NANG KHIEU HOA HOC NHUNG PHAM CHAT VA NANG LUC QUAN TRONG NHAT CUA MOT HOC SINH GIOI HOA HOC

<span class='text_page_counter'>(1)</span>NĂNG KHIẾU HOÁ HỌC, NHỮNG PHẨM CHẤT VÀ NĂNG LỰC QUAN TRỌNG NHẤT CỦA MỘT HỌC SINH GIỎI HOÁ HỌC 1. N¨ng khiÕu Hãa häc: Trong thùc tÕ cã nhiÒu häc sinh lµm c¸c bµi thi Ho¸ häc trong kú thi vµo §¹i học rất hiệu quả, điểm gần nh tuyệt đối không phải chỉ ở một trờng Đại học mà ở cả ba, bốn trờng Đại học với các đề thi khác nhau. Nh vậy cũng có nghĩa đó là những học sinh giỏi môn Hoá học, nhng cũng chính những học sinh đó trong thành phần đội tuyển thi học sinh giỏi lớp 12 Quốc gia (của thành phố) lại không đợc điểm cao, giải cao. Thậm chí nếu vào đội tuyển OLIMPIC Quốc tế thì khi thi cũng không đợc giải cao (chỉ đợc bằng khen). Vấn đề không phải là mức độ, khối lợng kiến thức, mà chính là ở cái mà ta thờng gọi là năng khiÕu Ho¸ häc . Vậy năng khiếu Hoá học là gì ? Vấn đề này một đôi lần đã đợc đa ra tham kh¶o ý kiÕn nhng cha cã mét héi nghÞ nµo bµn cô thÓ vµ kÕt luËn thèng nhÊt vÒ nã! Theo chóng t«i, n¨ng khiÕu Ho¸ häc bao gåm 2 mÆt tÝch cùc chñ yÕu lµ: * Kh¶ n¨ng t duy To¸n häc * Kh¶ n¨ng quan s¸t, nhËn thøc vµ nhËn xÐt c¸c hiÖn tîng tù nhiªn, lÜnh héi và vận dụng tốt các khái niệm, định luật hoá học. 1.1. Häc sinh cã kh¶ n¨ng t duy To¸n häc tèt nhng kh«ng cã kh¶ n¨ng quan s¸t, nhËn thøc c¸c hiÖn tîng tù nhiªn: thì không thể có niềm say mê Hóa học dẫn đến học môn Hóa theo cách thức phiÕn diÖn, c«ng thøc vµ To¸n hãa c¸c sù viÖc, hiÖn tîng cña Hãa häc. VÝ dô 1: Hçn hîp gåm Mg vµ Fe2O3 nÆng 20gam tan hÕt trong dung dÞch H2SO4 loãng, d thoát ra Vlít H2 (đktc) và nhận đợc dung dịch B. Thêm dung dịch NaOH d vào dung dịch B và lọc kết tủa tách ra nung trong không khí đến lợng không đổi cân nặng 28gam. Viết phơng trình phản ứng, tínhV và % lợng hỗn hîp. (CÇn kiÓm tra häc sinh ph¶n øng khö Fe3+ thµnh Fe2+)  Sau khi viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng, ta nhËn xÐt: Mg +O Mg O Suy ra: Fe2O3 Fe2O3 Lợng oxi đã kết hợp với Mg bằng 28 - 20 = 8( gam) hay 0,05 mol  V= 1,12 ( dm3) vµ lîng Mg b»ng (8: 16)x 24 = 12 (gam) chiÕm 60%.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Ví dụ 2: Một hỗn hợp gồm Rợu no đơn chức và andehit no đơn chức có khối lợng 5,04 gam bị đốt cháy hoàn toàn. Sản phẩm cháy chia đôi, một nửa cho đi qua CaO d thÊy lîng CaO t¨ng 7,8 gam, nöa cßn l¹i cho ®i qua P 2O5 d thÊy lîng P2O5 tăng 2,52 gam. Hãy xác định công thức mỗi chất và thành phần hỗn hợp.  