng) quyết định sự vận động, phát triển của xã
hội đó là mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất với tính chất quốc tế hóa ngày càng
cao với quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa. Xét về mặt xu hướng, quan hệ sản xuất
cũ sẽ trở thành xiềng xích, trói buộc lực lượng sản xuất, muốn có phương thức sản
xuất mới buộc phải xóa bỏ quan hệ sản xuất cũ. C.Mác khẳng định: Tất cả các
cuộc đấu tranh chính trị đều là đấu tranh giai cấp và tất cả các cuộc đấu tranh giải
phóng giai cấp, dù dưới hình thức chính trị tất yếu của chúng thế nào đi nữa - vì

bất cứ cuộc đấu tranh giai cấp nào cũng đều là đấu tranh chính trị - xét đến cùng,
đều xoay quanh vấn đề giải phóng về kinh tế. Cho nên, mục tiêu đấu tranh giai cấp
là giải quyết lợi ích kinh tế, nếu khơng giải quyết được lợi ích kinh tế thì quyền lực
chính trị cũng dần dần mất đi và động lực của sự phát triển xã hội nằm ngay trong
chính phương thức sản xuất với việc giải quyết mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất
và quan hệ sản xuất.
Trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta phải nhận thức rõ tính
tất yếu của đấu tranh giai cấp. Đó là khi giai cấp vơ sản giành được chính quyền
nhưng mới chỉ thắng giai cấp tư sản về mặt chính trị, trong khi giai cấp tư sản vẫn
cịn lực lượng, vẫn tìm mọi cách giành lại địa vị đã mất. Vì vậy, giai cấp vơ sản
phải tiếp tục đấu tranh để củng cố thắng lợi, xây dựng xã hội mới và đó là sứ mệnh
lịch sử của giai cấp vô sản. Và để thực hiện được sứ mệnh lịch sử này đòi hỏi phải
tăng cường vai trò lãnh đạo và chất lượng lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam,
phát huy cao độ tinh thần cách mạng của quần chúng nhân dân. Đảng phải phát
huy sức mạnh tổng hợp của mọi giai tầng trong xã hội vì mục tiêu phát triển kinh

13


tế, chuyển từ nền kinh tế lạc hậu sang nền kinh tế hiện đại theo hướng cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa. Để thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế, Đảng ta đã chủ trương
phát triển mạnh mẽ nền kinh tế nhiều thành phần vận động theo cơ chế thị trường,
có sự quản lí của Nhà nước - nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Chính điều đó dẫn đến cơ cấu xã hội - giai cấp biến đổi; do đó, đấu tranh giai cấp
trong nền kinh tế nhiều thành phần mang tính tất yếu khách quan, vì nó tồn tại
những xu hướng, lợi ích vừa thống nhất, vừa đối lập, đấu tranh với nhau.
Tuy nhiên, trong xã hội có giai cấp thì đấu tranh giai cấp không phải là động
lực duy nhất để thúc đẩy xã hội phát triển, mặc dù nó là động lực rất quan trọng, là
“đòn bẩy vĩ đại của cuộc cách mạng hiện đại”. Ngồi đấu tranh giai cấp ra cịn
nhiều động lực khác như: đạo đức, tư tưởng, văn hóa, giáo dục… vị trí, vai trị của

mỗi động lực là khác nhau. Nhận thức được điều này sẽ giúp chúng ta sẽ tránh
được tư tưởng tuyệt đối hóa đấu tranh giai cấp.
1.2.2. Đấu tranh dân tộc, đấu tranh giai cấp, đấu tranh tơn giáo gắn bó
chặt chẽ, đan xen lẫn nhau diễn ra hết sức cam go, quyết liệt và lâu dài
Xét trong mối quan hệ giai cấp và dân tộc, dân tộc khơng được độc lập thì
mọi giai cấp đều bị nơ dịch. Cho nên, giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc phải
gắn bó chặt chẽ với nhau. Do đó, dân tộc Việt Nam muốn có sức mạnh để xây
dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, cần tiếp tục cuộc đấu tranh
giai cấp, đấu tranh dân tộc. Đảng ta đã nhận định rằng: Mặc dù chủ nghĩa xã hội
đang đứng trước những thử thách đầy nghiêm trọng có sự thụt lùi, thối bộ của một
số nước nhưng niềm tin vào chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản vẫn cịn. Lồi
người tiến bộ ngày càng nhận thức rõ hơn giá trị đích thực của chân lí độc lập, dân
tộc dân chủ hịa bình và tiến bộ xã hội.
Hiện nay, nước ta đang quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua chế độ tư bản
chủ nghĩa với việc thực hiện nền kinh tế nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế
thị trường có sự quản lí thống nhất của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ
nghĩa. Như vậy, với nền kinh tế đan xen nhiều loại hình sở hữu khác nhau cho nên
lợi ích kinh tế giữa các giai cấp cũng khác nhau. Đặc biệt, mâu thuẫn chủ yếu nổi
lên là giữa phát triển kinh tế nhiều thành phần, phát triển kinh tế thị trường với việc

