Làng tranh dân gian đông hồ, xã song hồ, huyện thuận thành, bắc ninh hiện trạng và hướng phát triển

1






Vin Vit Nam hc n
LucVit Nam h: 60 31 60
ng dn: PGS. TS Nguyn
o v: 2012

Abstractn nht v v u ki
ch s , lch s ngh t s t
chn c u mt s m v ni
dung, ngh thu  Vic
trng bit s khuyn ngh, gim khc phng
mai mt ca ngh   hin nay.

Keywordsng H; Vit Nam ht Nam

Content.

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
 -       u th h 
 ng nhu cu v tinh thm th m thut c
ng nhng ni dung nh
cuc s min Bc tranh điệp Đông
Hồ (Bc Ninh), tranh thờ Hàng Trống i), tranh đỏ Kim Hoàng  ),

t bao th k y chung ca m thut Nam, to
t v  thic cho lch s c.
 t i tic bi nhng s
rng th c bin bt
n xu thui. Tranh khc
g   thut him, theo ngu
s  k tn ti.  n ti
thc s i sn c
th thic ct Nam qua nhiu th k.
    n ca m thut hi i Vi    
chim mt v n cm ha nhiu ha s 
khc. M ni ting v sn xut tra
u ng n ngh 

2
n ngh c ch i cnh
i ngh tranh. Hu
 v n nay, ngh   
mt.
Vi c truyt v rt quan trng,
rt cp thit, vo t truyn thng, va t
khu quan trng. a, t t v 
nhiu n r
  , nh               
truyn thng vi nhng bii ga m nhng ni
 Làng tranh dân gian Đông Hồ, xã Song
Hồ, huyện Thuận Thành, Bắc Ninh: Hiện trạng và hướng phát triển 
tt nghip cao hc c.
2. Mục đích, phạm vi nghiên cứu
2.1 Mục đích nghiên cứu

 t n
 u nha ngh 
trong vi din m  thut
ci Ving thu  n
gc lch s t, phong t
thc  .
Luchtc tr 
hii cnh.
t s ng hay nhng khuyn ngh  bo
t n hin nay.
2.2 Phạm vi nghiên cứu
i   thu s 
kh nhi
Phu v v  lch s, 
n thlch s, hc t
Phn nghn ca ngh  lo
 thuc bit nhn mnh v ngh 
v lch s  ngh thui dung ca tranh .
n trng bii c 
tranh n hin nay. T t s
khuyn ngh, gi bo tn ngh 

3. Lịch sử vấn đề nghiên cứu
  p dn v mc ti
t  ci nhi   t
nhiu hou d c, n phm v làng
nghề thủ công nghiệp c

3
Trước hết phi k n s thi phong kiĐại Việt sử ký toàn thư

ca S 15), Khâm định Việt sử thông giám cương mục ca Quc s
u Nguyn [42]Dư địa
chí ca Nguy[56], Đại Nam nhất thống chí ca Quc s u Nguyn
[43], Lịch triều hiến chương loại chí c11]n t
  n phm ngh  t
n s liu quan trng khi u, u v ngh 
truyn thng 
Thứ hai u v lch s , v 
ngh  p Nghề cổ truyền do S Khoa h
   VHTT H    t bn [47], Quê gốm Bát
Tràng c Th Ho [22], Nghề thủ công truyền thống Việt Nam và các vị tổ nghề;
Làng nghề, phố nghề Thăng Long- Hà Nội c Trn Qu Th
Ho (2000), Làng nghề thủ công truyền thống Việt Nam cng [67]
 Chu Quang Tr vi cuTìm hiểu các nghề thủ công điêu khắc
cổ truyền [60] ti thi th  thut hay
  ngh, vi v  n s
 truyn th  n Khoa hc
xi Vit Nam, Vic hc, vi cuLàng nghề thủ công huyện Thanh
Oai (Hà Nội)- truyền thống và biến đổi [16]. G
vi  36 làng nghề Thăng Long - Hà Nội ca
nh Minh [30]; Nghệ nhân làng nghề Thăng Long Hà Nội ca Nguyn
Th  [48]; 36 nghệ nhân Hà [62]; Các ngành nghề Việt Nam c  c
 [29]; Nghề chổi đót ở Phổ Phong ca T ng, [13]
c bit nhin t p
nht v hin tr   truyn thng, v nh     ng vn
n c  : 
Tranh xuân, mời đến Đông Hồn t Vietbao.vn, 
 Chơi tranh và sống bằng tranh    n t Vietbao.vn – Mng
t Nam ra th gii-  Dung dị làng tranh Đông
Hồ n t Thanh Niên online- dia Hp Thanh ni

