Blockchain – công nghệ tài chính trong tương lai phát triển bền vững của lĩnh vực ngân hàng tại Việt Nam

Hội thảo Khoa học quốc gia “Hệ thống Tài chính – Ngân hàng với sự phát triển kinh tế - xã hội
miền Trung – Tây Nguyên trong bối cảnh cách mạng cơng nghệ”– DCFB 2020

BLOCKCHAIN – CƠNG NGHỆ TÀI CHÍNH TRONG TƯƠNG LAI
PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG CỦA LĨNH VỰC NGÂN HÀNG TẠI
VIỆT NAM
Đặng Trương Thanh Nhàn, Nguyễn Phương Thảo
Trường Đại Học Ngân Hàng Tp. Hồ Chí Minh

TĨM TẮT
“Blockchain” (chuỗi khối) được xem là công nghệ "then chốt" cho chuyển đổi số và xây dựng nền tảng
công nghệ thông tin trong tương lai. Các chuyên gia nhận định công nghệ Blockchain có thể hỗ trợ giảm
thiểu rủi ro trong tín dụng, nợ xấu, giúp tăng vốn cho các ngân hàng thương mại. Công nghệ blockchain
hiện đang được phát triển và ứng dụng một cách đầy tiềm năng trong lĩnh vực ngân hàng tại Việt Nam.
Một số ít các ngân hàng, cụ thể như HSBC và TPBank, đã có những bước tiến đầu tiên trong việc áp dụng
công nghệ này trong cách thức cung cấp dịch vụ, triển khai các giao dịch thanh tốn. Bài viết tập trung
phân tích những cơ hợi và thách thức đối với sự phát triển của lĩnh vực ngân hàng tại Việt Nam trong bối
cảnh áp dụng công nghệ blockchain, qua đó những khuyến nghị đối với các cơ quan quản lý và các ngân
hàng thương mại được đưa ra nhằm đóng góp thực tiễn cho sự ứng dụng mạnh mẽ công nghệ này trong
lĩnh vực ngân hàng. Cụ thể, các ngân hàng cần đẩy mạnh việc đào tạo về thuật tốn, ứng dụng thuật tốn
và cơng nghệ thông tin trong hoạt động. Các ngân hàng cũng cần phối hợp với các cơ quan quản lý trong
việc tiếp tục đẩy nhanh tiến độ xây dựng và thực thi chiến lược giáo dục tài chính, nâng cao nhận thức, ý
thức của cơng chúng về lợi ích của blockchain, và tập trung vào công tác tuyển dụng nhân tài hiểu biết về
lĩnh vực này. Việc trao đổi, truyền đạt thông tin giữa các cán bộ ngân hàng để đảm bảo tính minh bạch, rõ
ràng, hiệu quả, chính xác trong truyền thơng nợi bợ cũng cần được lưu ý.
Từ khóa: lockchain, ngân hàng, Việt Nam
1. Đặt vấn đề
Nền kinh tế kỹ thuật số đã được thúc đẩy bởi sự gia tăng nhanh chóng của blockchain, đây vốn là trung
tâm của tiền điện tử, phục vụ hỗ trợ các giao dịch tài chính. Cơng nghệ đã và đang đem lại những tác đợng tích
cực trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng, cụ thể như việc cải thiện quy trình xác nhận giao dịch, gia tăng hiệu
quả quản lý tiền mặt, tối ưu hóa tài sản. Công nghệ blockchain giúp giảm thiểu thời gian đáng kể từ lúc đăng

ký tới lúc hoàn thành giao dịch, tiết kiệm thời gian thực hiện những giao dịch liên ngân hàng và chuyển khoản
quốc tế. Có thể nói, blockchain đã gần như vượt qua quan niệm là “một ý tưởng viển vông cho ngành ngân
hàng” (Tạp Chí Tài Chính, 2019).
Blockchain giúp tạo ra những giao dịch nhanh chóng với chi phí thấp, tăng khả năng tiếp cận vốn, nâng
cao bảo mật dữ liệu, thực thi các thỏa thuận không cần dựa trên sự tin cậy thông qua hợp đồng thông minh và
giúp việc tuân thủ trở nên dễ dàng hơn cũng như nhiều ưu điểm khác. Bên cạnh đó, nhờ vào tính chất đổi mới
của blockchain, sự tương tác giữa các khối tài chính có thể mở ra những sản phẩm dịch vụ tài chính hồn tồn
mới.
Cơng nghệ blockchain hiện đang được áp dụng rợng rãi tại Việt Nam, trong một số những lĩnh vực chủ
chốt như dịch vụ tài chính, chuỗi cung ứng và dịch vụ cơng cợng. Ngồi ra, nhiều doanh nghiệp trong những
lĩnh vực khác như ngân hàng, kiểm toán hay bảo hiểm cũng đang triển khai những kế hoạch phát triển và ứng
dụng cơng nghệ Blockchain.
Nhận thức được tính tất ́u, tiềm năng ứng dụng to lớn cũng như những thách thức mới đặt ra của công
nghệ blockchain trong lĩnh vực ngân hàng. Do đó nhóm nghiên cứu tập trung phân tích những cơ hội và thách
thức đối với sự phát triển của lĩnh vực ngân hàng tại Việt Nam trong bối cảnh áp dụng công nghệ blockchain.
144


Hội thảo Khoa học quốc gia “Hệ thống Tài chính – Ngân hàng với sự phát triển kinh tế - xã hội
miền Trung – Tây Nguyên trong bối cảnh cách mạng công nghệ”– DCFB 2020

Từ đó đưa ra những giải pháp, khuyến nghị cơ quan quản lý và các ngân hàng thương mại được đưa ra nhằm
đóng góp thực tiễn cho sự ứng dụng mạnh mẽ công nghệ này trong lĩnh vực ngân hàng.
2. Phương pháp nghiên cứu
Trong bài nghiên cứu này, nhóm tác giả sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính, thu thập dữ liệu
thứ cấp, tham khảo và đối chiếu phân tích những tài liệu được tổng hợp từ trước. Cụ thể, tác giả thảo luận tình
hình thực trạng ứng dụng blockchain trong lĩnh vực ngân hàng tại Việt Nam, đi kèm với những cơ hội và thách
thức. Dựa trên đó, những kết luận và khuyến nghị được bài viết được đưa ra nhằm mục đích đóng góp thực
tiễn vào sự ứng dụng mạnh mẽ công nghệ blockchain trong lĩnh vực ngân hàng trong nước. Phương pháp này
phù hợp với giới hạn nguồn lực và mục tiêu nghiên cứu của tác giả, tuy nhiên đi kèm với những hạn chế như:

