Tuan 24 Tu ay

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (142.58 KB, 9 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

TỪ ẤY

(Tố Hữu)

……….

I. Mục tiêu:
1. Về kiến thức:

- Thấy rõ niềm vui sướng, say mê mãnh liệt của Tố Hữu trong buổi đầu gặp gỡ
lí tưởng cộng sản và tác dụng kì diệu của lí tưởng với cuộc đời nhà thơ.

- Hiểu được sự vận dụng của các yếu tố trong thơ trữ tình: tứ thơ, hình ảnh,
ngơn ngữ, nhịp điệu…trong việc làm nổi bật tâm trạng của cái tôi nhà thơ.

2. Về kĩ năng:

- Rèn luyện kĩ năng đọc diễn cảm thơ, kĩ năng cảm thụ, phân tích thơ trữ tình.
3. Về thái độ:

- Tơn trọng lí tưởng cách mạng, có thái độ, ý thức trong sự nghiệp xây dựng đất
nước.

- Giáo dục cho học sinh lòng yêu Đảng, khát vọng sống cao đẹp và niềm tin vào
sự dẫn dắt của Đảng Cộng sản Việt Nam.

II. Phương pháp:
- Đọc diễn cảm;

- Nêu vấn đề - giải quyết vấn đề;
- Thuyết trình;

- Thảo luận nhóm;

III. Cơng tác chuẩn bị của GV và HS:

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

- Học sinh: Học bài cũ, đọc, tìm hiểu bài mới, nắm bắt sơ bộ cảm nhận về bài
thơ, soạn bài mới theo hệ thống câu hỏi SGK, nêu thắc mắc, ý kiến riêng để trao
đổi…

IV. Tiến trình lên lớp: 
1. Ổn định tổ chức: (1phút)

- Kiểm tra sỉ số, tác phong, vệ sinh lớp.
2. Kiểm tra bài cũ:

- GV kiểm tra bài cũ của HS trong quá trình học bài mới.
3. Bài mới: (44phút)

Dẫn nhập vào bài: (1phút)Trong cuộc sống của chúng ta ai cũng có những giờ
khắc khơng thể nào qn được, đặc biệt là những giờ khắc đánh dấu một sự thay
đổi lớn đầy ý nghĩa đối với cuộc đời, nó sẽ đọng lại trong kí ức của chúng ta
đến suốt đời. Với nhà thơ Tố Hữu của chúng ta cũng vậy, một trong những thời
điểm quan trọng đánh dấu sự thay đổi lớn của cuộc đời nhà thơ là khi nhà thơ
tìm được lí tưởng cách mạng. Từ một thanh niên trí thức tiểu tư sản, được giác
ngộ lí tưởng, Tố Hữu trở thành một chiến sĩ cộng sản, và bài thơ “Từ ấy” đã bắt
nguồn cảm hứng từ đây. Để hiểu rõ hơn về bài thơ này, hôm nay, cô cùng các
em sẽ đi vào tìm hiểu bài thơ “Từ ấy” – Tố Hữu.

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
VÀ HỌC SINH

NỘI DUNG CẦN ĐẠT
*Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm

hiểu tác giả, tác phẩm (13phút)
- GV gọi 1 HS đọc tiểu dẫn.

- GV: Căn cứ vào phần tiểu dẫn của
SGK hãy nêu một số nét chính về nhà
thơ Tố Hữu?

- GV gọi HS nhận xét, bổ sung.
- GV nhận xét và bổ sung:
+“Năm 20 của thế kỉ XX

Tôi sinh ra. Nhưng chưa được làm
người

Nước đã mất. Cha đã làm nơ lệ

I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả (8phút)

- Tố Hữu (1920-2002) tên thật là
Nguyễn Kim Thành.

- Quê hương: Tỉnh Thừa Thiên-Huế.
- Thành phần xuất thân: Trong một gia
đình nhà nho nghèo, cha mẹ đều là
những người yêu văn học dân gian.

- Thuở nhỏ: Học trường Quốc học
Huế.

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

Ôi những ngày xưa mưa xứ Huế
Mưa sao buồn vậy quê hương ơi!
Ngẩng đầu lên, không thấy mặt trời
Đất lai láng những là nước mắt”
(Một nhành xn)
Đó là những dịng hồi tưởng của nhà
thơ Tố Hữu khi ông đã 60 tuổi, về một
thời đại mà ông từng sống.

