Một số ý kiến về phưong hướng công tác phát triển kiểm toán ở nướcta hiện nay.doc

LỜI NÓI ĐẦU
Trong những năm gần đây, cùng sự đổi mới cơ chế quản lý kinh tế hệ thống
quản lý kinh tế của nước ta đã có những bước phát triển vượt bậc. Đóng góp cho sự
phát triển này là nỗ lực phán đấu không ngừng của nghành kiểm toán nói chung
.KTNN nói riêng .
Để cho nền kinh tế phát triển ổn định cần có một bộ phận kiểm tra , giám sát
các hoạt động của đơn vị kinh tế, ngân sách thu chi của các đơn vị đó chính là bộ
phận của nghành kiểm toán nó là một ngành có vị trí quan trọng trong việc xây dựng
và phát triển đất nước, nó tạo tiền đề cho việc thúc đẩy công nghiệp hoá hiện đại
hoá đất nước.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được của nghành kiểm toán, nó còn
bộc lộ nhiều tồn tại cần phải khắc phục nổi nên hàng đầu là tình trạng thất thoát và
lãng phí nguồn tài chính , chốn thuế gian lận trong kinh doanh. Không trung thực
với thực tế số liệu hoạt động của đơn vị . Yêu cầu đặt ra đối với cấp quản lý là phải
kiểm soát chặt chẽ hoạt động cấp phát và sử dụng vốn tại các đơn vị kinh tế .
Kiểm toán là công việc hết sức cần thiết và có vai trò quan trọng trong việc
cung cấp thông tin cho cấp quản lý phục vụ mục tiêu tăng trưởng và phát triển của
đất nước, doanh nghiệp.
Xuất phát từ vai trò và ý nghĩa thực tế của nghành kiểm toán. Trong thời gian
nghiên cứu lý luận trong trường học và thông qua tài liệu công tác kiểm toán nhà
nước.
Em đã đi sâu nghiên cứu đề tài “Một số ý kiến về phưong hướng công tác
phát triển kiểm toán ở nướcta hiện nay”
Trang 1
Được thông qua phương pháp phân tích những mặt còn hạn chế cần được
khắc phục và xây dựng một hệ thống kiểm toán hoàn chỉnh hơn
Trong bài viết này gồm hai phần chính:
Phần I : Lý luận chung về kiểm toán.
Phần II: Thực trạng và một số ý kiến nhằm hoàn thiện hệ thống kiểm toán.
Do trình độ có hạn song với thời gian nghiên cứu còn hạn chế, bài viết này
không thể tránh khỏi những sai sót. Rất mong sự đóng góp, bổ xung thêm để cho bài

viết này được hoàn chỉnh hơn .
Em xin trân thành cảm ơn.
PHẦN I: LÝ LUẬN CHUNG VỀ KIỂM TOÁN
I. HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN MỘT NHU CẦU TẤT YẾU CỦA NỀN KINH TẾ.
Kiểm toán nhà nước là cơ quan thuộc chính phủ. Ở nước ta nó mới được
thành lập và phát triển trong mấy năm nay nhưng nó đã hệ thống thể hiện một cách
rõ rệt về vị trí vai trò của mình.
Trong nền kinh tế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng
XHCN. đặc biệt là quá trình quản ký kinh tế góp phần thúc đẩy nhiệm vụ kinh tế xã
hôịo của đất nước truớc tình hình mới, thực hiện công cuộc phát triển kinh tế năng
động, toàn diện đủ sức hội nhập theo xu hướng khu vục hoá và toàn cầu hoá nền
kinh tế.
Trang 2
Hiện nay, hoạt động kiểm toán nói chung và kiểm toán nhà nứơc nói riêng đã
trở thành một nhu cầu tất yếu của nền kinh tế chuyển đổi. Nhà nước cần phải giải
quyết nhiều vấn đè trong mối quan hệ giữa các cấp, các nghành, các đị phương và
các tổ chức kinh tế, đặc biệt là quá trình xây đựng và hình thành pháp luật kiểm
toán nhà nuớc hay luật kiểm toán nhà nước trong tương lai. Để thực hiện các mục
tiêu đề ra trong hoạt động sản xuất kinh doanh phấn đấu đạt hiệu quả cao nhất với
chi phí tháp nhất người quản lý quá trình diễn biểu của hoạt động sản xuất từ đầu
vào đến đầu ra và quá trình hạch toán kinh tế có đảm bảo đúng mục đích hay
không? Có đúng phát luật hiện hành của nhà nước không? đồng thời tạo điều kiện
cho doanh nghiệp phát triển năng động đảm bảo “sân chơi” chung phù hợp với luật
pháp trong nước và thông lệ quốc tế.
Hoạt động kiểm toán nói chung và hoạt động kiểm toán nhà nước nói riêng
được tiến hành một cách thường xuyên và đi vào nề nếp thì chắc chắn sẽ giúp cho
cơ quan lãnh đạo và các nhà quản lý thâý rõ tác dụng của nó.
Hoạt động kiểm toán nhà nước có vị trí hết sức quan trọng đối với quảnlý
kinh tế không chỉ ở tầm vĩ mô mà còn cả ở tầm vi mô.
II. VAI TRÒ CỦA KIỂM TOÁN NHÀ NƯỚC TRONG NỀN KINH TẾ.

