Những nguyên lí cơ bản của chủ nghĩa mac lenin

Lời nói đầu
Cách đây khoảng 20,30 năm,nếu hỏi một người nào đó về tri thức khoa
học công nghệ, sẽ chẳng ngạc nhiên khi câu trả lời nhận được là một cái lắc
đầu.Còn hiện nay,mỗi người trong chúng ta chắc chẳng còn lạ lẫm gì nữa với
khái niệm này vì chúng ta có thể bắt gặp nó từng ngày,từng giờ trên các
phương tiện thông tin đại chúng và ngay cả trong cuộc sống thường ngày.
Quả thực vai trò của tri thức khoa học công nghệ ngày càng trở nên to lớn.Nó
đang có những bước phát triển chóng mặt. Tri thức khoa học công nghệ ngày
nay đã và đang trở thành nguồn lực chủ yếu của sản xuất hiện đại. Một đất
nước có thể xem là phát triển hay không không chỉ dựa vào tổng sản phẩm
quốc dân của họ cao hay thấp mà chủ yếu dựa vào sức mạnh công nghệ tương
đối của họ.Việc xây dựng một cơ cấu kinh tế theo hướng mở cửa và một nền
sản xuất công nghiệp hiện đại dựa trên sự phát triển của khoa học công nghệ
là con đường ngắn nhất,hiệu quả nhất quyết định thành công của quy trình
phát triển công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước. Việc phổ cập tri thức
khoa học công nghệ đã phần nào được thể hiện bằng việc đưa các bộ môn Tự
nhiên-xã hội và Công nghệ vào chương trình giáo dục tiểu học và trung học.
Điều đó thể hiện ảnh hưởng của khoa học công nghệ đã và đang lan rộng trên
mọi lĩnh vực của cuộc sống. Đặc biệt trong lĩnh vực kinh tế khoa học công
nghệ có thể nói là đã mang lại một số thành tựu và có một vai trò cực kì quan
trọng. Trong khuôn khổ bài tiểu luận này, tôi chỉ xin phép đề cập đến những
khía cạnh,những đóng góp nổi bật của tri thức khoa học công nghệ trong sự
phát triển kinh tế
Những nguyên lí cơ bản của chủ nghĩa Mac- Lenin
Nội dung
I. Khái niệm tri thức khoa học, tri thức công nghệ và mối quan hệ
giữa tri thức khoa học và tri thức công nghệ.
Tri thức là kết quả của các quá trình nhận thức của con người về đối
tượng được nhận thức, làm tái hiện trong tư tưởng con người những thuộc
tính, những mối quan hệ, những quy luật vận động, phát triển của đối tượng
và được diễn đạt bằng ngôn ngữ hay hệ thống ký hiệu khác hay nói cách khác

Tri thức là sự hiểu biết, sáng tạo và những khả năng, kĩ năng để ứng dụng nó
vào việc tạo ra cái mới nhằm mục đích phát triển Kinh tế-xã hội.
1. Khái niệm tri thức khoa học
Khoa học là một hệ thống tri thức về tự nhiên, về xã hội, về con người và
về tư duy của con người. Nó nghiên cứu và vạch ra những mối quan hệ nội
tại, bản chất của các sự vật hiện tượng, quá trình, từ đó chỉ ra những quy luật
khách quan của sự vận động và phát triển của tự nhiên, xã hội và tư duy.
Tri thức khoa học là những hiểu biết có hệ thống về các đặc điểm, quy
luật khách quan của thế giới (tự nhiên, xã hội và tư duy).
Tri thức khoa học được hình thành trong quá trình nhận thức của con
người từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng, từ tư duy trừu tượng đến
thực tiễn, dưới dạng khái niệm, phạm trù, quy luật, lý thuyết…Như vậy, tri
thức khoa học không chỉ là sự phản ánh thế giới hiện thực mà còn được kiểm
nghiệm qua thực tiễn.
Tri thức khoa học còn có thể được hình thành nhờ trực giác hoặc tuân
theo những quy luật của logic học.Loại tri thức này xét cho đến cùng cũng là
sự phản ánh thế giới hiện thựcvà được thực tiễn kiểm nghiệm. Do đó, 1 hệ
thống tri thức đựoc coi là tri thức khoa học phải đảm bảo tính đúng đắn và
tính trung thực.
Tri thức khoa học là sản phẩm của quá trình phát triển lâu dài, liên tục
của tư duy nhân loại từ thế hệ này sang thế hệ khác. Ngày nay nó đang trở
thành tài sản chung của xã hội loài người.
Thái Vĩnh Hà
2
Những nguyên lí cơ bản của chủ nghĩa Mac- Lenin
2. Khái niệm tri thức công nghệ.
Công nghệ theo nghĩa chung nhất có thể coi đó là tập hợp tất cả những
hiểu biết của con ngưòi vào việc biến đổi cải tạo thế giới nhằm đáp ứng nhu
cầu sống của con ngưòi, sự tồn tại và phát triển của xã hội.
Công nghệ trong sản xuất là một tập hợp các phương tiện, vật chất, các