Cách giải chung mà các học sinh có đặc điểm này đều làm là đặt ẩn, lập hệ phơng trình để giải: 3n CnH2n+2O + ( 2 )O2   n CO2 + (n+1) H2O 3m  1 CmH2mO + ( 2 )O2   m CO2 + m H2O.  Nöa thø nhÊt: CaO + CO2  CaCO3 vµ CaO + H2O  Ca(OH)2  Nöa thø hai: P2O5 + 3H2O  2H3PO4. Tính đợc H2O bằng 2,52 2 = 5,04 gam (0,28 mol) CO2 b»ng (7,8 – 2,52)  2 = 10,56 gam (0,24 mol) Ta cã hÖ 3 ph¬ng tr×nh: (14n + 18) a +(14m + 16) b = 5,04 na + mb = 0,24 vµ (n + 1)a + mb = 0,28 V× hÖ nµy cã 3 ph¬ng tr×nh, 4 Èn sè nªn khi gi¶i còng mÊt nhiÒu thêi gian * NÕu häc sinh cã kh¶ n¨ng quan s¸t c¸c ph¬ng tr×nh th× sÏ rót ra nhËn xÐt : Sè mol CnH2n+2O b»ng 0,28 – 0,24 = 0,04 mol Lîng C + H trong hçn hîp b»ng (0,24 12) + (0,28 2 )= 3,44 gam 5, 04  3, 44  0, 04 16  Suy ra sè mol CmH2mO = = 0,06 mol.  (14n + 18) 0,04 +(14m + 16) 0,06 = 5,04  2n + 3m = 12  ®iÒu kiÖn n ∶ 3 vµ n < 4,5  n =3 vµ m = 2  C3H7OH vµ CH3CHO Ví dụ 3: Một hỗn hợp lỏng gồm Rợu etylic và 2 Hydrocacbon đồng đẳng kế tiÕp nhau. NÕu cho 1/2 hçn hîp bay h¬i cã thÓ tÝch b»ng thÓ tÝch cña 1,32 gam CO2 (cùng điều kiện). Khi đốt hết 1/2 hỗn hợp cần 6,552 dm 3 O2 (đkc) cho sản phẩm cháy qua H2SO4 đặc rồi đến dung dịch Ba(OH)2 d thì ở dung dịch Ba(OH)2 d cã 36,9375 gam kÕt tña t¸ch ra . T×m c«ng thøc Hydrocacbon vµ tÝnh thµnh phÇn % hçn hîp.  Cách giải chung mà các học sinh có đặc điểm này đều làm là đặt ẩn, lập hệ phơng trình để giải: 4x  y y CxHy + ( 4 )O2   x CO2 + 2 H2O (x, y đều là trị số TB) C2H5OH + 3O2   2CO2 + 3H2O. tõ tæng sè mol = 0,03mol ; sè mol O2 = 0,2925 mol ; CO2 = 0,1875 mol. 2.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Ta cã hÖ 3 ph¬ng tr×nh:. a + b = 0,03. 4x  y ( 4 )a + 3b = 0,2925. vµ ax + 2b = 0,1875 V× hÖ nµy cã 3 ph¬ng tr×nh, 4 Èn sè nªn khi gi¶i còng mÊt nhiÒu thêi gian * NÕu häc sinh cã kh¶ n¨ng quan s¸t c¸c ph¬ng tr×nh th× sÏ rót ra nhËn xÐt : O2 - Ph¶n øng ch¸y cña C2H5OH cã tØ sè mol CO2 = 1,5 O2 Do tØ sè mol chung CO2 > 1,5 nªn 2 HydroCacbon ph¶i thuéc lo¹i Ankan. 3n  1 Cn H2n+2 + ( 2 ) O2   n CO2 + (n + 1) H2O. Tõ ph¬ng tr×nh: Suy ra sè mol 2 Hydrocacbon = [0,2925 - (0,1875 x 1,5)] x 2 = 0,0225 vµ sè mol C2H5OH = 0,03 – 0,0225 = 0,0075 khi ch¸y t¹o 0,015mol CO2 nªn CO2 t¹o bëi 2 Hydrocacbon = 0,1875 – 0,015 = 0,1725 mol 0,1725 nC b»ng 0, 0225 =7,667  2 Hydrocacbon kÕ tiÕp lµ C7H16 vµ C8H18 .. VÝ dô 4: (C©u VI – §Ò thi vµo §¹i häc n¨m 2002) [5] Hỗn hợp A gồm một axit no đơn chức và hai axit không no