Vi- ngh thut
Thc gi 
c bic gi c, Nga. Trong s 
phi k      a hc gi      
nhi     p h          
Tranh dân gian Việt Nam (Imagerie populaire Vietnamienne, Paris, 1960), 
dy gn 500 trang. Mt cuc bit quan trng ca  Henri Oger
 n 2009)- Technique du people annamite- Mechanics and Crafts of the
Annamites - Kỹ thuật của người An Nam, tập I, II, III, [19].
T p lc gii
thiu r t nhi

4
cu  
u Nguym mt h thp
 i s n. Cun Tranh dân gian Việt Nam ca
 Nguy xut b [63]
 thng v  i Viy 120
trang. Nng b  cp nhiu v 
n g loi, tinh thu
  t 
gian v truyn thi.
y, thc t u v   tranh
   r   lom qua mt
 nh h
th k tc lch s u. Tip ni truyn th
va k tha nhng kt qu ng thi va
i 
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
 


              
Phương pháp tiếp cận thu thập thông tin; Phương pháp nghiên cứu tài liệu. 
                
, 

Phương pháp thực nghiệmng 

c s d kt hp gia a
t qu c t nhc
la, phng vC d
ng h u, mong mu t
u thu thch s truyn
thi, tri qua bao bim,  vng
vn trong xu th chung ca thi.
5. Đóng góp của đề tài
u, lu lch s n c
 trong bi cnh lch s c    t Nam ti 
 c ta. Luc tr
ngh, ngh t s khuyn ngh, gim khc ph
trng mai mt ca ngh   hin nay.
6. Bố cục luận văn
n mở đầu, lu



5
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và khái quát làng tranh dân gian Đông Hồ.
a lut s n s dng trong lu
m qua n nht v v u kii, 

lch s , lch s ngh t s t cht
n c .
Chƣơng 2: Tranh dân gian Đông Hồ.
N  mt s m v ni dung,
ngh thu.
Chƣơng 3: Thực trạng biến đổi và định hƣớng phát triển làng tranh dân gian
Đông Hồ đến năm 2020.
  gm hai phn, phn 1   t s thc trng ca ngh 
 ; phn 2, lut s gi
kin ngh  bo t.
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KHÁI QUÁT LÀNG TRANH DÂN GIAN
ĐÔNG HỒ
1.1 Một số khái niệm cơ bản
1.1.1 Khái niệm “làng nghề”
 Mai Th H
ng hp ba quan nim v  [26; tr 11,12]:
Quan niệm thứ nhất:  u ht mu
hong cho ngh y v sng ch yu.
Quan niệm thứ hai:      truy  th   y
t thit tt c  u sn xu    i th th 
nhi  
to ra nh i th n xu n thng ngay t 
ngh hay ph ngh  
Quan niệm thứ ba:  n xut th  
ngh u h  truyn thng  
kt h tr trong sn xun phm theo king hi, kiu h thng doanh
nghip v ngh.
T ba quan ni      thm v    
 th  th.   t c bng mnh
Làng nghề là một cụm dân

cư sinh sống trong một thôn (làng) có một hay một số nghề được tách ra khỏi nông
nghiệp để sản xuất kinh doanh độc lập. Thu nhập từ các nghề đó chiếm tỷ trọng cao
trong tổng giá trị sản phẩm của toàn làng [26; tr 13].
1.1.2 Khái niệm “nghề thủ công truyền thống”
 116/2006/TT-c gi ng 
 Nghề truyền thống là nghề đã được hình thành từ lâu đời, tạo ra những sản
phẩm độc đáo, có tính riêng biệt, được lưu truyền và phát triển đến ngày nay hoặc có
nguy cơ bị mai một, thất truyền [52ng
m v nghề truyền thống 

6
1.1.3 Khái niệm “làng nghề truyền thống”
N





 

26; tr
15].  làng nghề truyền thống.
1.1.4 Khái niệm “tranh dân gian”
C a
vi.wikipedia.orgt lo thut c truyn ca
 ng nhu cn ci
t ch vi sng nht c
t v nhu
 n: tranh dân
gian là loại tranh được lưu hành rộng rãi trong dân gianblogspot.com]. Mnh

