GIAO AN NGU VAN 9 CA NAM FULL

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.14 MB, 554 trang )

(1)Ngày soạn: 04- 9- 2015 Tiết 1:. Văn bản:. Phong c¸ch Hå ChÝ Minh (Lê Anh Trà). I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh thấy được tầm vóc lớn lao trong cốt cách văn hoá Hồ Chí Minh qua một văn bản nhật dụng có sử dụng các yếu tố nghị luận, tự sự, biểu cảm. 1. Kiến thức: - Nhận thấy được một số biểu hiện của phong cách Hồ Chí Minh trong đời sống và sinh hoạt; - Ý nghĩa của phong cách Hồ Chí Minh trong việc giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc; - Đặc điểm của kiểu bài nghị luận xã hội qua một đoạn văn cụ thể 2. Kỹ năng: - Nắm bắt nội dung văn bản nhật dụng thuộc chủ đề hội nhập với thế giới và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc; - Vận dụng các biện pháp nghệ thuật trong việc viết văn bản về một vấn đề thuộc lĩnh vực văn hoá, lối sống. 3. Thái độ: - Bồi dưỡng tình cảm yêu mến, kính trọng Chủ tịch Hồ Chí Minh, từ đó các em có ý thức rèn luyện theo phong cách cao đẹp của Người. * Tích hợp học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh: Lối sống giản dị II. Chuẩn bị: - Giáo viên: Bài giảng, những mẩu chuyện về Bác Hồ. - Học sinh: SGK, soạn bài. III. Tiến trình dạy học: 1. Ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: ? Kể tên những văn bản nhật dụng được học trong chương trình Ngữ văn 6,7, 8? ? Văn bản nhật dụng là gì? 3. Giới thiệu bài mới: - Giáo viên cho học sinh xem ảnh, tranh về Bác Hồ. Hồ Chí Minh không những là nhà yêu nước, nhà cách mạng vĩ đại mà còn là danh nhân văn hoá thế giới. Vẻ đẹp văn hoá chính là nét nổi bật trong phong cách Hồ Chí Minh. Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức - Giáo viên hướng dẫn cách đọc. I. Đọc- hiểu chú thích. - Giáo viên đọc mẫu một đoạn sau 1. Đọc văn bản. đó gọi học sinh đọc tiếp đến hết. - Giáo viên cho học sinh đọc các 2. Tác giả, tác phẩm. chú thích ở Sách giáo khoa. - Năm 1990, nhân dịp kỉ niệm 100 năm - Học sinh dựa vào chú thích để trả ngày sinh Bác Hồ, có nhiều bài viết về lời. Người. “Phong cách Hồ Chí Minh” là ? Hãy cho biết xuất xứ của văn bản? một phần trong bài viết “Hồ Chí Minh và.

(2) - Học sinh nêu xuất xứ. ? Em hiểu từ phong cách, bất giác, đạm bạc ở đây có nghĩa như thế nào?. ? Đoạn trích có thể chia làm mấy phần?. ? Bµi “Phong c¸ch Hå ChÝ Minh” viết về chủ đề gỡ? Giáo viên: Bản sắc văn hoá dân tộc kết tinh những giá trị tinh thần mang tính truyền thống của dân tộc. Trong thời kỳ hội nhập hiện nay, vấn đề giữ gìn, bảo vệ bản sắc văn hoá dân tộc càng trở nên có ý nghĩa. Văn bản là văn bản nhật dụng nhưng vừa có ý nghĩa cập nhật vừa có ý nghĩa lâu dài bởi nó đề cập đến vấn đề này. ? Bµi “Phong c¸ch Hå ChÝ Minh” chñ yÕu nãi vÒ phong c¸ch nµo cña B¸c? - Gọi học sinh đọc lại đoạn 1. ? Em h·y cho biÕt vèn tri thøc v¨n ho¸ nh©n lo¹i cña Hå ChÝ Minh nh thÕ nµo? ? Ngời đã làm thế nào để có vốn tri thức văn hoá sâu rộng đó? - Giáo viên kÓ mét sè mÉu chuyÖn vÒ viÖc lµm cña B¸c ë mét sè níc trªn thÕ giíi. - Gäi học sinh kÓ thªm mét sè mÉu chuyện nữa để giờ học phong phú h¬n.. văn hoá Viêt Nam” của tác giả Lê Anh Trà. 3. Hiểu từ khó: - Phong cách : lối sống, cách sinh hoạt, làm việc, hoạt động, ứng xử ... tạo nên cái riêng của một người hay một tầng lớp nào đó. - Bất giác: một cách tự nhiên, ngẫu nhiên không dự định trước. - Đạm bạc: sơ sài, giản dị, không cầu kì. II. Tìm hiểu văn bản: 1. Bố cục văn bản: Văn bản có thể chia làm 2 phần: - Từ đầu đến “...rất hiện đại”: Hồ Chí Minh với sự tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại-> vẻ đẹp trong phong cách văn hóa của Hồ Chí Minh. - Phần còn lại: Vẻ đẹp trong lối sống của Hồ Chí Minh. 2. Phân tích. - Bµi “Phong c¸ch Hå ChÝ Minh” thuéc chủ đề: Sự hội nhập với thế giới và giữ gìn b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc. - Bµi häc nµy nã kh«ng chØ mang ý nghÜa cËp nhËt mµ nã cßn cã ý nghÜa l©u dµi.. - Bµi “Phong cách Hồ Chí Minh” chñ yÕu nãi vÒ phong c¸ch lµm viÖc, phong c¸ch sèng cña Ngêi. a. Vẻ đẹp trong phong cách văn hoá của HCM. - Ngêi cã hiÓu biÕt s©u réng nÒn v¨n ho¸ cña c¸c níc Ch©u ¸, Ch©u ¢u, Ch©u Mü, Ch©u Phi. - §Ó cã vèn tri thøc s©u réng Êy, B¸c Hå đã: + Bác đã nói, viết thạo nhiều thứ tiếng: tiÕng Ph¸p, tiÕng Anh, tiÕng Hoa, tiÕng Nga. + Häc hái ng«n ng÷ qua c«ng viÖc, qua lao động. + Học hỏi, tìm hiểu đến mức sâu sắc. - Ngêi tiÕp thu v¨n ho¸ níc ngoµi mét c¸ch cã chän läc: + Không bị ảnh hởng một cách thụ động. + Tiếp thu mọi cái đẹp, cái hay, phê phán.

(3) ? Người đã tiếp thu văn hóa nhân nh÷ng h¹n chÕ, tiªu cùc. + TiÕp thu v¨n ho¸ quèc tÕ trªn nÒn t¶ng loại như thế nào? v¨n ho¸ d©n téc. - Bác tiếp thu giá trị, tinh hoa văn hoá của nhân loại -> những ảnh hưởng quốc tế. - Bác giữ vững các giá trị văn hoá nước - Học sinh đọc đoạn bình luận nhà, giữ vững bản sắc văn hoá dân tộc -> “Nhưng điều kì lạ…rất hiện đại” cái gốc văn hóa dân tộc. ? Em hiểu như thế nào về những ảnh hưởng quốc tế và cái gốc văn hoá dân tộc ở Bác ? Giáo viên: Điều kì lạ là tất cả những ảnh hưởng quốc tế đó đã nhào nặn với cái gốc văn hóa dân tộc không - Sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống gì lay chuyển được ở Người, để trở văn hóa dân tộc với tinh hoa văn hóa nhân thành một nhân cách rất VN, rất loại. phương Đông nhưng đồng thời cũng - Tự sự kết hợp với bình luận. rất mới rất hiện đại. ? Từ đó, em thấy được nét đẹp nào - Khơi gợi ở người đọc cảm xúc tự hào, trong phong cách văn hóa của Bác? tin tưởng. ? Để làm rõ đặc điểm phong cách văn hoá Hồ Chí Minh tác giả đã vận dụng kết hợp các phương thực biểu đạt nào? ? Theo em, cách vận dụng đó đã đem lại hiệu quả gì cho bài viết? IV. Củng cố-hướng dẫn về nhà: - Đọc lại văn bản và nắm được vì sao Chủ Tịch Hồ Chí Minh lại có tầm hiểu biết sâu, rộng về các dân tộc và văn hoá thê giới? - Tìm hiểu kĩ phần 2: Vẻ đẹp trong lối sống của Hồ Chí Minh. - Sưu tầm những mẩu chuyện về cuộc đời hoạt động của Bác Hồ; tìm đọc sách: Bác Hồ- Con người- Phong cách ( NXB trẻ- TP Hồ Chí Minh). Ngày soạn: 04- 9- 2015 Tiết 2:. Văn bản:. Phong c¸ch Hå ChÝ Minh (Lê Anh Trà). I. Mục tiêu cần đạt:.

(4) Giúp học sinh: Tiếp tục giúp học sinh thấy được tầm vóc lớn lao trong cốt cách văn hoá Hồ Chí Minh qua một văn bản nhật dụng có sử dụng các yếu tố nghị luận, tự sự, biểu cảm. 1. Kiến thức: - Nhận thấy được một số biểu hiện của phong cách Hồ Chí Minh trong đời sống và sinh hoạt; - Ý nghĩa của phong cách Hồ Chí Minh trong việc giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc; - Đặc điểm của kiểu bài nghị luận xã hội qua một đoạn văn cụ thể. 2. Kỹ năng: - Nắm bắt nội dung văn bản nhật dụng thuộc chủ đề hội nhập với thế giới và bảo vệ bản sắc văn học dân tộc; - Vận dụng các biện pháp nghệ thuật trong việc viết văn bản về một vấn đề thuộc lĩnh vực văn hoá, lối sống. 3. Thái độ: - Bồi dưỡng tình cảm yêu mến, kính trọng Chủ Tịch Hồ Chí Minh, từ đó các em có ý thức rèn luyện theo phong cách cao đẹp của Người. * Tích hợp học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh : Lối sống giản dị II. Chuẩn bị: - Giáo viên: SGK, bài giảng, tranh ảnh về Bác Hồ (nơi ở, nơi làm việc...) - Học sinh: Chuẩn bị bài. III . Tiến trình bài dạy: 1. Ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: ? Vẻ đẹp trong phong cách văn hoá của Bác được thể hiện như thế nào? 3. Bài mới: Vẻ đẹp trong phong cách Hồ Chí Minh không chỉ thể hiện ở trong phong cách văn hoá mà còn toả sáng trong phong cách sống và làm việc của Người. Hoạt động của GV và HS - Giáo viên: Gọi học sinh đọc phần 2. ? Phong cách sinh hoạt của Bác thể hiện ở những khía cạnh nào? Mỗi khía cạnh có những biểu hiện cụ thể ra sao? - Học sinh nêu chi tiết: nơi ở, trang phục, bữa ăn.. Nội dung kiến thức 3. Phân tích ( tiếp) b. Vẻ đẹp trong lối sống của Hồ Chí Minh. - Căn nhà của Bác: chiếc nhà sàn gỗ bên cạnh chiếc ao, có vài phòng tiếp khách họp bộ chính trị, làm việc và nghỉ. - Trang phục của Bác: Bộ quần áo bà ba nâu, chiếc áo trấn thủ, đôi dép lốp. - Bữa ăn: Đạm bạc với những món ăn dân ? Em còn biết thêm những thông tin tộc không cầu kì như cá kho, rau luộc, dưa nào về cách sống giản dị, trong sáng ghém, cà muối, cháo hoa. của Người? - Tư trang ít ỏi: Một chiếc va-li con với vài - Học sinh tự bộc lộ. bộ quần áo, vài vật kỉ niệm cuộc đời dài. - Gọi học sinh đọc lại đoạn cuối “ + Liên tưởng đến cách sống của các vị.

(5) Tôi dám chắc...tắm ao” ? Suy nghĩ về phong cách sống của Bác, tác giả Lê Anh Trà có liên tưởng như thế nào? ? Theo em, vì sao tác giả có sự liên tưởng ấy? Giáo viên đọc những câu thơ của Bác, của Nguyễn Trãi, của Nguyễn Bỉnh Khiêm (Tức cảnh Pắc Bó, Bài ca Côn Sơn…) - Sáng ra bờ suối…( Bác Hồ) - Bữa ăn dầu có dưa muối. Áo mặc nài chi gấm là - Thu ăn măng trúc…( Nguyễn Bỉnh Khiêm) - Tiếng suối trong… (Bác Hồ) - Côn Sơn suối chảy… Giáo viên: Hồ Chí Minh có lối sống giống với các vị hiền triết xưa nhưng ở Người vẫn có nét mới, nét hiện đại. Các vị hiền triết xưa là con người thời trung đại nên những gì họ tiếp thu là tinh hoa văn hóa dân tộc, văn hóa phương Đông còn ở Hồ Chí Minh là sự kết tinh văn hóa truyền thống và hiện đại, sự kết tinh văn hóa nhân loại không chỉ của phương Đông mà cả phương Tây. ? Theo tác giả cách sống giản dị của Bác cũng như các danh nho xưa là một quan điểm thẩm mĩ về cuộc sống, một cách di dưỡng tinh thần. Em hiểu như thế nào về nhận xét này? ? Qua tìm hiểu em thấy vẻ đẹp nào trong lối sống của Bác được làm sáng tỏ?. hiền triết xưa. - Ở Bác và các vị danh nho xưa có điểm gống nhau về lối sống. Một lối sống giản dị và thanh cao, một cách di dưỡng tinh thần, một quan niệm thẩm mĩ về cuộc sống để đem lại sự thanh thản trong tâm hồn.. - Sự bình dị gắn với thanh cao, trong sạch. Tâm hồn không phải chịu đựng những toan tính vụ lợi-> tâm hồn được thanh cao hạnh phúc.. - Lối sống giản dị mà vô cùng thanh cao.. ? Văn bản Phong cách Hồ Chí Minh III. Tổng kết: đã cung cấp cho em những hiểu biết - Vẻ đẹp của phong cách Hồ Chí Minh là nào về Bác Hồ của chúng ta? sự kết hợp hài hoà giữa truyền thống văn hoá dân tộc và tinh hoa văn hoá nhân loại, giữa thanh cao và giản dị. ? Để làm nổi bật vẻ đẹp phong cách - Bằng lập luận chặt chẽ, chứng cứ xác.

(6) Hồ Chí Minh tác giả bài viết đã sử thực, tác giả Lê Anh Trà đã cho thấy cốt dụng những biện pháp nghệ thuật cách văn hoá Hồ Chí Minh trong nhận gì? thức và hành động. - Kết hợp tự sự, biểu cảm và bình luận; chọn lọc những chi tiết tiêu biểu; đan xen thơ; nghệ thuật so sánh, đối lập. ? Văn bản đã bồi đắp thêm tình cảm - Kính trọng, yêu mến, tự hào, biết ơn, noi nào của chúng ta đối với Bác Hồ? gương. ? Để có thể học tập và rèn luyện - Cần phải học tập, tiếp thu tinh hoa văn theo phong cách Hồ Chí Minh hóa nhân loại nhưng phải tiếp thu có chọn chúng ta cần phải làm gì? lọc và luôn phải biết giữ gìn, phát huy bản sắc dân tộc-> vấn đề của thời kỳ hội nhập. ? Hãy đọc một bài thơ ( hát một bài IV. Luyện tập: hát) để thuyết minh thêm cho bài học về phong cách Hồ Chí Minh. Bài hát Đôi dép Bác Hồ. - Học sinh đọc ( hát). IV. Dặn dò - hướng dẫn về nhà: - Học thuộc ghi nhớ, hiểu ý nghĩa của văn bản. - Tìm hiểu nghĩa của một số từ Hán Việt trong đoạn trích. - Làm bài tập 2, 5 – Sách BT Ngữ văn. -Tìm hiểu bài: Các phương châm hội thoại. + Phương châm về lượng + Phương châm về chất. - Ôn lại kiến thức về hội thoại ở lớp 8: Vai xã hội; Yêu cầu trong hội thoại.. Ngày soạn: 08- 9-2015 Tiết 3: CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI I. Mục tiêu cần đạt :.

(7) Giúp học sinh nắm được những hiểu biết cốt yếu về hai phương châm hội thoại: phương châm về lượng, phương châm về chất; biết vận dụng các phương châm về lượng, phương châm về chất trong hoạt động giao tiếp. 1. Kiến thức: Nắm được nội dung phương châm về lượng và phương châm về chất. 2. Kỹ năng: - Nhận biết và phân tích được cách sử dụng phương châm về lượng và phương châm về chất trong một tình huống giáo tiếp cụ thể; biết vận dụng những phương châm này trong giao tiếp. 3. Thái độ: - Có ý thức vận dụng các phương châm hội thoại trong giao tiếp II. Chuẩn bị: - Giáo viên: Bảng phụ. - Học sinh: SBT, chuẩn bị bài. III. Tiến trình bài dạy : 1. Ổn định : 2. Kiểm tra bài cũ: ? Bằng kiến thức đã học ở lớp 8 em hãy cho biết những yêu cầu trong hội thoại? 3. Bài mới: Trong giao tiếp, có những qui định tuy không được nói ra thành lời, nhưng những người tham gia vào giao tiếp cần phải tuân thủ nếu không thì dù câu nói không mắc lỗi gì về ngữ âm, từ vựng và ngữ pháp, giao tiếp vẫn không thành công. Những qui định đó được thể hiện qua các phương châm hội thoại. Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức I. Phương châm về lượng. - Gọi học sinh đọc đoạn đối thoại ? Bơi nghĩa là gì? - Bơi là di chuyển trong nước hoặc trên ? Khi An hỏỉ “ học bơi ở đâu” mà Ba mặt nước bằng cử động của cơ thể. trả lời ở “ ở dưới nước” thì câu trả - Câu trả lời của Ba không mang nội lời có đáp ứng điều mà An cần biết dung mà An cần biết. không? - Điều An muốn biết là một địa điểm cụ ? Điều An muốn biết ở đây là gì? thể nào đó như bể bơi, sông, hồ, biển... Cần trả lời như thế nào? - Cần nói cho có nội dung, nội dung của ? Như vậy, muốn giúp người nghe lời nói cần đáp ứng đúng với yêu cầu của hiểu thì người nói cần chú ý điều gì? cuộc giao tiếp. - Giáo viên chốt lại kiến thức. - Vì các nhân vật nói nhiều hơn những - Giáo viên yêu cầu học sinh đọc lại gì cần nói. truyện cười “Lợn cưới, áo mới”. - Chỉ cần hỏi: “ Bác có thấy con lợn nào ? Vì sao chúng ta nghe câu chuyện chạy qua đây không?”. lại thấy buồn cười? - Chỉ cần trả lời: “ Nãy giờ tôi chẳng ? Lẽ ra anh “ lợn cưới” và anh “ áo thấy có con lợn nào chạy qua đây cả” mới” phải hỏi và trả lời như thế nào - Khi giao tiếp, không nên thừa hoặc nói để người nghe đủ biết được điều cần thiếu. hỏi và cần trả lời? * Ghi nhớ:.

(8) ? Như vậy, để đảm bảo phương Khi giao tiếp, cần nói cho có nội dung; châm về lượng, khi giao tiếp cần nội dung của lời nói phải đáp ứng đúng phải tuân thủ yêu cầu gì? yêu cầu của cuộc giao tiếp, không thiếu, không thừa (phương châm về lượng) Giáo viên yêu cầu học sinh đọc II. Phương châm về chất: truyện cười “ Quả bí khổng lồ” - Truyện cười phê phán tính nói khoác. ? Truyện cười này phê phán điều gì? - Trong khi giao tiếp, không nên nói ? Như vậy, trong giao tiếp có điều gì những điều mà mình không tin là đúng cần tránh? sự thật. - Học sinh phát biểu. -> Như vậy, trong khi giao tiếp, đừng nói ? Nếu không biết chắc vì sao bạn những điều mà mình không có bằng mình nghỉ học thì em có trả lời với chứng xác thực. cô giáo là bạn ấy nghỉ học vì ốm * Ghi nhớ: không? Khi giao tiếp, đừng nói những điều mà - Học sinh trả lời và giáo viên chốt mình không tin là đúng hay không có lại kiến thức. bằng chứng xác thực ( phương châm về ? Như vậy, để đảm bảo phương chất) châm về chất, khi giao tiếp cần phải III. Luyện tập: lưu ý điều gì? Bài tập 1: a. Thừa cụm từ “ nuôi trong nhà” bởi vì - Yêu cầu Học sinh đọc Ghi nhớ từ “ gia súc” đã hàm chứa nghĩa là thú trên bảng phụ. nuôi ttrong nhà. - Yêu cầu Học sinh đọc bài tập 1. b. Tất cả các loài chim đều có hai cánh. ? Vận dụng phương châm về lượng Cho nên cụm từ “ có hai cánh” là thừa. để phân tích lỗi trong những câu sau: Bài tập 2. a. Trâu là một loài gia súc nuôi ở a. Nói có căn cứ chắc chắn là nói có sách nhà. mách có chứng. b. én là một loài chim có hai cánh. b. Nói sai sự thật một cách cố ý nhằm - Giáo viên gọi học sinh đọc bài tập che giấu một điều gì đó là nói dối. 2. c. Nói một cách hú hoạ, không có căn cứ -Giáo viên treo bảng phụ, gọi đại là nói mò. diện của nhóm học tập lên bảng điền d. Nói nhảm nhí, vu vơ là nói nhăng nói vào chỗ trống. cuội. e. Nói khoác loác, làm ra vẻ tài giỏi hoặc nói những chuyện bông đùa, khoác loác cho vui là nói trạng. Bài tập 3. - Giáo viên chốt lại: Các từ ngữ này Câu hỏi: Rồi có nuôi được không? đều chỉ những cách nói tuân thủ hoặc -> người nói đã vi phạm phương châm vi phạm phương châm hội thoại về về lượng( hỏi một điều rất thừa) chất. Bài tập 4. - Gọi học sinh nêu yêu cầu của bài a. Như tôi được biết, tôi tin rằng, nếu tôi tập 3. không lầm thì, tôi nghe nói, theo tôi ? Cho biết phương châm hội thoại nghĩ, hình như là. nào đã không được tuân thủ? - Để đảm bảo phương châm về chất, khi.

(9) - Yêu cầu học sinh đọc bài tập 4.. ? Vì sao người nói đôi khi phải dùng cách diễn đạt như trên?. giao tiếp người nói phải dùng cách nói trên nhằm báo cho người nghe biết tính xác thực của nhận định hay thông tin mà mình đưa ra chưa được kiểm chứng. b. Như tôi đã trình bày, như mọi người đều biết. - Để đảm bảo phương châm về lượng người nói phải dùng cách nói trên nhằm báo cho người nghe biết là việc nhắc lại nội dung đã cũ là do chủ ý của người nói. Bài tập 5. Học sinh cử đại diện lên trình bày kết quả. + Ăn đơm nói đặt: vu khống, đặt điều, bịa chuyện cho người khác. + Ăn ốc nói mò: nói không có căn cứ. + Cãi chày cãi cối: cố tranh cãi nhưng không có căn cứ gì cả. + Khua môi múa mép: nói năng ba hoa khoác loác, phô trương. + Nói dơi nói chuột: nói lăng nhăng, linh tinh không xác thực. + Hứa hươu, hứa vượn: hứa để được lòng, rồi không thực hiện lời hứa. - Tất cả những thành ngữ trên đều chỉ những cách nói, nội dung nói không tuân thủ phương châm về chất.. - Giáo viên giao nhiệm vụ cho mỗi nhóm học tập thảo luận và giải quyết 2 thành ngữ. ? Giải thích nghĩa của các thành ngữ và cho phương châm hội thoại nào có liên quan đến thành ngữ ấy? - Gọi học sinh khá giỏi trả lời yêu cầu thứ 2 của bài tập. - Giáo viên : Các thành ngữ này chỉ những điều tối kị trong giao tiếp, học sinh cần tránh. IV. Củng cố- Hướng dẫn về nhà: - Nắm chắc nội dung bài học ( học thuộc ghi nhớ) - Tìm một câu nói không tuân thủ phương châm về lượng, phương châm về chất trong hội thoại và chữa lại cho đúng. - Làm BT 6,7,8 – Sách BT ngữ văn. - Tìm hiểu bài: Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh. - Ôn lại kiến thức về văn bản thuyết minh ở lớp 8. - Ôn lại các biện pháp nghệ thuật ở lớp 6, Ngày soạn : 09- 9- 2015 Tiết 4 : SỬ DỤNG MỘT SỐ BIỆN PHÁP NGHỆ THUẬT TRONG VĂN BẢN THUYẾT MINH I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh :.

(10) - Hiểu vai trò của một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh. - Tạo lập được văn bản thuyết minh có sử dụng một số biện pháp nghệ thuật. 1. Kiến thức: - Văn bản thuyết minh và các phương pháp thuyết minh thường dùng. - Vai trò của các biện pháp nghệ thuật trong bài văn thuyết minh. 2. Kỹ năng: - Nhận ra các biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong các văn bản thuyết minh. - Vận dụng các biện pháp nghệ thuật khi viết văn thuyết mninh. 3. Thái độ: Xây dựng ý thức sử dụng biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh. II. Chuẩn bị: - Giáo viên: bảng phụ. - Học sinh: Đọc, chuẩn bị bài. III. Tiến trình bài dạy: 1. Ổn định : 2. Kiểm tra bài cũ: ? Văn bản thuyết minh là gì? Đặc điểm chủ yếu của văn bản thuyết minh? ? Kể các biện pháp nghệ thuật mà em đã được học? 3. Giới thiệu bài: Để văn bản thuyết minh được sinh động, hấp dẫn người viết cần phải vận dụng thêm một số biện pháp nghệ thuật. Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức 1. Hướng dẫn học sinh ôn tập kiến I. Tìm hiểu việc sử dụng một số biện thức về kiểu văn bản thuyết minh và pháp nghệ thuật trong văn bản các phương pháp thuyết minh. thuyết minh. ? Văn bản thuyết minh là gì? 1. Ôn tập văn bản thuyết minh. - Học sinh nêu. - Văn bản thuyết minh là kiểu văn bản thông dụng trong mọi lĩnh vực đời sống nhằm cung cấp tri thức (kiến thức) về đặc điểm, tính chất nguyên nhân...của các hiện tượng và sự vật trong tự nhiên, xã hội bằng phương thức trình bày, giới thiệu, giải thích. ? Văn bản thuyết minh được viết ra - Cung cấp tri thức (hiểu biết) khách nhằm mục đích gì? quan về những sự vật, hiện tượng, vấn đề...được chọn làm đối tượng để thuyết ? Hãy cho biết các phương pháp thuyết minh. minh thường dùng? - Phương pháp thuyết minh: nêu định - Học sinh dựa vào những kiến thức lớp nghĩa, giải thích, liệt kê, nêu ví dụ, 8 để trả lời. dùng số liệu, so sánh, phân tích, phân 2. Hướng dẫn học sinh đọc và nhận xét loại... kiểu văn bản thuyết minh có sử dụng 2. Viết văn bản thuyết minh có sử một số biện pháp nghệ thuật? dụng một số biện pháp nghệ thuật. - Gọi học sinh đọc diễn cảm văn bản “.

(11) Hạ Long- đá và nước”. ? Văn bản này thuyết minh đặc điểm của đối tượng nào? ? Văn bản có cung cấp được tri thức khách quan về đối tượng không? ? Văn bản đã vận dụng phương pháp thuyết minh nào là chủ yếu? ? Đồng thời để cho sinh động, tác giả còn vận dụng những biện pháp nghệ thuật nào? - Học sinh phát biểu. - Giáo viên bổ sung nhấn mạnh tác dụng của các biện pháp nghệ thuật: + Các biện pháp nghệ thuật ấy đã có tác dụng giới thiệu vịnh Hạ Long không chỉ là đá và nước mà là một thế giới sống có hồn. + Bài viết là một bài thơ văn xuôi mời gọi du khách đến với vịnh Hạ Long. - Giáo viên: Như vậy, muốn có văn bản thuyết minh được sinh động, hấp dẫn người ta vận dụng thêm những biện pháp nghệ thuật nào? - Học sinh nêu khái quát. ? Nhưng để có hiệu quả, chúng ta cần lưu ý điều gì khi vận dụng các biện pháp nghệ thuật? - Học sinh nêu. -Giáo viên: Khi sử dụng các biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh cần phải: + Đảm bảo tính chất của văn bản; + Thực hiện được mục đích thuyết minh; + Thực hiện các phương pháp thuyết minh. 3. Hướng dẫn học sinh luyện tập. - Gọi học sinh đọc văn bản “ Ngọc hoàng xử tội ruồi xanh” và hướng dẫn tìm hiểu. ? Văn bản có tính chất thuyết minh không? - Học sinh bộc lộ.. - Đá và nước ở Hạ Long.. - Phương pháp giải thích. - Biện pháp tưởng tượng, liên tưởng: tưởng tượng các cuộc dạo chơi(khả năng dạo chơi) - Dùng phép nhân hoá để tả các đảo đá: thập loại chúng sinh, thế giới người, bọn người bằng đá hối hả trở về.... * Ghi nhớ: - Muốn cho văn bản thuyết minh được sinh động, hấp dẫn, người ta vận dụng thêm một số biện pháp nghệ thuật như kể chuyện, tự thuật, đối thoại theo lối ẩn dụ, nhân hoá hoặc các hình thức vè, diễn ca.... - Các biện pháp nghệ thuật cần được sử dụng thích hợp, góp phần làm nổi bật đặc điểm của đối tượng thuyết minh và gây hứng thú cho người đọc.. II. Luyện tập: Bài tập 1. - Văn bản có tính chất thuyết minh vì đã cung cấp cho người đọc tri thức khách quan về loài ruồi. - Giới thiệu loài ruồi rất có hệ thống: những tính chất chung về họ, giống, loài về các tập tính sinh sống, sinh đẻ, đặc điểm cơ thể; cung cấp các kiến thức chung đáng tin cậy về loài ruồi, thức.

(12) - Giáo viên: Những phương pháp thuyết minh nào đã được sử dụng? - Học sinh tìm hiểu và nêu các phương pháp thuyết minh. ? Bài thuyết minh này có nét gì đặc biệt? ? Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào? ? Các biện pháp nghệ thuật đó có tác dụng gì? Có gây hứng thú làm nổi bật nội dung cần thuyết minh không? - Học sinh bộc lộ. - Gọi học sinh đọc đoạn văn ở bài tập 2. ? Hãy nêu nhận xét về biện pháp nghệ thuật được sử dụng để thuyết minh?. tỉnh ý thức giữ gìn vệ sinh, phòng bệnh, ý thức diệt ruồi. - Phương pháp thuyết minh: + Định nghĩa: Thuộc họ côn trùng hai cánh, mắt lưới... + Phân loại: Các loài ruồi + Số liệu: Số vi khuẩn, số lượng sinh sản của cặp ruồi. + Liệt kê: Mắt lưới, chân tiết ra chất dính. - Bài thuyết minh không những thức tỉnh ý thức giữ gìn vệ sinh phòng bệnh, ý thức diệt ruồi mà còn có những hình thức nghệ thuật gây hứng thú cho người đọc. - Biện pháp nghệ thuật: nhân hoá, có tình tiết. - Gây hứng thú cho bạn đọc nhỏ tuổi, vừa là truyện vui vừa học thêm kiến thức. Bài tập 2. - Đoạn văn này nói về tập tính của chim cú dưới dạng một ngộ nhận( định kiến) thời thơ ấu, sau lớn lên đi học mới có dịp nhận thức lại sự nhầm lẫn cũ. - Biện pháp nghệ thuật ở đây chính là lấy ngộ nhận hồi nhỏ làm đầu mối câu chuyện.. Giáo viên đọc văn bản thuyết minh có sử dụng biện pháp nghệ thuật. IV. Củng cố- Hướng dẫn về nhà: 1. Nắm vững nội dung bài học( ghi nhớ) 2. Chuẩn bị cho tiết luyện tập sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh với đề bài: Thuyết minh một trong các đồ dùng sau: cái quạt, cái bút, cái kéo, chiếc nón. - Chuẩn bị 4 nhóm có 4 bảng phụ. Ngày soạn : 10- 9- 2015 Tiết 5 : LUYỆN TẬP SỬ DỤNG MỘT SỐ BIỆN PHÁP NGHỆ THUẬT TRONG VĂN BẢN THUYẾT MINH. I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh nắm được cách sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh..

(13) 1. Kiến thức: - Cách làm bài văn thuyết minh về một thứ đồ dùng(cái quạt,c ái bút, cái kéo...) - Tác dụng của một số biện pháp nghệ thuật trogn văn bản thuyết minh. 2. Kỹ năng: - Xác định yêu cầu của đề bài thuyết minh về một đồ dùng cụ thể. - Lập dàn ý chi tiết và viết phần mở bài cho bài văn thuyết minh(có sử dụng một số biện pháp nghệ thuật) về một đồ dùng. 3. Thái độ: Tích cực, tự giác trong quá trình luyện tập, tự tin trình bày ý kiến,bài làm. II. Chuẩn bị: 1. Giáo viên: bảng phụ. 2. Học sinh: chuẩn bị bài. III. Tiến trình bài dạy: 1. Ổn định : 2. Kiểm tra bài cũ: ? Nêu các phương pháp thuyết minh thường dùng? ? Muốn cho văn bản thuyết minh được sinh động hấp dẫn người ta vận dụng thêm những biện pháp nghệ thuật nào? 3. Giới thiệu bài: Kĩ năng vận dụng một số biện pháp nghệ thuật vào trong văn bản thuyết minh là vô cùng quan ttrọng, tạo nên hiệu quả để bài văn thuyết minh sinh động hấp dẫn cuốn hút người đọc người nghe. Hoạt động của GV và HS 1. Hướng dẫn học sinh trình bày dàn ý sau khi đã thảo luận. - Giáo viên yêu cầu các nhóm thảo luận về đề bài, dàn ý của nhóm. - Gọi đại diện nhóm thảo luận trình bày dàn ý chi tiết và dự kiến sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong bài. - Giáo viên yêu cầu các nhóm nhận xét và bổ sung.. Nội dung kiến thức I. Trình bày dàn ý. Đề bài: Thuyết minh về chiếc nón. 1.Mở bài: Giới thiệu chung về chiếc nón. 2. Thân bài: - Lịch sử chiếc nón. - Cấu tạo chiếc nón. - Qui trình làm nón. - Giá trị kinh tế, văn hoá, nghệ thuật... của chiếc nón. - Giáo viên: Yêu cầu chỉ rõ việc sử 3. Kết bài: Cảm nghĩ chung về chiếc dụng các biện pháp nghệ thuật (tự nón trong đời sống hiện đại. thuật, kể chuyện, hỏi đạp theo lối nhân hoá) theo từng phần trong dàn ý để giúp cho bài viết thâm sinh động, hấp dẫn. 2. Hướng dẫn học sinh viết bài. - Giáo viên giao nhiệm vụ cho 3 nhóm II. Viết bài. viết 3 đoạn ở các phần mở bài, thân III. Trình bày phần mở bài bài, kết bài. - Đoạn văn mẫu phần mở bài: - Gọi đại diện nhóm trình bày; chỉ + Là người Việt Nam thì ai mà chẳng.

(14) cách sử dụng các biện pháp nghệ thuật trong văn bản. - Giáo viên nhận xét, bổ sung. - Giáo viên đọc đoạn văn mẫu; nhận xét chung và hướng dẫn học sinh cách sử dụng các biện pháp nghệ thuật.. biết chiếc nón trắng quen thuộc, phải không các bạn? Mẹ ta đội chiếc nón trắng ra đồng nhổ mạ, cấy lúa, chở thóc...Chị ta đội chiếc nón trắng đi chợ, chèo đò...Em ta đội chiếc nón trắng đi học...Bạn ta đội chiếc nón trắng bước lên sân khấu...Chiếc nón trắng gần gũi thân thiết là thế, nhưng có khi nào đó bạn tự hỏi chiếc nón trắng ra đời từ bao giờ? Nó được làm ra như thế nào? Giá trị kinh tế, văn hoá, nghệ thuật của nó ra sao? + Hoặc: Chiếc nón trắng Việt Nam không chỉ dùng để che mưa, che nắng mà dường như nó là một phần không thể thiếu đã góp phần làm nên vẻ đẹp duyên dáng cho người phụ nữ Việt Nam. Chiếc nón trắng từng đi vào ca dao: Qua đình ngả nón trông đình Đình bao nhiêu nhịp, thương mình bấy nhiêu. Vì sao chiếc nón trắng lại được người Việt Nam nói chung, người phụ nữ Việt Nam nói riêng yêu quí và trân trọng như vậy? Xin mời các bạn hãy cùng tôi thử tìm hiểu về lịch sử, cấu tạo và công Giáo viên: Hãy nhận xét cách sử dụng dụng của chiếc nón trắng nhé! các biện pháp nghệ thuật trong đoạn - Cách sử dụng biện pháp nghệ thuật văn mở bài trên. vào trong văn bản thuyết minh: - Học sinh nhận xét. + Cho sự vật tự thuật về mình hoặc có -Giáo viên chốt các vấn đề cơ bản thể sáng tạo ra một câu chuyện nào đó trong bài học. hoặc phỏng vấn. + Bài thuyết minh có sử dụng một số biện pháp nghệ thuật đòi hỏi người viết phải có kiến thức, phải có sáng kiến tìm cách thuyết minh cho sinh động, dí dỏm. IV. Củng cố- hướng dẫn về nhà: *Luyện tập việc sử dụng biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh. - Xác định và chỉ ra tác dụng của biện pháp nhệ thuật được sử dụng trong văn bản thuyết minh “Họ nhà kim” (trang 16- Ngữ văn 9, tập một) - Viết bài hoàn chỉnh cho các đề bài vừa luyện tập. - Tìm đọc bài mẫu về văn bản thuyết minh..

(15) * Soạn bài: Đấu tranh cho một thế giới hoà bình. - Tìm hiểu vấn đề đặt ra trong văn bản. - Khai thác, phát hiện nghệ thuật nghị luận của tác giả. - Tìm hiểu hệ thống luận điểm, luận cứ của VB.. Ngày soạn 12 - 9 -2015. Tiết 6: ĐẤU TRANH CHO MỘT THẾ GIỚI HÒA BÌNH ( Gác-xi-a Mác-két) I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh nhận thức được mối nguy hại khủng khiếp của việc chạy đua vũ trang, chiến tranh hạt nhân; có nhận thức đúng để góp phần bảo vệ hoà bình. 1. Kiến thức: - Có được một số hiểu biết về tình hình thế giới những năm 1980 liên quan đến văn bản..

(16) - Nắm được hệ thống luận điểm, luận cứ và cách lập luận trong văn bản. 2. Kỹ năng: Đọc - hiểu văn bản nhật dụng bàn về một vấn đề liên quan đến nhiệm vụ đấu tranh vì hoà bình của nhân loại. 3. Thái độ: Xây dựng thái độ ghê tởm chiến tranh, yêu hoà bình. *Tích hợp học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh: Tinh thần yêu nước gắn liền với hoà bình thế giới * Tích hợp môi trường chống chiến tranh, giữ gìn ngôi nhà chung của trái đất II. Chuẩn bị: - Giáo viên: soạn bài, tranh ảnh về thảm hoạ hạt nhân. - Học sinh: SGK, chuẩn bị bài. III.Tiến trình bài dạy: 1. Ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: ?Nêu những nét nổi bật của vẻ đẹp phong cách Hồ Chí Minh? - Gợi ý: + Vẻ đẹp trong phong cách văn hóa đó là sự kết hợp hài hòa giữa văn hóa truyền thống của dân tộc và nét hiện đại của văn hóa nhân loại. + vẻ đẹp trong lối sống giản dị và thanh cao . 3. Giới thiệu bài: Trong chiến tranh Thế giới thứ hai, những ngày đầu tháng 8/ 1945, chỉ bằng hai quả bom nguyên tử đầu tiên ném xuống 2 thành phố Hi-rô-si-ma và Na-gaxa-ki, đế quốc Mĩ đã làm 2 triệu người Nhật bị thiệt mạng và còn di hoạ đến bây giờ. Thế kỉ XX, thế giới phát minh ra nguyên tử hạt nhân đồng thời cũng phát minh ra vũ khí huỷ diệt giết người hàng loạt khủng khiếp. Từ đó đến nay, những năm đầu của thế kỉ XXI và cả trong tương lai, nguy cơ về chiến tranh hạt nhân tiêu diệt cả thế giới luôn tiềm ẩn và đe doạ nhân loại và đấu tranh vì một thế giới hoà bình luôn là một nhiệm vụ vẻ vang nhưng cũng khó khăn nhất đối với nhân dân các nước. Hôm nay chúng ta nghe tiếng nói của một nhà văn nổi tiếng Nam Mĩ (Cô-lôm-bia) giải thưởng Nôben văn học, tác giả của những tiểu thuyết hiện thực huyền ảo lừng danh: Ga-bri-en Gác-xia Mác-két. Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức Giáo viên gọi học sinh đọc chú thích I. Đọc- Hiểu chú thích. trong Sách giáo khoa. 1. Đọc: - Do nội dung VB đề cập đến nhiều lĩnh vực từ quân sự, chính trị đến khoa học, địa chất với nhiều thuật ngữ, tên gọi các loại vũ khí.. nên cần đọc giọng rõ ràng, chính xác, dứt khoát, đanh thép, chú ý các từ phiên âm, các từ viết tắt, và làm rõ từng luận cứ của tác giả. - Văn bản nhật dụng 2. Tác giả, tác phẩm: * Gác-xia Mác-két: ? Trình bày hiểu biết của em về tác giả - Nhà văn Cô-lôm-bia sinh 1928, là nhà Mác-két? văn có nhiều đóng góp cho nền hoà.

(17) - Học sinh trình bày.. ? Nêu xuất xứ của văn bản? - Học sinh nêu.. ? Em hiểu dịch hạch là gì? ? Kỉ chất được hiểu như thế nào? - HS tự trình bày.. bình nhân loại thông qua các hoạt động xã hội và sáng tác văn học. - Là tác giả của nhiều tiểu thuyết và tập truyện ngắn theo khuynh hướng hiện thực huyền ảo, nổi tiếng nhất là tiểu thuyết “Trăm năm cô đơn”(1967). - Ông được nhận giải thưởng Nô ben về văn học năm1982. * Văn bản “Đấu tranh cho một thế giới hoà bình” trích tham luận “ Thanh gươm Đa-mô-clét” của Mác-két đọc tại cuộc họp 6 nước ấn độ, Mê-hi-cô, Thuỵ Điển ở Mê-hi-cô tháng 8/1986. 3. Từ khó: II. Tìm hiểu văn bản.. - GV nêu cách đọc và tổ chức đọc. - GV đọc mẫu một đoạn sau đó gọi HS đọc tiếp từng đoạn đến hết. - Nhận xét cách đọc và uốn nắn. ? “ Đấu tranh cho một thế giới hoà bình” thuộc văn bản gì? - Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu bố cục văn bản. ? Văn bản trình bày luận điểm gì? ? Luận điểm đó được triển khai bằng một hệ thống luận cứ như sau: - Nguy cơ chiến tranh hạt nhân đe doạ sự sống trên trái đất. - Sự tốn kém và tính chất vô lí của cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân. - Chiến tranh hạt nhân đi ngược lại lí trí con người và phản lại sự tiến hoá của tự nhiên. - Nhiệm vụ đấu tranh ngăn chặn chiến tranh hạt nhân, cho một thế giới hoà bình. Em hãy tách các đoạn văn bản tương ứng với mỗi luận cứ đó? - Giáo viên ghi trên bảng phụ hệ thống. 1. Bố cục: - Chiến tranh hạt nhân là một hiểm hoạ khủng khiếp đang đe doạ toàn thể loài người và mọi sự sống trên trái đất, vì vậy đấu tranh để loại bỏ nguy cơ ấy cho một thế giới hoà bình là nhiệm vụ cấp bách của toàn thể nhân loại (Luận điểm) - Từ đầu đến “...văn minh thế giới” - Từ “Niềm an ủi....cho toàn thế giới” - Từ “ Một nhà tiểu thuyết...điểm xuất phát của nó” - Còn lại..

(18) luận cứ trên. ? Từ đó hãy xác định: - Phương thức biểu đạt chính của Văn bản? Tương ứng với phương thức biểu đạt ấy là kiểu Văn bản nào? ? Có yếu tố biểu đạt nào khác trong văn bản này không? Nếu có thì đó là yếu tố biểu đạt nào? Nêu dẫn chứng? - Giáo viên hướng dẫn học sinh phân tích luận cứ trong văn bản. - Gọi học sinh đọc đoạn 1. ? Theo tác giả, chiến tranh hạt nhân có nguy hại gì đến loài người và toàn bộ sự sống trên trái đất? ? Tác giả đã dùng cách lập luận nào để làm rõ nguy hại của chiến tranh hạt nhân?. ? Nhận xét của em về cách nêu vấn đề và cách lập luận của tác giả?. - Phương thức lập luận. - Kiểu văn bản nghị luận. - Có yếu tố biểu cảm (đoạn văn cuối văn bản). 2. Phân tích. a. Nguy cơ chiến tranh hạt nhân đe doạ sự sống trên trái đất. - Làm biến hết thẩy mọi dấu vết của sự sống trên trái đất. - Tiêu diệt tất cả các hành tinh, phá huỷ thế cân bằng của hệ mặt trời. -> sự tàn phá và huỷ diệt - Đưa sa số liệu cụ thể: + Thời gian 8/8/1986 + 50 ngìn đầu đạn hạt nhân + 1 người ngồi trên một thùng 4 tấn thuốc nổ + Biến hết thảy không phải 1 lần mà 12 lần. - Nêu vấn đề trực tiếp - Lập luận chặt chẽ kết hợp với chứng cứ xác thực-> Tác động đến nhận thức của người đọc về sức tàn phá khủng khiếp, ghê gớm của vũ khí hạt nhân; Khơi gợi sự đồng tình với tác giả. - Ví dụ: + Cuộc thử bom nguyên tử. + Các lò phản ứng hạt nhân, tên lửa đạn đạo.. ? Qua các phương tiện thông tin đại chúng em có thêm chứng cứ nào về nguy cơ chiến tranh vẫn đe doạ cuộc sống trên trái đất? - Giáo viên bổ sung và tiểu kết: Với cách vào đề trực tiếp, bằng những chứng cứ rất xác thực đã thu hút người đọc và gây ấn tượng mạnh mẽ về tính chất hệ trọng của vấn đề: nguy cơ chiến tranh hạt nhân. IV. Dặn dò -hướng dẫn về nhà: - Tiếp tục tìm hiểu kĩ văn bản qua việc soạn bài. - Sưu tầm tranh ảnh, bài viết về thảm hoạ hạt nhân. - Thống kê các dẫn chứng để làm rõ các luận cứ 2, 3, 4..

(19) - Tìm hiểu bài tập (Phần luyện tập). ……………………………………………………… Ngày soạn 10- 9-2015 Tiết 7:. ĐẤU TRANH CHO MỘT THẾ GIỚI HÒA BÌNH (Gác-xia Mác-két) I. Mục tiêu cần đạt: Tiếp tục giúp học sinh nhận thức được mối nguy hại khủng khiếp của việc chạy đua vũ trang, chiến tranh hạt nhân; có nhận thức đúng để góp phần bảo vệ hoà bình. 1. Kiến thức: - Có được một số hiểu biết về tình hình thế giới nững năm 1980 liên quan đến văn bản. - Nắm được hệ thống luận điểm, luận cứ và cách lập luận trong văn bản. 2. Kỹ năng: Đọc - hiểu văn bản nhật dụng bàn về một vấn đề liên quan đến nhiệm vụ đấu tranh vì hoà bình của nhân loại. - Tiếp tục tìm hiểu hệ thống các luận cứ trong văn bản để HS hiểu được một cách hoàn chỉnh nội dung về vấn đề đặt ra trong văn bản: nguy cơ chiến tranh hạt nhân đe doạ toàn bộ sự sống trên trái đất và nhiệm vụ cấp bách của nhân loại là ngăn chặn nguy cơ đó vì một thế giới hoà bình; - Học tập được cách viết văn nghị luận của tác giả. - Để rồi xây dựng một thái độ ghê tởm chiến tranh, bồi dưỡng tình cảm thiết tha với hoà bình. 3. Thái độ: Xây dựng thái độ ghê tởm chiến tranh, yêu hoà bình *Tích hợp học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh: Tinh thần yêu nước gắn liền với hoà bình thế giới * Tích hợp môi trường chống chiến tranh, giữ gìn ngôi nhà chung của trái đất II. Chuẩn bị: 1. Giáo viên: soạn bài, tranh ảnh về thảm hoạ hạt nhân. 2. Học sinh: SGK, chuẩn bị bài. III. Tiến trình lên lớp : 1. Ổn định : 2. Kiểm tra bài cũ: ? Nêu luận điểm và hệ thống luận cứ của văn bản “ Đấu tranh cho một thế giới hoà bình”. 3. Giới thiệu bài: Bài viết của nhà văn Gac-xia Mác-két đã nêu ra một cách rõ ràng và đầy sức thuyết phục về mối hiểm hoạ hạt nhân đối với nhân loại. Không chỉ dừng lại ở đó, Mác-két còn chỉ rõ sự tốn kém vô cùng phi lí của cuộc chạy đua vũ trang đi ngược lại với lợi ích và sự phát triển của thế giới. Để từ đó thức tỉnh, kêu gọi mọi người phải hành động để ngăn chặn nguy cơ chiến tranh, đấu tranh cho một thế giới hoà bình. Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức - Giáo viên hướng dẫn học sinh phân.

(20) tích tiếp các luận cứ 2,3,4. - Gọi học sinh đọc đoạn2. - Giáo viên: Hãy theo dõi đoạn văn nói về các chi phí trong cuộc chạy đua chiến tranh hạt nhân. Em cho biết những chứng cứ nào được đưa ra để làm rõ luận cứ này? - Học sinh dựa vào Sách giáo khoa để trả lời.. ? Ở đây cách lập luận của tác giả có gì đặc biệt? ? Theo em cách lập luận này có tác dụng gì?. ? Đoạn văn này gợi cho em cảm nghĩ sâu sắc gì về chiến tranh hạt nhân?. ? Bằng hiểu biết của mình, em có thể cho biết nhân loại đã làm cách nào để hạn chế chạy đua chiến tranh hạt nhân? - Gọi học sinh đọc đoạn 3. ? Em hiểu gì về khái niệm “lí trí của tự nhiên” ? ? Để làm rõ luận cứ này, tác giả đã. 2. Phân tích(tiếp) b. Sự tốn kém và tính chất vô lí của cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân. - Lấy ví dụ so sánh về các lĩnh vực xã hội, y tế, tiếp tế thực phẩm, giáo dục. + Chi phí cho 100 máy bay ném bom chiến lược B.1B > Cứu trợ 500 triệu trẻ em nghèo. + 10 chiếc tàu sân bay kiểu Ni-mít = Chương trình phòng bệnh 14 năm cho 1 tỷ người và cứu hơn 14 triệu trẻ me. + 149 tên lửa MX > Chi phí cho 575 triệu người thiếu dinh dưỡng. + 27 tên lửa MX = Tiền nông cụ cho các nước nghèo để họ có được thực phẩm trong 4 năm. + 2 tầu ngầm mang vũ khí hạt nhân= Tiền xoá nạn mù chữ cho toàn thế giới. - So sánh cụ thể bằng những chứng cứ xác thực. - Làm nổi bật sự tốn kém ghê gớm của cuộc chạy đua chiến tranh hạt nhân; nêu bật được tính chất vô nhân đạo; gợi cảm xúc mỉa mai châm biếm ở người đọc. - Cuộc chạy đua chiến tranh hạt nhân là cực kì vô lí vì tốn kém nhất, đắt đỏ nhất, vô nhân đạo nhất. Cần loại bỏ chiến tranh hạt nhân vì cuộc sống hoà bình hạnh phúc trên thế giới này. - Ví dụ: Các hiệp ước cấm thử vũ khí hạt nhân, hạn chế đầu đạn hạt nhân. c. Chiến tranh hạt nhân đi ngược lại lĩ trí con người và phản lại sự tiên hoá tự nhiên. - Lí trí của tự nhiên: quy luật, lôgic tất yếu của tự nhiên. - Từ khoa học địa chất, cổ sinh học.

