Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi nâng cao khả năng cảm thụ tác phẩm văn học ở trường mầm non Hồng Thái Tây
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (617.89 KB, 33 trang )
Sáng kiến kinh nghiệm Trường mầm non Hồng Thái
Tây
ĐỀ TÀI
MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP TRẺ 5 6 TUỔI
NÂNG CAO KHẢ NĂNG CẢM THỤ TÁC PHẨM VĂN HỌC
Ở TRƯỜNG MẦM NON HỒNG THÁI TÂY
I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài.
Văn học là một món ăn tinh thần của con người, nó như mạch nguồn
của cuộc sống, làm rung động hàng triệu con tim của nhân loại. Tiếng nói
trong văn học là tiếng nói tình cảm đó là những trăn trở, những suy nghĩ u
thương giận hờn của con người đối với cuộc sống .
Đặc biệt hoạt động văn học là hoạt động khơng thể thiếu trong lứa
tuổi mầm non. Bởi lứa tuổi này trẻ rất nhạy cảm giàu cảm xúc trẻ ln
mong được tiếp xúc với các tác phẩm văn học. Ngay từ những ngày đầu của
cuộc sống trẻ ln mong đựợc đi vào giấc ngủ bằng lời ru của bà, của mẹ.
Chúng có thể ngồi hàng giờ để ngồi nghe bà, mẹ, cơ kể truyện hay đọc thơ
để hồ mình vào cuộc sống cổ tích mà trẻ là những nhân vật kỳ vĩ.
Vì thế văn học là người bạn gần gũi đối với trẻ văn học đem lại cho
trẻ những hiểu biết xung quanh, nó ni dưỡng trí tưởng tượng khả năng
sáng tạo nghệ thuật, đặc biệt thơng qua kể chuyện, đọc thơ giúp phát triển
ngơn ngữ cho trẻ, kỹ năng nói mạch lạc diễn cảm, hình thành cho trẻ những
tư cách đạo đức tốt, trẻ biết u biết ghét, biết phân biệt đúng sai, thiện ác,
có tâm tư tình cảm và lịng nhân hậu bao dung đối với mọi người xung quanh.
Qua các tác phẩm văn học trẻ biết thêm những vẻ đẹp của đất nước,
q hương, hiểu thêm những di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh. Từ đó hình
thành ở trẻ tình cảm đối với q hương, đất nước, một cách nhẹ nhàng qua
nhân vật gần gũi.
Đất nước đang từng ngày từng giờ đổi mới, thực hiện cơng nghiệp hố
hiện đại hố đất nước. Địi hỏi những thế hệ kế tiếp có đầy đủ phẩm chất
Giáo viên thực hiện
Lưu Thị Hạnh
1
Sáng kiến kinh nghiệm Trường mầm non Hồng Thái
Tây
đạo đức, có năng lực tiếp thu tinh hoa của văn hóa nhân loại, phát huy tiềm
năng của dân tộc, con người
Việt Nam. Có ý thức giữ gìn các giá trị văn hố của dân tộc. Đồng thời cịn
địi hỏi mỗi thế hệ kế thừa phải phát huy hết khả năng sẵn có tích cực của
mỗi cá nhân, có ý thức tổ chức kỷ luật, có khả năng rèn luyện để xứng đáng
là những chủ nhân tương lai của đất nước. Sự nghiệp giáo dục trong thời kỳ
cơng nghiệp hố hiện đại hố được đặt lên hàng đầu. Nắm đuợc tư tưởng
chủ đạo đó mà giáo dục mầm non đóng một vai trị quan trọng . Vì vậy lĩnh
vực phát triển ngơn ngữ cho trẻ lứa tuổi mầm non là rất quan trọng, đặc biệt
là rèn luyện khả năng diễn đạt lưu lốt, mạch lạc là một phương tiện giao
tiếp giúp cho trẻ tiếp thu lượng tri thức ở các bậc học sau.
Chính vì thấy được tầm quan trọng của việc phát triển ngơn ngữ cho
trẻ mầm non, đặc biệt là mẫu giáo 56 tuổi qua các tác phẩm văn học. Qua
q trình chăm sóc giáo dục trẻ hằng ngày tơi thấy ở khả năng ghi nhớ kể
chuyện diễn cảm mạch lạc còn hạn chế. Khi trẻ kể lại chuyện trẻ chỉ thuộc
được vài câu hoặc trẻ chờ đợi vào sự hỗ trợ nhắc nhở của cơ. Phần lớn trẻ
trẻ chỉ nói và kể dưới dạng đọc chứ chưa thể hiện được tính cách, ngữ điệu
của các nhân vật, trẻ cịn thiếu tự tin. Với lý do trên tơi ln tìm tịi, suy nghĩ
cho mình những biện pháp thích hợp, hấp dẫn để giúp trẻ có một số kỹ năng
nói mạch lạc biểu cảm thơng qua các tác phẩm văn học.
Ngơn ngữ có vai trị hết sức quan trọng đối với sự phát triển của trẻ, nó
là cơng cụ giao tiếp để phát triển tư duy, là phương tiện để giáo dục trẻ một
cách tồn diện, là cơng cụ để trẻ học tập vui chơi những hoạt động chủ yếu
của trường mầm non.
Vì vậy việc nghiên cứu tìm ra một số biện pháp thích hợp để giúp trẻ
khơng chỉ đọc thuộc mà cịn biết thể hiện giọng đọc, giọng kể thơng qua bài
thơ, câu chuyện. Rèn khả năng nói mạch lạc, diễn cảm cho trẻ 56 tuổi qua
việc cho trẻ làm quen các tác phẩm văn học.
Giáo viên thực hiện
Lưu Thị Hạnh
2
Sáng kiến kinh nghiệm Trường mầm non Hồng Thái
Tây
Sự phát triển ngơn ngữ của trẻ là một q trình từ thấp đến cao với các
giai đoạn mang những đặc trưng khác nhau tuỳ thuộc vào độ tuổi của trẻ.
Trẻ 56 tuổi sự phát triển ngôn ngữ diễn cảm mạch lạc chịu ảnh
hưởng lớn của việc tích cực hố vốn từ, ngơn ngữ của trẻ đã trở nên đ ược
mở rộng ,có trật tự hơn, mặc dù cấu trúc câu cịn chưa hồn thiện. Khả năng
nói trình bày ý nghĩa, hiểu ngơn ngữ hồn cảnh của trẻ cũng đã bắt đầu phát
triển.
Bằng các hình tượng văn học mở ra cho trẻ cuộc sống với xã hội và
thiên nhiên, các mối quan hệ qua lại của con người. Những hình tượng đó
giúp trẻ nhận thức được tính rõ ràng, chính xác của từ ngữ trong tác phẩm văn
học.
Với nhiệm vụ khơi dậy ở trẻ tình u đối với ngơn ngữ nghệ thuật
thơng qua cách đóng kịch, cao hơn nữa là trẻ biết sử dụng ngơn ngữ của mình
để diễn đạt câu chuyện một cách sáng tạo. Đây là một nhiệm vụ rất phức
tạp, u cầu khi trẻ đóng kịch trẻ phải tự suy nghĩ tìm ra ngơn từ thích hợp
cho lời thoại của nhân vật trẻ đóng mà khơng xa rời nội dung câu chuyện.
Tác phẩm văn học là món ăn tinh thần khơng thể thiếu đối với trẻ thơ
nhất là lứa tuổi mẫu giáo. Nó đem lại cho trẻ những hiểu biết đầu tiên về
cuộc sống xung quanh. Văn học ni dưỡng và phát triển ở trẻ trí tưởng
tượng, sáng tạo nghệ thuật. Vì vậy, việc đem tác phẩm văn học đến cho trẻ
là một việc rất quan trọng và cần thiết. Đối với trẻ mẫu giáo, q trình được
tiếp xúc với tác phẩm văn học phải từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp,
để từ đó trẻ bộc lộ khả năng cảm thụ tác phẩm văn học của mình. Khả năng
cảm thụ đó là sự phát triển trực tiếp của trẻ về theo 5 mặt lĩnh vực: Nhận
thức ngơn ngữ tình cảm xã hội. Tuy nhiên khi đưa tác phẩm đến cho trẻ
địi hỏi người giáo viên phải có những suy nghĩ sáng tạo và lựa chọn những
tác phẩm hay phù hợp với lứa tuổi, có ý nghĩa giáo dục trẻ để từ đó đưa ra
Giáo viên thực hiện
Lưu Thị Hạnh
3
Sáng kiến kinh nghiệm Trường mầm non Hồng Thái
Tây
những phương pháp, biện pháp thích hợp nhằm giúp trẻ phát triển tốt khả
năng cảm thụ tác phẩm văn học.