phương pháp, các quy tắc, các kĩ năng được con người sử dụng để tác động
vào đối tượng lao động nhằm tạo ra 1 sản phẩm nào đó cần thiết cho xã
hội.Có 3 nghĩa chủ yếu về công nghệ được sử dụng phổ biến nhất hiện nay:
-Một là : Công nghệ được coi như một bộ môn khoa học ứng dụng triển
khai ( trong tương quan với khoa học cơ bản) trong việc vận dụng các quy
luật tự nhiên và các nguyên lý khoa học nhằm đáp ứng các nhu cầu vật chất
và tinh thần ngày càng cao của con người.
- Hai là: Công nghệ được hiểu với tư cách như là các phương tiện vật chất
kĩ thuật , hay đó là sự thể hiện cụ thể của tri thức khoa học đã được vật thể
hoá thành các công cụ, các phương tiện kĩ thuật cần cho sản xuất và đời sống.
- Ba là: Công nghệ bao gồm các cách thức, các phương pháp, các thủ
thuật, các kĩ năng có được nhờ dựa trên cơ sở tri thức khoa học và được sử
dụng vào sản xuất trong các nghành khác nhau để tạo ra các sản phẩm.
3. Mối quan hệ giữa tri thức khoa học và tri thức công nghệ.
Khoa học và công nghệ có quan hệ khăng khít bền chặt với nhau. Ngày
nay khi nói đến công nghệ, người ta hiểu ngay trong nó có khoa học. Trong
công nghệ trí tuệ, tri thức khoa học đã trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp.
Ngược lại, những tri thức khoa học hiện đại không thể có đựơc nếu thiếu sự
trợ giúp của công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin.Trong lịch sử xã hội
loài người, khoa học và công nghệ đã từng độc lập tương đối với nhau. Và chỉ
đến ngày nay thì khoa học và công nghệ mới thực sự đồng điệu và gắn bó
chặt chẽ.Khoa học một mặt đã giải quyết được thành công các nhiệm vụ do
kinh tế và công nghệ đặt ra, mặt khác đã nhanh chóng vật thể hoá các tri thức
khoa học thành các trang thiết bị máy móc và công nghệ nói chung để đưa
Thái Vĩnh Hà
3
Những nguyên lí cơ bản của chủ nghĩa Mac- Lenin
vào quá trình sản xuất xã hội. Ngược lại, hoạt động của kĩ thuật, công nghệ
càng ngày càng phải dựa vào cơ sở khoa học, chẳng hạn như các lý thuyết vật
lý học, các thành tựu của nghành hoá học, vật lý thực nghiệm…

II. Vai trò của tri thức khoa học công nghệ với hoạt động kinh tế của
xã hội.
1. Tiến bộ khoa học công nghệ là động lực của phát triển kinh tế.
Cuối thế kỉ XVIII, hiện tượng tăng trưởng kinh tế mà chúng ta có thể định
lượng được như ngày nay đã xuất hiện cùng lúc với sự ra đời của cách mạng
công nghiệp.Giai đoạn tăng trưởng kinh tế hiện đại được đặc trưng bởi mức
tăng trưởng của dân số, của sản xuất tính theo đầu người cũng như tỉ lệ đầu tư
cao hơn nhiều so với những giai đoạn trước đó. Ngoài ra, một đặc trưng khác
là việc công nghệ dưa trên nền tảng khoa học ngày càng đựơc sử dụng rộng
rãi.Khoảng thời gian 100 năm từ giữa thế kỉ XIX, sản phẩm quốc dân tính
theo đầu người đã có mức tăng trưởng 10 lần so với mức tăng trưởng trong cả
một giai đoạn dài từ cuối thời kỳ Trung đại đến giữa thế kỉ XIX. Mặt khác
dân số tăng 4-5 lần.Như vậy mức tăng tổng sản phẩm tính trên đầu người đã
nhanh gấp từ 40-50 lần so với thời kỳ trước.Và dù đó là thời kì tăng trưởng
hay suy thoái thì đều được lý giải bởi tác động của khoa học công nghệ. Suy
thoái là do tiến bộ kĩ thuật đã cạn kiệt, năng suất của các yếu tố sản xuất đã
suy giảm đến mức không thể cứu vãn được.Sự phục hồi kinh tế thời gian gần
đây lại đưa tiến bộ kĩ thuật trở lại đóng vai trò trung tâm đối với tăng trưởng
kinh tế. Chính tiến bộ kỹ thuật đã tạo điều kiện tăng năng suất lao động, từ đó
thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Sự phát triển của khoa học diễn ra với tốc độ nhanh và toàn diện trong tất
cả các lĩnh vực về đời sống kinh tế xã hội. Song về nội dungcó thể nêu ra các
hướng phát triển sau:
- Điện tử và tin học.
- Tự động hoá.
- Vật liệu mới.
Thái Vĩnh Hà
4
Những nguyên lí cơ bản của chủ nghĩa Mac- Lenin
- Công nghệ sinh học.