(21) đưa ra những chứng cứ thuộc những lĩnh vực khoa học nào? ? Quá trình của sự sống trên trái đất đã được tác giả hình dung như thế nào?. về nguồn gốc và sự tiến hoá của sự sống trên trái đất. - 180 triệu năm bông hồng mới nở...trải qua 4 thế kỉ địa chất, con người mới hát được hay hơn chim và mới chết vì yêu. ? Theo em, có gì độc đáo trong cách - Các số liệu khoa học(380 triệu lập luận của tác giả ở đoạn này? năm, 180 triệu năm nữa, 4 thế kỉ địa chất) được làm sinh động bằng các hình ảnh (con bướm bay được, bông hồng mới nở, con người mới hát được hay hơn chim và mới chết vì yêu) ? Em hiểu gì về sự sống trên trái đất - Sự sống trên trái đất và con người từ hình dung đó của tác giả? là kết quả của một quá trình tiến hoá lâu dài của tự nhiên. - Tổ chức cho học sinh thảo luận nhóm. ? Từ đó tác giả muốn chúng ta nhận - Nhận thức rõ ràng về tính chất thức điều gì về chiến tranh hạt nhân? phản tiến hoá, phản tự nhiên của - Học sinh thảo luận: chiến tranh hạt nhân: nếu nổ ra nó sẽ đẩy lùi sự tiến hoá trở về diểm xuất phát ban đầu, tiêu huỷ mọi thành quả của quá trình tiến hoá sự sống trong tự nhiên. ? Điều này đã được tác giả bình luận - “Trong thời đại hoàng kim...điểm ở đoạn văn nào? xuất phát của nó” Gọi học sinh đọc phần cuối Văn bản. d. Nhiệm vụ đấu tranh ngăn chặn Giáo viên: Phần cuối văn bản có 2 chiến tranh hạt nhân cho một thế đoạn văn: giới hoà bình. - Chúng ta chống chiến tranh hạt nhân - Thái độ của tác giả về việc này? ? Em hiểu thế nào về bản đồng ca của - Đó là tiếng nói của công luận thế những người đòi hỏi một thế giới giới chống chiến tranh; là tiếng nói không có vũ khí và một cuộc sống yêu chuộng hoà bình trên trái đất của hoà bình, công bằng? nhân dân trên thế giới. ? Ý tưởng của tác giả về việc mở ra - Thông điệp về một cuộc sống đã một nhà băng lưu trữ trí nhớ để có thể từng tồn tại trên trái đất để cho nhân tồn tại được sau thảm hoạ hạt nhân loại tương lai biết rằng sự sống đã bao gồm những thông điệp gì? từng tồn tại ở nơi đây, bị chi phối - Học sinh suy nghĩ và trình bày. bởi đau khổ và bất công nhưng đã từng biết đến tình yêu và biết hình dung ra hạnh phúc. - Thông điệp về những kẻ đã xoá bỏ.

(22) ? Em hiểu gì về tác giả từ ý tưởng đó của ông? - Học sinh: Ông là người yêu hoà bình, căm ghét chiến tranh. - Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu ý nghĩa của văn bản. ? Những thông điệp nào được gửi tới chúng ta từ văn bản “Đấu tranh cho một thế giới hoà bình”? - Học sinh dựa theo nội dung ghi nhớ trong Sách giáo khoa để trả lời.. ? Em học tập được những gì về cách viết nghị luận từ bài “Đấu tranh cho một thế giới hoà bình”? - Giáo viên tích hợp: Em dự định sẽ làm gì để tham gia vào bản đồng ca của những người đòi hỏi một thế giới không có vũ khí và một cuộc sống hoà bình, công bằng như đề nghị của nhà văn Mác-két? - Học sinh tự bộc lộ: Theo dõi thông tin về vũ khí hạt nhân, tham gia các phong trào chống CTHN giữ gìn ngôi nhà chung Trái đất. - Học sinh tự giải quyết.. cuộc sống trên trái đất này bằng vũ khí hạt nhân cho ở mọi thời đại người ta đều biết đến những thủ phạm đã gây ra những lo sợ, đau khổ... - Là người quan tâm sâu sắc đến vấn đề vũ khí hạt nhân với niềm lo lắng và công phẫn cao độ. - Vô cùng yêu chuộng cuộc sống trên trái đất hoà bình. III. Tổng kết. - Nguy cơ chiến tranh hạt nhân đang đe doạ toàn thể loài người và sự sống trên trái đất. Cuộc chạy đua vũ trang vô cùng tốn kém đã cướp đi của thế giới nhiều điều kiện để phát triển, để loại trừ nạn đói, nạn thất học và khắc phục nhiều bệnh tật cho hàng trăm triệu con người. Đấu tranh cho hoà bình, ngăn chặn và xoá bỏ nguy cơ của chiến tranh hạt nhân là nhiệm vụ cấp thiết và cấp bách của toàn thể loài người. - Bài viết đã đề cập vấn đề cấp thiết với sức thuyết phục cao bởi lập luận chặt chẽ, chứng cứ phong phú, xác thực, cụ thể và còn bởi nhiệt tình của tác giả.. IV. Luyện tập: - Giáo viên Hướng dẫn học sinh luyện tập. - Giáo viên: Phát biểu cảm nghĩ của em sau khi học bài “Đấu tranh cho một thế giới hoà bình” của nhà văn Mác-két?. IV. Củng cố - và hướng dẫn về nhà: - Nắm vững nội dung bài học (ghi nhớ). - Làm bài tập ( phần luyện tập). - Tìm hiểu bài: Các phương châm hội thoại (tiếp theo)..

(23) Ngày soạn 13 - 9 - 2015 Tiết 8: CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI (tiếp theo) I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. Kiến thức: Nắm được nội dung phương châm quan hệ, phương châm cách thức, phương châm lịch sự. 2. Kỹ năng: - Vận dụng phương châm quan hệ, phương châm cách thức, phương châm lịch sự trong giao tiếp; Nhận biết và phân tích được cách sử dụng phương châm quan.

(24) hệ, phương châm cách thức, phương châm lịch sự trong một tình huống giao tiếp cụ thể. 3. Thái độ: ý thức vận dụng các phương châm hội thoại. II. Chuẩn bị: - Giáo viên: soạn bài. - Học sinh: SGK chuẩn bị bài. III. Tiến trình bài dạy: 1. Ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: ? Thế nào là phương châm về lượng, phương châm về chất? ? Đặt 2 câu có sử dụng thành ngữ có liên quan đến các phương châm hội thoại( về lượng, về chất). - Gợi ý: 1. + phương châm về lượng là : khi nói phải có nội dung và phải nói đúng nội dung của yêu cầu giao tiếp không thừa cũng không thiếu. + Phương châm về lượng : không nói những điều mình không tin là đúng hay không có bằng chứng xác thực. 2. Học sinh lấy ví dụ minh họa , giáo viên nhận xét cho điểm. 3. Giới thiệu bài: Phương châm hội thoại là một nội dung quan trọng của ngữ dụng học. ở tiết trước các em đã học phương châm về lượng và phương châm về chất. Để hoàn chỉnh hệ thống các phương châm hội thoại, chúng ta sẽ tiếp tục tìm hiểu 3 phương châm hội thoại: phương châm quan hệ, phương châm cách thức, phương châm lịch sự. Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức - Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm I. Phương châm quan hệ. hiểu phương châm quan hệ. ? Thành ngữ “ Ông nói gà, bà nói Thành ngữ: Ông nói gà, bà nói vịt. vịt” dùng để chỉ tình huống hội - Dùng để chỉ tình huống hội thoại mà thoại nào? trong đó mỗi người nói một đằng, không khớp với nhau, không hiểu nhau. ? Thử tưởng tượng điều gì sẽ xảy ra - Tình huống hội thoại này khiến con nếu xảy ra những tình huống hội người sẽ không giao tiếp với nhau thoại như vậy? được và những hoạt động xã hội sẽ trở nên rối loạn. ? Em hãy giải thích vì sao người nói - Nhân tiện đây xin hỏi: Khi người đôi khi phải dùng cách nói: nhân nói chuẩn bị hỏi về một vấn đề không tiện đây xin hỏi. đúng vào đề tài mà hai người đang - Học sinh bộc lộ. trao đổi, tránh để người nghe hiểu là không tuân thủ phương châm quan hệ. ? Qua đây em có thể rút ra bài học gì trong khi giao tiếp? * Ghi nhớ: - Học sinh tự rút ra bài học và Giáo Khi giao tiếp, cần nói đúng vào đề.

(25) viên khắc sâu kiến thức.. tài giao tiếp tránh nói lạc đề (phương châm quan hệ) - Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm II. Phương châm cách thức. hiểu phương châm cách thức. ? Thành ngữ “Dây cà ra dây - Thành ngữ: muống”, “Lúng búng như ngậm hột + Dây cà ra dây muống: Dùng để chỉ thị” dùng để chỉ những cách nói cách nói dài dòng, rườm rà. như thế nào? + Lúng búng như ngậm hột thị: cách nói ấp úng, không thành lời, không rành mạch, hoặc tiếp nhận không đúng nội dung được truyền đạt. ? Những cách nói đó ảnh hưởng như - Làm cho cuộc giao tiếp không đạt thế nào đến giao tiếp? kết quả như mong muốn. ? Vậy trong khi giao tiếp cần tuân * Ghi nhớ: thủ điều gì? Khi giao tiếp, cần chú ý nói ngắn - Học sinh rút ra bài học, Giáo viên gọn, rành mạch, tránh cách nói mơ khắc sâu kiến thức. hồ (phương châm cách thức) ? Có thể hiểu câu sau thành mấy - Có thể hiểu theo hai cách tuỳ thuộc cách. vào việc xác định cụm từ “của ông “Tôi đồng ý với những nhận định về ấy” bổ nghĩa cho “nhận định” hay truyện ngắn của ông ấy”? “truyện ngắn”. - Học sinh: Có thể hiểu theo 2 cách. + Nếu “của ông ấy” bổ nghĩa cho “nhận định” thì có thể hiểu: Tôi đồng ý với những nhận định của ông ấy về truyện ngắn. + Nếu “của ông ấy” bổ nghĩa cho “truyện ngắn” thì có thể hiểu: Tôi đồng ý với những nhận định của một (những) người nào đó về truyện ngắn của ông ấy. ? Em hãy diễn đạt lại để có thể có Ví dụ: + Tôi đồng ý với những nhận cách hiểu thuận tiện hơn? định của ông ấy về truyện ngắn. + Tôi đồng ý với những nhận định về truyện ngắn mà ông ấy sáng tác. + Tôi đồng ý với những nhận định của các bạn về truyện ngắn của ông ấy. ? Vậy để người nghe không hiểu - Lưu ý: Không nên nói những câu lầm, trong giao tiếp cần phải tuân mà người nghe có thể hiểu theo nhiều thủ điều gì? cách khiến người nói và người nghe không hiểu nhau, gây trở ngại cho quá trình giao tiếp. - Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm III. Phương châm lịch sự..

(26) hiểu phương châm lịch sự. - Gọihọc sinh đọc truyện: Người ăn xin. ? Vì sao lão ăn xin và cậu bé trong truyện đều cảm thấy như mình đã nhận được từ người kia một cái gì đó?. * Tìm hiểu truyện : “Người ăn xin”. - Cả hai đều cảm nhận được tình cảm mà người kia đã dành cho mình, đặc biệt là tình cảm của cậu bé đối với ông lão ăn xin. Cậu bé không hề tỏ ra khinh miệt, xa lánh mà vẫn có thái độ và lời nói hết sức chân thành, thể hiện sự tôn trọng và quan tâm người khác. ? Có thể rút ra bài học gì từ truyện => Trong giao tiếp, dù địa vị xã hội này? và hoàn cảnh của người đối thoại như - Học sinh trả lời. thế nào đi nữa thì người nói cũng phải chú ý đến cách nói tôn trọng đối với người đó. Không nên dùng những lời lẽ thiếu lịch sự. ? Vậy, phép tu từ từ vựng nào đã - Phép nói giảm, nói tránh. học ( so sánh, ẩn dụ, nhân hoá, hoán dụ...) có liên quan trực tiếp đến Ví dụ: +Bị vướng hai môn-> Bị trượt phương châm lịch sự? hai môn. - Học sinh: Nói giảm, nói tránh. + Bài viết của bạn chưa được hay-> rất dở. ? Qua đây, cho chúng ta hiểu, khi * Ghi nhớ: giao tiếp cần tuân thủ điều gì? Khi giao tiếp, cần tế nhị và tôn trọng - Học sinh khái quát người khác (phương châm lịch sự) - Hướng dẫn học sinh giải các bài IV. Luyện tập: tập. ( Giáo viên có thể vận dụng các bài tập trong từng phần cho phù hợp) Bài tập 1. - Gọi học sinh đọc bài tập 1. ? Qua những tục ngữ, ca dao trên - Khẳng định vai trò của ngôn ngữ cha ông ta khuyên chúng ta điều gì? trong đời sống và khuyên ta trong giao tiếp nên dùng những lời lẽ lich sự, nhã nhặn. ? Hãy tìm thêm một số câu tục ngữ, - Chim khôn kêu tiếng rảng rang ca dao có nội dung tương tự? Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ - Gọi học sinh nêu yêu cầu và giải nghe. quyết. - Vàng thì thử lửa thử than Chuông kêu thử tiếng, người ngoan thử lời. - Một lời nói quan tiền thúng thóc, một lời nói dùi đục cẳng tay. - Một câu nhịn là chín câu lành. - Ghi bài tập lên bảng phụ Bài tập 3. - Gọi học sinh lên điền từ ngữ vào - Học sinh lên bảng thực hiện..

(27) chỗ trống. ? Cho biết mỗi từ ngữ trên chỉ cách nói liên quan đến phương châm hội thoại nào? - Gọi học sinh đọc yêu cầu của bài tập và phương pháp giải quyết. ? Giải thích cách nói?. + Nói mát, nói hớt, nói móc, nói leo: phương châm lịch sự. Bài tập 4. - Cực chẳng đã tôi phải nói...: vì một lí do nào đó người nói phải nói ra một điều mà người đó nghĩ sẽ làm tổn thương thể diện của người đối thoại. Để giảm nhẹ ảnh hưởng, là xuất phát từ việc chú ý tuân thủ phương châm lịch sự. - Đừng nói leo...: báo hiệu cho người đối thoại biết là người đó đã không tuân thủ phương châm lich sự và cần phải chấm dứt. Bài tập 5. - Yêu cầu học sinh thảo luận nhóm- - HS thảo luận nhóm và cử đại diện trình bày trình bày kết quả. + Nói băm nói bổ: nói bốp chát, xỉa xói thô bạo (phương châm lịch sự) + Nói như đấm vào tai: nói mạnh, trái ý người khác, khó tiếp thu (phương châm lịch sự) + Điều nặng tiếng nhẹ: nói trách móc, chì chiết (phương châm lịch sự) + Nửa úp nửa mở: nói mập mờ, ỡm ờ, không nói ra hết ý (phương châm cách thức) + Mồm loa mép giải: lắm lời, đanh đá, nói át người khác (phương châm lịch sự) + Đánh trống lảng: lảng ra, né tránh không muốn tham dự vào một việc gì đó, không muốn đề cập đến một vấn đề nào đó mà người đối thoại đang trao đổi (phương châm quan hệ) + Nói như dùi, đục chấm nước mắm: nói không khéo, thô cộc, thiếu tế nhị (phương châm lịch sự). IV. Củng cố - hướng dẫn về nhà: - Học sinh nắm chắc nội dung bài học (ghi nhớ). - Tìm quy ước học thuộc để tránh nhầm lẫn về các phương châm hội thoại: Ví dụ: “Lượng tránh thừa, chất tránh dối, quan hệ tránh lạc, cách thức phải rành mạch, lịch sự phải tế nhị.” - Tìm hiểu bài: Sử dụng yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh..

(28) + Nắm lại khái niệm về văn miêu tả. + Về nhà hoàn thiện bài thuyết minh về chiếc nón lá có sử dụng các biện pháp nghệ thuật dựa vào dàn ý đã làm.. Ngày soạn 15- 9-2015 Tiết 9. SỬ DỤNG YẾU TỐ MIÊU TẢ TRONG VĂN BẢN THUYẾT MINH I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. Kiến thức: - Tác dụng của yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh: làm cho đối tượng thuyết minh hiện lên cụ thể, gần gũi, dễ cảm nhận hoặc nổi bật, gây ấn tượng. - Vai trò của miêu tả trong văn bản thuyết minh: phụ trợ cho việc giới thiệu nhằm gợi lên hình ảnh cụ thể của đối tượng cần thuyết minh..

(29) 2. Kỹ năng: Quan sát các sự vật, hiện tượng; sử dụng ngôn ngữ miêu tả phù hợp trong việc tạo lập văn bản thuyết minh. 3. Thái độ: HS có ý thức sử dụng yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh. II. Chuẩn bị: 1. Giáo viên: soạn bài, bảng phụ. 2. Học sinh: SGK, chuẩn bị bài. III. Tiến trình bài dạy: 1. Ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: ? Muốn cho văn bản thuyết minh được sinh động, hấp dẫn người ta vận dụng thêm những biện pháp nghệ thuật nào? ? Đọc phần mở bài thuyết minh về chiếc nón. - Gợi ý: Các biện pháp nghệ thuật : nhân hóa , so sánh, tự thuật…. + học sinh trình bày phần chuẩn bị , giáo viên nhận xét cho điểm. 3. Giới thiệu bài: Trong văn bản thuyết minh, khi phải trình bày các đối tượng cụ thể trong đời sống như các loài cây, các di tích, thắng cảnh, các thành phố, mái trường, các nhân vật...bên cạnh việc thuyết minh rõ ràng, mạch lạc các đặc điểm, giá trị, quá trình hình thành của đối tượng thuyết minh cũng cần vận dụng yếu tố miêu tả để làm cho đối tượng hiện lên cụ thể, gần gũi, dễ cảm nhận. Hoạt động của GV và HS kiến thức cần đạt - Hướng dẫn học sinh tìm hiểu I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong văn yếu tố miêu tả trong văn bản bản thuyết minh. thuyết minh. - Giáo viên yêu cầu học sinh đọc * Tìm hiểu văn bản: Cây chuối trong bài: Cây chuối trong đời sống Việt đời sống Việt Nam. Nam. ? Nhan đề của văn bản có ý nghĩa gì? - Vai trò của cây chuối đới với đời - Học sinh phát hiện và trình bày sống vật chất và tinh thần của con người Việt Nam từ xưa đến nay. - Thái độ đúng đắn của con người trong việc trồng, chăm sóc và sử dụng có hiệu quả các giá trị của cây chuối. - Giáo viên: Chỉ ra những câu - Thuyết minh: thuyết minh về đặc điểm tiêu biểu + Đoạn 1: Câu 1 và 2 câu cuối đoạn: của cây chuối? giới thiệu cây chuối với những đặc tính - Học sinh chỉ rõ. là ưa nước, phát triển nhanh. + Đoạn 2: “Cây chuối là thức ăn...quả”: nói về tính hữu dụng của cây chuối. + Đoạn 3: Giới thiệu loại chuối và công dụng. . Chuối chín để ăn; . Chuối xanh để chế biến thức ăn; . Chuối dùng để thờ cúng..

(30) - Giáo viên: Chỉ ra những câu có - Những yếu tố miêu tả: yếu tố miêu tả về cây chuối? + Đoạn 1: thân mềm, vươn lên như - Học sinh chỉ rõ. những trụ cột nhẵn bóng; chuối mọc thàn rừng, bạt ngàn, vô tận... + Đoạn 3: Khi quả chín có vị ngọt và hương thơm hấp dẫn; chuối trứng cuốc khi chín có những vệt lốm đốm như vỏ trứng cuốc; những buồng chuối dài từ ngọn cây uốn trĩu xuống tận gốc cây; chuối xanh có vị chát... - Giáo viên: Những yếu tố miêu tả -> Làm cho cây chuối thêm nổi bật, gây đó có tác dụng gì đối với đối ấn tượng cho người đọc, người nghe. tượng cây chuối? ? Theo yêu cầu chung của văn bản - Thuyết minh: thuyết minh, bài này có thể bổ + Phân loại cây chuối: chuối tàu (thân cao, màu trắng, quả ngắn), chuối hột sung những gì? (thân cao màu tím sẫm, quả ngắn, trong - Học sinh bổ sung thêm. ruột có hột)... + Thân có nhiều lớp bẹ, có thể dễ dàng bóc ra. + Lá màu xanh gồm cuống lá và cọng lá, nõn chuối xanh nhạt. + Hoa chuối màu hồng. + Gốc có củ và rễ. - Miêu tả: + Thân tròn, mát rượi, mọng nước. + Tàu lá xanh rờn, bay xào xạc trong gió, vẫy óng ả dưới ánh trăng. + Củ chuối có thể gọt vỏ để thấy một màu trắng mỡ màng như màu củ đậu đã bóc vỏ. - Giáo viên: Em hãy cho biết thêm - Công dụng: công dụng của thân cây chuối, lá +Thân cây chuối non có thể thái ghém làm rau sống rất mát, có tác dụng giải chuối, nõn chuối, bắp chuối? nhiệt. Dùng thân cây chuối tươi để làm - Học sinh bổ sung. phao tập bơi, kết thân cây làm bè. + Hoa chuối: thái nhỏ ăn sống, xào, luộc, nộm. + Quả chuối tiêu xanh lấy nhựa làm thuốc chữa bệnh. + Lá chuối: gói bánh chưng, bánh nếp, bánh cốm... - Giáo viên: Như vậy, yếu tố miêu * Ghi nhớ: tả trong văn bản thuyết minh có - Các yếu tố miêu tả: làm hiện lên đặc điểm, tính chất nổi bật về hình dáng, tác dụng gì?.

(31) - Học sinh khái quát.. - Hướng dẫn học sinh luyện tập. - Yêu cầu học sinh thảo luận nhóm. - Giáo viên yêu cầu đại diện các nhóm lên bảng bổ sung yếu tố miêu tả vào các chi tiết thuyết minh.. - Gọi học snh đọc đoạn văn. ? Chỉ ra yếu tố miêu tả?. kích thước, vóc dáng, cách sắp xếp, bài trí... -> Yếu tố miêu tả có tác dụng làm cho việc thuyết minh về đối tượng thêm cụ thể, sinh động, hấp dẫn, làm cho đối tượng thuyết minh được nổi bật, gây ấn tượng. II. Luyện tập: Bài tập 1: +Thân cây chuối có hình dáng thẳng tròn như một cái cột trụ mọng nước gợi ra cảm giác mát mẻ dễ chịu. + Lá chuối tươi xanh rờn ưỡn cong cong dưới ánh trăng, thỉnh thoảng lại vẫy lên phần phật như mời gọi ai đó trong đêm khuya thanh vắng. + Lá chuối khô lót ổ nằm vừa mềm mại, vừa thoang thoảng mùi thơm dân dã cứ ám ảnh tâm trí kẻ tha hương. + Quả chuối chín vàng vừa bắt mắt, vừa dậy lên một mùi thơm ngọt ngào quyến rũ. + Bắp chuối màu phơn phớt hồng đung đưa trong gió chiều nom giống như một cái búp lửa của thiên nhiên kì diệu. + Nõn chuối màu xanh non cuốn tròn như một bức thư còn phong kín đang đợi gió mở ra. Bài tập 2. - Tách...nó có tai. - Chén của ta không có tai. - Khi mời ai...mà uống rất nóng.. IV. Củng cố - hướng dẫn về nhà: - Nắm vững nội dung bài học. - Luyện viết đoạn văn thuyết minh có sử dụng yếu tố miêu tả. - Tìm hiểu bài: Luyện tập sử dụng yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh. + Đề bài: Con trâu ở làng quê Việt Nam. ? Giải thích đề bài? Nêu yêu cầu của đề? ? Theo đề bài cần trình bày những gì?.

(32) Ngày soạn 16 - 9 - 2015 Tiết 10: LUYỆN TẬP SỬ DỤNG YẾU TỐ MIÊU TẢ TRONG VĂN BẢN THUYẾT MINH I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh : 1. Kiến thức: Những yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh; vai trò của yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh. 2. Kỹ năng: Viết đạon văn, bài văn thuyết minh sinh động, hấp dẫn..

(33) 3. Thái độ: Chủ động kiến thức sử dụng yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh. II. Chuẩn bị: - Giáo viên: soạn bài, bảng phụ. - Học sinh: SGK, chuẩn bị bài. III. Tiến trình bài dạy : 1. Ổn định : 2. Kiểm tra bài cũ: ? Sử dụng yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh có tác dụng gì? - Giáo viên kiểm tra việc chuẩn bị bài của học sinh. 3. Giới thiệu bài: Sử dụng yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh có một vai trò quan trọng, đắc lực góp phần làm cho bài thuyết minh được sinh động, gây ấn tượng. Hoạt động của GV và HS - Hướng dẫn học sinh tìm hiểu đề, tìm ý. - Giáo viên chép đề lên bản- yêu cầu học sinh đọc kĩ. ? Đề bài yêu cầu trình bày vấn đề gì? - HS xác định. ? Theo em đối với đề bài này, cần phải trình bày những vấn đề gì? - Học sinh trình bày.. Nội dung kiến thức I. Tìm hiểu đề, tìm ý. Đề ra: Con trâu ở làng quê Việt Nam.. - Vai trò, vị trí của con trâu trong đời sống của người nông dân Việt Nam. - Con trâu ở làng quê Việt Nam: + Là sức kéo chủ yếu. + Là tài sản lớn nhất. + Tham gia vào lễ hội truyền thống. + Gắn bó với tuổi thơ. + Cung cấp thực phẩmvà chế biến đồ mĩ nghệ. - Giáo viên: Có thể sử dụng những ý - Có thể sử dụng những tri thức nói về sức kéo của con trâu. nào trong bài thuyết minh khoa học? II. Lập dàn ý: - Hướng dẫn học sinh lập dàn ý. 1. Mở bài: Giới thiệu chung về con ? Hãy lập dàn ý cho đề bài trên? - Giáo viên yêu cầu học sinh thảo luận trâu trên đồng ruộng Việt Nam. 2. Thân bài: nhóm, giao nhiệm vụ cho các nhóm: - Con trâu trong nghề làm ruộng: là + Nhóm 1: Phần mở bài. sức kéo để cày, bừa, kéo xe, trục lúa... + Nhóm 2, 3: Phần thân bài. - Con trâu trong lễ hội đình đám. + Nhóm 4: Phần kết bài. - Con trâu- cung cấp nguồn thịt để chế - Mời đại diện nhóm lên trình bày. biến món ăn, da để thuộc, sừng dùng để làm đồ mĩ nghệ. - Con trâu là tài sản lớn nhất của người nông dân Việt Nam. - Con trâu với trể chăn trâu, việc nuôi trâu. 3. Kết bài: Con trâu trong tình cảm của.

(34) - Hướng dẫn học sinh viết bài hoàn chỉnh. - Giao nhiệm vụ cho các nhóm thực hiện và trình bày. ? Nội dung cần thuyết minh trong các phần là gì? Cần sử dụng yếu tố miêu tả như thế nào? - Sau khi học sinh trình bàygiáo viên sữa chữa, bổ sung và đọc các đoạn văn mẫu.. người nông dân. III. Viết bài hoàn chỉnh. - Học sinh thảo luận. - Mở bài: ở Việt Nam, đến bất kì miền quê nào đều thấy hình bóng con trâu trên đồng ruộng. Hoặc: Bao đời nay, hình ảnh con trâu lầm lũi kéo cày trên đồng ruộng là hình ảnh rất quen thuộc, gần gũi với người dân Việt Nam. Vì thế, con trâu đã trở thành người bạn tâm tình của người nông dân: “ Trâu ơi ta bảo trâu này Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta. Cấy cày vốn nghiệp nông gia, Ta đây trâu đấy, ai mà quản công” - Thân bài: + Chiều chiều, khi một ngày lao động tạm dừng, con trâu được tháo cày và đủng đỉnh bước trên đường làng, miệng luôn “nhai trầu” bỏm bẻm. Khi ấy cái dáng khoai thai, chậm rãi của con trâu khiến cho người ta có cảm giác không khí của làng quê Việt Nam sao mà thanh bình, thân quen quá đỗi. + Con trâu không chỉ kéo cày, kéo xe, trục lúa...mà còn là một trong những lế vật tế thần trong “lễ hội trâu ở Tây Nguyên”; là nhân vật chính trong “Lễ hội chọi trâu ở Đồ Sơn”. + Không ai sinh ra và lớn lên ở các làng quê Việt Nam mà lại không có tuổi thơ gắn bó với con trâu. Thuở nhỏ, đưa cơm cho cha đi cày mải mê ngắm nhìn con trâu đang say sưa gặm cỏ một cách rất ngon. Lớn lên một chút, lại được ngồi trên lưng trâu trong những buổi chiều đi chăn thả trở về . Cưỡi trâu ra đồng, cưỡi trâu lội xuống sông, cưỡi trâu thong dong và cưỡi trâu phi nước đại... - Kết bài: Thú vị biết bao! Con trâu hiền lành,.

(35) ngoan ngoãn đã để lại trong kí ức tuổi thơ của mỗi người bao kỉ niệm ngọt ngào. IV . Củng cố - hướng dẫn về nhà: - Tự luyện viết văn thuyết minh có sử dụng yếu tố miêu tả: tập tìm ý, lập dàn ý, viết đoạn văn. - Tìm đọc thêm bài mẫu về văn thuyết minh. - Ôn tập về viết văn thuyết minh có sử dụng biện pháp nghệ thuật và yếu tố miêu tả để chuẩn bị làm bài viết số1( tuần sau). - Soạn bài: Tuyên bố thế giới về sự sống còn, quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ em. - Thực trạng, cuộc sống của trẻ em trên toàn thế giới. - Tầm quan trọng của vấn đề bảo vệ, chăm sóc trẻ em.. Ngày soạn : 20-9- 2015. Tiết 11: TUYÊN BỐ THẾ GIỚI VỀ SỰ SỐNG CÒN, QUYỀN ĐƯỢC BẢO VỆ VÀ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ EM I. Mục tiêu cần đạt : 1. Kiến thức: - Thực trạng cuộc sống trẻ em hiện nay, những thách thức, cơ hội và nhiệm vụ của chúng ta. - Những thể hiện của quan điểm về vấn đề quyền sống, quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ em ở Việt Nam. 2. Kỹ năng: - Nâng cao một bước kỹ năng đọc- hiểu một văn bản nhật dụng..

(36) - Học tập phương pháp tìm hiểu, phân tích trong tạo lập văn bản nhật dụng. - Tìm hiểu và biết được quan điểm của Đảng, Nhà nước ta về vấn đề được nêu trong văn bản. 2. Thái độ: ý thức được quyền của trẻ em và tự bảo vệ quyền của mình. II. Chuẩn bị: -Giáo viên: Công ước LHQ về quyền trẻ em, soạn bài. -Học sinh: SGK, chuẩn bị bài. III. Tiến trình bài dạy : 1. Ổn đinh : 2. Kiểm tra bài cũ: ? Phân biệt sự khác nhau giữa chiến tranh hạt nhân và động đất, sóng thần? ? Mỗi chúng ta cần làm gì để góp phần vào công cuộc đấu tranh vì một thế giới hoà bình? 3. Giới thiệu bài: Bác Hồ đã từng nói: “ Trẻ em như búp trên cành Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan” Trẻ em Việt Nam cũng như trẻ em thế giới hiện nay đang đứng trước những thuận lợi to lớn về sự chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục nhưng đồng thời cũng đang gặp những thách thức, những cản trở không nhỏ ảnh hưởng xấu đến tương lai phát triển của các em. Một phần bản Tuyên bố thế giới về sự sống còn, quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ em tại Hội nghị cấp cao thế giới họp tại LHQ(Mĩ-1990) đã nói lên tầm quan trọng của vấn đề này. Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức - Hướng dẫn học sinh đọc - tìm I. Đọc- hiểu chú thích. hiểu chú thích. 1. Đọc văn bản. - Giáo viên: Nêu xuất xứ của văn 2. Xuất xứ: bản? - Trích trong Tuyên bố của Hội nghị - Học sinh nêu. cấp cao thế giới về trẻ em họp ngày 30/09/1990 tại trụ sở Liên hợp quốc ở Niu Oóc. - Quyền sống, quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ em ngày càng được các quốc gia, các tổ chức quốc tế quan tâm đầy đủ và sâu sắc hơn. - Yêu cầu học sinh đọc thầm chú 3. Từ khó: thích sau đó kiểm tra nghĩa của từ. - Tăng trưởng: phát triển theo hướng tốt đẹp, tiến bộ. - Vô gia cư: không gia đình, không - Giáo viên giúp học sinh xác định nhà ở. cách đọc và tổ chức đọc. II. Tìm hiểu văn bản. - Mạch lạc, rõ ràng, khúc chiết từng mục. - Giáo viên: Căn cứ vào các đề.

(37) mục thì tuyên bố này có 3 phần: Sự thách thức; cơ hội; nhiệm vụ. Nhưng khi quan sát toàn bộ VB sẽ thấy còn có cả phần mở đầu(1,2). Theo em, phần này mang nội dung nào của bản tuyên bố? ? Em hãy lần lượt khái quát nội dung của từng phần: + Sự thách thức + Cơ hội + Nhiêm vụ.. - Giáo viên: Em có nhận xét gì về hình thức của văn bản?. 1. Bố cục: - Phần mở đầu: Nhận thức của cộng đồng quốc tế về quyền trẻ em và quyền sống của trẻ em trên thế giới. - Sự thách thức: Nhận thức của cộng đồng quốc tế về thực trạng bất hạnh trong cuộc sống của trẻ em trên thế giới này. - Cơ hội: Nhận thức về khả năng của cộng đồng quốc tế có thể thực hiện được lời tuyên bố vì trẻ em. - Nhiệm vụ: Các giải pháp cụ thể của cộng đồng quốc tế về quyền trẻ em. -> Gồm 17 mục, được chia làm 4 phần, cách trình bày rõ ràng, hợp lý. Mối liên kết lô-gíc giữa các phần làm cho văn bản có kết cấu chặt chẽ. - Phương thức lập luận. Văn bản triển khai lời tuyên bố bằng một hệ thống lí lẽ kết hợp với dẫn chứng làm rõ quan điểm vì trẻ em của cộng đồng thế giới.. - Giáo viên: Theo em, nếu lược bỏ các con số và đề mục thì văn bản sẽ hiện ra với phương thức biểu đạt nào? Vì sao? - Học sinh trình bày. ? Tại sao bản tuyên bố này lại trình - Để cho người đọc dễ hiểu, dễ tuyên bày quan điểm dưới dạng các mục truyền đến đại chúng. và số? 2. Phân tích: ? Mở đầu bản tuyên bố đã thể hiện a. Nhận thức của cộng đồng quốc cách nhìn như thế nào? tế về trẻ em và quyền sống của trẻ em trên thế giới này: - Đặc điểm tâm sinh lí trẻ em. - Đặc điểm tâm sinh lí của trẻ: trong trắng, hiểu biết, ham hoạt động và đầy ước vọng nhưng dễ bị tổn thương và còn phụ thuộc. - Quyền sống của trẻ em. - Quyền sống của trẻ: + Phải được sống trong vui tươi, - Học sinh phát biểu. thanh bình, được chơi, được học hành và phát triển. + Tương lai của chúng phải được - Giáo viên: Em hiểu như thế nào hình thành trong sự hoà hợp và tương về: trợ. - Tâm lí dễ bị tổn thương và sống - Trẻ em dễ xúc động và yếu đuối phụ thuộc của trẻ em? trước sự bất hạnh. - Tương lai của trẻ em phải được - Muốn có tương lai, trẻ em thế hình thành trong sự hoà hợp và giới phải được bình đẳng,.

(38) tương trợ?. không phân biệt và chúng phải được giúp đỡ về mọi mặt. - Đó là cách nhìn đầy tin yêu và trách nhiệm đối với tương lai của thế giới, đối với trẻ em. - Quyền trẻ em là vấn đề quan trọng và cấp thiết trong thế giới hiện đại.. ? Em nghĩ gì về cách nhìn như thế của cộng đồng thế giới đối với trẻ em? ? Từ cách nhìn ấy, cộng đồng quốc tế đã tổ chức Hội nghị cấp cao thế giới về trẻ em đã cùng nhau cam kết và ra lời kêu gọi khẩn thiết đối với toàn nhân loại hãy đảm bảo cho tất cả trẻ em một tương lai tốt đẹp - Cộng đồng quốc tế đã có sự quan hơn. tâm đặc biệt đến vấn đề này. ? Cảm nghĩ của em về lời tuyên bố này? - Trẻ em thế giới có quyền kì vọng về - Giáo viên bổ sung thêm. những lời tuyên bố này. IV. Củng cố và hướng dẫn về nhà: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại nội dung và bố cục của văn bản Học sinh về nhà: - Soạn kĩ bài, tìm hiểu tiếp 3 phần còn lại. - Tìm đọc Công ước LHQ về quyền trẻ em, xác định các nhóm quyền. - Tìm hiểu nước Việt Nam đã phê chuẩn Công ước ngày, tháng, năm nào? Tính đến năm 2002 đã có bao nhiêu nước kí và phê chuẩn tham gia.. Ngày soạn: 20 -9 -2015 Tiết 12: TUYÊN BỐ THẾ GIỚI VỀ SỰ SỐNG CÒN, QUYỀN ĐƯỢC BẢO VỆ VÀ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ EM I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. Kiến thức: - Bảo vệ quyền lợi, chăm lo đến sự phát triển của trẻ em là một trong những vấn đề quan trọng, cấp bách và có ý nghĩa toàn cầu và mang tính nhân bản. - Cách nhìn nhận sáng suốt và nhân đạo của cộng đồng quốc tế về trẻ em..

(39) - Tính mạch lạc của văn bản, thể hiện sự trình bày ngắn gọn của các luận điểm theo một hệ thống các mục số; lí lẽ đơn giản kết hợp với chứng cớ xác thực làm cho lời tuyên bố gần gũi, dễ hiểu với đại chúng. 2. Kỹ năng: Rèn luyện kĩ năng tìm hiểu, phân tích văn bản nhật, vận dụng kiến thức thực tiễn vào thực tế. 3. Thái độ: Bồi dưỡng tình yêu và ý thức bảo vệ quyền trẻ em. II. Chuẩn bị: 1. Giáo viên: Công ước LHQ về quyền trẻ em, soạn bài. 2. Học sinh: SGK, chuẩn bị bài. III. Tiến trình bài dạy: 1. Ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: ? Tuyên bố thế giới về sự sống còn, quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ em thuộc loại văn bản gì? ? Suy nghĩ của em về cách nhìn nhận của cộng đồng thế giới đối với trẻ em? 3. Giới thiệu bài: Sau khi khẳng định quyền được sống, quyền được phát triển của mọi trẻ em trên thế giới và kêu gọi khẩn thiết toàn nhân loại hãy quan tâm đến vấn đề này. Tuyên bố đã nêu rõ sự thách thức, những cơ hội và nhiệm vụ cần làm của cộng đồng quốc tế đối với trẻ em. Hoạt động của GV và HS - Giáo viên hướng dẫn học sinh tiếp tục tìm hiểu văn bản. - Gọi học sinh đọc phần: Sự thách thức. Giáo viên: Tuyên bố cho rằng trong thực tế, trẻ em phải chịu bao nhiêu nỗi bất hạnh. ? Dựa theo nội dung các mục 4, 5, 6 em hãy khái quát những nỗi bất hạnh mà trẻ em thế giới phải chịu đựng? ? Theo hiểu biết của em, nỗi bất hạnh nào là lớn nhất đối với trẻ em? - Yêu cầu các em thảo nhóm. ? Những nỗi bất hạnh đó của trẻ em có thể giải thoát bằng cách nào? Giáo viên: Tuyên bố cho rằng những nỗi bất hạnh của trẻ em là những thách thức mà các nhà lãnh đạo chính trị phải đáp ứng. ? Em hiểu thế nào là sự thách thức đối với các nhà chính trị?. Nội dung kiến thức II. Tìm hiểu văn bản 2. Phân tích (tiếp). b. Nhận thức của cộng đồng quốc tế về thực trạng bất hạnh trong cuộc sống của trẻ em trên thế giới. - Trẻ em đang là: + Nạn nhân của chiến tranh và bạo lực. + Nạn nhân của đói nghèo. + Nạn nhân của suy dinh dưỡng và bệnh tật.. - Cần: + Loại bỏ chiến tranh, bạo lực. + Xoá bỏ đói nghèo.. - Thách thức là những khó khăn trước mắt cần phải ý thức để vượt qua..

(40) ? Từ đó em hiểu LHQ đã có thái độ như thế nào trước những nỗi bất hạnh của trẻ em trên toàn thế giới? - Hướng dẫn học sinh đọc và phân tích phần: Những cơ hội. ? Theo dõi mục 8,9 của văn bản, cho biết: Dựa vào cơ sở nào, bản tuyên bố cho rằng cộng đồng quốc tế có cơ hội thực hiện được cam kết vì trẻ em? - Học sinh nêu.. - Các nhà lãnh đạo chính trị của các nước tại Liên hợp quốc đã đặt quyết tâm vượt qua những khó khăn trong sự nghiệp vì trẻ em. - Nhận thức rõ thực trạng đau khổ trong cuộc sống của trẻ em trên thế giới; quyết tâm giúp đỡ các em vượt qua nỗi bất hạnh này. c. Nhận thức về khả năng của cộng đồng quốc tế có thể thực hiện được lời tuyên bố vì trẻ em. - Các nước có đủ phương tiện và kiến thức để bảo vệ sinh mệnh của trẻ em, loại trừ được phần rất lớn những khổ đau của các em. - Công ước quốc tế về quyền trẻ em tạo ra một cơ hội để trẻ em có được sự tôn trọng ở khắp nơi trên thế giới. - Bầu không khí chính trị quốc tế được cải thiện tạo ra được sự hợp tác và đoàn kết quốc tế đẩy mạnh nền kinh trế thế giới phát triển.. - Giáo viên yêu cầu học sinh thảo luận nhóm. ? Những cơ hội ấy xuất hiện ở Việt - Cơ hội: Nam như rhế nào để nước ta có thể + Nước ta có đủ phương tiện và kiến tham gia tích cực vào việc thực thức (thông tin, y tế, trường học...) để hiện tuyên bố về quyền trẻ em? bảo vệ sinh mệnh của trẻ em. + Trẻ em nước ta được chăm sóc và tôn trọng (các lớp học mầm non, phổ cập tiểu học trên phạm vi cả nước, bệnh viện nhi, nhà văn hoá thiếu nhi, các chiến dịch tiêm phòng bệnh, trại hè...) + Chính trị ổn định, kinh tế tăng trưởng đều, hợp tác quốc tế ngày - Hướng dẫn học sinh đọc và phân càng mở rộng. tích phần nhiệm vụ. d. Các giải pháp cụ thể của cộng ? Theo dõi bản tuyên bố về nhiệm đồng quốc tế về quyền trẻ em. vụ của cộng đồng quốc tế, sẽ thấy 2 phần nội dung: - Nêu nhiệm vụ cụ thể. - Nêu nhiệm vụ cụ thể (từ 10-15) - Nêu biện pháp thực hiện. - Nêu biện pháp thực hiện ( 16, 17) Em hãy xếp các mục từ 10- 17 vào hai phần trên? * Nêu nhiệm vụ cụ thể:.

(41) ? Hãy tóm tắt các nội dung chính - Tăng cường sức khoẻ và chế độ của phần nêu nhiệm vụ cụ thể? dinh dưỡng của trẻ em. - Học sinh tóm tắt. - Quan tâm nhiều hơn đến trẻ em bị tàn tật và có hoàn cảnh sống đặc biệt. - Các em gái phải được đối xử bình đẳng như các em trai. - Đảm bảo cho trẻ học hết bậc giáo dục cơ sở. - Đảm bảo cho các bà mẹ an toàn mang thai và sinh đẻ. - Với trẻ sống tha hương, cần tạo cơ hội cho chúng biết được nguồn gốc lai lịch của mình và cảm thấy môi ? Theo em nhiệm vụ nào quan trường sống an toàn, tạo điều kiện về trọng nhất? Vì sao? đời sống vật chất và học hành. - Học sinh tự bộc lộ. * Nêu biện pháp thực hiện: ? Phần nêu biện pháp thực hiện có - Các nước cần đảm bảo đều đặn sự những điểm gì cần chú ý? tăng trưởng kinh tế để có điều kiện vật chất chăm lo đến đời sống trẻ em. - Tất cả các nước cần có những nỗ lực liên tục và phối hợp trong hành động vì trẻ em. ? Theo đó, trẻ em Việt Nam đã - Trẻ em Việt Nam: được hưởng những quyền lợi gì từ + Quyền được học tập, chữa bệnh, những nỗ lực của Đảng và Nhà vui chơi... nước ta? - Hướng dẫn học sinh rút ra ý nghĩa III. Tổng kết: bài học. - Bảo vệ quyền lợi, chăm lo đến sự ? Qua bản tuyên bố, em nhận thức phát triển của trẻ em là một trong như thế nào về tầm quan trọng của những vấn đề quan trọng cấp bách, có vấn đề bảo vệ, chăm sóc trẻ em, về ý nghĩa toàn cầu. Bản tuyên bố của sự quan tâm của cộng đồng quốc tế Hội nghị cấp cao thế giới về trẻ em đối với vấn đề này? ngày 30/ 9/ 1990 đã khẳng định điều - Gọi học sinh đọc lại ghi nhớ. ấy và cam kết thực hiện những nhiệm vụ có tinh thần toàn diện vì sự sống còn, phát triển của trẻ em, vì tương lai của toàn nhân loại. => Văn bản nêu lên nhận thức đúng đắn và hành động phải làm vì quyền sống, quyền được bảo vệ và phát triển - Hướng dẫn học sinh luyện tập. của trẻ em. ? Phát biểu ý kiến về sự quan tâm, IV. Luyện tâp. chăm sóc của chính quyền địa + Tiêm phòng bệnh. phương, của các tổ chức xã hội nơi + Tổ chức vui chơi: Tết trung thu, em ở hiện nay đối với trẻ em? ngày 1/6....

(42) - Học sinh tự liên hệ. IV. Củng cố và hướng dẫn về nhà: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại phần ghi nhớ. - Học sinh về nhà: - Nắm vững nội dung bài học - Dựa vào những cảm nhận của mình về nội dung bản Tuyên bố được trích học, em hãy viết một bức thư gửi các bạn ở một đất nước đang có chiến tranh (đói nghèo) để bày tỏ niềm hạnh phúc của mình cũng như sự chia sẻ, động viên đối với các bạn. - Chuẩn bị bài Các phương châm hội thoại ( tiếp ).. Ngày soạn 22- 9 -2015. Tiết 13. CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI (tiếp theo) I. Mục tiêu cần đạt: 1. Kiến thức: Mối quan hệ giữa phương châm hội thoại với tình huống giao tiếp; những trường hợp không tuân thủ phương châm hội thoại. 2. Kỹ năng: Lựa chọn đúng phương châm hội thoại trong quá trình giao tiếp; hiểu đúng nguyên nhân của việc không tuân thủ các phương châm hội thoại. 3. Thái độ:.

(43) - Có ý thức vận dụng các phương châm hội thoại ohù hợp với đặc điểm của tình huống giao tiếp. II. Chuẩn bị: 1. Giáo viên: bảng phụ. 2. Học sinh: SGK, chuẩn bị bài. III. Tiến trình bài dạy: 1. Ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: ? Trong hội thoại chúng ta cần tuân thủ các phương châm hội thoại nào? ? Thế nào là phương châm quan hệ, phương châm cách thức, phương châm lịch sự? 3. Giới thiệu bài : Muốn xác định được một câu nói có tuân thủ phương châm hội thoại hay không phải xét nó trong mối quan hệ với tình huống giao tiếp cụ thể. Có thể một câu nói được coi là tuân thủ phương châm hội thoại trong tình huống này, nhưng lại không tuân thủ phương châm hội thoại trong tình huống khác. Như vậy, muốn giao tiếp thành công người nói không chỉ cần nắm vững các phương châm hội thoại mà còn phải xác định rõ những đặc điểm của tình huống giao tiếp, phải biết mình đang nói với ai? Khi nào? Với mục đích gì? Hoạt động của GV và HS - Yêu cầu học sinh đọc truyện cười: “Chào hỏi” ? Nhân vật chàng rể có tuân thủ đúng phương châm lịch sự không? Vì sao? - Học sinh phát biểu.. ? Khi vận dụng các phương châm hội thoại vào tình huống giao tiếp cần lưu ý điều gì? - Giáo viên hướng dẫn học sinh điểm lại các Ví dụ đã được phân tích khi học các phương châm hội thoại và xác định những tình huống nào phương châm hội thoại không. Nội dung kiến thức I. Quan hệ giữa phương châm hội thoại và tình huống giao tiếp. - Câu hỏi có tuân thủ phương châm lịch sự vì nó thể hiện sự quan tâm đến người khác. - Sử dụng không đúng chỗ, đúng lúc vì người được hỏi đang ở trên cây cao nên phải vất vả trèo xuống để trả lời. - Khi giao tiếp, không những phải tuân thủ các phương châm hội thoại mà còn phải nắm được các đặc điểm của tình huống giao tiếp như: Nói với ai? Nói khi nào? Nói ở đâu? Nói nhằm mục đích gì? * Ghi nhớ: Việc vận dụng các phương châm hội thoại cần phù hợp với đặc điêm của tình huống giao tiếp. (Nói với ai? Nói khi nào? Nói ở đâu? Nói để làm gì?) II. Những trường hợp không tuân thủ phương châm hội thoại. - Chỉ có tình huống trong phần học về phương châm lịch sự là tuân thủ phương châm hội thoại, các tình.