đơn chức chứa một liên kết đôi, kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng. Cho A tác dụng hoàn toàn với 150 ml dung dÞch NaOH 2 M. §Ó trung hßa hÕt lîng NaOH d cÇn thªm vµo 100 ml dung dịch HCl 1 M, đợc dung dịch D. Cô cạn cẩn thận D đợc 22,89 gam chất rắn khan. Mặt khác đốt cháy hoàn toàn A rồi cho toàn bộ sản phẩm cháyhấp thụ hết vào bình đựng lợng d dung dịch NaOH đặc, khối lợng bình tăng thêm 26,72 gam. Xác định công thức cấu tạo có thể có của từng axit và tÝnh khèi lîng cña chóng trong A..  Cách giải chung mà các học sinh có đặc điểm này đều làm là đặt ẩn , lập hệ phơng trình để giải: Gäi c«ng thøc cña axit no lµ: CnH2n+1COOH, c«ng thøc chung cña 2 axit kh«ng no lµ: Cm̄ H 2 m̄ −1 COOH víi sè mol t¬ng øng lµ x vµ y CnH2n+1COOH + NaOH  CnH2n+1COONa + H2O x x x Cm̄ H 2 m̄ −1 COOH + NaOH  Cm̄ H 2 m̄ −1 COONa + H2O y y y 3 n+ 1 CnH2n+1COOH + O2  (n+1)CO2 + (n+1)H2O 2 x (n+1)x (n+1)x 3 m̄ Cm̄ H 2 m̄ −1 COOH + O2  ( m̄ + 1)CO2 + m̄ H2O 2 y ( m̄ + 1)y m̄ y Ph¶n øng trung hoµ NaOH d:. 3.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> NaOH + HCl = NaCl + H2O 0,1 0,1 0,1 Theo ph¬ng tr×nh: NaOH ph¶n øng víi c¸c axit h÷u c¬ b»ng 0,3 – 0,1 = 0,2 (mol) lîng muèi cña c¸c axit h÷u c¬ b»ng 22,89 - 0,1.58,5 = 17,04 (gam) §é t¨ng khèi lîng b×nh NaOH lµ tæng khèi lîng CO2 vµ H2O x+ y =0,2 14 \{ m̄. Cã hÖ ph¬ng tr×nh:. ¿ ¿[(n+1) x+( m̄+1) y ]44 +[(n+1)x + m̄ y]18=26,72 ¿ ¿ +66 (14n+ 68) x +¿ ↔ ( x+ y)=0,2 14(nx+ m̄ y )+ 66(x + y )+ 2 x=17 , 04 62(nx + m̄ y)+ 44(x + y )+ 18 x=26 ,72 ¿{{. Giải hệ phơng trình trên, ta đợc: x = 0,1 ; y = 0,1 ; nx + m̄ y = 0,26  n + m̄ = 2,6. Víi m̄  2 nªn n = 0 vµ m̄ =2,6 C«ng thøc cña 3 axit lµ: HCOOH ; C2H3COOH vµ C3H5COOH *NÕu häc sinh cã kh¶ n¨ng quan s¸t c¸c ph¬ng tr×nh th× sÏ rót ra nhËn xÐt : 17,04 KL mol TB cña 3 muèi b»ng 0,2 = 85,2  KL mol TB cña 3axit b»ng 85,2 – 22 = 63,2 Víi c«ng thøc tæng qu¸t CnH2nO2 vµ. Cm H 2 m-2O2. (víi m > 3) ta thÊy:. Tæng khèi lîng C + H b»ng (63,2 0,2) – (32 0,2)= 6,24 gam, kÕt hîp víi tổng khối lợng CO2 và H2O bằng 26,72 gam tính đợc số mol CO2 bằng 0,46 và sè mol H2O b»ng 0,36. Tõ. 3n  2 CnH2nO2 + 2 O2  n CO2 + n H2O. Cm H 2 m  2O2. Suy ra sè mol. 3m  2 + 2 O2  m CO2 + ( m - 1) H2O. Cm H 2 m 2O2. b»ng 0,46 – 0,36 = 0,1 vµ sè mol axit no còng = 0,1. 0,46 vµ n + m = 0,1 = 4,6  khi m > 3 th× n  1  n = 1 øng víi H – COOH. 4.