Chưa phân tích dữ liệu sơ cấp, chưa có khảo sát/quan sát/phỏng vấn thực nghiệm, lập luận trong bài cần được
củng cố và kiểm chứng bằng phương pháp nghiên cứu định lượng, phạm vi nghiên cứu (số lượng ngân
hàng/khu vực trong nước) cần được cụ thể hóa. Những hạn chế này có thể được xem như những gợi ý dành
cho những nghiên cứu xa hơn trong tương lai về việc sự phát triển của ứng dụng blockchain tại bối cảnh Việt
Nam.
3. Công nghệ Blockchain
3.1. Lịch sử chung của Blockchain
Bitcoin - đồng tiền đầu tiên và gần như là đồng tiền kỹ thuật số duy nhất liên quan đến khái niệm "tiền"
– đã tạo động lực cho các nghiên cứu và thử nghiệm, mở ra một hướng mới cho sự phát triển của công nghệ
thông tin. Khi các khái niệm về tiền điện tử phân quyền bắt đầu phổ biến, các loại tiền kỹ thuật số khác cũng
bắt đầu phát triển
Trong thời gian hiện tại, đã có hơn hàng trăm dạng tiền mã hoá đang được trao đổi khắp thế giới và có
thể ước tính rằng trong vài ngày thì lại có thêm mợt dự án ICO (huy động vốn đầu tư bằng tiền điện tử) được
lập nên. Giao dịch bitcoin trong thế giới thực đầu tiên được lập trình viên Laszlo Hanyecz Hanyecz thực hiện
vào tháng 5.2010. Bitcoin thu hút sự chú ý của công chúng vào cuối năm 2010 với đợt ra mắt sàn giao dịch
Mt. Gox có trụ sở ở Tokyo, cho phép giới đầu tư giao dịch bitcoin. (CoinDesk )

Hình 1: Lịch sử tiền Bitcoin (TapchiBitcoin.vn, 2019)
145


Hội thảo Khoa học quốc gia “Hệ thống Tài chính – Ngân hàng với sự phát triển kinh tế - xã hội
miền Trung – Tây Nguyên trong bối cảnh cách mạng công nghệ”– DCFB 2020

Từ khi bitcoin bắt đầu phát triển, những dạng tiền điện tử mới cũng lần lượt xuất hiện, ví dụ như
Litecoin ra mắt vào năm 2011; Ethereum, xuất hiện vào năm 2015. Cho đến thời điểm hiện tại, hiện có hàng
trăm dạng tiền mã hoá đang được trao đổi khắp thế giới và người ta ước tính cứ vài ngày thì lại có thêm mợt
dự án ICO (huy động vốn đầu tư bằng tiền điện tử) được lập nên.
Tuy nhiên, bitcoin không chỉ chú ý phát triển mảng về tiền điện tử, công nghệ này là sự bảo đảm về tính
trung thực, khơng chỉ trong những giao dịch về tiền điện tử mà còn liên quan đến việc thống kê tài sản, quyền

lực , thành tựu và nhiều hơn nữa. Và Blockchain chịu trách nhiệm về sự trung thực, hay đúng hơn là độ tin cậy
được bảo đảm, trong các công nghệ tiền điện tử. Blockchain được sử dụng để lưu trữ các thông tin mang tính
bảo mật cao. Từ Chính phủ, Doanh nghiệp sử dụng công nghệ tăng cường quyền lực thông qua quản lý thông
tin, người dân sử dụng để trao đổi tiền điện tử hoặc có thể trong tương lai nó trở thành phương tiện thanh tốn
cho hàng hóa và dịch vụ thơng tin. Các hướng ứng dụng của công nghệ này rất đa dạng và có thể ứng dụng
cho bất cứ ngành nghề nào.
3.2. Công nghệ Blockchain.
3.2.1. Khái niệm về Blockchain
Blockchain là một công nghệ làm nền tảng cho Bitcoin và tiền điện tử. Trong hệ thống giao dịch điện
tử, có mợt lỗ hổng bảo mật lớn có thể được khai thác để thu hồi số Bitcoin sau khi đã gửi đi. Vì rủi ro này, việc
đặt giao dịch bằng dấu mốc thời gian khơng có tính an tồn cao vì nó có thể dễ dàng bị giả mạo. Do đó,
blockchain đã được thiết kế để tạo sự đồng thuận trong các giao dịch được yêu cầu và ngăn chặn các hành vi
gian lận, giúp khắc phục những lỗ hổng này (như hình 2).

Hình 2. Hệ thống chuỗi khối Blockchain (TạpchiBitcoin.vn, 2019)
Cơng nghệ này hỗ trợ việc thực hiện lưu trữ và truyền tải thông tin thông qua các khối được liên kết với
nhau và mở rộng theo thời gian (chuỗi khối). Mỗi khối chứa đựng thông tin về thời gian khởi tạo và được liên
kết bởi các khối trước đó. Blockchain có thể chống lại sự thay đổi dữ liệu. Thông tin trong blockchain khơng
thể thay đổi mà có thể bổ sung thêm khi có được sự đồng thuận của tất cả các nút trong hệ thống. Trong trường
hợp một phần của hệ thống blockchain sụp đổ, những máy tính và nút khác vẫn tiếp tục hoạt động để bảo vệ
thông tin.

146


Hội thảo Khoa học quốc gia “Hệ thống Tài chính – Ngân hàng với sự phát triển kinh tế - xã hội
miền Trung – Tây Nguyên trong bối cảnh cách mạng cơng nghệ”– DCFB 2020

Có thể nhìn nhận blockchain qua ba phương diện: công nghệ, thương mại và pháp lý. Về cơng nghệ,
blockchain có thể coi là cuốn sổ cái phân tán. Về thương mai, blockchain là một mạng lưới lưu chuyển các giá