Qua nhiều năm cơng tác, tơi thấy đa số trẻ từ nhà trẻ chuyển lên đều đã
được làm quen với một số tác phẩm văn học. Song khơng phải tất cả các trẻ
đều có thể cảm nhận được cái hay cái đẹp trong mỗi tác phẩm văn học. Do
đó trong q trình giảng dạy cũng như việc truyền thụ những kiến thức, kỹ
năng cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học tơi thấy: Khả năng cảm thụ văn
học của trẻ trường tơi nói chung và trẻ khối 5 6 tuổi nói riêng vẫn cịn nhiều
hạn chế, kết quả trên tiết học chỉ đạt 5570%. Với kết quả trên, bản thân tơi
thấy mình cần có những biện pháp cụ thể nhằm giúp trẻ nâng cao khả năng
cảm thụ văn học theo hướng đổi mới. Đó là lý do tơi chọn đề tài: “Một số
biện pháp giúp trẻ 56 tuổi nâng cao khả năng cảm thụ tác phẩm văn học
ở trường mầm non Hồng Thái Tây”
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài.
Giáo dục mầm non là mắt xích đầu tiên trong hệ thống giáo dục kinh tế
quốc dân: “Mẫu giáo tốt, mở đầu nền giáo dục tốt”. mục đích chung của giáo
dục mầm non là tạo điều kiện tốt để chăm sóc và giáo dục trẻ. Hình thành
những cơ sở ban đầu của nhân cách con người mới. Giúp trẻ phát triển một
cách tồn diện.
Việc cho trẻ làm quen văn học là cả một q trình rèn luyện khả năng
phát triển kỹ năng ngơn ngữ để giao tiếp. Biết cách diễn đạt ý nghĩ, mong
muốn tình cảm, cảm xúc của trẻ một cách rỏ ràng, dễ hiểu đối với những
người xung quanh. Nhằm trang bị cho trẻ những kiến thức năng lực hoạt
động trí tuệ, kể truyện, đọc thơ, thơng qua hoạt động làm quen với văn học.
Chính vì lẽ đó mà gia đình và nhà trường cần tạo mơi trường văn học
phong phú, giúp trẻ làm quen văn học ngay từ khi trẻ bắt đầu đến trường.
Trường mầm non Hồng Thái Tây nằm trên địa bàn xã Hồng Thái Tây là
một xã miền núi thuộc Thị xã Đơng Triều, Tỉnh Quảng Ninh .
Giáo viên thực hiện
Lưu Thị Hạnh
4
Sáng kiến kinh nghiệm Trường mầm non Hồng Thái
Tây
Trường có 14 lớp: trong đó có 4 lớp 5 tuổi , 4 lớp 4 tuổi, 3 lớp 3 tuổi và
3 lớp nhà trẻ với 437 học sinh.
Qua thời gian cơng tác tại trường Mầm non Hồng Thái Tây, tơi thấy
vấn đề nâng cao khả năng cảm thụ văn học cho trẻ 56 được nhà trường tiến
hành như sau:
Nhà trường rất quan tâm đến việc nâng cao khả năng cảm thụ văn học
cho trẻ đặc biệt là trong trường đã có những năm thực hiện “ Chun đề văn
học Đồng dao ca dao” thì vấn đề đó càng được chú trọng hơn. Những câu
chuyện, bài thơ, bài đồng dao, ca dao… trong chương trình là những tác phẩm
góp phần nâng cao khả năng cảm thụ văn học cho trẻ, đặc biệt là đối với trẻ
mẫu giáo 56 tuổi. Ngồi ra, nhà trường cịn chọn lọc, sưu tầm những bài thơ,
ca dao, hị vè…có nội dung trong sáng, tình tiết hay để đưa vào chương trình
giảng dạy.
Nhà trường đã tổ chức những cuộc thi về văn học Đồng dao ca dao
vào những dịp cuối năm giúp cho cơ và trị có nhiều kinh nghiệm hơn trong
q trình cảm thụ những tác phẩm văn học của mình. Bên cạnh đó tơi nhận
thấy, các cháu khi được tiếp xúc với những câu chuyện, bài thơ, bài đồng dao
trên lớp về nhà rất thích đọc, kể cho ơng, bà ,bố mẹ mình nghe. Điều đó
chứng tỏ khả năng cảm thụ văn học của trẻ ngày càng được nâng cao và có
hiệu quả, đặc biệt là đối với trẻ mẫu giáo 56 tuổi.
Tuy nhiên, việc nâng cao khả năng cảm thụ văn học cho trẻ cịn nhiều
vấn đề bất cập, đó là:
Xã Hồng Thái Tây là một xã miền núi, trình độ dân trí khơng đồng
đều người dân chủ yếu sống bằng nghề nơng, nền kinh tế của địa phương
cịn gặp nhiều khó khăn, một số phụ huynh cịn ít quan tâm đến trẻ, nên trẻ
chưa được đi học từ độ tuổi nhà trẻ đến mẫu giáo 3 tuổi, mà phần lớn các
cháu chỉ được ra lớp ở độ tuổi 45 tuổi và độ tuổi 56 tuổi. Đặc biệt là những
gia đình sống chung với ơng, bà các cháu khơng được ra lớp sớm mà do ơng bà
Giáo viên thực hiện
Lưu Thị Hạnh
5
Sáng kiến kinh nghiệm Trường mầm non Hồng Thái
Tây
trơng, nên rất hay dùng từ địa phương, ít nói chuyện, vốn hiểu biết cịn hạn
chế dẫn đến trẻ nhút nhát ngại giao tiếp với người lạ, chưa có khả năng cảm
thụ tác phẩm văn học.
Trong giao tiếp, trong các hoạt động hàng ngày của trẻ, cũng như
trong giảng dạy việc vận dụng các chun đề, sáng kiến kinh mghiệm của
các cơ vào thực tế giảng dạy cịn nhiều hạn chế, cơ chưa vận dụng tích hợp
triệt để các mơn học khác vào bài dạy và chưa dành nhiều thời gian vào việc
sưu tầm các câu chuyện ngồi chương trình, chưa dành nhiều thời gian cho
trẻ vào việc nâng cao khả năng cảm thụ các tác phẩm văn học… Cho nên
chất lượng cảm thụ văn học của trẻ trường Mầm non Hồng Thái Tây nói
chung và lớp tơi phụ trách nói riêng đến đầu năm học 20172018 cịn nhiều
hạn chế.
Khi ngơn ngữ của trẻ cịn hạn chế, cách diễn đạt của trẻ sẽ khơng lưu
lốt, trẻ khơng bộc lộ với cơ giáo những vướng mắc trong các hoạt động,
phần lớn các cháu tỏ ra lúng túng, cịn ngại ngùng khơng xung phong phát
biểu, khơng thể hiện được cảm xúc của mình đối với tác phẩm văn học, chưa
có khả năng cảm thụ văn học một cách sâu sắc.
Trước những khuyết điểm này của trẻ, với cương vị là người giáo viên
đứng lớp, tơi rất băn khoăn, làm thế nào để nâng cao khả năng cảm thụ tác
phẩm văn học cho các cháu? Tơi đã tìm cho mình một số biện pháp để giúp
trẻ 56 tuổi nâng cao khả năng cảm thụ tác phẩm văn học trường mầm non
Hồng Thái Tây, thơng qua mơn làm quen với văn học.
Khi tiến hành xây dựng đề tài này, tơi đã được sự giúp đỡ rất tận tình
của các đồng chí trong Ban giám hiệu, các đồng chí giáo viên trong trường
mầm non Hồng Thái Tây trong suốt năm học để tơi có điều kiện nghiên cứu
và thử nghiệm.
Bên cạnh đó, với nhiều năm học tập để nâng cao trình độ, được các
thầy cơ giáo trường cao đẳng sư phạm Quảng Ninh truyền thụ cho rất nhiều
Giáo viên thực hiện
Lưu Thị Hạnh
6
Sáng kiến kinh nghiệm Trường mầm non Hồng Thái
Tây
kiến thức về tâm sinh lý trẻ nói chung và mơn văn học lứa tuổi nói riêng nên
cũng rất thuận lợi cho tơi khi nghiên cứu và thực hiện đề tài này.