       Tranh dân gian Việt Nam được hiểu là
những tranh khắc làm từ những bản khắc gỗ được trang trí và đôi khi được tô điểm
thêm những câu chú giải viết tay để tạo ra nhiều tranh có đề tài khác nhau [41, tr
28, 29].
1.1.5 Khái niệm “du lịch làng nghề”
Du l trong nht lo
lc nhi git s ng
rt hiu qun Anh Tu ng, V L ng cc Du lch
cho rng: Làng nghề truyền thống được xem như một dạng tài nguyên du lịch nhân
văn có ý nghĩa đặc biêt quan trọng, bởi các sản phẩm của nó luôn bao hàm cả giá trị
vật thể và phi vật thể [theo hiephoilangnghevietnam.apps.vny, du l
ngh t dc bit quan trng, b
sn phm c  vt th t th.  
ch n xem, tham quan, mua sc trc tin sn
xut th  tri nghi
1.2 Khái quát làng Đông Hồ
1.2.1 Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên
          




7

1


                



 n
li cho vii nh 
i.
- 

 


m

- 

c

1.2.2 Cơ cấu dân cư

T

 4 

,  - 







1.2.3 Lịch sử hình thành làng Đông Hồ
1.2.3.1 Lịch sử và tên gọi làng Đông Hồ







1

ng ni vnh Bc


8
 
2

    








- 
- 
- 
-10--
  -4- 


-11-
 -1-  
-2-1997
               


[6; tr 13, 14].
1.2.3.2 Lịch sử nghề làm tranh dân gian Đông Hồ
V thm xut hin c n tranh
dt hin khong th k XVI, XVII bi nh
Th nhu trong cun Phong thổ Hà Bắc thời Lê [18n Bắc Ninh
phong thổ tạp kí [5n ngh  i ngh 
Ngh n ti truyn thuyt v t ngh, trong gia ph c Nguy
 t  ging c liu v ngh   
th ng ngh  c ngh t s i
cao tui    i 
(th k XV).
Th Tứ thời khúc vịnh [27, tr 577] ci (khong th
k n phong t  yc cng
t. Mi Nguy trong cun Tranh
dân gian Việt Nam ghi  c Nguy 
ngh in tranh  i, tgn vi thi
ranh Chung Qu 63, tr
y, mc thng vi th k XVI, XVII.


2

 theo ch   

9
Th ba, th k ng thm m n th hi
 thut. Nhia sau th k u th
k   hin gn v 
Đánh ghen, đánh vật, hình gà, lợn, chuột, mèo, cá… Nh    
n v s xut hi th
Trong cun Nghề thủ công truyền thống Việt Nam và các vị tổ nghề vit: a
ch c c chn rng ngh in mc b c ta
 k  [68, tr 135].
 thy,  nhng th k c, tranh khc g chim mt v 
tri s c th hin nhng bn kinh
Phc tranh th phn th k XVI, XVII tranh khc g m
c ph cp r
1.2.4 Di tích lịch sử văn hoá
1.2.4.1 Đình làng




Vạn cổ hương,
 









 c s  ki thu
n lin vi vic gi
chợ đình tranh. Ch tranh hp t
, khc r bi
c c
k p np. D c ghội tranh. 
c xp hn v 
tranh truyn thng c
1.2.4.2 Nghè
  n 
 ng Cao Bim 5 gian vi 3 gian
hn t i
i v m  
  ly g  y g

10
   t ln s
gi l   thp
 n l hi.
1.2.4.3 Đền
Theo th  n sc c          
 c, sau chuyi, tc
v  cn t nh n
n ln tu sa:
Ln th nht, sa li hu cung (1993)
Ln th ng bao quanh (1995)
Ln th i 3 gian tin t 
Ln th 
  th CCu t i
th          t linh

 m v
t l c, hing th  ng mi. Nhng pho
 nh
1.2.5 Đời sống văn hóa tinh thần làng Đông Hồ
1.2.5.1 Giai thoại, truyền thuyết về vị thần Thành hoàng làng Đông Hồ
- 



-505].
1.2.5.2 Giai thoại, truyền thuyết về một số nhân vật ở Đông Hồ
 

            
 20 ].
1.2.5.3 Hoạt động lễ hội truyền thống
- Hội làng:
Ht ho  . X
Kinh Bc vi ni ting c c, vi nhic hong hp
dn.  t Song H c hong hi
ting mng, xung, h 
Hng, xut sinh hon lin vi nhi
p. Bu t nhng sinh hong, hi 
tri n xu
ng ki v cng
tha nhh t
c bc chn trong sinh ho