(44) được tuân thủ. - Giáo viên yêu cầuhọc sinh đọc kĩ các đoạn đối thoại. ? Câu trả lời của Ba có đáp ứng nhu cầu thông tin đúng như An mong muốn không? ? Phương châm hội thoại nào đã không được tuân thủ? * Tìm hiểu tình huống tiếp. ? Vì sao người nói không tuân thủ phương châm ấy? - Học sinh tìm hiểu và trình bày.. huống còn lại không tuân thủ. - Phương châm về lượng (không cung cấp lượng thông tin đúng như An mong muốn) - Vì người nói không biết chính xác chiếc máy bay đầu tiên trên thế giới được chế tạo vào năm nào? Để tuân thủ phương châm về chất (không nói điều mà mình không có bằng chứng xác thực) người nói phải ttrả lời một cách chung chung: “Đâu khoảng đầu thế kỉ XX” - Không nên nói thật vì có thể khiến cho bệnh nhân hoảng sợ, tuyệt vọng - Phương châm về chất (nói điều mà - Giáo viên: Em có thể lấy Ví vụ mình biết là không đúng). tương tự tình huống trên. ? Giả sử có một người mắc bệnh ung thư đã đến giai đoạn cuối thì - Có thể chấp nhận được vì nó có lợi sau khi khám bệnh bác sĩ có nên nói cho bệnh nhân, giúp cho bệnh nhân lạc thật cho người ấy biết hay không? quan trong cuộc sống -> vì một yêu Tại sao? cầu khác cao hơn. ? Khi bác sĩ nói tránh đi cho bệnh - Ví dụ. nhân yên tâm thì bác sĩ đã không + Người chiến sĩ không may sa vào tuân thủ theo phương châm hội tay giặc không thể khai báo sự thật về thoại nào? đơn vị mình. ? Việc nói dối của bác sĩ có thể chấp + Khi nhận xét về hình thức hoặc tuổi nhận được không? Tại sao? tác của người đối thoại. ? Hãy nêu một tình huống tương tự? - “Tiền bạc chỉ là tiền bạc” - Học sinh nêu. + Nếu xét về nghĩa tường minh thì ? Khi nói “Tiền bạc chỉ là tiền bạc” câu này không tuân thủ phương châm thì có phải người nói không tuân thủ về lượng, bởi vì nó dường như không phương châm về lượng hay không? cho người nghe thêm một thông tin nào. Nhưng xét về hàm ý thì câu này có nội dung của nó, nghĩa là nó vẫn đảm bảo tuân thủ phương châm về lượng. - Tiền bạc chỉ là phương tiện để sống chứ không phải là mục đích cuối cùng ? Phải hiểu ý nghĩa của câu này như của con người. Câu này có ý răn dạy thế nào? người ta không nên chạy theo tiền bạc mà quên đi nhiều thứ khác quan trọng hơn, thiêng liêng hơn trong cuộc sống. - Muốn người nghe hiểu câu nói theo hàm ý nào đó..

(45) ? Khi nào ta dùng cách nói này? - Ví dụ. Chiến tranh là chiến tranh; Nó Tìm cách nói tương tự vẫn là nó ... * Ghi nhớ: ? Qua đây em có cho biết việc - Việc không tuân thủ các phương không tuân thủ các phương châm châm hội thoại có thể bắt nguồn từ hội thoại có thể bắt nguồn từ những những nguyên nhân sau: nguyên nhân nào? + Người nói vô ý, vụng về, thiếu văn - Yêu cầu học sinh đọc lại ghi nhớ. hoá giao tiếp. + Người nói phải ưu tiên cho một phương châm hội thoại hoặc yêu cầu khác quan trọng hơn. + Người nói muốn gây một sự chú ý, để người nghe hiểu câu nói đó theo một hàm ý nào đó. * Hướng dẫn học sinh luyện tập. III. Luyện tập: - Yêu cầu học sinh đọc mẩu chuyện Bài tập 1: ở BT1. - Ông bố không tuân thủ phương châm ? Ông bố đã không tuân thủ phương cách thức. Cách nói của ông bố với châm hội thoại nào? cậu bé là không rõ. - Gọi học sinh đọc đoạn trích- nêu Bài tập 2: Lời nói của Chân và Tay yêu cầu và hướng giải quyết. không tuân thủ phương châm lịch sự. -> Không có lí do chính đáng.Vì theo nghi thức giao tiếp thông thường đến nhà ai trước hết ta phải chào hỏi chủ nhà, ở đây các vị khách không chào mà dùng những lời lẽ giận dữ, nặng nề. IV. Củng cố và hướng dẫn về nhà: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại ghi nhớ ở sách giáo khoa. - Học sinh về nhà: - Nắm vững nội dung bài học - ôn tập văn thuyết minh để chuẩn bị viết bài văn số 1 Ngày soạn 23 - 9 -2015 Tiết 14, 15:. VIẾT BÀI TẬP LÀM VĂN SỐ 1. I. Mục tiêu cần đạt: Giúp HS viết được bài văn thuyết minh theo yêu cầu có sử dụng biện pháp nghệ thuật và yếu tố miêu tả một cách hợp lí và có hiệu quả. 1. Kiến thức: Văn bản thuyết minh có sử dụng một số biện pháp nghệ thuật và yếu tố miêu tả. 2. Kỹ năng: Tạo lập văn bản thuyết minh, sử dụng hợp lý một số biện pháp nghệ thuật và yếu tố miêu tả. Rèn luyện kĩ năng viết văn: diến đạt, dùng từ, đặt câu....

(46) 3. Thái độ: Tự giác, độc lập suy nghĩ và làm bài. II. Chuẩn bị: - Giáo viên: Ra đề, làm đáp án, biểu chấm. - Học sinh: Vở kiểm tra, thu thập thông tin thuyết minh các đồ dùng... III. Các hoạt động trên lớp *Tiến hành kiểm tra: I. §Ò ra: Thuyết minh về tµ ¸o dµi ViÖt Nam II. Yªu cÇu - biÓu chÊm: 1. H×nh thøc (1 ®iÓm). - Bè côc chÆt chÏ, râ rµng. - Diễn đạt trôi chảy, mạch lạc. - Ng«n ng÷ trong s¸ng... 2. Néi dung (9 ®iÓm) * Më bµi: Giíi thiÖu tµ ¸o dµi ViÖt Nam: Trên thê giới, mỗi Quốc gia đều có một trang phục của riêng mình.Từ xưa đến nay, chiếc áo dài đã trở thµnh trang phôc truyền thống của phụ nữ Việt Nam... (1.5 ®iÓm) * Th©n bµi (6,0 ®iÓm) a. Nguồn gốc, lÞch sö tµ ¸o dµi (1,5 ®iÓm) + Kh«ng ai biết chính xác áo dài có từ bao giờ. Căn cứ vào sử liệu, văn chương, điêu khắc, hội häa, sân khấu dân gian.....chúng ta đã thấy hình ảnh tà áo dài qua nhiều giai đoạn lịch sử + Tiền thân của áo dài Việt Nam là chiếc áo giao lãnh, hơi giống áo từ thân, sau đó qua lao động, sản xuất chiếc áo mới được chính sửa để phù hợp với đặc thù lao động. b. §Æc ®iÓm, cÊu t¹o cña tµ ¸o dµi ViÖt Nam (3 ®iÓm) - Áo dài từ cổ xuống đến chân. Cổ áo may theo kiểu cổ Tàu, cũng có khi là cổ thuyền, cổ tròn theo sở thích của người mặc. Khi mặc, cổ áo ôm khít lấy cổ, tạo vẻ kín đáo. Khuy áo thường dùng b»ng khuy bấm, từ cổ chéo sang vai rồi kéo xuống ngang hông. - Thân áo gồm 2 phần: Thân trước và thân sau, dài suốt từ trên xuống gần mắt cá chân, ¸o được may b»ng vải mét màu thì thân trước thân sau sẽ được trang trí hoa văn cho áo thêm rực rỡ. Thân áo may sát vào phom người, khi mặc, áo ôm sát vào vòng eo, làm nổi bật những đường cong gợi cảm của người phô nữ.Tay áo dài kh«ng có cầu vai, may liền, kéo dài từ cổ áo.Tà áo xẻ dài từ trên xuống, giúp người mặc đi lại dễ dàng, thướt tha, uyển chuyển. - ¸o dµi thường mặc với quần đồng mµu hoặc mµu trắng b»ng lụa, satanh, phi bóng....với trang phục đã, người phụ nữ sẽ trở nên đài các, quý phái hơn. .- Chất liệu vải phong phú, đa dạng, nhưng đều cã đặc điểm lµ mềm, nhẹ, thoáng mát. Thường lµ nhiễu, voan, nhất lµ lụa tơ tằm... - Mµu sắc sặc sỡ như đỏ hồng, cũng cã khi nhẹ nhµng, thanh khiết như trắng, xanh nhạt...Tuỳ theo sở thích, độ tuổi. Thêng các bà, các chị chọn mµu tiết dê đỏ thẫm... c. H×nh ¶nh tµ ¸o dµi ViÖt Nam (1,5 ®iÓm) -Từ xưa đến nay, áo dài luôn được tôn trọng, nâng niu.....

(47) - Nữ sinh THPT xem áo dài là đồng phục học đờng và là nét tinh khôi, đáng yêu, đáng nhớ của tuổi học sinh. Tà áo dài còn có mặt ở trong các lễ hội truyền thèng, trªn s©n khÊu... - Các bạn nớc ngoài đến Việt Nam rất thích chiếc áo dài Việt Nam nên thờng ®em chiÕc ¸o dµi ViÖt Nam vÒ níc lµm kØ niÖm. * KÕt bµi (1,5 ®iÓm) - Tuy đã xuất hiện rất nhiều những mẫu mã thời trang, nhưng chiếc áo dài vẫn giữ được vị thế của nó, và trở thành bộ lễ phục của các bà, các cô mặc trong các dịp lễ đặc biệt.. + Được tổ chức Unesco công nhận là 1 di sản Văn hoá phi vật thể, là biểu tượng của người phụ nữ VN. *GV nhắc nhở uốn nắn HS trong quá trình làm bài. IV. Cñng cè vµ hướng dẫn về nhà: - Học sinh vÒ nhµ : - ¤n tËp v¨n thuyÕt minh - Soạn bài: Chuyện người con gái Nam Xương (Nguyễn Dữ) - Vẻ đẹp truyền thống trong tâm hồn của người phụ nữ Việt nam qua nhân vËt Vũ Nương. - Số phận oan trái của người phụ nữ dưới chế độ phong kiến. - Nghệ thuật dựng truyện, xây dựng nhân vật.... Ngày soạn 27 -9 -2015 Tiết 16: Văn bản:. Chuyện người con gái Nam Xương ( Trích Truyền kì mạn lục - Nguyễn Dữ ). I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh bước đầu làm quen với thể loại truyền kì; cảm nhận được giá trị hiện thực, giá trị nhân đạo và sáng tạo nghệ thuật của Nguyễn Dữ trong tác phẩm. 1. Kiến thức:.

(48) - Nắm được cốt truyện, nhân vật, sự kiện trong một tác phẩm truyện truyền kì; hiện thực về số phận của người phụ nữ Việt Nam dưới chế độ cũ và vẻ đẹp truyền thống của họ. - Sự thành công của tác giả về nghệ thuật kể chuyện; - Mối liên hệ giữa tác phẩm và truyện Vợ chàng Trương. 2. Kĩ năng: Vận dụng kiến thức đã học để đọc- hiểu tác phẩm viết theo thể loại truyền kì; cảm nhận được những chi tiết nghệ thuật độc đáo trong tác phẩm tự sự có nguồn gốc dân gian và kể lại được truyện. 3. Thái độ: Trân trọng vẻ đẹp của người phụ nữ dưới chế độ phong kiến qua nhận vật Vũ Nương. II. Chuẩn bị: - Giáo viên: sách chuẩn KT-KN, truyện cổ tích “Vợ chàng Trương” - Học sinh: SGK, chuẩn bị bài. III. Tiến trình bài dạy: 1. Ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: - Giáo viên kiểm tra việc chuẩn bị bài của học sinh. - Kể tên các tác phẩm văn học trung đại đã học? 3. Giới thiệu bài: Mấy thế kỉ qua người đời tôn vinh Nguyễn Dữ với Truyền kì mạn lục. Chuyện Người con gái Nam Xương là chuyện thứ 16 trong số 20 truyện của tập truyền kì. Truyện có nguồn gốc từ truyện cổ dân gian Vợ chàng Trương trong Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam . Hoạt động của GV và HS. Nội dung kiến thức. * Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc, hiểu I. Đọc - hiểu chú thích. văn bản. 1. Đọc, kể tóm tắt. - Giáo viên hướng dẫn và tổ chức đọc. - Đọc diễn cảm, phân biệt các đoạn tự sự và những lời thoại để thể hiện tâm trạng của từng nhân vật trong từng hoàn cảnh. - Giáo viên gọi học sinh trung bình đọc, gọi học sinh khá giỏi nhận xét. ? Kể tóm tắt văn bản? - Gọi học sinh đọc chú thích phần tác giả, 2. Tác giả, tác phẩm: tác phẩm. *Nguyễn Dữ ? Trình bày hiểu biết của em về tác giả - Sống ở thế kỷ 16 Nguyễn Dữ và tác phẩm Truyền kì mạn - Người huyện Thanh Miện- tỉnh Hải lục? Dương. Giáo viên bổ sung: Nguyễn Dữ sống ở thế kỉ XVI, thời kì triều đình nhà Lê bắt đầu - Là học trò xuất sắc của Nguyễn.

(49) khủng hoảng, các tập đoàn phong kiến Lê- Mạc- Trịnh tranh giành ngôi vị, quyền bính gây ra các cuộc nội chiến kéo dài.. Bỉnh Khiêm. - Là người học rộng tài cao, làm quan một năm rồi cáo quan lui về sống ẩn dật, viết sách, nuôi mẹ già.. - Giáo viên giới thiệu tập “Truyền kì mạn - Ông là người mở đầu cho dòng văn lục” (bản dịch tiếng Việt của Ngô Văn xuôi Việt Nam. Triện) * Truyền kì mạn lục: ghi chép tản - Truyện có nguồn gốc từ một truyện dân mạn những điều kì lạ được lưu gian trong “Kho tàng truyện cổ tích Việt truyền trong dân gian. Nam” được gọi là truyện “Vợ chàng Trương” nhưng truyện cổ tích chỉ thiên về - Gồm 20 truyện được viết bằng chữ kể những sự kiện dẫn đến nỗi oan khuất Hán theo lối văn xuôi biền ngẫu, gồm 20 truyện... của Vũ Nương. - Giới thiệu “Kho tàng truyện cổ tích Việt - Là một “thiên cổ kì bút” (áng văn hay của ngàn đời) Nam” (tập 5 của Nguyễn Đổng Chi) -“Chuyện người con gái Nam Xương” là truyện thứ 16 trong 20 truyện. 2. Từ khó. - Giáo viên kiểm tra khả năng giải nghĩa II. Tìm hiểu văn bản: một số từ khó của học sinh. 1. Đại ý: - Giải thích thêm một số điển tích, điển cố: Ngọc Mị Nương, cỏ Ngu Mĩ, Tào Chuyện kể về số phận oan nghiệt của một phụ nữ có nhan sắc, đức Nga... hạnh dưới chế độ phong kiến, chỉ vì ? Tìm đại ý của truyện? một lời nói ngây thơ của con trẻ mà - Chuyện kể về số phận của người phụ nữ bị nghi ngờ, bị sỉ nhục, bị đẩy đến Việt Nam dưới chế độ phong kiến. bước đường cùng, phải tự kết liễu cuộc đời mình để bày tỏ tấm lòng trong sạch. Đồng thời thể hiện ước mơ ngàn đời của nhân dân là người tốt bao giờ cũng được đền trả xứng đáng, dù chỉ là ở một thế giới huyền bí. 2. Bố cục: 3 đoạn. ? Có thể chia văn bản thành mấy đoạn? - Đoạn 1: Từ đầu đến “cha mẹ đẻ Nội dung của từng đoạn? mình”: Cuộc hôn nhân giữa Trương - Học sinh xác định. Sinh và Vũ Nương, sự xa cách vì chiến tranh và đức hạnh của nàng. - Đoạn 2: Tiếp đó đến “trót đã qua.

(50) rồi”: Nỗi oan khuất và cái chết bi thảm của Vũ Nương.. ? Mở đầu truyện, tác giả giới thiệu Vũ Nương là người thế nào? Giáo viên: Vẻ đẹp phẩm chất của Vũ Nương được bộc lộ trong những hoàn cảnh khác nhau, ở mỗi hoàn cảnh ấy của nàng được thể hiện ra sao? - Học sinh tìm hiểu những h/c, phân tích lời lẽ và cách ứng xử của nàng.. - Đoạn 3: Còn lại: Cuộc sống nơi thuỷ cung - Vũ Nương được giải oan. 4. Phân tích: a. Vẻ đẹp của Vũ Nương. - Tính tình: thùy mị,nết na - Hình thức: tư dung tốt đẹp => Là người phụ nữ đẹp người đẹp nết *Trong cuộc sống vợ chồng:. ? Theo em trong thời kì đầu, cuộc hôn - Hạnh phúc-> Vợ chồng không có nhân giữa Trương Sinh- Vũ Nương có thể bất hoà. nói là hạnh phúc được không? Vì sao? - Hạnh phúc đó do chính Vũ Nương ? Theo em, hạnh phúc đó do ai tạo ra? tạo ra: Biết tính chồng hay ghen, nàng một mực giữ gìn khuôn phép, không từng để lúc nào vợ chồng phải ? Trong cuộc sống vợ chồng, em thấy Vũ đến thất hoà. Nương là người vợ như thế nào? -> Hiền thục, đoan trang; biết vun vén cho hạnh phúc gia đình. IV. Củng cố và hướng dẫn về nhà: - Giáo viên hệ thống lại các nội dung kiến thức đã họ và cho học sinh kể tóm tắt tác phẩm. - Học sinh về nhà: - Kể tóm tắt văn bản - Tiếp tục tìm hiểu về nhân vật Vũ Nương - Vẻ đẹp của Vũ Nương. - Nỗi oan khuất và cái chết bi thảm của Vũ Nương. - Tìm đọc một số tác phẩm trong Truyền kì mạn lục; đọc những bài viết phân tích, bình luận về tác phẩm này. Ngày soạn 28- 9 - 2015 Tiết 17: Văn bản:. Chuyện người con gái Nam Xương ( tiếp ) ( Trích Truyền kì mạn lục- Nguyễn Dữ ). I. Mục tiêu cầnđạt: Tiếp tục giúp học sinh cảm nhận được giá trị hiện thực, giá trị nhân đạo và sáng tạo nghệ thuật của Nguyễn Dữ trong tác phẩm..

(51) 1. Kiến thức: - Nắm được số phận của người phụ nữ Việt Nam dưới chế độ cũ và vẻ đẹp truyền thống của họ; - Sự thành công của tác giả về nghệ thuật kể chuyện. - Mối liên hệ giữa tác phẩm và truyện Vợ chàng Trương. 2. Kĩ năng: Vận dụng kiến thức đã học để đọc- hiểu tác phẩm viết theo thể loại truyền kì; cảm nhận được những chi tiết nghệ thuật độc đáo trong tác phẩm tự sự có nguồn gốc dân gian và kể lại được truyện. 3. Thái độ: Phê phán chế độ phong kiến, cảm thương với số phận đau khổ, oan khuất của người phụ nữ dưới chế độ phong kiến. II. Chuẩn bị: - Giáo viên: sách chuẩn KT-KN, tranh Đền thờ Vũ Nương. - Học sinh: SGKchuẩn bị bài. III. Tiến trình bài dạy: 1. Ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: ? Trình bày hiểu biết của em về tác giả Nguyễn Dữ và tác phẩm Truyền kì mạn lục? ? Tóm tắt văn bản “ Chuyện người con gái Nam Xương”. 3. Bài mới: * Giới thiệu bài: Là người sống gần gũi với nhân dân lao động, Nguyễn Dữ thấu hiểu tận cùng cuộc sống cơ cực của người dân trong buổi loạn li, giặc giã; mà nỗi bất hạnh lớn nhất lại trút lên đầu người phụ nữ. Số phận người phụ nữ có nhan sắc trong xã hội phong kiến được Nguyễn Dữ khái quát qua bi kịch cuộc đời nàng Vũ Nương. Tiết học hôm nay chúng ta sẽ tiếp tục tìm hiểu. Hoạt động của GV và HS. Nội dung kiến thức 3. Phân tích: ( tiếp ).. ? Vợ chồng sum vầy chưa được bao lâu,TS phải đi lính. Trước khi tiễn chồng ra nơi chiến trận, nàng đã có những việc làm và lời nói ntn? - Rót chén rượu đầy, dặn dò ân cần tình nghĩa: " Chàng đi chuyến này thiếp chẳng mong đeo được ấn phong hầu...mang theo hai chữ bình yên" - Cảm thông trước nỗi vất vả, gian lao mà chồng phải chịu đựng, lo lắng trước sự an nguy của chồng: " chỉ e việc quân khó liệu...tiện thiếp băn khoăn, mẹ hiền lo lắng" - Bày tỏ nỗi nhớ mong chồng da diết:. a. Vẻ đẹp của Vũ Nương. *Khi tiễn chồng đi lính: - Dặn dò ân cần,tình nghĩa - Cảm thông trước nỗi vất vả gian lao mà chồng phải chịu đựng - Lo lắng cho sự an nguy của chồng - Bày tỏ nỗi nhớ mong chồng da diết.

(52) "hìn trăng soi thành cũ...thương người n đất thú" ? Thái độ đó thể hiện tình cảm của nàng đối với chồng như thế nào? - Học sinh trả lời. ? Khi chàng Trương xông pha nơi chiến trận, tình cảm của Vũ Nương được bộc lộ ntn? ? Tìm những chi tiết thể hiện điều đó? - Học sinh tìm các chi tiết. ?Tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì? Tác dụng? -Học sinh trình bày. (Giáo viên nói thêm về biện pháp ước lệ: mượn hình ảnh của thiên nhiên để nói về sự trôi chảy của thời gian). ? Khi chồng đi vắng, Vũ Nương là một người mẹ, người con dâu như thế nào? ? Những chi tiết nào chứng tỏ điều đó? -HS trả lời. ? Lời trăng trối cuối cùng của bà mẹ chồng có ý nghĩa ntn ? Cho ta hiểu thêm gì về nàng? ? Với nỗi nhớ thương, mong mỏi chồng trở về như vậy, em thử hình dung xem khi TS trở về tâm trạng của VN ra sao? - Học sinh bộc lộ. ? Chiến tranh kết thúc, TS trở về. Ngỡ rằng hạnh phúc sẽ mỉm cười với nàng, sự thủy chung hiếu thuận của nàng sẽ được đền bù. Thế nhưng điều gì đã xảy ra?. =>Thương yêu, quan tâm, lo lắng. * Khi xa chồng: - Nhớ thương chồng da diết.. - Nghệ thuật ước lệ => nỗi nhớ mong chồng da diết khôn nguôi ->Thủy chung. - Người mẹ: Yêu thương con, - Người con dâu: Đảm đang, hiếu thảo. + Nuôi dạy con thơ và luôn tạo cho con cuộc sống hạnh phúc như có cha bên cạnh. + Nàng đảm đương gánh vác mọi việc trong gia đình, thay chồng chăm sóc, phụng dưỡng mẹ già. + Khi mẹ chồng ốm đau, nàng lo chạy chữa thuốc men, lo ma chay tế lễ, mồ yên mả đẹp khi bà qua đời. - Lời trăng trối như một sự ghi nhận khách quan về phẩm chất, công lao của nàng đ/v gia đình chồng.. - Nàng bị chồng nghi oan là thất tiết, là không chung thuỷ. b. Số phận của Vũ Nương: - Gọi Học sinh đọc đoạn 2. * Nỗi oan khuất và cái chết của Vũ ? Theo em, chi tiết nào là quan trọng, Nương. là đầu mối, là điểm nút của câu - Cái bóng. chuyện?.

(53) ? Cái bóng do đâu mà có?. - Khi chồng đi lính, mẹ già mất, đêm đêm nàng thường chỉ bóng mình trên vách và nói với con đó là cha của nó.. ? Nàng muốn gửi gắm điều gì qua cái - Để dỗ con, muốn con nguôi đi cảm bóng của mình? giác đang sống vắng cha; để khoả bớt nỗi cô đơn trống trải, cho vơi nỗi ? Khi nghe con nói về “cái bóng” nhớ chồng. Trương Sinh nghĩ gì? - Là người đàn ông khác, là bằng ? Suy nghĩ đó của Trương Sinh có phù chứng không thể chối cãi được về sự hợp với hoàn cảnh, tính cách, tâm trạng hư hỏng, thiếu thuỷ chung của vợ. của chàng không? Vì sao? - Phù hợp: + Sự cách bức giàu nghèo, quyền uy của kẻ giàu ->cái thế của người chồng.. ? Suy nghĩ như vậy về cái bóng nên Trương Sinh xử sự như thế nào? Nhận xét của em về cách xử sự đó?. + Tính cáchTrương Sinh: người đa nghi, hay ghen, vô học. + Tâm trạng buồn: mẹ mất. - Trương Sinh: + La um lên, mắng nhiếc, đánh đuổi vợ mình. + Trương Sinh không đủ bình tĩnh để phán đoán, phân tích.. ? Khi bị chồng nghi oan, VN đã xử sự ra sao? Giáo viên gọi học sinh đọc đoạn văn “Về đến nhà… kia nữa” Giáo viên cho học sinh phân tích 2 lời thoại của VN.. Giáo viên: Mặc dù nàng đã hết lời phân trần, hàng xóm biện bạch nhưng nỗi oan vẫn không được giải. ? Thất vọng đến tột cùng, cuộc hôn nhân đã đến độ không thể hàn gắn, VN. + Bỏ ngoài tai những lời phân trần của vợ, không tin cả những nhân chứng, biện minh cho nàng, không nói ra duyên cớ để cho Vũ Nương có cơ hội minh oan. -> Xử sự hồ đồ, độc đoán ; cách xử sự của kẻ vũ phu, thô bạo. * Khi bị chồng nghi oan: - Nhẫn nại, tha thiết giãi bày để chồng hiểu rõ lòng mình, + Lời thoại 1: Gợi lại thân phận mình, gợi lại tình nghĩa vợ chồng, khẳng địng tấm lòng trong trắng và mong chồng đừng nghi oan -> Hết lòng tìm cách hàn gắn hạnh phúc gia đình đang có nguy cơ tan vỡ. + Lời thoại 2: Đau đớn khi không hiểu vì soa bị chồng đối xử như vây;.

(54) đã đi đến quyết định gì? Giáo viên: Hành động tự vẫn của VN rất quyết liệt, có nỗi tuyệt vọng đắng cay nhưng cũng có sự chỉ đạo của lí trí, không phải là hành động bột phát trong cơn nóng giận. - Học sinh đọc lời than ? Lời than của nàng thể hiện điều gì? Giáo viên đối chiếu chi tiết VN tự vẫn trong tích truyện" vợ chàng Trương" ? Cái chết của VN có điều gì khác thường? ? Trong xã hội ngày nay nếu gặp tình huống như VN thì người phụ nữ có phải đón nhận một kết cục như nàng không? Vì sao? - Học sinh thảo luận ,trình bày ý kiến ? Theo em, nguyên nhân dẫn đến cái chết của Vũ Nương là do đâu?. đau đớn vì hạnh phúc mà nàng vun vén giờ đang tan vở… -> Tìm đến cái chết để tỏ rõ tấm lòng trong sạch, thủy chung. + Lời thoại 3: Là lời nguyền xin thần sông chứng giám cho nỗi oan khuất và tấm lòng trong sạch của nàng. Lời nguyền thấm đẫm nước mắt trong nỗi tuyệt vọng,đắng cay. - Vũ nương chết khi khát vọng sống còn mãnh liệt =>Bi kịch. - Nguyên nhân trực tiếp: Trương Sinh ghen tuông mù quáng. - Nguyên nhân gián tiếp: lời nói ngây thơ của bé Đản - Nguyên nhân sâu xa: xã hội phong kiến. ? Đến đây, em hãy cho một lời nhận + Tồn tại quan niệm “Trọng nam, khinh nữ”, chế độ “nam quyền”-> xét đầy đủ về nhân vật Vũ Nương? Trương Sinh là con đẻ của xã hội phong kiến. + Gây chiến tranh phi nghĩa. ? Xây dựng số phận bi kịch của Vũ Nương. Tác giả Nguyễn Dữ bày tỏ điều gì? ? Nỗi oan của VN có được giải không? ?Điều gì đã giải oan cho nàng? Giáo viên gọi học sinh đọc đoạn văn “Một đêm phòng không…qua rồi”. - Vũ Nương là người có phẩm chất tốt đẹp nhưng cuộc đời thì thật cay đắng với cái chết đầy oan khuất. Nàng phải chết khi khát vọng sống đang còn mãnh liệt -> số phận bi kịch.. - Tố cáo xã hội phong kiến ->giá trị Giáo viên: Một lần nữa cái bóng xuất hiện thực. hiện làm sáng tỏ nỗi oan cho nàng, cái bóng là một sáng tạo nghệ thuật độc - Niềm thương cảm đối với số phận đáo, nó là một vật không có thực nhưng oan nghiệt của người phụ nữ dưới lại gây nên hiện thực phũ phàng, một chế độ phong kiến -> giá trị nhân.

(55) người chết oan 2 ng. đạo. - Hình tượng cái bóng=>sáng tạo nghệ thuật độc đáo: + Thắt nút =>gieo nỗi oan + Mở nút =>giải oan. Học sinh đọc đoạn 3.. - Cái bóng là chi tiết nghệ thuật độc đáo:. ? Kể lại cuộc sống của Vũ Nương dưới + Là cái bóng oan khiên, làm tan vỡ thuỷ cung? ? Em có nhận xét gì về NT của đoạn hạnh phúc của Vũ Nương. truyện? + Làm cho một người chết oan, hai ? Tại sao tác giả lại đưa các yếu tố người còn lại đau khổ. hoang đường kì ảo vào truyện? + Giải oan cho Vũ Nương. ? Hãy tìm yếu tố hoang đường, kì ảo * Cuộc sống của Vũ Nương dưới trong phần truyện? thuỷ cung. - Học sinh kể. - Sử dụng yếu tố hoang đường kì ảo. -> Vì đây là yếu tố không thể thiếu ? Cách đưa các yếu tố kì ảo vào truyện trong loại truyện truyền kì. của Nguyễn Dữ như thế nào? - Các chi tiết: + Phan Lang nằm mộng rồi thả rùa xanh, ? Tác dụng của việc đan xen với các yếu thực ấy là gì? ? Em cảm nhận được điều gì trong suy nghĩ của VN khi nói chuyện với Phan Lang? ? Hình ảnh VN lúc trở về được tác giả miêu tả qua những chi tiết nào?. + Phan Lang lạc vào động rùa của Linh Phi, được đãi tiệc yến và gặp Vũ Nương + Vũ Nương hiện về.. - Xen vào yếu tố thực về địa danh (Bến Hoàng Giang) thời điểm lịch sử (cuối đời Khai Đại) nhân vật lịch sử (Trần Thiêm Bình) sự kiện lịch sử ?Vì sao VN chỉ trở về trong chốc lát? (quân Minh xâm lược nước ta) trang phục của các mĩ nhân, tình cảnh của ? Liệu tính bi kịch của tác phẩm có bị nhà Vũ Nương. giảm vì chi tiết kì ảo này không? -> làm cho thế giới lung linh, huyền ảo trở nên gần gũi với cuộc đời thực, tăng độ tin cậy, cảm thấy không ngỡ ngàng. ? Yếu tố kì ảo trong đoạn cuối của câu - Luôn nhớ chồng con, nhớ quê chuyện có ý nghĩa gì? hương và khao khát được giải oan. - Học sinh suy nghĩ và nêu ý kiến. - Kiệu hoa, cờ tán võng lọng rực rỡ..

(56) - Lúc ẩn lúc hiện. - Chốn trần gian không có chỗ đứng cho nàng bởi tình đời cay nghiệt phũ phàng, XH đầy rẫy những điều bất công, ngang trái. - Tính bi kịch của truyện vẫn tiềm ẩn ở ngay trong cái lung linh, kì ảo Giáo viên hướng dẫn học sinh tổng kết. này ->khẳng định niềm thương cảm ? Nêu những đặc sắc về nghệ thuật của của tác giả đối với số phận của người tác phẩm? phụ nữ dưới chế độ phong kiến.. ? Qua câu chuyện về cuộc đời và cái chết oan khuất của Vũ Nương, tác giả Nguyễn Dữ gửi gắm tâm sự gì? - Gọi học sinh đọc ghi nhớ. Giáo viên: Cảm thương cho số phận của Vũ Nương Lê Thánh Tông đã có bài thơ rất cảm động. - Gọi học sinh đọc thêm bài: Lại bài viếng Vũ Thị (Lê Thánh Tông).. - Yếu tố kỳ ảo + Hoàn chỉnh thêm những nét đẹp vốn có của Vũ Nương: luôn nặng tình với cuộc đời, quan tâm đến chồng con, khao khát được phục hồi danh dự. + Tạo nên kết thúc có hậu, thể hiện ước mơ ngàn đời của nhân dân ta về một cuộc sống công bằng, hạnh phúc cho người tốt, ước mơ về sự bất tử của cái thiện, cái đẹp. + Tạo màu sắc truyền kì cho truyện. III. Tổng kết: 1. Nghệ thuật:. + Khai thác vốn văn học dân gian: ? Hãy nói hộ cảm xúc của Lê Thánh có nguồn gốc từ một truyện cổ tích “Vợ chàng Trương”. Tông qua bài thơ? - Học sinh bộc lộ. + Sáng tạo trong cách kể chuyện, sử dụng yếu tố truyền kì... 2. Nội dung: - Niềm cảm thương đối với số phận oan nghiệt của người phụ nữ Việt Nam dưới chế độ phong kiến, đồng thời khẳng định vẻ đẹp truyền thống của họ -> giá trị nhân đạo. - Phê phán sự ghen tuông mù quáng, tố cáo xã hội phong kiến bất công -> giá trị hiện thực. * Ý nghĩa văn bản: Với quan niện cho rằng hạnh phúc khi đã tan vỡ không thể nào hàn gắn lại được, truyện phê phán thói ghen tuông mù quáng và.

(57) ngợi ca vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam. => Ghi nhớ - Sách giáo khoa. IV. Luyện tập: IV.Củng cố và hướng dẫn học ở nhà: - Nắm vững nội dung kiến thức đã học. -Viết một đoạn văn ngắn phân tích giá trị của hình tượng cái bóng? - Chuẩn bị tiết 18:. Ngày soạn: 30- 9- 2015 Tiết 18: XƯNG HÔ TRONG HỘI THOẠI.

(58) I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp HS: Hiểu được tính chất phong phú, tinh tế, giàu sắc thái biểu cảm của từ ngữ xưng hô Tiếng Việt. Biết sử dụng từ ngữ xưng hô một cách thích hợp. 1. Kiến thức: Nắm được hệ thống từ ngữ xưng hô Tiếng Việt; đặc điểm của việc sử dụng từ ngữ xưng hô trong Tiếng Việt. 2. Kỹ năng: Phân tích để thấy rõ mối quan hệ giữa việc sử dụng từ ngữ xưng hô trong văn bản cụ thể. Sử dụng thích hợp từ ngữ xưng hô trong giao tiếp. 3. Thái độ: Có ý thức lựa chon từ ngữ xưng hô trong hội thoại. II. CHUẨN BỊ: - Giáo viên: soạn bài, bảng phụ. - Học sinh: SGK, chuẩn bị bài. III. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: 1. Ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: ? Khi vận dụng các phương châm hội thoại cần lưu ý điều gì? ? Việc không tuân thủ các phương châm hội thoại có thể do những nguyên nhân nào? 3. Giới thiệu bài: Sự phong phú, tinh tế và giàu sắc thái biểu cảm của hệ thống các phương tiện xưng hô là một đặc điểm nổi bật của tiếng Việt. Vì vậy kiến thức về xưng hô và kĩ năng sử dụng những phương tiện xưng hô hợp thành một phần quan trọng trong nội dung giáo dục ngôn ngữ của nhà trường ở Việt Nam và ở một số quốc gia khác. Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức Hướng dẫn học sinh tìm hiểu từ. I. Từ ngữ xưng hô và việc sử dụng từ - Giáo viên: Nêu một số từ ngữ dùng để ngữ xưng hô. xưng hô? - Học sinh nêu: Anh- tôi, chị- em... - Giáo viên ghi Ví dụ lên bảng phụ- gọi học sinh đọc. a. Em- anh (Dế Choắt nói với Dế Mèn) ? Xác định từ ngữ xưng hô trong 2 đoạn Ta- chú mày (Dế Mèn- Dế Choắt) trích trên? -> Sự xưng hô bất bình đẳng của một ? Phân tích sự thay đổi về cách xưng hô kể ở vị thế yếu, thấp hèn cần nhờ vả và của Dế Choắt và Dế Mèn trong 2 đoạn một kẻ ở vị thế mạnh, kiêu căng và hách trích? dịch. - Học sinh xác định và chỉ rõ. b. Tôi- anh (Dế Mèn nói với Dế Choắt và Dế Choắt - Dế Mèn)-> Sự xưng hô bình đẳng (tôi- anh) không ai thấy thấp ? Giải thích sự thay đổi đó? hơn hay cao hơn người đối thoại. - Học sinh giải thích sự thay đổi. - Vì tình huống giao tiếp thay đổi, vị thế ? Đặt Ví dụ có sử dụng từ ngữ xưng hô của 2 nhân vật không còn như đoạn 1và giải thích cách dùng? như những người bạn. - Học sinh đặt ví dụ. ? Em có nhận xét gì về hệ thống từ ngữ * Ghi nhớ: - Tiếng Việt có một hệ thống từ ngữ xưng hô tiếng Việt?.

(59) ? Sử dụng từ ngữ xưng hô sao cho thích hợp? - Gọi học sinh đọc lại ghi nhớ. * Hướng dẫn học sinh làm các bài tập. - Học sinh xác định từ ngữ xưng hô. ? Cách dùng từ ngữ xưng hô ở đây có sự nhầm lẫn. Vì sao có sự nhầm lẫn đó? - Yêu cầu học sinh đọc bài tập và nêu hướng giải quyết.. xưng hô rất phong phú, tinh tế và giàu sắc thái biểu cảm. - Người nói cần căn cứ vào đối tượng và các đặc điểm khác của tình huống giao tiếp để xưng hô cho thích hợp. II. Luyện tập: Bài tập 1: - Chúng ta: gồm người nói và người nghe. - Chúng em: Không bao gồm người nghe. -> Tiếng Việt có sự phân biệt ngôi gộp ngôi trừ; ngôn ngữ Châu Âu không có - Gọi học sinh đọc yêu cầu của bài tập. sự phân biệt đó. Bài tập 2. - Dùng chúng tôi thay cho tôi: tăng tính khách quan cho những luận điểm khoa - Yêu cầu học sinh đọc bài tập và nêu học; thể hiện sự khiêm tốn của tác giả. hướng giải quyết. Bài tập 3. - Cách xưng hô với sứ giả cho thấy Thánh Gióng là một đứa trẻ khác thường và kì lạ. Bài tập 4. - Cách xưng hô thể hiện thái độ kính cẩn và lòng biết ơn của vị tướng đối với thầy giáo mình. Bài tập 5. Tạo cảm giác gần gũi, thân thiết trong quan hệ giữa lãnh tụ- người dân của một nước dân chủ. IV. Củng cố và hướng dẫn về nhà: - Nẵm vững nội dung bài học (ghi nhớ); làm bài tập 6(SGK) - Luyện sử dụng từ ngữ xưng hô; tìm các ví dụ về việc lựa chọn từ ngữ xưng hô khiêm nhường và tôn trọng người đối thoại. - Chuẩn bị bài: Cách dẫn trực tiếp, gián tiếp. - Sưu tầm 2 cách dẫn trên.. Ngày soạn: 1 - 10- 2015 Tiết 19: CÁCH DẪN TRỰC TIẾP, CÁCH DẪN GIÁN TIẾP.

(60) I: Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: Nắm được cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp lời của một người hoặc một nhân vật. Biết cách chuyển lời dẫn trực tiếp thành lời dẫn gián tiếp và ngược lại. 1. Kiến thức: Nhận ra được cách dẫn trực tiếp và lời dẫn trực tiếp; Cách dẫn gián tiếp và lời dẫn gián tiếp. 2. Kỹ năng: Nhận ra được cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp; sử dụng được cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp trong quá trình tạo lập văn bản. 3. Thái độ: Có ý thức sử dụng 2 cách dẫn. II. Chuẩn bị: - Giáo viên: Soạn bài, bảng phụ. - Học sinh: SGK, chuẩn bị bài. III. Tiến trình bài dạy: 1. Ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: ? Từ ngữ xưng hô trong tiếng Việt có đặc điểm gì? ? Nêu 1 số từ ngữ dùng để xưng hô trong Tiếng Việt. 3. Bài mới: Giới thiệu bài: Người ta có thể dẫn lại lời nói hay ý nghĩ của một người hay một nhân vật. Khi kể chuyện bằng lời nói thường dùng cách dẫn gián tiếp còn lời trao đổi của các nhân vật trong truyện thường được dẫn trực tiếp. Hoạt động của GV và HS *Hướng dẫn học sinh tìm hiểu cách dẫn trực tiếp. - Gọi học sinh đọc đoạn trích trên bảng phụ. - Giáo viên: Đoạn trích a, b: bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩ của nhân vật? Nó được ngăn cách với bộ phận trước bằng những dấu gì? ? Có thể thay đổi vị trí giữa bộ phận in đậm với bộ phận đứng trước nó được không? - Học sinh phát biểu. - Giáo viên lấy thêm ví dụ và phân tích. - Giáo viên: Qua đây, em hiểu cách dẫn trực tiếp là như thế nào? Thế nào là lời dẫn trực tiếp? - Học sinh rút ra bài học. ? Cho 1 Ví dụ về cách dẫn trực tiếp. * Hướng dẫn HS tìm hiểu cách dẫn gián tiếp.. Nội dung kiến thức I. Cách dẫn trực tiếp. Ví dụ: a. Là lời nói. b. Là ý nghĩ. - Ngăn cách với bộ phận trước bằng dấu: hai chấm, dấu ngoặc kép, dấu gạch ngang (trong lời thoại) - Có thể thay thế vị trí của 2 bộ phận. Trong trường hợp ấy 2 bộ phận ngăn cách với nhau bằng dấu ngoặc kép và dấu ngang nối. * Ghi nhớ: Dẫn trực tiếp tức là nhắc lại nguyên văn lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật; lời dẫn trực tiếp được đặt trong dấu ngoặc kép. II. Cách dẫn gián tiếp: - VD: a. Là lời nói b. Là ý nghĩ..

(61) - Gọi học sinh đọc ví dụ trên bảng phụ. ? Bộ phận in đậm trong Ví dụ a,b là lời nói hay ý nghĩ? Nó được ngăn cách với bộ phận đứng trước bằng dấu gì không? ? Giữa 2 bộ phận này có từ gì? Có thể thay thế từ đó bằng từ gì? - Học sinh chỉ rõ. - Giáo viên: Vậy cách dẫn gián tiếp có khác gì với cách dẫn trực tiếp? - Yêu cầu học sinh đọc lại ghi nhớ. * Hướng dẫn học sinh luyện tập. - Gọi học sinh nêu yêu cầu và hướng giải quyết. - Học sinh viết 1 đoạn văn nghị luận có sử dụng cách dẫn trực tiếp và gián tiếp. - Học sinh viết và trình bày trước lớp. - Yêu cầu học sinh thuật lại lời nói của Vũ Nương trong đoạn trích. - Học sinh thuật lại. - Giáo viên: Viết lời dẫn trực tiếp sau đó chuyển thành lời dẫn gián tiếp và ngược lại? Từ đó nhận xét cách chuyển?. - Không có dấu ngăn cách với bộ phận đứng trước. - Từ rằng có thể thay bằng từ là. * Ghi nhớ: Dẫn gián tiếp tức là thuật lại lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật, có điều chỉnh cho thích hợp; lời dẫn gián tiếp không đặt trong dấu ngoặc kép. II. Luyện tập: Bài tập 1: - câu a là lời nói, b là ý nghĩ. -> Là lời dẫn trực tiếp. Bài tập 3. * Cách chuyển lời dẫn trực tiếp thành lời dẫn gián tiếp: - Bỏ dấu 2 chấm - Thay đổi đại từ nhân xưng cho phù hợp - Thêm từ rằng hoặc là trước lời dẫn - Không nhất thhiết phải chính xác từng từ nhưng phải dẫn đúng về ý. * Cách chuyển lời dẫn gián tiếp thành lời dẫn trực tiếp: - Khôi phục nguyên văn lời dẫn (thay đổi đại từ nhân xưng) - Sử dụng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép.. IV. Củng cố và hướng dẫn về nhà: - Nắm vững nội dung bài học. - Luyện viết đoạn văn sử dụng 2 cách dẫn. Sửa chữa lỗi trong việc sử dụng cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp trong một bài viết của bản thân. - Chuẩn bị tiết 20 : Luyện tập tóm tắt văn bản tự sự ( tự học có hướng dẫn ).. Ngày soạn : 2- 10-2015 Tiết 20 :. LUYỆN TẬP TÓM TẮT VĂN BẢN TỰ SỰ ( Tự học có hướng dẫn) I. Mục tiêu cần đạt:.

(62) HS biết linh hoạt trình bày văn bản tự sự với các dung lượng khác nhau phù hợp với yêu cầu của mỗi hoàn cảnh giao tiếp, học tập. Củng cố kiến thức về thể loại tự sự đã được học. 1. Kiến thức: Hiểu được các yếu tố của thể loại tự sự (nhân vật, sự việc, cốt truyện...); Yêu cầu cần đạt của một văn bản tự sự. 2. Kĩ năng: Tóm tắt được văn bản tự sự theo các mục đích khác nhau. 3. Thái độ: Có ý thức rèn luyện kỹ năng tóm tắt văn bản tự sự. II. Chuẩn bị: 1. Giáo viên: bảng phụ. 2. Học sinh: SGK, STK, chuẩn bị bài. III. Tiến trình bài dạy : 1. ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ: ? Thế nào là tóm tắt văn bản tự sự? Nêu cách tóm tắt văn bản tự sự? 3. Giới thiệu bài: Văn bản tự sự là những văn bản phản ánh cuộc sống bằng cách kể lại các sự việc theo một chuỗi liên tục, có quá trình, có các mối liên hệ với nhau nhằm bộc lộ ý nghĩa, phơi bày các xung đột, khắc hoạ hình tượng nhân vật. Chính vì thế, VB tự sự thường là những văn bản có cốt truyện với các nhân vật, chi tiết và sự kiện tiêu biểu. Hoạt động của GV và HS Kiến thức cần đạt I. Sự cần thiết của việc tóm tắt văn bản tự sự. - Cho học sinh đọc các tình huống - Mục đích: trong SGK và trao đổi để rút ra + Dùng để trao đổi vấn đề liên quan đến nhận xét. tác phẩm được tóm tắt. ? Trong cả 3 tình huống trên, người + Dùng để lưu trữ tài liệu học tập. ta đều phải tóm tắt VB. Hãy nhận + Dùng để giới thiệu tác phẩm tự sự. xét về sự cần thiết phải tóm tắt văn - Yêu cầu của việc tóm tắt văn bản tự sự: bản tự sự? Yêu cầu cảu tóm tắt văn + Bảo đảm ngắn gọn, phù hợp với mục bản tự sự? đích sử dụng. - HS nhận xét + Các sự việc chính trong truyện được tóm tắt phải được tổ chức thành một chỉnh thể thống nhất, dễ theo dõi, trung thành với cốt truyện. + Ngôn ngữ văn bản tóm tắt cần cô đọng với từ ngữ có tính khái quát, câu văn có khả năng bao quát nhiều sự kiện. - Ví dụ: + Chú bộ đội kể lại một trận đánh. + Kể lại một vụ tai nạn giao thông. - Giáo viên: Hãy nêu lên các tình + Lớp trưởng báo cáo vắn tắt cho cô giáo huống khác trong cuộc sống mà em chủ nhiệm nghe một hiện tượng vi phạm cần vận dụng kĩ năng tóm tắt văn nội qui của lớp mình. bản tự sự? II. Thực hành tóm tắt một văn bản tự.

(63) sự. - Khá đầy đủ sự việc của cốt truyện. - Cho học sinh đọc phương án nêu các sự việc và nhân vật chính để - Thiếu sự việc: Sau khi Vũ Nương trẫm tóm tắt văn bản “Chuyện người con mình, một đêm, Trương Sinh cùng con trai gái Nam Xương” ngồi bên đèn, đứa con chỉ chiếc bóng trên - Giáo viên: Các sự việc chính đã tường và nói đó chính là người hay tới đêm được nêu đầy đủ chưa? đêm. ? Có thiếu sự việc nào quan trọng - Chính sự việc này đã làm cho chàng hiểu hơn? ra là vợ mình đã bị oan. Chàng hiểu ngay - Học sinh nhận biết và trả lời. sau khi vợ chết chứ không phải đợi đến khi Giáo viên: Tại sao đó là sự việc Phan Lang về kể lại. quan trọng cần phải nêu? - Sự việc trên chính là sự việc cần bổ sung ? Các sự việc nêu trên đã hợp lí điều chỉnh trước khi viết văn bản tóm tắt. chưa? Cần có sự thay đổi không? * Ghi nhớ: ? Nếu phải tóm tắt tác phẩm này Tóm tắt văn bản tự sự là cách làm giúp ngắn gọn hơn, em sẽ tóm tắt như thế người đọc và người nghe nắm được nội nào? dung chính của văn bản đó. Văn bản tóm - Học sinh tóm tắt. tắt phải nêu được một cách ngắn gọn * Cho học sinh rút ra ghi nhớ. nhưng đầy đủ các nhân vật và sự việc - Giáo viên: Sự cần thiết phải tóm chính phù hợp với văn bản được tóm tắt. tắt văn bản tự sự? Yêu cầu của văn III. Luyện tập: bản tóm tắt? Bài tập 2: * Hướng dẫn học sinh luyện tập. Học sinh tóm tắt văn bản Lão Hạc (Nam - Giáo viên: Hãy tóm tắt miệng Cao) trước lớp về một câu chuyện xảy ra trong cuộc sống mà em được nghe hoặc đã chững kiến? - Học sinh tóm tắt. ? Viết tóm tắt một văn bản tự sự đã học trong chương trình Ngữ văn 8. - Học sinh chuẩn bị và viết tóm tắt; trình bày trước lớp. IV. Củng cố- hướng dẫn học ở nhà: 1. Nắm vững nội dung bài học. 2. Hoàn thành các bài tập ở Sách giáo khoa. 3. Tìm hiểu bài: Chuyện cũ trong phủ Chúa Trịnh Ngày soạn: 3-10-2015 Tiết 21:. Hướng dẫn đọc thêm văn bản: CHUYỆN CŨ TRONG PHỦ CHÚA TRỊNH (Trích Vũ trung tuỳ bút- Phạm Đình Hổ) I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh:.