- Năng lượng.
Công nghệ là một yếu tố cấu thành cơ sở vật chất tạo nên điều kiện tồn tại
và phát triển của doanh nghiệp. Đặc biệt công nghệ ảnh hưởng trực tiếp và
quyết định tới khả năng sản xuất sản phẩm ngày càng đa dạng, phong phú để
thoả mãn những nhu cầu phát triển của xã hội. Không có sự phát triển của
công nghệ, đặc biệt là những công nghệ mới, công nghệ có hàm lượng chất
xám cao, thì không thể đa dạng hoá sản xuất và cung cấp cho thị trường nhiều
sản phẩm có ảnh hưởng quyết định tới nền sản xuất và đời sống của xã hội
hiện đại. Nhiều sản phẩm mới chỉ có thể được sản xuất nhờ tiến bộ công
nghệ, đặc biệt những công nghệ cao, mới được thiết kế và đưa vào sử dụng.
2. Thúc đẩy phân công lao động xã hội
Ngày nay cách mạng khoa học công nghệ bùng nổ làm chuyển biến về
chất của phương thức sản xuất xã hội. Sự chuyển biến này kéo theo hàng loạt
những chuyển biến khác về tính chất lao động sản xuất của con người, về tổ
chức sản xuất và hoạt động kinh tế. Lao động dần từ chỗ chủ yếu là lao động
cơ bắp thủ công với những trang thiết bị kĩ thuật lạc hậu, thô sơ trong những
ngành công nghiệp đơn giản, sử dụng ít chất xám sang những ngành công
nghiệp có hàm lượng trí tuệ, khoa học, kĩ thuật cao. Chính bởi vậy đòi hỏi
phải có chuyên môn hoá và dẫn đến phân công lao động xã hội phát triển.
3. Hạn chế được ảnh hưởng của tự nhiên, cho phép phát triẻn hoạt
động kinh tế ngay cả khi điều kiện tự nhiên không thuận lợi.
Trong nhiều trường hợp, những điều kiện sản xuất mới đòi hỏi phải có
những công nghệ sản xuất phù hợp. Chẳng hạn trong các điều kiện đặc biệt
độc hại, con người không thể hoạt động được nhưng lại rất cần tiến hành (làm
việc dưới độ sâu lớn, ở những nơi có cường độ phóng xạ cao, những nơi có độ
cao lớn…) cần có những công nghệ được thiết kế riêng, thích ứng với những
đặc điểm của môi trường hoạt động.Hay nói cách khác chính khoa học kỹ
thuật đã nối dài khí quan cho con người.
Thái Vĩnh Hà
5