Mặc dù trong q trình nghiên cứu, tơi đã hết sức cố gắng nhưng chắc
chắn đề tài viết khơng tránh khỏi thiếu xót, kính mong hội đồng thi đua các
cấp và các đồng nghiệp có những góp ý q báu để đề tài được hồn thiện
hơn.
Một nhà thơ đã nói: “ Khi chết người cha để lại cho con cái mình nhà
cửa, ruộng vườn, thanh gươm và một cây đàn Páp đua. Nhưng thế hệ mất đi
thì để lại cho thế hệ sau “ TIẾNG NĨI”. Ai có tiếng nói thì người ấy sẽ xây
được nhà, cày được ruộng, đúc được kiếm, lên được dây đàn Páp đua và gảy
được nó”.
Vì thế, TIẾNG NĨI có vai trị vơ cùng quan trọng đối với mỗi con người, đặc
biệt là đối với lứa tuổi mầm non tuổi học nói. Trẻ em như một tờ giấy trắng
mà người lớn có thể vẽ lên đó những gì tốt đẹp nhất, ươm lên những chồi
non của đất nước. Từ khi mới lọt lịng các em đã được tiếp xúc với tiếng nói
qua tiếng ầu ơ, ru hời của bà, mẹ. Chính vì thế ngơn ngữ đóng vai trị vơ cùng
quan trọng trong q trình hình thành lời nói cho trẻ.
Từ xa xưa khi chữ viết chưa được ra được, văn học dân gian đã phát
triển và nó được lưu truyền từ đời này qua đời khác bằng hình thức truyền
miệng. Vì vậy, văn học là cội nguồn của dân tộc ta.
Xã hội ngày nay muốn có một hệ thống tri thức mang tính khoa học cao
để con người tiếp thu và thực hiện trở thành một con người mới xã hội chủ
nghĩa, phát triển tồn diện: Thể chất, nhận thức, ngơn ngữ, tình cảm xã hội,
thẩm mĩ. Đặc biệt là trẻ em hiện nay muốn diễn đạt được tình cảm, xúc cảm
của mình thì phải dùng ngơn ngữ để trao đổi.
Giáo dục mầm non giữ vai trị rất quan trọng, đó là nơi đặt nền móng
cho sự phát triển nhân cách của con người. Trong hoạt động giáo dục mầm
non, các hoạt động là mắt xích tạo nên một chương trình giáo dục nói chung.
Giáo viên thực hiện
Lưu Thị Hạnh
7
Sáng kiến kinh nghiệm Trường mầm non Hồng Thái
Tây
Văn học là một trong những mơn học được coi trọng trong chương
trình giáo dục mầm non. Là bộ mơn giúp trẻ phát triển tư duy, hiểu sâu sắc
được tâm lý cũng như tình cảm của người khác, thế giới thực vật, động
vật… thơng qua các nhân vật trong các tác phẩm văn học đặc biệt là thơng
qua các câu chuyện kể. Từ đó hình thành nhân cách trẻ, trẻ biết thể hiện tình
cảm u, ghét rõ ràng đối với các đối tượng mà trẻ có thể cảm nhận được.
Văn học thâm nhập vào rất nhiều lĩnh vực trong xã hội và thế giới quanh ta
bao gồm cả một hệ thống kiến thức cơ bản rất cần thiết cho đời sống sinh
hoạt và lao động của mỗi chúng ta. Vì thế, văn học là cơng cụ khơng thể
thiếu để học các mơn học khác trong chương trình giáo dục mầm non mới.
Việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là việc làm vơ cùng quan
trọng, song việc truyền thụ kiến thức cho trẻ hiểu nội dung và diễn biến tâm
lý nhân vật trong các tác phẩm văn học khơng gị bó, cứng nhắc, áp đặt cho
trẻ mà giáo viên phải ln ln sáng tạo để thiết kế ra từng bài dạy phù hợp
từng nội dung truyện, thơ để trẻ có thể lĩnh hội kiến thức một các linh hoạt,
tốt nhất. Trong khi dạy trẻ làm quen với tác phẩm văn học, tơi đã gặp nhiều
khó khăn. Ngun nhân chính là do khả năng cảm thụ văn học của trẻ chưa
được sâu sắc, trẻ chưa hiểu diễn biến tâm lý nhân vật trong truyện, thơ.
Trong q trình học hỏi đồng nghiệp, nghiên cứu tài liệu, sự đóng góp ý kiến,
chỉ đạo của Ban Giám Hiệu, của các đồng chí đồng nghiệp, được tham quan
dự giờ đồng nghiệp và đặc biệt qua một thời gian trực tiếp chủ nhiệm lớp tơi
thấy được thực trạng về khả năng cảm thụ văn học của trẻ lớp tơi chưa
được sâu sắc, vốn từ cịn hạn chế chưa diễn đạt được tình cảm của mình,
chưa hiểu sâu sắc nội dung các tác phẩm văn học, chưa diễn đạt được những
cảm xúc, thể hiện tâm lý các nhân vật trong tác phẩm văn học, đặc biệt là các
nhân vật trong truyện kể nên tơi suy nghĩ áp dụng những biện pháp giúp trẻ
nâng cao khả năng cảm thụ văn học ở trẻ lớp tơi.
3. Đối tượng nghiên cứu.
Giáo viên thực hiện
Lưu Thị Hạnh
8
Sáng kiến kinh nghiệm Trường mầm non Hồng Thái
Tây
Đề tài được áp dụng tại lớp mẫu giáo 5 tuổi A4 trường mầm non Hồng
Thái Tây Xã Hồng Thái Tây Đông Triều Quảng Ninh.
4.Giới hạn phạm vi nghiên cứu.
Phạm vi nghiên cứu: “ Một số biện pháp giúp trẻ 56 tuổi nâng cao khả
năng cảm thụ tác phẩm văn học trường mầm non Hồng Thái Tây”
Phạm vi thời gian: Từ ngày 15/ 08/2017 đến ngày 31/1/2018
5. Phương pháp nghiên cứu.
Để nghiên cứu đề tài này tôi sử dụng những phương pháp sau:
Phương pháp điều tra.
Phương pháp trao đổi.
Phương pháp quan sát.
Phương pháp thống kê.
II. PHẦN NỘI DUNG:
1. Cơ sở lý luận:
Dựa trên những yêu cầu chung của ngành giáo dục và để thực hiện tốt
mọi nhiệm vụ đặt ra, đó là cần tạo những con người trí tuệ, có tố chất ngay
từ lứa tuổi mẫu giáo, giàu lịng nhân ái, u thương con người cũng như mọi
vật xung quanh mình, giáo viên phải truyền thụ những tri thức để hình thành
nên kĩ năng, kĩ xảo và các nhu cầu hoạt động vui chơi của trẻ.
Bộ mơn làm quen với văn học, đặc biệt là thơng qua các câu chuyện kể
giúp trẻ hiểu sâu sắc nội dung, diễn biến tâm lý nhân vật, t rẻ biết biểu lộ
tình cảm u ghét của mình đối với những nhân vật trong truyện. Thơng qua
việc cho trẻ làm quen với văn học là giúp trẻ hình thành nhân cách, phát triển
các năng lực trí tuệ của trẻ như cảm giác, tư duy, ngơn ngữ, tình cảm xã hội
đồng thời bồi dưỡng và phát triển khả năng chú ý, ghi nhớ và tưởng tượng.
Trong cơng tác chăm sóc giáo dục trẻ mầm non cần phải hình thành và
phát triển khả năng cảm thụ văn học cho trẻ bởi đó là cách bồi dưỡng, phát
triển khả năng tư duy cho trẻ.
Giáo viên thực hiện
Lưu Thị Hạnh
9
Sáng kiến kinh nghiệm Trường mầm non Hồng Thái
Tây
Cũng giống như người lớn chúng ta, với trẻ mẫu giáo đặc biệt là trẻ
mẫu giáo lớn 56 tuổi, văn học có vai trị vơ cùng quan trọng trong thế giới trẻ
thơ. Nó phát triển tính tị mị, kích thích lịng ham hiểu biết, u q những
nhân vật trong các tác phẩm văn học. Đặc biệt, trẻ 56 tuổi rất giàu cảm xúc,
thể hiện rõ tình cảm u, ghét của mình đối với các nhân vật trong truyện.