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> (63,2 0,2)  (46 0,1) 0,1 KL mol TB cña 2 axit kh«ng no = =80,4 øng víi 2 axÝt kh«ng no kÕ tiÕp lµ C2H3COOH (72) vµ C3H5COOH (86) VÝ dô 2: Cho X lµ hçn hîp 3 chÊt gåm kim lo¹i M, oxit vµ muèi sunfat cña kim loại M (M có hoá trị 2 không đổi trong các hợp chất). Chia 29,6 gam X thành 2 phÇn b»ng nhau : - Phần 1 : đem hoà tan trong dung dịch H2SO4 loãng , d thu đợc dung dịch A và khí B. Lợng khí B này vừa đủ để khử hết 16 gam CuO đun nóng. Sau đó cho dung dịch A tác dụng với dung dịch KOH d đến khi kết thúc phản ứng thu đợc kết tủa C. Nung C đến lợng không đổi thu đợc 14 gam chất rắn D. - PhÇn 2 : Cho t¸c dông víi 200 ml dung dÞch CuSO 4 1,5M. Sau khi ph¶n øng kết thúc tách bỏ chất rắn, cô cạn phần nớc lọc thì thu đợc 46 gam muối khan E. a) ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra. b) Xác định kim loại M và tính % lợng các chất trong X. [5]  Cách giải chung mà các học sinh có đặc điểm này đều làm là đặt ẩn , lập hệ phơng trình để giải: M. + H2SO4  . MSO4. + H2. MO. + H2SO4  . MSO4. +.  . MSO4. MSO4. H2 + CuO (0,2mol)  . Cu. (0,2 mol). H2O. + H2 O. MSO4 + 2 KOH   M(OH)2 + Na2SO4 M(OH)2   M MO MSO4. +. CuSO4   (0,2mol)    . MO (14g) + H2O MSO4. +. (0.2mol) MSO4. Cu MO. 46g. CuSO4 (0,1mol)   CuSO4 (0,1mol) HÖ ph¬ng tr×nh: Mx + (M+16)y + (M+96)z = 14.8 (M+16).(x+y+z) = 14 vµ (M+96)(0,2+ z)+ 160. 0,1 = 46 Gi¶i hÖ cho : x = 0,10 ; z = 0,05; M= 24  Mg *NÕu häc sinh cã kh¶ n¨ng quan s¸t c¸c ph¬ng tr×nh th× sÏ rót ra nhËn xÐt : M +O MO 14,8 gam MO MO 14 gam 5.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> MSO4 Ta cã:. - SO3. MO. 14,8 + 0,2  16  80  nMSO = 14  nMSO = 0,05 (mol) (M + 96)  0,25 + 16 = 46  M = 24  Mg 4. 4. 1.2. Häc sinh cã kh¶ n¨ng quan s¸t, nhËn thøc c¸c hiÖn tîng tù nhiªn dÉn đến niềm say mê Hóa học nhng khả năng t duy Toán học cha tốt: th× viÖc nghiªn cøu Hãa häc gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, nhÊt lµ hiÖn nay viÖc ¸p dụng công nghệ tin học vào Hóa học ngày đợc phát triển. Tất yếu những học sinh này cũng không thể đạt kết quả xuất sắc đợc. VÝ dô 1: §ång (Cu) kÕt tinh cã d¹ng tinh thÓ lËp ph¬ng t©m diÖn. *TÝnh c¹nh lËp ph¬ng a(Å) cña m¹ng tinh thÓ vµ kho¶ng c¸ch ng¾n nhÊt gi÷a hai tâm của hai nguyên tử đồng trong mạng, biết rằng nguyên tử đồng có bán kÝnh b»ng 1,28 Å. *TÝnh khèi lîng riªng cña Cu theo g/cm3. ( Cu= 64). [10] D. C M. A. a. B.  Theo h×nh vÏ ta thÊy: 1 mÆt cña khèi lËp ph¬ng t©m diÖn cã AC = a 2 =4 rCu 4 1, 28 2 = 3,62 (Å) a=.  