Những nguyên lí cơ bản của chủ nghĩa Mac- Lenin
4. Tạo nền tảng cho việc hoạch định chính sách kinh tế lâu dài.
Trong thời kỳ hội nhập quốc tế và nền kinh tế tri thức, vai trò của con
người trí thức với công nghệ hiện đại là yếu tố quyết định cho sự phát triển
của các quốc gia. Các nước có thành tựu kinh tế cao cũng là những quốc gia
sở hữu và thu hút được nhiều nhất lực lượng trí thức trên thế giới, đồng nghĩa
với việc họ giàu có về công nghệ. Sự giầu có về tri thức đó đang góp phần tạo
dựng thương hiệu quốc gia, đồng thời là cơ sở và cơ hội cho sự phát triển đất
nước bền vững. Điển hình như Mỹ, mọi đánh giá về nền kinh tế của nứoc này
đều thống nhất nhận định rằng từ gần 10 năm qua, kinh tế Mỹ phát triển tuyệt
diệu. Phải chăng Mỹ đã bước vào một thời kỳ mới của tăng trưởng kinh tế
nhờ công nghệ mới mang lại?Các nhà kinh tế tại Mỹ đặc biệt nhấn mạnh vai
trò của công nghệ mới trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba. Họ
khẳng định rằng công nghệ thông tin và truyên thông sẽ làm thay đổi cơ cấu
nền kinh tế trong kỷ nguyên tới tương tự như máy hơi nứơc trong thế kỷ
XVIII. Trong giai đoạn 1985-1997, Mỹ đã tạo ra 22 triệu việc làm mới. Giai
đoạn này lại trùng với thời kỳ phát triển mạnh mẽ của nghệ thông tin và viễn
thông, nhưng cũng đồng thời trùng với quá trình cơ cấu lại các doanh nghiệp
Mỹ với những kết quả thu được đầy ấn tượng. Mỹ trở thành hình mẫu cho các
nước công nghiệp lớn khác trên phương diện chính sách kinh tế, nhất là chính
sách khoa học và công nghệ.Vậy bài học rút ra từ đất Mỹ là gì?Đó là nhiệm
vụ của các chính sách vĩ mô phải làm sao để khoa học thực sự trở thành nền
tảng của công cuộc hiện đại hoá và phát triển đất nước, muốn vậy thì các
quyết sách lớn về phát triển kinh tế xã hội phải được xây dựng trên căn cứ
khoa học.
Thái Vĩnh Hà
6
Những nguyên lí cơ bản của chủ nghĩa Mac- Lenin
III.Vai trò của tri thức khoa học công nghệ đối với sự phát triển kinh tế
ở các nước phát triển

Ở tất cả các nước công nghiệp phát triển, sự hình thành và phổ biến công
nghệ mới, từ nhiều năm nay đã trở thành bộ phận quan trọng nhất trong chính
sách công nghiệp, khoa học và công nghệ.
Từ giữa thế kỷ 20, Mỹ đã trở thành quốc gia dẫn đầu thế giới về tiến bộ
khoa học công nghệ . Cho đến những năm 60-70, Liên Xô là nước cạnh tranh
với Mỹ về một số lĩnh vực khoa học công nghệ, nhưng đến những năm 80
Liên Xô đã mất khả năng cạnh tranh với Mỹ. Đến giữa những năm 90 mới
xuất hiện một số nước (Đức, Anh, Pháp và Nhật Bản) có khả năng cạnh tranh
với Mỹ trên một số thị trường công nghệ.
Mỹ có được vị thế lãnh đạo thế giới về công nghệ là do nước này đã có
chính sách phát triển dài hạn khoa học công nghệ và với chi phí cho nghiên
cứu và phát riển (R&D) lớn.
Mức chi phí cho R&D của Mỹ và các nước OECD:
Chỉ tiêu 1989 1991 1993 1995 1996 1998
Mức chi phí của Mỹ
cho R&D (tỷ USD)
143,8 160,7 165,0 179,1 184,7 198,3
Mức chi phí của 27
nước OECD (tỷ USD)
317,4 363,8 382,2 409,7 412,9 445,2
Tỷ lệ chi phí của Mỹ
trên chi phí của 27 nước
OECD (%)
45,3 44,2 43,5 43,6 44,7 44,5
Thái Vĩnh Hà
7
Những nguyên lí cơ bản của chủ nghĩa Mac- Lenin
Tỷ trọng chi phí cho R&D so với GDP của một số nước công nghiệp phát
triển (%)
Nước 1990 1997

Mỹ 2,80 2,54
Anh 2,18 2,05
Hà Lan 2,15 2,02
Đức 2,75 2,25
Pháp 2,41 2,34
Italia 1,30 1,13
Canada 1,47 1,59
Nhật Bản 3,04 3,02
Từ những số liệu nêu trên có thể rút ra một số kết luận:
Thứ nhất, chi phí cho R&D của Mỹ ít hơn tổng chi phí của 27 nước thuộc
Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) cộng lại, nhưng số chuyên gia
trình độ cao lại nhiều hơn, hoạt động có hiệu quả cao hơn nhờ tập trung được
kinh phí và có cơ chế quản lý thích hợp hơn.
Thứ hai, Mỹ giữ được vị thế đứng đầu về hiệu quả sử dụng năng lực
thương mại hoá kết quả R&D trên thị trường trong và ngoài nước Mỹ. Yếu tố
này được thể hiện ở các chỉ tiêu: số lượng patent và licence tăng liên tục, phản
ánh hiệu quả hoạt động đổi mới của hệ thống khoa học - công nghiệp quốc
gia, cán cân thanh toán công nghệ của đất nước, v.v
Theo đánh giá của Cơ quan Thống kê quốc tế, trong những năm 80-90, Mỹ
là nước xuất khẩu số một công nghệ cao, là nước ở vị thế chủ đạo về "chuyển
giao công nghệ quốc tế".
Trên thực tế, Mỹ giữ vai trò lãnh đạo thế giới trong các lĩnh vực kinh tế-kỹ
thuật có hàm lượng khoa học cao như: kỹ thuật hàng không vũ trụ, kỹ thuật
Thái Vĩnh Hà
8
Những nguyên lí cơ bản của chủ nghĩa Mac- Lenin
điện tử, trang thiết bị kiểm tra và điều khiển, máy tính điện tử, công nghiệp
dược liệu-dược phẩm, chế tạo máy.
Nhóm sản phẩm công nghệ cao trong những năm 90 của Mỹ bao gồm: vật
liệu composit phục vụ công nghệ thế hệ mới, các hệ thống tên lửa vũ trụ và