Trẻ biết u cái đẹp, cái thiện; ghét cái ác.
Chính vì vậy, việc giúp trẻ 56 tuổi nâng cao khả năng cảm thụ văn
học là việc rất quan trọng, đặc biệt là lứa tuổi mẫu giáo 56 tuổi. Đây là thời
kì trẻ rất nhạy cảm, có cảm nhận sâu sắc về nội dung, diễn biến tâm lý các
nhân vật trong các tác phẩm văn học, trẻ có thể biểu lộ tình cảm u ghét của
mình đối với các nhân vật một cách rõ nét nhất. Ở lứa tuổi này khi học văn
học trẻ rất nhạy cảm, có khả năng cảm thụ nhanh, nắm bắt được diễn biến
tâm lý các nhân vật nhanh. Vì vậy, việc “giúp trẻ 56 tuổi nâng cao khả
năng cảm thụ tác phẩm văn học” là cách tốt nhất để trẻ tiếp nhận tri thức
về bộ mơn làm quen với văn học nhanh nhạy nhất.
Trước tiên tơi phải gần gũi trẻ tạo cho trẻ mơi trường học tập thân thiện
ấm cúng. Dần từng bước đưa trẻ vào nề nếp dạy và học, khi trẻ đã hình thói
quen, nề nếp thì việc học của trẻ sẽ có thuận lợi và từng hoạt động sẽ đạt
kết quả cao. Để tổ chức tốt một giờ dạy làm quen với văn học, tơi thường
xun quan tâm đến việc nghiên cứu kỹ u cầu về đề tài của các chủ đề đã
đặt ra trong chương trình…Từ đó bản thân có một kế hoạch định hình cho bài
soạn, đồng thời chuẩn bị các phương tiện, giáo cụ trực quan chủ yếu quan
trọng, các kỹ năng hoạt động trong giờ dạy.Tơi chú ý đến trẻ khi trẻ chưa nói
chưa mạch lạc diễn cảm bằng mọi hình thức tun truyền sâu rộng tới các
bậc phụ huynh cùng phụ huynh tìm ra biện pháp tốt nhất giúp trẻ có “Kỹ
năng đọc diễn cảm và cảm thụ văn học”.
Là một giáo viên tơi cần khắc phục mọi nhược điểm của trẻ. Trong đó
phát triển ngơn ngữ, rèn kỹ năng diễn cảm mạch lạc là nhiệm vụ quan trọng
Giáo viên thực hiện
Lưu Thị Hạnh
10
Sáng kiến kinh nghiệm Trường mầm non Hồng Thái
Tây
của trường mầm non nói chung và lớp mẫu giáo 56 tuổi trường mầm non
Hồng Thái Tây nói riêng.
2. Thực trạng:
+ Thuận lợi:
Được sự quan tâm chỉ đạo của ban giám hiệu nhà trường cũng như
phịng giáo dục về các mặt phát triển giáo dục, trong đó có lĩnh vực phát triển
ngơn ngữ. Nhà trường đã đầu tư cơ sở vật chất tốt nhất cho lớp, lớp có các
đồ dùng, phương tiện phục vụ cho bộ mơn văn học đặc biệt là các loại tranh
truyện chữ to, thơ có tranh minh hoạ, các bộ rối tay có nội dung của các câu
truyện, bài thơ rất hấp dẫn trẻ. Ngồi ra trường cịn chỉ đạo lớp xây dựng
một thư viện nhỏ, việc cho trẻ tiếp cận với góc thư viện ở lớp tương đối có
hiệu quả. Một phần trẻ đã qua học các nhóm lớp và trẻ trong độ tuổi nên
việc phát âm, đọc thơ cũng như tiếp thu nội dung các câu chuyện có phần dễ
dàng, trẻ đã biết đọc thơ theo cơ, kể lại chuyện cùng cơ và biết kết hợp các
điệu bộ, nét mặt cử chỉ, sử dụng nhịp điệu, giọng điệu để thể hiện các tác
phẩm văn hoc được thuận lợi. Cơ có trình độ chun mơn nghiệp vụ, bản
thân cũng có năng khiếu về giọng đọc, giọng kể, nắm vững u cầu của hình
thức đổi mới tổ chức giảng dạy trong trường mầm non. Đặc biệt là chun
đề văn học làm quen với chữ viết đã được thể hiện thường xun trong giáo
án, lên lớp một cách thuần thục…Cơ thường xun cho trẻ tiếp xúc với các
tác phẩm văn học trong các hoạt động, cơ chú ý đến ngữ điệu, điệu bộ khi
đọc thơ kể chuyện, chú ý ngắt câu, ngắt nhịp diễn đạt mạch lạc biểu cảm.
Giải thích từ khó, từ mang tính chất địa phương cho trẻ nghe và hiểu, từ đó
trẻ đọc thơ đúng và kể chuyện thu hút hơn. Phần lớn các phụ huynh đã quan
tâm tới việc học của trẻ nên khi cơ trao đổi cùng phụ huynh về phương pháp
“giúp trẻ 56 tuổi nâng cao khả năng cảm thụ tác phẩm văn học”hơn họ
rất hứng thú và ủng hộ cơ.
+ Khó khăn:
Giáo viên thực hiện
Lưu Thị Hạnh
11
Sáng kiến kinh nghiệm Trường mầm non Hồng Thái
Tây
Do trình độ nhận thức khơng đồng đều, gần 20% trẻ mới lần đầu tiên
đến trường, do độ tuổi khơng đều nên gặp rất nhiều khó khăn.
Hơn 20% trẻ chưa phân biệt được sự khác nhau rất tinh tế trong cách
phát âm mà chỉ tiếp nhận một cách chung chung.
ví dụ: Tay tai, muỗi mũi, phân biệt ln.
Trí nhớ của trẻ cịn hạn chế, trẻ chưa biết hết khối lượng các âm tiếp thu
cũng như trật tự các từ trong câu. Vì thế trẻ bỏ bớt từ, bớt âm khi nói.
Vẫn cịn một số ít cháu chưa qua các nhóm trẻ nên việc tiếp thu và sức
cảm thụ của các tác phẩm văn học cịn chưa đồng đều. Đa số phụ huynh bận
cơng việc hoặc một lý do khách quan nào đó ít có thời gian trị chuyện với trẻ
và nghe trẻ nói. Trẻ được đáp ứng q đầy đủ về nhu cầu mà trẻ cần. Ví dụ:
Trẻ chỉ cần nhìn vào đồ dùng, đồ vật nào là được đáp ứng ngay mà khơng cần
dùng lời để u cầu hoặc xin phép. Đây cũng là một trong những ngun nhân
của việc chậm phát triển ngơn ngữ.
Với những khó khăn như thế em phải dần dần khắc phục, sửa đổi và
hướng dẫn trẻ phát triển ngơn ngữ một cách đúng đắn nhất qua giao tiếp và
tập cho trẻ làm quen với văn học thể loại chuyện kể, đọc thơ.
Được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của nhà trường như mở chun đề từ
đó rút ra đựơc kinh nghiệm cho bản thân. Bên cạnh đó tơi được sự đóng góp
chân tình của đồng nghiệp nên tơi đã có kết quả cao trong q trình nghiên
cứu đề tài.
Song bên cạnh đó cịn có hạn chế như sau: một số trẻ ở độ tuổi này
ngơn ngữ chưa đầy đủ nên đơi lúc trẻ chưa diễn đạt đựơc.
+Mặt mạnh, mặt yếu:
Là một mơn văn học có những câu chuyện bài thơ rất gần gũi, các con
vật rất sinh động nên trẻ hứng thú.
Giáo viên thực hiện
Lưu Thị Hạnh
12
Sáng kiến kinh nghiệm Trường mầm non Hồng Thái
Tây
Do chương trình đổi mới nên nhiều câu chuyện, bài thơ chưa có tranh
ảnh nên rất khó cho người giáo viên trong q trình chuẩn bị đồ dùng trực
quan.