Kho¶ng c¸ch ng¾n nhÊt gi÷a 2 t©m cña nguyªn tö lµ AM AM = 2 rCu = 1,28 2 = 2,56 (Å) *Sè nguyªn tö Cu trong mét tÕ bµo c¬ së n = 8. 1 1 8 + 6 2 = 4 (nguyªn tö). 64 4 m 23 8 3 d = V = 6, 02.10 (3, 62 10 ) = 8,96 g/cm3.. Ví dụ 2: Hãy xác định khoảng cách giữa 2 nguyên tử iot trong 2 đồng phân hình học của C2H2I2 với giả thiết 2 đồng phân này có cấu tạo phẳng.( Cho độ dµi liªn kÕt C – I lµ 2,10 Å vµ C=C lµ 1,33 Å ). [10].  §ång ph©n cis- :. 6.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> H C I. H. C. I. 300. C. C. 1200. I. d. I. dcis = d C= C + 2 d C – I  sin 300.. = d C= C + d C – I = 1,33 + 2,1 = 3,43 Å §ång ph©n trans- : I I. H. d C I. C. C. C. O. H. 1200. d trans =2 IO. I. 2. 2. IO = IC  CO  2 IC CO cos120. 2,12 +(. 0. =. 1,33 2 1,33 ) -2×2,1× cos1200 2 2.  2,5 Å  d trans =5,0 Å VÝ dô 3: Nh÷ng hîp chÊt nµo sau ®©y cã cÊu d¹ng: [11] a) CH3Cl b) H2O2 c) NH2OH d) CH2= CH2 Hãy vẽ ba cấu dạng của mỗi hợp chất đó .  ChØ cã (b) vµ (c) lµ cã cÊu d¹ng H. H H O. O. O. O. H. H. O. O. O H. O N H. N H. H. O. H. H. H. H. N H. H. Ví dụ 4: Hãy viết công thức đồng phân lập thể của các chất sau đây, nêu rõ loại đồng phân (hình học, quang học) và ghi rõ danh pháp Z/E hoặc R/S. [4] a) CH3CH2CHBr – CH = CH – CH3 . b) CH2Cl2 . c) CH3 – CH = N – OH d) HOOC – CH(OH) – CH(OH) – COOH . 7.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> a). CH3CH2. b). H. CH2Cl2. c). CH3 C. Br. COOH. d) N. H. OH. H. OH. H. OH COOH. VÝ dô 5:. Al(OH)3 lµ mét hidroxit lìng tÝnh cã thÓ tån t¹i 2 c©n b»ng sau: Tt. Al(OH)3  Al3+ + 3OH-. (1). = 10-33. (2). = 40. Tt. Al(OH)3 + OH-  AlO2- + 2H2O. . Viết biểu thức biểu thị độ tan toàn phần của Al(OH) 3 (S) =[Al 3+] +[AlO 2 ] dới d¹ng mét hµm cña [H3O+]. ë pH b»ng bao nhiªu th× S cùc tiÓu. TÝnh gi¸ trÞ S cùc tiÓu. [9].  XÐt 2 c©n b»ng: Al(OH)3  Al(OH)3 + OH   10. Tõ Tt. (1) :.  33. Tt. Al 3+ + 3OH . Tt. . AlO 2 + 2H2O. (1). (2). = [Al 3+].[OH ]3 =10-33 =.  AlO2   OH  . = 40.  3.  OH   [Al3+] = . 3. 10 33  H 3O  (10 14 )3 = = 10 9[H3O+]3 ; 10 14  H 3O   .  vµ tõ Tt (2) : [AlO 2 ] = 40[OH ] = 40. . Do đó S = [Al 3+] + [AlO 2 ] = 109[H3O+]3 + 40 S cực tiểu khi đạo hàm. dS d  H 3O  . 10 14  H 3O   4.10 13. = 3.10 [H3O ]  9. + 2.  H 3O  . 2. =0.  13. . 4.10 9 [H3O+]4 = 3.10.  [H3O+] = 3,4. 10 6  pH = 5,5.. 4 10 13 6 = 10 9.(3,4. 10 6) + 40 3, 4 10 = 1,5. 10-7 mol/l. Smin VÝ dô 6: Khi trén lÉn 200 gam níc ë 150C víi 400 gam níc ë 600C th× qu¸ trình san bằng nhiệt độ có tự xảy ra không? Biết hệ là cô lập và nhiệt dung mol cña níc láng b»ng 75,3 J.K–1. mol–1. [8]  * 200 gam níc nhËn mét nhiÖt lîng lµ: T2. nC dT =. T2. 