(64) Bước đầu làm quen với thể loại tuỳ bút thời kỳ Trung đại. Cảm nhận được nội dung phản ánh xẫ hội của tuỳ bút trong “Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh”. Thấy được đặc điểm nghệ thuật độc đáo của truyện. 1. Kiến thức: Hiểu được một cách sơ giản về thể văn tuỳ bút thời Trung đại; Cuộc sống xa hoa của vua chúa, sự nhũng nhiễu của bọn quan lại thời Lê - Trịnh; Những đặc điểm về nghệ thuật của một văn bản viết theo thể tuỳ bút thời kì trung đại. 2. Kỹ năng: Đọc - hiểu một văn bản truỳ bút thời Trung đại; Tự tìm hiểu một số địa danh, chức sắc, nghi lễ thời Lê- Trịnh. 3. Thái độ:Giáo dục HS lòng căm ghét thói xa hoa, sự nhũng nhiễu. II. Chuẩn bị: - Giáo viên: tích hợp tác phẩm “Thượng kinh kí sự” của Lê Hữu Trác. - Học sinh: SGK, STK“Các triều đại phong kiến VN” về chúa Trịnh Sâm, chuẩn bị bài. III. Tiến trình bài dạy: 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Tóm tắt “ Chuyện người con gái Nam Xương” ? Cảm nghĩ sâu sắc nhất của em về hiện thực cuộc sống và số phận của người phụ nữ dưới chế độ phong kiến? - Gợi ý: - học sinh tóm tắt khoảng 9-10dòng nêu được các sự việc chính theo trình tự. - Thấy được thân phận bi thương của người phụ nữ dưới chế độ trọng nam khinh nữ 3. Giới thiệu bài: Cùng viết về những năm tháng cuối cùng của triều đình Lê- Trịnh, cùng phê phán sự xa hoa, hưởng lạc của chúa, sự tham nhũng lộng hành thối nát của đám quan lại thừa cơ đục nước béo cò, nếu Hoàng Lê nhất thống chí chọn thể loại tiểu thuyết lịch sử, Lê Hữu Trác chọn thể kí sự (Thượng kinh kí sự) thì Phạm Đình Hổ chọn thể tuỳ bút với cốt truyện đơn giản, kết cấu bố cục tự do tuỳ theo cảm xúc mà ghi chép những điều mắt thấy tai nghe. Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức * Hướng dẫn học sinh đọc, hiểu chú I. Hướng dẫn đọc - hiểu chú thích. thích. 1, Vài nét về tác giả và tác phẩm: - Yêu cầu học sinh đọc phần chú * Tác giả: Phạm Đình Hổ (1768thích (tác giả, tác phẩm). 1839) tên chữ là Tùng Niên hoặc ? Trình bày hiểu biết của em về tác Bỉnh Trực, hiệu Đông Dã Tiều tục giả Phạm Đình Hổ và tác phẩm của gọi là Chiêu Hổ người làng Đan ông? Loan, huyện Đường An, tỉnh Hải Dương; sinh ra trong một gia đình khoa bảng. - Là một nho sĩ sống trong thời chế độ phong kiến đã khủng hoảng trầm trọng nên có tư tưởng muốn ẩn cư và sáng tác văn chương, khảo cứu về.

(65) Giáo viên: Là một tác phẩm văn xuôi xuất sắc ghi lại một cách sinh động và hấp dẫn hiện thực đen tối của lịch sử nước ta thời đó. Cung cấp những kiến thức về văn hoá truyền thống(nói chữ, cách uống chè, chế độ khoa cử, cuộc bình văn trong nhà Giám...), về phong tục(lễ đội mũ, hôn lễ, tệ tục, lễ tế giáo, phong tục,..), về địa lý( những danh lam thắng cảnh), về xã hội, lịch sử...; - Giáo viên yêu cầu học sinh giải thích các chú thích 5, 6, 13, 15, 16. - Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc. ? Em hiểu gì về thể tuỳ bút?. ? Sự ghi chép trong tuỳ bút cổ không cần đến kết cấu. Tuy nhiên, VB này sự ghi chép tập trung vào 2 sự việc chính? Đó là sự việc nào? ? Cảm hứng chính của đoạn tuỳ bút là gì?. ? Tìm những chi tiết kể về cuộc sống của chúa Trịnh và bọn quan hầu cận?. nhiều lĩnh vực. - Thơ văn của ông chủ yếu là kí thác tâm sự bất đắc chí của một nho sĩ sinh ra không gặp thời. * Tác phẩm: - Vũ trung tuỳ bút (tuỳ bút viết trong mưa) - Được viết vào đầu khoảng đầu đời Nguyễn. Gồm 88 mẫu chuyện nhỏ ghi chép tản mạn theo cảm xúc của tác giả về xã hội, con người mà tác giả chứng kiến, suy ngẫm. - Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh là một trong những áng văn xuôi giàu chất hiện thực trong Vũ trung tuỳ bút. 2. Từ khó: II. Hướng dẫn đọc- hiểu văn bản: 1. Đọc và tóm tắt văn bản. 2. Thể tuỳ bút: - Ghi chép sự việc con người theo cảm hứng chủ quan, không gò bó theo hệ thống kết cấu nhưng vẫn tuân theo một tư tưởng cảm xúc chủ đạo. - Bộc lộ cảm xúc, suy nghĩ, nhận thức đánh giá của tác giả về con người và cuộc sống. 3. Bố cục văn bản. - Từ đầu cho đến “...đó là triệu bất thường”: cuộc sống của chúa Trịnh và bọn quan lại hầu cận. - Còn lại: Sự tham lam, nhũng nhiễu của quan lại trong phủ chúa. 4. Phân tích: - Đoạn trích ghi lại cảnh sống xa hoa vô độ của chúa Trịnh và sự tham lam nhũng nhiễu của bọn quan lại hầu cận trong phủ chúa. a. Cuộc sống của chúa Trịnh và bọn quan lại. - Xây dựng nhiều cung điện, đền đài lãng phí, hao tiền tốn của. - Thích đi chơi, ngắm cảnh đẹp. - Những cuộc dạo chơi bày trò giải trí hết sức lố lăng, tốn kém..

(66) ? Em có nhận xét gì về việc xây dựng cung điện và tính chất các cuộc vui chơi của chúa?. ? Bằng cách nào tác giả đã khắc hoạ được rõ nét cuộc sống của chúa Trịnh và bọn quan lại?. ? Tác giả đã miêu tả cảnh phủ chúa như thế nào? ? Cảnh ở phủ chúa gợi cho em cảm giác như thế nào? ? Qua việc nhận xét “kẻ thức giả biết đó là triệu bất tường...” tác giả đã bộc lộ cảm xúc, thái độ gì? ? Ai đã tiếp tay và phục vụ đắc lực nhất cho thới ăn chơi vô độ của chúa Trịnh? ? Bọn chúng đã dùng những thủ đoạn gì để cung phụng chúa?. ? Trước những thủ đoạn đó của bọn quan lại, người dân rơi vào tình cảnh như thế nào? Tìm những chi tiết tả lại cảnh đó? ? Tác giả kết thúc tuỳ bút bằng câu ghi lại một sự việc có thực, từng. - Việc xây dựng đền đài liên tục; mỗi tháng 3- 4 lần Vương ra cung Thuỵ Liên... - Việc tìm thú vui của chúa Trịnh thực chất là để cướp đoạt những của quý trong thiên hạ để tô điểm cho cuộc sống xa hoa,vô độ-> cuộc sống hưởng thụ. - Bằng cách đưa ra những sự việc cụ thể, phương pháp so sánh, liệt kê; miêu tả tỉ mỉ sinh động, tác giả đã khắc hoạ một cách ấn tượng rõ nét cuộc sống ăn chơi xa hoa, vô độ của vua chúa, quan lại thời Lê- Trịnh. - “ Cây đa to, cành lá...như cây cổ thụ”, phải cơ binh hàng trăm người mới khiêng nổi; Hình non bộ trông nbư bến bể đầu non... - Cảnh xa hoa lộng lẫy nhưng những âm thanh lại gợi cảm giác ghê rợn, tang tóc đau thương, báo trước điềm gở- sự suy vong tất yếu của một triều đại phong kiến. - Thể hiện thái độ phê phán chế độ phong kiến thời Lê -Trịnh. b. Thói nhũng nhiễu của bọn quan lại. - Được chúa sủng ái, chúng ngang nhiên ỷ thế hoành hành mượn gió bẻ măng, vừa ăn cướp vừa la làng. Đó là hành vi ngang ngược, tham lam, tàn bạo, vô lí bất công. + Các nhà giàu bị vu cho là giấu vật cung phụng. + Có hòn đá to, cây cối lớn qua thì thậm chí phải phá nhà, huỷ tường để khiêng ra. - Dân chúng bị đe doạ, cướp bóc, o ép sợ hãi. - Có khi phải đập bỏ hòn non bộ hay cây cảnh để tránh khỏi tai vạ... - Tăng tính thuyết phục, kín đáo, bộc lộ thái độ lên án, phê phán chế độ phong kiến. - Bằng cách xây dựng hình ảnh đối.

(67) xảy ra ngay trong nhà mình nhằm mục đích gì? ? Trong đoạn văn này, tác giả đã phơi bày những thủ đoạn của bọn hầu cận bằng biện pháp nghệ thuật gì? * Hướng dẫn học sinh tổng kết và luyện tập. ? Nét đặc sắc về nghệ thuật của đoạn trích?. lập, dùng phương pháp so sánh, liệt kê những sự việc có tính cụ thể, chân thực, tác giả đã phơi bày, tố cáo những hành vi thủ đoạn của bọn quan lại hầu cận. III. Tổng kết 1. Nghệ thuật: + Thành công với thể tuỳ bút: Phản ánh con người và sự việc cụ thể, chân thực và sinh động bằng các phương pháp: liệt kê, miêu tả, so sánh, xây dựng được những hình ảnh đối lập. + Lựa chọn ngôi kể phù hợp, ngôn ngữ khách nhưng vẫn thể hiện rõ thái độ bất bình của tác giả, lựa chọn sự việc tiêu biểu có ý nghĩa phản ánh bản chất sự việc, con người. 2. Nội dung: Phản ánh cuộc sống xa hoa vô độ cùng với bản chất tham lam tàn bạo, vô lý bất công của bọn vua chúa quan lại phong kiến. IV. Luyện tập: - Học sinh viết đoạn văn ngắn và trình bày trước lớp.. ? Với nét nghệ thuật đó tác giả phản ánh nội dung gì? - Gọi học sinh đọc ghi nhớ ( SGK) - Gọi học sinh đọc phần đọc thêm trong SGK. ? Căn cứ vào bài Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh và cả bài đọc thêm, hãy viết một đoạn văn ngắn trình bày những điều em nhận thức được về tình trạng đất nước ta vào thời vua Lê chúa Trịnh cuối thế kỉ XVIII. IV. Củng cố và hướng dẫn về nhà: 1. Nắm vững nội dung bài học. Tìm đọc mọt số tư liệu về tác phẩm Vũ trung tuỳ bút; hiểu và dùng một số từ Hán Việt có trong văn bản. 2. Soạn bài: Hoàng Lê nhất thống chí. - Hình ảnh người anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ qua chiến công thần tốc đại phá quân Thanh. Ngày soạn:3-10-2015 Tiết 22. Văn bản:. HOÀNG LÊ NHẤT THỐNG CHÍ (Hồi 14) (Ngô gia văn phái). I. Mục tiêu cần đạt..

(68) Giúp học sinh: Bước đầu làm quen với thể loại tiểu thuyết chương hồi. Hiểu được diễn biến truyện, giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn trích. 1. Kiến thức: Nắm được những hiểu biết chung về nhóm tác giả thuộc Ngô gia văn phái, về phong trào Tây Sơn và người anh hùng dân tộc Quang TrungNguyễn Huệ. Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm viết theo thể loại tiểu thuyết chương hồi. Một trang sử oanh liệt của dân tộc ta: Quang Trung đại phá 20 vạn quân Thanh đánh đuổi giặc xâm lược ra khỏi bờ cõi. 2. Kỹ năng: Quan sát các sự kiện được kể trong đoạn trích trên bản đồ; cảm nhận được sức trỗi dậy kì diệu của tinh thần dân tộc, cảm quan hiện thực nhạy bén, cảm hứng yêu nước của tác giả trước những sự kiện lịch sử trọng đại của dân tộc. Liên hệ những nhân vật, sự kiện trong đoạn trích với những văn bản có liên quan. 3. Thái độ: Khơi dậy niềm tự tôn dân tộc, tự hào về người anh hùng dân tộc: Nguyễn Huệ- Quang Trung. II. Chuẩn bị: - Giáo viên: tranh ảnh về hình tượng Quang Trung, tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí. - Học sinh: SGK, chuẩn bị bài. III. Tiến trình bài dạy: 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Vì sao bà cung nhân già- mẹ tác giả- phải cho chặt bỏ những cây quí đẹp trước? - Lo sợ tai vạ đến từ bọn cướp ngày nương bóng chúa ấy. ? Sự việc này nói lên điều gì về chúa Trịnh và chính quyền của ông ta? - Làm cho tính chân thực đáng tin cậy của câu chuyện nhỏ tăng thêm vì nó diễn ra ngay ở nhà người viết. 3. Giới thiệu bài: Với bối cảnh lịch sử đầy biến động ở nước ta trong 3 thập kỉ cuối TK 18-đầu TK 19, khởi đầu là sự sa đọa thối nát của các tập đoàn phong kiến, các ông vua thời Lê-Mạc bất lực, vua Lê Hiển Tông chắp tay rũ áo, phủ chúa Trịnh ăn chơi xa hoa gây nên loạn...cuộc đấu tranh của phong trào Tây Sơn là tất yếu trong lịch sử. Hoạt động của GV và HS - Hướng dẫn học sinh đọc, kể tóm tắt, hiểu chú thích. Giáo viên hướng dẫn cách đọc: Lưu ý đọc cả 2 câu thơ mở đầu hồi; đoạn in chữ nghiêng tóm tắt phần đầu hồi, những lời nói của quần thần, của vua Quang Trung, vua Lê Chiêu Thống... cần đọc với ngữ điệu phù hợp với từng nhân vật; lời kể, tả trận đánh cần đọc với giọng trẩn trương, phấn chấn. - Giáo viên đọc trước một đoạn sau đó. kiến thức I. Đọc, hiểu chú thích. 1. Đọc, kể tóm tắt..

(69) gọi học sinh đọc. ? Hãy tóm tắt đoạn trích. - Gọi học sinh đọc phần tác giả, tác 2. Tác giả: Ngô gia văn phái là phẩm ở phần chú thích. nhóm tác giả thuộc dòng họ Ngô ? Trình bày những hiểu biết của em về Thì, trong đó có 2 tác giả chính: tác giả và tác phẩm? + Ngô Thì Chí (1758- 1788) làm - Học sinh trình bày. quan thời Lê Chiêu Thống. + Ngô Thì Du (1772-1840) làm quan dưới triều đình nhà Nguyễn. - Hướng dẫn học sinh giải nghĩa các từ 3. Tác phẩm: khó theo chú thích, chú ý số 7, 16, 22, - Hoàng Lê nhất thống chí: 26,... + Tác phẩm viết bằng chữ Hán. + Tiểu thuyết lịch sử viết theo lối chương hồi: gồm 17 hồi. 4. Giải thích từ khó: II. Tìm hiểu văn bản. ? Thể chí có đặc điểm gì? Tại sao lại 1. Thể loại: gọi là Hoàng Lê nhất thống chí? - Chí là một thể văn vừa có tính văn ? Hồi thứ 14 phản ánh giai đoạn lịch học vừa có tính lịch sử. sử nào của chế độ phong kiến Việt - Phản ánh giai đoạn lịch sử đầy Nam? biến động của xã hội phong kiến ? Lối văn trần thuật của hồi 14 cho Việt Nam cuối thế kỉ XVIII. thấy phương thức biểu đạt nào của văn - Phương thức tự sự. bản này? 2. Bố cục: 3 đoạn. ? Hồi thứ 14 có 3 sự việc chính. Đó là - Đoạn 1: Từ đầu đến “...hôm ấy những sự việc nào? Hãy tách các đoạn nhằm vào ngày 25 tháng chạp năm văn bản theo mỗi sự việc? Mậu Thân (1788)”: Được tin báo quân Thanh đã chiếm Thăng Long, Bắc Bình Vương Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế và thân chinh cầm quân dẹp giặc. - Đoạn 2: Tiếp đó cho đến “... vua Quang Trung tiến binh đến Thăng Long, rồi kéo vào thành”: Cuộc hành quân thần tốc và chiến thắng lẫy lừng của vua Quang trung. - Đoạn 3. Còn lại: Sự đại bại của quân tướng nhà Thanh và tình trạng thảm hại của vua tôi Lê Chiêu Thống. 3. Phân tích: ? Nghe tin giặc đã đánh chiếm đến tận a. Hình tượng nhân vật Nguyễn Thăng Long. Phản ứng của Bắc Bình Huệ. Vương như thế nào? - Giận lắm, liền họp các tướng sĩ, - Học sinh bộc lộ. không hề nao núng, định thân chinh.

(70) ? Rồi chỉ trong vòng hơn một tháng cầm quân đi ngay. ông đã làm những việc lớn gì? - Trong vòng hơn 1 tháng, Nguyễn Huệ đã: “Tế cáo trời đất” lên ngôi Hoàng đế,“đốc suất đại binh” ra Bắc, gặp gỡ “người cống sĩ ở huyện Sơn La”, tuyển mộ quân lính và mở cuộc duyệt binh lớn ở Nghệ An, phủ dụ tướng sĩ, định kế hoạch hành quân, đánh giặc và kể cả kế hoạch đối phó với nhà Thanh sau khi chiến thắng. ? Qua đây, cho thấy đặc điểm gì trong - Nguyễn Huệ luôn là con người có con người Nguyễn Huệ hành động mạnh mẽ, quyết đoán. IV. Củng cố và hướng dẫn về nhà: 1. Học kĩ phần tác giả, tác phẩm, tóm tắt đoạn trích hồi thứ 14. 2. Tìm đọc tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí ( Bản tiếng Việt); Nắm được diễn biến các sự kiện lịch sự trong đoạn trích. 3. Tiếp tục soạn bài: - Hình tượng người anh hùng Nguyễn Huệ- Quang Trung. - Số phận của tướng lĩnh nhà Thanh và vua tôi Lê Chiêu Thống.. Ngày soạn: 5- 10- 2015 Tiết 23: Văn bản:. HOÀNG LÊ NHẤT THỐNG CHÍ (Hồi 14) (Ngô gia văn phái). I. Mục tiêu cần đạt. Tiếp tục giúp HS: Hiểu giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn trích..

(71) 1. Kiến thức: Nắm được những hiểu biết về phong trào Tây Sơn và người anh hùng dân tộc Quang Trung- Nguyễn Huệ. Một trang sử oanh liệt của dân tộc ta: Quang Trung đại phá 20 vạn quân Thanh đánh đuổi giặc xâm lược ra khỏi bờ cõi. 2. Kỹ năng: Quan sát các sự kiện được kể trong đoạn trích trên bản đồ; cảm nhận được sức trỗi dậy kì diệu của tinh thần dân tộc, cảm quan hiện thực nhạy bén, cảm hứng yêu nước của tác giả trước những sự kiện lịch sử trọng đại của dân tộc. Liên hệ những nhân vật, sự kiện trong đoạn trích với những văn bản có liên quan. 3. Thái độ: Tự hào về người anh hùng, trang sử vàng của dân tộc. II. Chuẩn bị: - Giáo viên: tranh ảnh về hình tượng Quang Trung, lược đồ trận “QT đại phá quân Thanh” lịch sử 7 - Học sinh: SGK, chuẩn bị bài. III. Tiến trình bài dạy: 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Trình bày hiểu biết của em về tác giả Phạm Đình Hổ , tác phẩm “Hoàng Lê nhất thống chí”? 3. Giới thiệu bài: Lịch sử đầy biến động ở nước ta trong khoảng hơn 3 thập kỉ cuối TK XVIII và mấy năm đầu TK XIX, được Ngô gia văn phái miêu tả một cách cụ thể, sinh động. Các tập đoàn phong kiến sa đoạ, thối nát đến cực độ; nổi lên trên cái nền thời đại ấy là vóc dáng những con người thuộc các phe phái đối lập, đặc biệt là hình ảnh sáng ngời của Quang Trung- Nguyễn Huệ, người anh hùng tiêu biểu cho sức mạnh quật cường của cả dân tộc. Hoạt động của GV và HS * Hướng dẫn học sinh phân tích văn bản (tiếp theo) ? Hãy đọc lời chỉ dụ của vua Quang Trung? ? Chỉ dụ có nội dung gì?. ? Nhận xét của em lời chỉ dụ đó?. Nội dung kiến thức 4. Phân tích (tiếp theo). a. Hình tượng nhân vật Nguyễn Huệ. - Lời chỉ dụ: + Khẳng định chủ quyền dân tộc của ta và lên án hành động xâm lăng phi nghĩa trái đạo trời của giặc ( đất nào sao ấy, đều đã phân biệt rõ ràng) + Nêu bật dã tâm của giặc (bụng dạ ắt khác...giết hại nhân dân vơ vét của cải) + Nhắc lại truyền thống chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta từ xa. + Kêu gọi quân lính (đồng tâm hiệp lực) và ra kỉ luật nghiêm... - Lời phủ dụ có thể xem như một bài hịch rất ngắn gọn mà ý tứ thật phong phú, sâu xa, có tác động kích thích lòng yêu nước và truyền thống quật cường của dân tộc. -> Quang Trung có trí tuệ sáng suốt,.

(72) ? Em hiểu gì thêm về con người của ông vua này? ? Không những vậy, ông còn rất sáng suốt nhạy bén trong việc xét đoán và dùng người. Điều này thể hiện qua chi tiết nào? - Học sinh: Quang Trung sáng suốt trong việc phân tích tình hình thời cuộc. - Yêu cầuhọc sinh thảo luận nhóm. ? Có ý kiến cho rằng: Quang Trung có ý chí quyết thắng, có tầm nhìn xa trông rộng và có tài dụng binh như thần. Ý em thế nào? ? Chi tiết nào cho ta biết tài dùng binh của Quang Trung?. ? Hình ảnh của vua Quang Trung trong chiến trận được khắc hoạ như thế nào? Giáo viên: Qua đó, hình ảnh người anh hùng được khắc hoạ khá đậm nét với tính cách quả cảm, mạnh mẽ, trí tuệ sáng suốt, nhạy bén, tài dụng binh như thần; là người tổ chức và là linh hồn của chiến công vĩ đại. ? Theo em nguồn cảm hứng nào chi phối ngòi bút tác giả khi tạo dựng hình ảnh người anh hùng dân tộc này?. Giáo viên gọi học sinh đọc đoạn 3. ? Qua đoạn trích, em hiểu Tôn Sĩ Nghị và đội quân của y như thế nào?. hơn người. - Cách xử trí với các tướng sĩ tại Tam Điệp, khi Sở và Lân “đều mang gươm trên lưng mà chịu tội”. - Ông rất hiểu sở trường, sở đoản của các tướng sĩ, khen chê đều đúng người đúng việc... + Mới khởi binh đánh giặc, chưa dành lại được một tấc đất nào, vậy mà Quang Trung đã nói chắc như đinh đóng cột “phương lược tiến đánh đã có tính sẵn”, lại còn tính sẵn cả kế hoạch ngoại giao sau khi chiến thắng đối với một nước “lớn gấp mười nước mình”, để có thể “dẹp việc binh đao”, “cho ta được yên ổn mà nuôi dưỡng lực lượng”. -> Có ý chí quyết thắng, có tầm nhìn xa trông rộng. + Cuộc hành quân thần tốc: ngày 25 tháng chạp bắt đầu xuất quân ở Phú Xuân (Huế), một tuần lễ sau đã đến Tam Điệp (giáp giới Ninh Bình, Thanh Hoá). Đêm 30 tháng chạp lập tức lên đường, tiến quân ra Thăng Long, mà tất cả đều là đi bộ. Ông hoạch định kế hoạch là mồng 7 tháng giêng sẽ vào ăn Tết tại Thăng Long, trong thực tế vượt mức 2 ngày. Hành quân liên tục mà quân vẫn chỉnh tề, do tài tổ chức của người cầm quân. -> Tài dùng binh như thần - Hình ảnh vua Quang Trung thật lẫm liệt: + Trong trận đánh đồn Ngọc Hồi: trong cảnh “khói toả mù trời, cách gang tấc không thấy gì”, nổi bật hình ảnh nhà vua “cưỡi voi đi đốc thúc”. - Tác giả phản ánh hiện thực theo quan điểm: tôn trọng sự thực lịch sử và ý thức dân tộc. b. Số phận của tướng lĩnh nhà Thanh và vua tôi Lê Chiêu Thống. * Sự thảm bại của quân tướng nhà Thanh. - Tôn Sĩ Nghị kéo quân sang An Nam.

(73) ? Trong số những chi tiết kể về cuộc tháo chạy của tướng lĩnh nhà Thanh, em thấy chi tiết nào là hài hước nhất? Chi tiết nào là bi thảm nhất? - Học sinh chỉ rõ ? Việc Lê Chiêu Thống cầu cứu quân Thanh cho ta thấy điều gì? - Học sinh bộc lộ.. ? Khi thất thế, vua Lê Chiêu thống đã làm gì? Giáo viên: Lê Chiêu Thống khi đã chạy sang Tàu, phải cạo trọc đầu, tết tóc, ăn mặc giống như người Mãn Thanh và cuối cùng gửi nắm xương tàn nơi đất khách quê người. ? Em có nhận xét gì về lối văn trần thuật ở đây? ? Hồi thứ 14 của tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí mang lại cho em những hiểu biết gì về: - Người anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ? - Số phận quân Thanh xâm lược và vua tôi Lê Chiêu Thống?. - Gọi học sinh đọc ghi nhớ.. là nhằm những lợi ích riêng, lại không muốn tốn nhiều xương máu. - Tôn Sĩ Nghị là một tên tướng bất tài, cầm quân mà không biết được tình hình thực hư ra sao, lại còn kiêu căng, tự mãn, chủ quan khinh địch. Dù đã được vua Lê Chiêu Thống báo trước, y vẫn không chút đề phòng, suốt mấy ngày Tết “chỉ chăm chú vào việc yến tiệc vui mừng, không hề lo chi đến việc bất trắc”, cho quân lính mặc sức vui chơi. * Số phận thảm hại của bọn vua tôi phản nước, hại dân. - Lê Chiêu Thống và những bề tôi trung thành của ông ta đã vì lợi ích riêng của dòng họ mà đem vận mệnh của cả dân tộc đặt vào tay kẻ thù xâm lược, “ rước voi về giày mả tổ”, “cõng rắn cắn gà nhà”. Là ông vua bù nhìn, bất tài. - Lê Chiêu Thống vội vã cùng bề tôi thân tín “đưa thái hậu ra ngoài”, chạy bán sống bán chết, cướp cả thuyền dân để qua sông, “luôn mấy ngày không ăn”. - Kể chuyện xen kẽ miêu tả một cách sinh động cụ thể, gây được ấn tượng mạnh. III. Tổng kết: - Hình ảnh người anh hùng được khắc hoạ khá đậm nét, với tính cách quả cảm, mạnh mẽ, trí tuệ sáng suốt, nhạy bén, tài dụng binh như thần; là người tổ chức và là linh hồn của chiến công vĩ đại. - Tướng nhà Thanh bất tài, kiêu căng tự mãn, chủ quan khinh địch; quân lính hèn nhát. - Vua tôi Lê Chiêu Thống khốn đốn, ê chề, nhục nhã. -> Hiện thực lịch sử hào hùng của dân tộc; hình ảnh người anh hùng Nguyễn Huệ trong chiến thắng mùa xuân năm Kỷ Dậu(1789) IV. Luyện tập:.

(74) * Hướng dẫn học sinh luyện tập. ? Ngòi bút của tác giả khi miêu tả hai cuộc tháo chạy (của tướng nhà Thanh và vua tôi Lê Chiêu Thống) có gì khác biệt? Hãy giải thích vì sao có sự khác biệt đó?. - Tất cả đều là tả thực, với những chi tiết cụ thể, nhưng âm hưởng lại rất khác nhau. Đoạn văn trên nhịp điệu nhanh, mạnh hối hả, ngòi bút miêu tả khách quan nhưng vẫn hàm chứa vẻ hả hê, sung sướng của người thắng trận trước sự thảm bại của lũ cướp nước. ở đoạn dưới nhịp điệu có chậm hơn, tác giả dừng lại miêu tả tỉ mỉ những giọt nước mắt tương cảm của người thổ hào, nước mắt tủi hổ của vua tôi lê Chiêu Thống, cuộc tiếp đãi thịnh tình có âm hưởng ngậm ngùi chua xót.. ? Viết 1 đoạn văn ngắn miêu tả lại chiến công thần tốc đại phá quân Thanh của Quang Trung từ tối 30 Tết ngày 5/1/1789. IV. Củng cố và hướng dẫn về nhà: 1. Nắm vững nội dung bài học. 2. Bài tập: Cảm nhận của em về hình tượng nhân vật người anh hùng áo vải Nguyễn Huệ- Quang Trung? 3. Soạn bài: Sự phát triển của từ vựng. Ngày soạn:5-10-2015 Tiết 24. SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh nắm được một trong những cách quan trọng để phát triển của từ vựng tiếng Việt là biến đổi và phát triển nghĩa của từ trên cơ sở nghĩa gốc. 1. Kiến thức: Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ; Hai phương thức phát triển nghĩa của từ ngữ..

(75) 2. Kỹ năng:Nhận biết ý nghĩa của từ ngữ trong các cụm từ và trong vb;Phân biệt các phương thức tạo nghĩa mới của từ ngữ với các phép tu từ ẩn dụ,hoán dụ. 3. Thái độ: Giáo dục học sinh ý thức dùng từ cho đúng nghĩa. * Tích hợp môi trường: Sự biến đổi nghĩa của từ ngữ liên quan đến môi trường II. Chuẩn bị: - Giáo viên: chép bài thơ: “Cảm tác vào nhà ngục Quảng Đông” Lớp 8 - Học sinh: : Học lại kiến thức về ẩn dụ, hoán dụ; Từ điển TV. III. Tiến trình bài dạy: 1. ổn định 2. Kiểm tra bài cũ: ?Thế nào là ẩn dụ? hoán dụ tu từ? Lấy ví dụ minh họa? (Là hiện tượng gọi tên sự vật,hiện tượng này bằng tên sv,ht khác có nét tương đồng hoặc tương cận nhằm tăng sức gợi hình,gợi cảm cho sự diễn đạt ->là biện pháp tu từ làm xuất hiện nghĩa lâm thời của từ ngữ -chỉ hiểu trong văn cảnh VD: - Thuyền về có nhớ bến chăng... - Một tay súng cừ ...) 3. Giới thiệu bài: Hầu hết các từ ngữ khi mới hình thành chỉ có một nghĩa. Qua quá trình phát triển vạn vật sinh sôi nên từ một từ có thể biểu hiện nhiều hiện tượng sự việc khác nhau. Khi nghĩa mới hình thành mà nghĩa cũ không mất đi thì kết cấu nghĩa của từ ngữ trở nên phong phú hơn phức tạp hơn ->vậy sự phát triển nghĩa của từ có những cách nào. Hoạt động của GV và HS. Nội dung kiến thức I. Sự biến đổi và phát triển nghĩa của - Yêu cầu học sinh đọc bài Vào nhà từ ngữ. ngục Quảng Đông cảm tác của Phan Bội Châu. ? Văn bản có câu “ Bủa tay ôm chặt - “Kinh tế” trong bài thơ là hình thức bồ kinh tế”. Cho biết từ kinh tế trong nói tắt của kinh bang tế thế, có nghĩa là bài thơ này có nghĩa gì? trị nước cứu đời. Còn cách nói khác là Kinh thế tế dân nghĩa là trị đời cứu dân. - Cả câu thơ ý nói tác giả ôm ấp hoài bão trông coi việc nước, cứu giúp người ? Ngày nay, chúng ta có hiểu từ này đời. theo nghĩa của cụ Phan Bội Châu đã - Ngày nay không còn dùng theo nghĩa dùng hay không? như vậy mà theo nghĩa: toàn bộ hoạt động của con người trong lao động sản xuất, trao đổi phân phối và sử dụng của cải vật chất làm ra. - Nghĩa của từ không phải bất biến. Nó ? Qua đó em rút ra nhân xét gì về có thể thay đổi theo thời gian. Có những nghĩa của từ? nghĩa cũ bị mất đi và có những nghĩa - Yêu cầu học sinh đọc kĩ các câu thơ mới được hình thành..

(76) trong mục 1,2 (SGK) chú ý các từ in đậm. ? Xác định nghĩa của từ xuân và tay? Cho biết nghĩa nào là nghĩa gốc, nghĩa nào là nghĩa chuyển? - Học sinh xác định.. ? Trường hợp có nghĩa chuyển thì nghĩa đó được hình thành theo phương thức chuyển nghĩa nào?. * Tích hợp: Lấy ví dụ các từ ngữ liên quan đến môi trường - Cho học sinh hệ thống hoá kiến thức. - Gọi học sinh đọc phần ghi nhớ. ? Từ vựng của ngôn ngữ có phát triển không. Biểu hiện nào cho thấy điều đó? ? Có mấy phương thức chủ yếu để phát triển nghĩa của từ vựng? * Hướng dẫn học sinh luyện tập. - Yêu cầu học sinh: + Xác định yêu cầu bài tập. + Phương án giải quyết.. - Yêu cầu học sinh tìm hiểu yêu cầu của đề và hướng giải quyết.. - Xuân1: mùa chuyển tiếp từ Đông sang Hạ, thời tiết ấm dần lên, thường được coi là mở đầu của năm (nghĩa gốc) - Xuân 2: thuộc về tuổi trẻ (nghĩa chuyển) - Tay 1: bộ phận phía trên của cơ thể, từ vai đến các ngón tay, dùng để cầm, nắm (nghĩa gốc) - Tay 2: người chuyên hoạt động hay giỏi về một môn, một nghề nào đó (nghĩa chuyển) - Xuân: chuyển nghĩa theo phương thức ẩn dụ. - Tay: chuyển nghĩa theo phương thức hoán dụ (lấy tên một bộ phận để chỉ toàn thể) - Học sinh nêu ví dụ * Ghi nhớ: - Cùng với sự phát triển của xã hội, từ vựng ngôn ngữ không ngừng phát triển. Một trong những cách phát triển từ vựng tiếng Việt là phát triển nghĩa của từ ngữ trên cơ sở nghĩa gốc của chúng. - Có 2 phương thức chủ yếu phát triển nghĩa của từ ngữ: phương thức ẩn dụ và phương thức hoán dụ. II. Luyện tập: Bài tập 1: a.Từ chân được dùng với nghĩa gốc. b.Từ chân được dùng với nghĩa chuyển theo phương thức hoán dụ. c.Từ chân dùng với nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ. d. ...Nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ. Bài tập 2: - Trong những cách dùng trên (trà atisô, trà hà thủ ô, trà sâm...) từ trà được dùng với nghĩa chuyển. - Trong cách dùng này trà là sản phẩm của thực vật, được chế biến theo dạng khô, dùng để pha nước uống: chuyển theo phương thức ẩn dụ. Bài tập 3..

(77) - Trong những cách dùng: đồng hồ điện, đồng hồ nước...được dùng với nghĩa - Yêu cầu học sinh đọc đề bài. chuyển theo phương thức ẩn dụ, chỉ những dụng cụ dùng để đo có bề ngoài giống đồng hồ. - Chuyển theo phương thức ẩn dụ. Bài tập 4. a. Hội chứng: + Nghĩa gốc: tập hợp nhiều triệu chứng ? Tìm ví dụ để chứng minh rằng các cùng xuất hiện của bệnh. VD: Hội từ: hội chứng, ngân hàng, sốt,vua là chứng viêm đường hô hấp cấp rất phức từ nhiều nghĩa? tạp. + Nghĩa chuyển: là tập hợp nhiều hiện tượng, sự kiện biểu hiện một tình trạng, một vấn đề xã hội cùng xuất hiện nhiều nơi. VD: Lạm phát, thất nghiệp là hội chứng của tình trạng suy thoái kinh tế. b. Ngân hàng: + Nghĩa gốc: tổ chức kinh tế hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh và quản lí các ?Học sinh lấy ví dụ nghiệp vụ tiền tệ, tín dụng. VD: Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam... + Nghĩa chuyển: kho lưu trữ các thành phần, bộ phận của cơ thể để sử dụng khi cần như ngân hàng máu, ngân hàng gen...hay tập hợp các dữ liệu liên quan về một lĩnh vực được tổ chức để tra cứu sử dụng. Như ngân hàng dữ liệu, ngân hàng đề thi. - Trong trường hợp này, nghĩa tiền bạc trong nghĩa gốc bị mất đi chỉ còn nét nghĩa tập hợp, lưu trữ, bảo quản. ?Học sinh lấy ví dụ c. Sốt: + Tăng nhiệt độ cơ thể lên quá mức bình thường do bị bệnh. VD: Anh ấy bị sốt đến 40 độ. + ở trạng thái tăng đột ngột về nhu cầu khiến hàng trở nên khan hiếm, giá tăng nhanh. VD: Cơn sốt đất, cơn sốt hàng điện tử... d. Vua:+ Là người đứng đầu nhà nước ?Học sinh lấy ví dụ quân chủ. VD: Năm 1010 vua Lí Thái Tổ dời đô về Thăng Long. + Người được coi là nhất trong một lĩnh.

(78) vực nhất định thường là sản xuất, kinh doanh, thể thao, nghệ thuật. VD: Vua dầu hoả, vua ô tô, vua bóng đá... Còn nữ thường dùng là nữ hoàng. VD: Nữ hoàng sắc đẹp. Bài tập 5: - Mặt trời 2: ẩn dụ. Bác Hồ là mặt trời-> cảm nhận về sự tương đồng. - Đây không phải là hiện tượng phát triển nghĩa của từ vì sự chuyển nghĩa của từ mặt trời trong câu thơ chỉ có tính chất lâm thời, nó không làm cho từ có thêm nghĩa mới và không được đem vào giải thích trong từ điển. IV. Củng cố và hướng dẫn về nhà: 1. Nắm vững nội dung bài học. 2. Tìm 20 từ có nghĩa chuyển(Từ điển Tiếng Việt) 3. Tìm hiểu bài: Sự phát triển của từ vựng (tiếp theo) - Có những cách phát triển nào về nghĩa và số lượng?. Ngày soạn: 6- 10- 2015 Tiết 25. SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG (tiếp theo) I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh nắm được thêm hai cách quan trọng để phát triển của từ vựng tiếng Việt. 1. Kiến thức: Hai cách phát triển: Tạo thêm từ ngữ mới và mượn từ ngữ của tiếng nước ngoài. 2. Kỹ năng: Rèn kĩ năng sử dụng và tạo thêm từ mới; nhận biết từ ngữ mới được tạo ra và những từ mượn tiếng nước ngoài; sử dụng từ mượn tiếng nước ngoài phù hợp..

(79) 3. Thái độ: - Giáo dục ọc sinhh ý thức giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt. II. Chuẩn bị: - Giáo viên: Bảng phụ - Học sinh: Học lại bài cũ theo yêu cầu ở sgk; Từ điển Hán Việt III. Tiến trình bài dạy: 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Từ vựng Tiếng Việt có sự biến đổi và phát triển không? Cho ví dụ? ? Nêu phương thức phát triển nghĩa của từ? Cho ví dụ? 3. Giới thiệu bài: Từ vựng của ngôn ngữ luôn luôn phát triển không ngừng. Từ vựng tiếng Việt không những phát triển nghĩa của từ trên cơ sở nghĩa gốc của chúng mà nó còn phát triển về lượng. Hoạt động của GV và HS * Hướng dẫn học sinh tìm hiểu việc tạo từ ngữ mới. ? Những từ nào mới được cấu tạo trên cơ sở các từ sau: Điện thoại, kinh tế, di động, sở hữu, tri thức, đặc khu, trí tuệ. Giải thích nghĩa của từ mới cấu tạo?. Nội dung kiến thức I. Tạo từ ngữ mới. - Ví dụ 1: + Điện thoại di động: Điện thoại vô tuyến nhỏ mang theo người, được sử dụng trong một vùng phủ sóng của cơ sở cho thuê bao. + Kinh tế tri thức: nền kinh tế chủ yếu dựa vào việc sản xuất, lưu thông phân phối các sản phẩm có hàm lượng tri thức cao. + Đặc khu kinh tế: khu vực dành riêng để thu hút vốn và công nghệ nước ngoài với những chính sách ưu đãi. + Sở hữu trí tuệ: quyền sở hữu tối đa sản phẩm do hoạt động trí tuệ mang lại, được pháp luật bảo hộ như quyền tác giả, quyền đối với sáng chế, giải pháp ? Hãy tìm từ ngữ mới xuất hiện cấu hữu ích, kiểu dáng công nghệ... tạo theo mô hình: X+ tặc ( không - Ví dụ 2: X+ tặc ( X là từ đơn). tặc...) + Không tặc: những kẻ chuyên ăn cướp trên máy bay. + Lâm tặc: Kẻ cướp tài nguyên rừng. + Tin tặc: kẻ dùng kỉ thuật thâm nhập trái phép vào dữ liệu trên máy tính của ngời khác để khai thác hoặc phá hoại. + Hải tặc: Những kẻ chuyên cướp trên tàu biển. + Gia tặc: Kẻ cắp trong nhà. + Gian tặc: Những kẻ gian manh, trộm.

(80) ? Như vậy, bằng cách nào để có thể phát triển từ vựng? - Học sinh khái quát. * Hướng dẫn học sinh tìm hiểu mượn từ ngữ của tiếng nước ngoài. - Giáo viên treo bảng phụ và yêu cầu học sinh đọc ? Xác định các từ Hán Việt trong 2 đoạn trích a,b?. ? Tiếng Việt dùng những từ nào để chỉ những khái niệm này? Những từ này có nguồn gốc từ đâu? - Giáo viên yêu cầu học sinh đọc ghi nhớ. * Hướng dẫn học sinh luyện tập. ? Tìm 2 mô hình có khả năng tạo ra những từ ngữ mới kiểu: X+ tặc. - Học sinh tìm.. ? Tìm 5 từ ngữ mới được dùng phổ biến gần đây và giải thích nghĩa của những từ đó?. cắp. * Ghi nhớ: - Tạo từ mới để làm cho vốn từ ngữ tăng lên cũng là một cách để phát triển từ vựng tiếng Việt. II. Mượn từ ngữ của tiếng nước ngoài. - Ví dụ 1: a, Thanh minh, tiết, lễ, tảo mộ, hội, đạp thanh, yến anh, bộ hành, xuân, tài tử, giai nhân. b, Bạc mệnh, duyên, phận, thần, linh, chứng giám, thiếp, đoan trang, tiết, trinh bạch, ngọc (không kể tên riêng) - Ví dụ 2: + AIDS: ết. + Ma két ting (tiếng Anh: Marketing) -> là những từ mượn của tiếng nước ngoài (Anh) * Ghi nhớ: (SGK) III. Luyên tập: Bài tập 1: - X+ trường: Chiến trường, công trường, nông trường, ngư trường, thương trường, môi trường... - X+ hoá: Ô-xy hoá, lão hoá, cơ giới hoá, điện khí hoá, công nghiệp hoá, thương mại hoá... - X+ điện tử: Thư điện tử, thương mại điện tử, giáo dục điện tử... Bài tập 2: - Bàn tay vàng: Bàn tay tài giỏi, khéo léo hiếm có trong việc thực hiện một thao tác lao động hoặc kỉ thuật nhất định. - Cầu truyền hình: hình thức truyền hình tại chỗ cuộc giao lưu, đối thoại trực tiếp với nhau qua hệ thống camêra giữa các địa điểm cách xa nhau. - Cơm bụi: Cơm giá rẻ, thường bán trong hàng quán nhỏ, tạm bợ. - Công nghệ cao: Công nghệ dựa trên cơ sở khoa học kỉ thuật hiện đại, có độ chính xác và có hiệu quả kinh tế cao. - Công viên nước: Công viên trong đó.

(81) ? Từ nào là mượn của tiếng Hán? Từ nào là mượn của tiếng nước ngoài khác?. chủ yếu là những trò chơi dưới nước như trượt nước, bơi thuyền, tắm biển nhân tạo... Bài tập 3: - Từ mượn của tiếng Hán: mãng xà, biên phòng, tham ô, tô thuế, phê bình, phê phán, ca sĩ, nô lệ. - Từ mượn của ngôn ngữ Châu Âu: xà phòng, ô tô, rađiô, ô-xy, cà phê, ca nô. Bài tập 4. - Những cách phát triển của từ vựng: + Phát triển nghĩa của từ ngữ. + Phát triển số lượng từ ngữ: tạo từ mới và mượn từ ngữ của tiếng nước ngoài.. ? Nêu vắt tắt những cách phát triển từ vựng và thảo luận vấn đề: Từ vựng của một ngôn ngữ có thể không thay đổi được không? Giáo viên: Cần khẳng định ngay: từ Ví dụ: Khi đời sống của người Việt vựng của một ngôn ngữ không thể Nam xuất hiện loại phương tiện đi lại không thay đổi. Thế giới tự nhiên có 2 bánh, chạy bằng động cơ thì tiếng xung quanh ta luôn vận động và phát Việt phải có từ ngữ để biểu thị: xe gắn triển. Nhận thức của con người cũng máy. vận động và phát triển theo. Nếu từ vựng của một ngôn ngữ không thay đổi thì ngôn ngữ đó không thể đáp ứng được nhu cầu giao tiếp và nhận thức của người bản ngữ. IV. Củng cố và hướng dẫn học bài ở nhà: 1. Nắm vững nội dung bài 2. Hoàn thành các bài tập vào vở 3. Soạn bài: Truyện Kiều của Nguyễn Du. Nêu những nét chủ yếu về cuộc đời, con người và sự nghiệp văn học của Nguyễn Du; Nắm được cốt truyện, giá trị cơ bản của Truyện Kiều. Ngày soạn: 11-10-2015 Tiết 26: TRUYỆN KIỀU CỦA NGUYỄN DU I. Mục tiêu cần đạt: Giúp HS bước đầu làm quen với thể loại truyện thơ Nôm trong văn học trung đại; hiểu và lí giải được vị trí của tác phẩm Truyện Kiều và đóng góp của Nguyễn Du cho kho tàng văn học dân tộc. 1. Kiến thức: - Nắm được cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Du; 2. Kỹ năng: - Đọc- hiểu một tác phẩm truyện thơ Nôm trong văn học trung đại..

(82) - Nhận ra được những đặc điểm nổi bật về cuộc đời và sáng tác của một tác giả văn học trung đại. 3. Thái độ: Vinh dự và tự hào về tác giả của quê hương mình. II. Chuẩn bị: 1. Giáo viên : Tập tranh về Truyện Kiều và tác giả Nguyễn Du; các bài giới thiệu về thân thế, sự nghiệp của Nguyễn Du. 2. Học sinh : Đọc kĩ và tóm tắt tác phẩm Truyện Kiều. III. Tiến trình bài dạy: 1. Ổn định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: ? Nêu cảm nhận của em về người anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ qua hồi thứ 14 của tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí? 3. Bài mới: Giới thiệu bài: Có một nhà thơ mà người VN ta không ai là không yêu mến kính phục,có truyện thơ mà hơn 200 năm qua người Việt Nam ai cũng thuộc lòng vài câu hay cả đoạn. Con người ấy, tác phẩm ấy đã trở thành niềm tự hào của dân tộc Việt Nam; đúng như Tố Hữu đã từng ca ngợi: Tiếng thơ ai động đất trời Nghe như non nước vọng lời ngàn thu Nghìn năm sau nhớ Nguyễn Du Tiếng thương như tiếng mẹ ru những ngày Đó chính là đại thi hào Nguyễn Du cùng tác phẩm Truyện Kiều của ông. Hoạt động của GV và HS ? Em hãy nêu những hiêủ biết của mình về tác giả Nguyễn Du? - Giáo viên treo tranh minh hoạ: tượng, nhà lưu niệm và mộ Nguyễn Du ở Nghi Xuân. ? Nguyễn Du sinh trưởng trong gia đình như thế nào? - Giáo viên bổ sung thông tin về tiếng tăm của dòng họ Nguyễn Tiên Điền Bao giờ Ngàn Hống hết cây Sông La hết nước họ này hết quan. Giáo viên: Sinh ra trong gia đình đại quý tộc có truyền thống văn học, Nguyễn Du đã được chuẩn bị để trở thành một nho sinh bậc nhất nhưng những biến động của thời cuộc và gia đình đã khiến cuộc đời ông chuyểnhướng. Cuộc sống êm đềm trướng rũ màn che của ông không dài không được bao lâu: 9 tuổi mồ côi cha, 12 tuổi mồ côi mẹ.. Nội dung kiến thức I. Tác giả Nguyễn Du: (1765 - 1820). - Tên chữ là Tố Như, hiệu là Thanh Hiên, quê ở làng Tiên Điền - Nghi Xuân - Hà Tĩnh. 1. Gia đình: - Đại quý tộc, có nhiều người đỗ đạt và làm quan, có truyền thống về văn học. - Cha là Nguyễn Nghiễm, đỗ tiến sỹ và làm quan tể tướng. - Mẹ là Trần Thị Tần, một người con gái đẹp của xứ Kinh Bắc. - Có nhiều anh em học giỏi, đỗ đạt và làm quan trong đó có Nguyễn Khản.. 2. Thời đại: - Chịu tác động sâu sắc trước những biến động dữ dội của lịch sử: + Chế độ phong kiến khủng hoảng trầm.

(83) ? Cuộc đời Nguyễn Du gắn bó với những biến cố lịch sử nào? ( Giáo viên tích hợp với lịch sử xã hội trong văn bản Hoàng Lê nhất thống chí) ?. Thời đại đó đã có tác động như thế nào đến Nguyễn Du?. - Giáo viên giới thiệu cụ thể các mốc thời gian quan trọng.. ? Nhận xét của em về cuộc đời Nguyễn Du qua các mốc thời gian trên?. trọng. + Phong trào nông dân khởi nghĩa diễn ra mạnh mẽ. - Thời đại với những thay đổi kinh thiên động địa âý đã tác động mạnh mẽ tới tình cảm, nhận thức của Nguyễn Du, giúp ông hướng ngoì bút của mình vào hiện thực: Trải qua một cuộc bể dâu Những đỉu trông thấy mà đau đớn lòng. 3.Cuộc đời : - Mất cha khi 9 tuổi, mất mẹ lúc 12 tuổi, ở với anh trai, sống và học tập ở Thăng Long, tuy học giỏi nhưng đi thi chỉ đỗ tam trường. - Lưu lạc trên đất Bắc (1786 – 1796). - ở ẩn tại quê nội Hà Tĩnh (1796 – 1802) - Ra làm quan bất đắc dĩ dưới triêù Nguyễn (1802) - Được cử làm chánh sứ sang Trung Quốc (1813 – 1814) - Được cử làm chánh sứ sang Trung Quốc lần thứ 2 nhưng chưa kịp đi thì bị bệnh mất tại Huế (1820). -> Cuộc đời thăng trầm, chịu nhiều nối đau, sự vất vả, phải sống lưu lạc nhiều nơi nên ông được chứng kiến nhiều cảnh đời khác nhau. 4. Con người : - Là người có kiến thức sâu rộng, có vốn sống phong phú; am hiểu văn hoá dân tộc và văn chương Trung Quốc ( trong truyện Kiều tác giả sử dụng 3225 điển tích, điển cố) + Là một con người có trái tim giàu lòng yêu thương. Chính ông đã từng viết “Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài” (Nguyễn Du đã từng khóc thương trước mộ người con gái tài hoa bạc mệnh, từng đau đớn trước số phận của bốn mẹ con người ăn mày nơi xứ người khi đi sứ ở TQ) + Nguyễn Du là một thiên tài văn học.. ? Nguyễn Du được đánh giá là người như thế nào? (GV đọc lời đánh giá của Mộng Liên Đường). - GV chốt nội dung: Nguyễn Du là người có tư chất thông minh, học rộng, hiểu sâu. Do những biến động của xã hội phải sống lưu lạc nhiêù nơi nên có điều kiện tiếp xúc với nhiều con người, nhiều cảnh đời và số phận khác nhau. Ông học được nhiều vốn tri thức văn hoá trong quần chúng nhân dân. Hai nguồn văn học dân gian và bác học cùng cuộc sống từng trải và trái tim giàu lòng nhân ái đã ảnh hưởng lớn 5. Sự nghiệp văn học:.