11
Ht sinh hot tinh th nghip ca

nh. Hc ti n h
 Kỳ Yêncầu mát
 tr c  nh
khe.
Hc t chc t  g 
3
). M
 ni tin xui nghi thc din ra
trong hn ngh    ngh
ng ngh c ngh 
.
- Truyền thống trọng người già:
Truyền thống trọng người già (trọng xỉ) t truyn th
c ngi  khu v
c i chc dc quyn quy vic trong
 i hp gia li quyn
lc truyn thng ca c a v, nhng c nhiu tui
c v ng cao
qu   c ng
i cao tui nht, sau mc,
nh c, c i ngi 1 ci vi c c
ng 55 tuc b i mt cn 70 tui b 
i mt cng th , lc c c da
(mt c n)- ng c
1.2.5.4 Phong tục tập quán
ch m Song H  
u phong tc tu c ng
t chu h. Nhng sinh hoc gii
ng vt va nhng c
ch thi thi chim  Song H  hi 

a nh k v
n ca nh c
sng.
 t  nhng cn thng tt
p t  ch s, np sng nho
m t  truyn thng. Phong c
c ca m. Th h nhi cao tui vn
  li sng trn s




3

Thn ca ngh  Chn 26 Tt, ch c m t 
c xung quanh, nhiu lc d mua t
n nhp.

12
Tiểu kết chƣơng 1:
Qua mt s  , lun nhn m
r ch s n thng t
 sinh sng  
tht cao, nhng sn xu
quan h   rt thun li khi n
c (tng), li gn--  ch s
nh ngh 
H ch yn nh  th n th 
 nhum ging ngh truyn th
tui ci ting m

n ca Vit Nam.
CHƢƠNG 2: TRANH DÂN GIAN ĐÔNG HỒ
2.1 Một số đặc điểm nội dung tranh dân gian Đông Hồ
  ni dung xu  
 hi ni dung cc h  
i ca tranh, t  c
m v ni dung c
2.1.1 Về đề tài phong phú
      ng nht v   i c   Nguyn
ThuThương nhớ về một làng tranh; tr 102-103].  
lo
1- Tranh thờ cúng ng nhu cu c.
2- Tranh lịch sử: Nh cao nh
c.
3- Tranh chúc tụng  xut hip tt
t si, mp
nhiu t
mong mun sum vy, h
4- Tranh sinh hoạt: Phc s
vng d 
i chu 
5- Tranh phong cảnh:  ch s cao v 
 n- Lan- -
 b- H- Thu- 
6- Tranh truyện: Ly ct truy cao con n
n c 
         

2.1.2 Đặc điểm nội dung tranh dân gian Đông Hồ
Ni dung ca  rng. Mi bc tranh

u mang nhiu hin nhi ng ca con

13
 nhc vng c nhc mong gin
d cho ti nh da theo
i cm chia ra b n
2.1.2.1 Tranh Đông Hồ mang nội dung chúc tụng, thể hiện ước mơ tốt đẹp của người
lao động
T t gp nhng Tiến tài- Tiến lộc [Phụ lục; ảnh 1, 2]
v  thu pht v mang bin Tit v
mang bin Tin lc. Theo tc l c
lc s  mi, hai v thn Tin lc s mang li
s thng.
 li nc qua
bc tranh Vinh hoa p m 
ng [Phụ lục; ảnh 5]. H cu mong mm
a hai bc tranh Gà đàn [Phụ lục; ảnh 11
tranh Gà thư hùng [Phụ lục; ảnh 26nh c,
mu mc cho s thch nhim.
2.1.2.2 Tranh Đông Hồ ca ngợi truyền thống “tôn sư trọng đạo”
Truyn thng hiu h ch s c ta.
 ni tii phc tranh va
mang nhiu n  khuyc hThầy đồ cóc [Phụ
lục; ảnh 19]u n d, v
cng hc tp n    c ca nhiu tr em thi by gi.
Tranh Thầy đồ cóc (hay Lão Oa giảng độc)  c- mt ch 
i, quy lut tt yu ci, nho li k c
nhi mn th m c 
quan try, li lng phu mang
chm bi

 c ca bi tranh c,
 c ta, thi Nho hc Khng T 
c cha m u mong mu 
hi  c cao
vng tr y, b hin c s
ng ci th  nh, cung
 t tay chng g
m hin s tôn sư trọng đạoc. 
ra, tranh Lý Ngư vọng nguyệt i h
 hc tp r n thuyng. Tranh
Đám cưới chuột [Phụ lục; ảnh 20], tranh Rước ông nghè vinh quy bái tổ [Phụ lục;
ảnh 21] hay Mục đồng đọc sách [phụ lục; ảnh 23] m khuyn hc mnh m.
2.1.2.3 Tranh Đông Hồ ca ngợi những anh hùng dân tộc, phản ánh cuộc kháng chiến
chống ngoại xâm của dân tộc