200 75,3 dT  200   18 288 18 75,3 (T2 - 288). Q1 = 288 * NhiÖt lîng do 400 gam níc nhêng lµ:. 8.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> T2. nC dT =. T2. 400 75,3 dT  400   18 333 18 75,3 (T2 - 333). Q2 = 333 Vì hệ là cô lập nên không trao đổi nhiệt với môi trờng, do đó: Q1 + Q2 = 0 200 400   18 75,3 (T2 - 288) + 18 75,3 (T2 - 333) = 0.   T2 = 318 K * Sự biến thiên entropi khi nớc biến đổi nhiệt độ: T2 T2 dT T nC nC ln 2 200 318   75,3ln T T 1 288 S = T1 = T1  S1 = 18 400 318 75,3ln 333 S2 = 18.  S = S1 + S2 = 5,78 J. K–1 > 0 Hệ có S > 0 nên quá trình san bằng nhiệt độ này tự xảy ra.. 9.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> 2 . Nh÷ng phÈm chÊt vµ n¨ng lùc quan träng nhÊt cña mét häc sinh giái ho¸ häc Vấn đề năng khiếu hoá học và những thành tố chủ yếu của năng khiếu Hoá học còn cần đợc tiếp tục nghiên cứu thêm. Trớc mắt cần xác định những phẩm chÊt vµ n¨ng lùc quan träng nhÊt cña mét häc sinh giái hãa häc. Theo chóng tôi, đó là: a. Cã kiÕn thøc ho¸ häc c¬ b¶n v÷ng vµng, s©u s¾c, hÖ thèng (chÝnh lµ n¾m v÷ng b¶n chÊt ho¸ häc cña c¸c hiÖn tîng ho¸ häc). b. Cã n¨ng lùc t duy ho¸ häc (biÕt ph©n tÝch, tæng hîp, so s¸nh, kh¸i qu¸t ho¸ cao , cã kh¶ n¨ng sö dông ph¬ng ph¸p ®o¸n míi : qui n¹p, diÔn dÞch, lo¹i suy...). Cã kh¶ n¨ng quan s¸t, nhËn thøc, nhËn xÐt c¸c hiÖn tîng tù nhiªn. c. BiÕt vËn dông linh ho¹t, mÒm dÎo, s¸ng t¹o nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vµ những nhận thức đó vào tình huống mới, không theo đờng mòn. Theo c¸c tµi liÖu vÒ T©m lý häc vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc Ho¸ häc th× N¨ng khiếu Hoá học đợc thể hiện qua một số năng lực và phẩm chất sau : [1][2][3][7] 2.1. N¨ng lùc tiÕp thu kiÕn thøc : - Khả năng nhận thức vấn đề nhanh, rõ ràng. - Lu«n hµo høng trong c¸c tiÕt häc, nhÊt lµ bµi häc míi. - Có ý thức tự bổ sung, hoàn thiện những tri thức đã thu đợc ngay từ dạng sơ khëi. 2.2. N¨ng lùc suy luËn l«gÝc : - Biết phân tích các sự vật và hiện tợng qua các dấu hiệu đặc trng của chúng. - Biết thay đổi góc nhìn khi xem xét một sự vật hiện tợng. - Biết cách tìm con đờng ngắn để sớm đi đến kết luận cần thiết. - Biết xét đủ các điều kiện cần thiết để đạt đợc kết luận mong muốn. - Biết xây dựng các phần ví dụ để loại bỏ một số miền tìm kiếm vô ích. - Biết quay lại điểm vừa xuất phát để tìm đờng đi mới 2.3. Năng