(84) đến sự nghiệp văn học của Nguyễn Du. a. Chữ Nôm: ? Kể tên các tác phẩm của Nguyễn Du - Truyện Kiều mà em biết? - Văn chiêu hồn. - Giáo viên giới thiệu các tác phẩm viết - Thác lời trai phường nón... bằng chữ Hán và các tác phẩm viết bằng b. Chữ Hán: gồm 243 bài chữ Nôm. - Thanh hiên thi tập. - Giáo viên khái quát lại cuộc đời và sự - Nam trung tạp ngâm. nghiệp thơ văn của Nguyễn Du để kết - Bắc hành tạp lục. thúc tiết 1. IV. Củng cố và hướng dẫn học ở nhà: - Nắm kiến thức đã học. - Tìm đọc các đánh giá, nhận định về tác giả Nguyễn Du và Truyện Kiều - Tìm đọc Truyện Kiều và tóm tắt. - Tìm hiểu giá trị nội dung và nghệ thuật cả Truyện Kiều.. Ngày soạn: 11-10-2015 Tiết 27: TRUYỆN KIỀU CỦA NGUYỄN DU (Tiếp) I. Mục tiêu cần đạt: Tiếp tục giúp HS làm quen với thể loại truyện thơ Nôm trong văn học trung đại; hiểu và lí giải được vị trí của tác phẩm Truyện Kiều trong kho tàng văn học dân tộc. 1. Kiến thức: - Nắm được nhân vật, sự kiện, cốt truyện của Truyện Kiều; thể thơ lục bát truyền thống của dân tộc trong một tác phẩm văn học trung đại; - Những giá trị nội dung và nghệ thuật chủ yếu của tác phẩm. 2. Kỹ năng: - Đọc - hiểu một tác phẩm truyện thơ Nôm trong văn học trung đại. - Nhận ra được những đặc điểm nổi bật về sáng tác của một tác giả văn học trung đại. 3. Thái độ: Vinh dự và tự hào về tác giả của quê hương mình. B. Chuẩn bị: - Giáo viên : Các tài liệu liên quan. - Học sinh : Tóm tắt và tìm hiểu giá trị của tác phẩm Truyện Kiều..

(85) C. Tiến trình bài dạy: 1. ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: ? Giới thiệu về tác giả Nguyễn Du? 3. Bài mới: Hoạt động của GV và HS Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu tác phẩm Truyện Kiều. Giáo viên : Truyện Kiều là kiệt tác số một của Nguyễn Du, đến nay chưa xác định chính xác thời điểm sáng tác, chưa tìm thấy bản thảo chính.Có ý kiến cho rằng Nguyễn Du viết trước khi đi sứ trung Quốc (1813) có ý kiến cho là sau khi đi sứ, sáng tác thời Nguyễn Du làm quan ở Quảng Bình. Bản in cổ nhất là bản từ thời Tự Đức (1875). Truyện Kiều được in lại nhiêù lần, được phiên âm quốc ngữ, dịch ra tiếng Pháp. ? Nguyễn Du có hoàn toàn sáng tác ra Truyện Kiều không? Ông dựa vào tác phẩm nào? Của ai? ở đâu? ? Vậy tác phẩm Truyện Kiều có phải là tác phẩm dịch hay không?. - Gọi học sinh đọc (SGK). ? Dựa vào nội dung tóm tắt Truyện Kiều, lần lượt kể lại Truyện Kiều. ? Nêu giá trị nội dung của tác phẩm?. ? Giá trị nhân đạo thể hiện như thế nào. Nội dung kiến thức II. Truyện Kiều. - Có tên gọi là Đoạn trường tân thanh ( tiếng kêu mới về nỗi đau đứt ruột ). - Là một truyện thơ viết bằng chữ Nôm theo thể thơ lục bát. - Nguyễn Du có dựa theo cốt truyện của tiểu thuyết chương hồi “ Kim Vân Kiều truyện” của Thanh Tâm Tài Nhân- một nhà văn Trung Quốc sống ở đời nhà Thanh. - Truyện Kiều không phải là tác phẩm dịch mà là sáng tạo của Nguyễn Du. Bằng thiên tài nghệ thuật và tấm lòng nhân đạo sâu sắc, nhà thơ Việt Nam đã thay máu đổi hồn, làm cho một tác phẩm trung bình trở thành một kiệt tác vĩ đại. 1. Tóm tắt tác phẩm: a. Gặp gỡ và đính ước. b. Gia biến và lưu lạc. c. Đoàn tụ. 2. Giá trị nội dung: * Giá trị hiện thực. - Phản ánh sâu sắc hiện thực xã hội đương thời với bộ mặt tàn bạo của tầng lớp thống trị. - Số phận những con người bị áp bức đau khổ, đặc biệt là số phận bi kịch của người phụ nữ... * Giá trị nhân đạo:.

(86) trong Truyện Kiều?. ? Nêu những giá trị nghệ thuật của Truyện Kiều?. - Gọi học sinh đọc phần ghi nhớ (SGK). - Niềm thương cảm sâu sắc trước những đau khổ của con người. - Lên án tố cáo những thế lực tàn bạo. - Trân trọng đề cao con người từ vẻ đẹp hình thức, phẩm chất đến những ước mơ, những khát vọng chân chính... 3. Giá trị nghệ thuật: Là kết tinh thành tựu nghệ thuật văn học dân tộc trên hai phương diện: - Ngôn ngữ: đạt tới đỉnh cao ngôn ngữ nghệ thuật kể cả chức năng biểu đạt (phản ánh) biểu cảm ( cảm xúc) mà còn mang chức năng thẩm mĩ ( vẻ đẹp của nghệ thuật ngôn từ)-> TiếngViệt trong Truyện Kiều hết sức giàu và đẹp. - Thể loại: + Thơ lục bát đạt tới sự điêu luyện nhuần nhuyễn + Nghệ thuật tự sự, miêu tả cảnh thiên nhiên, tả cảnh ngụ tình, tả hành động nhân vật, đặc biệt là miêu tả diễn tả tâm lý nhân vật. III. Tổng kết: - Nguyễn Du là thiên tài văn học, danh nhân văn hoá, nhà nhân đạo chủ nghĩa, có đóng góp lớn đối với sự phát triển của văn học Việt Nam. - Truyện Kiều là kiệt tác văn học, kết tinh giá trị hiện thực, giàu giá trị nhân đạo và là thành tựu nghệ thuật tiêu biểu của văn học dân tộc.. IV. Củng cố và hướng dẫn về nhà: 1. Nắm vững nội dung bài học: tác phẩm, tác giả, tóm tắt, giá trị của tác phẩm. 2. Soạn bài: Chị em Thuý Kiều. - Vẻ đẹp của chị em Thuý Vân- Thuý Kiều. - Vẻ đẹp riêng của Thuý Vân- Thuý kiều. - Học thuộc lòng đoạn trích..

(87) Ngày soạn: 12-10-2015 Tiết 28.. Văn bản: CHỊ EM THÚY KIỀU (Trích Truyện Kiều- Nguyễn Du). I. Mục tiêu cần đạt. Giúp học sinh thấy được tài năng tấm lòng của đại thi hào dân tộc Nguyễn Du qua một đoạn trích trong tác phẩm. 1. Kiến thức: Bút pháp nghệ thuật tượng trưng ước lệ của tác giả trong miêu tả nhân vật; Cảm hứng nhân đạo của ND: Ngợị ca vẻ đẹp, tài năng của con người qua đoạn trích cụ thể. 2. Kĩ năng: Đọc-hiểu một vb truyện thơ Nôm thời kì trung đại; theo dõi diễn biến sự việc trong TP; Có ý thức liên hệ với văn bản liên quan để tìm hiểu nhân vật; phân tích được một số chi tiết NT tiêu biểu sử dụng bút pháp nghệ thuật ước lệ mà vẫn gợi tả được vẻ đẹp và tính cách riêng của chị em Thuý Kiều. 3. Thái độ: Giáo dục học sinh biết yêu quí, trân trọng cái đẹp. II. Chuẩn bị: - Giáo viên: Tranh chị em Thuý Kiều; soạn bài chi tiết, lên kế hoạch các hđ - Học sinh: Đọc diễn cảm ở nhà; Soạn kĩ bài III. Tiến trình bài dạy: 1. Ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Nêu ngắn gọn giá trị nội dung và nghệ thuật của Truyện Kiều? 3. Bài mới: * Giới thiệu bài:.

(88) NguyÔn Du lµ mét bËc thÇy vÒ nghÖ thuËt miªu t¶ ch©n dung nh©n vËt. Trong Truyện Kiều Nguyễn Du đã miêu tả nhiều bức chân dung nhân vật rất đặc sắc. Hai chân dung đầu tiên mà ngời đọc đợc chiêm ngỡng chính là chân dung hai ngời con g¸i hä V¬ng: Thuý KiÒu vµ Thuý V©n. Hoạt động của GV và HS. kiÕn thøc I. Đọc – Hiểu chú thích: 1. Đọc.. -Tổ chức cho học sinh đọc. - Giọng đọc vui tươi trân trọng - Giáo viên đọc mẫu sau đó goi học sinh 2. Vị trí đoạn trích. đọc. - Nằm ở phần đầu của tác phẩm: Gặp gỡ ? Hãy cho biết vị trí của đoạn trích? và đính ước - Chú ý các chú thích 2, 5, 6, 12 3. Tõ khã: - Học sinh. Có thể chia làm 4 phần. II. Tìm hiÓu v¨n b¶n. 1. KÕt cÊu ®o¹n trÝch: - Bèn c©u ®Çu: Giíi thiÖu kh¸i qu¸t 2 chÞ em Thuý KiÒu. - Bốn câu thơ tiếp: Vẻ đẹp của Thuý Vân. Giỏo viờn: Trong kết cấu này ta thấy - Mời hai câu tiếp: Vẻ đẹp của Thuý Thuý KiÒu lµ chÞ nhng t¸c gi¶ NguyÔn KiÒu. Du l¹i t¶ V©n tríc, ph¶i ch¨ng ®©y lµ - Bèn c©u cuèi: NhËn xÐt chung vÒ cuéc sèng cña hai chÞ em dông ý cña nhµ v¨n. Giỏo viờn gọi học sinh đọc 4 câu đầu và 3. Phân tích. ghi b¶ng. a. Giíi thiÖu kh¸i qu¸t hai chÞ em Thuý ? Hai chị em Thuý Kiều đợc giới thiệu Kiều. - ¶ tè nga qua nh÷ng chi tiÕt nµo? cèt c¸ch ? NhËn xÐt cña em vÒ nghÖ thuËt dïng - mai tuyÕt tinh thÇn từ đợc sử dụng ở đây? - Sù kÕt hîp gi÷a tõ thuÇn ViÖt vµ H¸n ViÖt -> Mét nÐt næi bËt trong nghÖ thuËt sö dông ng«n tõ cña ND lµ kÕt hîp gi÷a ng«n ng÷ b×nh d©n víi ng«n ng÷ b¸c häc lêi giíi thiÖu võa tù nhiªn võa trang ? Em hiÓu nh thÕ nµo vÒ c¸c h×nh ¶nh “ -> tè nga”,“mai cèt c¸ch, tuyÕt tinh thÇn”? träng. - Tè nga-> vÇng tr¨ng-> chØ ngêi con g¸i đẹp. - Mai cèt c¸ch: Cèt c¸ch m¶nh dÎ cña c©y mai-> vÎ duyªn d¸ng, thanh tao cña con ? Vậy, tác giả ND đã sử dụng bút pháp ngời - tuyÕt tinh thÇn: Tinh thÇn trong tr¾ng nghÖ thuËt g×? tuyÕt. ? Qua những lời giới thiệu đó em biết gì của > NghÖ thuËt uíc lÖ. vÒ hai chÞ em Thuý KiÒu? - Là 2 chị em gái đầu lòng của gia đình Giỏo viờn: Sau những lời thơ giới thiệu Vơng viên ngoại. Cả hai đều đẹp: duyên khái quát, nhà thơ Nguyễn Du đa ta đến dáng, thanh cao, trong trắng. Mỗi ngời có chiêm ngỡng bức chân dung của từng nét đẹp riêng, nhng cả hai đều hoàn hảo. ngêi. Tríc hÕt lµ bøc ch©n dung cña Thuý V©n. b. Vẻ đẹp của Thuý Vân. - Giỏo viờn gọi học sinh đọc 4 câu thơ - Trang trọng. -> Vẻ đẹp cao sang, quí phái. tiÕp. ? Vẻ đẹp của Thuý Vân đợc khái quát qua tõ ng÷ nµo? Tõ “trang trọng” gîi lªn - Khu«n tr¨ng - NÐt ngµi vẻ đẹp nào của nàng? - Hoa cêi, ngäc thèt.

(89) ? Vẻ đẹp của Thuý Vân còn đợc phác -Mây thua, tuyết nhờng häa b»ng nh÷ng nÐt vÏ nµo n÷a? -> ¦íc lÖ: H×nh tîng thiªn nhiªn, nh÷ng thứ cao quí trên đời (trăng, hoa, tuyết, m©y, ngäc) ? Cách miêu tả vẻ đẹp Thuý Vân của - Liệt kê: Khuôn mặt, đôi mày, mái tóc, Nguyễn Du có gì đặc sắc? nô cêi, lµn da, giäng nãi. - Nh©n ho¸: Hoa cêi, ngäc thèt... - Khuôn mặt đầy đặn, tròn trịa nh mặt tr¨ng, l«ng mµy s¾c nÐt ®Ëm nh ngµi con ? Em hãy dùng ngôn từ của mình để vẽ tằm, miệng cời tơi thắm nh hoa, giọng nói bøc ch©n dung cña Thuý V©n? trong trÎo tho¸t ra tõ hµm r¨ng ngµ ngäc, m¸i tãc ®en ãng nhÑ h¬n m©y, lµn da tr¾ng mÞn mµng h¬n tuyÕt. -> Vẻ đẹp đằm thắm, dịu dàng, phúc hậu, ? Hãy cho cô một lời bình về vẻ đẹp của đoan trang. - Mây thua, tuyết nhờng ->Vẻ đẹp hoà Thuý V©n ? ? Khi so sánh vẻ đẹp của Thuý Vân tác hợp, êm đềm với thiên nhiên. giả dùng cụm từ nào? Vậy tác giả muốn -> cuộc đời êm đềm, bình lặng. dự báo điều gì qua vẻ đẹp ấy? Giáo viên: Sau bøc ch©n dung tuyÖt mü của Thuý Vân không biết tác giả c. Vẻ đẹp của Thuý Kiều. Nguyễn Du đã dùng ngòi bút tài hoa - Càng sắc sảo mặn mà của mình nh thế nào để tả Thuý Kiều? - Tài sắc hơn. Ta tiÕp tôc t×m hiÓu. - Gọi học sinh đọc 12 câu thơ tiếp theo. - So sánh để khẳng định: Vân đẹp hoàn ? Với Thuý Kiều tác giả đã giới thiệu hảo rồi nhng Kiều còn đẹp hơn cả Vân. nµng nh thÕ nµo? Kiều không chỉ đẹp về nhan mà còn sắc ? Nguyễn Du đang so sánh vẻ đẹp của sảo về trí tuệ, mặn mà về tâm hồn. TK với vẻ đẹp của TV qua ngôn từ nào? So sánh nh vậy nhằm mục đích gì? Giáo viên: NguyÔn Du t¶ Thuý V©n tríc để làm nền làm nổi bật vẻ đẹp của Thuý -> Nghệ thuật đòn bẩy. KiÒu. ? Theo em đó là thủ pháp nghệ thuật g× ? Nh vậy đến đây ta mới thấy việc miêu tả * Sắc: V©n tríc hoµn toµn lµ dông ý nghÖ - Lµn thu thuû, nÐt xu©n s¬n - hoa ghen, liÔu hên. thuËt, lµ s¸ng t¹o cña NguyÔn Du. ? Nhan sắc của Thuý Kiều đợc gợi lên - nghiêng nớc nghiêng thành -> nghÖ thuËt íc lÖ, sö dông ®iÓn tÝch vµ bëi nh÷ng tõ ng÷ nµo? ? Nghệ thuật miêu tả ở đây có gì đặc thiên về gợi. s¾c? Giáo viên: Víi Thuý KiÒu, t¸c gi¶ chØ => §«i m¾t lµ cöa sæ t©m hån. C¸i s¾c s¶o cña trÝ tuÖ, c¸i mÆn mµ cña t©m hån ta cã dừng lại miêu tả hình ảnh đôi mắt. ? Tại sao khi tả Kiều tác giả lại chỉ tập thể nhìn thấy từ đôi mắt. Đôi mắt ấy từng r¬i lÖ bªn mé §¹m Tiªn. trung ở đôi mắt ? Giáo viên : ChØ chõng Êy th«i ta còng + Lµn thu thuû: Ánh m¾t cña KiÒu trong đã thấy đợc sự tinh tế, cao tay của ngòi sáng, long lanh, sâu thẳm và có hồn nh nbút Nguyễn Du. íc mïa thu. ? Hãy diễn tả vẻ đẹp đôi mắt của TK ? + NÐt xu©n s¬n: Đ«i mµy cña nµng thanh tho¸t nh nÐt nói mïa xu©n -> To¸t lªn vÎ ? Từ đó em có hình dung nh thế nào về đẹp sắc sảo, mặn mà; một vẻ đẹp của một tuyÖt thÕ giai nh©n. vẻ đẹp của Thuý Kiều ? * Tài: Làm thơ, vẽ tranh, ca hát, đánh.

(90) ? Kiều đẹp hơn Vân không chỉ về sắc mà cả về tài. Tài năng của nàng đợc giới thiÖu ë c¸c ph¬ng diÖn nµo? Giáo viên : Theo quan niÖm thËm mÜ phong kiến, tài năng của Thuý Kiều đạt mức độ lí tởng. Nếu nh khi miêu tả Thuý Vân, ND không nhắc đến một tài hoa nào thì khi miêu tả Thuý Kiều tài hoa đợc miêu tả rất kĩ. Kiều là ngời con gái đa tài và tài nào cũng đạt đến độ hoàn thiện. Tài đàn của Kiều làm chàng Kim say đắm trong đêm thề nguyền dới tr¨ng : Trong nh tiÕng h¹c bay qua §ôc nh tiÕng suèi míi sa nöa vêi TiÕng khoan nh giã tho¶ng ngoµi Tiếng mau sầm sập nh trời đổ ma. Tiếng đàn xót xa cho thân phận tôi đòi cña nµng khi ph¶i hÇu h¹ Ho¹n Th còng đã làm Thúc Sinh đau đớn từng khúc ruét : Bèn d©y nh khãc nh than KhiÕn ngêi trong cuéc còng tan n¸t lßng. Giỏo viờn : Ngoài tài đánh đàn, Thuý KiÒu cßn cã tµi so¹n nh¹c. B¶n B¹c mÖnh chÝnh lµ tiÕng lßng cña nµng. Nh vËy cùc t¶ c¸i tµi cña nµng lµ ca ngîi c¸i t©m cña nµng. ? B¶n nh¹c Êy hÐ lé cho ta biÕt g× vÒ t©m hån nµng ? Giỏo viờn : Trời xanh đã phú cho nàng rÊt nhiÒu : mét nhan s¾c tuyÖt trÇn, mét trí tuệ hơn ngời, một tâm hồn đẹp đẽ thì cũng đày đoạ nàng nhiều nổi truân chuyên. Đúng nh ca dao đã nói : Mét võa hai ph¶i ai ¬i Tài tình chi lắm cho trời đất ghen. ? Trớc vẻ đẹp ấy, thiên nhiên đã phản ứng nh thế nào ? Điều đó ngầm dự báo về cuộc đời nàng ra sao ? Giáo viên : §o¹n trÝch khÐp l¹i b»ng nh÷ng c©u th¬ nãi vÒ cuéc sèng cña hai chị em Thuý Kiều. Hãy đọc 4 câu thơ cuèi. ? Nguyễn Du đã nhận xét nh thế nào về cuéc sèng cña hai chÞ em Thuý KiÒu ? ? Biện pháp nghệ thuật chủ yếu đợc tác gi¶ NguyÔn Du sö dông trong ®o¹n trÝch lµ g× ? ? NguyÔn Du næi tiÕng lµ nhµ v¨n nh©n đạo. Cảm hứng đó biểu hiện nh thế nào qua v¨n b¶n: ChÞ em Thuý KiÒu?. đàn, soạn nhạc-> tài của nàng đạt tới mức lÝ tëng theo quan niÖm thÈm mÜ phong kiÕn “cÇm, k×, thi, ho¹”. * T©m hån: Đa sÇu, ®a c¶m.. - Thiên nhiên ghen ghét, đố kị, tức giận -> Dự báo về một cuộc đời sóng gió, truân chuyªn, Ðo le, ®au khæ. d. Cuéc sèng cña hai chÞ em. - Cuộc sống phong lu, êm đềm, gia phong, nÒn n·. III. Tæng kÕt. 1. NghÖ thuËt: - Sö dông bót ph¸p nghÖ thuËt íc lÖ, lÊy vẻ đẹp của thiên nhiên để gợi tả vẻ đẹp cña con ngêi, kh¾c ho¹ râ nÐt ch©n dung chÞ em Thuý KiÒu... 2. Néi dung: - Ca ngợi vẻ đẹp nhan sắc và tài năng của con ngêi. - Dù c¶m vÒ kiÕp ngêi tµi hoa b¹c mÖnh -> c¶m høng nh©n v¨n cña NguyÔn Du. => Ghi nhí:.

(91) IV. LuyÖn tËp: Học sinh đọc thuộc lòng đoạn trích - Gọi học sinh đọc ghi nhớ. ? Đọc bài đọc thêm và so sánh cách miªu t¶ cña Thanh T©m Tµi Nh©n víi NguyÔn Du? ? Hãy đọc thuộc lòng đoạn trích? IV. Củng cố và hướng dẫn bài tập về nhà: 1. Nắm vững nội dung bài học; đọc diễn cảm, học thuộc lòng đoạn trích. 2. Dựa vào đoạn trích, em hãy viết một bài văn xuôi miêu tả sắc đẹp của 2 chị em Thuý KiÒu. 3. So¹n bµi: C¶nh ngµy xu©n ( trÝch TruyÖn KiÒu) - Cảnh ngày xuân trong sáng tơi đẹp nh thế nào? - Tâm trạng con ngời hoà vào với cảnh đẹp ngày xuân đợc biểu hiện nh thế nào? - ThÓ th¬, ng«n ng÷, phư¬ng thøc miªu t¶ trong v¨n b¶n.. Tiết 29:. Ngày soạn: 13-10-2015 Văn bản: CẢNH NGÀY XUÂN ( Trích ''Truyện Kiều''- Nguyễn Du ). I. Mục tiêu cần đạt: Hiểu thêm về nghệ thuật tả cảnh của Nguyễn Du qua một đoạn trích. 1. Kiến thức: - Nghệ thuật miêu tả thiên nhiên của thi hào dân tộc Nguyễn Du. - Sự đồng cảm của tác giả với những tâm hồn trẻ tuổi. 2. Kĩ năng: - Bổ sung kiến thức đọc-hiểu một văn bản truyện thơ Nôm thời kì trung đại, phát hiện, phân tích được các chi tiết miêu tả cảnh thiên nhiên trong đoạn trích. - Cảm nhận được tâm hồn trẻ trung của nhân vật qua cái nhìn cảnh vật trong ngày xuân. - Vận dung bài học để viết văn miêu tả, biểu cảm. 3. Thái độ: Giáo duc học sinh lòng yêu thiên nhiên..

(92) II. Chuẩn bị: - Giáo viên: Sách chuẩn KT-KN, soạn bài - Học sinh: Đọc diễn cảm ở nhà; soạn kĩ bài III. Tiến trình bài dạy: 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Cảm nhận của em về bức chân dung của Thuý Vân và Thuý Kiều qua đoạn trích “Chị em Thuý Kiều”? 3. Bài mới: * Giới thiệu bài: Nguyễn Du không chỉ là một bậc thầy trong nghệ thuật tả chân dung mà còn đầy tài năng trong việc tả cảnh thiên nhiên. Sau bức chân dung hai nàng tố nga diễm lệ là bức tranh mùa xuân tuyệt đẹp và thấm đượm tình người. Hoạt động của GV và HS Giáo viên hướng dẫn: Đọc chậm rãi, khoan thai với tình cảm trong sáng. - Giáo viên đọc mẫu và gọi học sinh đọc tiếp. ? Em hãy cho biết vị trí của đoạn trích? Chú ý các chú thích: 2,4,5,6. ? Đoạn trích kết cấu theo trình tự một cuộc du xuân, hãy chỉ ra kết cấu ấy?. Giáo viên gọi học sinh đọc bốn câu thơ đầu. ? Bốn câu thơ vừa đọc miêu tả khung cảnh gì ? Giáo viên đọc 2 câu đầu. ? Trong hai câu thơ đầu, bức tranh xuân được gợi tả qua hình ảnh nào? Giáo viên: Chỉ có hai câu thơ thôi nhưng đã gợi lên cả không gian và thời gian. ? Đó là thời gian và không gian nào? Giáo viên: Ngày xuân thấm thoắt qua mau, tiết trời đã bước sang tháng ba. Lúc này những cánh chim én rộn ràng bay liệng như thoi đưa giữa bầu trời. Nội dung kiến thức I. Đọc - hiểu chú thích. 1. Đọc: 2. Vị trí đoạn trích: - Nằm ở phần đầu Truyện Kiều: sau đoạn tả chị em Thuý Kiều. 3. Từ khó: II. Tìm hiểu văn bản: 1. Bố cục: 3 phần. - Bốn dòng đầu: Khung cảnh mùa xuân. - Tám câu tiếp: Cảnh lễ hội trong tiết thanh minh. - Sáu câu cuối: Cảnh chị em Kiều du xuân trở về. 2. Phân tích: a. Khung cảnh ngày xuân. - con én đưa thoi - thiều quang ...đã ngoài sáu mươi.. - Thời gian : Tháng ba - Không gian : Mùa xuân trong sáng. - >Tiếc nuối vì mùa xuân qua mau..

(93) xuân trong sáng. Em đọc được cảm xúc nào của tác giả gửi gắm trong câu thơ này? GV: Phải chăng đây là cảm xúc thật của người nghệ sĩ có trái tim luôn nhạy cảm với cái đẹp. Bởi sau đó một thế kỉ ta cũng bắt gặp cảm xúc vội vàng, tiếc nuối này trong thơ của Xuân Diệu: Tôi không chê nắng hạ mới hoài xuân. Để rồi thi sĩ phải thốt lên: Mau với chứ vội vàng lên với chứ. ? Bức tranh xuân còn được điểm tô bằng nét vẽ nào nữa? ? Em có nhận xét gì về cách miêu tả của tác giả? (cách dùng từ) GV: Một nhà thơ cổ TQ đã viết: Phương thảo liên thiên bích. Lê chi sổ điểm hoa (Cỏ thơm liền với trời xanh. Trên cành lê có mấy bông hoa). Nguyễn Du đã tiếp nối thơ xưa nhưng có rất nhiều sáng tạo. Vẫn có màu xanh của cỏ, có một vài bông lê nhưng tất cả trở nên có hồn hơn nhờ việc dùng từ đặc sắc. Từ trắng kết hợp với động từ điểm gợi hình ảnh bông hoa đang lay động làm cho bức tranh trở nên sinh động chứ không tĩnh tại như trong thơ cổ. Thế mới thấy được tài năng bậc thầy của ND trong nghệ thuật dùng từ! ? Với cách miêu tả ấy tác giả đã vẽ nên một bức tranh mùa xuân như thế nào? Giáo viên bình: Đoạn thơ là một bức tranh tuyệt đẹp về cảnh ngày xuân.Nền của bức tranh là màu xanh bát ngát trải dài đến tận chân trời của đồng cỏ. Trên cái nền xanh dịu mát ấy điểm xuyết vài bông lê trắng. Sắc xanh của cỏ hài hoà tuyệt diệu với sắc trắng của hoa lê để rồi tạo nên một bức tranh xuân mới mẻ, tinh khôi và đầy sức sống… ? Theo em, vì sao tác giả có thể vẽ được một bức tranh tuyệt đẹp như vậy? Giáo viên: Từ khung cảnh mùa xuân tươi mới, ngòi bút của tác giả bắt đầu tập trung khắc hoạ những hoạt động. - Cỏ non …tận chân trời - Cành lê trắng điểm … hoa. -> Nghệ thuật chấm phá; dùng từ đặc sắc, giàu chất tạo hình; đảo trật tự cú pháp.. => Bức tranh xuân: Mới mẻ, tinh khôi, giàu sức sống và có hồn.. + Quan sát tinh tế + Tâm hồn nhạy cảm, tha thiết với vẻ đẹp của thiên nhiên.. b. Cảnh lễ hội:.

(94) của con người. Em hãy đọc 8 câu thơ tiếp để thấy rõ . ? Đoạn thơ vừa đọc tả cảnh gì? ? Đó là lễ và hội nào? Em hiểu gì về lễ hội ấy? Lễ hội đó thể hiện nét đẹp văn hoá nào của người Việt? GV: Trong tiết thanh minh, khí trời trong trẻo, mát mẻ, mọi người đi quét tước, sửa sang phần mộ tổ tiên và sau đó du xuân ở đồng quê, thưởng thức cảnh đẹp ở chốn đồng quê. Lễ hội này đến nay vẫn còn. Cứ vào tiết thanh minh người ta đến vùng đất Nghi Xuân quê hương của Nguyễn Du hay nhiều vùng đất khác nữa để được hoà mình vào lễ hội ấy. Đây là một nét đẹp văn hoá của người phương Đông nói chung, của người Việt nói riêng. Giáo viên: Cảnh lễ hội được gợi tả qua 4 câu thơ giàu hình ảnh và nhạc điệu. Em hãy đọc 4 câu thơ đó. ? Không khí lễ hội được gợi lên qua những từ ngữ nào? ? ở đây em thấy nghệ thuật miêu tả của tác giả có gì đặc biệt? (dùng từ, biện pháp nghệ thuật và nhịp thơ?) ? Từ đó em có cảm nhận gì về không khí lễ hội? Giáo viên: Có lẽ, ND miêu tả cảnh lễ hội qua đôi mắt của thiếu nữ đang độ xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê nên mới có cái háo hức, hăm hở ấy. Chuyển ý: Cuộc vui nào rồi cũng đến lúc tàn; cuộc du xuân vui vẻ rồi cũng phải nói lời tạm biệt. Trong cảnh ra về ấy, cảnh vật và lòng người như thế nào? Hãy đọc đoạn thơ cuối để ta tìm hiểu điều đó. ? Cảnh chị em Kiều trở về được gợi tả qua những hình ảnh nào? ? Em thấy cách dùng từ và nhịp thơ ở đây có gì đặc biệt? ? Qua cách miêu tả đó em hãy cho một. - Lễ tảo mộ: Sửa sang phần mộ tổ tiên - Hội đạp thanh: Du xuân ở đồng quê. -> nhớ ơn tổ tiên, yêu cảnh sắc đồng quê.. - Gần xa, nô nức. - Sắm sửa, dập dìu. - Yến anh, chị em, tài tử, giai nhân. - Từ ghép, từ láy: DT,ĐT,TT. - So sánh. - Nhịp thơ nhanh. -> Đông vui, náo nhiệt, háo hức.. c. Cảnh chị em Kiều trở về. - Tà tà ...bóng ngả - Thơ thẩn - Phong cảnh thanh thanh - Nao nao dòng nước - Nho nhỏ + Dùng từ láy giàu chất tạo hình. + Nhịp thơ: Chậm. - Cảnh nhạt dần; người thưa, vắng - Cảnh đẹp nhưng đượm buồn; phảng phất nỗi buồn..

(95) lời bình về bức tranh xuân ở đoạn cuối này? Giáo viên: Cảnh vẫn mang cái thanh, cái dịu, cái nên thơ của mùa xuân nhưng không còn cái bát ngát, sáng trong; không còn cánh đông vui náo nhiệt nữa mà đã nhạt và lặng dần. ? Sự xúât hiện của từ láy tà tà, thơ thẩn, nao nao trong lời thơ trên có sức gợi tả điều gì? Giáo viên: Đó là nỗi niềm bâng khuâng, xao xuyến, luyến tiếc, lặng buồn về một ngày vui đang tàn và linh cảm về một điều gì xảy ra sắp tới của TK. Đó là sự gặp gỡ với Kim Trọng và mộ Đạm Tiên để rồi cuộc đời Kiều bước sang một trang mới. ? Tâm trạng ấy hé mở vẻ đẹp nào trong tâm hồn của chị em Thuý Kiều? ? Qua đó, em thấy được tình cảm nào của nhà thơ dành cho chị em Thuý Kiều? Giáo viên: Bức tranh xuân ở đoạn thơ cuối là bức tranh đã nhuốm màu tâm trạng. Đúng như ND từng nói: Cảnh nào… ? Tả cảnh nhưng để gửi gắm tâm trạng. đó là bút pháp nghệ thuật gì? (Hãy cho cô biết cảm nhận sâu sắc của em về nghệ thuật và nội dung của đoạn trích ?) ? Nêu những đặc sắc về nghệ thuật của đoạn trích ? ? Từ đó, em cảm nhận được bức tranh xuân như thế nào? - Gọi học sinh đọc lại ghi nhớ trong SGK.. - Không còn bát ngát, trong sáng; không còn đông vui náo nhiệt.. - Gợi tả tâm trạng con người: Luyến tiếc, lặng buồn.. + Tha thiết với niềm vui cuộc sống. + Nhạy cảm và sâu lắng. - Tác giả thấu hiểu và đồng cảm với buồn vui của họ. - Cảnh đẹp nhưng phảng phất nổi buồn.. - Tả cảnh ngụ tình. III.Tổng kết: 1. Nghệ thuật: - Từ ngữ giàu chất tạo hình. - Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình. 2. Nội dung: - “Cảnh ngày xuân” là bức tranh thiên nhiên, lễ hội mùa xuân tươi đẹp, trong sáng. => Ghi nhớ: SGK IV. Luyện tập: 1. Viết đoạn văn trình bày cảm nhận của em về bức tranh xuân ở hai câu thơ: Cỏ non… ...bông hoa.. IV. Củng cố và hướng dẫn học ở nhà: - Đọc thuộc lòng đoạn trích - Nắm vững giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn trích. - Tìm đọc bài văn tham khảo phân tích đoạn trích. - Chuẩn bị bài: Thuật ngữ. + Tìm hiểu khái niệm thuật ngữ.

(96) + Những đặc điểm của thuật ngữ.. Ngày soạn 14-10 - 2015 Tiết 30:. THUẬT NGỮ. I.Mục tiêu cần đat: Giúp học sinh: 1. Kiến thức: - Hiểu được khái niệm thuật ngữ và một số đặc điểm cơ bản của nó. 2. Kỹ năng: - Biết sử dụng chính xác các thuật ngữ. 3. Thái độ: - Yêu quý trân trọng tiếng Việt. * Tích hợp môi trường: Tìm các thuật ngữ liên quan đến môi trường II. Chuẩn bị: - Giáo viên: - Nghiên cứu soạn bài -Học sinh: - Trả lời các câu hỏi III.Tiến trình bài dạy: 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Nêu các hình thức phát triển từ vựng tiếng Việt. 3. Giới thiệu bài: Trong xu thế phát triển của cuộc sống hiện đại, khi khoa học công nghệ đóng vai trò ngày càng quan trọng đối với con người. Để có được những kiến thức mới thích ứng với xu thế phát triển đó chúng ta cần phải hiểu các thuật ngữ..

(97) Hoạt động của GV và HS - Gọi học sinh đọc Ví dụ 1 trong SGK. ? So sánh 2 cách giải thích? ? Cách giải thích nào không thể hiểu được nếu thiếu kiến thức hoá học? - Học sinh giải thích.. - Gọi học sinh đọc các định nghĩa. ? Em đã học các định nghĩa này ở những bộ môn nào? ? Những từ ngữ được định nghĩa chủ yếu được dùng trong văn bản nào? - Giáo viên bổ sung: Chủ yếu vì thuật ngữ đôi khi được dùng trong những loại văn bản khác. Ví dụ trong một bản tin, một phóng sự hay một bài bình luận trên báo chí cúng có thể sử dụng thuật ngữ khi đề cập đến những khái niệm có liên quan. ? Qua các ví dụ trên, em hiểu thuật ngữ là gì? - Gọi học sinh đọc lại ghi nhớ. ? Hãy nêu một thuật ngữ về môi trường? - Học sinh tìm ví dụ thuật ngữ về môi trường. ? Thử tìm xem những thuật ngữ trong ví dụ 2 ở trên có nghĩa nào khác không? ? Như vậy, về nguyên tắc thuật ngữ có đặc điểm gì? - Học sinh nhận xét.. Nội dung kiến thức I. Thuật ngữ là gì? 1. Tìm hiểu các ví dụ : - Cách thứ nhất: Dừng lại ở những đặc tính bên ngoài của sự vật. Cách giải thích hình thành trên cơ sở kinh nghiệm, có tính chất cảm tính-> nghĩa của từ. - Cách thứ 2: Thể hiện được đặc tính bên trong của sự vật. Phải qua nghiên cứu bằng lý thuyết và phương pháp khoa học, qua việc tác động vào sự vật để sự vật bộc lộ những đặc tính của nó. Nếu không có kiến thức chuyên môn về lĩnh vực liên quan ( hoá học) thì người tiếp nhận không thể hiểu được-> cách giải thích nghĩa của thuật ngữ. - Định nghĩa: + Thạch nhũ: Địa lí. + Ba dơ: Hoá học. + ẩn dụ: Ngữ văn. + Số thập phân: Toán học. - Dùng trong văn bản về khoa học, công nghệ là chủ yếu.. 2. Ghi nhớ: Thuật ngữ là những từ ngữ biểu thị khái niệm khoa học công nghệ, thông thường được dùng trong các văn bản khoa học, công nghệ. II. Đặc điểm của thuật ngữ. Ví dụ: Thạch nhũ, Bazơ, ẩn dụ... - Không. * Ghi nhớ: - Về nguyên tắc trong mỗi lĩnh vực khoa học, công nghệ nhất định mỗi thuật ngữ chỉ biểu thị một khái niệm và ngược lại một khái niệm chỉ được.

(98) biểu thị bằng một thuật ngữ. Ví dụ: Muối - Gọi học sinh đọc Ví dụ 2. -Trong VB khoa học: thuật ngữ. ? Ví dụ nào từ muối có sắc thái biểu -Trong ca dao: từ thông thường (“gừng cảm? cay muối mặn”: thể hiện tình cảm sâu đậm của con người) -> ý nghĩa bóng bẩy, có tính biểu cảm. ? Thuật ngữ có tính biểu cảm không? - Không. - Gọi học sinh đọc lại ghi nhớ. - Thuật ngữ không có tính biểu cảm. III. Luyện tập: Bài tập 1: ? Điền các thuật ngữ chuyên môn vào - Lực, Xâm thực, Hiện tượng hoá học, chỗ trống sao cho thích hợp? Cho biết Trường từ vựng, Di chỉ, Thụ phấn, Lưu mỗi thuật ngữ thuộc lĩnh vực khoa lượng, Trọng lực, Khí áp, Đơn chất, Thị học nào? tộc phụ hệ, Đường trung trực. -Yêu cầu học sinh thảo luận nhóm và - Thuộc các lĩnh vực khoa học: Vật lý, cử đại diện lên điền trên bảng phụ Địa lí, Hoá học, Ngữ văn, Lịch sử, Sinh học, Địa lí, Vật lí, Địa lí, Hoá học, Lịch sử, Toán học. Bài tập 2. - Điểm tựa: là điểm cố định của một đòn ? Điểm tựa- Em hãy vận dụng kiến bẩy, thông qua đó lực tác động được thức vật lý để giải thích ? truyền tới lực cản. ? Điểm tựa- trong đoạn trích có được - Không. dùng như một thuật ngữ không? Bài tập 3: - Gọi học sinh đọc yêu cầu của bài a. Thuật ngữ. tập3. b. Từ thông thường. ? Trường hợp nào được dùng như Bài tập 4: thuật ngữ? - Cá: động vật có xương, sống ở dưới ? Căn cứ vào cách xác định của sinh nước, bơi bằng vây, thở bằng mang. học, hãy định nghĩa thuật ngữ “cá”? Bài tập 5: - Thị trường: ? Hiện tượng đồng âm trên có vi + Kinh tế học. phạm nguyên tắc một thuật ngữ- một + Quang học. khái niệm không? Vì sao? -> Không vi phạm. Vì 2 thuật ngữ này được dùng trong 2 lĩnh vực khoa học riêng biệt chứ không phải trong cùng một lĩnh vực. IV. Củng cố- hướng dẫn học bài ở nhà: 1. Học sinh nhắc lại nội dung bài học ( ghi nhớ). 2. Về nhà làm bài tập 5 ( SGK) 3. Tìm hiểu bài: Trau dồi vốn từ. - Tầm quan trọng của việc trau dồi vốn từ. - Cách tăng vốn từ. 4. Chuẩn bị tiết trả bài viết số 1.

(99) Ngày soạn : 19-10-2015 Tiết 31. TRẢ BÀI TẬP LÀM VĂN SỐ 1 A. Mục tiêu cần đạt: - Giúp HS đánh giá bài làm, rút kinh nghiệm, sửa chữa những sai sót về các mặt: cách sắp xếp các ý, bố cục, câu văn, từ ngữ, chính tả... B. Chuẩn bị : 1. Giáo viên : - Chấm bài, lập dàn ý cho đề văn 2. Học sinh : - Tìm hiểu bài ở nhà C. Tiến trình bài dạy: 1. Ổn định: 2. Bài mới : Để rèn luyện kĩ năng viết văn, khắc phục được lỗi về diễn đạt, dùng từ, đặt câu, bố cục trình bày cũng như nội dung của bài thuyết minh. Hoạt động của GV và HS ? Em hãy cho biết yêu cầu của bài văn thuyết minh? - Học sinh phân tích yêu cầu của đề.. Nội dung kiến thức. I. Yêu cầu của bài văn thuyết minh. - Thuyết minh là cung cấp tri thức khách quan về đối tượng để người đọc hiểu được bản chất và những đặc điểm của đối tượng. - Trong bài viết thuyết minh phải có sự kết hợp với các biện pháp nghệ thuật và các yếu tố miêu tả. * Đề ra: ? Hãy đọc lại đề bài? Thuyết minh về tà áo dài Việt Nam ? Nêu yêu cầu của đề? II. Đáp án- biểu chấm: ? Nêu yêu cầu về hình a. Hình thức (1 điểm) thức của bài văn? - Bố cục chặt chẽ, rõ ràng..

(100) ? Mở bài cần nêu ý gì? ? Phần thân bài cần nêu những ý gì?. Giáo viên: Chú ý sử dụng các yếu tố miêu tả để văn thuyết minh sinh động.. - Diễn đạt trôi chảy, mạch lạc. - Ngôn ngữ trong sáng. b. Nội dung (9 điểm). * Më bµi: Giíi thiÖu tµ ¸o dµi ViÖt Nam: Trên thế giới, mỗi Quốc gia đều có một trang phục của riêng mình.Từ xưa đến nay, chiếc áo dài đã trở thµnh trang phôc truyền thống của phụ nữ Việt Nam... (1.5 ®iÓm) * Th©n bµi (6,0 ®iÓm) 1. Nguồn gốc, lÞch sö tµ ¸o dµi (1,5 ®iÓm) + Kh«ng ai biết chính xác áo dài có từ bao giờ. Căn cứ vào sử liệu, văn chương, điêu khắc, hội họa, sân khấu dân gian.....chúng ta đã thấy hình ảnh tà áo dài qua nhiều giai đoạn lịch sử + Tiền thân của áo dài Việt Nam là chiếc áo giao lãnh, hơi giống áo tứ thân, sau đó qua lao động, sản xuất chiếc áo mới được chính sửa để phù hợp với đặc thù lao động. 2. §Æc ®iÓm, cÊu t¹o cña tµ ¸o dµi ViÖt Nam (3 ®iÓm) - Áo dài từ cổ xuống đến chân. Cổ áo may theo kiểu cổ Tàu, cũng có khi là cổ thuyền, cổ tròn theo sở thích của người mặc. Khi mặc, cổ áo ôm khít lấy cổ, tạo vẻ kín đáo. Khuy áo thường dùng b»ng khuy bấm, từ cổ chéo sang vai rồi kéo xuống ngang hông. - Thân áo gồm 2 phần: Thân trước và thân sau, dài suốt từ trên xuống gần mắt cá chân, ¸o được may b»ng vải mét màu thì thân trước thân sau sẽ được trang trí hoa văn cho áo thêm rực rỡ. Thân áo may sát vào phom người, khi mặc, áo ôm sát vào vòng eo, làm nổi bật những đường cong gợi cảm của người phụ nữ.Tay áo dài kh«ng có cầu vai, may liền, kéo dài từ cổ áo.Tà áo xẻ dài từ trên xuống, giúp người mặc đi lại dễ dàng, thướt tha, uyển chuyển. - ¸o dµi thường mặc với quần đồng mµu hoặc mµu trắng b»ng lụa, sa tanh, phi bóng....với trang phục đã, người phụ nữ sẽ trở nên đài các, quý phái hơn. .- Chất liệu vải phong phú, đa dạng, nhưng đều cã đặc điểm lµ mềm, nhẹ, thoáng mát. Thường lµ nhiễu, voan, nhất lµ lụa tơ tằm... - Mµu sắc sặc sỡ như đỏ hồng, cũng cã khi nhẹ nhµng, thanh khiết như trắng, xanh nhạt...Tuỳ theo sở thích, độ tuổi. Thêng các bà, các chị chọn tiết dê đỏ thẫm... 3. H×nh ¶nh tµ ¸o dµi ViÖt Nam (1,5 ®iÓm) -Từ xưa đến nay, áo dài luôn được tôn trọng, nâng niu.....

(101) - Nữ sinh THPT xem áo dài là đồng phục học đờng và là nét tinh khôi, đáng yêu, đáng nhớ của tuổi học sinh. Tµ ¸o dµi cßn cã mÆt ë trong c¸c lÔ héi truyÒn thèng, trªn s©n khÊu... - Các bạn nớc ngoài đến Việt Nam rất thích chiếc ¸o dµi ViÖt Nam nªn thêng ®em chiÕc ¸o dµi ViÖt Nam vÒ níc lµm kØ niÖm * KÕt bµi (1,5 ®iÓm) - Tuy đã xuất hiện rất nhiều những mẫu mã thời trang, nhưng chiếc áo dài vẫn giữ được vị thế của nó, và trở thành bộ lễ phục của các bà các cô mặc trong các dịp lễ đặc biệt.. + Được tổ chức Unesco công nhận là 1 di sản Văn hoá phi vật thể, là biểu tượng của người phụ nữ VN. III. Nhận xét và đánh giá bài viết. * Ưu điểm: - Một số bài viết tỏ ra hiểu đề có phương pháp thuyết minh tốt. - Dùng từ, diễn đạt trong sáng, trôi chảy. - Nhiều chi tiết có sức thuyết phục. - Có sự kết hợp với yếu tố miêu tả và sử dụng biện pháp nghệ thuật. - Một số bài đạt điểm cao như : em Cẩm Vân, Thu Phương, Tú, Hoài, Hương Ly, Khánh Ly, Thảo, Huyền...( 9B); Như, Anh, Duyên, Cúc...(9D). * Tồn tại: - Một số bài viết không tìm hiểu kĩ đề, sử dụng các phương pháp thuyết minh không phù hợp, linh hoạt, lạc đề như: em Phong, Mạnh, Bé, Quang, Bắc, Trung, Toản, Cảnh, Minh , Thắng ...( 9D); Cường, Duy, Dương, Quyền, Đam, Khánh... (9B) - Dùng từ đặt câu chưa chính xác - Chưa có sự kết hợp các yếu tố miêu tả và sử dụng các biện pháp nghệ thuật. - Một số bài bố cục chưa chặt chẽ, rõ ràng. - ý văn rời rạc, sắp xếp ý không lôgíc; lỗi chính tả nhiều. * Một số lỗi cơ bản: Chính tả, dùng từ, diễn đạt. IV. Đọc và sữa chữa 1 số lỗi cơ bản: Giáo viên cho học snh đọc 1 vài bài viết khá trong lớp để các em nghe và rút kinh nghiệm trong những bài viết sau. Giáo viên cùng học sinh sữa một số lỗi cơ bản trong bài viết của những em đạt điểm thấp để các em nhận ra được những lỗi sai của mình và tiến bộ hơn trong các bài viết sau, chủ yếu về: chính tả, cách diễn đạt, dùng từ...hs tự sữa chữa trong bài của mình. * Giáo viên ghi điểm vào sổ D. Hướng dẫn học bài ở nhà: - Ôn lại kiến thức về văn thuyết minh. - Tìm hiểu lại đề bài và rèn luyện kĩ năng làm văn thuyết minh. - Ôn lại kiến thức, kĩ năng làm văn tự sự chuẩn bị viết bài tập làm văn số 2..

(102) - Chuẩn bị tiết Miêu tả trong văn bản tự sự. Ngµy soạn 20 -10- 2015. TiÕt 32.. MIÊU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. KiÕn thøc : - Thấy đợc vai trò của yếu tố miêu tả hành động, sự việc, cảnh vật và con ngời trong v¨n b¶n tù sù. 2. Kü n¨ng : - Rèn luyện kĩ năng vận dụng các phơng thức biểu đạt trong một văn bản. 3.Thái độ : - Tr©n träng, yªu quý TiÕng viÖt: II.ChuÈn bÞ : - Gi¸o viªn : sưu tầm 1số đoạn văn tự sự có yếu tố miêu tả - Häc sinh : so¹n bµi theo yêu cầu ở sgk III. Tiến trình bày dạy: 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Yếu tố miêu tả đợc sử dụng trong văn bản tự sự có ý nghĩa gì? 3. Giíi thiÖu bµi: Trong v¨n b¶n tù sù, rÊt Ýt khi t¸c gi¶ chØ thuÇn kÓ chuyÖn, kÓ viÖc mµ khi kÓ thêng ®an xen c¸c yÕu tè miªu t¶. C¸c yÕu tè miªu t¶ lµm cho viÖc kÓ chuyện sinh động và sâu sắc hơn. Hoạt động của GV và HS - Gọi học sinh đọc đoạn trích ( SGK) đợc ghi trong bảng phụ. ? Đoạn trích kể về trận đánh nào? ? Trong trận đánh đó, Quang Trung lµm g×? XuÊt hiÖn nh thÕ nµo? ? ChØ ra c¸c chi tiÕt miªu t¶ trong ®o¹n trích. Các chi tiết đó nhằm thể hiện những đối tợng nào? - Học sinh ph¸t hiÖn. - Gọi học sinh đọc Vớ dụ ( trên bảng phô) ? NÕu chØ kÓ sù viÖc diÔn ra nh thÕ th× nh©n vËt vua Quang Trung cã næi bËt không? Trận đánh có sinh động kh«ng? T¹i sao? - Học sinh lý gi¶i. ? So s¸nh nh÷ng sù viÖc chÝnh mµ b¹n đã nêu với đoạn trích để rút ra kết luËn: YÕu tè miªu t¶ cã vai trß nh thÕ nào đối với văn bản tự sự? ? Qua đó, em hãy cho biết việc miêu tả cô thÓ, chi tiÕt vÒ c¶nh vËt, nh©n vËt vµ. Néi dung kiÕn thøc cần đạt I. T×m hiÓu yÕu tè miªu t¶ trong v¨n b¶n tù sù. 1, VÝ dô: - Quang Trung đánh đồn Ngọc Hồi. - Học sinh tù béc lé. - Nh©n cã giã B¾c...h¹i m×nh. - Qu©n Thanh kh«ng...mµ chÕt. - Quân Tây Sơn... đại bại. -> Miêu tả cụ thể, chi tiết; sinh động hÊp dÉn. - Không sinh động, vì chỉ đơn giản kể l¹i c¸c sù viÖc, tøc lµ míi tr¶ lêi c©u hái việc gì, cha trả lời đợc câu hỏi việc đó diÔn ra nh thÕ nµo? - Nhê nh÷ng yÕu tè miªu t¶ mµ trËn đánh đợc tái hiện lại một cách sinh động. Nhờ miêu tả bằng các chi tiết mới thấy đợc sự việc diễn ra nh thế nào? 2. Ghi nhí: Trong v¨n b¶n tù sù, viÖc miªu t¶ cô thÓ, chi tiÕt vÒ c¶nh vËt, nh©n vËt vµ.