Bất cứ một chế độ xã hội nào , ngân sách nhà nước cũng là nguồn lực quan
trọng nhất đảm bảo tài chính cho mọi lĩnh vực.
Hoạt động của bộ máy nhà nước, một trong những công cụ để góp phần quản
lý và sử dụng có hiệu lực nguồn lực ấy là cơ quan kiểm toán nhà nước nhất là trong
điều kiện nền kinh tế chuyển đổi như nước ta hiện nay. Kiểm toán nhà nước đã
Trang 3
khẳng định sự cần thiết và vai trò ngày càng lớn của mình trong việc góp phần quản
lý kinh tế vĩ mô nói chung vã trong lĩnh vực quản lý ngân sách nhà nước công quỹ
quốc gia nói riêng.
Với chức năng kiểm tra, đánh giá và xác nhận tính đúng đắn chung thực,
chính xác ,hợp pháp, hợp lệ của số liệu kiểm toán , báo cáo kiểm toán của các đơn
vị nhà nước, đơn vị kinh tế, đơn vị sự nghiệp , các đoàn thể quần chúng và các tổ
chức xã hội.
Kiểm toán nhà nước bước đầu khẳng định được vai trò không thể thiếu được
của mình trong hệ thống kiểm tra, kiểm soát của nhà nước ta. Những kết quả kiểm
toán trung thực, chính xác , khách quan của cơ quan kiểm toán nhà nước không chỉ
giúp chính phủ, quốc hội đánh giá đúng tình hình thực trạng tài chính ngân sách nhà
nước mà còn cung cấp các thông tin làm căn cứ cho việc hoạch định các chính sách
kinh tế , ra các quyết định có hiệu lực cao , đề ra các biện pháp tăng cường quản lý
thu chi ngân sách đồng thời nâng cao hiệu quả kinh tế xã hội trong việc sử dụng
ngân sách.
Kiểm toán nhà nước không chỉ thực hiện đầy đủ các chức năng, nhiệm vụ
như kiểm toán tư nhân mà còn có chức năng được đảm bảo bằng chính địa vị pháp
lý của nó là thúc đẩy việc thực thi các kiến nghị và điều chỉnh đã nêu trong các báo
cáo kiểm toán , trong việc kiểm soát và quản lý nền kinh tế đã thấy rõ kiểm toán nhà
nước có vai trò quan trọng trong việc thực hiện các chức năng kiểm tra, giám sát ,
kiểm soát và quản lý nền kinh tế.
Kiểm toán nhà nước là cơ quan chức năng của nhà nước hoạt động không vì
mục đích lợi nhuận cho bản thân cơ quan kiểm toán mà vì toàn bộ nền kinh tế, nên
Trang 4