+Huế, một xứ sở thơ mộng, giàu
truyền thống văn hóa, gắn với những
làn điệu dân ca trữ tình là mảnh đất đã
nuôi dưỡng hồn thơ Tố Hữu.

+Tố Hữu sinh ra trong một gia đình
nhà nho nghèo, cha và mẹ đều là
những người yêu văn học dân gian.
Chính vì vậy, ngay từ nhỏ, Tố Hữu đã
chịu ảnh hưởng của khơng khí văn
chương; những âm điệu, câu chữ của
những bài ca dao đã hóa thân vào
giọng điệu ngọt ngào, tâm tình mến
thương trong thơ Tố Hữu.

+Năm 1936 -> giác ngộ lí tưởng cách
mạng -> 1938 được kết nạp vào Đảng
Cộng sản. Đây là sự kiện bước ngoặt,

quan trọng và ý nghĩa trong cả cuộc
đời lẫn sự nghiệp thơ ca của Tố Hữu.

+Sự nghiệp thơ ca của Tố Hữu gắn
liền với sự nghiệp cách mạng, thơ ông
luôn gắn bó và phản ánh chân thật
những chặng đường cách mạng.

Tố Hữu là một nhà thơ lớn của dân
tộc, lên lớp 12 chúng ta còn tiếp tục
nghiên cứu và học về tác giả này.
- GV: Từ những tìm hiểu trên, em hãy
nhận xét khái quát về nhà thơ Tố Hữu?

- GV: Xuất xứ của bài thơ “Từ ấy”?

- Sự nghiệp thơ ca của Tố Hữu gắn
liền với sự nghiệp cách mạng, thơ ông
luôn gắn bó và phản ánh chân thật
những chặng đường cách mạng.

=> Tố Hữu là một thi sĩ, chiến sĩ có lí
tưởng sống cao đẹp, có nhiều đóng
góp quan trọng cho sự nghiệp thơ ca
cách mạng.

2. Tác phẩm: “Từ ấy” (5phút)
a. Xuất xứ:

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

- GV: Hoàn cảnh sáng tác bài thơ “Từ

ấy”?

- GV lưu ý: Thời điểm sáng tác bài thơ
là khi Tố Hữu 18 tuổi -> trẻ, đầy nhiệt
huyết. (GV cho HS xem chân dung Tố
Hữu năm 18 tuổi).

- GV gọi HS đọc bài thơ.

- GV gọi HS nhận xét giọng đọc.

- GV nhận xét giọng đọc: Bài thơ cần
được đọc với giọng vui tươi, phấn
khởi, hào hứng, thể hiện tâm trạng
sung sướng, hạnh phúc của một người
thanh niên trẻ tuổi lần đầu tiên đến với
lí tưởng cách mạng.

- GV đọc diễn cảm bài thơ.
- GV:

+ Bài thơ được viết theo thể thơ nào?
+ Bố cục của bài thơ?

- GV chuyển ý: Để hiểu rõ về nội dung
và nghệ thuật của bài thơ, chúng ta vào
phần tìm hiểu văn bản.

*Hoạt động 2: Hướng dẫn HS đọc
hiểu văn bản(22 phút)

- GV dẫn và hỏi: Bài thơ mở đầu bằng
hai câu thơ viết theo bút pháp tự sự, kể
lại một kỉ niệm khó qn của đời Tố
Hữu: “Từ ấy trong tơi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lí chói qua tim”

Nhan đề bài thơ được lặp lại ngay ở
khổ thơ đầu, vậy em hiểu như thế nào
về từ “từ ấy”?

- GV: Nhan đề bài thơ được lặp lại
ngay ở khổ thơ đầu có tác dụng gì?
- GV giảng: Hai tiếng “từ ấy” trong

b. Hoàn cảnh sáng tác- Bài thơ ra đời
khi Tố Hữu tìm đến với lí tưởng cách
mạng và được đứng trong hàng ngũ
của Đảng.

c. Thể thơ và bố cục:
- Thể thơ: Bảy chữ.
- Bố cục: 3 phần

+ Khổ thơ 1: Niềm vui sướng, say mê
khi nhà thơ bắt gặp lí tưởng cách
mạng.