trị đồng cấp, là cơ chế xác nhận khiến các trao đổi trở nên có giá trị, đảm bảo tính pháp lý mà khơng cần qua
trung gian. Vì cơ bản blockchain không thể bị kiểm tra, kiểm duyệt hay sửa đổi bởi bất kỳ cơ quan, chính phủ
của bất cứ quốc gia nào. Nó giúp cho những giao dịch hàng tỷ đô trên thị trường không cần phải chịu sự kiểm
sốt của chính phủ và được ẩn danh tuyệt đối. Diễn đàn kinh tế thế giới (World Economic Forum – WEF) đã
kết luận rằng công nghệ Blockchain “sẽ thay đổi một cách cơ bản cách thức kinh doanh của định chế tài chính
trên tồn thế giới” trong nghiên cứu mới nhất của họ với tiêu đề “Tương lai cơ sở hạ tầng tài chính” xuất bản
tháng 12/2016. Trong nghiên cứu này, WEF khẳng định rằng công nghệ Blockchain “có tiềm năng lớn để thúc
đẩy sự tinh giản hóa và tính hiệu quả trong các dịch vụ tài chính và sẽ tác đợng đến tính phù hợp của các mơ
hình kinh doanh hiện tại, đặt ra bài tốnvề việc thay đổi phương thức quản lý và kinh doanh đối với các nhà
quản lý và kinh doanh”.”(Lê Phú Lộc, 2017)
3.2.2. Đặc điểm của Blockchain
 Minh bạch trong giao dịch
Blockchain xác minh dữ liệu thông qua các bản sao của hệ thống được phân tán ở khắp nơi thay vì cơ
chế tập trung. Tồn bợ dự liệu tham gia vào chuỗi đều phải thơng qua tồn bợ hệ thống. Sau khi được thơng
qua thì dữ liệu được đóng gói thành một khối và gán thông tin khởi tạo, liên kết với khối khác. Tiến trình xác
thực và thống nhất của tồn bợ thành phần trong chuỗi tạo ra sự minh bạch, tránh trùng lặp hay thay đổi dữ
liệu. (Nguyễn Minh Sáng, 2018)
 Bảo mật thông tin
Trong hệ thống Blockchain, các khối liên kết với nhau theo một chiều duy nhất qua các nút mạng ngang
hàng. Vì vậy khơng thể truy vấn ngược được bất cứ thông tin của chuỗi nào trong khối kể cả khối khởi tạo
(Genesis Block ). Sự liên kết một chiều đảm bảo cho danh tính người dùng trong hệ thống chỉ tồn tại duy nhất
trong khối của người này. (Nguyễn Minh Sáng, 2018)
 Phi tập trung
Blockchain được xây dựng theo hệ thống ngang hàng (peer – to – peer) với tập hợp các máy tính đã liên
kết vào chuỗi, tất cả các thành phần đều ngang hàng với nhau về cấp bâc quản lý. Bản ghi tồn bơ dữ liệu được
lưu trữ trong từng máy tính và được cập nhật thường xuyên. Việc quản lý hệ thống được quyết định bởi các
nút mạng của chuỗi (chứa khóa để kết nối với chuỗi liên kết trước hoặc sau), viêc xử lý thông tin đươc thực
hiện bằng cách liên kết tồn bợ các nút với nhau để kiểm tra chéo và đưa ra quyết định. (Nguyễn Minh Sáng,
2018)
 Tiết kiệm thời gian giao dịch

Các giao dịch trong hệ thống Blockchain thì chỉ mất vài phút, hoặc vài giây và được xử lý 24/7. Những
giao dịch này không bị hạn chế bởi múi giờ và khơng cần có sự xác nhận của tất cả các bên. Hệ thống
Blockchain xử lý các giao dịch xuyên biên giới nhanh chóng. Tiết kiệm chi phí nhờ việc cắt giảm được các
quy trình xác minh không cần thiết, giảm thiểu các lỗi và giảm tải việc lưu trữ bằng giấy truyền thống.
 Tự duy trì
Với sự phân tán trên mợt hệ thống ngang hàng- máy chủ đồng thời cũng là máy khách nên sự vận hành
của hệ thống Blockchain diễn ra liên tiếp và đồng thời trên ở nhiều vùng trong cùng một hệ thống. Blockchain
có khả năng mở rợng theo thời gian kết hợp với dữ liệu phân tán nên hệ thống này ln hoạt đợng ổn định
trong mọi tình huống mà không cần đến máy chủ hay sao lưu dữ liệu. (Nguyễn Minh Sáng, 2018)
3.2.3. Công nghệ Blockchain hoạt động như thế nào?
Về bản chất, Blockchain được liên kết chặt chẽ với Bitcoin. Tuy nhiên công nghệ blockchain được áp
dụng cho bất cứ giao dịch trực tuyến (Michael Crosby, 2016). Nó hoạt động dựa trên những yếu tố cơ bản sau:
1. Xác thực mục nhập
147


Hội thảo Khoa học quốc gia “Hệ thống Tài chính – Ngân hàng với sự phát triển kinh tế - xã hội
miền Trung – Tây Nguyên trong bối cảnh cách mạng công nghệ”– DCFB 2020

2. Bảo vệ mục nhập
3. Bảo mật lịch sử giao dịch cá nhân
Hệ thống thương mại trực tún thơng qua tổ chức tài chính-ngân hàng sử dụng những dịch vụ thanh
toán nhằm phục vụ nhu cầu kinh doanh. Đôi khi, xảy ra những hành vi gian lận khi sử dụng những giao dịch
trực tuyến này. Dẫn đến những tổ chức trung gian thanh toán phải tiêu tốn nguồn lực cho cơng tác bảo mật và
rà sốt khiến chi phí khi giao dịch tăng lên. Những tổ chức phải phụ thuộc vào những đơn vị trung gian thanh
toán có uy tín để xác nhận giao dịch. Tuy nhiên, hình thức thanh tốn này rất tốn kém khi vì trong mỗi phút
trơi qua, có hàng triệu giao dịch được tiến hành. Theo ước tính của tờ Economist, các ngân hàng trên thế giới
đã thu về khoảng 1,7 nghìn tỷ USD chi phí xử lý giao dịch trong năm 2014 – tương đương với 2% GDP tồn
cầu. (Cafef.vn)

Hình 3: Cách thức hoạt động của công nghệ Blockchain (TapchiBitcoin.vn, 2019)
Hệ thống Blockchain được tạo ra để giải quyết chính những vấn đề kể trên.Thay cho việc thông tin giao
dịch đến một số máy chủ nhất định của các ngân hàng, blockchain tận dụng hàng triệu máy tính cá nhân trên
internet để xử lý và lưu trữ chúng. Tất cả các giao dịch đều được lưu giữ và xác nhận chéo giữa từng máy tính
trong mợt hệ thống "sổ cái" minh bạch và an tồn (Michael Crosby, 2016). Trước khi thơng tin của giao dịch
được lưu lại thì hệ thống sẽ xác minh hai điều sau:
Xác định Chủ sở hữu tiền điện tử trên giao dịch thông qua xác minh chữ ký số trên giao dịch.
Chủ sở hữu tiền điện tư có đủ tiền để thực hiện giao dịch. Điều này đảm bảo số dư của tài khoản trước
khi thực hiện giao dịch.
Khi muốn chuyển bitcoin sang tài khoản khác, yêu cầu giao dịch đó sẽ được ghép thành khối (block)
với một số giao dịch khác và được gửi tới tất cả các máy tính (node) tham gia mạng lưới để chờ được xác thực.
Các máy tính này xác thực giao dịch cùng trạng thái của người gửi thông qua việc chạy phần mềm giải các bài
toán phức tạp được hệ thống tạo ra. Hệ thống blockchain được phân phối đều trên hàng triệu máy tính khắp
thế giới nên cũng hầu như không bị can thiệp hay khống chế bởi một cá nhân hay tổ chức đơn lẻ. Có thể nói,
mạng lưới blockchain có đợ phân tán càng cao thì tính bảo mật càng cao (Ngoc Do, 2017).