14
 phu tranh d c rt oanh
lit, v vang cc ta trong sut chich s
v lch s y lch s c bng tranh hit
c. Nhng bc tranh ca ngi lch s thu - 
v
c th c tranh: tranh Bà Triệu cưỡi voi, Bà Triệu đánh giặc, tranh Hai Bà
Trưng, Vua Đinh Tiên Hoàng, Ngô Quyền đánh giặc, Trần Hưng Đạo, Ngựa
Hồng,… n thch s chng th quc M Văn
minh tiến bộ tọa đăng xương- Phong tục cải lương moa tăng phú (Th
tin b n thn- Phong tn), Tranh Bắt giặc lái Mỹ,
Tranh Hòa bình,…
2.1.2.4 Tranh Đông Hồ mang nội dung phê phán, đả kích những thói hư, tật xấu
V   
ng lp phong kin thng tr vi nht xu. Hai b

biThầy đồ cóc Đám cưới chuột c ngh  hin r
Tranh Thầy đồ cóc c h
c din gii bng bi  
Tìm thầy hỏi bạn nhái chi mà
Thấy học xem bằng ếch thấy hoa
Mở mắt chão chàng soi vũ trụ
Đem gan cóc tía đối sơn hà
        c        
Rắn đầu biếng họcy hc xem bng
ch th t, chung nng ma mai; hay vi c 
Nào có ra gì cái chữ Nho i ch  
 n thng tr 
ng
trng. Th c  phn T quc,
hThầy đồ cóc qu c trii mic ta thi k
n chng M n nay  vng.
Bc tranh Đám cưới chuột [Phụ lục; ảnh 20] rt ni ti
t him vch mt bn thng tr  khoan
ng.
 n bi t xu
ca bTrê và Cóc; Cóc
múa kì lân; Chuột Tầu rước rồng vàng; hay “Văn minh tiến bộ toa tăng xương-
phong tục cải lương moa tăng phú” (n b n
thn; Phong tn),
V            ng, nhi i
ng, nhiu Đánh ghen, c tranh sinh hom
c cao [Phụ lục; ảnh 16, 15].


15

2.2 Một số đặc điểm nghệ thuật tranh dân gian Đông Hồ
 u th h nhng ngh 
  p dung d, mc mc r gii
c. V  i cht liu
  hing b
 i b  t li
[53; tr 58].
2.2.1 Chất liệu
 m   khc
(gGỗ  y   dy nh
  ki n kh c
bc bng đụcu lo  tc nhiu
c to, khn tinh tn. Sau khi ti th ly
giấy ráp c t m cho mt nhn mn ri in thc khi in v sau ph
ch s. Mu bn vn bn do cht g th rt tt,
bn theo thi gian.
2.2.2 Bố cục
B c sp xt ch, h53; tr 59].
 u cho ngh thut khc hg gian theo lc lng
 bi  hing to- nh
theo lut xa- gm hc
 u, bi ci dung c i mong mu th hin bc
   Tam phủ, Tứ phủ, Ông Công, Ông Táo,
Ông Tơ, Bà Nguyệt…. c sp xc, lp trong  xa, lp
 gi v  ch s y,
 c v vi t
2.2.3 Đường nét
Ngh thu  c th
hin cho
bc tranh     u t        t quan

tr    n t    i c     n tranh.
  s n, chc kh
t thc.
2.2.4 Màu sắc dân gian
c c truy
y t hoa c vang ly t 
 ca s t b, i ngh 
ph
to, ch   i kh  ng
tranh hi



16
2.2.5 Tính dị bản của tranh dân gian
Nm trong xu th bi i chung c    thu   
 do nhiu th h o qu
 ng thc tranh. Mt bng ct
bn kh    n kh      thu   
 u
d bn. S   t m
ti  a tranh, s t, trang ph
    i m          a tit trong

