Bệnh nhân hen được kiểm soát hoàn toàn từ bậc 4 về bậc 1

BỆNH NHÂN HEN ĐƯỢC KIỂM SOÁT HOÀN
TOÀN TỪ BẬC 4 VỀ BẬC 1

TÓM TẮT
Giới thiệu: Bệnh nhân hen được kiểm soát hoàn toàn thì có chất lượng cuộc sống tốt,
không nhập viện và không cấp cứu. Nếu bệnh nhân hen được điều trị đạt kiểm soát
hoàn toàn và được đưa trở về hen bậc 1 thì họ không cần phải dùng thuốc ngừa cơn
hoặc dùng với liều tối thiểu, chi phí điều trị hen là rất thấp.
Mục tiêu: Khảo sát các đặc điểm về dịch tễ, lâm sàng và hô hấp ký trước điều trị ở
những bệnh nhân hen từ bậc 4 về bậc 1. Xác định thời gian cần thiết để điều trị hen từ
bậc 4 về bậc 1 tại Phòng khám Hô hấp, Bệnh viện Đại Học Y Dược TP. Hồ Chí
Minh.
Phương pháp: mô tả - hồi cứu. Chọn tất cả những bệnh nhân được chẩn đoán hen
bậc 4, được điều trị ngoại trú theoGINA và đã trở về hen bậc 1 trong khoảng thời gian
từ tháng 2/2007 đến tháng 8/2008.
Kết quả: 58 bệnh nhân hen được điều trị từ bậc 4 về bậc 1. Trước nghiên cứu: tỉ lệ
nữ/nam: 3/1, trình độ cấp 2 trở lên: 95%, điều kiện kinh tế đủ ăn trở lên: 98%, thời
gian khởi bệnh: khoảng 2 năm, đang hút thuốc lá: 5%, thường xuyên dùng
corticosteroid uống: 10%. Trong nghiên cứu: Có triệu chứng lâm sàng điển hình cho
hen: 88%, có triệu chứng lâm sàng tương ứng hen bậc 4: 95%, có hội chứng tắc
nghẽn và/hoặc hỗn hợp: 26%, có đáp ứng với thuốc giãn phế quản: 53%,
FEV1:77±18%, PEF: 78±23%. sử dụng ICS + LABA để điều trị hen: 97%, tuân thủ
tốt với điều trị: 95%. Thời gian điều trị để hen từ bậc 4 về bậc 1: 264 ± 97 ngày.
Kết luận: Đặc điểm bệnh nhân hen bậc 4 về bậc 1: trình độ học vấn từ cấp 2 trở lên,
điều kiện kinh tế đủ ăn trở lên, thời gian khởi bệnh ngắn, không hút thuốc lá, giá trị
của FEV1 và PEF còn cao, tuân thủ điều trị tốt. Thời gian cần thiết để điều trị hen từ
bậc 4 về bậc 1 là 9 tháng.
ABSTRACT
CLINICAL CHARACTERISTICS OF PATIENTS WITH ASTHMA
CONTROLLED TOTALLY
FROM STEP 4 DOWN TO STEP 1 AT THE RESPIRATORY CONSULTING-

ROOM
OF UNIVERSITY MEDICAL CENTER AT HO CHI MINH CITY
Bui Thi Hanh Duyen, Nguyen Van Tho, Le Thi Tuyet Lan
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 12 - Supplement of No 4 - 2008: 167 - 172
Introduction: Patients with totally controlled asthma have good quality of life, no
admission and no emergency care. If asthmatic patients are treated to be totally
controlled and to step down to step 1, they will not need to use controllers or use with
the minimum dosage, the cost of treatment will be very low.
Objectives: To study the pre-treament characteristics of epidemiology, clinical
symptoms and spirometric result in asthmatic patients who stepped down from step 4
to step 1. To determine the neccesary duration of treatment to bring step 4 down to
step 1.
Methods: Retrospective observational study. Selecting all patients who were
diagnosed as persistent severe asthma (step 4), treated according to GINA as out-
patients, and stepped down to step 1 during the time from February 2007 to August
2008.
Results: 58 asthmatic patients were treated to step down from step 4 to step 1. Before
this study: female/male ratio: 3/1,literacy level of secondary school or higher: 95%,
economic condition of having enough to eat or higher: 98%, duration of symptoms:
about 2 years, current smokers: 5%, frequently using oral corticosteroid: 10%. During
this study: classical symptoms for asthma: 88%, clinical symptoms correlating to step
4: 95%, obstructive and/or mixed syndromes: 26%, positive response to
broncholators: 53%, FEV1:77±18%, PEF: 78±23%, using ICS + LABA to treat
asthma: 97%, good compliance with treatment: 95%. Duration of treatment to bring
step 4 down to step 1: 264 ± 97 days.
Conclusion: Characteristics of asthmatic patients who stepped down from step 4 to
step 1 were literacy level of secondary school or higher, economic condition of
having enough to eat or higher, short duration of symptoms, no smokers, high values
of FEV1 and PEF, good compliance with treatment. The neccesary duration of
treatment to bring step 4 down to step 1 was 9 months.