máy bay; công nghệ gen và các hệ sinh khối; các hệ thống điện tử; công nghệ
thông tin và truyền thông; chế phẩm y học; sản phẩm nông nghiệp; công nghệ
hạt nhân nhiệt hạch; nhiên liệu và nguyên liệu nhân tạp; công nghệ lade và
bán dẫn; các hệ vũ khí thế hệ mới. Tổng giá trị xuất khẩu các loại sản phẩm
này của Mỹ từ 1990 đến 1996 đạt 615,9 tỷ USD, trong đó sản phẩm kỹ thuật
điện tử, máy bay - thiết bị vũ trụ, công nghệ thông tin và truyền thông chiếm
91-93%.
Tại châu Âu, cũng giống như ở các khu vực phát triển khác của thế giới,
vai trò của các yếu tố khoa học, công nghệ và đầu tư ngày càng trở nên quan
trọng đối với phát triển kinh tế. Ngay cả đối với một vài nước, nhịp độ tăng
trưởng kinh tế và năng suất lao động có chậm lại đôi chút, nhưng phần lớn
các nước Tây Âu vẫn tăng cường đầu tư cho R&D. Châu Âu coi việc đầu tư
cho R&D là nguồn chính để phát triển kinh tế và phục lợi xã hội. Trong thập
niên cuối cùng của thế kỷ 20, Tây âu đã đầu tư cho "tri thức", tức là đầu tư
cho R&D, đào tạo đại học, công nghệ thông tin và truyền thông tăng với nhịp
độ cao hơn đầu tư cho sản xuất. Trong giai đoạn 1990-1998, trong khi tốc độ
tăng trưởng trung bình hàng năm của toàn khu vực công nghiệp của EU là
1,46%, thì tốc độ tăng trưởng của các lĩnh vực công nghiệp dựa vào tri thức
(Knowledge-Based industries) đạt trên 2%.
Cơ cấu đầu tư cho công nghệ "tri thức" thể hiện rõ ở các nước EU, phản
ánh tính chất chuyên môn hoá trong việc hình thành nền kinh tế "mới". Các
nước áo, Đức, Pháp, Thuỵ Điển đã dành trên 50% tổng chi phí đầu tư cho
khoa học công nghệ cho R&D. Định hưởng cho các lĩnh vực công nghệ "tri
thức". Hầu hết các nước châu Âu (Tây Âu và Bắc Âu) đều ưu tiên đầu tư phát
Thái Vĩnh Hà
9
Những nguyên lí cơ bản của chủ nghĩa Mac- Lenin
triển công nghệ thông tin và truyền thông, trong đó có khâu đảm bảo chương
trình.
Xu hướng chung thứ hai trong cơ cấu đầu tư cho khoa học công nghệ ở