14


giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa. Đất nước bước vào thời kì đẩy mạnh CNH,
HĐH thì nhiệm vụ ngăn chặn, đẩy lùi xu hướng đi chệch hướng xã hội chủ nghĩa
trên mọi lĩnh vực; trong đó, lĩnh vực kinh tế giữ vai trị hàng đầu, có ý nghĩa sống
cịn của chế độ xã hội chủ nghĩa. Chỉ có giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa thì
đất nước mới có nền độc lập dân tộc thực sự và trọn vẹn, quốc phòng và an ninh
quốc gia mới được củng cố và tăng cường, mới đẩy lùi được tệ quan liêu và tham
nhũng, buôn lậu và làm thất bại âm mưu “chiến lược diễn biến hịa bình” của các

thế lực thù địch. Cuộc đấu tranh giai cấp trong thời kì quá độ ở nước ta hiện nay
thực chất là cuộc đấu tranh chống xu hướng tự phát lên tư bản chủ nghĩa với giữ
vững độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Cần nhận thức và quan niệm đúng đắn
về vị trí, vai trị của các giai cấp và các tầng lớp xã hội; khắc phục xu hướng tuyệt
đối hóa thành phần giai cấp, dân tộc trong mọi lĩnh vực. Cho nên, Đảng và Nhà
nước cần có đường lối chiến lược và sách lược đúng đắn, xử lí có hiệu quả các vấn
đề giai cấp, vấn đề dân tộc, vấn đề tôn giáo, nhân quyền không để các thế lực thù
địch lợi dụng chống phá.
Cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay là làm sao phát huy được chủ
nghĩa yêu nước và truyền thống dân tộc, tăng cường và huy động được mọi nguồn
lực dân tộc của khối đoàn kết toàn dân, để phát triển KT- XH, chống nghèo nàn lạc
hậu, giải quyết tốt chính sách xã hội, quan tâm phát triển KT-XH vùng sâu, vùng
xa, biên giới, hải đảo một cách bền vững. Nhằm giữ vững độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội, đẩy lùi những nguy cơ mà Đảng Cộng sản Việt Nam đã xác định, báo
cáo chính trị tại Đại hội IX của Đảng đã khẳng định: Nội dung chủ yếu của đấu
tranh giai cấp trong giai đoạn hiện nay ở nước ta là thực hiện thắng lợi sự nghiệp
CNH, HĐH theo định hướng xã hội chủ nghĩa, khắc phục tình trạng nước nghèo,
kém phát triển; thực hiện công bằng xã hội, chống áp bức, bất công; đấu tranh,
ngăn chặn và khắc phục những tư tưởng và hành động tiêu cực, sai trái; đấu tranh
làm thất bại mọi âm mưu và hành động chống phá của các thế lực thù địch; bảo vệ
độc lập dân tộc, xây dựng nước ta thành một nước xã hội chủ nghĩa phồn vinh,
nhân dân hạnh phúc.