+ Khổ thơ 2: Nhận thức mới về lẽ
sống.

+ Khổ thơ 3: Sự chuyển biến sâu sắc
trong tình cảm.

II. Đọc- hiểu văn bản

1. Khổ thơ 1: Niềm vui sướng, say
mê khi bắt gặp lí tưởng cách mạng

(10 phút)

- “Từ ấy”: trạng từ chỉ mốc thời gian,
đánh dấu một thời điểm có ý nghĩa đặc
biệt quan trọng trong cuộc đời người
thanh niên Tố Hữu, đó là thời điểm
nhà thơ giác ngộ lí tưởng cộng sản và
được kết nạp vào Đảng.

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

khổ thơ đầu chỉ mốc thời gian có ý
nghĩa đặc biệt quan trọng trong cuộc
đời thơ và cuộc đời cách mạng của Tố
Hữu, giây phút được giác ngộ lí tưởng
thiêng liêng nhất trong cuộc đời đã
đem đến cho người thanh niên 18 tuổi
một niềm vui lớn, đó là lúc đất nước bị
đơ hộ, biết bao thanh niên có ý thức
dân tộc không thể chấp nhận nô lệ
nhưng họ lại chưa tìm được lối đi dẫn
đến sầu buồn, bế tắc: “Bâng khng
đứng trước đơi dịng nước/ Chọn một

dịng hay để nước trơi?”.Tố Hữu lớn
lên trong thời đại đó, cũng rơi vào tâm
trạng này nhưng vì sớm giác ngộ cách
mạng nên nhà thơ đã tìm được hướng
đi đúng cho cuộc đời mình.

- GV: Cảm xúc của Tố Hữu khi bắt
gặp lí tưởng cách mạng được diễn tả
qua những từ ngữ, hình ảnh nào? Tác
giả sử dụng biện pháp nghệ thuật gì để
miêu tả? Tác dụng của biện pháp nghệ
thuật đó?

- GV nhận xét, giảng bình: “Nắng hạ
”-thứ ánh nắng rực rỡ, mãnh liệt nhất
trong bốn mùa, “mặt trời chân lí”
-hình ảnh ẩn dụ mới lạ, hấp dẫn. Khẳng
định lí tưởng cách mạng của Đảng
sáng rực rỡ, chói lọi như mặt trời, vĩnh
cữu như chân lí. Nếu mặt trời của thiên
nhiên tỏa ánh sáng, hơi ấm, sức sống
thì Đảng cũng là nguồn sáng kì diệu
tỏa ra những tư tưởng đúng đắn, đem
lại một cuộc sống tốt lành.

- GV : Ngồi sử dụng hình ảnh ẩn dụ,
Tố Hữu còn dùng biện pháp tu từ nào
khác?

- GV giảng: Những động từ mạnh cho

thấy ảnh hưởng lớn lao của nguồn ánh
sáng chân lí mới đến nhà thơ. Khẳng
định lí tưởng cộng sản như một nguồn
ánh sáng mới làm bừng sáng cả trí tuệ
và tâm hồn nhà thơ.

mạng.

- “Bừng nắng hạ”: mạnh mẽ, chói rực,
bất ngờ.

- “Mặt trời chân lí”: hình ảnh ẩn dụ
mới lạ, hấp dẫn. Lí tưởng cách mạng
của Đảng sáng rực rỡ, chói lọi như mặt
trời, vĩnh cữu như chân lí.

- Sử dụng các động từ mạnh:

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

- GV dẫn và hỏi: Tố Hữu khơng chỉ
đón nhận lí tưởng Đảng bằng trí tuệ
mà cịn bằng cả tình cảm rạo rực, say
mê, sơi nổi nhất, vậy theo em hình ảnh
nào nói lên điều đó?

- GV: Ở hai câu thơ sau, tác giả đã sử
dụng biện pháp nghệ thuật nào? Nêu
tác dụng của nó?

- GV giảng: Những hình ảnh so sánh
“hồn tơi”-“vườn hoa lá” kết hợp với

các từ ngữ giàu sức biểu cảm “đậm”,
“rộn” -> Niềm vui sướng đã hóa thành
âm thanh, thành sắc lá, hoa tươi rực rỡ,
thành hương thơm lan tỏa, ngọt ngào.
- GV chuyển ý: Niềm vui sướng hân
hoan của nhà thơ khi đón nhận lí tưởng
cách mạng được thể hiện sâu sắc ở khổ
thơ đầu. Và nó đã nhanh chóng chuyển
biến thành những nhận thức mới về lẽ
sống ở khổ thơ tiếp theo.