+ Các ngun nhân, các yếu tố tác động:
Văn học giúp trẻ lĩnh hội được các chuẩn mực đạo đức, hành vi đúng
trong xã hội. ứng dụng bộ mơn làm quen văn học trong trường lớp mẫu giáo
là một q trình nâng cao chất lượng dạy và học hiện nay có ý nghĩa hết sức
quan trọng. văn học mở rộng sự hiểu biết cho trẻ trong quan hệ tình người.
văn học cịn khơi dậy ở trẻ những hành vi đạo đức, lối sống, lịng vị tha nhân
hậu mà trẻ thu lượm được bằng con đường cảm thụ văn học.
Thơng qua văn học, giúp trẻ cảm nhận được thế giới xung quanh mn
màu, mở ra trước mắt trẻ những tình cảm đạo đức trong sáng, lành mạnh
nhằm cung cấp vốn kinh nghiệm sống để làm phong phú vốn từ ngữ với ý
tưởng hồn nhiên, ngây thơ của trẻ.
Với tầm quan trọng của mơn làm quen văn học, làm thế nào để đưa văn
học vào đời sống thực tế của trẻ đó chính là nhiệm vụ cần thiết của giáo
viên mầm non, vì chúng ta là những chiếc cầu nối để đưa trẻ đến với văn
học, trẻ phải thực sự hiểu về các tác phẩm văn học, thể hiện được nội dung
của tác phẩm, sống trong mơi trường của văn học, có như vậy trẻ mới có
lịng u văn học, xem văn học là nhu cầu cần thiết của trẻ trong đời sống
hàng ngày.
Hiện nay các trường mầm non rất chú trọng việc phát triển ngơn ngữ
cho trẻ. Song việc dạy trẻ nói đúng cấu trúc ngữ pháp và nói lưu lốt là một
vấn đề được rất nhiều người quan tâm để tìm ra hướng đi cụ thể và đúng
đắn, để đạt kết quả cao trong giáo dục.
Trên thực tế được thăm qua dự giờ các đồng nghiệp trong trường, các
buổi thao giảng chun đề do phịng giáo dục tổ chức. Tơi nhận thấy rằng trẻ
mẫu giáo nói chung và trẻ 56 tuổi nói riêng thì việc rèn luyện kỹ năng nói
Giáo viên thực hiện
Lưu Thị Hạnh
13
Sáng kiến kinh nghiệm Trường mầm non Hồng Thái
Tây
mạch lạc diễn cảm thơng qua mơn văn học cịn nhiều hạn chế. Đa số trẻ chỉ
đọc thuộc bài thơ, nhớ tên truyện, tên nhân vật, chứ chưa biết thể hiện giai
điệu, ngơn ngữ nhân vật. Từ đó việc trẻ đọc, kễ diễn cảm chưa rõ ràng mạch
lạc và biểu cảm. Từ thực tiễn trên em thấy rằng việc “rèn luyện khả năng
cảm thụ văn học ” cho trẻ là một vấn đề hết sức cần thiết. Là một giáo viên
mầm non em mong muốn trẻ có được nền tảng tốt nhất để trẻ có thể phát
huy hết khả năng tưởng tượng, tư duy tích cực của trẻ. Người giáo viên phải
biết lựa chọn cách học tốt nhất phù hợp với trẻ để làm giàu vốn từ cho trẻ
từ đó trẻ có thể nói mạch lạc và diễn cảm, tình thương u con người, thiên
nhiên qua các bài thơ câu chuyện. Vì vậy việc học tập và nghiên cứu ra những
biện pháp tốt nhất phù hợp với chương trình chăm sóc giáo dục trẻ là hết sức
cần thiết của người giáo viên mầm non.
Văn học có vai trị rất quan trọng trong cuộc sống hàng ngày. Thế
nhưng trong thực tế hiện nay ở lớp mẫu giáo 5 tuổi A4 khả năng cảm thụ văn
học của trẻ chưa cao. Trong q trình giảng dạy, việc tổ chức cho trẻ làm
quen với văn học cịn gặp nhiều khó khăn, bất cập đó là:
+ Trẻ chưa biết thể hiện cảm xúc của các nhân vật trong các tác phẩm văn
học, đặc biệt là trong các câu chuyện kể.
+ Giáo viên chưa nghiên cứu tài liệu để nâng cao chất lượng chun đề.
+ Khả năng gây hứng thú cho bộ mơn học chưa cao chưa kích thích được khả
năng cảm thụ văn học của trẻ, chưa kích thích được tính tị mị, ham hiểu biết
của trẻ, chưa thu hút được trẻ vào những tình tiết, diễn biến của các nhân vật
trong các tác phẩm văn học.
Vì vậy, việc giúp trẻ 56 tuổi nâng cao khả năng cảm thụ văn học là
việc làm cần thiết và quan trọng để trẻ có thể diễn đạt được những cảm xúc
của mình thơng qua các tác phẩm văn học, giúp trẻ có thể lĩnh hội được tri
thức của mơn học.
Giáo viên thực hiện
Lưu Thị Hạnh
14
Sáng kiến kinh nghiệm Trường mầm non Hồng Thái
Tây
Qua kiểm tra trên 37 trẻ lớp tơi trong đầu năm học vừa qua ở bộ mơn
làm quen với văn học, tơi thấy có nhiều bất cập trong cách học và giảng dạy
cụ thể như sau:
Số trẻ có khả năng biểu đạt được cảm xúc của các nhân vật trong các tác
phẩm văn học là: 25/37 trẻ chiếm 67,5%
Số trẻ chưa biểu đạt được cảm xúc của các nhân vật trong các tác phẩm
văn học là: 12/37 trẻ chiếm 32,5%.
Là một giáo viên có tinh thần trách nhiệm cao và lịng nhiệt tình u
nghề mến trẻ, bản thân tơi đã xác định rõ vai trị và tầm quan trọng của việc
cho trẻ làm quen với văn học, và quan trọng hơn đó là việc giúp trẻ nâng cao
khả năng cảm thụ văn học. Chính vì vậy, tơi đã tìm tịi, học hỏi những biện
pháp mới nhất để nâng cao chất lượng dạy và học trong bộ mơn văn học,
đồng thời giúp cho học sinh của mình có khả năng cảm thụ văn học để biểu
đạt được tình cảm của mình thơng qua các câu chuyện kể.
Từ những suy nghĩ trên với lịng u nghề mến trẻ, với một tâm huyết
mong cho những đứa con thân u của mình trong tương lai sẽ trở thành
người cơng dân có ích, giàu lịng u thương đối với mọi người, mọi vật xung
quanh mình. Vì vậy, “ Biện pháp giúp trẻ 56 tuổi nâng cao khả năng cảm
thụ tác phẩm văn học Trường mầm non Hồng Thái Tây” là biện pháp hữu
hiệu nhất nhằm nâng cao khả năng cảm thụ văn học cho trẻ giúp cho hiểu
sâu sắc nội dung các tác phẩm văn học, hiểu được diễn biến trình tự nội dung
truyện, hiểu và diễn đạt được tâm lý các nhân vật trong truyện, thơ, đồng
dao, ca dao. Vì thế, tơi ln suy nghĩ, tìm tịi và đã mạnh dạn chọn đề tài
nghiên cứu: “ Một số biện pháp giúp trẻ 56 tuổi nâng cao khả năng cảm
thụ tác phẩm văn học trường mầm non Hồng Thái Tây” để khắc phục tình
trạng trên.
Khi tiến hành nghiên cứu và áp dụng đề tài “ Một số biện pháp giúp
trẻ 56 tuổi nâng cao khả năng cảm thụ tác phẩm văn học trường mầm
Giáo viên thực hiện
Lưu Thị Hạnh
15
Sáng kiến kinh nghiệm Trường mầm non Hồng Thái
Tây
non Hồng Thái Tây” là nhằm góp phần nâng cao nghiệp vụ cho giáo viên
mầm non, khắc phục những khó khăn, giúp trẻ nắm chắc các kiến thức, hiểu
nội dung các tác phẩm văn học, hiểu sâu sắc diễn biến tâm lý nhân vật trong
các tác phẩm văn học; đồng thời, giúp trẻ có hứng thú học và vận dụng vào
cuộc sống xung quanh, trong sinh hoạt và là tiền đề để trẻ bước vào lớp học
lớn hơn.
Tìm ra một số phương pháp và biện pháp hữu hiệu để góp phần giúp
trẻ 56 tuổi nâng cao khả năng cảm thụ tác phẩm văn học trường mầm non
Hồng Thái Tây. Tạo cho trẻ hiểu sâu sắc nội dung tác phẩm văn học; hiểu và
diễn đạt được diễn biến tâm lý nhân vật thơng qua các tác phẩm văn học mà
giáo viên muốn truyền thụ đến học sinh.