148


Hội thảo Khoa học quốc gia “Hệ thống Tài chính – Ngân hàng với sự phát triển kinh tế - xã hội
miền Trung – Tây Nguyên trong bối cảnh cách mạng công nghệ”– DCFB 2020

3.2.4. Ứng dụng thưc tế của Blockchain
 Ứng dụng xây dựng Hợp đồng Thông minh:
Blockchain giúp xác nhận những điều khoản, thỏa thuận trong hợp đồng và giao dịch với tính bảo mật
thông tin cao và tính minh bạch.
 Ứng dụng trong ngành Tài chính ngân hàng:
Khả năng xác thực: Việc xác minh danh tính và thiết lập sự tín nhiệm có thể được Blockchain bảo đảm.
Đây khơng cịn là quyền và sự đặc quyền của các bên trung gian tài chính (trong giao dịch tiền mã hóa).
Về chi phí: Mạng lưới hỗ trợ việc xác minh và thanh toán những giao dịch ngang hàng. Việc này được

thực hiện liên tục nên sổ cái được cập nhật thường xuyên.
Về tốc độ: Tốc độ giao dịch mạng blockchain giao dịch nhanh hơn giao dịch truyền thống và được thực
hiện liên tục.
Về quản lý rủi ro: Khắc phục được rủi ro tài chính, rủi ro thanh tốn, rủi ro về đối tác và rủi ro hệ thống.
Về mã nguồn mở: Blockchain có thể liên tục đổi mới, lặp lại và cải tiến, dựa trên sự đồng thuận trong
mạng lưới.
 Ứng dụng vào công nghệ trong giao thông:
Với ưu điểm của blockchain, khách hàng có thể đặt xe và hệ thống sẽ tự động sắp xếp xe để đưa người
dùng tới nơi cần đến mợt cách an tồn. Các nhà quản lý vận tải có thể quản lý việc vận chuyển các kiện hàng
một cách hiệu quả hơn, dễ dàng kiểm tra thông tin khi cần thiết.
 Ứng dụng trong lĩnh vực y tế, chăm sóc sức khỏe
Trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, blockchain giúp số hóa việc quản lý tài sản và lưu trữ thông tin về
sức khỏe người bệnh. Những ứng dụng mới nhất được áp dụng để liên kết tiền sử bệnh của mọi người, từ đó
các bác sỹ có thể đưa ra những chuẩn đoán chính xác nhất.
 Ứng dụng trong lưu trữ
Blockchain giúp hạn chế tình trạng thất thốt trong q trình lưu trữ, tiết kiệm được chi phí và cải tiến
các quy trình khác liên quan tới hồ sơ.
4. Thực trạng ứng dụng blockchain trong hoạt động ngân hàng hiện nay tại Việt Nam
4.1. Tổng quan về thực trạng ứng dụng Blockchain trong lĩnh vực ngân hàng
C̣c khủng hoảng tài chính tồn cầu năm 2008 đã gây ra nhiều hệ lụy kinh tế toàn cầu và trong ngành
tài chính ngân hàng. Điều này đã khiến cho những cơ quan quản ý tài chính – ngân hàng đưa ra những quy
định cứng nhắc và chặt chẽ hơn trong công tác quản lý. Tuy nhiên những quy định này không khiến những
giao dịch trở nên an toàn hơn mà thay đó là những cản trở trong việc trong những giao dịch thương mại quốc
tế, giảm tăng trưởng kinh tế đăc biệt là ở những quốc gia đang phát triển. Những điều này gây ra xung đột với
mục tiêu chung của thế giới là hợp tác phát triển đa quốc gia, thúc đẩy các giá trị liên kết, khách hàng, hệ thống
thanh toán và phát triển xã hội. Đại đa số đều đồng ý với quan điểm những nhà hoạch định chính sách nên
khuyến khích phát triển tự do và đưa ra những quy định về cơng cụ tài chính hiệu quả hơn.
Ngày nay, với sự phát triển vượt bậc của công nghệ thông tin thì hệ thống Blockchain trong Bitcoin ra
đời, đã mở ra cơ hội mới cho những giao dịch thương mại quốc tế. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng Blockchain
không chỉ tạo ra những thay đổi mạnh mẽ trong bản chất của hệ thống ngân hàng nhưng cũng có khả năng

định hình lại tồn bợ nền kinh tế. Các ngân hàng đã trở nên gần như hồn tồn số hóa, những đổi mới công
nghệ trở nên quan trọng đối với việc kinh doanh của họ.Những tổ chức tài chính và ngân hàng khơng cịn thấy
cơng nghệ blockchain nữa như mợt mối đe dọa cho mơ hình kinh doanh truyền thống. Các ngân hàng lớn trên
thế giới trong đang tìm kiếm cơ hội trong lĩnh vực phát triển công nghệ chuỗi khối. Những nghiên cứu sang
tạo về phát triển các ứng dụng blockchain đã được quan tâm và chú ý.
Theo Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF), ứng dụng công nghệ blockchain ngày càng phát triển mạnh mẽ,
trong 3 năm 2014- 2016, trên thế giới có 1,4 tỷ USD được đầu tư vào nghiên cứu và ứng dụng công nghệ
149