- GV tổ chức thảo luận nhóm: (3phút)
+ Nhóm 1,2: Lẽ sống mới của Tố Hữu
được thể hiện qua những từ ngữ, hình
ảnh nào? Ý nghĩa của những từ ngữ,
hình ảnh ấy?

+ Nhóm 3,4: Khi được giác ngộ lí
tưởng cách mạng, Tố Hữu đã có những
nhận thức mới về lẽ sống như thế nào?
(GV phát phiếu học tập cho HS)

- GV gọi đại diện các nhóm trả lời câu

- Hai câu sau:

“Hồn tôi là một vườn hoa lá

Rất đậm hương và rộn tiếng chim”
+ Hình ảnh so sánh: “hồn tôi” như

“vườn hoa lá” – đậm hương và rộn
tiếng chim.

-> Niềm vui sướng đã hóa thành âm
thanh, thành sắc lá, hoa tươi rực rỡ,
thành hương thơm lan tỏa, ngọt ngào.
=> Bút pháp trữ tình lãng mạn kết hợp
với hình ảnh so sánh độc đáo đã giúp
nhà thơ diễn đạt thành công cảm xúc
sung sướng, hạnh phúc và niềm biết ơn
vơ hạn về lí tưởng của Đảng .

2. Khổ thơ 2: Nhận thức mới về 
 lẽ sống (7phút)

- Lẽ sống mới của Tố Hữu được thể
hiện qua những từ ngữ, hình ảnh đặc
sắc, có tác dụng gắn kết như:

+ Động từ “buộc”(ngoa dụ) thể hiện ý
thức tự nguyện gắn bó với mọi người.
+ Từ láy “trang trải, gần gũi”: mở
rộng lòng để hiểu và gắn bó với mọi
người.

+ “Trăm nơi” (hốn dụ) chỉ mọi người
sống ở khắp nơi.

+ “Khối đời”: (ẩn dụ) trừu tượng hóa
sức mạnh của nhân dân, tập thể.

+ Từ “để” (lặp) nhấn mạnh thêm mục
đích của lẽ sống mới.

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

hỏi thảo luận.

- GV nhận xét, kết luận:

+ Lẽ sống mới của Tố Hữu được thể
hiện qua những từ ngữ đặc sắc, có tác
dụng gắn kết như: động từ “buộc”
(ngoa dụ), từ láy “trang trải, gần gũi”,
“trăm nơi” (hoán dụ), “khối đời” (ẩn
dụ), từ “để” (lặp lại hai lần ở đầu câu)
+ Tố Hữu vốn là một trí thức tiểu tư
sản, mang trong mình nhiều tư tưởng,
tình cảm hẹp hịi, nhưng khi được ánh
sáng của lí tưởng Đảng soi rọi, lẽ sống
mới mà nhà thơ nhận thức được là
sống gắn bó giữa cái tôi cá nhân với
cái ta chung của tập thể - những con
người cần lao trong xã hội.

- GV chuyển ý: Trước khi giác ngộ lí
tưởng, Tố Hữu là một thanh niên tiểu
tư sản, sau khi đón nhận lí tưởng cách
mạng, lẽ sống lớn của nhà thơ được
thể hiện rất rõ nét ở khổ thơ thứ 2, và
trong khổ thơ thứ 3 còn cho ta thấy
một sự chuyển biến mạnh mẽ nữa.

Muốn biết sự chuyển biến đó chúng ta
tìm hiểu khổ thơ thứ 3.

- GV gọi HS đọc khổ thơ thứ 3 và nêu
cảm nhận của mình về khổ thơ?

- GV: Sự chuyển biến sâu sắc trong
tình cảm của nhà thơ được thể hiện
như thế nào? Tác giả đã sử dụng biện
pháp nghệ thuật nào để bày tỏ tình
cảm ấy?

*Khổ thơ thứ hai thể hiện tinh thần
háo hức, hăm hở của tác giả khi nhận
ra lẽ sống mới, lẽ sống vì cộng đồng.
Với giọng thơ chắc, mạnh đã thể hiện
thái độ quả quyết của người thanh niên
trẻ tuổi.