2.3 Quy trình kỹ thuật làm tranh
2.3.1 Chuẩn bị về nhà xưởng, thiết bị và nguyên liệu
t b
, trong mng nhng th
lic chun b t c.
2.3.1.1 Về nhà xưởng

a ngh h vt cht, trang thit b 
i cn nhng khong. Bi
n b gin kho
 tri gic np mi
trng, tranh m    y, mi h       n dng
nh
  hm.
2.3.1.2 Về thiết bị
c khi b  u chun b nhng dng
c thit yc ct gi ng bo bt b m:
Dụng cụ sáng tác mẫu tranhc nho (hay my
bn mng. Khi v mu tranh, ngh  
 n giy my mc ca
tm g s thm ra mt sau t giy, nh i th khc mi khc
 n g.
Dụng cụ khắc ván tranh: Dng c  khc, hay
gve b 
dao khc). Mi b ve khm khong 40 chic, chia ra 4 loi:
u
Tho
Thi ve thng
Dy n ng g. Mi
loi nhiu c to nh 

Dụng cụ in tranh: G

17
 , nh, thun tic
chun b ng thi vc
ti th i khc bn

 in t i th khc theo tng mng
ng t t bn khc

s c trc ti
n chnh.
n  ng gi
chc.
2.3.1.3 Về nguyên liệu in tranh
c ht phi k n giu
ng th n trong t i th t ch ly theo li th
n thng, va r, v mua gi
ng Cao  sn xu. 



















 .  , 





















  . 









 (



, ) 






(



, ). 











 











, 








 , 





















tranh.  t mua gi giy
p bng chp. Sau
i ngh n gip l son,
   cam ho       c
.
 thuốc cáic ch bin t 
tho mc t Màu trắng p ly t p. Màu vàng hòe c ch ra
t hoa c Màu đỏ c nu t g vang trong r
  c
2.3.2 Kĩ thuật làm tranh
2.3.2.1 Khâu vẽ mẫu- hay sáng tác mẫu tranh
hu
Sau khi chun b u, thit bi ngh i
ra m ngh  ra mng
thi vn b u, thit bc hay sau, c ra
mo ngh thuc bit ca ngh 
i ngh u hi ha thc sc mu
n g t ca
ngh o c hai. S  
nhiu. H ng ngh 

18
nhng ngh i k n: Nguyn Th Thc, Nguyn
Th t), Nguyn Th 
H
2.3.2.2 Khắc ván
Ngh     thut chm gi  ng
  ng ngh           y,
Nguyn Th i
ng g th, g thng mc. G th th 
chi kh tnh nhn. G mc nh,
nc, mt d kh bng g gii hay g
i g nh, th mm xp, d 
2.3.2.3 In tranh
Dng c t li in tranh gm gi
 ing xn b n liu,
dng ci ngh 
 c x
rp xuc tip
 giu t ng
t giy in (gip), ly mit sau t gi 
hoy t tranh ra kh
xong ma hoc tre ri in
tin cho h
n cu n Hu Sam: Bn kh in
tranh ht sc quan tri t
so hn cho tranh, t ca tranh. S dng bn khi v
, k thut c o.
Trong mt b n
 
chuy t bc tranh, mi in m 

p vi nhau, mi tm điểm cữ u  c
  li du ch  m bo cho
vi ng mc. Sau khi in
i ngh  vii
 gcắt nétn phi
c ch m- ch nh
m mn cutr t
tr bi.
Tiểu kết chƣơng 2:
      n mo r   n    c.
          ng v n    c ngh
thut. Th long H u lo 
tranh th ch sng, tranh sinh

19
hot, tranh phong cn.   p
 c mn   c v n hu, cht
 Bc l nhng n hiu va mang ni
ng, bc l i cng, cu mong s che ch
c ng th  ca ngi truyn th
tr   cao ch   o, ca ng   i nhng anh
        
t xu ca giai cp thng tr thi phong kin. nh nhng
n c ngh thu c b
cc, cht li bn ca tranh. 
 vn th T n b
  n k thu          n
thng. Thc tri so v
c yu t truyn thng trong thi hii. Mt
s i v nc c