(103) sự việc có tác dụng gì đối với văn bản tù sù? - Học sinh kh¸i qu¸t. - Gọi học sinh đọc lại ghi nhớ- Giỏo viên kh¾c s©u. - Giáo viên: chia líp ra 3 nhãm, mçi nhóm thực hiện một bài tập- Sau đó cử đại diện trình bày. ? T×m nh÷ng yÕu tè miªu t¶ trong 2 ®o¹n trÝch: ChÞ em Thuý KiÒu vµ C¶nh ngµy xu©n. - Học sinh th¶o luËn nhãm vµ tr×nh bµy.. sù viÖc cã t¸c dông lµm cho c©u chuyÖn trë nªn hÊp dÉn, gîi c¶m, sinh động. II. LuyÖn tËp: Bµi tËp 1: - T¶ ngêi: + V©n xem...mµu da ->T¸i hiÖn + KiÒu cµng...xanh ch©n dung. - T¶ c¶nh: + Cá non...b«ng hoa -> Khung c¶nh + Tµ tµ...b¾c ngang mïa xu©n. - C¸c yÕu tè miªu t¶ lµm cho v¨n b¶n sinh động, hấp dẫn và giàu chất thơ. Bµi tËp 2: Học sinh kể trước lớp Bµi tËp 3: ? Ph©n tÝch gi¸ trÞ cña c¸c yÕu tè miªu Học sinh tự giới thiệu t¶ trong viÖc thÓ hiÖn néi dung cña mçi ®o¹n? - Giáo viên: Dùa vµo “ C¶nh ngµy xu©n” viÕt mét ®o¹n v¨n kÓ vÒ viÖc chÞ em Thuý KiÒu ®i ch¬i trong buæi chiÒu ngµy tiết thanh minh. - Học sinh chuÈn bÞ vµ tr×nh bµy. ? Giới thiệu vẻ đẹp của chị em Thuý KiÒu b»ng lêi v¨n cña m×nh? - Học sinh chuÈn bÞ vµ tr×nh bµy. ->Giáo viên nhận xét, đánh giá. IV. Củng cố- híng dÉn häc bµi ë nhµ: Học sinh nhắc lại nội dung phần ghi nhớ (sgk) Học sinh về nhà: - Tù «n tËp v¨n b¶n tù sù (ở líp 8) - LuyÖn viÕt v¨n b¶n tù sù cã sö dông yÕu tè miªu t¶. - ChuÈn bÞ lµm bµi viÕt sè 2: v¨n tù sù. Tìm hiểu các đề bài tham khảo ( SGK- trang 105). TiÕt 33.. Ngµy soạn 20-10 -2015 TRAU DỒI VỐN TỪ. A. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh hiểu đợc tầm quan trọng của việc trau dồi vốn từ. 1. KiÕn thøc: Muốn trau dồi vốn từ trớc hết phải rèn luyện để biết đợc đầy đủ chính xác nghĩa vµ c¸ch dïng cña tõ. Ngoµi ra, muèn trau dåi vèn tõ cßn ph¶i biÕt c¸ch lµm t¨ng vèn tõ. 2. Kü n¨ng :.

(104) - Sö dông và biết cách làm giµu vèn tõ vựng Tiếng Việt 3. Thái độ : - Gi¸o dôc ý thøc lµm giµu vèn tõ vựng Tiếng Việt B. ChuÈn bÞ : - Gi¸o viªn : Cuốn từ điển Tiếng Việt - Häc sinh : so¹n bµi theo yêu cầu ở sgk C. Tiến trình bài dạy : 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Tõ lµ g×? ? Trong qu¸ tr×nh viÕt v¨n chóng ta thêng vÊp ph¶i những lỗi nµo? 3. Giíi thiÖu bµi: Muốn diễn tả chính xác và sinh động những suy nghĩ, tình cảm, cảm xúc của m×nh ngêi nãi ph¶i biÕt râ nh÷ng tõ mµ m×nh dïng vµ cã vèn tõ phong phó. Do đó, trau dồi vốn từ là việc rất quan trọng để phát triển kĩ năng diễn đạt. Hoạt động của GV và HS - Gọi học sinh đọc ý kiến của Phạm V¨n §ång. ? T¸c gi¶ muèn nãi lªn ®iÒu g× qua ý kiến đó?. - Gọi học sinh đọc VD 2. ? Xác định lỗi diễn đạt những câu sau? - Học sinh xác định.. ? T×m hiÓu nguyªn nh©n cã nh÷ng lçi trªn?. ? Cã ph¶i do “tiÕng ViÖt ta nghÌo” hay lµ ngêi viÕt “kh«ng biÕt dïng tiÕng ta”? ? Nh vậy để “biết dùng tiếng ta” cần ph¶i lµm g×? - Gọi học sinh đọc lại phần ghi nhớ.. Néi dung kiÕn thøc cần đạt I. Rèn luyện để nắm vững nghĩa của tõ vµ c¸ch dïng tõ. 1. VÝ dô: * VD1. - TiÕng ViÖt lµ mét ng«n ng÷ cã kh¶ năng rất lớn để đáp ứng nhu cầu diễn đạt của ngời Việt. - Muèn ph¸t huy tèt kh¶ n¨ng rÊt lín cña tiÕng ViÖt, mçi c¸ nh©n ph¶i kh«ng ngõng trau dåi ng«n ng÷ cña m×nh mµ tríc hÕt lµ trau dåi vèn tõ. * VD2. - Lçi dïng tõ: a. Từ “đẹp”: đã dùng thắng cảnh thì không cần dùng từ đẹp nữa. b. Tõ “dù ®o¸n” dïng sai.V× dù ®o¸n cã nghÜa lµ ®o¸n tríc t×nh h×nh, sù viÖc nµo đó có thể xẩy ra trong tơng lai. Vì thế ở ®ay cã thÓ dïng: pháng ®o¸n, íc ®o¸n, íc tÝnh. c. Dùng sai tõ “®Èy m¹nh”: lµ thóc ®Èy cho ph¸t triÓn nhanh lªn. Nãi vÒ qui m« th× cã thÓ lµ më réng hay thu hÑp chø không thể nhanh hay chậm đợc. - Ngêi viÕt kh«ng biÕt chÝnh x¸c nghÜa vµ c¸ch dïng cña tõ mµ m×nh sö dông. - Kh«ng ph¶i do “tiÕng ta nghÌo” mµ ngêi viÕt “kh«ng biÕt dïng tiÕng ta”. - Muèn biÕt dïng tiÕng ta th× tríc hÕt phải nắm đợc đầy đủ và chính xác nghĩa cña tõ vµ c¸ch dïng tõ. 2. Ghi nhí: Muèn sö dông tèt tiÕng ViÖt, tríc hÕt cần trau dồi vốn từ. Rèn luyện để nắm đợc đầy đủ và chính xác nghĩa của từ vµ c¸ch dïng tõ lµ viÖc rÊt quan träng để trau dồi vốn từ. II. Rèn luyện để trau dồi vốn từ..

(105) - Gọi học sinh đọc ý kiến của Tô Hoài ( trªn b¶ng phô) ? Em hiÓu ý kiÕn trªn nh thÕ nµo? - Học sinh béc lé. ? So s¸nh h×nh thøc trau dåi vèn tõ ë phÇn trªn vµ h×nh thøc trau dåi vèn tõ cña NguyÔn Du qua ®o¹n v¨n ph©n tÝch cña T« Hoµi?. - Goị học sinh đọc phần ghi nhớ.. ? Chọn cách giải thích đúng? - Học sinh gi¶i quyÕt. ? Xác định nghĩa của yếu tố Hán Việt? - Học sinh gi¶i quyÕt. ? Söa lçi dïng tõ? - Học sinh söa lçi. ? B×nh luËn ý kiÕn cña ChÕ Lan Viªn?. 1. VÝ dô: - Nhµ v¨n T« Hoµi ph©n tÝch qu¸ tr×nh trau dồi vốn từ của đại thi hào Nguyễn Du b»ng c¸ch häc lêi ¨n tiÕng nãi cña nh©n d©n. - Phần trên đề cập đến việc trau dồi vốn từ thông qua quá trình rèn luyện để biết đầy đủ và chính xác nghĩa và cách dùng cña tõ. Cßn viÖc trau dåi vèn tõ mµ T« Hoài đề cập đến đợc thực hiện theo hình thức học hỏi để biết thêm những từ mµ m×nh cha biÕt. 2. Ghi nhí: Rèn luyện để biết thêm những từ cha biÕt, lµm t¨ng vèn tõ lµ viÖc thêng xuyên phải làm để trau dồi vốn từ. III. LuyÖn tËp: Bµi tËp 1. - HËu qu¶: kÕt qu¶ xÊu. - Đoạt: chiếm đợc phần thắng. - Tinh tó: sao trªn trêi (nãi kh¸i qu¸t) Bµi tËp 2. a. TuyÖt: - Døt, kh«ng cßn g×: tuyÖt chñng (bÞ mất hẳn giống nòi), tuyệt giao (cắt đứt giao thiÖp), tuyÖt tù (kh«ng cã ngêi nèi dõi), tuyệt thực (nhịn đói không chịu ăn để phản đối- một hình thức đấu tranh) - Cực kì, nhất: tuyệt đỉnh (điểm cao nhất, mức cao nhất), tuyệt mật (cần đợc giữ bí mật tuyệt đối), tuyệt tác (tác phẩm văn học, nghệ thuật hay, đẹp đến møc kh«ng thÓ cã c¸i h¬n), tuyÖt trÇn (nhất trên đời không có cái gì sánh b»ng) b. §ång: - Cùng nhau, giống nhau: đồng âm (có âm giống nhau), đồng bào (ngời cùng mét gièng nßi, mét d©n téc, mét Tæ Quốc), đồng bộ (phối hợp với nhau một cách nhịp nhàng), đông chí (ngời cùng chÝ híng chÝnh trÞ).... - Trẻ em: đồng ấu (trẻ em 6,7 tuổi), đồng dao (lời hát dân gian của trẻ), đồng thoại (truyện viết cho trẻ em) - Chất đồng: trống đồng (nhạc khí gõ thời cổ, hình cái trống đúc bằng đồng, trªn mÆt ch¹m nh÷ng ho¹ tiÕt trang trÝ) Bµi tËp 3. a. Về khuya, đờng phố rất im lặng: dïng sai tõ “im lÆng”-> con ngêi, c¶nh tîng cña con ngêi. - Cã thÓ thay: Yªn tÜnh, v¾ng lÆng (trõ trêng hîp dïng phÐp nh©n ho¸) b. Dïng sai tõ “thµnh lËp”(thµnh lËp quan hÖ ngo¹i giao) lËp nªn x©y dùng nªn mét tæ chøc nh nhµ níc, §¶ng....

(106) Quan hÖ ngo¹i giao kh«ng ph¶i lµ mét tæ chøc-> ThiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao. - Híng dÉn c¸c em lÇn lît gi¶i quyÕt Bµi tËp4, 5, 6 ,7: hs làm theo nhóm sau c¸c bµi tËp 4, 5, 6, 7 (SGK) - Ph©n nhãm häc tËp: 4 nhãm 4 bµi tËp đó trình bày trước lớp - cử đại diện lên trình bày. - Giáo viên bæ sung, söa ch÷a vµ cho ®iÓm. IV. Củng cố- híng dÉn häc bµi ë nhµ: Học sinh nhắc lại nội dung bài học phần ghi nhớ sgk Học sinh về nhà: - Tù rÌn luyÖn viÖc trau dåi vèn tõ. - Hoàn thành các bµi tËp ( ở SGK). - ChuÈn bÞ viết bài văn số 2 Ngµy soạn 20 th¸ng 10 n¨m 2014. TiÕt 34, 35 :. ViÕt bµi tËp lµm v¨n sè 2.. I. Mục tiêu cần đạt: Gióp học sinh: 1. KiÕn thøc : - Biết vận dụng những kiến thức đã học để thực hành viết một bài văn tự sự kết hợp với miêu tả cảnh vật, con ngời, hành động. 2. Kü n¨ng : - Rèn luyện kĩ năng diễn đạt, trình bày một bài văn tự sự. 3. Thái độ : - Trân trọng yêu quý những kỉ niệm đẹp trong cuộc đời II.Chuẩn bị: * Giáo viên: Ra đề - đáp án – biểu chấm * Học sinh: Lập dàn bài cho đề 1,2 Sgk trang III. TiÕn trình lên lớp. * Ổn định lớp * Bài mới I. §Ò ra: Tëng tîng hai m¬i n¨m sau, vµo mét ngµy hÌ, em vÒ th¨m l¹i trêng cò. H·y viÕt th cho một bạn học hồi ấy, kể lại buổi thăm trờng đầy xúc động đú. II. Đáp án: * Yêu cầu về h×nh thøc (1 ®iÓm) - Bè côc chÆt chÏ, râ rµng. - Trình bày sạch đẹp. - Diễn đạt lu loát, mạch lạc. * Về nội dung (9 ®iÓm) - H×nh thøc viÕt lµ mét l¸ th göi b¹n häc cò. - Néi dung kÓ vÒ mét buæi th¨m trêng vµo mét ngµy hè vÒ sau 20 n¨m. - Phải tởng tợng mình đã trởng thành, đóng vai trò ngời có vị trí, công việc nào đó, nay trở lại thăm trờng cũ. - Cần viết đợc một số ý sau: + LÝ do trë l¹i th¨m trêng..

(107) + Th¨m vµo buæi nµo, ®i víi ai? + §Õn trêng gÆp ai? Quang c¶nh trêng nh thÕ nµo? Nhí l¹i c¶nh trêng xa m×nh häc ra sao? Ng«i trêng ngµy nay cã g× kh¸c tríc, nh÷ng g× vÉn cßn nh xa? + Nh÷ng g× gîi l¹i trong m×nh nh÷ng kØ niÖm buån vui cña tuæi häc trß; trong giờ phút đó bạn bè hiện lên nh thế nào? - Trong bµi viÕt cã sö dông c¸c yÕu tè miªu t¶. *Dµn ý: a. Më bµi: - Mở đầu bức th: ngày, tháng, năm viết th, địa điểm. - Giới thiệu lí do đến thăm trờng, thăm vào buổi nào, với ai? b. Th©n bµi: - §Õn trêng gÆp ai, quang c¶nh trêng. - Nhí l¹i c¶nh trêng xa m×nh häc (sö dông yÕu tè miªu t¶) - B©y giê ng«i trêng cã g× kh¸c tríc, nh÷ng g× vÉn cßn nh xa (sö dông yÕu tè miªu t¶) - Những kỉ niệm buồn vui tuổi học trò, trong giờ phút đó bạn bè hiện lên nh thế nµo? c. KÕt bµi: - C¶m nghÜ chung vÒ buæi th¨m trêng. - PhÇn cuèi bøc th. III. BiÓu chÊm: - §iÓm Giái: §¹t trän vÑn yªu cÇu vÒ néi dung vµ h×nh thøc. - §iÓm kh¸: §¹t yªu cÇu vÒ néi dung song cßn mắc 1vµi lçi vÒ h×nh thøc. - §iÓm trung b×nh: §¹t 2/3 yªu cÇu vÒ néi dung . - §iÓm yÕu: Néi dung cßn s¬ lîc, thiÕu ý. - Điểm kém: Xa đề, lạc đề, viết lan man. IV. Củng cố - dặn dò về nhà: - Hs về nhà xem lại cách làm bài văn tự sự - Đọc thuộc và soạn vb Kiều ở lầu Ngưng Bích Tìm hiểu: + Cảnh trước lầu Ngưng Bích + Nỗi nhớ của Thúy Kiều + Tâm trạng của Thúy Kiều nơi lầu Ngưng Bích -------------------------------------------------------------------------------.

(108) TiÕt 36:. Ngµy soạn 25 - 10 - 2014 KiÒu ë lÇu Ngng BÝch. (TrÝch TruyÖn KiÒu cña NguyÔn Du). I.Mục tiêu cần đạt: Gióp học sinh: 1. KiÕn thøc : - Qua tâm trạng cô đơn, buồn tủi và nỗi niềm thơng nhớ của Kiều, cảm nhận đợc tÊm lßng thuû chung, hiÕu th¶o cña nµng. - Thấy đợc nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật của Nguyễn Du: diễn biến tâm trạng đợc thể hiện qua ngôn ngữ độc thoại và nghệ thuật tả cảnh ngụ tình. 2. Kü n¨ng : - §äc, c¶m nhËn th¬. 3. Thái độ : - C¶m th«ng víi hoµn c¶nh khæ ®au cña con ngêi II. ChuÈn bÞ : 1. Gi¸o viªn : tham kh¶o tµi liÖu viết về Truyện Kiều 2. Häc sinh : §äc kü, tr¶ lêi c©u hái ở Sgk III. Các hoạt động trên lớp: 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Kể tóm tắt truyện Kiều từ đoạn chị em Thuý Kiều đi du xuân trở về đến đoạn KiÒu ë LÇu Ngng BÝch ? ? §äc thuéc lßng ®o¹n trÝch C¶nh ngµy xu©n ? 3. Giíi thiÖu bµi: Sau khi bÞ MGS lõa g¹t, lµm nhôc, bÞ Tó Bµ m¾ng nhiÕc KiÒu nhÊt quyÕt kh«ng chịu tiếp khách làng chơi, không chịu chấp nhận cuộc sống lầu xanh. Đau đớn, tủi nhục, phẫn uất, nàng định tự vẫn nhng không thành. Tú Bà sợ mất vốn bèn lựa lời khuyªn gi¶i, mô gi¶ vê ch¨m sãc, thuèc thang høa hÑn khi nµng b×nh phôc sÏ g¶ nàng cho ngời tử tế. Tú Bà đa Kiều ra sống ở lầu Ngng Bích để thực hiện âm mu mới đê tiện hơn, tàn bạo hơn. Thuý KiÒu ë lÇu Ngng BÝch, nµng r¬i vµo hoµn c¶nh nh thÕ nµo? Béc lé t×nh c¶m g×? T©m tr¹ng ra sao? Hoạt động của GV và HS Néi dung kiÕn thøc - Giỏo viờn cho học snh xác định I. Đọc- hiểu chỳ thớch. cách đọc, giỏo viờn đọc mẫu và tổ 1. Đọc: - Giäng chËm, buån. chức cho các em đọc. - NhÊn m¹nh c¸c tõ thÓ hiÖn t©m tr¹ng cña Thuý KiÒu: “bÏ bµng”, - Gọi học sinh đọc chú thích. ®iÖp ng÷ “buån tr«ng”. - Giỏo viờn: Xác định vị trí của đoạn trÝch? 2. VÞ trÝ ®o¹n trÝch: - Học sinh xác định - Giáo viên yªu cÇu học sinh gi¶i - N»m ë phÇn thø 2 cña Truyện thÝch c¸c tõ khã: 1, 5, 9, 10, 11(KiÓm Kiều: Gia biÕn vµ lu l¹c ( gåm 22 tra trªn b¶ng phô) c©u) 3. Gi¶i nghÜa tõ khã. - Học sinh gi¶i thÝch. ? Một bạn học sinh đã tìm kết cấu II. Tỡm hiểu văn bản. cña ®o¹n trÝch, nhng l¹i v« ý s¾p xÕp 1. Bố cục : 3 ®o¹n..

(109) néi dung t¬ng øng cã sù nhÇm lÉn, em giúp bạn nối lại cho đúng? - Học sinh thùc hiÖn-> Giáo viên nhận xét và sữa lại cho đúng. 6 c©u ®Çu (p1). ? Theo em, kÕt cÊu trªn cã hîp lÝ kh«ng? V× sao? - Học sinh béc lé.. 8 c©u cuèi (p3). ? Trong v¨n b¶n nµy, nh©n vËt Thuý Kiều đợc miêu tả ở phơng diện nào: ngoại hình, hành động hay tâm trạng? - Học sinh xác định. - Giỏo viờn: Từ đó, phơng thức biểu đạt nổi bật của văn bản này là phơng thøc nµo? - Giáo viên giíi thiÖu tranh minh ho¹. ? Vận dụng chú thích để giải thích nghÜa cña tõ “kho¸ xu©n”? ? Trong s¸u c©u th¬ nµy ta c¶m nhËn đợc một không gian, thời gian nghệ thuật và một tâm trạng NT đồng hiện. Kh«ng gian, thêi gian ë lÇu Ngng BÝch qua c¶m nhËn cña Thuý KiÒu thÓ hiÖn ë nh÷ng lêi th¬ nµo? Em cã nhËn xÐt g× vÒ kh«ng gian vµ thêi gian đó? - Học sinh ph¸t hiÖn. ? Giữa không gian, thời gian đó, em h·y h×nh dung c¶nh ngé cña Thuý KiÒu? ? Em cã nhËn thÊy ®iÒu g× bÊt ngê vµ kh¸c l¹ ë c©u th¬ “VÎ non xa tÊm trng gÇn ë chung”? - Học sinh béc lé.. ? H·y nãi hé t©m tr¹ng cña Thuý KiÒu lóc nµy? Giáo viên: Mét khung c¶nh thiªn nhiªn v¾ng lÆng kh«ng mét bãng ngêi, kh«ng mét t©m hån th©n thuéc, bÇu b¹n, trong khi d vÞ ®au khæ, tñi nhôc võa míi tr¶i qua vÉn cßn da diết, bẽ bàng mây sớm đền khuya. Mét khung c¶nh thiªn nhiªn tr¶i réng mªnh m«ng, bèn bÒ b¸t ng¸t xa tr«ng th©u tãm c¶ ngän nói xa x¨m vµ ¸nh. 8 c©u tiÕp (p2). Nçi nhí th¬ng Kim Träng vµ cha mÑ (p2) T©m tr¹ng ®au buån, lo ©u cña Thuý KiÒu ( p3) Hoàn cảnh cô đơn cña Thuý KiÒu(p1). - Hîp lÝ: + Giíi thiÖu c¶nh KiÒu ë LÇu Ngng BÝch. + Trong nỗi cô đơn nàng nhớ ngời th©n. + Quay trở về đối diện chính mình với nỗi đau buồn đằng đẵng. 2. Ph©n tÝch: - T©m tr¹ng (néi t©m) - BiÓu c¶m. * S¸u c©u ®Çu: - Kho¸ xu©n: kho¸ kÝn tuæi xu©n-> KiÒu bÞ giam láng. - Kh«ng gian: bèn bÒ b¸t ng¸t; non xa, tr¨ng gÇn; c¸t vµng cån nä; bôi hång dÆm kia-> mªnh m«ng, bao la, xa vêi hoang v¾ng rîn ngîp kh«ng mét bãng ngêi. - Thời gian: mây sớm đèn khuya-> tuÇn hoµn khÐp kÝn, lÆp ®i, lÆp l¹i kh«ng biÕt bao nhiªu buæi s¸ng, bao nhiªu buæi chiÒu. -> Thuý KiÒu nhá bÐ, tr¬ träi, c« đơn tuyệt vọng. - Khoảng xa, độ gần về địa lí do nhËn biÕt b»ng t©m lÝ nªn chóng đổi chỗ cho nhau. Trăng vốn xa, bçng chèc nªn gÇn, ngîc l¹i c¸i xa l¾c l¹i thuéc vÒ nói. Thêi gian, kh«ng gian cña t©m tr¹ng nªn nã chÊp nhËn sù x¸o trén thêi ®iÓm, qui luËt xa gÇn, kh«ng râ ngµy hay đêm, ánh đèn hay ánh trăng, xa thµnh gÇn, gÇn thanh xa->t©m c¶nh. - T©m tr¹ng: + BÏ bµng: chua xãt, ch¸n ng¸n, buån tñi. + Tấm lòng chia đôi, nửa tình, nửa c¶nh: mét nçi niÒm, mét nçi lßng tan n¸t ®au th¬ng..

(110) tr¨ng gÇn gòi vµo bÇu trêi cao réng v« tËn. C¸i v¾ng lÆng cña thiªn nhiªn vµ c¸i mªnh m«ng cña vò trô kh¾c sâu thêm cảm giác cô đơn trong tâm hån Thuý KiÒu vµ dån tíi líp líp nh÷ng nçi niÒm chua xãt, ®au th¬ng. *Gv chốt lại tiết 1 IV. Củng cố- híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại các nội dung cơ bản đã học - Học sinh về nhà: 1. Häc thuéc lßng ®o¹n trÝch. 2. T×m hiÓu tiÕp đoạn trÝch: Nçi nhí th¬ng Kim Träng vµ cha mÑ; Nçi buån cña Thuý KiÒu; Bót ph¸p t¶ c¶nh ngụ tình trong bài.. TiÕt 37:. Ngµy soạn 25 -10 -2015. KiÒu ë lÇu Ngng BÝch. ( TrÝch TruyÖn KiÒu cña NguyÔn Du) I. Mục tiêu cần đạt: Tiếp tục giúp học sinh thấy đợc: 1. KiÕn thøc : - Qua tâm trạng cô đơn, buồn tủi và nỗi niềm thơng nhớ của Kiều, cảm nhận đợc tÊm lßng thuû chung, hiÕu th¶o cña nµng. - Thấy đợc nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật của Nguyễn Du: diễn biến tâm trạng đợc thể hiện qua ngôn ngữ độc thoại và nghệ thuật tả cảnh ngụ tình. 2. Kü n¨ng : - C¶m nhËn vµ ph©n tÝch đoạn thơ, bài th¬ 3. Thái độ : - C¶m th«ng víi næi bÊt h¹nh cña con ngêi II. ChuÈn bÞ : 1. Gi¸o viªn : tham kh¶o tµi liÖu viết về Truyện Kiều 2. Häc sinh : §äc kü, tr¶ lêi c©u hái ở Sgk III. Các hoạt động trên lớp : 1. Ổn định lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: ? §äc thuéc lßng ®o¹n trÝch “ KiÒu ë lÇu Ngng BÝch” 3. Giíi thiÖu bµi: Trở về tâm cảnh, cảnh trớc lầu Ngng Bích đợc miêu tả rất nhiều: vẻ non xa, tÊm tr¨ng gÇn, c¸t vµng cån nä, bôi hång dÆm kia, rÊt bÒ bén, ngæn ngang nh sù gi»ng xÐ ,ngæn ngang tr¨m mèi, chÊt chøa trong nçi lßng cña KiÒu..

(111) Hoạt động của GV - HS. Nội dung kiÕn thøc II. §äc - hiÓu v¨n b¶n: - Học sinh đọc 8 câu thơ tiếp. 3. Ph©n tÝch: ? Trong c¶nh ngé Êy, KiÒu nhí tíi ai? * Nçi nhí ngêi th©n ?Tríc tiªn nµng dµnh nçi nhí cho ai? + Nçi nhí Kim Träng ? Víi Kim Träng, KiÒu nhí nh÷ng g×? - Tởng ngời ... chén đồng ( nhí kØ niÖm, lêi íc nguyÖn ) Tin s¬ng ... mai chê - Giáo viên: KiÒu h×nh dung t©m tr¹ng - B¬ v¬ mong mỏi đợi chờ của Kim Trọng khi trở - Tấm son.....bao giờ cho phai. -> Nhí kØ niÖm, lêi íc nguyÖn. l¹i vên thuý. ? Em hiểu gì về tâm trạng của Thuý Kiều -> Đau đớn, xót xa lóc nµy? - Tâm trạng đau đớn, xót xa. ? H/ả "tấm son"gợi cho em suy nghĩ đến ®iÒu g×? -TÊm lßng chung thuû s¾t son đối với chµng Kim. -Tấm lòng son giờ đã bị vùi dập, hoen ố biết bao giờ gột rửa đợc. ? Nhí th¬ng ngêi yªu trong c¶nh ngé b¶n thân mình đang bất hạnh, điều đó cho thấy -> Thuû chung, son s¾t. Kiều là cô gái có phẩm chất nào đáng quý? Giáo viên: ViÖc KiÒu th¬ng nhí KT ®ang chờ mong tin mình một cách vô vọng đã cho thấy một vẻ đẹp khác trong tâm hồn nàng: Kiều luôn nghĩ đến ngời khác trớc khi nghĩ đến bản thân mình. Tấm lòng ấy + Nçi nhí cha mÑ thật cao đẹp và đáng quý biết bao. - Xãt ngêi tùa cöa... - GV chuyÓn ý. ? Sau khi nhí vÒ Kim Träng, nµng l¹i nhí - Qu¹t nång, Êp l¹nh... về cha mẹ, nỗi nhớ ấy đợc thể hiện ra sao? - Sân Lai, gốc tử... - Học sinh tr¶ lêi. ? Thuý KiÒu day døt bëi v× sao? - Lo l¾ng cho cha mÑ lóc tuæi giµ bãng xÕ lÊy ai ch¨m sãc sím h«m. ? Côm tõ '' c¸ch mÊy n¾ng ma '' gîi cho -> Dïng thµnh ng÷, ®iÓn tÝch, ®iÓn em nh÷ng liªn tëng nµo? cố, độc thoại nội tâm. ? T¸c gi¶ sö dông nghÖ thuËt g× khi miªu t¶? - Giáo viên nhÊn m¹nh thµnh ng÷ " qu¹t nång Êp l¹nh" vµ ®iÓn cè " s©n Lai, gèc tử": lấy ai quạt cho cha mẹ ngủ; mùa đông ai ñ Êm chç n»m cho cha mÑ; lµm sao cã thÓ lµm cho cha mÑ vui nh Lai Tö ngêi níc Së. - Nhí bæn phËn tr¸ch nhiÖm phông dìng cha mÑ. ? Em h×nh dung nh thÕ nµo vÒ t©m tr¹ng Thuý KiÒu lóc nµy( §au xãt, nhí thư¬ng.) => Người con hiÕu th¶o. ? Qua nh÷ng lêi gi·i bµy thư¬ng nhí Êy, em hiÓu KiÒu lµ ngưêi con như thÕ nµo? - Giỏo viờn nêu vấn đề: có ý kiến cho.

(112) rằng, Kiều đã nhớ tới ngời yêu trước rồi mới nhớ đến cha mẹ, phải chăng là nàng đã đặt chữ "tình" lên trên chữ hiếu. Em có đồng ý với ý kiến đó không. - Học sinh tr×nh bµy ý kiÕn c¸ nh©n. - Giáo viên: viÖc nhµ th¬ miªu t¶ nçi nhí cña KiÒu dµnh cho Kim Träng trước lµ hợp lí. Kiều không hề đặt chữ hiếu sau chữ tình. Khi gđ gặp tai biến Kiều đã chọn chữ "hiếu" bằng hành động bán mình chuộc cha. Giờ đây khi cha và em đã được cứu, nµng c¶m thÊy cã lçi víi Kim Träng. ? Quên đi cảnh ngộ đáng thương của mình để nhớ đến người thân, em hiểu Thuý KiÒu lµ người nh thÕ nµo? Học sinh đọc 8 câu thơ cuối. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ ©m hưởng ®o¹n th¬ cuèi? - TrÇm buån. ? Trong nỗi cô đơn buồn tủi,Kiều cảm nhËn như thÕ nµo vÒ khung c¶nh xung quanh ? ? T¸c gi¶ tËp trung miªu t¶ nh÷ng c¶nh vËt nµo? ? NhËn xÐt vÒ nghÖ thuËt vµ tr×nh tù miªu t¶? ? C¸i hay cña viÖc sö dông ®iÖp ng÷ lµ g×? ( më ®Çu c©u th¬ 6 ch÷, t¹o ©m hưởng trÇm buån; nã lµ ®iÖp khóc cña ®o¹n th¬ vµ còng lµ ®iÖp khóc cña t©m tr¹ng.) ? C¶nh vËt cuèi gîi cho em liªn tưởng g×. ( d«ng b·o cña sè phËn sÏ næi lªn, x« ®Èy, vùi dập cuộc đời Kiều) ? C¶nh vËt ë lÇu Ngưng BÝch qua c¸i nh×n cña KiÒu hiÖn lªn ntn? ? Bøc tranh c¶nh vËt Êy cho thÊy t©m tr¹ng g× cña Thuý KiÒu? - Giỏo viờn : Thật vậy, dông bão đã nổi lên, ngay sau đó nàng đã mắc mưu của Tú Bµ vµ Së Khanh, bÞ ®Èy vµo c¶nh « nhôc: " Thanh l©u hai lượt thanh y hai lÇn" ? C¸ch miªu t¶ cña NguyÔn Du vÒ nµng Kiều thể hiện thái độ tình cảm gì của ông víi nh©n vËt? - NiÒm c¶m thương s©u s¾c víi kiÕp người tµi hoa mµ b¹c mÖnh. ? Đoạn trích có nét đặc sắc gì về nghệ thuËt. ? Em hiểu gì về cảnh ngộ và vẻ đẹp của t©m hån T. Kiều.. =>TK lµ người t×nh thuû chung, người con hiÕu th¶o. * T©m tr¹ng cña Thuý KiÒu - Buån tr«ng: + cöa bÓ chiÒu h«m...xa xa? + ngän nước míi sa...man m¸c + néi cá rÇu rÇu + giã cuèn mÆt duÒnh ,Çm Çm... -> §iÖp ng÷, tõ l¸y gîi t¶, t¶ c¶nh ngô t×nh, h×nh ¶nh Èn dô. + C¸nh buåm mÊt hót dÇn n¬i cöa bÓ chiÒu h«m, cïng víi c¸nh hoa tr«i d¹t trªn sãng níc: th©n phËn nhá bÐ ch×m nổi vô định của con ngời; nỗi buồn thơng cho cảnh ngộ bơ vơ của mình nơi đất khách quê ngời. + Mặt đất, bãi cỏ: cuộc sống nhạt nhẽo, v« vÞ; nçi buån trèng v¾ng. + Sãng vµ giã biÓn: sãng giã b·o bïng của cuộc đời đang vây quanh mình mà lo sî cho t¬ng lai mê mÞt cña m×nh. => Cô đơn, buồn đau, lo lắng, sợ hãi, tuyệt vọng trước tương lai vô định.. + HiÓu lßng ngêi. + §ång c¶m víi nçi buån khæ vµ kh¸t väng h¹nh phóc cña con ngêi-> chñ nghĩa nhân đạo. III.Tæng kÕt: - NT : Bp tả cảnh ngụ tình đặc sắc; miêu tả nội tâm nv; ngôn ngữ độc tho¹i; vËn dông s¸ng t¹o NT Èn dô, ®iÖp ng÷, c¸c ®iÓn tÝch, ®iÓn cè. - ND : + Khắc hoạ cảnh ngộ cô đơn, buồn tủi, tâm trạng xót xa đau đớn của Thuý KiÒu khi ë lÇu Ngưng BÝch. + TÊm lßng thuû chung, hiÕu th¶o....

(113) - Học sinh đọc ghi nhớ sgk. IV. LuyÖn tËp NghÖ thuËt t¶ c¶nh vµ t¶ c¶nh ngô t×nh gièng vµ kh¸c nhau như thÕ nµo? * Gièng nhau ë t¶ c¶nh, kh¸c nhau ë ngô t×nh. + NT tả cảnh đơn thuần: Đối tượng, mục đích miêu tả là thiên nhiên, t¸c gi¶ trùc tiÕp t¶ c¶nh vËt. + NT t¶ c¶nh ngô t×nh: Mượn c¶nh vËt göi g¾m t©m tr¹ng. C¶nh khi ấy không đơn thuần là bức tranh thiên nhiên mà còn là bức tranh tâm trạng. Cảnh là phương tiện tả còn tâm trạng là mục đích miêu tả. IV. Củng cố - híng dÉn häc bµi ë nhµ. -Giáo viên cho học sinh nhắc lại nội dung phần ghi nhớ - Học sinh về nhà: + N¾m v÷ng gi¸ trÞ néi dung vµ gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña ®o¹n trÝch. + Ph©n tÝch ®o¹n trÝch vµ nhËn xÐt nghÖ thuËt miªu t¶ t©m tr¹ng nh©n vËt cña NguyÔn Du. + So¹n bµi: TruyÖn Lôc V©n Tiªn - NguyÔn §×nh ChiÓu. + Nh÷ng nÐt c¬ b¶n, næi bËt về t¸c gi¶. + Tóm tắt TruyÖn Lôc V©n Tiªn. TiÕt 38:. Ngµy soạn 26 -10 -2015. TruyÖn Lôc V©n Tiªn - NguyÔn §×nh ChiÓu I. Mục tiêu cần đạt : Gióp học sinh: 1. Kiến thức : Học sinh nắm đợc cốt truyện và những điều cơ bản về tác giả Nguyễn Đình Chiểu và t¸c phÈm Truyện Lục Vân Tiên. 2. Kỹ năng : Rèn kĩ năng đọc truyện thơ Nôm, túm tắt cốt truyện.

(114) 3. Thái độ : - Yêu mến trân trọng nhà thơ có hoàn cảnh đặc biệt II. ChuÈn bÞ : - Giáo viên: §äc các tµi liÖu tham kh¶o liên quan đến tác phẩm. - Học sinh: Soạn bài theo yờu cầu ở sgk, đọc phần tóm tắt tác phẩm. III. Tiến trình dạy học: 1. ổn định tổ chức: 2. Bµi cò: §äc thuéc lßng ®o¹n trÝch ''KiÒu ë lÇu Ngưng BÝch'', nhËn xÐt vÒ nghÖ thuËt t¶ c¶nh cña ®o¹n trÝch? 3. Bµi míi : GV giíi thiÖu: Cè Thñ tướng Ph¹m V¨n §ång tõng nãi vÒ NguyÔn §×nh ChiÓu: Trªn trêi cã nh÷ng v× sao cã ¸nh s¸ng kh¸c thường, nhưng tho¹t nh×n chưa thÊy s¸ng; song cµng nh×n cµng s¸ng. NguyÔn §×nh ChiÓu - nhµ th¬ yªu nước vĩ đại của nhân dân miền Nam thế kỉ XIX - là một trong những ngôi sao như thÕ. Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức cần đạt I. T¸c gi¶ : - Häc sinh tham kh¶o chó thÝch * 1. Cuộc đời: ? Nªu hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ - Nguyễn §ình Chiểu ( 1822 -1888),quª N§C? ngo¹i ë Gia §Þnh; quª néi ë Thõa Thiªn- GV nhÊn m¹nh: N§C lµ con người HuÕ cã nghÞ lùc phi thường: vượt lªn trªn - Ông sống vào giai đoạn chế độ pk nhà số phận để trở thành một nhà thơ, Nguyễn bộc lộ sự khủng hoảng trầm mét nhµ v¨n,mét thÇy thuèc;ë cương trọng về chính trị. Thực dân Pháp xâm vị nào ông cũng đảm đương tốt trọng lược, nước mất nhà tan, nhân dân vô tr¸ch cña m×nh ;«ng lµ người yªu cùng lầm than cơ cực, nhiều cuộc khởi nước víi tinh thÇn bÊt khuÊt chèng nghĩa nổi lên và đã bị nhấn chìm trong bể ngo¹i x©m =>NghÞ lùc sèng phi máu. thường . - Đầu TK 19 chế độ PK VN khủng - Cuộc đời nghốo khổ bất hạnh, mự lũa hoảng trầm trọng, xh đảo điên, đạo học vấn dở dang, hụn nhõn bị bội ước, đức suy đồi, số phận con người điêu sống trong cảnh đất nước nụ lệ. đứng. NĐC từng viết: " Chở bao - ễng là tấm gương sỏng một nhõn cỏch nhiêu đạo thuyền không khẳm - Đâm mấy thằng gian bút chẳng tà". Ông đã lớn về nghị lực sống và khát vọng cống trao cho ngòi bút của mình một thiên hiến cho đời. chức lớn lao là truyền bá đạo làm ng- - Giàu lòng yêu nước, tinh thần bất khuất chèng ngo¹i x©m. ười và đấu tranh không mệt mỏi - Dùng thơ văn làm vũ khí chiến đấu. chèng c¸i xÊu xa. - Xem träng t×nh nghÜa vµ giµu lßng nh©n ? Nªu sù nghiÖp s¸ng t¸c cña t/giả? ¸i. 2. Sự nghiệp: Ông đã để lại nhiều áng văn có giá trị như: +TruyÖn Lôc V©n Tiªn +Dương Tõ Hµ MËu - HS đọc chú thích phần chữ lớn. ? Nªu vµi nÐt vÒ hoµn c¶nh s¸ng t¸c +Ngư tiều y thuật vấn đáp... t¸c phÈm ''TruyÖn Lôc V©n Tiªn''? II. T¸c phÈm: TruyÖn Lôc V©n Tiªn - GV nêu vấn đề : Mục đích truyền - Hoàn cảnh sáng tác : Đầu những năm 50 thÕ kØ XIX . dạy đạo lí làm người của tác phẩm..

(115) ? ThÓ lo¹i vµ kÕt cÊu cña t¸c phÈm? - GV diÔn gi¶ng thªm vÒ kiÓu kÕt cÊu chương hồi xoay quanh cuộc đời nh©n vËt chÝnh. - Giáo viên bæ sung hoµn chØnh.. - Mục đích: Truyền dạy đạo lí làm người. - ThÓ lo¹i : TruyÖn th¬ N«m lôc b¸t. - KÕt cÊu : 2082 c©u th¬ lôc b¸t, chia lµm 4 phÇn: + LVT cøu KNN khái tay bän cướp. + LVT gÆp n¹n ®ược thÇn vµ d©n cøu. + KNN gÆp n¹n vÉn thuû chung víi LVT. Học sinh tóm tắt theo SGK + LVT vµ KNN gÆp l¹i nhau. * Tãm t¾t t¸c phÈm ? §¹o lÝ lµm người ®ược thÓ hiÖn SGK trang 113. * Nội dung và nghệ thuật: ntn? ? Vì sao NĐC lại đặt ra những vấn đề - Nội dung : đó trong tác phẩm? + Ca ngợi vẻ đẹp của những con người - XHPK thời đó khủng hoảng trầm träng t×nh nghÜa trong x· héi. trọng, trật tự xã hội lỏng lẻo, đạo đức + Đề cao tinh thần nghĩa hiệp. suy vi. + ThÓ hiÖn kh¸t väng cña nh©n d©n hướng tới lẽ công bằng, tốt đẹp. + Tố cáo những hành vi vô nhân đạo ? So víi "TruyÖn KiÒu" " TruyÖn Lôc =>bao trïm t¸c phÈm lµ tư tưởng nh©n Vân Tiên" có gì giống, khác về nghệ đạo. thuËt? - Nghệ thuật: + Th¬ N«m lôc b¸t, kÕt cÊu chương håi. + Ng«n ng÷ méc m¹c gi¶n dÞ, sö dông phư¬ng thøc diÔn xướng d©n téc. + X©y dùng nh©n vËt cã c¸ tÝnh, bộc lộ qua cử chỉ, lời nói, hành động... IV.Cñng cè - hướng dÉn học bài ở nhµ: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại các nội dung kiến thức cơ bản đã học - Học sinh về nhà: +Tìm hiÓu thêm vÒ t¸c gi¶ NguyÔn §×nh ChiÓu. + Tãm t¾t ®o¹n trÝch. + So¹n bµi Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga : t×m hiÓu vÒ hai nh©n vËt. Ngµysoạn 27 th¸ng 10 n¨m 2014 TiÕt 39. Lôc V©n Tiªn cøu KiÒu NguyÖt Nga.. ( TrÝch TruyÖn Lôc V©n Tiªn- NguyÔn §×nh ChiÓu) I. Mục tiêu cần đạt: Gióp học sinh: 1. KiÕn thøc : - Qua đoạn trích hiểu đợc khát vọng cứu ngời, giúp đời của tác giả và phẩm chất cña 2 nh©n vËt: Lôc V©n Tiªn, KiÒu NguyÖt Nga. - Tìm hiểu đặc trng phơng thức khắc hoạ tính cách nhân vật. 2. Kü n¨ng : - Ph©n tÝch tæng hîp. 3. Thái độ : - Yêu mến trân trọng nhà thơ có hoàn cảnh đặc biệt II. ChuÈn bÞ: 1. Gi¸o viªn : tham kh¶o tµi liÖu liên quan đến tác phẩm 2. Häc sinh : §äc kü, tr¶ lêi c©u hái ở Sgk.

(116) III. Các hoạt động trên lớp : 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? §äc thuéc lßng ®o¹n trÝch “KiÒu ë lÇu Ngng BÝch”. C¶m nhËn cña em vÒ c¶nh ngé vµ th©n phËn cña Thuý KiÒu? ? NhËn xÐt nghÖ thuËt miªu t¶ néi t©m nh©n vËt qua ®o¹n trÝch? 3. Bµi mới: Hoạt động của GV và HS Néi dung kiÕn thøc Hớng dẫn học sinh đọc, hiểu văn I. Đọc- hiểu chú thích. b¶n. 1. §äc. Chó ý chuyÓn giäng phï hîp ë - Giỏo viờn đọc sau đó gọi học sinh nh÷ng c©u th¬ kÓ chuyÖn, t¶ trËn đọc. đánh, cử chỉ và lời nói của 2 nhân vật Hớng dẫn học sinh đọc- hiểu chú chính thÝch. - Gọi học sinh đọc chú thích. 2. VÞ trÝ ®o¹n trÝch: ? Dùa vµo cèt truyÖn, em h·y nªu vÞ - N»m ë phÇn ®Çu cña truyÖn Lôc trÝ vµ néi dung cña v¨n b¶n nµy? v©n Tiªn. - Lục Vân Tiên một mình đánh tan - Học sinh xác định. bọn cớp, cứu đợc Kiều Nguyệt Nga. - Học sinh đọc- hiểu nghĩa của từ. - HS đọc các từ ở chú thích: 6, 7, 11, 3. Giải nghĩa từ khó. 12, 13, 22, 24. - Phong Lai lµ tªn cña kÎ cÇm ®Çu - Giáo viên bæ sung. bän cíp. ? Em hiÓu Phong Lai lµ ai? - T× tÊt lµ ®Çy tí g¸i. ? T× tÊt cã nghÜa lµ g×? - Đăng trình: lên đờng đi xa. ? Hiểu nghĩa của các từ: đăng trình, - Phỉ: thoả đáng. phØ. - Học sinh gi¶i nghÜa cña tõ. Hớng dẫn học sinh đọc, hiểu văn II. Tỡm hiểu văn bản. b¶n. 1. KÕt cÊu ®o¹n trÝch:gồm 2 ®o¹n. - GVđọc sau đó gọi HS đọc. - Từ đầu đến “...thân vong”: Lục Vân Tiên đánh cớp. - Cßn l¹i: Cuéc trß chuyÖn gi÷a Lôc v©n Tiªn vµ KiÒu NguyÖt Nga. - GV: T×m kÕt cÊu cña ®o¹n trÝch? 2. Ph©n tÝch: - Lôc v©n Tiªn lµ nh©n vËt chÝnh, lµ trung tâm của cả 2 sự việc: đánh cớp vµ trß chuyÖn cïng KiÒu NguyÖt Nga. - Híng dÉn học sinh ph©n tÝch ®o¹n - Học sinh th¶o luËn. trÝch. ? Xác định nhân vật chính của tác phÈm? - Yªu cÇu học sinh th¶o luËn. ? Hãy xác định nghệ thuật khắc hoạ - Nghệ thuật miêu tả hành động, cử nh©n vËt trong v¨n b¶n nµy tõ c¸c chØ, lêi nãi. nhËn xÐt: - Miªu t¶ néi t©m kÕt hîp víi miªu a. Nhân vật Lục V©n Tiªn: t¶ ngo¹i h×nh. - Miêu tả hành động, cử chỉ, lời nói. * Hành động đỏnh cướp: - Miêu tả nội tâm kết hợp với miêu - Hành động: + BÎ c©y lµm gËy, x«ng v«: vò khÝ lµ tả hành động. cây bên đờng, hành động dứt khoát ? Thuật lại sự việc đánh cớp của kh«ng do dù. LVT trong ®o¹n ®Çu cña v¨n b¶n? + Tả đột hữu xông: tung hoành, dũng ? Việc đánh cớp đợc kể qua hành.

(117) động, lời nói điển hình nào của Lục V©n Tiªn? ? Em hãy thuËt l¹i vµ nªu nh÷ng hành động, lời nói của LVT? ? Em hiÓu g× vÒ c©u: “Kh¸c nµo TriÖu Tö phá vßng ...”? - Học sinh tr×nh bµy. ? Qua hành động đánh cớp, Lục Vân Tiªn béc lé tÝnh c¸ch, phÈm chÊt g×? - Học sinh nhËn xÐt -->GV chốt lại các nội dung cơ bản ở tiết 1. m·nh. - Lêi nãi: + Kêu rằng bớ đảng ...hại dân: cơng quyÕt. - So s¸nh LVT víi nh÷ng mÉu h×nh lÝ tëng, nh dòng tíng TriÖu Tö Long (thêi Tam Quèc). -> Lµ ngêi cã tÝnh c¸ch anh hïng, cã tµi n¨ng, tÊm lßng v× nghÜa vong th©n.. IV. Củng cố - híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại các nội dung cơ bản ở tiết 1 - Học sinh về nhà: + Tãm t¾t t¸c phÈm ; + T×m hiÓu, ph©n tÝch 2 nh©n vËt: Lôc V©n Tiªn vµ KiÒu NguyÖt Nga. Ngµy soạn 28- 10 -2015 TiÕt 40. Lôc V©n Tiªn cøu KiÒu NguyÖt Nga. ( TrÝch TruyÖn Lôc V©n Tiªn - NguyÔn §×nh ChiÓu) I. Mục tiêu cần đạt: Gióp học sinh: 1. KiÕn thøc: - Hiểu đợc khát vọng cứu ngời, cứu đời của tác giả Nguyễn Đình Chiểu. - PhÈm chÊt cña 2 nh©n vËt: + Lôc V©n Tiªn tµi ba, dòng c¶m, träng nghÜa khinh tµi. + KiÒu NguyÖt Nga hiÒn hËu, nÕt na, ©n t×nh. - NghÖ thuËt kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch nh©n vËt cña truyÖn. 2. Kü n¨ng: - Ph©n tÝch tæng hîp. 3. Thái độ: - Yêu mến trân trọng nhà thơ có hoàn cảnh đặc biệt II. ChuÈn bÞ: 1. Gi¸o viªn : tham kh¶o tµi liÖu 2. Häc sinh : §äc kü, tr¶ lêi c©u hái Sgk III. Các hoạt động trên lớp : 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Tãm t¾t t¸c phÈm “TruyÖn Lôc V©n Tiªn”? 3. Giíi thiÖu bµi: Lôc V©n Tiªn lµ nh©n vËt anh hïng, v¨n vâ song toµn, thÓ hiÖn trän vÑn íc m¬ c«ng lÝ cña t¸c gi¶. §o¹n trÝch “ Lôc V©n Tiªn cøu KiÒu NguyÖt Nga” kể l¹i chiÕn c«ng ®Çu tiªn cña chµng trai hä Lôc vµ cuéc gÆp gì k× l¹ ®Çu tiªn cña 2 nh©n vËt chÝnh, mét h×nh thøc giíi thiÖu thêng gÆp trong lèi tù sù nµy. §o¹n th¬ thÓ hiÖn næi bËt khÝ ph¸ch anh hïng vµ tinh thÇn nghÜa khÝ cña Lôc V©n Tiªn còng nh lßng biÕt ¬n, lu luyÕn cña KiÒu NguyÖt Nga. Hoạt động của GV và HS Néi dung kiÕn thøc II. §äcHiÓu v¨n b¶n: Hớng dẫn học sinh tiếp tục đọc, hiểu.