hoạt động của kiểm toán nhà nước mang tính khach quan, không trục lợi. Kiểm toán
nhà nước là cơ quan có địa vị pháp lý đủ mạnh để thực hiện các chức năng kiểm
tra , kiểm soát , cảnh báo và trên giác độ vi mô , có thể góp phần ngăn chặn các
nguy cơ dẫn đến phá sản cho doanh nghiệp được kiểm toán, và mở rộng hơn trên
giác độ vĩ mô có thể cảnh báo cá nguy cơ dẫn đến các khó khăn tài chính , khủng
hoảng cho các nghành cũng như cho toàn bộ nền kinh tế. Hơn nữa, kiểm toán nhà
nước có thể liên kết với các cơ quan hữu quan đẻ thuc đẩy quá trình thực thi các
kiến nghị kiểm toán, và trên phương diện nhất định có thẩm quyền pháp lý để buộc
các đối tượng kiểm toán và các bên liên quan thực hiện điều chỉnh quản lý , khắc
phục các vi phạm sửa sai và chấn chỉnh trong công tác tài chính .
Trong quá trình hoạt động vai trò của kiểm toán nhà không ngừng được củng
cố và tăng cường đáp ứng một phần yêu cầu đòi hỏi của thực tiễn trong việc quản lý
điều hành đất nước, nó được thể hiện một số mặt chủ yếu sau.
- Thứ nhất góp phần kiểm tra việc chấp hành những quy định hiện hành về
nghĩa vụ nộp ngân sách nhà nước ,thực hiện nộp đúng, nộp đủ theo quy định của
pháp luật.
- Thứ hai kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng ngân sách nhà nước chống thất
thoát, chống lãng phí, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn và tài sản nhà nước.
- Thứ ba cung cấp cơ sở dữ liệu để thực hiện việc quyết định và quản lý ngân
sách nhà nước sát thực và có hiệu quả hơn. Một trong những vấn đề quan trọng để
nâng cao hiệu lực và hiệu quả của việc sử dụng ngân sách nhà nước và công quỹ
quốc gia trong việc quản lý điều tiết nền kinh tế là dự toán ngân sách nhà nước.
Trang 5
Thông qua việc kiêm tra tài chính. Kiểm toán nhà nước đã chỉ ra những bất
họp lý trong việc xác định những chỉ tiêu thu, chi ngân sách nhà nước, góp phần tạo
lập cơ sở, căn cứ để xây dựng dự toán ngân sách nhà nước cho những năm sau,
nhằm thu đúng thu đủ, chống thất thu cho ngân sách nhà nước. Đồng thời kiến nghị
việc phân bổ ngân sách nhà nước cho các ngành, các địa phương một cách hợp lý.
Ngoài ra ngành kiểm toán nhà nước đã góp phần đánh giá một cách sát thực tình
hình tài chính của các doanh nghiệp trong khu vực kinh tế nhà nước làm căn cứ cải

tiến quản lý doanh nghiệp, điều chỉnh các chính sách kinh tế, sắp xếp lại các doanh
nghiệp nhà nước cùng với việc huy động vốn đầu tư phát triển.
-Thứ tư thông qua hoạt động kiểm toán, kiểm toán nhà nước đã đề xuất, kiến
nghi nhiều giải pháp nhằm hoàn thiện cơ chế, chính sách về kinh tế tài chính và
ngân sách nhà nước ở các cơ quan, đơn vị trung ương và địa phương.