lực đặc biệt : - Biết diễn đạt chính xác điều mình muốn. - Sử dụng thành thạo hệ thống ký hiệu, các qui ớc để diễn tả vấn đề. - Biết phân biệt thành thạo các kỹ năng đọc, viết và nói. - Biết thu gọn các vấn đề và trật tự hoá các vấn đề để dùng khái niệm trớc mô tả cho c¸c kh¸i niÖm sau. 2.4. Năng lực lao động sáng tạo : - Biết tổ hợp các yếu tố, các thao tác để thiết kế một dãy hoạt động, nhằm đạt đến kết quả mong muốn. 2.5. N¨ng lùc kiÓm chøng : 1.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> - Biết suy xét sự đúng sai từ một loạt sự kiện. - Biết tạo ra các tơng tự hay tơng phản để khẳng định hoặc bác bỏ một đặc trng nào đó trong sản phẩm do mình làm ra. - BiÕt chØ ra mét c¸ch ch¾c ch¾n c¸c d÷ liÖu cÇn ph¶i kiÓm nghiÖm sau khi thùc hiÖn mét sè lÇn kiÓm nghiÖm. 2.6. N¨ng lùc thùc hµnh : - Biết thực hiện dứt khoát một số động tác trong khi làm thí nghiệm. - Biết kiên nhẫn và kiên trì trong quá trình làm sáng tỏ một số vấn đề lý thuyết qua thực nghiệm hoặc đi đến một số vấn đề lý thuyết mới dựa vào thực nghiÖm. Trong thùc tÕ khi lµm thÝ nghiÖm ho¸ häc, cã mét sè häc sinh nhá giät ho¸ chÊt A vµo dung dÞch cña ho¸ chÊt B mét lÇn lµ cã kÕt qu¶ râ rµng ngay. Ngîc lại có nhiều học sinh làm động tác trên nhiều lần mà kết quả vẫn không rõ ràng. Ta hiÓu r»ng: Ho¸ häc lµ bé m«n khoa häc thùc nghiÖm nªn häc sinh cã n¨ng khiÕu ho¸ häc kh«ng chØ cã c¸c n¨ng lùc 1,2,3,4,5 trªn mµ cÇn ph¶i cã kh¶ n¨ng vÒ thùc nghiÖm, n¨ng lùc tiÕn hµnh c¸c thùc nghiÖm Ho¸ häc . Thùc tÕ trong mét sè kú thi OLYMPIC cã nh÷ng häc sinh ®iÓm lý thuyÕt rÊt cao nhng điểm thực hành thấp - Kết quả không đạt giải .. 1.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> 3. Nh÷ng kü n¨ng cÇn thiÕt cña gi¸o viªn khi båi dìng häc sinh giái hãa häc 6.1. C¸c nhãm kü n¨ng c¬ b¶n: 6.1.1. Nhãm kü n¨ng nhËn thøc: bao gåm  §äc vµ hiÓu tµi liÖu  Kh¸i qu¸t, tæng hîp vµ tãm t¾t tµi liÖu  Xây dựng đề cơng  Biªn so¹n gi¸o ¸n  LËp kÕ ho¹ch båi dìng 6.1.2. Nhóm kỹ năng truyền đạt: bao gåm  Kü n¨ng giao tiÕp, ng«n ng÷  Kỹ năng chuyển đổi kiến thức  Kü n¨ng ph¸t triÓn kiÕn thøc  Kỹ năng nêu vấn đề và đặt câu hỏi 6.1.3. Nhãm kü n¨ng tæ chøc vµ qu¶n lý: bao gåm  Gi¸m s¸t, theo dâi  TiÕp nhËn th«ng tin ph¶n håi vµ ®iÒu chØnh  §éng viªn, khuyÕn khÝch 6.1.4. Nhãm kü n¨ng sö dông c¸c ph¬ng tiÖn d¹y häc: bao gåm  ThÝ nghiÖm, thùc hµnh (thao t¸c, quan s¸t, gi¶i thÝch, kÕt luËn)  Các thiết bị hỗ trợ (tranh vẽ, đèn chiếu, máy vi tính, phơng tiện