Vào đầu năm học 20172018 dưới sự chỉ đạo, phân cơng cơng tác của
Ban giám hiệu nhà trường tơi được giao nhiệm vụ chủ nhiệm lớp mẫu giáo 5
tuổi A4 với sĩ số được giao là 37cháu. Với u cầu và nhiệm vụ của người
giáo viên mầm non, với lịng nhiệt tình, u nghề, mến trẻ, để có được những
giải pháp phù hợp tơi đã giành thời gian để đến từng gia đình để điều tra phổ
cập, trị chuyện và tìm hiểu sơ bộ về trẻ, tun truyền cho các bậc phụ huynh
cho con em mình được đi học từ nhà trẻ và mẫu giáo bé.
*Đánh giá:
Chỉ có 20% trẻ biết kể chuyện sáng tạo và có hứng thú kể chuyện
sáng tạo do khả năng cảm thụ văn học của trẻ cịn hạn chế.
Qua q trình theo dõi và điều tra về thực trạng và những số liệu đã thu
thập được về ở lớp mẫu giáo 56 tuổi tôi đã mạnh dạn đề ra các giải pháp,
phương pháp giúp trẻ nâng cao khả năng cảm thụ văn học.
3. Các giải pháp, biện pháp.
3.1. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp.
Tạo môi trường văn học xung quanh trẻ
Biện pháp giúp trẻ hiểu được nội dung tác phẩm
Giáo viên thực hiện
Lưu Thị Hạnh
16
Sáng kiến kinh nghiệm Trường mầm non Hồng Thái
Tây
Đưa trẻ vào hoạt động văn học nghệ thuật
3.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp.
* Khả năng cảm thụ văn học của trẻ trên tiết học:
Ngay từ đầu năm học, tơi ln ln quan tâm tìm hiểu đến đặc điểm tâm
sinh lý của trẻ cũng như khả năng chú ý, tiếp thu bài của trẻ trong hoạt động
làm quen với tác phẩm văn học do tơi và giáo viên đứng cùng lớp tổ chức. Qua
q trình giảng dạy tơi khảo sát khả năng cảm thụ văn học của trẻ thơng qua
việc kể cho trẻ nghe một câu chuyện, hoặc đọc cho trẻ nghe một bài thơ
ngắn, bài đồng dao, ca dao có nội dung giáo dục dễ hiểu. Sau đó cho từng trẻ
nói lại nội dung câu chuyện, bài thơ, đồng dao, ca dao. Kết quả đạt được như
sau:
+ 60% trẻ nhớ và nói được nội dung câu chuyện , bài thơ, bài đồng dao, ca
dao.
+ 40% trẻ chỉ nhớ một phần nội dung câu chuyện, bài thơ, bài đồng dao, ca
dao.
Từ đó tơi cần chú ý nhiều hơn đến những trẻ mà khả năng cảm thụ văn
học cịn chậm như: cháu Ngọc ánh, Thanh Tùng, Quốc Thịnh ….Qua đó tơi
thường xun cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm văn học ở mọi lúc mọi nơi. Việc
làm này cũng góp phần giúp trẻ đến gần với văn học hơn và có thể nâng cao
khả năng cảm thụ văn học của trẻ.
Thơng qua tiết học là hệ thống hóa, chính xác hóa các biểu tượng,
những kiến thức, kĩ năng cần thiết cho trẻ phát triển khả năng chú ý lâu bền
có chủ định. Đặc điểm cơ bản của một tiết học là thơng qua tổ chức cho trẻ
hoạt động với đồ vật để trẻ lĩnh hội hay rèn luyện một kĩ năng cần thiết.
Muốn dạy tốt trên tiết học, giáo viên phải chú ý đến chuẩn bị học liệu, dạy
học thật phong phú nhằm giúp trẻ nâng cao khả năng cảm thụ tác phẩm văn
học mà cơ giáo muốn truyền đạt đến trẻ.
* Tiết học kể chuyện:
Với trẻ mẫu giáo 56 tuổi tiết học kể chuyện là tiết học gây hứng thú
và thu hút trẻ tích cực tham gia hoạt động. Để cho trẻ có khả năng cảm thụ
sâu sắc tác phẩm văn học mà giáo viên muốn truyền thụ kiến thức đến cho
Giáo viên thực hiện
Lưu Thị Hạnh
17
Sáng kiến kinh nghiệm Trường mầm non Hồng Thái
Tây
trẻ thì việc tạo hứng thú cho trẻ trong tiết học là việc làm cần thiết, cơ giáo
phải biết tạo hứng thú cho trẻ ngay từ phần vào bài, có thể bằng các trị chơi
nhẹ nhàng hoặc lồng ghép mơn học khác vào tiết học một cách lơgic:
Ví dụ: Với chủ đề “ Bản thân” tơi dạy trẻ truyện “ Giấc mơ kì lạ” tơi chuẩn
bị tranh ảnh minh họa cho nội dung truyện giúp trẻ khắc sâu kiến thức về nội
dung truyện.Tơi truyền thụ kiến thức về nội dung truyện đến cho trẻ bằng
nhiều hình thức khác nhau như:
+ Dẫn dắt trẻ đến nội dung truyện bằng các hình thức: Cho trẻ quan sát tranh
vẽ về giàn bầu và dẫn dắt đến nội dung truyện.
+ Kể diễn cảm kết hợp với cử chỉ, điệu bộ.
+ Kể chuyện kết hợp với tranh minh họa trên các silde, hoặc bằng bộ tranh
truyện.
+ Kể chuyện kết hợp với mơ hình.
+ Đàm thoại theo trình tự diễn biến nội dung truyện giúp trẻ khắc sâu kiến
thức nội dung truyện.
+ Dạy trẻ kể chuyện bằng nhiều hình thức: Kể chuyện theo cơ, kể theo hình
thức nối tiếp, kể theo nhóm, theo tổ, cá nhân giúp trẻ nâng cao khả năng cảm
thụ nội dung các tác phẩm mà tơi muốn truyền đạt đến trẻ.
* Tiết học đọc thuộc thơ:
Thơ là thể loại mà trẻ có khả năng cảm thụ nội dung một cách nhanh
nhạy và sâu sắc, đặc biệt là đối với những bài thơ có nhịp điệu, vần.
Ví dụ: Với chủ đề “ Nghề nghiệp” tơi dạy trẻ bài thơ“ Bé làm bao nhiêu
nghể” tơi chuẩn bị tranh ảnh minh họa cho nội dung bài thơ giúp trẻ khắc sâu
kiến thức về nội dung của bài thơ.Tơi truyền thụ kiến thức về nội dung bài
thơ đến cho trẻ bằng nhiều hình thức khác nhau như:
+ Dẫn dắt trẻ đến nội dung bài thơ bằng các hình thức: Cho trẻ quan sát tranh
vẽ về một số nghề trong xã hội : Như nghề bác sĩ, nghề thợ mỏ, thợ hàn.....
và dẫn dắt đến nội dung bài thơ:
Giáo viên thực hiện
Lưu Thị Hạnh
18
Sáng kiến kinh nghiệm Trường mầm non Hồng Thái
Tây
+ Đọc diễn cảm kết hợp với cử chỉ, điệu bộ.
+ Đọc thơ kết hợp với tranh minh họa trên các silde, hoặc bằng bộ tranh thơ.
+ Đọc thơ kết hợp với mơ hình.
+ Đàm thoại theo trình tự diễn biến nội dung bài thơ giúp trẻ khắc sâu kiến
thức nội dung bài thơ.
+ Dạy trẻ đọc thơ bằng nhiều hình thức: Đọc theo cơ, đọc theo hình thức nối
tiếp, đọc theo nhóm, theo tổ, cá nhân giúp trẻ nâng cao khả năng cảm thụ nội
dung các tác phẩm mà tơi muốn truyền đạt đến trẻ.
* Tiết học đồng dao, ca dao:
Với trẻ mẫu giáo 56 tuổi do khả năng nhận thức và cảm thụ về đồng
dao, ca dao ngày càng sâu sắc nên khả năng cảm thụ về ý nghĩa các bài đồng
dao, ca dao đối với trẻ được nâng cao. Trẻ có vốn hiểu biết sâu rộng về các
bài đồng dao, ca dao theo từng chủ đề mà cơ giáo truyền thụ đến trẻ qua các
tiết học.