III. NHỮNG THÀNH QUẢ KIỂM TOÁN NHÀ NƯỚC TRONG NHỮNG NĂM
XÂY DỰNG VÀ TRƯỞNG THÀNH.
Đối với mọi quốc gia trên thế giới có nền kinh tế vận động theo cơ chế thị
trường đều có một đặc điểm chung nhất là hoạt động kiểm toán trong nền kinh tế
được coi là một thiết chế để duy trì sự công bằng và tạo niềm tin cậy trong các quan
hệ kinh tế xã hội trong điều kiện cạnh tranh. Một nền kinh tế thi trường phát triển
lành mạnh có sức cạnh tranh và hiệu quả cao.
Cách đây hơn 6 năm mgày 11/7/1994. Kiểm toán nhà nước chính thức được
thành lập trên cơ sở nghị định 70/CP của chính phủ. Theo đó:
Trang 6
Kiểm toán nhà nước là cơ quan thuộc chính phủ và là cơ quan kiểm tra tài
chính công của nước công hoà XHCN việt nam thực hiện việc kiểm toán đối với các
cơ quan nhà nước các cấp, các đơn vị có nhiệm vụ thu chi ngân sách nhà nước và
các tổ chức , đơn vị có quản lý, sử dụng công quỹ và tài sản nhà nước.
Kiểm toán nhà nước ra đời là một yêu cầu thị trường tất yếu của xu thế đổi
mới , là sự đòi hỏi khách quan của cơ chế thi trường trong công cuộc xây dựng nhà
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam là một cơ quan mới, trước đó chưa có
một tổ chức tiền thân , chưa có một tiền lệ trong cơ cấu tổ chức bộ máy nhà nước
nên trong buổi đầu kiểm toán nhà nươc không gặp ít khó khăn từ cơ sở vật chất kỹ
thuật, tổ chức con người đến công tác chuyên môn, cơ sở pháp lý cho hoạt động .
Trên cơ sở điều lệ tổ chức và hoạt động của kiểm toán nhà nước, đến nay bộ máy tổ
chức của ngành đã đi vào thế ổn định và tiếp tục phát triển, từ chỗ ban đầu (1994)
chỉ có hơn 30 người đến nay kiểm toán nhà nước có hơn 500 cán bộ công nhân
viên, trongg đó hơn 400 người là kiểm toán viên. Tuy còn thiếu nhiều so với nhiệm

vụ lâu dài của ngành nhưng số cán bộ hiện có đã đáp ứng được nhiệm vụ trong giai
đoạn đầu thành lập.
Nhìn chung đội ngũ cán bộ đều được đào tạo có hệ thống, số tốt nghiệp trở
nên 88%, riêng kiểm toán viên 100% đều đã tốt nghiệp đại học chuyên ngành tài
chính kiểm toán và một số chuyên ngành kĩ thuật khác. Nhìn lại những năm qua
kiểm toán nhà nước đã có bước phát triển đáng kể trong việc triển khai kế hoạch
kiểm toán hàng năm với quy mô và chất lượng năm sau cao hơn năm trước.
Trang 7
Kiểm toán là một nghề mới ở nước ta, do đó kiểm toán viên nhà nước nhìn
chung chưa được đào tạo một cách có hệ thống và bài bảng. Vì vậy công tác đào
tạo, bồi dưỡng kiến thức nghiệp vụ kiểm toán đã được đặc biệt coi trọng.
Sáu năm qua kiểm toán đã thu được một số kết quả nhất định trong lĩnh vực
hợp tác quốc tế. Tháng 4 năm 1996,kiểm toán nhà nước đã ra nhập tổ chức quốc tế
các cơ quan kiểm toán tối cao (INTOSAI) vào tháng 11 năm 1997 trở thành thành
viên của tổ chứccác cơ quan kiểm toán tối cao Châu á (ASOSAI) ngoài ra kiểm toán
nhà nước còn mở rộng quan hệ hợp tác song phương và đa phương với các cơ quan
kiểm toán tối cao của nhiều nước trên thế giới. Bước đầu đã thực hiện có kết quả
những dự án do ngân sách phát triển Châu á(ADB).
Ngày nay ngành kiểm toán đã trở thành một ngành có thế mạnh, có tổ chức
chặt chẽ giữa các khâu, các bộ phận với nhau, một ngành mạnh trong cơ quan kiểm
tra của nhà nước.
PHẦN II: THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ Ý KIẾN NHẰM HOÀN THIỆN HỆ
THỐNG KIỂM TOÁN.

I . THỰC TRẠNG HỆ THỐNG KIỂM TOÁN NƯỚC TA HIỆN NAY.
Đối tượng kiểm toán của cơ quan kiểm toán Nhà nước là nền tài chính công,
các đơn vị có liên quan đến quá trình quản lý sử dụng ngân sách Nhà nước và các tài
sản cùng công quỹ quốc gia.
Để thực thi quyền chức năng và trách nhiệm của mình, kiểm toán Nhà nước
phải tiên hành 3 loại hình kiểm toán:

Trang 8
- Kiểm toán báo cáo tài chính.
- Kiểm toán tuân thủ.
- Kiểm toán hoạt động.
Để cho kiểm toán hoạt động đúng với bản chất và hoạt động có hiệu quả,
phải chú trọng tới chất lượng kiểm toán. Chất lượng kiểm toán là thước đo về tính
hiệu quả của hoạt động kiểm toán. Chất lượng kiểm toán được thể hiện bằng việc
đưa ra lời nhận xét đúng đắn và trung thực hợp lý, hợp pháp các thông tin được
kiểm toán nhằm phục vụ cho công tác quản lý và điều hành ngân sách Nhà nước của
các cấp chính quyền, các doanh nghiệp quản trị doanh nghiệp đối với các nhà quản
lý, các hoạt động đầu tư tài chính và các quan hệ giao dịch kinh tế khác.
Hiện nay chúng ta đang xây dựng một nền kinh tế hỗn hợp nhiều thành phần
vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội
chủ nghĩa. Vai trò quản lý của Nhà nước giữ đúng định hướng phát triển của nền
kinh tế theo mục tiêu quan điểm và đường lối của đảng, phát huy nhiều mặt tích
cực, đồng thời hạn chế đến mức thấp nhất những tác động tiêu cực vốn có của cơ
chế thị trường. Trong những năm qua, nền kinh tế nước ta đã thoát ra khỏi khủng
hoảng và đạt được nhiều thành tựu đáng kể.
Tuy nhiên, những mặt trái của cơ chế thị trường cũng ngày càng bộc lộ rõ nét
và gây ảnh hưởng không nhỏ, thâm chí có một số biểu hiện đáng lo ngại về kinh tế -
xã hội. Mặc dù, chúng ta có nhiều cố gắng ngăn chặn và xử lý song tình trạng buôn
lậu, tham nhũng, hoạt động kinh doanh trái pháp luật, trốn thuế, gây thất thoát ngân
sách và tài sản Nhà nước ngày càng lớn và phổ biến ở nhiều nơi.
Nguyên nhân của tình trạng trên có nhiều nguyên nhân:
Trang 9
- Đó là, khi đi vào kinh tế thị trường chúng ta quá chậm và chưa tập trung
đúng mức cần thiết cho việc hình thành và tăng năng lực hệ thống kiểm toán. bao
gồm, kiểm toán Nhà nước , kiểm toán độc lập và kiểm toán nội bộ ở các đơn vị kinh
tế cơ sở, trước hết là doanh nghiệp Nhà nước. Qua kinh nghiệm thực tế cho chúng ta
thấy, ở các nước có nền kinh tế thị trường phát triển đều cần có hệ thống kiểm toán

mạnh. Có thể nói đây là một công cụ đắc lực không thể thiếu được để quản lý kinh
tế của mỗi quốc gia. Hơn nữa, ở nước ta cho đến nay hệ thống đó mới hoạt động
theo những văn bản pháp quy dưới luật cho nên cơ sở và tính pháp lý còn rất hạn
chế. Mặc dù, trong 5 năm qua đã có nhiều cố gắng, song đến nay hệ thống kiểm toán
Nhà nước mới có khoảng 450 kiểm toán viên, trình độ quản lý Nhà nước, quản lý tài
chính, đặc biệt là nghiệp vụ chuyên môn của kiểm toán còn nhiều mặt hạn chế. Do
vậy, hoạt động kiểm toán mới triển khai bước đầu ở một số ngành, địa phương và
doanh nghiệp trọng điểm.
- Bộ máy quản lý tài chính, bảo vệ phát luật được tổ chức rất đồ sộ, nhiều
khâu nhiều cấp rất hệ thống, từ Trung ương đến địa phương biên chế lớn, song chưa
được quy định rõ ràng về chức năng, nhiệm vụ, hoạt động còn chồng chéo chưa có
sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan với nhau nói chung và hệ thống kiểm toán
nói riêng.
Tình trạng vi phạm phát luật như tham nhũng làm thất thoát hàng tỷ đồng, tài
sản của doanh nghiệp, của Nhà nước dưới nhiều hình thức vẫn cứ xảy ra và ngày
càng nhiều vụ việc mang tính chất phổ biến và nghiêm trọng, thậm chí có vụ mang
tính tập thể có tổ chức cả trong và ngoài doanh nghiệp.
Trang 10