m .
CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG BIẾN ĐỔI VÀ ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN
LÀNG TRANH DÂN GIAN ĐÔNG HỒ ĐẾN NĂM 2020
3.1 Thực trạng biến đổi của làng tranh dân gian Đông Hồ
3.1.1 Hoạt động sản xuất và tiêu thụ tranh dân gian Đông Hồ
3.1.1.1 Lao động và phân công lao động
*. Số lượng lao động
n co ra sn phng
 ng ca nhi nam c
n, t tr em 12, 13 tun nhi tua ngh 
  th n thu t ngh thu tui lao
i hn, bi s i ngh  c bi
n 80 tui vc kh
kh n xut.
Ngh   t l ng gin bng
ch nhiu.  
H ch   ngh 
*. Chất lượng lao động
 u ngh i, ni ting t n
nay mt s  c nhii bi
ngh       n, h    
ngh , ngh n Hu Sam, ngh n Hu
Qu, ngh  n Nht Tn, ngh       ng,
ngh n Th n Th 
Hin nay, c  ch  i v
 kh   n
Nguy- i th 7 cc Nguyi ting c

20
, v n Hn

tht vi ngh tranh truyn
thng, hai ngh m, phc ch, vu tranh
c bo t  truyn thng c
ta.
*. Dạy nghề và đào tạo nghề
 Ngh    Nguyn Hu Sam u
truyn dy trc tic ngh, theo ngh. N
 truyn th u bi
gia m a m n
u hc ngh u vui v truyn dy. Ngh 
Ch  c cho nh tranh, ch y
n tr 
*. Phân công lao động
n vo, dy ngh c
nghc t chc ngh nghip c. Bi
ngh  doanh nghip hay ch c
ci  tn nhng thi ch di
mi hc ngh m nhn va hc vi th 
tho vi  sn xut tranh.
3.1.1.2 Hình thức tổ chức sản xuất
gh tranh  hic t chc sn xu
doanh nghi 
*. Doanh nghiệp tư nhân
*. Hộ gia đình
3.1.1.3 Sản phẩm và tiêu thụ sản phẩm
Theo ngh n H n
lom: tranh truyn thng v b thy mc,
va in va v, tranh in bc g, tranh khc g
 bin nhng (tranh v thy mc, v
c in bng bn khc g. i sn phn nay vc duy

 c s
i tin,
tc tranh khc g ng thi, tranh in
ng l
 t vng t n
cH.
3.1.2 Những biến đổi của tranh Đông Hồ
3.1.2.1 Thay đổi về hình thức nghệ thuật
Nhng bii c u
 in  thm hin t
sc thi ta tr

21
bp khin giy m  c s dng
n sang lon khc mc tinh t
n co - Tranh Đông Hồ].
Theo ngh n Hu Qu i con th hai ca ngh n
Hu Sam    tha s nghi
v cht liu gi i nhi, v
sc truyn th tinh xo ca bn khc g   i nhiu so vi
  hin gi vn gi t c 
tranh truyn thng chtheo s ng. Bn
 truyn thng c
phi ngh.
3.1.2.2 Thay đổi về nội dung
V n, g gnh gia ni
dung tranh khc g a Vit Nam vi ca Trung Qu
 n ti
nhiu th k c tha nhc bin nhiu nht 
Vit Nam.

Tr li v hin trng c hin nay, vi v ni
 n Hu Qu khu,
i bTứ bình,
Tứ quý v n  u truyn th
i, ci bin mt s ha ti i c
Tố nữ c ci bin v t hp c 
 ng. Ngh n Nht T tranh Tố nữ
truyn th tranh Tố nữ quan họ. Ngh  ci
bin tranh khc g i khc g (in khc
n) vng. Ngh n cho bi

3.1.3 Thực trạng nghề làm hàng mã phát triển” phi mã”, nghề làm tranh tranh dân
gian Đông Hồ đang đứng trước nguy cơ bị mai một và thất truyền
Thc trng c c nguy t
truyn. N 
t thi i) nht khu vi
s ng tranh lh tranh
t lm. Nhu ci, c mnh ai n
 nu khi vi s 
ng l 
sn xu chc sn xun trong
n thu nhp c
Hin nay    t c 
  Nguyu [23; t
hi   t