châu Âu là chuyển nguồn vốn đầu tư từ khu vực Nhà nước sang khu vực tư
nhân. Trong những năm 90, tỷ trọng nguồn đầu tư của khu vực tư nhân vào
thị trường vốn mạo hiểm đã tăng đáng kể. Khối lượng vốn đầu tư mạo hiểm
của khu vực tư nhân ở 19 nước OECD và EU đã tăng tương ứng từ 0,05 và
0,03% GDP năm 1995 lên 0,5 và 0,2 năm 2000, riêng ở Mỹ lên tới 0,8%
GDP.
Ngoài ra, tại các nước châu Âu còn có những thay đổi quan trọng trong
quá trình xây dựng và thực hiện chính sách khoa học công nghệ. Đó là vai trò
của Nhà nước đối với việc thúc đẩy và điều hoà hoạt động nghiên cứu thuộc
khu vực công. Nhà nước đã không tự hạn chế mình trong việc nghiên cứu cơ
bản, mà còn thực hiện một số nghiên cứu quản lý Hệ thống khoa học công
nghệ quốc gia và trực tiếp dầu tư cho nghiên cứu một số lĩnh vực nghiên cứu
ứng dụng, điển hình là hỗ trợ các R&D trong lĩnh vực công nghệ thông tin và
truyền thông, hỗ trợ đào tạo nhân lực khoa học công nghệ trình độ cao, v.v.
IV.Liên hệ vai trò của tri thức khoa học công nghệ với sự phát triển
kinh tế ở Việt Nam.
1. Quan điểm của Đảng ta về vai trò của tri thức khoa học công nghệ
trong hoạt động kinh tế.
Ði vào giai đoạn toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng và kinh tế tri thức đang
trở thành xu thế tất yếu của phát triển kinh tế - xã hội, giáo dục - đào tạo ,
khoa học và công nghệ với vai trò chủ yếu trong việc nâng cao chất lượng con
người và nguồn nhân lực, càng trở thành yếu tố quyết định và là lĩnh vực ưu
tiên hàng đầu trong chính sách phát triển của mỗi quốc gia, mỗi dân tộc. Hiện
nay, không chỉ các nước đang phát triển, mà chính các nước phát triển lại
càng đặc biệt quan tâm và đầu tư mạnh mẽ vào giáo dục - đào tạo.Nhận thức
được vấn đề này ngay từ khi Cách Mạng Tháng Tám thành công, Bác Hồ kêu
Thái Vĩnh Hà
10
Những nguyên lí cơ bản của chủ nghĩa Mac- Lenin
gọi nhân dân ta phải chống giặc dốt như chống giặc đói, giặc ngoại xâm. Nhờ đẩy

mạnh và phát triển giáo dục trong suốt thời kỳ kháng chiến mà thanh niên ta đã
hiểu được nghĩa vụ công dân của mình, có điều kiện tiếp thu kỹ thuật và sử dụng
những vũ khí hiện đại góp phần đánh thắng quân xâm lược. Trong công cuộc xây
dựng đất nước những năm thực hiện đường lối đổi mới, có được những thành tựu
như ngày nay, cũng phải nói là có sự đóng góp không nhỏ của khoa học - công
nghệ. Nhưng bước vào giai đoạn phát triển mới, trong bối cảnh toàn cầu hóa và
hội nhập quốc tế sâu rộng, khoa học - công nghệ của Việt Nam đã bộc lộ những
yếu kém và bất cập trầm trọng
Trên cơ sở kế thừa và phát triển chủ nghĩa Mác- Lênin vào điều kiện cụ
thể của Việt Nam, Ðảng đã có nhận thức kịp thời và sáng suốt về vai trò của
giáo dục - đào tạo, khoa học và công nghệ, đặt sự nghiệp quan trọng này vào
trọng trách phục vụ đắc lực công cuộc CNH, HÐH đất nước. Với Nghị quyết
Trung ương 4 (khóa VII) xác định giáo dục - đào tạo cùng với khoa học công
nghệ là quốc sách hàng đầu. Nghị quyết Đại hội lần thứ VII, lần thứ IX của
Đảng tiếp tục khẳng định và nhấn mạnh vai trò của khoa học công nghệ trong
quá trình đẩy mạnh và rút ngắn thời kỳ CNH - HĐH đất nước.
Khoa học - công nghệ Việt Nam đang đứng trước yêu cầu mới rất lớn để
phục vụ đắc lực cho những mục tiêu kinh tế - xã hội đề ra cho năm 2020 và xa
hơn nữa. Yêu cầu đối với giáo dục - đào tạo là phải có bước đột phá, không
chỉ để khắc phục những tồn tại trầm trọng hiện nay, không chỉ để tiến nhanh,
tiến mạnh như các nước khác mà phải tiến lên vượt bậc. Có như thế khoa học
- công nghệ mới góp phần làm cho đất nước không còn tụt hậu so với các
nước trong khu vực, mà từng bước vươn lên ngang tầm với thế giới. Có thể
nói trong thời kỳ đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước
khoa học và công nghệ có trách nhiệm to lớn và nặng nề hơn bao giờ hết đối
với vận mệnh, tương lai của đất nước. Chúng ta cần làm cho nhận thức về
trách nhiệm này được thống nhất cao trong toàn Ðảng, Nhà nước và xã hội,
tạo thành sức mạnh, động lực để đưa khoa học và công nghệ thật sự là quốc
Thái Vĩnh Hà
11