15


Đảng ta thừa nhận: hiện nay và trong cả suốt thời kì q độ ở nước ta cịn tồn tại
một cách khách quan các giai cấp và đấu tranh giai cấp. Vì vậy, sẽ là chủ quan, sai
lầm nếu xóa nhòa ranh giới giữa các giai cấp, phủ nhận đấu tranh giai cấp hoặc
hiểu một cách phiến diện cực đoan về đấu tranh giai cấp, tuyệt đối hóa mặt bạo

lực, trấn át của đấu tranh giai cấp… cũng không nên hiểu đấu tranh giai cấp là điều
hịa lợi ích giữa các giai cấp.
1.2.3. Đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay là một phức hợp, diễn ra trên
tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội (kinh tế, chính trị, tư tưởng lí luận, quốc
phịng an ninh, trật tự an toàn xã hội và đối ngoại)
Để thực hiện thắng lợi cuộc đấu tranh giai cấp, chúng ta cần đồng thời thực
hiện hai nhiệm vụ chiến lược, đó là xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.
Về kinh tế: Trọng tâm là phát triển lực lượng sản xuất, thực hiện CNH, HĐH
đất nước; cho phép các thành phần kinh tế cạnh tranh lành mạnh, lợi ích của các
thành phần kinh tế thống nhất với lợi ích của đất nước, thống nhất với lợi ích quốc
gia, dân tộc. Đảng ta khẳng định: Ngồi lợi ích của dân tộc, của Tổ quốc, thì Đảng
khơng có lợi ích gì khác.
Về đối ngoại: Việt Nam muốn là bạn với các nước và các dân tộc trên thế
giới với tinh thần đa phương hóa, đa dạng hóa trong mối quan hệ quốc tế nhưng
phải đảm bảo giữ vững độc lập chủ quyền quốc gia với tinh thần độc lập dân tộc và
tự lực tự cường.
Về quốc phòng an ninh: Giữ vững an ninh quốc gia và trật tự xã hội, ngăn
chặn âm mưu của các thế lực thù địch gây mất ổn định chính trị nhằm chuyển hóa
con đường xã hội chủ nghĩa ở nước ta.
Về tư tưởng - lí luận: Cuộc đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng - lí luận vẫn
diễn ra phức tạp và gay gắt. Phải thắng được “giặc dốt” để giữ vững nền tảng tư
tưởng của Đảng, phải có trình độ cao, có năng lực hành động tốt, có khả năng phê
phán, loại bỏ ảnh hưởng của những tư tưởng sai trái thù địch. Phải thường xuyên
nghiên cứu, bổ sung và phát triển lí luận Mác - Lênin một cách sáng tạo, phù hợp.
1.2.4. Đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay phải đổi mặt với nhiều nguy
cơ, trong đó có nguy cơ “diễn biến hịa bình” “Diễn biến hịa bình” do các thế

16

lực thù địch gây ra làm xuất hiện tình trạng “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”
trong nội bộ ta.
Thực chất của “diễn biến hịa bình” là cuộc chiến tranh kiểu mới, sử dụng
tổng hợp nhiều phương thức, thủ đoạn, lực lượng, phương tiện… khác nhau, tiến
công vào nước ta trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội để chống phá tồn
diện nước ta về kinh tế, chính trị, văn hóa, tư tưởng… nhằm chuyển hóa nội bộ
nước ta. Với phương châm “không đánh mà thắng” sự nguy hiểm của chiến lược
“diễn biến hịa bình” thể hiện ở chỗ, chúng lấy địn chiến tranh tâm lí và lí luận để
tiến công, làm cho ta mất cảnh giác, ru ngủ ý chí đấu tranh, gây mơ hồ chính trị,
giai cấp, tạo dần khoảng trống trong ý thức hệ, thẩm thấu dần lối sống tư sản, xa
rời chuẩn mực đạo đức truyền thống, truyền bá hệ tư tưởng tư sản vào trong đời
sống chính trị, tinh thần, làm thay đổi ý thức hệ của họ tiến tới nhằm xóa bỏ chế độ
xã hội chủ nghĩa bằng “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, khi có điều kiện kết hợp
với bạo loạn lật đổ. Tất cả những thủ đoạn mà các thế lực thù địch sử dụng cho
thấy cuộc đấu tranh giai cấp hiện nay so với trước đây không kém phần quyết liệt
và phức tạp. Đối với các nước xã hội chủ nghĩa, nó thể hiện cả trong việc bảo vệ lí
tưởng cộng sản, chủ nghĩa Mác - Lênin và trong việc giữ vững định hướng xã hội
chủ nghĩa. Trong điều kiện “mở cửa” và hội nhập quốc tế, Đảng càng phải đề cao
cảnh giác, mài sắc ý chí cách mạng, kiên định lập trường giai cấp, nhận dạng thật
rõ các hành động và âm mưu thù địch để có biện pháp đấu tranh có hiệu quả.
2.2. Thực chất đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay
Thực chất đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay là đấu tranh chống khuynh
hướng tự phát tư bản chủ nghĩa và các thế lực thù địch, bảo vệ độc lập dân tộc và
xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Về nội dung chủ yếu của cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta, Văn kiện Đại
hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX khẳng định: “Nội dung chủ yếu của đấu tranh
giai cấp trong giai đoạn hiện nay là thực hiện thắng lợi sự nghiệp cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa theo định hướng xã hội chủ nghĩa, khắc phục tình trạng nước nghèo,
kém phát triển; thực hiện công bằng xã hội, chống áp bức bất công; đấu tranh ngăn