Hội thảo Khoa học quốc gia “Hệ thống Tài chính – Ngân hàng với sự phát triển kinh tế - xã hội
miền Trung – Tây Nguyên trong bối cảnh cách mạng công nghệ”– DCFB 2020

blockchain và 90 ngân hàng trung ương đang quan tâm xem xét công nghệ này. Năm 2017, 80% ngân hàng đã
khởi động các dự án về blockchain (Tạp Chí Tài Chính, 2018).
Ơng Ngũn Thế Quang, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương),
cho biết công nghệ blockchain hiện đang được phát triển và ứng dụng tại Việt Nam không hề thua kém thế
giới: Lĩnh vực ngân hàng, blockchain hiện ứng dụng trên nền dịch vụ điện toán đám mây giúp tạo ra một cơ
sở hạ tầng linh hoạt và tối ưu hóa các hoạt động công nghệ thông tin trên nhiều trung tâm dữ liệu của ngân
hàng (Tạp chí Tài chính, 2018).
4.2. Thảo luận cụ thể về các ngân hàng thương mại đã và đang ứng dụng Blockchain
4.2.1. Ngân hàng HSBC
Một trong những ứng dụng công nghệ Blockchain thử nghiệm đầu tiên tại Việt Nam là giao dịch tín
dụng thư (Letter of Credit – L/C) giữa Công ty cổ phần Sản xuất Nhựa Duy Tân và công ty INEOS Styrolution
Korea của Hàn Quốc (Trí Thức Trẻ, 2019, được trích dẫn theo Cafebiz.vn, 2019), được thực hiện bởi HSBC.
Đây cũng là giao dịch thứ 7 được ngân hàng này tiến hàng trên phạm vi tồn cầu.
Đây là mợt giao dịch được thực hiện dựa trên Voltron, một ứng dụng chia sẻ duy nhất, thay vì thơng
qua nhiều hệ thống khác nhau. Cụ thể, HSBC Việt Nam là ngân hàng phát hành trong khi HSBC Hàn Quốc là
ngân hàng thông báo/chỉ định. Giao dịch được thực hiện nhằm cung cấp một đơn hàng lớn nhựa nguyên liệu
của INEOS Styrolution (bên bán tại Hàn Quốc), cho Duy Tân (bên mua tại Việt Nam). Voltron là nền tảng

được nghiên cứu và phát triển bởi 8 ngân hàng, bao gồm Bangkok Bank, BNP Paribas, CTBC Holding, HSBC,
ING, Natwest, SEB và Standard Chartered với mục đích cung cấp một kênh duy nhất được đơn giản hóa nhằm
hỗ trợ q trình số hóa tài trợ thương mại. Theo cách thức cũ, bên mua và bên bán sử dụng L/C ghi chép trên
giấy để thực hiện các giao dịch và gửi các giấy tờ thông qua đường bưu điện. Các chứng từ này thể hiện thông
tin về hàng hóa cung cấp và số tiền cần phải trả. Việc trao đổi chứng từ trong những giao dịch L/C theo cách
thứ truyền thống này thường mất từ 5-10 ngày. Trong giao dịch thử nghiệm dựa trên nền tảng Voltron, thời
gian để trao đổi chứng từ được rút ngắn trong vịng 24 giờ.

Ng̀n: Cafebiz.vn, 2019
Theo ơng Phạm Hồng Hải, Tổng Giám đốc HSBC Việt Nam: "Giao dịch đột phá này đã minh chứng
cho cam kết mạnh mẽ và khả năng của chúng tôi trong việc hỗ trợ thương mại xuyên quốc gia thông qua những
nền tảng công nghệ tiên tiến nhất" (Cafebiz.vn, 2019).
150


Hội thảo Khoa học quốc gia “Hệ thống Tài chính – Ngân hàng với sự phát triển kinh tế - xã hội
miền Trung – Tây Nguyên trong bối cảnh cách mạng cơng nghệ”– DCFB 2020

Giao dịch tín dụng thư ứng dụng công nghệ blockchain giúp tiết kiệm thời gian trao đổi chứng từ, hỗ
trợ gia tăng hiệu quả vận hành cũng như cải thiện mức độ minh bạch, tính an tồn và tính cập nhật của thơng
tin. Những lợi thế nêu trên cũng góp phần nâng cao tính thanh khoản cho doanh nghiệp. Những thành công
của các giao dịch tương tự góp phần chứng minh tính khả thi của việc triển khai và vận hành công nghệ
blockchain trong việc số hóa các hoạt đợng kinh doanh, cung ứng.
4.2.2. Ngân hàng TPBank
Từ năm 2019, TPBank đã và đang thực hiện giao dịch chuyển tiền quốc tế mợt cách nhanh chóng, thuận
tiện và an toàn hơn nhiều so với trước đây, dựa trên việc ứng dụng thành công công nghệ blockchain thông
qua RippleNet, ứng dụng được phát triển bởi SBI Ripple Asia, liên doanh giữa Ripple Labs, Inc (USA) và SBI
Holdings (VnEconomy, 2020; TPBank, 2019). Đây là ứng dụng hỗ trợ giúp các giao dịch được thực hiện
nhanh chóng hơn thông qua việc sử dụng Công nghệ Sổ cái phân tán (Distributed Ledger Technology) dựa
trên nền tảng Blockchain và API hiện đại. Với sự ứng dụng của RippleNet, khách hàng chỉ cần vài phút để

thực hiện những giao dịch này.
Lợi ích của việc sử dụng RippleNet là tính cập nhật của thông tin, trạng thái của từng giao dịch, giúp
tăng cường tính tồn vẹn, hạn chế lỗi và giảm thiểu chi phí thấp. RippleNet giúp các giao dịch chuyển tiền từ
nước ngoài về TPBank diễn ra nhanh chóng hơn, tuy nhiên vẫn ưu tiên tính an toàn, minh bạch, hợp pháp qua,
đảm bảo tuân thủ các quy định về quản lý ngoại hối.
Có thể nói, TPBank là một trong những ngân hàng đầu tiên tại Việt Nam ứng dụng thành công công
nghệ blockchain vào chuyển tiền liên ngân hàng cũng như chuyển tiền quốc tế. TPBank tiếp tục khẳng định vị
thế tiên phong, dẫn đầu về ngân hàng số (VnEconomy, 2020; TPBank, 2019). Trong thời gian tới, khách hàng
tại Hàn Quốc được dự kiến là những khách hàng tiếp theo có thể thực hiện chuyển tiền nhanh về Việt Nam
nhờ công nghệ blockchain qua tài khoản TPBank với tổng thời gian giao dịch được rút ngắn. Điều này góp
phần đáp ứng nhu cầu chuyển tiền tăng cao của khách hàng trong thị trường.
4.3. Ứng dụng công nghệ Blockchain ở một số nước trên thế giới.
4.3.1. Trung Quốc
Từ đầu năm 2019 đến nay, đã có hơn 500 dự án liên quan tới blockchain được đăng ký tại Cơ quan quản
lý Không gian mạng Trung Quốc, cơ quan quản lý Internet ở cấp trung ương. Tại Hải Nam, khu vực thương
mại tự do thứ 12 của Trung Quốc từ năm 2018, Chính quyền đã ra mắt khu vực thử nghiệm blockchain với
khoản đầu tư lên tới 142 triệu USD. Những khoản đầu tư này nhằm cung cấp tài chính cho các cơng ty
blockchain. Đây là một phần trong kế hoạch lớn hơn nhằm biến hịn đảo này trở thành mợt trung tâm cơng
nghệ quốc gia.
Theo báo cáo của hãng thông tin thị trường IDC đã cơng bố thì dự báo chi tiêu của Trung Quốc vào
công nghệ blockchain sẽ đạt tốc độ tăng trưởng trung bình hàng năm là 65,7% trong thời gian từ năm 2018
đến 2023. Trong năm 2019, phần lớn đầu tư công nghệ blockchain của Trung Quốc là vào ngành ngân hàng.
Các ngành sản xuất, bán lẻ, dịch vụ và chế tạo cũng thu hút nhiều đầu tư vào công nghệ blockchain. Về con số
cụ thể, IDC cho rằng Trung Quốc sẽ chi khoảng 2 tỷ USD đến năm 2023 để nghiên cứu và phát triển cơng
nghệ blockchain. Chính phủ Trung Quốc đã phát hiện ra tiềm năng của blockchain, mặc dù hiện vẫn chỉ đang
ở giai đoạn sơ khởi và đã mạnh mẽ gửi thông điệp: “Giải phóng và đưa blockchain vượt khỏi phạm vi Trung
Quốc”.
4.3.2. Singapore
Singapore là một trong những quốc gia đi đầu trong lĩnh vực blockchain. Lĩnh vực fintech (công nghệ
tài chính) đã sử dụng công nghệ chuỗi khối trong những giao dịch. Chính quyền Singapore được cho là đang