22
u nhnh nu tht nhi hình nhân thế mạng
khi gixưởng xe máy, xưởng ô tô địa phủ,… Nh
 rn l 

 loi gi
ng chuyn xe n 
u, t l v nh xa. Quanh
   t hin nh    Tại đây chuyên làm ô tô, xe máy
đẹp”, hoc Nhận làm vàng mã,….Nhng tm bin qup treo kh
 i ting
cng gi  cht.
V i sao hin nay c  ch  p tc
gi ngh  khu chuy  gi
u t tâm linh n, tp t lcầu 
phcung. Vic c  b ngh  chuyn qua ngh 
u tt yu. Nhi ngh n h li
chuyt l  n ngh 
ng s   a, nhi
t ti  mai m
n quay v ngh  hin nay
m  làm giàu p vi thi bui kinh t th
n ai thi
na [23; tr 23].
3.1.4 Thực trạng môi trường sống bị ảnh hưởng từ nghề nghiệp
Theo Báo cáo hiện trạng môi trường xã Song Hồ, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc
Ninh, a n Thu
n t
n xu n
xu lp trung. Do vy, nhng
ng do hop t t hi
 truyn thng tiu th p c
ng. Hin nay s h  
 truyn thu h n t 
 liu thn ch -

3 h  c chuyi mn xu ng
nhu cu th n ra mnh m t trong khong 2- 3 thp k gn
 k thut ca ngh truyn th
mc th ng chp nhn nhi61; tr 15].
Vt cn ph t ln so vi
n ph c s
dng trong sn xui cht tht. S 
o ra nhng, ng mng si.

23
c thi t n xua Phòng Tài nguyên
và Môi trường (huyn Thu,  c thi sn xu   
Song H hin nay. Ngun thn,
c thc s d v, t
 
sn xut l m kim lo
kim loi ny vc tip nhn t hin nay [61; tr 29].
3.1.5 Thực trạng khai thác du lịch tại làng nghề Đông Hồ
Song H  i ting t nhiu th k nay vi
ngh    . M  n nay s       

nhi
khong 1
du l; tr 23].


khai thác tiềm năng này rất yếu kém. 
không thể huy động đa số người dân vào phát triển
du lịch làng nghề, không quy hoạch được làng Đông Hồ thành làng du lịch


 

3.2 Một số giải pháp, kiến nghị để bảo tồn và phát triển làng tranh dân gian
Đông Hồ đến năm 2020
3.2.1 Phát triển mô hình du lịch cộng đồng tại làng tranh Đông Hồ
T nhng thc tr  n du l        mc
3.1.5 v quan. V 
y mn du lch cng t?  ch ra
mt s  n cho s n du lch c
 
* Về phía Nhà nước và chính quyền địa phương:
Thứ nhất,  v vt ch
Câu lạc bộ làng nghề truyền thống tranh dân gian hong tc b s 
trng vio ngh, trao truyn k thut ngh  h ng
thi ngh c th h tr m
t i ngh truyn thng.
Thứ hai,  n h tr ng mt
n thn ph
            hi, hoa giy, th 
c   ng sn phm thc t c    c m  
truyn th qui thing
 n thng c.

24
Thứ ba,  
 cc li ch tranh T m
c li phong tt ci Vii
ca nhng ngh  hi
i hi i Vi
nhi

Thứ tư, 

* Về phía nhân dân làng Đông Hồ:
C
n hch mc s khoa hc. 
l n nht trong k hon du lch
cng t    b ngh - mt
ngh mu sng h khi gi li nhun cao cho h
trong hin ti, h s  ng rng ngh  m bo cho
cuc sng ca h n phng gic th
sau :
-          

-  




- 

 


- 

* Gợi ý về xây dựng tour đến làng tranh Đông Hồ :


   :
Tour thứ nhất : Hà Nội – Bát Tràng – Chùa Dâu – Đông Hồ - Đồng Kỵ (tour

 :
Tour thứ hai: Hà Nội – chùa Phật Tích – Làng tranh Đông Hồ - Vịnh Hạ
Long (tour đi nhiều ngày) :



25
3.2.2 Giải pháp tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức trong cộng đồng, nhất
là thế hệ trẻ về giá trị văn hóa làng nghề truyền thống của dân tộc
 

 :
- 
- 


- 

- 
  
- 


.
         




3.2.3 Nhóm giải pháp cho nghệ nhân và đào tạo họa sĩ, chuyên gia trong lĩnh vực

vẽ tranh, thẩm định và quảng bá tranh Đông Hồ
3.2.3.1 Giải pháp cho nghệ nhân tranh dân gian Đông Hồ
 bo tn ngh  truyn thng, mt mt ph
 truyn thng  i xem
ng danh hiu ngh nghip cho ngh m
vinh d, t  ngh nghip c.
Cn kh phong tng danh hiu
 ngh  i ngh nghit nhin
ngh cho lp tr.
  


               

 