17


chặn và khắc phục những tư tưởng và hành động tiêu cực, sai trái; đấu tranh làm
thất bại mọi âm mưu và hành động chống phá của các thế lực thù địch”(16).
Theo đó, thực hiện thắng lợi sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa theo
định hướng xã hội chủ nghĩa, khắc phục tình trạng nước nghèo, kém phát triển
chính là nội dung kinh tế của cuộc đấu tranh giai cấp. Thực hiện đấu tranh giai cấp
trong lĩnh vực kinh tế thực chất là để phát triển mạnh mẽ lực lượng sản xuất, phát
triển mọi tiềm năng để chuẩn bị cơ sở vật chất - kinh tế để xây dựng chủ nghĩa xã
hội. Hiện nay, đấu tranh giai cấp trong lĩnh vực kinh tế là thực hiện thắng lợi sự
nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa theo định hướng xã hội chủ nghĩa, khắc phục
tình trạng nước nghèo, kém phát triển; phát triển lực lượng sản xuất và xây dựng,
hoàn thiện từng bước quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa; bỏ qua việc xác lập địa vị
thống trị của quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa; cuộc đấu tranh chống áp bức, bóc
lột, bất cơng, bảo vệ lợi ích kinh tế cơ bản của toàn thể nhân dân lao động. Trong
điều kiện hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng thì nội dung của đấu tranh giai cấp
là duy trì được chế độ kinh tế của chủ nghĩa xã hội, xây dựng nền kinh tế độc lập
tự chủ, chống sự áp đặt, can thiệp và chi phối của các tập đồn kinh tế, tài chính
của các nước tư bản chủ nghĩa và các khuynh hướng tự phát tư bản chủ nghĩa trong
lĩnh vực kinh tế. Thực hiện quản lý chặt chẽ sự sản xuất, phân phối thu nhập, lưu
thông tiền tệ, nộp thuế... thông qua kiểm kê, kiểm soát, kỷ luật lao động, phát hiện
kịp thời và đấu tranh chống các hiện tượng tiêu cực trong kinh tế; khắc phục tình
trạng phân tầng, bất cơng xã hội và những tác động tiêu cực từ kinh tế thị trường...
Ngoài nội dung trên, đấu tranh giai cấp còn nhằm đấu tranh với các thế lực
thù địch để bảo vệ Đảng, bảo vệ Nhà nước xã hội chủ nghĩa; xây dựng nhà nước xã
hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân, chun chính với các thế
lực đi phá hoại chính quyền, đi ngược lại với lợi ích của nhân dân. Đấu tranh làm
thất bại mọi âm mưu và hành động chống phá của các thế lực thù địch, “chống diễn
biến hịa bình” và các chiêu bài chính trị khác, bảo vệ độc lập dân tộc; vạch trần

những biến tướng của chủ nghĩa cơ hội, chủ nghĩa xét lại trong phong trào cộng
sản và công nhân quốc tế; truyền bá thế giới quan khoa học, cách mạng của chủ
nghĩa Mác Lênin; xây dựng đời sống tinh thần lành mạnh; phát huy được tính tích