(118) v¨n b¶n.. 1. Vị trí đoạn trích 2. Ph©n tÝch (tiÕp theo) a. Nhân vật Lục V©n Tiªn: ? Sau khi đánh cớp, LVT đã c xử và tỏ * Hành động đỏnh cướp: * Cuộc trò chuyện với Kiều Nguyệt thái độ nh thế nào với KNN? Nga: - Lục Vân Tiên động lòng an ủi, ân ? NhËn xÐt cña em vÒ c¸ch c xö: cÇn hái han; kh«ng muèn nhËn c¸i Khoan khoan ngồi đó chớ ra l¹y t¹ ¬n vµ sù tr¶ ¬n. Nµng lµ phËn g¸i ta lµ phËn trai. - Cã phÇn c©u nÖ víi lÔ gi¸o phong kiến, nhng chủ yếu là đức tính khiêm - Học sinh nhËn xÐt. - ? Qua cách c xử đó cho em hiểu gì nhờng của Lục Vân Tiên: Làm ơn há dÔ trong ngêi tr¶ ¬n. thªm vÒ LVT? ? Nếu chọn thơ đề tên cho tranh minh ho¹ trong SGK th× em sÏ chän lêi th¬ -> Lµ ngêi chÝnh trùc, hµo hiÖp, träng nghÜa khinh tµi vµ còng rÊt tõ t©m nµo? nh©n hËu. ? Em có nhận xét gì về cách xng hô - Có thể: “Vân Tiên tả đột...Đơng Dang” vµ lêi lÏ khi KNN nãi víi LVT? * Nhân vật Kiều NguyÖt Nga: - Học sinh chØ râ. - Xng h«: Qu©n tö, tiÖn thiÕp: khiªm nhêng. Lêi lÏ: - Giỏo viờn: Qua cách c xử đó em -Làm con ®©u d¸m ... thÊy KNN lµ ngêi nh thÕ nµo? Chót t«i liÔu yÕu... ? Khi đợc cứu giúp, KNN tỏ thái độ =>Cách nói năng dịu dàng, mực thnh thế nào đối với LVT? ? Thái độ đó bộc lộ phẩm chất gì ở ớc. -> Lµ mét c« g¸i khuª c¸c , thuú mÞ KNN? nÕt na, cã häc thøc. - Học sinh nhËn xÐt. - Nµng rÊt ¸y n¸y, b¨n kho¨n t×m Hoạt động 2: Hớng dẫn HS tổng kết cách trả ơn. vµ luyÖn tËp. -> RÊt träng ©n nghÜa. ? NhËn xÐt vÒ ng«n ng÷ cña t¸c phÈm III. Tæng kÕt vµ luyÖn tËp. qua ®o¹n trÝch th¬? - Ng«n ng÷ méc m¹c, b×nh dÞ gÇn gòi víi lêi nãi th«ng thêng, mang mµu s¾c - Học sinh nhËn xÐt. ? Qua văn bản em cảm nhận đợc địa phơng Nam Bộ. những vẻ đẹp nào của LVT và KNN? - Ngôn ngữ đa dạng, phù hợp với diễn biÕn t×nh tiÕt. - Gọi HS đọc ghi nhớ SGK. ? NhiÒu ngêi cho r»ng sè phËn vµ - Lôc V©n Tiªn tµi ba, dòng c¶m, tÝnh c¸ch nh©n vËt LVT cã nhiÒu nÐt t- träng nghÜa khinh tµi. ơng đồng với nhà thơ Nguyễn Đình - Kiều Nguyệt Nga hiền hậu, nết na, ChiÓu. NÕu thÕ em hiÓu g× vÒ con ng- ©n t×nh. ời NĐC qua các nhân định sau: - Coi träng nghÜa khÝ. - Tôn trọng giá trị đạo đức truyền thèng. - Kh¸t väng h¹nh phóc. - Khát vọng hành đạo giúp đời. -> Yªu cÇu học sinh th¶o luËn nhãm - TÊt c¶ c¸c ý trªn. víi c©u hái nµy- học sinh trình bàygiáo viên chốt..

(119) IV. Củng cố - híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại các nội dung cơ bản ở 2 tiết - Học sinh về nhà: + §äc diÔn c¶m, thuéc lßng ®o¹n trÝch. + Chuẩn bị bµi: Miêu tả nội tâm trong vb tự sự Ngµy so¹n: 1-11-2015 TiÕt 41.. Miªu t¶ néi t©m trong v¨n b¶n tù sù I. Mục tiêu cần đạt:. - Hiểu đợc vai trò của miêu tả nội tâm trong một văn bản tự sự. - Vận dụng hiểu biết về miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự để đọc - hiểu văn b¶n. 1. KiÕn thøc: - Hiểu đợc nội tâm nhân vật và miêu tả nội tâm nhân vật trong tác phẩm tự sự. - Nắm đợc tác dụng của miêu tả nội tâm và mối quan hệ giữa nội tâm với ngoại h×nh trong khi kÓ chuyÖn. 2. Kỹ n¨ng: - Phát hiện và phân tích đợc tác dụng của miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự. - KÕt hîp kÓ chuyÖn víi miªu t¶ néi t©m nh©n vËt khi lµm bµi v¨n tù sù. 3. Thái độ: II. ChuÈn bÞ: - GV: S¸ch chuÈn KT-KN, mét sè tµi liÖu tham kh¶o kh¸c. - HS: So¹n các câu hỏi ở SGK. III. Hoạt động trên lớp: 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Kể 1 số văn bản tự sự mà em đã học? Văn bản nào có sử dụng yếu tố miêu tả néi t©m nh©n vËt? 3. Giíi thiÖu bµi: Miªu t¶ néi t©m nh©n vËt lµ mét bíc tiÕn cña nghÖ thuËt. §èi tîng cña miªu t¶ néi t©m lµ nh÷ng suy nghÜ t×nh c¶m, nh÷ng diÔn biÕn t©m tr¹ng cña nh©n vËt. Gi÷a miªu t¶ hoµn c¶nh, ngo¹i h×nh vµ miªu t¶ néi t©m cã mét mèi quan hÖ víi nhau. Từ việc miêu tả hoàn cảnh, ngoại hình mà cho ta thấy đợc tâm trạng bên trong cña nh©n vËt vµ ngîc l¹i. Hoạt động của GV và HS - Gọi học sinh đọc lại VB: Kiều ở lÇu Ngng Bích. ? T×m nh÷ng c©u th¬ t¶ c¶nh vµ nh÷ng c©u th¬ miªu t¶ t©m tr¹ng cña Thuý KiÒu? - Học sinh t×m.. KiÕn thøc I. T×m hiÓu yÕu tè miªu t¶ néi t©m trong v¨n b¶n tù sù. 1. VÝ dô: VB “KiÒu ë lÇu Ngng BÝch” - Nh÷ng c©u thơ miªu t¶ ngo¹i c¶nh: + “Tríc lÇu Ngng BÝch kho¸ xu©n VÎ non xa, tÊm tr¨ng gÇn ë chung Bèn bÒ b¸t ng¸t xa tr«ng, C¸t vµng cån nä bôi hång dÆm kia”. + “Buån tr«ng cöa bÓ chiÒu h«m, ThuyÒn ai thÊp tho¸ng, c¸nh buåm xa xa? Buån tr«ng ngän níc míi sa Hoa tr«i man m¸c biÕt lµ vÒ ®©u? Buån tr«ng néi cá rÇu rÇu, Chân mây mặt đất một màu xanh xanh. Buån tr«ng giã cuèn mÆt duÒnh, Ầm Çm tiÕng sãng kªu quanh ghÕ ngåi”. - Nh÷ng c©u miªu t¶ néi t©m:.

(120) ? DÊu hiÖu nµo cho thÊy ®o¹n ®Çu lµ t¶ c¶nh vµ ®o¹n sau lµ miªu t¶ néi t©m? - Học sinhchØ râ. ? Nh÷ng c©u th¬ miªu t¶ ngo¹i c¶nh gãp phÇn nh thÕ nµo trong viÖc thÓ hiÖn néi t©m nh©n vËt? ? Miªu t¶ néi t©m cã t¸c dông nh thế nào đối với việc khắc hoạ nh©n vËt trong v¨n b¶n tù sù?. - Gọi học sinh đọc đoạn văn I-2. - Học sinh đọc. ? NhËn xÐt c¸ch miªu t¶ néi t©m nh©n vËt cña t¸c gi¶? - HS nhËn xÐt. ? Em hiÓu thÕ nµo lµ miªu t¶ néi t©m nh©n vËt? ? Miªu t¶ néi t©m nh©n vËt trong v¨n b¶n tù sù cã vai trß g×? - Học sinh kh¸i qu¸t. ? Cã thÓ miªu t¶ néi t©m nh©n vËt b»ng nh÷ng c¸ch nµo? - HS xác định.. - Gäi học sinh nªu yªu cÇu cña bµi tËp. ? ThuËt l¹i ®o¹n trÝch: M· Gi¸m Sinh mua KiÒu b»ng v¨n xu«i, chó ý miªu t¶ néi t©m cña nµng KiÒu? ( ngêi kÓ cã thÓ ë ng«i thø nhÊt hoÆc thø ba) - Học sinh thuËt l¹i. - Nêu yêu cầu của đề bài: Ghi lại tâm trạng của em sau khi để xảy ra một chuyện có lỗi đối với bạn. - Học sinh thùc hiÖn.. + “Bªn trêi gãc bÓ b¬ v¬, TÊm son gét röa bao giê cho phai. Xãt ngêi tùa cöa h«m mai Quạt nồng ấp lạnh, những ai đó giờ ? S©n Lai c¸ch mÊy n¾ng ma Có khi gốc tử đã vừa ngời ôm” - §o¹n sau tËp trung miªu t¶ nh÷ng suy nghÜ cña nµng KiÒu: NghÜ vÒ th©n phËn cô đơn, bơ vơ nơi đất khách quê ngời, nghÜ vÒ cha mÑ... - Miêu tả ngoại cảnh để chúng ta có thể thấy đợc tâm trạng bên trong của nhân vật vµ ngîc l¹i. - Nh©n vËt lµ yÕu tè quan träng nhÊt cña v¨n b¶n tù sù. §Ó x©y dùng nh©n vËt nhµ v¨n thêng miªu t¶ ngo¹i h×nh vµ miªu t¶ néi t©m. Miªu t¶ néi t©m nh»m kh¾c ho¹ “ ch©n dung tinh thÇn” cña nh©n vËt, t¸i hiện đợc những trăn trở, dằn vặt, những rung động tinh tế trong tình cảm t tởng cña nh©n vËt. -> Miªu t¶ néi t©m cã vai trß vµ t¸c dông rất to lớn trong việc khắc hoạ đặc điểm, tÝnh c¸ch nh©n vËt. - Miªu t¶ nÐt mÆt, cö chØ-> néi t©m. T©m tr¹ng ®au khæ cña nh©n vËt. 2. Ghi nhí: - Miªu t¶ néi t©m trong v¨n b¶n tù sù lµ t¸i hiÖn nh÷ng ý nghÜ, c¶m xóc vµ diÔn biÕn t©m tr¹ng cña nh©n vËt. - Lµ biÖn pháp quan trọng để xây dựng nhân vật, làm cho nhân vật sinh động. - Ngêi ta cã thÓ miªu t¶ néi t©m trùc tiÕp b»ng c¸ch diÔn t¶ nh÷ng ý nghÜ, c¶m xóc t×nh c¶m cña nh©n vËt; cã thÓ néi t©m gi¸n tiÕp b»ng c¸ch miªu t¶ c¶nh vËt, nÐt mÆt, cö chØ, trang phôc... cña nh©n vËt. II. LuyÖn tËp: Bµi tËp 1: - Chó ý nh÷ng c©u th¬ miªu t¶ néi t©m cña Thuý KiÒu: “Nçi m×nh thªm tøc nçi nhµ ... tr«ng g¬ng mÆt dµy.” Bµi tËp 3: + ViÖc m×nh kh«ng may g©y ra cho b¹n lµ viÖc g×? + DiÔn ra nh thÕ nµo? + Miªu t¶ t©m tr¹ng sau khi g©y ra sù việc không hay đó?. IV. Củng cố - híng dÉn häc bµi ë nhµ:.

(121) - Giáo viên cho học sinh nhắc lại các nội dung cơ bản của bài học - Học sinh về nhà: + Nắm vững nội dung bài học + Làm bài tập 2 SGK. + LuyÖn tËp viÕt v¨n tù sù cã sö dông nh÷ng yÕu tè miªu t¶ néi t©m nh©n vËt. + Chuẩn bị bài tìm hiểu về văn học địa phơng (theo gợi ý, yêu cÇu trong SGK).. Ngµy so¹n: 2-11-2015. TiÕt 42.. Chơng trình địa phơng: phần văn. V¨n b¶n:. Ma phïn. - §øc Ban. I. Mục tiêu cần đạt:. 1. KiÕn thøc: - Hiểu đợc giá trị của truyện ngắn “Ma phùn” trong việc chọn đề tài, tạo không gian nghệ thuật, tình tiết, sự kiện, ngôn ngữ dồn nén...để đề cập một vấn đề bức thiết hiện nay: việc vào đời, lập nghiệp của thanh niên học sinh nông thôn sau khi tèt nghiÖp phæ th«ng. 2. Kĩ n¨ng: - RÌn luyÖn kÜ n¨ng ph©n tÝch, c¶m thô t¸c phÈm v¨n häc. 3. Thái độ: - Tù hµo vÒ con ngêi, v¨n ho¸ Hµ TÜnh. II. ChuÈn bÞ:. - Giỏo viờn: SGK và SGV về chơng trình địa phơng môn Ngữ văn - Học sinh: Sách giáo khoa Chơng trình địa phơng môn Ngữ văn.. III. Hoạt động trên lớp:. 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? KÓ tªn nh÷ng t¸c gi¶, t¸c phÈm cña Hµ TÜnh mµ em biÕt? §äc thuéc lßng mét t¸c phÈm th¬ mµ em thÝch? 3. Giíi thiÖu bµi:.

(122) Văn học Hà Tĩnh thời kỡ nào cũng để lại những dấu ấn quan trọng về tác giả, t¸c phÈm vÒ khuynh híng v¨n ph¸i còng nh nhiÒu lo¹i h×nh nghÖ thuËt. Nghiên cứu văn học Hà Tĩnh trong các giai đoạn lịch sử để có cái nhìn khái quát, có hệ thống về văn học địa phơng, để có giải pháp xây dựng nền văn học Hà Tĩnh trong sự nghiệp CNH-HĐH của quê hơng để xứng đáng với tầm vóc trong quá khø. Hoạt động của GV và HS - Giỏo viờn hớng dẫn đọc. ? Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ §øc Ban?. - Giíi thiÖu vÒ t¸c gi¶.. ? Em biÕt g× vÒ t¸c phÈm?. - Yªu cÇu học sinh t×m hiÓu tõ khã. ?KÕt cÊu truyÖn theo tr×nh tù nh thÕ nµo? H·y chØ ra c¸c phÇn vµ nªu néi dung mçi phÇn? - Học sinh xác định.. ? Truyện ngắn đề cập đến đề tài gì?. Nội dung kiÕn thøc I. §äc - HiÓu chó thÝch. 1. §äc v¨n b¶n. - Tổ chức cho học sinh đọc sau khi hớng dẫn. 2. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm. * §øc Ban, tªn khai sinh lµ Ph¹m §øc Ban, sinh n¨m 1949, quª ë Can Léc, tØnh Hµ TÜnh; tõng tham gia TNXP chống Mỹ, sau đó học khoá 2Trờng Đại học viết văn Nguyễn Du. - Tõ thËp niªn 90 tíi nay, «ng lµ c©y bót chñ lùc cña v¨n xu«i Hµ TÜnh, víi nhiÒu thÓ lo¹i: tiÓu thuyÕt, truyÖn võa, truyÖn ng¾n, kÞch, kÝ...; cã nhiÒu t¸c phẩm đã đoạt giải thởng. Hiện nay, ông là Giám đốc Sở Văn hoá- Thông tin Hµ TÜnh. - Ông thành công nhất ở mảng đề tài n«ng th«n sau chiÕn tranh, ngêi n«ng d©n trong t¸c phÈm cña «ng víi b¶n chÊt hiÒn lµnh, tèt bông, ¨n ë thuû chung, cã tÊm lßng nh©n ¸i, ý chÝ nghÞ lùc v¬n lªn sè phËn. TruyÖn viÕt cho thiÕu nhi cña «ng còng rÊt giµu trÝ tëng tîng vµ chøa chan niÒm tin, niÒm yêu thơng đối với các em. * TruyÖn ng¾n “Ma phïn” ®o¹t gi¶i khuyÕn khÝch cuéc thi viÕt truyÖn ng¾n cho thanh niªn häc sinh- sinh viªn, do Héi nhµ v¨n ViÖt Nam vµ NXB Gi¸o dôc phèi hîp tæ chøc. 3. Gi¶i nghÜa tõ khã: - “Hoa chanh në gi÷a vên chanh” - Ma phïn cuèi mïa. - Ra m«n, ra khoai. II. Tìm hiÓu v¨n b¶n. 1. Bè côc. - Thêi gian: HiÖn t¹i- qu¸ khø. - Từ đầu đến->... Ngời con trai chợt vui vÎ: §«i trai, g¸i nãi chuyÖn víi nhau vÒ nghÒ nghiÖp. - Tiếp đó cho đến... có ngời sắp vào: Thêi gian ngêi con g¸i ®i kiÕm viÖc trªn thµnh phè. - Cßn l¹i: Sù trë vÒ cña ngêi con g¸i. 2. Ph©n tÝch. - Đề tài: việc vào đời, lập nghiệp của.

(123) - Học sinh ph¸t biÓu. ? TruyÖn cã mÊy nh©n vËt? - Học sinh: TruyÖn cã 3 nh©n vËt. ? Truyện đợc phát triển trong không gian nghÖ thuËt nµo? NhËn xÐt cña em vÒ kh«ng gian nghÖ thuËt Êy? ? Trong không gian ấy, đôi trai gái nãi ®iÒu g× víi nhau? ? Suy nghĩa của đôi trai gái về việc chän nghÒ lËp nghiÖp cã gièng nhau kh«ng? - Học sinh béc lé.. ? Nếu em, em đồng tình với quan ®iÓm nµo? - Học sinh tù liªn hÖ. ? Việc gì đã đến với cô gái trong thời gian t×m viÖc trªn thµnh phè?. ? Sù trë vÒ cña c« g¸i nãi lªn ®iÒu g×? - Học sinh béc lé. ? Truyện đã có kết cục rõ ràng cha hay chØ ®ang hÐ më? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ t×nh tiÕt, sù kiÖn vµ ng«n ng÷ trong truyÖn? - Học sinh xác định và nhận xét. ? Quê hơng đợc nhắc đến nhiều lần trong truyện. Điều đó có ý nghĩa gì? - Học sinh béc lé.. ? Qua t¸c phÈm, nhµ v¨n §øc Ban. thanh niªn häc sinh- sinh viªn n«ng th«n sau khi tèt nghiÖp phæ th«ng. - Truyện có 3 nhân vật: đôi trai gái cùng làng và cô Hạnh ngời lái đò bên s«ng. - Ma phïn cuèi mïa-> kh«ng gian buån lÆng, kh«ng gian gîi nhiÒu suy t, tr¨n trë; gîi nçi buån, sù muén mµng. - Lo l¾ng vÒ nghÒ nghiÖp, hä võa míi tèt nghiÖp THPT cha cã viÖc lµm. - Kh«ng gièng nhau: + Ngêi con trai quan niÖm: chän nghÒ nghiÖp nµo phï hîp víi n¨ng lùc b¶n th©n, bÊt kÓ lµm viÖc ë ®©u; muèn lËp nghiệp trên chính mảnh đất mà anh sinh ra, ë chÝnh quª h¬ng cßn nghÌo khã; ph¶i gãp phÇn x©y dùng quª h¬ng. + Ngêi con g¸i: muèn ra thµnh phè, kh«ng muèn ch©n lÊm tay bïn; muèn cã mét cuéc sèng sung síng n¬i phån hoa đô thị.. - Một năm ròng cô không tìm đợc việc lµm khi c« kh«ng cã nghÒ nghiÖp g×? kh«ng cã kiÕn thøc, kh«ng b»ng cÊp? “ Đi tìm việc khắp nơi. ở đâu cũng đợc hái: häc trêng nµo, ngµnh g×, hÖ chÝnh quy hay më, tèt nghiÖp kh¸ hay giái...” - Cuèi cïng chØ cã nghÒ gióp viÖc, lµm thuª. - Sù trë vÒ cña c« g¸i dï muén mµng nhng cũng đã cho cô một bài học về viÖc chän nghÒ, lËp nghiÖp. C« quyÕt định trở về lập nghiệp trên chính mảnh đất quê hơng mình. - TruyÖn kÕt thúc cha râ rµng nhng ngêi đọc cũng có thể hiểu đợc ý nghĩa qua đôi trai gái, đặc biệt là của ngời con g¸i. - T×nh tiÕt, sù kiÖn ®an xen gi÷a hiÖn tại, kí ức; ngôn ngữ dồn nén (lời đối tho¹i ng¾n) -> thÓ hiÖn nçi suy t, tr¨n trë, cña nh©n vËt. - Quª h¬ng lµ n¬i lu gi÷ nh÷ng t×nh c¶m, kØ niÖm thiªng liªng nhÊt cña cuộc đời mỗi con ngời. - Yªu quª h¬ng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm cống hiến, xây dựng quê hơng tốt đẹp h¬n, giµu m¹nh h¬n. III. Tæng kÕt * Néi dung: TruyÖn ng¾n göi l¹i bøc thông điệp: cuộc đời có nhiều con đờng, mỗi thanh niên học sinh cần biết lùa chän mét nghÒ nghiÖp phï hîp,.

(124) muèn göi tíi chóng ta bøc th«ng ®iÖp nhÊt lµ ë trªn quª h¬ng m×nh. g×? * NghÖ thuËt: + Kh«ng gian nghÖ thuËt, miªu t¶ néi t©m nh©n vËt. ? Nhà văn Đức Ban đã chuyển bức + Tình tiết sự kiện đan xen, đối lập ; thông điệp đó bằng cách nào? ng«n ng÷ dån nÐn. VI. LuyÖn tËp. - Học sinh kh¸i qu¸t. ? H·y suy nghÜ råi viÕt mét bµi v¨n ng¾n nãi lªn íc m¬ vÒ nghÒ nghiÖp cña m×nh? - Học sinh thùc hiÖn vµ tr×nh bµy. IV. Củng cố - híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại các nội dung cơ bản của bài học - Học sinh về nhà: + Nắm vững nội dung bài học + Tìm đọc một số tác phẩm của nhà văn Đức Ban. + Su tÇm vµ t×m hiÓu thªm mét sè nhµ th¬ kh¸c cña quª h¬ng Hµ TÜnh. + Chuẩn bị bµi Tổng kết từ vựng ( Từ đơn, từ phức, từ ghép, từ láy, thành ngữ...). TiÕt 43.. Ngµy so¹n: 3-11-2015. Tæng kÕt tõ vùng. ( Từ đơn, từ phức,...từ nhiều nghĩa) I. Mục tiêu cần đạt:. 1. KiÕn thøc: - Hệ thống hóa kiến thức về từ vựng đã học từ lớp 6 đến lớp 9. - Nắm một số khái niệm liên quan đến từ vựng. 2. KØ n¨ng: - Biết vận dụng kiến thức đã học khi giáo tiếp, đọc- hiểu và tạo lập văn bản. 3. Thái độ:.

(125) II. ChuÈn bÞ: - Giáo viên: S¸ch chuÈn KT-KN ; Xem l¹i các nội dung kiÕn thøc vÒ tõ vùng trong ch¬ng tr×nh Ngữ v¨n THCS. - Học sinh: ôn tập các nội dung kiÕn thøc vÒ tõ vùng trong ch¬ng tr×nh Ngữ v¨n THCS. III. Hoạt động trên lớp: 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Muèn sö dông tèt vèn tõ cña m×nh, tríc hÕt chóng ta cần ph¶i lµm g×? A. Phải nắm đợc đầy đủ và chính xác nghĩa của từ và cách dùng từ. B. Phải biết sử dụng thành thạo các kiểu câu chia theo mục đích nói. C. Phải nắm đợc các từ có chung nét nghĩa. D. Ph¶i n¾m ch¾c c¸c kiểu cấu t¹o ng÷ ph¸p cña c©u. 3. Giíi thiÖu bµi: Để củng cố lại những kiến thức về từ vựng đã học ở lớp 6-> 9, một lần nữa giúp chúng ta ghi nhớ các kiến thức đã học, biết sử dụng các kiến thức đó trong giao tiếp, đặc biệt trong việc tiếp nhận, phân tích văn bản, gắn việc học những vấn đề từ vựng với hoạt động thực tiễn. Hoạt động của GV và HS ? Thế nào là từ đơn? Từ phức? - Học sinh tr¶ lêi.. ? Tõ phøc cã mÊy lo¹i? §ã lµ nh÷ng lo¹i nµo?. - Yªu cÇu học sinh thùc hiÖn trªn phiÕu häc tËp: §iÒn tõ ghÐp, tõ l¸y vµo cét. - Gäi học sinh lªn b¶ng ®iÒn.. ? Xác định từ láy có giảm nghĩa, tăng nghÜa so víi nghÜa cña yÕu tè gèc?. ? ThÕ nµo lµ thµnh ng÷? C¸ch hiÓu nghÜa cña thµnh ng÷?. Nội dung kiÕn thøc I. Từ đơn và từ phức. 1. Kh¸i niÖm: - Từ đơn là từ chỉ gồm có một tiếng. VD: nhà, cây, biển, đảo, trời... - Tõ phøc lµ tõ gåm 2 hoÆc nhiÒu tiÕng tạo thành. VD: quÇn ¸o, trÇm bæng, c©u l¹c bé, s¹ch sµnh sanh, vi sinh vËt... - Tõ phøc gåm hai lo¹i: + Từ ghép: gồm những từ phức đợc tạo ra b»ng c¸ch ghÐp c¸c tiÕng cã quan hÖ víi nhau vÒ nghÜa. + Tõ l¸y: gåm nh÷ng tõ phøc cã quan hÖ l¸y ©m gi÷a c¸c tiÕng. VD: đẹp đẽ, lành lùng, nho nhỏ, bâng khu©ng, x«n xao... 2. Tõ ghÐp vµ tõ l¸y: Tõ ghÐp Tõ l¸y ngÆt nghÌo, bät nho nhá, gËt gï, bÌo, giam gi÷, l¹nh lïng, xa bã buéc, t¬i tèt, x«i, lÊp l¸nh cỏ cây, đa đón, nhêng nhÞn, r¬i rông, mong muèn - Tõ l¸y cã sù gi¶m nghÜa: tr¨ng tr¾ng, đèm đẹp, nho nhỏ, lành lạnh, xôm xốp. - Tõ l¸y cã sù t¨ng nghÜa: s¹ch sµnh sanh, s¸t sµn sÆt, nhÊp nh«. II. Thµnh ng÷: 1. Kh¸i niÖm: - Thµnh ng÷ lµ lo¹i côm tõ cã cÊu t¹o cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chØnh. - NghÜa cña thµnh ng÷ cã thÓ b¾t.

(126) - Học sinh tr¶ lêi.. ? LÊy VD vÒ thµnh ng÷?. ? Xác định thành ngữ, tục ngữ? Giải thÝch nghÜa cña c¸c thµnh ng÷, tôc ng÷ đó? - Học sinh nh¾c l¹i.. ? Tìm 2 thành ngữ có yếu tố chỉ động vËt, 2 thµnh ng÷ cã yÕu tè chØ thùc vËt? ? Giải thích ý nghĩa và đặt câu với mçi thµnh ng÷? - Học sinh gi¶i thÝch.. ? T×m 2 dÉn chøng vÒ viÖc sö dông thµnh ng÷ trong v¨n ch¬ng? - Học sinh t×m dÉn chøng.. ? NghÜa cña tõ lµ g×? Cho vÝ dô. - Học sinh nhắc lại định nghĩa và cho ví dô.. nguån trùc tiÕp tõ nghÜa ®en cña c¸c tõ t¹o nªn nã nhng th«ng thêng qua mét phÐp chuyÓn nghÜa nh Èn dô, so s¸nh... - VD: MÑ trßn con vu«ng, mÆt xanh nanh vàng, ăn cháo đá bát, đem con bỏ chî, chuét sa chÜnh g¹o... 2. Thµnh ng÷: + §¸nh trèng bá dïi: lµm viÖc kh«ng đến nơi đến chốn. + Đợc voi đòi tiên: lòng tham vô độ, đợc cái này lại đòi cái khác. + Nớc mắt cá sấu: hành động giả dối đợc che đậy một cách tinh vi, rất dễ đánh lừa những ngời nhẹ dạ cả tin. - Tôc ng÷: + Gần mực thì đen, gần đèn thì sỏng: hoµn c¶nh sèng, m«i trêng x· héi cã ảnh hởng quan trọng đến việc hình thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch cña con ngêi. + Chã treo mÌo ®Ëy: muèn tù b¶o vÖ mình cã hiÖu qu¶ th× ph¶i tuú c¬ øng biến, tuỳ từng đối tợng mà có cách ứng xö t¬ng øng. 3. Thành ngữ có yếu tố chỉ động vật: + Chó cắn áo rách: đã khốn khổ lại gặp thªm t¹i ho¹ dån ®Ëp Ëp xuèng. + Mèo mï ví c¸ r¸n: mét sù may m¾n t×nh cê do hoµn c¶nh ®em l¹i. - Đặt câu: Nó đã dốt lại lời biếng, thế mà vớ đợc cô vợ giỏng giang, đúng là mÌo mï ví được c¸ r¸n. - Thµnh ng÷ cã yÕu tè chØ thùc vËt: + B·i bÓ n¬ng d©u: theo thêi gian, cuéc đời có sự thây đổi ghê gớm khiến con ngêi ph¶i giËt m×nh suy nghÜ. - Đặt câu: Anh đứng trớc cái vờn hoang, kh«ng cßn dÊu vÕt cña ng«i nhµ tranh xa kia, lßng chît buån vÒ c¶nh b·i bÓ n¬ng d©u. 4. Bảy nổi ba chìm: sống lênh đênh, gian tru©n lËn ®Ën. - C¸ chËu chim lång: c¶nh tï tóng bã buéc, mÊt tù do. III. NghÜa cña tõ. 1. Kh¸i niÖm: - NghÜa cña tõ lµ néi dung (sù vËt, tÝnh chất, hoạt động, quan hệ...) mà từ biểu thÞ. VD: Sù vËt: bµn, c©y... Hoạt động: đi, chạy... TÝnh chÊt: tèt, xÊu... Quan hÖ: vµ, víi, cïng... 2. Chän c¸ch hiÓu a..

(127) 3. Cách giải thích b là đúng. ? Chọn cách hiểu đúng trong những c¸ch hiÓu ë bµi tËp 2. - Yªu cÇu học sinh th¶o luËn nhãm vµ cử đại diện trình bày. ? C¸ch gi¶i thÝch nµo trong 2 c¸ch gi¶i thích sau là đúng? Vì sao? ? ThÕ nµo lµ tõ nhiÒu nghÜa? ? ThÕ nµo lµ hiÖn tîng chuyÓn nghÜa cña tõ? - Yªu cÇu học sinh gi¶i quyÕt bµi tËp trªn phiÕu häc tËp.. IV. Tõ nhiÒu nghÜa vµ hiÖn tîng chuyÓn nghÜa cña tõ. 1. Kh¸i niÖm: - Tõ nhiÒu nghÜa lµ tõ cã thÓ cã mét hay nhiÒu nghÜa. VD: Ch©n, tay, mòi, xu©n... - Chuyển nghĩa là hiện tợng thay đổi nghÜa cña tõ, t¹o ra nh÷ng tõ nhiÒu nghÜa. Trong tõ nhiÒu nghÜa cã nghÜa gèc vµ nghÜa chuyÓn. VD: Mïa xu©n lµ TÕt trång c©y Làm cho đất nớc càng ngày càng xuân. + Xu©n 1: chØ mïa xu©n, mïa ®Çu trong n¨m-> nghÜa gèc. + Xuân 2: chỉ sự tơi đẹp của đất nớc -> nghÜa chuyÓn. 2. Từ “hoa” trong “thềm hoa” đợc dïng theo nghÜa chuyÓn. Song kh«ng thÓ coi ®©y lµ hiÖn tîng chuyÓn nghÜa lµm xuÊt hiÖn tõ nhiÒu nghÜa v× nghÜa chuyÓn nµy cña tõ “hoa” lµ nghÜa chuyển lâm thời, nó cha làm thay đổi nghÜa cña tõ, cha thÓ ®a vµo tõ ®iÓn.. Học sinh thảo luận sau đó trình bày ý kiến -> Giáo viên nhận xét, chốt nội dung tiết 1. IV Củng cố - híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại các nội dung cơ bản của bài học - Học sinh về nhà: + Nắm vững kiến thức từ vựng đã ôn tập + TiÕp tôc nghiªn cøu tríc bµi «n tËp tõ vùng (tiÕp theo) Gồm cú: Từ đồng âm, từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa, cấp độ khái quát của nghĩa tõ ng÷, trêng tõ vùng ( T×m các vÝ dô minh ho¹ ).. .. TiÕt 44:. Ngµy so¹n: 3-11-/2015. Tæng kÕt tõ vùng. ( Từ đồng âm... trờng từ vựng) A. Mục tiêu cần đạt:. Giúp học sinh: 1. KiÕn thøc: - Hệ thống hóa kiến thức về từ vựng đã học từ lớp 6 đến lớp 9. - Nắm một số khái niệm liên quan đến từ vựng. 2. Kĩ n¨ng: - Biết vận dụng kiến thức đã học khi giáo tiếp, đọc- hiểu và tạo lập văn bản. 3. Thái độ:.

(128) B. ChuÈn bÞ: - Giáo viên: S¸ch chuÈn KT-KN Xem l¹i Xem l¹i các nội dung kiÕn thøc vÒ tõ vùng trong ch¬ng tr×nh Ngữ v¨n THCS. - Học sinh: ôn tập các nội dung kiÕn thøc vÒ tõ vùng trong ch¬ng tr×nh Ngữ v¨n THCS. C. Hoạt động trên lớp: 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Trong c¸c dßng sau, dßng nµo lµ thµnh ng÷? A. C¸ kh«ng ¨n muèi c¸ ¬n. B. Tham th× th©m. C. Uèng níc nhí nguån. D. Níc m¾t c¸ sÊu. 3. Giíi thiÖu bµi: Để tiếp tục củng cố, khắc sâu lại những kiến thức về từ vựng đã học về từ đồng âm, từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa,...giúp chúng ta có hiệu quả trong c¸c t×nh huèng giao tiÕp, tiÕp nhËn vµ ph©n tÝch v¨n häc. Hoạt động của GV và HS. Nội dung kiÕn thøc V. Từ đồng âm. 1. Kh¸i niÖm: - Từ đồng âm là những từ ngữ giống ? Thế nào là từ đồng âm? nhau vÒ ©m thanh nhng nghÜa kh¸c xa - Học sinh nh¾c l¹i. nhau, kh«ng liªn quan g× víi nhau. VD: + Đờng: để ăn (đờng kính, đờng phèn) + Đờng: để đi (đờng làng, đờng cái quan) - HiÖn tîng nhiÒu nghÜa: mét tõ cã chøa ? Ph©n biÖt hiÖn tîng nhiÒu nghÜa vµ nhiÒu nÐt nghÜa kh¸c nhau (mét h×nh thøc ng÷ ©m cã nhiÒu nghÜa) hiện tợng đồng âm? VD: ChÝn: - Học sinh ph©n biÖt. + Chỉ lơng thực, thực phẩm đã đợc nấu chÝn: thÞt chÝn. + Chỉ sự vật phát triển đến giai đoạn cuối có thể thu hoạch và sử dụng đợc. + Chỉ sự vật đã đợc xử lí qua nhiệt: vá s¨m. + ChØ tµi n¨ng hoÆc suy nghÜ rÊt kh¸c nhau (hai hay nhiÒu h×nh thøc ng÷ ©m cã nghÜa kh¸c nhau) ngùa lång Lång. lång vá ch¨n. lång nhèt gµ đèn lồng 2. a. Cã hiÖn tîng tõ nhiÒu nghÜa v× nghÜa cña tõ “l¸” trong “l¸ phæi” cã thÓ coi lµ kÕt qu¶ chuyÓn nghÜa cña tõ “l¸” ? Xác định hiện tợng từ nhiều nghĩa, trong “lá cành” hiện tợng đồng âm? Vì sao? b. Có hiện tợng đồng âm vì “đờng” trong “đờng ra trận” không có một mối liên hệ nào với nghĩa của từ “đờng” trong “ngọt nh đờng”..

(129) ? Thế nào là từ đồng nghĩa? Cho ví dô? - Học sinh nhắc lại định nghĩa. ? Chọn cách hiểu đúng? ? Dùa vµo c¬ së nµo, tõ xu©n cã thÓ thay thÕ tõ tuæi? ViÖc thay thÕ nh thÕ có tác dụng diễn đạt nh thế nào? - Học sinh thay thÕ.. ? ThÕ nµo lµ tõ tr¸i nghÜa?. ? Xác định cặp từ trái nghĩa? - Học sinh xác định. ? XÕp c¸c cÆp tõ tr¸i nghÜa theo tõng nhãm? - Học sinh s¾p xÕp.. ? Tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt cña em về cấp độ khái quát nghĩa của từ ng÷?. VI. Từ đồng nghĩa. 1. Kh¸i niÖm: - Từ đồng nghĩa là những từ có nghĩa gièng nhau hoÆc gÇn gièng nhau. Mét tõ nhiÒu nghÜa cã thÓ thuéc vµo nhiÒu nhóm từ đồng nghĩa khác nhau. - VD: M¸y bay- tµu bay- phi c¬. 2. Chän c¸ch hiÓu d. 3. “Xu©n” chØ mét mïa trong n¨m, kho¶ng thêi gian t¬ng øng víi mét tuæi> mét h×nh thøc chuyÓn nghÜa theo ph¬ng thøc ho¸n dô. - Tõ “xu©n” thÓ hiÖn tinh thÇn l¹c quan của tác giả; dùng để tránh lặp từ với từ “tuæi t¸c”. VII. Tõ tr¸i nghÜa. 1. Kh¸i niÖm: - Tõ tr¸i nghÜa lµ nh÷ng tõ cã nghÜa tr¸i ngîc nhau. - Từ trái nghĩa sử dụng trong thể đối, tạo c¸c h×nh tîng t¬ng ph¶n, g©y Ên tîng mạnh, làm cho lời nói sinh động. VD: Tr¾ng- ®en; r¾n - n¸t. 2. CÆp tõ: - Xấu- đẹp; xa- gần; rộng - hẹp. 3. - Nhãm sèng - chÕt; ch½n- lÎ; chiÕn tranh- hoµ b×nh: gäi lµ tr¸i nghÜa lìng phân, biểu thị hai khái niệm đối lập nhau vµ loµi trõ nhau. - Nhãm giµ- trÎ, yªu - ghÐt; cao - thÊp; n«ng- s©u; giµu- nghÌo: tr¸i nghÜa thang độ, khẳng định cái này không có nghĩa là phủ định cái kia. VIII. Cấp độ khái quát nghĩa của từ ng÷. 1. Kh¸i niÖm: - NghÜa cña tõ cã thÓ réng (kh¸i qu¸t h¬n) hoÆc hÑp (Ýt kh¸i qu¸t h¬n) nghÜa cña tõ kh¸c. + Một từ ngữ đợc coi là có nghĩa rộng khi phạm vi nghĩa của từ đó bao hàm ph¹m vi nghÜa cña mét sè tõ ng÷ kh¸c. + Một từ ngữ đợc coi là có nghĩa hẹp khi phạm vi nghĩa của từ đó đợc bao hµm trong ph¹m vi nghÜa cña mét tõ ng÷ kh¸c. + Một từ ngữ có nghĩa rộng đối với từ ngữ này đồng thời có nghĩa hẹp đối với mét tõ ng÷ kh¸c. - VÒ b¶n chÊt, ®©y lµ mèi quan hÖ ng÷ nghÜa gi÷a c¸c tõ ng÷ víi nhau. + Các từ giống nhau về nghĩa: từ đồng nghÜa. + C¸c tõ tr¸i ngîc nhau vÒ nghÜa: tõ tr¸i nghÜa. + C¸c tõ ng÷ cã quan hÖ bao hµm hoÆc đợc bao hàm nhau về nghĩa gọi là “cấp.

(130) ? Cho vÝ dô?. độ khái quát của nghĩa từ từ ngữ” - VD: “§éng vËt” bao hµm c¸c tõ: thó, c¸; “thó” bao hµm c¸c tõ: voi, hæ, h¬u...; “thú” đợc bao hàm trong từ “động vật”> mối quan hệ ngữ nghĩa mang tính cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ. 2. Vẽ sơ đồ cấu tạo từ. Tõ (xét về đặc điểm cấu tạo). - Giáo viên ghi bµi tËp 2 lªn b¶ng phô- Học sinh th¶o luËn nhãm vµ cö đại diện lên giải quyết.. Từ đơn. Tõ phøc. Tõ ghÐp. Tõ ghÐp đẳng lËp. Tõ l¸y ©m. ? Trêng tõ vùng lµ g×?. Tõ ghÐp chÝnh phô. Tõ l¸y. Tõ l¸y bé phËn. Tõ l¸y hoµn toµn. Tõ l¸y vÇn. IX. Trêng tõ vùng. 1. Kh¸i niÖm: - Trêng tõ vùng lµ tËp hîp cña nh÷ng tõ cã Ýt nhÊt mét nÐt chung vÒ nghÜa. - VD: Trêng tõ vùng vÒ “tay” + C¸c bé phËn cña tay: bµn tay, cæ tay... + H×nh d¸ng cña tay: to, nhá, máng,... + Hành động của tay: sờ, nắm, cầm... 2. T¸c gi¶ dïng hai tõ cïng trêng tõ vùng lµ “t¾m” vµ “bÓ”. ViÖc sö dông c¸c tõ nµy gãp phÇn t¨ng gi¸ trÞ biÓu c¶m cña c©u nãi, lµm cho c©u nãi cã søc tè c¸o m¹nh mÏ h¬n.. ? Phân tích sự độc đáo của cách dïng tõ?. .. IV Củng cố - híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại các nội dung cơ bản của bài học - Học sinh về nhà: + Nắm vững kiến thức từ vựng đã ôn tập + Chuẩn bị tiết 45: Trả bài Tập làm văn số 2.

(131) TiÕt 45. Ngµy so¹n: 4-11-2015. Tr¶ bµi tËp lµm v¨n sè 2 I.Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh 1. KiÕn thøc: - Nắm vững hơn cách làm bài văn tự sự kết hợp với yếu tố miêu tả; nhận ra đợc nh÷ng ®iÓm m¹nh, chç yÕu cña m×nh khi viÕt dạng đề văn nµy. 2. Kĩ n¨ng: - Rèn luyện kĩ năng tìm hiểu đề, tìm ý, lập dàn ý, dụng đoạn, diễn đạt và bố cục tr×nh bµy. 3. Thái độ: - Gi¸o dôc ý thøc tù phª ë häc sinh. II. ChuÈn bÞ: Giáo viên: §¸p ¸n, chÊm bµi, tổng hợp các lỗi trong bài của HS III. Hoạt động trên lớp: 1 Ổn định lớp 2. Tiến hành trả bài 3. Bài mới: I. Yªu cÇu chung cÇu bµi v¨n tù sù. - Kể lại diễn biến sự việc: từ sự việc này đến sự việc khác, cuối cùng đi đến mét kÕt thóc, thÓ hiÖn mét ý nghÜa. - KÓ chuyÖn kÕt hîp víi yÕu tè miªu t¶. II. §Ò ra: Tëng tîng 20 n¨m sau, vµo mét ngµy hÌ em vÒ th¨m trêng cò. H·y viÕt th cho một ngời bạn học hồi ấy, kể lại buổi thăm trờng đầy xúc động đú. 1. Yêu cầu của đề: - ThÓ lo¹i: tù sù. - Sù viÖc: buæi th¨m trêng cò. 2. Yªu cÇu vÒ h×nh thøc vµ néi dung a. H×nh thøc: - H×nh thøc bµi viÕt lµ mét bøc th cho mét ngêi b¹n cò. - Bố cục rõ ràng, diễn đạt trôi chảy, mạch lạc. - §óng chuÈn chÝnh t¶, ng÷ ph¸p. - Trình bày cẩn thận, sạch đẹp. b. Néi dung: Nªu c¸c ý: + Lý do buæi th¨m trêng. + Th¨m trêng vµo buæi nµo? §i víi ai? + §Õn trêng gÆp ai? Quang c¶nh trêng nh thÕ nµo? Cảnh vật và con người thay đổi như thế nào so với 20 năm về trước. + Nh÷ng kØ niÖm buån vui tuæi häc trß. - Bµi viÕt cÇn sö dông yÕu tè miªu t¶. c. Dµn ý: * Më bµi: - Mở đầu bức th: ngày, tháng, năm viết th, địa điểm. - Giới thiệu lí do đến thăm trờng, thăm vào buổi nào, với ai? * Th©n bµi: - §Õn trêng gÆp ai, quang c¶nh trêng. - Nhí l¹i c¶nh trêng xa m×nh häc (sö dông yÕu tè miªu t¶) - B©y giê ng«i trêng cã g× kh¸c tríc, nh÷ng g× vÉn cßn nh xa (sö dông yÕu tè miªu t¶).

(132) - Những kỉ niệm buồn vui tuổi học trò, trong giờ phút đó bạn bè hiện lên nh thế nµo? * KÕt bµi: - C¶m nghÜ chung vÒ buæi th¨m trêng. - PhÇn cuèi bøc th. III. Nhận xét, đánh giá bài viết: - Học sinh tù nhËn xÐt. * u ®iÓm: - Một số bài viết tìm hiểu kĩ đề ra nên kể chuyện hấp dẫn, xúc động. - Sử dụng tốt các yếu tố miêu tả làm cho câu chuyện sinh động, gây ấn tợng như: ở lớp 9E có: Quý, Thùy Linh,Huyền, K.Linh,Nhật... ở lớp 9C có: Thạch, Cẩm Tú..... * Tån t¹i: - Một số bài viết không cố gắng tìm hiểu đề, không chú ý làm bài nên bài viết hời hợt, câu chuyện cha gây đợc ấn tợng, sơ sài. - Cha kết hợp đợc yếu tố miêu tả. - Dùng từ đặt câu, diễn đạt cha chính xác, lủng củng. - Lçi chÝnh t¶ nhiÒu. VÝ dô: Trung, Hòa, Minh... ë líp 9E; Thành Trung, Thành, Bá Hiếu, ... ở lớp 9C. * Mét sè lçi c¬ b¶n: - Chính tả: viết hoa không đúng quy cách, viết tắt, thiếu nét, không dấu, không chuÈn chÝnh t¶... - NhiÒu em dùng tõ thiÕu chÝnh x¸c vµ cha hîp lÝ VD: c¸i c«, rÊt chi lµ, cùc k×, sau mét l¸t nãi chuyÖn Ýt ái, níc m¾t l©ng l©ng. .. - Diễn đạt thiếu chặt chẽ. IV. Bæ sung, ch÷a lçi trong bµi v¨n: - Giỏo viờn hớng dẫn học sinh chữa một số lỗi cơ bản về diễn đạt và dùng từ. V. KÕt qu¶: Líp 9E: Giái 0; Kh¸ 11; TB 17 ; yÕu 3 Líp 9C: Giái 0; Kh¸ 9 ; TB 19; yÕu 3 IV Củng cố - híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Học sinh về nhà: + ¤n tËp v¨n tù sù. + N¾m v÷ng kiÕn thøc về văn tự sự + Chuẩn bị tiết 46: Kiểm tra phần văn học trung đại ¤n tËp các nội dung kiến thức cơ bản của 2 văn bản: Chuyện người con gái Nam Xương và Truyện Kiều.. .. Ngµy so¹n: 8-11-2015 TiÕt 46:. kiểm tra truyện trung đại. I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: a) Kiến thức : - Hiểu được đặc trưng của các thể loại truyện, kí trung đại (truyện truyền kỳ, tùy bút, tiểu thuyết chương hồi, truyện thơ Nôm) qua các tác phẩm cụ thể..

(133) - Nắm vững giá trị nội dụng, nghệ thuật của các văn bản truyện kí trung đại. b) Kĩ năng : - Biết cách đọc- hiểu các thể loại truyện kí trung đại theo đặc trưng của từng thể loại. - Vận dụng kiến thức tổng hợp viết đoạn văn phân tích giá trị của tác phẩm thuộc các thể loại trên. c) Thái độ : Bồi dưỡng niềm tự hào đối với những giá trị văn học đặc sắc của dân tộc thời trung đại. II. ChuÈn bÞ: Giáo viên: Ra đề, đ¸p ¸n, biểu chấm Học sinh: Ôn tập các văn bản thuộc phần văn học trung đại đã học III. Hoạt động trên lớp: 1. Ổn định lớp 2 Bài mới: 3. Bài mới: I. Xây dựng đề kiểm tra: * Bảng mô tả các mức độ đánh giá theo định hướng năng lực Nội dung. Nhận biết. - Nhận biết Thể các thông tin loại văn về tác phẩm, bản thể loại .............. Tóm tắt được cốt truyện, chỉ - Đề tài, ra được đề tài, chủ đề, chủ đề của tác phẩm. cốt truyện, nhân vật,... -Ý - Nhận diện nghĩa thống nhân nội dung vật (nhân vật. Thông hiểu Hiểu đặc điểm thể loại truyện. - Lý giải sự phát triển của các tình tiết, sự kiện, tình huống. - Chỉ ra được đặc điểm tính. Vận dụng thấp. Vận dụng cao. - Vận dụng hiểu biết về tác phẩm , thể loại để lý giải giá trị nội dung, nghệ thuật của từng tác phẩm. So sánh giữa các tình tiết, sự kiện, tình huống trong cùng một tác phẩm hoặc giữa các tác phẩm cùng thể loại để chỉ ra điểm giống và khác nhau - Từ cuộc đời, tính cách, số phận của nhân vật khái quát. -Trình bày những kiến giải riêng, phát hiện sáng tạo về văn bản - Biết tự đọc và khám phá các giá trị của một văn bản mới cùng một thể loại. - Vận dụng tri thức đọc hiểu văn bản để kiến tạo những giá trị.