Những nguyên lí cơ bản của chủ nghĩa Mac- Lenin
sách hàng đầu, là động lực chính cho sự phát triển đất nước Việt Nam phồn
vinh và vững mạnh.
2. Vai trò của tri thức khoa học,tri thức công nghệ trong phát triển
kinh tế ở Việt Nam.
Nước ta một nước đang bước vào thời kỳ phát triển mới – thời kỳ
công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Nghị quyết TW 2 của ban chấp hành TW
Đảng cộng sản Việt Nam khóa VIII đã xác định rõ: “ Công nghiệp hóa, hiện
đại hóa đất nước phải bằng và dựa vào khoa học và công nghệ”, “ khoa học và
công nghệ phải trở thành nền tảng và động lực cho công nghiệp hóa, hiện đại
hóa”. Chỉ bằng con đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển khoa học
và công nghệ mới co thể đưa nước ta từ nghèo nàn, lạc hậu trở thành một
nước giàu mạnh, văn minh. Qua hơn 22 năm đổi mới nền kinh tế nước ta đã
liên tục tăng trưởng với tốc độ khá cao và tương đối ổn định. Nếu như tốc độ
tăng trưởng kinh tế (GDP) bình quân hàng năm của nước ta trong giai đoạn
1986-1990 là 5 năm đầu tiên của công cuộc đổi mới còn đạt được ở mức thấp
4,4% do nền kinh tế nước ta vừa bước ra khỏi cuộc khủng hoảng đã kéo dài
suốt cả thời kỳ 10 năm trước khi đổi mới, 1975-1986, thì liên tục từ năm 1991
cho đến nay chúng ta đều duy trì được sự tăng trưởng GDP liên tục với tốc độ
khá cao và tương đối ổn định từ 5,09% năm 1990 đến 8,5% nam 2007.Cũng
vì sự liên tục tăng trưởng GDP với tốc độ khá cao và tương đối ổn định trên
đây đã khiến cho nền kinh tế Việt Nam trở thành nền kinh tế đứng thứ hai khu
vực Đông Á và kể cả trên thế giới, nghĩa là chỉ sau Trung Quốc về thành tựu
tốc độ tăng trưỏng GDP trong suốt hơn hai thập niên vừa qua.
Tăng trưởng kinh tế dựa trên nền tảng khoa học - công nghệ cùng với
giáo dục đào tạo nguồn nhân lực bước đầu đã dựa vào năng lực nội sinh và
ngày càng làm tăng thêm năng lực nội sinh - tiền đề vật chất cho đẩy mạnh
CNH, HĐH đất nước:
Thứ nhất. Tạo ra cân đối tích luỹ – tiêu dùng được cải thiện theo hướng
giảm dần tỷ lệ tiêu dùng, tăng khả năng tích lũy để đầu tư phát triển.

Thái Vĩnh Hà
12
Những nguyên lí cơ bản của chủ nghĩa Mac- Lenin
- Giai đoạn 1996-2000, tổng quỹ tích luỹ tăng bình quân hàng năm là
9,5%, nhưng đến giai đoạn 2001-2005 đã tăng bình quân là 11,3%.
- Tỷ lệ huy động vào ngân sách nhà nước so với GDP: năm 1990 đạt
15,2% GDP, năm 1995 đạt 20%, năm 2000 đạt khoảng 17% (do ảnh hưởng
khủng hoảng kinh tế tài chính khu vực, năm 2005 đạt 24,4%.
- Thu chi ngân sách có nhiều tiến bộ, mức tăng thu là 19,1%/năm, tỷ lệ
huy động GDP bình quân hàng năm giai đoạn 2001-2005 đạt 24,4% (mục tiêu
20-21%), trong đó tỷ trọng thu nội địa tăng lên (năm 2001 là 50,7%, năm
2005 là 55%). Tổng chi ngân sách giai đoạn 2001-2005 tăng bình quân
19,4%/năm, trong đó chi đầu tư phát triển chiếm bình quân 28% (mục tiêu là
25-26%).
-Tỷ lệ tiết kiệm bình quân hàng năm giai đoạn 2001-2005 tăng 9%/năm
(kế hoạch là 5,5%). Tỷ lệ vốn đầu tư phát triển trong GDP tăng nhanh. Năm
1990, vốn đầu tư phát triển trong GDP là 17,3% , đến năm 2000 là 28% và
năm 2005 là 38,7%.
Thứ hai. Hệ thống kết cấu hạ tầng ngày càng hiện đại và hoàn thiện hơn
đã thúc đẩy khả năng phát triển kinh tế và nâng cao mức sống dân cư. Hiện
nay Việt Nam đạt mật độ 0,63 km đường/km2 bề mặt, ngang bằng với những
nước phát triển trong khu vực Đông Nam Á như Thái Lan. Đến cuối năm
2005, cả nước có khoảng 17.300 km chiều dài quốc lộ và khoảng 3.400 km
đường sắt. Đến năm 2006, tổng công suất nguồn điện vào khoảng 11.440
MW, trong đó thuỷ điện chiếm 42,5%, nhiệt điện (than, dầu, khí) chiếm
66,5%. Năm 2005, sản lượng điện thương phẩm khoảng gần 46 tỷ kwh. Hệ
thống thủy lợi 5 năm 2001-2005 bảo đảm năng lực tưới thêm 300 nghìn héc-
ta, năng lực tiêu tăng thêm 146 nghìn héc-ta, năng lực ngăn mặn tăng thêm
226 nghìn héc-ta
Kết cấu hạ tầng nông thôn cấp xã đến cuối năm 2005 đã có nhiều tiến bộ