18


cực cách mạng của quần chúng nhân dân trong quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc; đấu tranh bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, bảo vệ đường lối, chính sách của
Đảng, pháp luật của Nhà nước; thực hiện công bằng xã hội, chống áp bức bất công,
xây dựng nước ta thành một nước xã hội chủ nghĩa phồn vinh nhân dân hạnh phúc.
Cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta có sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt
Nam. Ngay từ khi ra đời Đảng Cộng sản Việt Nam đã trở thành nơi hội tụ mọi ước
nguyện của nhân dân lao động nhằm thực hiện giành độc lập dân tộc và xây dựng
chủ nghĩa xã hội. Đảng nhân danh lợi ích của tồn dân tộc để lãnh đạo sự nghiệp
cách mạng trong thời kỳ đấu tranh giải phóng dân tộc, trở thành Đảng cầm quyền
trong điều kiện đất nước thống nhất. Đảng có đường lối chính trị đúng đắn, khoa
học trên nền tảng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, do vậy, chỉ
có sự lãnh đạo của Đảng mới đảm bảo cho sự thắng lợi của cuộc đấu tranh giai cấp
và thắng lợi chung của sự nghiệp cách mạng.
Trong cuộc đấu tranh giai cấp, giai cấp vô sản liên minh chiến lược với các
giai cấp lao động khác, có lợi ích cơ bản khơng đối kháng với mình, trước hết là
giai cấp nơng dân. Mở rộng được liên minh giai cấp là cơ sở để giai cấp cơng nhân
duy trì và mở rộng vai trị lãnh đạo của mình đối với tồn xã hội. Đồng thời, giai
cấp công nhân mở rộng quan hệ quốc tế trên tinh thần chủ động, linh hoạt, mềm
dẻo, nhằm tranh thủ những nguồn lực để phát triển đất nước đồng thời tranh thủ sự
giúp đỡ quốc tế đối với sự nghiệp cách mạng của nước ta.
2.3. Vận dụng lý luận về giai cấp và đấu tranh giai cấp vào trong công
cuộc đổi mới của Việt Nam hiện nay
Vận dụng lý luận về giai cấp và đấu tranh giai cấp của C.Mác để giải quyết

vấn đề này ở nước ta hiện nay cần quán triệt một số vấn đề có ý nghĩa phương
pháp luận sau:
Một là, phải bám sát điều kiện lịch sử - xã hội cụ thể Việt Nam trong giai
đoạn hiện nay. Đấu tranh giai cấp là một quá trình phức tạp trong sự vận động của
lịch sử - xã hội, một xu thế tất yếu, khách quan của xã hội có giai cấp. Q trình
này khơng phụ thuộc vào việc người ta có quan niệm như thế nào về nó. Mà muốn
đưa ra những kết luận khái quát đúng đắn về nó, cần phải nghiên cứu những sự

19


kiện lịch sử cụ thể, phân tích sự vận động của các sự kiện lịch sử đó một cách tỉ
mỉ, chi tiết với một thái độ khách quan, biện chứng. Những phân tích của C.Mác
về các sự kiện lịch sử ở Pháp những năm 1848 - 1850, 1851 và 1871 đã chứng tỏ
điều đó.
Trong điều kiện hiện nay ở Việt Nam, Đảng ta chủ trương phát triển kinh tế
nhiều thành phần nhằm tạo điều kiện để mọi giai cấp, mọi tầng lớp trong xã hội có
thể phát huy hết tiềm năng của mình, góp phần làm cho dân giàu, nước mạnh, dân
chủ, cơng bằng, văn minh. Trong bối cảnh đó, có quan điểm cho rằng, khơng nên
đặt vấn đề đấu tranh giai cấp vì nó sẽ dẫn đến phân tán lực lượng, chia rẽ lực
lượng. Đây là một quan điểm khơng đúng, vì sự tồn tại của các thành phần kinh tế
tức là còn sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất, có nghĩa là cịn tồn tại các giai cấp
trong xã hội, do vậy không thể loại bỏ đấu tranh giai cấp. Đấu tranh giai cấp cũng
là một tất yếu khách quan trong mọi xã hội có giai cấp. Sẽ là ảo tưởng nếu cho
rằng: xã hội Việt Nam hiện nay khơng cịn sự khác biệt giai cấp, khơng cịn mâu
thuẫn giai cấp, khơng cịn đấu tranh giai cấp. Nhưng, cũng sẽ là sai lầm nếu phân
chia các giai cấp trong xã hội Việt Nam hiện nay thành hai lực lượng đối kháng về
mặt lợi ích. Việc nhận thức đúng đắn tính chất, nội dung của cuộc đấu tranh giai
cấp ở nước ta hiện nay sẽ giúp chúng ta xử lý một cách khoa học mối quan hệ xã
hội - giai cấp, đưa sự nghiệp đổi mới tới thắng lợi.