GIỚI THIỆU
Hen là một gánh nặng toàn cầu, tỉ lệ mới mắc hen ngày càng tăng ở nước ta và trên
thế giới. Tổ Chức Y Tế Thế Giới ước tính trên toàn thế giới có khoảng 300 triệu
người mắc hen vào năm 2005 và sẽ tăng lên 400 triệu vào năm 2025
(4)
. Hiện nay, mặc
dù chúng ta không thể chữa khỏi nhưng chúng ta có thể kiểm soát hoàn toàn được
hen
(4,9)
. Mục tiêu chính của việc điều trị hen theo Chiến lược toàn cầu về hen (GINA)
là giúp người bệnh kiểm soát hen hoàn toàn. Bệnh nhân hen nếu được kiểm soát hoàn
toàn thì có chất lượng cuộc sống tốt hơn, không nhập viện và không cấp cứu
(7,10)
.
Theo hướng dẫn của GINA, một khi bệnh nhân hen đạt được kiểm soát hoàn toàn ở
một bậc nặng nào đó trong ít nhất ba tháng thì bác sĩ sẽ cân nhắc giảm liều thuốc
ngừa cơn xuống bậc kế tiếp. Nếu bệnh nhân hen được điều trị đạt kiểm soát hen hoàn
toàn và được đưa trở về hen bậc 1 thì họ không cần phải dùng thuốc ngừa cơn hoặc
dùng với liều tối thiểu, khi đó chi phí điều trị hen là rất thấp
(4)
. Như vậy, một bệnh
nhân hen bậc 4 mà được điều trị tốt để trở về hen bậc 1 thì sẽ hưởng rất nhiều lợi ích.
Vậy trong số những bệnh nhân hen bậc 4 được điều trị theo GINA, những bệnh nhân
nào sẽ có khả năng trở về hen bậc 1, thời gian cần thiết để điều trị là bao lâu ? Đó là lý
do chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài này.
Mục tiêu nghiên cứu
Khảo sát các đặc điểm về dịch tễ, lâm sàng và hô hấp ký trước điều trị ở những bệnh
nhân hen từ bậc 4 về bậc 1 tại Phòng khám Hô hấp, Bệnh viện Đại Học Y Dược TP.
Hồ Chí Minh.
Xác định thời gian cần thiết để điều trị hen từ bậc 4 về bậc 1 tại Phòng khám Hô hấp,

Bệnh viện Đại Học Y Dược TP. Hồ Chí Minh.
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Thiết kế nghiên cứu
Mô tả - hồi cứu
Đối tượng nghiên cứu
Tất cả những bệnh nhân được chẩn đoán hen bậc 4, được điều trị ngoại trú theo
GINA tại Phòng khám Hô hấp Bệnh viện Đại Học Y Dược TP. Hồ Chí Minh và đã
trở về hen bậc 1 trong khoảng thời gian từ tháng 2/2007 đến tháng 8/2008.
Tiêu chuẩn chọn mẫu
Bênh nhân >15 tuổi
Được chẩn đoán xác định hen bậc 4 tại thời điểm ban đầu
Hiện đang được kiểm soát hoàn toàn và đang được điều trị hen bậc 1
Tiêu chuẩn loại trừ
* Có 1 trong các tiêu chuẩn sau:
- Bệnh nhân chưa được giảm xuống bậc 1 hoặc đã giảm xuống bậc 1 nhưng thất bại
trong vòng 3 tháng sau đó.
- Bệnh nhân không được đo Hô hấp ký tại mỗi thời điểm giảm bậc.
- Hồ sơ bị thiếu thông tin.
Phương pháp thực hiện
Các Bác sĩ của Phòng khám Hô Hấp, Bệnh viện Đại Học Y Dược TP. Hồ Chí Minh
sẽ ghi lại tên và số hồ sơ của tất cả những bệnh nhân đúng tiêu chuẩn chọn mẫu vào
một bảng danh sách. Bác sĩ nghiên cứu sẽ tìm lại hồ sơ của những bệnh nhân này đã
được lưu tại Phòng khám Hô Hấp. Một số thông tin chưa rõ có thể sẽ được phỏng vấn
qua điện thoại (nếu có thể). Các biến số cần phải thu thập gồm có: tuổi, giới, nghề
nghiệp, nơi cư trú, hút thuốc lá, thời gian mắc bệnh hen, yếu tố dị ứng, thuốc đã sử
dụng, triệu chứng lâm sàng, kết quả hô hấp ký, bậc nặng của hen, thuốc điều trị, tuân
thủ điều trị, mức độ kiểm soát hen, thời gian để hen về bậc 1.
Định nghĩa các biến số nghiên cứu
Bậc nặng của hen được phân loại theo Bảng 1
Bảng 1 Phân loại bậc nặng của hen

(4)


Triệu chứng
ban ngày
Triệu
chứng về
đêm
FEV
1

hoặc PEF
Bậc 4
Nặng
Dai
dẳng
- Mỗi ngày
- Hạn chế hoạt
động thể lực
- Thường có
Thường
xuyên
 60% trị
số dự đoán
hoặc trị số
tốt nhất
của bệnh

Triệu chứng
ban ngày

Triệu
chứng về
đêm
FEV
1

hoặc PEF
cơn cấp nhân
Bậc 3
Vừa
Dai
dẳng
- Mỗi ngày
-Cơn cấp có thể
ảnh hưởng hoạt
động thể lực và
giấc ngủ.
- Phải hít chất
đồng vận 
2
tác
dụng ngắn mỗi
ngày.
> 1
lần/tuần
60-80% trị
số dự đoán
hoặc trị số
tốt nhất
của bệnh

nhân

Bậc 2
Nhẹ
Dai
dẳng
-> 1 lần / tuần
nhưng < 1 lần /
ngày.
- Cơn cấp có
thể ảnh hưởng
hoạt động thể
> 2
lần/tháng
 80% trị
số dự đoán
hoặc trị số
tốt nhất
của bệnh
nhân