nghe nh×n) 6.1.5. Nhóm kỹ năng kiểm tra, đánh giá: bao gåm  X©y dùng ng©n hµng c©u hái kiÓm tra  Xây dựng đề kiểm tra từ các câu hỏi tơng đơng  Phân loại đề kiểm tra theo đối tợng, theo thời lợng, theo chơng tr×nh tËp huÊn 6.2. Mét sè chi tiÕt trong kü n¨ng: 6.2.1. C©u hái:  C©u hái bao hµm c¸c kiÕn thøc chñ chèt  Câu hỏi đợc diễn đạt rõ ràng, ngắn gọn, xúc tích, dễ hiểu  C©u hái sö dông tõ ng÷ phï hîp, kh«ng qu¸ phøc t¹p  Câu hỏi có thứ tự logic, hình thức thay đổi và không mang tÝnh Ðp buéc. 6.2.2. Trình bày:  Nắm vững vấn đề cần trình bày  Chuẩn bị chu đáo, nếu cần thì tập trình bày trớc  Nói rõ ràng và đủ âm lợng. 1.

<span class='text_page_counter'>(13)</span>  §iÖu bé tù nhiªn, cëi më, nh×n th¼ng vµo häc sinh  Bao quát tốt và chú ý thái độ phản hồi từ học sinh 6.2.3. Cung cÊp th«ng tin:  Nêu rõ mục đích hoặc trọng tâm của bài học  Sö dông c¸c ph¬ng tiÖn d¹y häc phï hîp  Sử dụng ngôn ngữ thích hợp và diễn đạt các ý theo thứ tự logic  NhÊn m¹nh c¸c ý chÝnh vµ liªn tôc liªn kÕt c¸c ý víi nhau  KÕt thóc râ rµng vµ cã nh¾c l¹i träng t©m cña bµi häc.. 1.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Tµi liÖu tham kh¶o 1. NguyÔn C¬ng, NguyÔn M¹nh Dung, NguyÔn ThÞ Söu (2000), Phơng pháp dạy học hóa học, (Tập 1, 2), Sách cao đẳng s phạm, NXB Gi¸o dôc, Hµ Néi. 2. Lª V¨n Dòng (2001) Båi dìng n¨ng lùc suy luËn l«gic cho häc sinh qua gi¶ng d¹y Ho¸ häc, Nghiªn cøu gi¸o dôc. 3. §anilop M. A. Seatkin M.N (1980), Lý luËn d¹y häc ë trêng phæ th«ng trung häc. Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc Hµ Néi. 4. David E. Goldberg, Ph.D – 3000 solved Problems in Chemistry 5. Đề thi tuyển sinh các trờng Đại học và cao đẳng N¨m 2000, 2001, 2002, 2003 6. TrÇn B¸ Hoµnh (1998), Bµn vÒ d¹y häc lÊy häc sinh lµm trung t©m, Th«ng tin KHGD, (49), Tr.22-27. 7. NguyÔn Ngäc Quang, NguyÔn C¬ng, D¬ng Xu©n Trinh (1982), Lý luËn d¹y häc hãa häc, tËp 1, NXB Gi¸o dôc, Hµ Néi. 8. Lª MËu QuyÒn (1996), C¬ së lý thuyÕt ho¸ häc Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc vµ Kü thuËt, Hµ Néi. 9. Lâm Ngọc Thiềm – Trần Hiệp Hải - (1998) Bài tập Hoá đại cơng Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc Hµ Néi 10. Đào Đình Thức Bài tập hoá học đại cơng – Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc vµ Kü thuËt, Hµ Néi. 11. Ng« ThÞ ThuËn - (2000) Bµi tËp Ho¸ h÷u c¬ Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc vµ Kü thuËt, Hµ Néi.. 1.

<span class='text_page_counter'>(15)</span>