Trong các tiết học về bài đồng dao, ca dao cơ giáo có thể sử dụng nhiều
biện pháp tích hợp giúp trẻ khắc sâu kiến thức về nội dung bài đồng dao, ca
dao đặc biệt là có thể kết hợp một cách linh hoạt khi dạy bài đồng dao, ca
dao với các trị chơi dân gian theo phương châm của ngành học mầm non “
Học mà chơi, chơi mà học”. Từ đó, trẻ có thể nắm bắt được kiến thức sâu
rộng của nội dung bài học một cách tự nhiên, khơng gị bó, trẻ sẽ nhớ lâu và
hình thành những biểu tượng sâu sắc về nội dung các bài học được cơ giáo
truyền thụ qua những tiết học đó.
* Nghiên cứu kỹ tác phẩm:
Để tiết học đạt kết quả cao thì trước hết người giáo viên phải xác định rõ
mục đích u cầu của tác phẩm và phải thuộc tác phẩm. Từ đó đưa ra nội
dung giáo dục phù hợp với cốt truyện, phù hợp với lứa tuổi của trẻ. Bên cạnh
đó giáo viên phải chú ý đến giọng kể của mình, kể diễn cảm, đúng ngữ điệu
của từng nhân vật trong truyện, thể hiện nét mặt cử chỉ, tư thế phù hợp với
Giáo viên thực hiện
Lưu Thị Hạnh
19
Sáng kiến kinh nghiệm Trường mầm non Hồng Thái
Tây
diễn biến của câu truyện thì mới thu hút sự chú ý của trẻ. Giọng đọc, giọng
kể của cơ nhịp nhàng, đúng nhịp điệu sẽ giúp trẻ hiểu sâu sắc hơn về nội
dung bài thơ, câu chuyện và khả năng cảm thụ văn học của trẻ cũng được
nâng cao.
Muốn cho trẻ làm quen với một tác phẩm văn học ( dù là một câu chuyện
hay một bài thơ) thì người giáo viên phải ln dành thời gian để đọc tác phẩm
nhiều lần. Vì vậy khi tơi dạy về văn học, tơi tin rằng mình cũng đã phần nào
góp phần nâng cao khả năng cảm thụ tác phẩm văn học của trẻ.
* Hình thức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học.
Để hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, dù là thơ hay truyện,
đồng dao hay ca dao. Muốn đạt kết quả cao thì việc đầu tiên giáo viên phải
chuẩn bị tốt đồ dùng dạy học, đồ dùng đẹp hấp dẫn sẽ thu hút sự chú ý của
trẻ. Trước đây giáo viên thường sử dụng tranh minh hoạ làm đồ dùng
chính trong hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học. Song với hình
thức đổi mới hiện nay, thời đại CNTT nên việc ứng dụng CNTT vào bài
giảng mang lại kết quả rất cao. Biện pháp này ln gây sự chú ý, tị mị cho
trẻ. Vì vậy tơi ln suy nghĩ, tìm tịi ứng dụng CNTT vào giảng dạy để mang
lại kết quả cao.
* Đơn giản là các hình ảnh đưa lên máy sử dụng các hiệu ứng, màu sắc phù
hợp cũng đã gây sự chú ý của trẻ.
* Những giáo viên có khả năng sử dụng máy tính thành thạo hơn họ có thể
chuyển các bức tranh có sẵn của bài thơ, câu chuyện thành đoạn phim hoạt
hình, hay ta có thể đưa đoạn phim quay sẵn phù hợp với nội dung như thế rất
thu hút và gây hưng thú hơn cho trẻ.
Với bài thơ “ Có chú gà con” tơi đã xây dựng đoạn phim hoạt hình về nội
dung bài thơ, ngồi ra tơi cịn làm đoạn phim về các nhân vật trong bài thơ kết
hợp với nhạc đệm rất hứng thú làm cho trẻ dễ nhớ nội dung bài thơ và thấy
được nét đặc trưng của các nhân vật.
Giáo viên thực hiện
Lưu Thị Hạnh
20
Sáng kiến kinh nghiệm Trường mầm non Hồng Thái
Tây
* Sử dụng nghệ thuật múa rối:
Việc sử dụng rối trong tiết học gây được sự chú ý, tị mị của trẻ tạo điều
kiện cho trẻ tiếp cận với nghệ thuật múa rối, một mơn nghệ thuật truyền
thống của dân tộc.
Với câu chuyện “ Thỏ con đi học” tơi sử dụng sân khấu là một mơ hình sa
bàn giao thơng đường phố với các phương tiện giao thơng đường bộ và một
số quy định giao thơng đường bộ….. nhân vật trong truyện được cách điệu
hố, thỏ mặc quần áo, di bằng 2 chân… Khi tơi dạy, tơi dùng cánh tay lồng
vào con rối, điều khiển con rối bằng ba ngón tay: ngón cái, trỏ, giữa sao cho
những cử chỉ phù hợp với lời thoại trong truyện… Nhờ việc sử dụng nghệ
thuật rối trong tiết học mà số trẻ có khả năng cảm thụ tác phẩm văn học đạt
cao, đa số trẻ nhớ được nội dung câu truyện, lời thoại của các nhân vật trong
truyện và qua đó trẻ biết nhận xét đánh giá tính cách của nhân vật trong
truyện, biết ai tham gia đúng luật giao thơng? Ai chưa hiểu rõ luật giao thơng
khi đi đường?
* Trị chơi đóng kịch:
Là hoạt động giúp trẻ phát triển trí nhớ và giáo dục trẻ tinh thần tập thể.
Qua hoạt động đóng kịch trẻ truyền đạt lại nội dung câu truyện, làm sống lại
tâm trạng, hành động ngơn ngữ hội thoại của các nhân vật trong truyện, đồng
thời trẻ biết thể hiện tình cảm và đánh giá các nhân vật trong truyện. Khi
đóng kịch trẻ dễ dàng nắm được nội dung, ý nghĩa của tác phẩm, nắm được
tính liên tục của câu chuyện, điều này góp phần đẩy mạnh sự phát triển tư
duy, cảm thụ tác phẩm một cách sâu sắc ở trẻ. Để đạt được điều đó thì trước
khi cho trẻ đóng kịch giáo viên phải cho trẻ ơn lại nội dung câu chuyện và
đàm thoại với trẻ về nội dung truyện giúp trẻ hiểu sâu hơn về nội dung
truyện và lời thoại của các nhân vật trong truyện. Để từ đó trẻ biết thể hiện
những sắc thái khác nhau về ngữ điệu, tính cách tâm trạng của các nhân vật
trong truyện nhằm giúp trẻ phân biệt được giọng điệu lời nói của các nhân
vật. Qua đó trẻ khắc hoạ được tính cách nhân vật. Để trẻ nhớ được ngơn
Giáo viên thực hiện
Lưu Thị Hạnh
21
Sáng kiến kinh nghiệm Trường mầm non Hồng Thái
Tây
ngữ, lời thoại của các nhân vật trong truyện để đóng kịch thì trước hết cho
trẻ nhắc lại lời thoại của nhân vật sau đó cho trẻ đóng vai theo tổ hoặc nhóm.
Ví dụ, trong truyện “ Chú dê đen” cho tổ 1 làm dê trắng, tổ 2 làm dê đen, tổ 3
làm cho sói để trẻ tự thể hiện hành động, điệu bộ của nhân vật cho quen và
thành thạo. Sau đó phân vai cho từng trẻ theo vai của các nhân vật trong
truyện và cho trẻ nhắc lại lời thoại của nhân vật trong truyện mà trẻ sẽ đóng.
Lúc này cơ giáo là người dẫn truyện và trẻ tự diễn theo nội dung câu chuyện.
Khi trẻ diễn xong lên cho trẻ tự nhận xét về vai diễn của mình, của bạn, từ
đó trẻ xác định được thái độ của trẻ đối với nhân vật trong truyện là u hay
ghét?
Trị chơi đóng kịch thực sự giúp trẻ cảm nhận tác phẩm văn học một cách sâu
sắc và để đạt được điều đó thì việc trang trí sân khấu và hố trang cho trẻ rất
quan trọng, với câu chuyện “3 chú Lợn” tơi làm sân khấu có màn che, rồi trang
trí cảnh phù hợp với câu chuyện.