Hai là, Việt Nam là nước đã giành được chính quyền về tay giai cấp cơng
nhân và sau khi có chính quyền, cuộc đấu tranh của giai cấp cơng nhân vẫn phải
tiếp tục trong điều kiện mới, với tính chất gay go, phức tạp, có mặt ngày càng gay
gắt hơn. Mục tiêu đấu tranh của giai cấp công nhân cũng thay đổi, từ mục tiêu tất
cả để giành chính quyền chuyển sang mục tiêu cơ bản và chủ yếu là phát triển kinh
tế nhằm giữ vững thành quả cách mạng. Do vậy, thực chất cuộc đấu tranh giai cấp
ở Việt Nam hiện nay là phát triển lực lượng sản xuất đạt tới trình độ cao, đồng thời
từng bước xây dựng quan hệ sản xuất tiến bộ, phù hợp với trình độ mới của lực
lượng sản xuất. Bởi theo C.Mác, nguyên nhân sâu xa của đấu tranh giai cấp là mâu
thuẫn giữa quan hệ sản xuất không phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng
sản xuất.

20


Nguyên nhân sâu xa ra đời giai cấp cũng là do sự phát triển của lực lượng
sản xuất và yêu cầu khách quan đầu tiên để xã hội khơng cịn tồn tại giai cấp, xóa
bỏ giai cấp cũng là do lực lượng sản xuất phát triển tới trình độ rất cao. Trong khi
Việt Nam hiện nay đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội từ một xuất phát điểm thấp,
tuy đã qua vài thập kỷ xây dựng, phát triển kinh tế nhưng trình độ lực lượng sản
xuất vẫn cịn thấp kém và phát triển không đồng đều giữa các vùng, miền. Vì vậy,
nhiệm vụ trước mắt là phát triển lực lượng sản xuất đạt tới trình độ cao. Bên cạnh
đó, cần lựa chọn hình thức quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ đa dạng, phức tạp
của Việt Nam hiện nay.
Ba là, trong cơ cấu giai cấp - xã hội ở Việt Nam hiện nay, ngồi giai cấp
cơng nhân, nơng dân, tầng lớp trí thức và các tầng lớp nhân dân lao động khác, cịn
có bộ phận tư sản, tiểu tư sản, các thế lực thù địch chống phá chủ nghĩa xã hội. Với
kết cấu giai cấp đó, tất yếu nảy sinh mâu thuẫn giữa lợi ích của những người lao
động làm thuê với tầng lớp tư sản và mâu thuẫn giữa sự phát triển tự giác (có mục
đích, có điều khiển) theo con đường xã hội chủ nghĩa với khuynh hướng tự phát đi

lên chủ nghĩa tư bản. Trong điều kiện đó, chính quyền giai cấp vơ sản phải tiếp tục
sử dụng phương pháp cách mạng không ngừng, sử dụng chun chính vơ sản của
mình để đập tan mọi âm mưu của các thế lực thù địch, đồng thời định hướng chính
trị cho phù hợp với mục tiêu chủ nghĩa xã hội mà Đảng và Nhân dân ta đã chọn.
Hay nói cách khác, cần sử dụng tổng hợp, linh hoạt các hình thức đấu tranh, trong
đó có hồ bình và bạo lực, giáo dục thuyết phục với pháp chế và hành chính. Sử
dụng hình thức đấu tranh nào tuỳ thuộc vào điều kiện, hoàn cảnh cụ thể. Đặc biệt,
điều kiện mới hiện nay, không được cường điệu cuộc đấu tranh giai cấp, dẫn đến
sự rụt rè, không dám đổi mới; đồng thời, không được coi nhẹ, xem thường đấu
tranh giai cấp, dẫn đến mơ hồ, mất cảnh giác.
Muốn đạt được mục tiêu xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội, muốn đảm bảo
thắng lợi trong cuộc đấu tranh chống lại các thế lực thù địch, thì giai cấp công nhân
Việt Nam phải xây dựng, củng cố và phát huy được khối liên minh giữa giai cấp
công nhân - nơng dân và tầng lớp trí thức. Phải củng cố và tăng cường được sự