nỗ lực tạo dựng môi trường thân thiện, khún khích phát triển đối với các startup và cơng nghệ mới như
blockchain.
Khởi nghiệp tại Singapore là xu hướng mà nhiều công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực ứng dụng công
nghệ blockchain ở nhiều quốc gia châu Á lựa chọn. Trong bối cảnh tính pháp lý của lĩnh vực blockchain nói
151


Hội thảo Khoa học quốc gia “Hệ thống Tài chính – Ngân hàng với sự phát triển kinh tế - xã hội
miền Trung – Tây Nguyên trong bối cảnh cách mạng công nghệ”– DCFB 2020

chung và hoạt động liên quan đến tiền mã hố nói riêng cịn chưa chắc chắn, chưa được sự hỗ trợ và chấp nhận
của nhiều nước thì sự cởi mở, khún khích của Singapore trở thành điểm thu hút tự nhiên như "nước chảy
chỗ trũng."
Ngân hàng trung ương Singapore đã ban hành tài liệu hướng dẫn dành riêng cho hoạt động gọi vốn bằng
ICO (A guide to digital token offerings). Kể từ đó tới nay, văn bản điều chỉnh các hoạt động liên quan đến tiền
mã hoá liên tục được ngân hàng trung ương nước này xem xét lại (review). Mơi trường chính sách rõ ràng và
cởi mở ở Singapore là điều mà các nhà đầu tư và dự án startup công nghệ blockchain ở ngay cả nhiều quốc gia
phát triển cịn phải trơng đợi.
4.4. Cơ hội và thách thức đối với việc ứng dụng Blockchain trong hoạt động ngân hàng tại Việt Nam
4.4.1. Cơ hội đối với việc ứng dụng Blockchain trong hoạt động ngân hàng tại Việt Nam
Công nghệ blockchain tại Việt Nam đã được áp dụng rộng rãi vào các lĩnh vực chủ chốt dịch vụ tài
chính (83%), chuỗi cung ứng (40%) và dịch vụ công cộng (30%) (Techtalk, 2019). Hơn thế nữa, nhiều doanh
nghiệp trong lĩnh vực ngân hàng, kiểm toán hay bảo hiểm cũng đang lên kế hoạch phát triển và ứng dụng cơng
nghệ Blockchain. Ngồi ra, nhiều doanh nghiệp lớn nhỏ trên thế giới đang muốn tham gia đầu tư mạnh vào thị
trường blockchain tại Việt Nam (Techtalk, 2019). Những cơ hợi lớn để phát triển blockchain trong ngành tài
chính ngân hàng Việt Nam tập trung vào các điểm chính gồm (Viện Đào Tạo và Nghiên Cứu BIDV, 2019):
Thứ nhất, Việt Nam hiện đang tập trung xây dựng một nền kinh tế số và chuyển đổi số. Điều này sẽ có
tác đợng tích cực mạnh mẽ đối với cả kinh tế, xã hội cũng như trong lĩnh vực tài chính ngân hàng, trên cơ sở
đó tạo điều kiện cho phát triển blockchain. Ngồi rai, Việt Nam được nhận định có khả năng trở thành trung
tâm phát triển công nghệ blockchain trên thế giới dựa trên tình hình có được một số ít kỹ sư cơng nghệ

blockchain hàng đầu thế giới hiện nay.
Thứ hai, quan điểm của cơ quan quản lý nhà nước đối với phát triển ngân hàng số nói chung và
blockchain nói riêng tương đối cởi mở. Cụ thể, nhà nước đã sớm cho phép ứng dụng sandbox, thúc đẩy fintech,
các cơ chế chính sách khá thuận lợi để hệ thống tài chính phát triển blockchain.
Thứ ba, nền kinh tế và ngành ngân hàng Việt nam đang trong giai đoạn phát triển mạnh mẽ với tăng
trưởng GDP hàng năm lên đến 6,5-7% và tăng trưởng lợi nhuận ngân hàng năm 2018 lên đến 35% so với năm
trước. Bên cạnh đó, môi trường kinh doanh tại Việt Nam cũng đã và đang được cải thiện mạnh mẽ, thủ tục
hành chính được cắt giảm.
Thứ tư, công nghệ blockchain giúp tạo ra các quy trình hợp lý, tự đợng hóa trong việc việc xác minh và
báo cáo dữ liệu, số hóa các dữ liệu KYC (xác minh danh tính)/AML (chống rửa tiền) và lịch sử giao dịch, và
cho phép xác thực các chứng từ tài chính ngay tức thời. Điều này giúp giảm rủi ro hoạt động, rủi ro gian lận
và giảm chi phí xử lý dữ liệu cho các tổ chức tài chính ngân hàng.
Mặc dù có khá nhiều cơ hợi, tuy nhiên những cơ hội này sẽ chỉ ở dạng tiềm năng nếu ngành tài chính
ngân hàng Việt Nam khơng tận dụng được với những rào cản chính trong các hoạt động thu hút nhân tài trong
lĩnh vực công nghệ, tích hợp công nghệ Blockchain vào hoạt động kinh doanh hiện hữu của ngân hàng, củng
cố niềm tin của người dùng và các cơ quan quản lý.
4.4.2. Thách thức đối với việc ứng dụng Blockchain trong hoạt động ngân hàng tại Việt Nam
Thứ nhất, khó khăn trong công tác quản trị. Đại đa số những ngân hàng thường sử dụng dịch vụ điện
toán đám mây – thuê theo các gói tương ứng với nhu cầu sử dụng và trả tiền theo nhu cầu để giảm tối đa chi
phí. Tuy nhiên, việc quản trị sẽ là nhiệm vụ hết sức khó khăn, cần có dịch vụ cơng nghệ thơng tin hoạt động
chuyên nghiệp, nhân lực được đào tạo bài bản, các quy trình được chuẩn hóa. An ninh bảo mật điện tốn đám
mây phải được tiếp cận từ góc đợ quản lý rủi ro. Tuy nhiên, lại gây những rủi ro cho người sử dụng dịch vụ,
bởi dịch vụ này ở Việt Nam chưa có quy định cụ thể pháp lý khi sự cố xảy ra.
Thứ hai, hạn chế về kiến thức của nhà quản lý. Theo khảo sát điều hành năm 2016 của Deloitte, 39%
các giám đốc điều hành cấp cao ở Hoa Kỳ có rất ít thậm chí hồn tồn khơng có kiến thức về Blockchain (Tạp
Chí Tài Chính, 2020). Ngoài việc thiếu kiến thức, họ cũng thiếu các tiêu chuẩn và các dự án blockchain điển
152