Bên cạnh việc làm mơ hình sân khấu thì việc hố trang cho trẻ đóng kịch cũng
rất cần thiết. Với nhân vật “3 chú Lợn” tơi cho trẻ mặc mặt nạ hình con lợn,
bao tay và giầy hình chân con lợn và áo quần màu sắc khác nhau phù hợp với
tính cách của từng nhân vật.
Việc hố trang và bố trí sân khấu phù hợp, trang phục đẹp sẽ giúp trẻ tự tin
khi nhập vai tạo cho trẻ hứng thú hơn với từng vở diễn.
Giáo viên thực hiện
Lưu Thị Hạnh
22
Sáng kiến kinh nghiệm Trường mầm non Hồng Thái
Tây
* Tạo mơi trường cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học:
Để giúp trẻ nâng cao khả năng cảm thụ văn học thì việc tạo cơ hội cho trẻ
làm quen với tác phẩm văn học phải thường xun. Ngay từ đầu năm học
BGH nhà trường đã trang bị cho lớp nhiều quyển truyện, tạp chí. Ngồi ra tơi
cịn sưu tầm các sách văn học, các họa báo, tập chí, lịch cũ, ngun liệu cho
trẻ tự làm sách để xây dựng một “Góc thư viện” mang nội dung văn học, tại
“Góc thư viện” trẻ được xem các tranh truyện, tạp chí, họa báo. Sau đó cơ kể
chuyện cho trẻ nghe về nội dung những câu chuyện như “Dê con biết nhận
lỗi”, “Gà cánh tiên” hướng dẫn trẻ cách tri giác các tranh truyện đó dần dần
trẻ có thể tự đọc. Tất nhiên có thể lúc đầu trẻ đọc theo trí nhớ, trẻ nhớ về
nội dung câu chuyện cơ đã kể rồi tự kể khớp với nội dung câu chuyện mà trẻ
tri giác.
Đặc điểm tư duy của trẻ mẫu giáo là tư duy trực quan hình tượng, từ
các sự vật, hiện tượng xung quanh, phát huy tư duy của trẻ. Nắm được yếu
tố này, muốn giúp trẻ hứng thú hoạt động tích cực trong việc lĩnh hội các tri
thức về văn học, tơi ln bày các tranh ảnh minh họa các câu chuyện, bài thơ,
bài đồng dao, ca dao phù hợp với nội dung từng thể loại, chủ đề xung quanh
lớp tạo cho trẻ hứng thú khi tham gia các hoạt động, giúp kích thích ở trẻ tính
tị mị, ham hiểu biết về nội dung các tác phẩm văn học mà cơ giáo muốn
truyền đạt đến trẻ.
Ví dụ: Với chủ đề “ Thế giới động vật” tơi treo tranh ảnh về các con
vật và tranh minh họa nội dung các câu chuyện, bài thơ mà tơi sẽ truyền đạt
đến trẻ trong tuần theo chủ đề như: tranh truyện “ Chuyện về lồi voi”, “ Bác
sĩ chim”,
“ Cáo thỏ và gà trống..”
Giáo viên thực hiện
Lưu Thị Hạnh
23
Sáng kiến kinh nghiệm Trường mầm non Hồng Thái
Tây
Từ đó khi trẻ chơi theo ý thích hoặc trong các giờ học trẻ được quan sát
các hình ảnh minh họa các câu chuyện, bài thơ khác nhau kích thích trẻ hình
dung được nội dung, diễn biến câu chuyện, giúp trẻ có thể nhớ sâu sắc nội
dung truyện, thơ ở mọi lúc, mọi nơi. Kích thích tư duy của trẻ, tạo hứng thú
cho trẻ cảm thụ tác phẩm văn học. Tơi ln thay đổi hình thức trang trí theo
từng chủ đề nhằm gây hứng thú và thách thức mới cho trẻ..
* Sử dụng đồ dùng trực quan gây hứng thú giúp trẻ cảm thủ các tác phẩm
văn học một cách sâu sắc hơn.
Là cơ giáo mầm non tơi đã hiểu được tầm quan trọng của bộ mơn, dựa
vào tâm sinh lý của trẻ ở lứa tuổi mầm non. Các cháu rất thích cái mới lạ, có
màu sắc đẹp, sinh động, hấp dẫn ngộ nghĩnh, đảm bảo tính sư phạm. Nên tơi
đã mạnh dạn tìm hiểu nghiên cứu bộ mơn, đầu tư nghiên cứu, suy nghĩ để tìm
ra phương pháp dạy tốt nhất, vận dụng sử dụng đồ dùng trực quan gây hứng
thú lơi cuốn trẻ để giờ học đạt kết quả cao.
Tơi đã sáng tạo nên những đồ dùng đẹp, về những bức tranh sống
động, đắp mơ hình, sa bàn những con rối tay rối dẹt….. để ứng dụng vào tiết
thơ, hướng sự tập trung chú ý thu hút trẻ ngay từ đầu giờ học.
Nếu như tiết học nào cũng sử dụng đồ dùng trực quan đơn giản, kém
màu sắc thì trẻ sẽ chóng chán, khơng chú ý dẫn đến tẻ nhạt, kém hiệu quả.
Chính vì vậy để nâng cao chất lượng giảng dạy, tơi đẫ khơng dừng tạo
đó, mà tơi đã tìm tịi sáng tạo vận dụng linh hoạt phương pháp giảng dạy tích
hợp nhiều bộ mơn học và cải tiến cách sử dụng đồ dùng trực quan để đưa
vào bài dạy. Giúp trẻ chú ý vào bài học và tiếp thu bài dạy một cách nhẹ
nhàng, thoải mái và có màu sắc hơn.
Ví dụ: Với chủ đề: GIA ĐÌNH, chủ đề nhánh: Ngơi nhà gia đình ở.
Khi dạy bài thơ: Em u nhà em.
Giáo viên thực hiện
Lưu Thị Hạnh
24
Sáng kiến kinh nghiệm Trường mầm non Hồng Thái
Tây
Tơi làm một sa bàn có ngơi nhà của bạn búp bê, phía trước cửa có cơ gà
mái hoa mơ đang nhặt thóc, phía góc vườn bên trái có một ao rau muống, phía
góc bên phải có bụi chuối và mấy luống ngơ, có những chú chim đậu trên
cành cây. Phái sau nhà có một đầm sen với những bơng hoa đã nở và chú ếch
đang ngồi trên lá sen.
Vào giờ học để tạo bất ngờ cho trẻ, tơi hỏi:
Các con có thích cùng cơ tới nhà bạn búp bê khơng ( Có ạ)
Cho trẻ vừa đi vừa hát bài “ Tổ ấm gia đình” Trẻ tới nhà bạn búp bê.
Tơi đặt câu hỏi để đàm thoại với trẻ:
Xung quanh nhà bạn búp bê có những gì?
Trẻ quan sát và trả lời câu hỏi của cơ, sau đó cho trẻ về chỗ ngồi. Cơ đọc
lời bài thơ kết hợp dùng que chỉ vào sa bàn. Cơ cho trẻ xem quyển tranh thơ
có các hình ảnh của nội dung bài thơ. Trẻ vừa xem vừa cùng cơ đàm thoại về
nội dụng của bài thơ. Vì vậy trẻ hiểu nội dụng bài thơ rất sâu sắc, và trẻ rất
nhanh thuộc bài thơ.
* Nâng cao khả năng cảm thụ văn học cho trẻ trong các hoạt động học
khác:
Để củng cố kĩ năng học văn học cho trẻ một cách tích cực hơn và để
hoạt động học tập khác được phong phú, đa dạng trong các tiết học khác tơi
thường tích hợp văn học vào các mơn học khác một cách nhẹ nhàng, linh hoạt,
phù hợp.
Ví dụ: Trong tiết làm quen với tốn:
+ Kể một câu chuyện dẫn dắt đến bài dạy kết hợp với dạy trẻ đếm số
lượng, so sánh chiều dài, cao thấp…
+ Trong truyện có mấy nhân vật?......
Cho trẻ đếm các nhân vật có trong truyện.
* Nâng cao khả năng cảm thụ văn học cho trẻ ở mọi lúc, mọi nơi:
Giáo viên thực hiện
Lưu Thị Hạnh
25