21


lãnh đạo của giai cấp công nhân thông qua Đảng Cộng sản Việt Nam. Đặc biệt, giai
cấp công nhân phải nắm vững cơng cụ chun chính của mình, tức là phải xây
dựng nhà nuớc xã hội chủ nghĩa vững mạnh, trở thành một công cụ trấn áp các thế
lực đi ngược lại lợi ích của nhân dân.

22


KẾT LUẬN
Trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam hiện nay, đấu tranh
giai cấp không những khơng mất đi mà cịn diễn ra rất phức tạp, đòi hỏi mỗi chúng
ta cần nhận thức sâu sắc, có bản lĩnh chính trị vững vàng, có khả năng tư duy lí

luận tốt, có khả năng phân tích, đánh giá tình hình nắm bắt quy luật vận động, củng
cố lập trường giai cấp cơng nhân, có niềm tin khoa học, kiên quyết và sáng suốt
đấu tranh chống lại các quan điểm sai trái của các thế lực thù địch như Đảng ta đã
khẳng định: Cuộc đấu tranh của nhân dân các nước vì hịa bình, độc lập dân tộc,
dân chủ, phát triển và tiến bộ xã hội dù gặp nhiều khó khăn, thách thức, nhưng sẽ
có những bước tiến mới. Theo quy luật tiến hóa lịch sử, lồi người nhất định sẽ
tiến lên chủ nghĩa xã hội. Đấu tranh giai cấp là quy luật chung thúc đẩy sự vận
động và phát triển của xã hội có giai cấp. Việc hiểu và vận dụng đúng quy luật
trong công cuộc đổi mới và xây dựng đất nước sẽ là điều kiện để đảm bảo sự thành
công của chúng ta trên con đường xây dựng một nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa
phồn vinh, hạnh phúc.

23


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
(1), (5), (15) C.Mác và Ph. Ăng-ghen: Tồn tập, t.3, Nxb. Chính trị quốc gia, H. 1995, tr.40; 49;
662
(2) C.Mác và Ph. Ăngghen: Sđd, t.28, tr.662.
(3), (4) C.Mác và Ph. Ăngghen: Sđd, t.20, tr.390, 391
(6) C.Mác và Ph. Ăngghen: Sđd, t.13, tr.15
(7), (8), (9), (11) C.Mác và Ph. Ăng-ghen: Sđd, t.4, tr.603 - 604, 605, 610, 626
(10) V.I. Lê-nin: Toàn tập, t. 23, Nxb. Tiến bộ, Mátxcơva, 1980, tr. 1
(12), (13) C.Mác và Ph. Ăng-ghen: Sđd, t.7, tr. 30, 126
(14) C.Mác và Ph. Ăng-ghen: Sđd, t.19, tr. 47
(16) Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb. Chính trị
quốc gia, H.2001, tr.22-23.

1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
IX: Nhà xuất bản Chính trị quốc gia.

2. Hỏi – Đáp về triết học Mác-Lênin (2021): Nhà xuất bản Thanh niên.
3. Bộ GD-ĐT (2016). Giáo trình Những ngun lí cơ bản của Chủ nghĩa Mác
- Lênin. NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật.
5. Lý luận của C.Mác về đấu tranh giai cấp và ý nghĩa của nó ở Việt Nam
hiện nay: Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam (PGS.TS. Lê Thị Thanh Hà, Học
Viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh).
6. “Cần phản bác những quan điểm xuyên tạc, phủ nhận chủ nghĩa Mác Lênin về đấu tranh giai cấp”, TS Lê Thị Chiên - Học viện Chính trị quốc gia Hồ
Chí Minh.
7. “Vấn đề giai cấp và đấu tranh giai cấp trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa
xã hội ở việt nam hiện nay”, Hoàng Thị Thúy - Học viện Chính trị Cơng an Nhân
dân.

24