Hội thảo Khoa học quốc gia “Hệ thống Tài chính – Ngân hàng với sự phát triển kinh tế - xã hội

miền Trung – Tây Nguyên trong bối cảnh cách mạng công nghệ”– DCFB 2020

hình để học hỏi. Các ngân hàng cần hợp tác thêm với nhau để hiểu rõ hơn và xây dựng các tiêu chuẩn cũng
như giao thức thống nhất để thúc đẩy việc áp dụng rộng rãi công nghệ Blockchain (Tạp Chí Tài Chính, 2020).
Thứ ba, sự không chắc chắn về mặt luật pháp và pháp lý. Hợp đồng thơng minh có thể giúp các ngân
hàng giảm chi phí nhưng tính pháp lý của nó vẫn chưa được công nhận ở nhiều quốc gia. Hiện tại, trên thế giới
chưa có tiêu chuẩn hay tổ chức chịu trách nhiệm giám sát và điều chỉnh các giao thức blockchain (Tạp Chí Tài
Chính, 2020
Tiếp theo là một số các thách thức khác bao gồm khả năng mở rộng, tốc độ giao dịch, quá trình xác minh
và giới hạn dữ liệu trong việc áp dụng rộng rãi blockchain. Nếu các ngân hàng áp dụng blockchain thì cũng
phải xác định những thách thức này kể từ quá trình hoạch định chiến lược. Theo Harvard Business Review,
blockchain “không phải là một công nghệ đột phá, mà là một công nghệ cơ bản - nó có tiềm năng tạo nền tảng
mới cho các hệ thống kinh tế và xã hội của chúng ta” (trích dẫn trong Tạp Chí Tài Chính, 2020).
5. Khuyến nghị đối với việc blockchain trong hoạt động ngân hàng hiện nay tại Việt Nam
5.1. Khuyến nghị đối với Nhà nước
Trước những cơ hội và thách thức như đã nêu trên, những kỳ vọng về một tương lai ngành tài chính
ngân hàng ứng dụng mạnh mẽ công nghệ blockchain để bứt phá và phát triển là có tính khả thi. Để phát triển
thành công công nghệ blockchain, các cơ quan Nhà Nước và ngân hàng thương mại cần cân nhắc những
khuyến nghị sau:
Các cơ quan quản lý cần có những nghiên cứu sâu về khả năng ứng dụng và những tác động, xu hướng
phát triển của công nghệ blockchain đối với nền kinh tế, xã hội nước ta nói chung và ngành ngân hàng nói
riêng trong hiện tại và tương lai.
Ngoài ra, Nhà nước cần xây dựng một khung pháp lý và cơ chế chính sách mang tính khuyến khích các
ngân hàng, cơng ty chứng khốn, bảo hiểm, tài chính … được tiến hành thử nghiệm công nghệ blockchain với
một giới hạn nhất định dưới sự giám sát của các cơ quan chuyên môn. Đặc biệt quan trọng, cần đẩy nhanh tiến
độ ban hành quy định về áp dụng sandbox trong thí điểm các cơng nghệ trong lĩnh vực tài chính ngân hàng.
Bên cạnh đó, các cơ quan quản lý cần nghiên cứu và xây dựng, ban hành các tiêu chuẩn, quy chuẩn đối
với các hoạt động và giao dịch ứng dụng công nghệ blockchain. Một bộ tiêu chuẩn, quy chuẩn phù hợp sẽ giúp
tạo nền tảng đẩy nhanh tiến trình ứng dụng block-chain trong hoạt đợng của các doanh nghiệp nói chung và
ngành tài chính ngân hàng nói riêng. Khơng những vậy, các bợ tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật cịn giúp gia

tăng tính toàn vẹn và tin cậy của dữ liệu các bên và giảm trùng lắp dữ liệu (Viện Đào Tạo và Nghiên Cứu
BIDV, 2019).
5.2. Khuyến nghị đối với các ngân hàng thương mại
Các ngân hàng thương mại cần đẩy mạnh việc đào tạo về toán cơ bản, toán ứng dụng, thuật tốn, ứng
dụng thuật tốn và cơng nghệ thông tin trong hoạt động, đó là những hạ tầng nền tảng để công nghệ blockchain
phát triển. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả, các ngân hàng và các trường đại học cần có sự kết hợp chặt chẽ
về đào tạo và nghiên cứu. Đồng thời, các ngân hàng nên mạnh dạn đầu tư cho các chương trình nghiên cứu
khoa học và đào tạo nguồn nhân lực phục vụ.
Các ngân hàng cần phối hợp với các cơ quan quản lý trong việc tiếp tục đẩy nhanh tiến độ xây dựng và
thực thi chiến lược giáo dục tài chính, nâng cao nhận thức, ý thức của cơng chúng về lợi ích của blockchain để
củng cố niềm tin, phá vỡ những rào cản về tâm lý e ngại trong thích ứng với công nghệ mới. Để thay đổi quan
niệm của các doanh nghiệp và cá nhân về các cách thức giao dịch tài chính, các ngân hàng ứng dụng blockchain
cũng cần đầu tư mạnh mẽ vào các chiến dịch Marketing và quan hệ công chúng, với sự hỗ trợ tư vấn từ các
chun gia hay cơng ty dịch vụ th ngồi.
Các cán bộ lãnh đạo trong ngân hàng cũng cần nhận ra tầm quan trọng của công tác tuyển dụng nhân tài
về lĩnh vực blockchain nói riêng và công nghệ thông tin nói chung. Các chính sách thu hút nhân tài, đãi ngộ,
chương trình phát triển tài năng, huấn luyện lãnh đạo nên được đầu tư phát triển tương ứng với những kế hoạch
chiến lược dài hạn. Những chuyên gia tư vấn, am hiểu về lĩnh vực nên được mời tham gia cộng tác để hỗ trợ
153