vượt bậc: Trên 89,7% số xã đã có điện lưới; 94,2% có đường ôtô đến trung tâm;
100% có điện thoại; 83% có có trạm văn hoá, bưu điện xã; 99,45% có trạm y tế;
Thái Vĩnh Hà
13
Những nguyên lí cơ bản của chủ nghĩa Mac- Lenin
85,1% có lớp mẫu giáo; 100% có trường tiểu học; 8,4% có trường trung học cơ
sở
Thứ ba. Chất lượng nguồn nhân lực ngày càng được nâng cao hơn. Năm
1996, Việt Nam có 5,8 % lực lượng lao động bị mù chữ và 26,7% lực lượng
lao động chưa tốt nghiệp tiểu học, nhưng đến năm 2005, các tỷ lệ này giảm
xuống còn 4,0% và 11,9%. Tỷ lệ lao động tốt nghiệp phổ thông trung học
tăng từ 13,5% năm 1996 lên 21,2% năm 2005. Năm 1996, Việt Nam mới chỉ
có khoảng 4,4 triệu lao động có chuyên môn kỹ thuật (chiếm tỷ lệ 12,31%) thì
đến năm 2005 đã có hơn 10 triệu lao động có chuyên môn kỹ thuật (chiếm tỷ
lệ 24,8%). Năm 1999, cả nước có khoảng 1,2 triệu người có trình độ cao
đẳng, đại học trở lên, đến năm 2005 đội ngũ này đã tăng lên con số khoảng 2
triệu nguời, trong đó có trên 14 nghìn tiến sĩ và hơn 20 nghìn thạc sĩ.
Thái Vĩnh Hà
14
Những nguyên lí cơ bản của chủ nghĩa Mac- Lenin
Kết luận
Trong lịch sử loài người, khoa học và công nghệ đóng vai trò quan trọng.
Ngày nay các thành tựu khoa học và công nghệ, đặc biệt là những thành tựu
trong nửa đầu thế kỷ 20 đã làm thay đổi căn bản bức tranh của thế giới, đặc
biệt trong bình diện của từng quốc gia. Khoa học và công nghệ ngày càng
thực sự trở thành một động lực phát triển kinh tế-xã hội và phát triển bền
vững, toàn diện cả về hệ thống chính trị, hệ thống kinh tế, an ninh xã hội, an
toàn thực phẩm, khai thác sử dụng hợp lý các tài nguyên và bảo vệ
môi trường trên bình diện vĩ mô của mọi quốc gia .Việc có được một định
hướng đúng đắn để phát huy những tiềm năng của nó là một điều tối quan

trọng.Chính vì lẽ đó, chiến lược và chính sách khoa học và công nghệ phải
trong quá trình luật pháp hoá một cách khoa học, hướng vào sự nghiệp đổi
mới và phát triển bền vững đất nước được mọi quốc gia phát triển và đang
phát triển quan tâm. Chiến lược, chính sách khoa học và công nghệ hoàn
thiện, đúng đắn, phù hợp với các qui luật tự nhiên, xã hội, nhân tâm, có tính
pháp lý cao sẽ tạo điều kiện mở ra khả năng huy động mọi nguồn lực quốc
gia, nguồn dự trữ tài nguyên, khoáng sản, nhân lực (chất xám) và tài lực của
đất nước cũng như khai thác các khả năng quan hệ quốc tế để phát triển khoa
học và công nghệ nhằm thúc đẩy quá trình hiện đại hóa, công nghiệp hoá,
tăng trưởng nền kinh tế, xây dựng một xã hội dân chủ, văn minh, công bằng
theo xu thế phát triển bền vững.
Thái Vĩnh Hà
15