3. Khổ thơ 3: Sự chuyển biến sâu sắc
trong tình cảm (5phút)

- Từ tình yêu thương nhân dân tác giả
khẳng định mình trở thành một thành
viên của đại gia đình nhân dân lao
khổ:

+ Cấu trúc khẳng định “đã là”: khẳng
định ý thức tự giác, chắc chắn của tác
giả.

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

- GV giảng: Đến đây ta có thể thấy về
quan điểm nhận thức và sáng tác của
Tố Hữu, bài thơ là tuyên ngôn cho tập
Từ ấy nói riêng và tồn bộ tác phẩm
của Tố Hữu nói chung, đó là quan
điểm của giai cấp vô sản về mối quan
hệ giữa cá nhân với quần chúng lao
khổ với nhân loại cần lao.

*Hoạt động 3: Hướng dẫn HS tổng
kết (4phút)

- GV: Qua những tìm hiểu về bài học,
em hãy tổng kết lại một cách khái quát
giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật
của bài thơ?

- GV treo bảng phụ ghi phần ghi nhớ

- GV gọi HS đọc bảng phụ.

xưng hô “con, em, anh” : nhà thơ đã cụ
thể hóa lẽ sống của mình bằng việc
nêu lên mối quan hệ của bản thân với
các tầng lớp nhân dân cần lao trong xã
hội.

* Lí tưởng cách mạng đã giúp cho nhà
thơ khơng chỉ có lẽ sống mới mà cịn

vượt qua được nhiều tình cảm hẹp hịi
của giai cấp tiểu tư sản để có được tình
hữu ái giai cấp với quần chúng lao khổ
bằng tình yêu thương gia đình ruột
thịt.

III. Tổng kết:

1. Giá trị nội dung:

Bài thơ là lời tuyên ngôn, là lời tâm
nguyện của người thanh niên yêu
nước, giác ngộ lí tưởng cách mạng.
2. Giá trị nghệ thuật:

- Bài thơ giàu tính nhạc, ngắt nhịp
thay đổi liên tục theo cảm xúc.

- Sử dụng nhuần nhuyễn nghệ thuật
so sánh, ẩn dụ, điệp ngữ…

4. Củng cố , d ặn dị : (4phút)

- Vì sao bài thơ “Từ ấy” có thể xem là tun ngơn về lí tưởng và nghệ thuật của
Tố Hữu?

(Bài thơ là lời tuyên bố trang trọng và chân thành về niềm tin giác ngộ lí tưởng
và lẽ sống của người chiến sĩ cách mạng, cũng là tuyên ngôn nghệ thuật của một
nhà thơ. Tố Hữu đã tự thuật: “Từ ấy là một tâm hồn trong trẻo của tuổi mười
tám, đôi mươi, đi theo lí tưởng cao đẹp, dám sống, dám đấu tranh”)

- Qua bài học này cần thấy rõ niềm vui sướng, say mê mãnh liệt của Tố Hữu
trong buổi đầu bắt gặp lí tưởng cách mạng và tác dụng kì diệu của lí tưởng cách
mạng đối với cuộc đời nhà thơ.

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

Lí tưởng là mục đích cao nhất, tốt đẹp nhất mà người ta muốn đạt tới, lí tưởng
rất quan trọng đối với bất cứ ai, qua bài thơ “Từ ấy” đã giúp các em hiểu được lí
tưởng sống của nhà thơ Tố Hữu, vậy lí tưởng sống, mơ ước của bản thân em là
gì? Các em phải làm gì để thực hiện lí tưởng, ước mơ đó?

(HS trình bày lí tưởng sống của bản thân và con đường phấn đấu để thực hiện lí
tưởng đó. GV nhấn mạnh: Có ước mơ, lí tưởng nhưng phải biết hành động)
- Học thuộc lòng bài thơ. Nắm vững nội dung, nghệ thuật của bài thơ.

- Soạn bài mới: “Tiểu sử tóm tắt” theo hệ thống câu hỏi SGK:
+ Cần nắm được mục đích, u cầu của tiểu sử tóm tắt.

+ Biết cách viết tiểu sử tóm tắt.

</div>