Hội thảo Khoa học quốc gia “Hệ thống Tài chính – Ngân hàng với sự phát triển kinh tế - xã hội
miền Trung – Tây Nguyên trong bối cảnh cách mạng công nghệ”– DCFB 2020

về chuyên môn cũng như phương pháp điều hành. Những hội thảo, sự kiện giao lưu trao đổi, networking cũng
sẽ giúp các cán bộ ngân hàng giao lưu, tương tác với các chuyên gia, tư vấn viên, đại diện các doanh nghiệp
để chia sẻ kinh nghiệm và kiến thức.
Việc ứng dụng công nghệ blockchain trong vận hành của các ngân hàng cũng đòi hỏi sự thống nhất và
cam kết đóng góp của các cấp bậc nhà quản trị và nhân lực tại những chi nhánh khác nhau của mỗi ngân hàng.
Do đó, lãnh đạo ngân hàng cần quan tâm mạnh mẽ đến việc trao đổi, truyền đạt thông tin giữa các cán bộ ngân

hàng để đảm bảo tính minh bạch, rõ ràng, hiệu quả, chính xác trong truyền thông nội bộ. Hệ thống truyền
thông vô cùng quan trọng và có ảnh hưởng lớn đến hiệu quả quản trị, nhận thức, hiểu biết và thái độ làm việc
của các nhà quản lý cũng như nhân viên ngân hàng. Nếu thông tin nội bộ được trao đổi chính xác thì thơng tin
cung cấp ra bên ngồi cho khách hàng, doanh nghiệp đối tác và báo chí mới có tính đáng tin cậy và xác thực.
6. Kết luận
Blockchain sẽ được sử dụng hết tiềm năng từ các giao dịch thời gian thực đến token hóa tài sản, cho
vay, giúp quá trình thương mại quốc tế trở nên thuận tiện hơn, các thỏa thuận kỹ thuật số chặt chẽ hơn và còn
nhiều ứng dung hơn nữa. Những giao dịch, kết nối của hệ thống ngân hàng sẽ được minh bạch, xuyên biên
giới sẽ giúp tạo nên một nền kinh tế năng động, cởi mở và phát triển hơn. Trong tương lai gần những rào cản
về công nghệ và pháp lý sẽ sớm được giải quyết để có thể khai thác đầy đủ tiềm năng của nó. Bên cạnh đó
cơng nghệ này cịn cần phải tiếp tục được hồn thiện, phát triển để phù hợp với nhu cầu của ngành nghề tại
Việt Nam, giảm thiểu chi phí khi áp dụng và khắc phục các vấn đề khác đang tồn tại.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Bộ Thông Tin và Truyền Thông, Cục Tin Học Hóa (2018). “Tổng Quan Ứng Dụng Của Công Nghệ
Blockchain Đối Với Các Ngành/Nghề”. Khai thác từ : />[2] Cafebiz.vn (2019). “Việt Nam vừa có giao dịch ngân hàng đầu tiên sử dụng Blockchain, thanh toán L/C
giảm từ 10 ngày xuống còn 24 giờ”. Khai thác từ: />[3] CaféF.vn (2017). “Blockchain, Bong bóng hay cách mạng công nghệ”. Khai thác từ />[4] Bnew.vn (2019 ) “Cạnh tranh công nghệ Mỹ-Trung: Trung Quốc dẫn trước Mỹ trong phát triển
blockchain?. Khai thác từ : />[5] Michael Crosby; Nachiappan; Pradan Pattanayak; Sanjeev Vignesh; Kalyanaraman. (2016). Blockchain
Technology: Beyon Bitcoin
[6] New Statesman (2016). “Blockchain for good – a beginner’s guide”. Khai thác từ:
/>[7] Quoc Khanh Nguyen (2016). “Blockchain – A Financial Technology For Future Sustainable
Development”.
[8] Tạp Chí Ngân Hàng, (2018). Lĩnh vực tài chính ngân hàng đón cơ hội từ blockchain. Khai thác từ:
/>[9] Tạp Chí Tài Chính (2020). “Ứng dụng blockchain trong ngân hàng.” Khai thác từ:
/>[10] Tạp chí Thị trường Tài chính Tiền Tệ (2018),TS. Nguyễn Minh Sáng, Bùi Hữu Minh, Trần Đắc Tường
154


Hội thảo Khoa học quốc gia “Hệ thống Tài chính – Ngân hàng với sự phát triển kinh tế - xã hội
miền Trung – Tây Nguyên trong bối cảnh cách mạng công nghệ”– DCFB 2020

Vy. “Tiềm năng ứng dụng Blockchain vào kinh doanh chứng khoán tại Việt Nam”. ISSN : 1859-2805
[11] Techtalk (2019). “Thị trường Blockchain Vietnam 2019 – Tiềm năng trở thành “lá cờ đầu” của khu vực
Đông Nam Á!” Khai thác từ: />[12] Thời Báo Ngân Hàng, (2019). “Tăng ứng dụng Blockchain trong ngành tài chính”. Khai thác từ:
/>[13] TPBank (2019). “TPBank là ngân hàng Việt Nam đầu tiên ứng dụng thành công chuyển tiền quốc tế qua
blockchain”. Khai thác từ: />[14] Forbes Việt Nam (2019). “Vì sao nhiều Startup công nghệ Blockchain tìm đường đến Singapore?’’. Khai
thác từ: />[15] Viện Chiến Lược Ngân Hàng, NHNNVN (2017). “Tiềm năng ứng dụng của công nghệ Blockchain trong
lĩnh vực thanh toán”. Khai thác từ: />[16] Viện Đào Tạo và Nghiên Cứu BIDV (2019). “Ứng dụng Blockchain trong lĩnh vực tài chính-ngân hàng
và khuyến nghị đối với Việt Nam.” Khai thác từ: />[17] VnEconomy (2020). “TPBank là ngân hàng Việt đầu tiên ứng dụng thành công chuyển tiền quốc tế qua
blockchain”. Khai thác từ: />
155