(134) chính, nhân vật phụ, nhân vật chính diện – phản diện) - Giá trị - Chỉ ra các nghệ chi tiết, hình thuật ảnh nghệ (chi tiết, thuật đặc sắc hình của mỗi ảnh, truyện và các biện đặc điểm nghệ pháp tu thuật của thể từ…) loại truyện.. cách, số phận của nhân vật, ý nghĩa - Lý giải ý nghĩa, tác dụng của các chi tiết, hình ảnh nghệ thuật trong tác phẩm. giá trị nội dung của tác phẩm, ý nghĩa tư tưởng mà tác giả gửi đến bạn đọc - Khái quát về giá trị nội dung, nghệ thuật của tác phẩm, chỉ ra điểm khác biết giữa các chi tiết trong cùng tác phẩm hoặc cùng thể loại. sống của cá nhân (những bài học rút ra và được vận dụng vào cuộc sống). - Đọc diễn cảm tác phẩm - Kể chuyện theo ngôi kể - Thuyết trình về tác phẩm. - Kể sáng tạo - Chuyển thể văn bản ( thơ, kịch, vẽ tranh…) - Nghiên cứu KH, dự án..

(135) *. -Ý - Nhận diện nghĩa thống nhân nội dung vật (nhân vật chính, nhân vật phụ, nhân vật chính diện – phản diện). - Chỉ ra được đặc điểm tính cách, số phận của nhân vật, ý nghĩa. - Từ cuộc đời, tính cách, số phận của nhân vật khái quát giá trị nội dung của tác phẩm, ý nghĩa tư tưởng mà tác giả gửi đến bạn đọc. - Giá trị nghệ thuật (chi tiết, hình ảnh, biện pháp tu từ…). - Lý giải ý nghĩa, tác dụng của các chi tiết, hình ảnh nghệ thuật trong tác phẩm. - Khái quát về giá trị nội dung, nghệ thuật của tác phẩm, chỉ ra điểm khác biết giữa các chi tiết trong cùng tác phẩm hoặc cùng thể loại. - Chỉ ra các chi tiết, hình ảnh nghệ thuật đặc sắc của mỗi truyện và các đặc điểm nghệ thuật của thể loại truyện.. - Đọc diễn cảm tác. MA TRẬN ĐỀ KIỂM TRA Tên Nhận biết chủ đề TN TL Chủ đề 1 Tiểu thuyết, chương hồi, truyện. - Nhận biết thể loại, tác giả của từng tác phẩm, đoạn trích. Thông hiểu TN TL Hiểu cách tái hiện nhân vật trong tác phẩm. Chỉ ra được ý nghĩa của các chi tiết nghệ thuật. - Vận dụng tri thức đọc hiểu văn bản để kiến tạo những giá trị sống của cá nhân (những bài học rút ra và được vận dụng vào cuộc sống). - Kể sáng tạo. Vận dụng Cấp độ Cấp độ thấp cao. Cộng.

(136) truyền kì…. truyện. trong truyện. Số câu Số điểm Tỉ lệ%. Số câu:2 Số điểm: 1,5 Tỉ lệ: 15 %. Số câu: 2 Số điểm: 2,5 Tỉ lệ: 25%. Chủ đề 2. Truyện thơ Nôm. Nhận biết thể loại, nhớ nội dung của từng tác phẩm, đoạn trích. Hiểu nét đặc sắc nội dung, nghệ thuật, thuộc thơ trong tác phẩm. Số câu: Số điểm: Tỉ lệ:. Số câu: Số điểm: Tỉ lệ:. Cảm nhận về người phụ nữ trong xã hội phong kiến qua hai nhân vật Vũ Nương và Thúy Kiều Số câu: 1 Số điểm: 4,0 Tỉ lệ: 40%. Số câu Số câu: 2 Số Số điểm: 1,5 điểm Tỉ lệ: 15% Tỉ lệ %. Số câu: 2 Số điểm:1,0 Tỉ lệ: 10 %. Số câu: Số điểm: Tỉ lệ:. Tổng Số câu:4 số câu Số điểm: 2,5 Tổng 25 % số điểm Tỉ lệ %. Số câu: 4 Số điểm: 3,5 35%. Số câu: 1 Số điểm: 4,0 40%.  ĐỀ KIỂM TRA - Thời gian: 45 phút. Số câu: 4 Số điểm:3 ,5 Tỉ lệ: 35%. Số câu: 5 Sốđiể m: 6,0 Tỉ lệ: 60 % Số câu: 9 Số điểm: 10 100%.

(137) A/ Trắc nghiệm: (3 điểm) Từ câu 1 đến câu 6 mỗi câu trả lời đúng đạt 0,5 điểm Chọn đáp án đúng nhất Câu1. Đoạn trích Cảnh ngày xuân thuộc phần mấy của Truyện Kiều? A. Phần 1 B. Phần 2 C. Phần 3 Câu 2: Câu thơ “Mai cốt cách, tuyết tinh thần” nhằm thể hiện nội dung gì? A. Miêu tả vẻ đẹp tuyệt vời của thiên nhiên qua hoa mai và tuyết trắng. B. Giới thiệu vẻ đẹp vóc dáng thanh cao, tâm hồn trong trắng của người thiếu nữ. C. Giới thiệu vẻ đẹp chung của người thiếu nữ. D. Gợi lên cốt cách thanh cao, trong sáng của nhà thơ. Câu 3: Chuyện người con gái Nam Xương là truyện thứ mấy trong Truyền kì mạn lục? A. Truyện thứ 16 B. Truyện thứ 17 C. Truyện thứ 18 Câu 4: Khát vọng nào được Nguyễn Đình Chiểu gửi gắm qua đoạn trích Lục vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga? A. Hành đạo, giúp đời B. Làm nên công danh lẫy lừng C. Trở nên giàu sang có địa vị Câu 5: Chữ điểm đã đạt được hiệu quả nghệ thuật nào trong việc tả cảnh ngày xuân?. A. Khung cảnh mùa xuân tươi đẹp thêm sinh động. B. Vừa nói về thời gian xuân trôi mau, vừa gợi tả được xuân trong sáng. C. Gợi những cánh én rộn ràng bay liệng như thoi đưa giữa bầu trời trong sáng. D. Làm cho cảnh vật sinh động có hồn chứ không tĩnh tại. Câu 6: Điều gì đã chi phối ngòi bút của tác giả khi tạo dựng hình ảnh lẫm liệt hình ảnh người anh hùng Nguyễn Huệ A. Sự cảm tình và phụng thờ Quang Trung của các tác giả B. Ý thức dân tộc và quan điểm tôn trọng sự thực lịch sử C. Sự đối đầu với nhà Lê D. Dụng ý nâng tác phẩm lên tầm vóc anh hùng ca. Câu 7: (1 điểm ) Hãy điền khuyết vào chỗ trống bảng sau: Tác giả 1/.... Tác phẩm Chuyện người con gái Nam Xương Nguyễn Đình Chiểu 3/... 5/... 6/... 7/... Hoàng lê nhất thống chí 9/... 10/.... B/ Tự luận (6 điểm ). Thể loại 2/... 4/... Tùy bút 8/... Truyện thơ Nôm.

(138) Câu 1: (2 điểm) Ý nghĩa của chi tiết kì ảo trong truyện “Chuyện người con gái Nam Xương” ( Nguyễn Dữ )? Câu 2: (4 điểm): Viết một bài văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về vẻ đẹp và số phận của người phụ nữ trong chế độ phong kiến qua hai văn bản: Chuyện người con gái Nam Xương của Nguyễn Dữ và Truyện Kiều của Nguyễn Du. II. ĐÁP ÁN VÀ BIỂU CHẤM: A- Trắc nghiệm: Mỗi câu đúng đạt 0,5 điểm. Câu 1: A Câu 2: B Câu 3: A Câu 4: A Câu 5: D Câu 6: B Câu 7: 1/ Nguyễn Dữ - 2/ truyện 3/Truyện Lục Vân Tiên4/ Truyện thơ Nôm 5/ Phạm Đình Hổ 6/ Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh 7/ Ngô gia văn phái 8/ Tiểu thuyết lịch sử (thể chí ) 9/ Nguyễn Du - Truyện Kiều B/ Tự luận: 6 điểm Câu 1: HS chỉ ra được các ý nghĩa của chi tiết kì ảo trong truyện: - Tạo cho câu chuyện thêm li kì, hấp dẫn - Tạo kết thúc có hậu để an ủi người đọc - Hoàn chỉnh thêm phẩm chất tốt đẹp của Vũ Nương... Mức tối đa: Đảm bảo về nội dung như trên Mức chưa tối đa: chưa đủ các ý như trên Mức chưa đạt: không có câu trả lời hoặc trả lời sai. Câu 2. A. Nêu được vẻ đẹp chung của Thuý Kiều và Vũ Nương - Đẹp người, đẹp nết (có dẫn chứng) * Vũ Nương đẹp người đẹp nết, rất mực yêu chồng thương con, thuỷ chung, hiếu thảo. * Thuý Kiều "Sắc đành đòi một tài đành hoạ hai'' , đẹp đến nỗi "Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh". Không những xinh đẹp mà Thuý Kiều còn là người con rất hiếu thảo (bán mình chuộc cha, một hành động đáng trân trọng biết bao). B- Số phận bi kịch: - Cả hai nhân vật điều bị xã hội phong kiến đẩy vào con đường bế tắc, không lối thoát. Vũ Nương vì bị chồng ghen tuông mù quáng, bị ruồng rẫy mà phải kết liễu đời mình bằng cách nhảy xuống sông tự vẫn..

(139) Thuý Kiều phải chấp nhận làm con đòi, đứa ở, phải hầu đàn, tiếp khách làng chơi, luôn bị đánh đập. Mỗi lần Thuý Kiều ngoi lên, mong được sống yên ổn ngay lập tức bị nhấn vùi xuống thêm sâu hơn. *HS có thể trình bày theo nhiều hướng song phải đảm bảo cơ bản các nội dung trên. * Biểu điểm : Mức tối đa: Đảm bảo về nội dung, suy nghĩa sâu sắc, bài viết có cảm xúc, có liên kết chặt chẽ (không mắc lỗi dùng từ, đặt câu) Mức chưa tối đa: trình bày sơ sài chưa rõ các ý, mắc nhiều lỗi diễn đạt và chính tả. Mức chưa đạt: không có câu trả lời hoặc trả lời sai hoàn toàn. IV. Híng dÉn học ở nhµ : * §äc vµ so¹n bµi §ång chÝ cña ChÝnh H÷u. Khai thác: Vẻ đẹp chân thực, giản dị của tình đồng chí, đồng đội và h×nh ¶nh ngêi lÝnh c¸ch m¹ng. Nét nghệ thuật đặc sắc của bài thơ..

(140) Ngµy so¹n: 9-11-2015 TiÕt 47 - Văn bản:. §ång chÝ. (ChÝnh H÷u). I.Mục tiêu cần đạt: Gúp học sinh: 1. KiÕn thøc: - Cảm nhận đợc vẻ đẹp của hình tợng anh bộ đội đợc khắc họa trong bài thơ. - Nắm đợc đặc sắc nghệ thuật của bài thơ: chi tiết chân thực, hình ảnh gợi cảm và cô đúc, giàu ý nghĩa biểu tợng. 2. Kü n¨ng: - RÌn luyÖn n¨ng lùc c¶m thô vµ ph©n tÝch c¸c chi tiÕt nghÖ thuËt, c¸c h×nh ¶nh trong mét t¸c phÈm th¬ giµu c¶m høng hiÖn thùc mµ kh«ng thiÕu søc bay bæng. 3. Thái độ: Tự hào và noi gương những anh lính Cụ Hồ thời kì kháng chiến chống Pháp. II. ChuÈn bÞ:.

(141) - Giáo viên: Chân dung nhà thơ Chính Hữu, S¸ch chuÈn KT –KN vµ mét sè tµi liÖu liªn quan đến bài thơ - Học sinh: Soạn bài theo yờu cầu ở SGK. Tìm đọc tài liệu liên quan đến tác phÈm. III. Hoạt động trên lớp: 1 ổn định. 2 KiÓm tra bµi cò: ? §äc thuéc lßng ®o¹n 1 trong vb “Lôc V©n Tiªn cøu KiÒu NguyÖt Nga ”. ? Sự đối lập giữa cái thiện và cái ác đợc thể hiện nh thế nào qua đoạn trích? 3. Giíi thiÖu bµi: Từ Cách mạng tháng Tám 1945, trong văn học Việt Nam hiện đại xuất hiện một đề tài mới: tình đồng chí, đồng đội của ngời chiến sĩ cách mạng- anh bộ đội cụ Hồ. Chính Hữu đã là một trong những nhà thơ đầu tiên đóng góp thành công vào đề tài ấy bằng bài thơ đặc sắc: Đồng chí. Hoạt động của GV và HS Nội dung kiÕn thøc - Hớng dẫn cách đọc và tổ chức cho I. Đọc- Hiểu chú thích. 1. §äc: §äc chËm r·i, t×nh c¶m, chó học sinh đọc. ý nh÷ng c©u th¬ tù do, vÇn ch©n, c¸ch đối xứng trong việc sắp xếp chi tiết, - Gọi học sinh đọc phần tác giả ở chú hình ảnh... thÝch. Câu thơ “Đồng chí” cần đọc với ? Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c -giäng l¾ng s©u, ngÉm nghÜ, c©u th¬ giả Chính Hữu và sự nghiệp sáng tác cuối đọc víi giäng ng©n nga. cña «ng? - Giíi thiÖu ch©n dung nhµ th¬. 2. T¸c gi¶: - ChÝnh H÷u tªn khai sinh lµ TrÇn §×nh §¾c(1926- 2007), quª ë huyÖn Can Léc- tØnh Hµ TÜnh. - Tham gia qu©n ®ội suèt hai cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ chèng Mü. - Là một nhà thơ quân đội, thơ ông hÇu nh chØ viÕt vÒ ngêi lÝnh vµ 2 cuéc kháng chiến, đặc biệt là những tình cảm cao đẹp của ngời lính nh tình - Giới thiệu đầu sách “ Đầu súng đồng chí, đồng đội, tình quê hơng, sự g¾n bã gi÷a tiÒn tuyÕn vµ hËu ph¬ng. tr¨ng treo”. - §îc nhµ níc trao tÆng Gi¶i thëng ? H·y cho biÕt hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi Hå ChÝ Minh vÒ v¨n häc nghÖ thuËt (n¨m 2000) th¬? - T¸c phÈm chÝnh: TËp th¬ “§Çu sóng tr¨ng treo”. 3. T¸c phÈm: - S¸ng t¸c vµo ®Çu n¨m 1948, sau khi tác giả đã cùng đồng đội tham gia chiến đấu trong chiến dịch Việt Bắc (Thu Đông 1947) đánh bại cuộc tiến c«ng qui m« cña giÆc Ph¸p lªn chiÕn khu ViÖt B¾c. - Bµi th¬ lµ mét trong nh÷ng t¸c phÈm tiªu biÓu nhÊt vÒ ngêi lÝnh CM cña ? Em hiểu thế nào về từ “ đồng chí”? văn học thời kháng chiến chống Pháp (1946- 1954) - Gọi học sinh đọc chú thích 2, 3, 4. - Bài thơ được đưa vào tập Đầu súng.

(142) trăng treo ( 1966) . 4. Tõ khã: - §ång chÝ: ngêi cã cïng chÝ híng, lÝ tëng... II. Tìm hiÓu v¨n b¶n: 1. Bè côc: 3 ®o¹n. - Giáo viên: T¸c phÈm cã 3 néi dung: - 7 dßng thơ ®Çu. - Cở sở của tình đồng chí. - Nh÷ng biÓu hiÖn vµ søc m¹nh cña - 10 dßng thơ tiếp theo tình đồng chí. - Đoạn cßn l¹i. - Hình ảnh người lính trong đêm canh gác Em hãy t¸ch các ®o¹n v¨n cho t¬ng - ThÓ th¬ tù do. øng với 3 nội dung trên ? ? Tác phẩm đợc viết theo thể thơ nào? - Phơng thức tự sự kết hợp với miêu tả ? V¨n b¶n cã sù ®an xen cña nhiÒu vµ biÓu c¶m. phơng thức biểu đạt. Đó là những ph- - Biểu cảm: tập trung diễn tả cảm ơng thức biểu đạt nào? Phơng thức nghĩ của con ngời về tình đồng chí. - Tình đồng chí, đồng đội của những nµo lµ chñ yÕu? ngêi lÝnh trong cuéc kh¸ng chiÕn ? C¶m høng cña bµi th¬ lµ g×? chống Pháp; hình ảnh anh bộ đội Cụ - Học sinh xác định. Hồ. 2. Ph©n tÝch: - Học sinh đọc 7 câu thơ đầu. ? Theo tác giả, tình đồng chí đồng đội * Cơ sở hỡnh thành tình đồng chí: giữa tôi- anh bắt nguồn từ những cơ - Cùng hoàn cảnh xuất thân: đều là sở nào? Hình ảnh “ nớc mặn đồng những ngời nông dân lao động nghèo chua...” nãi lªn ®iÒu g× vÒ nguån gèc khæ. - Cïng chung mét nhiÖm vô chiÕn xuÊt th©n cña anh- t«i? đấu: súng bên súng, đầu sát bên đầu. - Học sinh ph¸t biÓu. - Cïng chia sÎ buån vui trong sinh ho¹t thiÕu thèn gian khæ cña ngêi lÝnh Giáo viên: Tõ nh÷ng ngêi xa l¹, hä CM buæi ®Çu k/c chèng Ph¸p: “§ªm trë thµnh nh÷ng ngêi b¹n chung môc rÐt chung...tri kØ” đích, chung lý tởng, gắn bó với nhau trong nhiệm vụ cao cả. Họ đã trở thành đồng đội, đồng chí của nhau. - C©u th¬ chØ cã mét tõ víi hai tiÕng ? T¹i sao c©u th¬ thø 7 l¹i chØ cã 2 tiÕng “§ång chÝ” vµ 1 dÊu chÊm c¶m? vµ dÊu chÊm cảm t¹o mét nèt nhÊn, nã vang lªn nh mét sù ph¸t hiÖn, mét Hãy bình về vẻ đẹp của câu thơ đặc lời khẳng định sự kết tinh tình cảm biÖt Êy? giữa những ngời lính; đồng thời lại nh mét c¸i b¶n lÒ g¾n kÕt ®o¹n ®Çu vµ Giáo viên: S¸u c©u th¬ tríc hai tiÕng ®o¹n thø 2 cña bµi th¬. ấy là cơ sở hình thành tình đồng chí keo s¬n; mêi c©u th¬ tiÕp sau lµ những biểu hiện cụ thể và cảm động của tình đồng chí giữa những ngời * Những biểu hiện và sức mạnh của lÝnh. tình đồng chí. - Gọi học sinh đọc diễn cảm 10 dòng - Sự cảm thông sâu xa những tâm t, nçi lßng cña nhau. th¬ tiÕp theo. ? “Ruéng n¬ng anh...ra lÝnh” gîi cho Sù hy sinh t×nh nhµ cho viÖc níc, em thÊy những biÓu hiÖn nào cña t×nh -thËt giản dị và cảm động: dứt khoát, đồng chí? m¹nh ? Tõ “mÆc kÖ” cã ph¶i ngêi lÝnh v« - ThiÕumÏ. thèn, gian khæ, bÖnh tËt. tâm, vô trách nhiệm với gia đình? ý -.

(143) kiÕn cña em như thế nào? ? HiÖn thùc cña cuéc k/c chèng Ph¸p đợc phản ánh nh thế nào? ? Nờu những nột đặc sắc về nghệ thuËt cña nh÷ng chi tiÕt th¬ ë ®©y? - Học sinh tù béc lé. ? C¸c chi tiÕt “MiÖng cêi buèt gi¸” vµ “Th¬ng nhau tay n¾m lÊy bµn tay” thể hiện nh thÕ nµo vÒ hiÖn thùc vµ t×nh c¶m cña ngêi lÝnh?. - Giáo viên giíi thiÖu tranh minh ho¹ - Học sinh h×nh dung. ? Bµi th¬ kÕt thóc b»ng h×nh ¶nh rÊt đặc sắc: “Đêm nay ....trăng treo”, kết thóc Êy gîi lªn c¶nh tîng nh thÕ nµo? ? C¶m nhËn cña em vÒ h×nh ¶nh th¬ cuèi bµi? ? H×nh ¶nh thùc song cã ý nghÜa biÓu tîng nh thÕ nµo? - Học sinh c¶m nhËn.. ? Qua bài thơ về tình đồng chí, hiện lên vẻ đẹp là hình ảnh ngời lính CM. Em hãy khái quát ? - Yªu cÇu học sinh th¶o luËn vµ tr×nh bµy. - H×nh ¶nh ngêi lÝnh: + XuÊt th©n tõ n«ng d©n. Hä s½n sµng bá l¹i nh÷ng g× quý gi¸, th©n thiÕt cña cuộc sống nơi làng quê để ra đi vì nghÜa lín. + Tr¶i qua nh÷ng gian lao, thiÕu thèn của cuộc đời ngời lính: bệnh tật, trang bÞ thiÕu thèn. + L¹c quan ®Çy tin tëng “miÖng cêi buèt gi¸” + Tình đồng chí, đồng đội sâu sắc th¾m thiÕt. KÕt tinh h×nh ¶nh ngêi. - Cïng nhau chia sÎ. - Lêi th¬ ch©n thËt, gi¶n dÞ; c©u th¬ đối nhau (đối xứng) ¸o anh- quÇn t«i Sù g¾n bã r¸ch vai- vµi m¶nh v¸ sÎ chia. - Trong gian khæ vÉn cã tiÕng cêi. - Nh÷ng bµn tay truyÒn h¬i Êm sang nhau. Nô cêi bõng s¸ng lªn trong giã rét, trong sơng muối, trong đêm trăng là nụ cời của tình đồng chí, tình yêu th¬ng v« bê. "Th¬ng nhau tay n¾m lÊy bµn tay” võa nãi lªn t×nh c¶m g¾n bã s©u nÆng gi÷a nh÷ng ngêi lÝnh võa gi¸n tiÕp thÓ hiÖn søc m¹nh cña t×nh c¶m Êy. Dêng nh chØ b»ng mét cö chØ “tay n¾m lÊy bµn tay” mµ nh÷ng ngêi lính nh đợc tiếp thêm sức mạnh vợt qua gian khæ. * Hình ảnh người lính trong đêm canh gác: - Bøc tranh: + §ªm s¬ng muèi l¹nh cãng. + Hai ngêi lÝnh bång sóng chê giÆc. + Tr¨ng treo ở ®Çu ngän sóng. - HiÖn thùc kh¾c nghiÖt cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, ngêi lÝnh s¸t cánh đơng đầu với kẻ thù. - Là bức tranh đẹp về tình đồng chí, đồng đội của ngời lính - là biểu tợng đẹp về cuộc đời ngời lính. - Sóng vµ tr¨ng lµ gÇn vµ xa, thùc t¹i và mơ mộng, chất chiến đấu và chất tr÷ t×nh, chiÕn sÜ vµ thi sÜ...§ã lµ c¸c mặt bổ sung cho nhau của cuộc đời ngêi lÝnh CM. §©y còng có thÓ xem lµ biÓu tîng cña th¬ ca k/c- nÒn th¬ kÕt hîp giữa chÊt hiÖn thùc vµ c¶m høng l·ng m¹n.. III. Tæng kÕt : 1. NghÖ thuËt: - Sử dụng ngôn ngữ bình dị, thấm đợm chất dân gian, thể hiện tình cảm.

(144) lính và tình đồng chí của họ là bức tranh đặc sắc: “Đêm nay...trăng treo” ? H·y kh¸i qu¸t gi¸ trÞ nghÖ thuËt vµ néi dung cña bµi th¬? - Học sinh kh¸i qu¸t.. ch©n thµnh. - Sö dông bót ph¸p t¶ thùc kÕt hîp víi l·ng m¹n mét c¸ch hµi hßa t¹o nªn hình ảnh thơ đẹp, mang ý nghĩa biểu tîng. - ThÓ th¬ tù do 2. Néi dung: - Cơ sở tạo nên tình đồng chí cao đẹp: cïng c¶nh ngé, cïng lÝ tëng, nhiÖm vô. - Những biểu hiện của tình đồng chí: chung nçi niÒm nhí vÒ quª h¬ng vµ s¸t c¸nh bªn nhau bÊt chÊp gian khổ, thiÕu thèn. IV. LuyÖn tËp:. - Yêu cầu học sinh đọc ghi nhớ. ? Hãy đọc thuộc lòng bài thơ? ? ViÕt mét ®o¹n v¨n tr×nh bµy c¶m nhËn cña em vÒ ®o¹n th¬ cuèi bµi? - Học sinh viết và trình bày trước lớp IV. Củng cố - híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại các nội dung cơ bản của bài học - Học sinh về nhà: - N¾m v÷ng gi¸ trÞ néi dung nghÖ thuËt cña bµi th¬. - Lµm bµi tËp 2 (phÇn luyÖn tËp) - Soạn bài: Bài thơ về tiểu đội xe không kính. Khai thác: Vẻ đẹp hiên ngang, dũng cảm của ngời lính lái xe Trờng Sơn thời chống Mỹ và sự độc đáo của hình ảnh, ngôn ngữ, giọng điệu của bài thơ. TiÕt 48. Ngµy so¹n: 9-11-2015. Bài thơ về tiểu đội xe không kính. ( Ph¹m TiÕn DuËt). I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. KiÕn thøc: - Cã nh÷ng hiÓu biÕt bíc ®Çu vÒ t¸c gi¶ Ph¹m TiÕn DuËt - Thấy đợc vẻ đẹp của hình tợng ngời chiến sĩ lái xe Trờng Sơn những năm tháng đánh Mỹ ác liệt và chất giọng hóm hĩnh, trẻ trung trong một bài thơ của Phạm Tiến DuËt. 2. Kĩ n¨ng: RÌn kĩ n¨ng: - Đọc - hiểu một bài thơ hiện đại - Ph©n tÝch h×nh tîng ngêi chiÕn sÜ l¸i xe Trêng S¬n trong bµi 3. Thái độ: Giáo dục niềm tự hào về tinh thần dũng cảm của các thế hệ cha anh ®i tríc. * TÝch hîp néi dung sù khèc liÖt cña chiÕn tranh vµ m«i trêng II. ChuÈn bÞ: - Giáo viên: - Sách chuẩn KT-KN và một số tài liệu liên quan đến bài giảng - Học sinh: So¹n bµi theo yêu cầu của Gv..

(145) III. Hoạt động trên lớp: 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? §äc thuéc lßng bµi th¬ “§ång chÝ” cña ChÝnh H÷u. ? Tình đồng chí, đồng đội thể hiện nh thế nào trong bài thơ? 3. Giíi thiÖu bµi: Nói đến nhà thơ Phạm Tiến Duật là ngời ta nhắc đến chùm thơ đặc sắc của ông viÕt vÒ nh÷ng ngêi lÝnh l¸i xe Trêng S¬n, nh÷ng c« thanh niªn xung phong thêi chiến tranh chống Mĩ: Trờng Sơn đông, Trờng sơn Tây; Lửa đèn; Gửi em.... Trong đó Bài thơ về tiểu đội xe không kính có một vẻ đẹp riêng. Hoạt động của GV và HS KiÕn thøc Hớng dẫn cách đọc và tổ chức cho I. Đọc- Hiểu chú thích. 1. §äc: học sinh đọc. ? Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c - Giäng ®iÖu vui t¬i, khoÎ kho¾n, ngang tµng, døt kho¸t; cã nh÷ng gi¶ Ph¹m TiÕn DuËt? đoạn, những câu cần đọc với giọng - Học sinh tr×nh bµy. t©m t×nh, chËm ªm (khæ7,8). ? Bài thơ đợc sáng tác trong hoàn c¶nh nµo? - HS béc lé.. - Gv kiểm tra 1 số từ khó ? Trong quân đội, 1 tiểu đội gồm bao nhiªu chiÕn sÜ? ? “Ch«ng chªnh” nghÜa lµ g×?. ? Nếu các ý chính đợc diễn tả bài th¬ lµ: - C¶m gi¸c cña ngêi lÝnh l¸i xe. - Tình đồng đội của ngời lính lái xe. - Quyết tâm chiến đấu của họ. Th× em sÏ t¸ch ®o¹n th¬ t¬ng øng nh thÕ nµo? ? Em c¶m thÊy cã g× kh¸c l¹ trong nhan đề bài thơ? ý nghĩa của nhan đề đó? ? Vì sao tác giả thêm vào nhan đề 2 ch÷ “bµi th¬”?. 2. T¸c gi¶: - Ph¹m TiÕn DuËt(1941- 2007). Quª ë huyÖn Thanh Ba- tØnh Phó Thä. - Gia nhập quân đội (1964), hoạt động trên tuyến đờng Trờng Sơn và trë thµnh mét trong nh÷ng g¬ng mÆt tiªu biÓu cña thÕ hÖ c¸c nhµ th¬ trÎ thêi chèng MÜ cøu níc. - Th¬ «ng tËp trung thÓ hiÖn h×nh ¶nh thÕ hÖ trÎ trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ víi giäng ®iÖu s«i næi, trÎ trung, hån nhiªn tinh nghÞch mµ s©u s¾c... - T¸c phÈm chÝnh: VÇng tr¨ng quÇng löa. 3. T¸c phÈm: - Bµi th¬ n»m trong chïm th¬ Ph¹m Tiến Duật đợc tặng giải nhất cuộc thi th¬ cña b¸o v¨n nghÖ n¨m 1969. - §a vµo tËp th¬ “VÇng tr¨ng quÇng löa”. 4. Tõ khã: - Tiểu đội: đơn vị gồm 12 ngời. - Ch«ng chªnh: ®u ®a, kh«ng v÷ng ch¾c, kh«ng yªn æn. II. §äc- HiÓu v¨n b¶n. 1. Bố cục: - Tõ ®Çu -> Ma ngõng ... th«i. - Tiếp đến-> Lại đi... xanh thêm. - PhÇn cßn l¹i. 2. Ph©n tÝch. - Nhan đề khá dài, tởng nh có chỗ thừa, nhng chính nhan đề ấy thu hút đợc ngời đọc ở cái vẻ lạ và độc đáo cña nã. - ThÊy râ h¬n c¸ch nh×n c¸ch khai.

(146) th¸c hiÖn thùc cña t¸c gi¶: kh«ng chØ viÕt vÒ nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh hay lµ hiÖn thùc khèc liÖt cña chiÕn tranh mµ chñ yÕu lµ nãi vÒ chÊt th¬ cña hiÖn thøc Êy, chÊt th¬ cña tuæi trÎ hiªn ngang, dòng c¶m, trÎ trung vît ? Nh vËy bµi th¬ viÕt vÒ nh÷ng chiÕc lªn thiÕu thèn gian khæ hiÓm nguy xe kh«ng kÝnh hay vÒ nh÷ng chiÕn cña chiÕn tranh-> h×nh ¶nh ngêi lÝnh. - H×nh ¶nh ngêi lÝnh l¸i xe -> c¸c sÜ l¸i xe? V× sao? ? V¨n b¶n nµy cã sù kÕt hîp yÕu tè dßng th¬ tËp trung kÓ, t¶, biÓu hiÖn c¶m xóc cña ngêi lÝnh l¸i xe. tự sự, việc đó có ý nghĩa gì? - Tạo nhiều cơ sở để biểu cảm. - Gọi HS đọc khổ thơ 1, 2. - §ång thêi t¨ng søc ph¶n ¸nh hiÖn ? HiÖn tîng nh÷ng chiÕc xe kh«ng thùc cho th¬.- Xe vèn cã kÝnh, nhng v× bom giËt, bom rung nªn vì kÝnh-> sù khèc liÖt cña chiÕn tranh. - Gọi HS đọc khổ thơ 1, 2. ? HiÖn tîng nh÷ng chiÕc xe kh«ng kính đợc giải thích nh thế nào qua lêi th¬ më ®Çu? GV: TÝch hîp m«i trêng: HiÖn thùc khèc liÖt, d÷ déi cña chiÕn tranh. GiÆc MÜ th¶ hµng lo¹t tÊn bom, nhằm phá huỷ những con đờng, đặc biệt là tuyến đờng Trờng Sơn, làm cho con đờng lở loét, cây cối trồi gèc....m«i trêng bÞ ph¸ huû. ? NhËn xÐt vÒ c¸ch thể hiện trong lêi th¬ nµy? ? T thÕ, c¶m gi¸c vµ t©m tr¹ng cña ngêi lÝnh l¸i xe khi ®iÒu khiÓn xe kh«ng cã kÝnh nh thÕ nµo? ? §iÖp tõ “nh×n” vµ c¸c so s¸nh ë cuèi khæ 2 cã t¸c dông g×?. - Xe vèn cã kÝnh, nhng v× bom giËt, bom rung nªn vì kÝnh-> sù khèc liÖt cña chiÕn tranh.. - Giọng hồn nhiên vui đùa-> biểu hiện thái độ bình thản, chấp nhận gian khã, phï hîp víi tÝnh c¸ch ngang tµng, thÝch tÕu nhén cña ngêi lÝnh l¸i xe. - T thÕ ung dung, hiªn ngang, b×nh tĩnh, tự tin và thanh thản: nhìn đất, nh×n trêi, nh×n th¼ng. - §iÖp tõ “nh×n” l¸y l¹i cïng víi tõ “thÊy”gãp phÇn t¶ c¸i c¶m gi¸c thÞ - Học sinh c¶m nhËn. gi¸c cña ngêi l¸i xe: + Cảm giác kì lạ, đột ngột do xe chạy nhanh, do kh«ng cßn kÝnh ch¾n giã cho nên mới thấy đắng, thấy cay mắt, khi giã thæi thèc vµo mÆt. Thiªn nhiªn trùc tiÕp vun vót sa, ïa vµo buồng lái, sao trời, cánh chim, con đờng. + Hình ảnh con đờng chạy thẳng vào tim tả cái cảm giác xúc động, khoan kho¸i khi cho xe phãng nhanh. - Vẫn giọng điệu ngang tàng, đùa - Gọi học sinh đọc khổ 3, 4. tÕu, nghÞch ngîm: ? Hai khæ 3, 4 tiÕp tôc giäng ®iÖu + kh«ng cã kÝnh õ th× cã bôi; trªn nh thÕ nµo? + kh«ng cã kÝnh õ th× ít ¸o... -> ng«n ng÷ l¸i xe, ng«n ng÷ v¨n ? C¸ch nãi “õ th×’’ cã t¸c dông g×? xuôi đời thờng, tạo giọng điệu mới mÎ, trÎ trung, tinh nghÞch..

(147) - PhÈm chÊt dòng c¶m, tinh thÇn l¹c quan coi thêng khã kh¨n gian khæ cña ngêi l¸i xe. - Nh÷ng ngêi lÝnh l¸i xe vui Êm ¸p tình đồng chí, đồng đội. Sinh hoạt khÈn tr¬ng nhng l¹i ®oµng hoµng, kh«ng hÒ t¹m bî. Vâng m¾c ch«ng chªnh lµ t¹m thêi, nhng còng lµ gi©y phót nghØ ng¬i hiÕm cã, nh÷ng phót ? Trong những hình ảnh: bắt tay qua sum họp gia đình, đồng đội đặc biệt cöa kÝnh vì råi; bÕp Hoµng CÇm; cña hä hµng nhµ lÝnh l¸i xe. võng mắc chông chênh đờng xe ch¹y, em thÝch nhÊt h×nh ¶nh nµo? V× sao? - Giỏo viờn đọc khổ cuối. - Yªu cÇu học sinh th¶o luËn: - Xe không kính, không đèn, không ? Nhµ th¬ trë l¹i t¶ h×nh d¸ng chiÕc mui, thïng xe xíc... xe không kính để làm gì? Câu kết -> để khẳng định những gian khổ, “ ChØ cÇn trong xe cã mét tr¸i tim” khã kh¨n nguy hiÓm ngµy cµng t¨ng hay ë chç nµo? ngµy cµng ¸c liÖt cña nhiÖm vô phôc vụ chiến đấu của những ngời lính lái - Học sinh th¶o luËn. xe Trêng S¬n, nhng nhiÖm vô vÉn lµ - Giáo viên bæ sung. trªn hÕt, tríc hÕt. TÊt c¶ v× miÒn Nam ruột thịt; tất cả để chiến thắng giặc MÜ x©m lîc. PhÝa tríc lµ miÒn Nam, phÝa tríc lµ mÆt trËn; phÝa tríc lµ môc đích. Không có khó khăn nào, kẻ thù nµo c¶n næi xe ta ®i. V× sao? §¬n gi¶n v× trong xe cã mét tr¸i tim cña ngêi chiÕn sÜ l¸i xe anh hïng, ý chÝ vµ quyÕt t©m gi¶i phãng miÒn Nam, thèng nhÊt Tæ Quèc cña nh÷ng chiÕn sĩ lái xe đã thể hiện trong cách nói, h×nh ¶nh míi l¹ mµ bÊt ngê, ch©n thùc. III. Tæng kÕt: - H×nh ¶nh nh÷ng ngêi lÝnh l¸i xe ë ? Em cảm nhận đợc vẻ đẹp nào của Trờng Sơn trong thời chống Mĩ, với t ngời lính lái xe trên đờng Trờng Sơn thế hiên ngang, tinh thần lạc quan, dòng c¶m, bÊt chÊp khã kh¨n nguy những năm đánh Mĩ? hiểm và ý chí chiến đấu giải phóng miÒn Nam. - Kh¸ng chiÕn ®Çy gian khæ nhng hµo ? Từ đó, em nhận thức đợc thêm hùng. ®iÒu g× vÒ cuéc kh¸ng chiÕn chèng - C¶m xóc ch©n thËt b¾t nguån tõ chÝnh hiÖn thùc chiÕn tranh; ®a c¸c MÜ cøu níc cña d©n téc ta? ? Những nét mới nào của thơ hiện chi tiết đời thờng vào thơ; ngôn ngữ đại xuất hiện trong sáng tác của thơ suồng sã, gần với văn xuôi, giàu tÝnh khÈu ng÷, tù nhiªn, khoÎ kho¾n. Ph¹m TiÕn DuËt? - Học sinh đọc. - Gọi học sinh đọc lại ghi nhớ. IV. LuyÖn tËp: ? Nh÷ng c¶m gi¸c, Ên tîng cña ngêi lÝnh l¸i xe trªn chiÕc xe kh«ng kÝnh - Học sinh tù gi¶i quyÕt vµ tr×nh bµy đợc tác giả diễn tả rất cụ thể, sinh trớc lớp. ? Hai khổ thơ làm sáng lên vẻ đẹp cña phÈm chÊt g× ë ngêi lÝnh l¸i xe? - Gọi học sinh đọc tiếp khổ 5, 6. ? Hai khổ thơ cho ngời đọc thấy rõ h¬n nh÷ng nÐt sinh ho¹t g× cña những tiểu đội lính lái xe?.

(148) động. Hãy phân tích khổ thơ 2 để lµm râ?. IV. Củng cố - híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại các nội dung cơ bản của bài học - Học sinh về nhà: - N½m v÷ng gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬. - Häc thuéc lßng bµi th¬ - Soạn bài: Đoàn thuyền đánh cá Khai thác cảm hứng thiên nhiên, vũ trụ và cảm hứng lao động trong bài “Đoàn thuyền đánh cá” của Huy Cận.. Ngµy so¹n: 10-11-2015. TiÕt 49. Tæng kÕt vÒ tõ vùng. ( Sù ph¸t triÓn cña tõ vùng...Trau dåi vèn tõ). I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. KiÕn thøc: - Tiếp tục hệ thống hóa một số kiến thức đã học về từ vựng. - N¾m c¸ch ph¸t triÓn cña tõ vùng vµ c¸c kh¸i niÖm tõ mîn, tõ H¸n ViÖt, thuËt ng÷, biÖt ng÷ x· héi. 2. Kĩ n¨ng: Biết vận dụng kiến thức đã học khi giao tiếp, đọc - hiểu và tạo lập văn bản. 3. Thái độ: Có ý thức trau dồi vốn từ vựng tiếng Việt II. ChuÈn bÞ: - Giáo viên: - S¸ch chuÈn KT-KN vµ mét sè tµi liÖu liªn quan. - B¶ng phô. - Học sinh: ChuÈn bÞ bµi míi theo các câu hỏi ở SGK. III. Hoạt động trên lớp: 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? H·y xÕp c¸c tõ sau vµo « thÝch hîp: t¬i tèt, kh« hÐo, xinh đẹp, xấu xí, mênh mông, nhỏ bé, đa đón, mong muốn, nhờng nhịn, long lanh, xa x«i, lÊp l¸nh, xa xa, giam gi÷, bã buéc, tù do. Tõ ghÐp Tõ l¸y ....................................................... ........................................................... 3. Giới thiệu bài: Tiếp tục củng cố, khắc sâu kiến thức về từ vựng đã học: sự ph¸t triÓn cña tõ vựng tiếng Việt, tõ mîn, tõ H¸n ViÖt, thuËt ng÷, biÖt ng÷ x· héi vµ c¸c h×nh thøc trau dåi vèn tõ nh»m hç trî tèt cho viÖc giao tiÕp, tiÕp nhËn vµ ph©n tÝch v¨n b¶n. Hoạt động của GV và HS. KiÕn thøc cần đạt I. Sù ph¸t triÓn cña tõ vùng. 1. C¸ch ph¸t triÓn tõ vùng. - Yªu cÇu học sinh vËn dông kiÕn - Ph¸t triÓn nghÜa cña tõ ng÷ thức đã học để điền nội dung thích - Phát triển số lợng từ ngữ : Vay mợn và hợp vào các ô trống trong sơ đồ- tạo từ mới GV cho học sinh thùc hiÖn trªn bảng phụ sau đó kẻ vào vở. 2. Ph¸t triÓn nghÜa cña tõ: (da) ? T×m dÉn chøng minh ho¹ cho chuét, (con) chuét (mét bé phËn cña.

(149) nh÷ng c¸ch ph¸t triÓn cña tõ vùng m¸y tÝnh)... đã đợc nêu trong sơ đồ trên. - Ph¸t triÓn tõ vùng b»ng c¸ch t¨ng sè lîng tõ ng÷: + T¹o thªm tõ míi: rõng phßng hé, thÞ trêng tiÒn tÖ, tiÒn kh¶ thi... + Mîn tõ ng÷ cña tiÕng níc ngoµi: Int¬nÐt, c« ta, bÖnh dÞch... - NÕu kh«ng cã sù ph¸t triÓn nghÜa, - Học sinh th¶o luËn nhãm: Cã thÓ th× nãi chung, mçi tõ ng÷ chØ cã mét có ngôn ngữ mà từ vựng chỉ phát nghĩa, và để đáp ứng nhu cầu giao triÓn theo c¸ch ph¸t triÓn sè lîng tiÕp ngµy cµng t¨ng th× sè lîng tõ ng÷ sÏ t¨ng lÓn gÊp nhiÒu lÇn. §ã chØ lµ tõ ng÷ hay kh«ng? một giả định, không xẩy ra đối với bất k× mét ng«n ng÷ nµo trªn thÕ giíi. Nh vËy nãi c¸ch kh¸c, mäi ng«n ng÷ cña nhân loại đều phát triển từ vựng theo tất cả các cách thức đã nêu. II. Tõ mîn: 1. Kh¸i niÖm: ? Em hiÓu nh thÕ nµo vÒ tõ mîn? Ngoµi tõ thuÇn ViÖt do nh©n d©n s¸ng t¹o ra, chóng ta cßn vay mîn nhiÒu tõ - Học sinh ph¸t biÓu. của tiếng nớc ngoài để biểu thị những sự vật, hiện tợng, đặc điểm...mà tiếng Việt cha có từ thật thích hợp để biểu thị. §ã lµ tõ mîn. 2. Chọn đáp án c. - Giỏo viờn: Chọn nhận định đúng 3. Những từ: săm, lốp... đã đợc Việt trong các nhận định sau (GV ghi hoá hoàn toàn. b¶ng phô) - Nh÷ng tõ : a xÝt, ra-®i-«... cßn gi÷ - Yêu cầu học sinh thực hiện trên nhiều nét ngoại lai, cha đợc Việt hoá hoµn toµn. b¶ng phô. ? Nh÷ng tõ mîn: s¨m, lèp... cã g× III. Tõ H¸n ViÖt. 1. Tõ H¸n ViÖt lµ tõ mîn cña tiÕng khác với những từ mợn: a xít, raHán, nhng đợc phát âm và đợc dùng ®i-«, vi ta min...? theo c¸ch tõ cña tiÕng ViÖt. ? Tõ H¸n ViÖt lµ g×? VD: quèc gia, quèc phßng, chÝnh trÞ... 2. Chän ph¬ng ¸n b. IV. ThuËt ng÷ vµ biÖt ng÷ x· héi. ? Chọn quan niệm đúng trong nh÷ng quan niÖm sau ( GV ghi 1. Kh¸i niÖm thuËt ng÷: tõ ng÷ biÓu thÞ kh¸i niÖm khoa häc, c«ng nghÖ vµ trªn b¶ng phô) đợc dùng trong các văn bản khoa học ? ThÕ nµo lµ thuËt ng÷? c«ng nghÖ. - Thêng mét thuËt ng÷ biÓu thÞ mét kh¸i niÖm vµ ngîc l¹i. - ThuËt ng÷ cã tÝnh biÓu c¶m. 2. Vai trß cña thuËt ng÷: - Thời đại KH- CN phát triển. ? Vai trò của thuật ngữ trong đời sèng hiÖn nay? - Trình độ dân trí đợc nâng cao. - Nhu cÇu giao tiÕp vµ nhËn thøc của mọi ngời về những vấn đề KHCN. * BiÖt ng÷ x· héi lµ nh÷ng tõ ng÷ chØ ? BiÖt ng÷ x· héi lµ g×? dïng trong mét tÇng líp x· héi nhÊt - Học sinh béc lé. định. - BiÖt ng÷ thêng kh«ng mang tÝnh tiªu cực và mọi ngời có thể hiểu đợc. ? LiÖt kª mét sè tõ ng÷ lµ biÖt ng÷ VD: + Tµng líp quÝ téc quÝ téc phong.

(150) XH? - Học sinh liÖt kª.. kiÕn: hoµng thîng, thiªn tö, bÖ h¹, thÇn, bÒ t«i... + TÇng líp tiÓu t s¶n tríc CM th¸ng 8: cËu (cha), mî (mÑ), quan lín. 3. Giíi kinh doanh: Vµo cÇu, sËp tiÖm, mãm... - Giới thanh niên: nhìn đểu, sành ®iÖu, ®Çu gÊu, b¶o kª... V. Trau dåi vèn tõ. ? Nªu c¸c h×nh thøc trau dåi vèn 1. H×nh thøc trau dåi vèn tõ. - Rèn luỵên để nắm đầy đủ và chính tõ? x¸c nghÜa cña tõ vµ c¸ch dïng tõ. - Học sinh nªu. - Rèn luyện để biết thêm những từ cha biÕt. 2. B¸ch khoa toµn th: tõ ®iÓn b¸ch khoa, ghi đầy đủ các tri thức của ? Gi¶i thÝch nghÜa cña c¸c tõ ng÷? ngµnh. - Học sinh gi¶i thÝch. - B¶o hé mËu dÞch: B¶o vÖ s¶n xuÊt trong níc chèng l¹i sù c¹nh tranh cña hµng ho¸ níc ngoµi trªn thÞ trêng níc m×nh. - Dự thảo: thảo ra để đa thông qua(động từ); bản thảo để đa thông qua (danh tõ). - Đại sứ quán: cơ quan đại diện chính thøc vµ toµn diÖn cña mét nhµ níc ë nớc ngoài, do một đại sứ đặc mệnh toàn quyền đúng đầu. - Hậu duệ: con cháu của ngời đã chết. - KhÈu khÝ: khÝ ph¸ch cña con ngêi to¸t ra lêi nãi. - M«i trêng: m«i trêng sèng cña sinh vËt. 3. a. Sai tõ: bÐo bë - thay tõ bÐo bæ. b. Dùng sai từ đạm bạc - thay vào từ ? Söa lçi dïng tõ? tÖ b¹c. c. Dïng sai tõ tÊp nËp - thay tõ tíi - Học sinh söa lçi. tÊp. IV. Củng cố - híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại 1 số nội dung cơ bản vừa ôn tập - Học sinh về nhà: Tù «n tËp l¹i vµ n¾m v÷ng nh÷ng kiÕn thøc vÒ tõ vùng. T×m hiÓu bµi: Nghị luận trong văn bản t.

(151) TiÕt 50:. Ngµy so¹n:11 -11-2015 NghÞ luËn trong v¨n b¶n tù sù. I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. KiÕn thøc: - Mở rộng kiến thức về văn bản tự sự đã học. - Thấy đợc vai trò của nghị luận trong văn bản tự sự. 2. Kĩ n¨ng: - BiÕt c¸ch sö dông yÕu tè nghÞ luËn trong bµi v¨n tù sù. 3. Thái độ: Có ý thức tìm hiểu các vấn đề nghị luận trong vb tự sự II. ChuÈn bÞ: - Giáo viên: - S¸ch chuÈn KT-KN vµ mét sè tµi liÖu liªn quan đến bài học. - B¶ng phô. - Học sinh: ChuÈn bÞ bµi míi. III. Hoạt động trên lớp: 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò ? ThÕ nµo lµ miªu t¶ néi t©m nh©n vËt? Trong v¨n b¶n tù sù miªu t¶ néi t©m nh©n vËt cã ý nghÜa t¸c dông g×? ? Cã thÓ miªu t¶ néi t©m nh©n vËt b»ng c¸ch nµo? - Gợi ý: + miêu tả nội tâm nhân vật là miêu tả những ý nghĩ , cảm xúc, tình cảm của nhân vật. + tác dụng của miêu tả nội tâm nhân vật là làm cho nhân vật trở nên sinh động hơn. Có hai cách miêu tả nội tâm nhân vật : miêu tả trực tiếp và gián tiếp..

(152) 3. Giíi thiÖu bµi: Văn bản tự sự gần nh có tất cả các phơng thức biểu đạt, vì tự sự là bức tranh gÇn gòi nhÊt víi cuéc sèng. §Ó tËp trung kh¾c ho¹ kiÓu nh©n vËt hay triÕt lÝ, hay suy nghĩ, trăn trở, về lí tởng, về cuộc đời, về yêu ghét, vui buồn không thể không dùng các yếu tố nghị luận để tô đậm tính cách nhân vật mà mình muốn khắc hoạ. Hoạt động của GV và HS KiÕn thøc I. T×m hiÓu yÕu tè nghÞ luËn trong v¨n b¶n tù sù. 1. VÝ dô: - Gọi học sinh đọc đoạn trích a,b. - NghÞ luËn lµ nªu lÝ lÏ, dÉn chøng a. Lµ suy nghÜ néi t©m cña nh©n vËt để bảo vệ một quan điểm, một t t- ông Giáo trong truyện “Lão Hạc” của Nam Cao. ởng (luận điểm) nào đó. b. Cuộc đối thoại giữa Thuý Kiều và Ho¹n Th. - C©u cã tÝnh chÊt nghÞ luËn: a.+ Nêu vấn đề: Nếu ta không cố tìm ? Căn cứ vào định nghĩa hãy tìm mµ hiÓu con ngời thì ta luôn có cớ để nh÷ng c©u ch÷ thÓ hiÖn râ tÝnh chÊt tµn nhÉn.... nghÞ luËn? ? Để đi đến kết luận, ông Giáo đã + Phát triển vấn đề: Vợ tôi không phải ®a ra nh÷ng luËn ®iÓm vµ lËp luËn lµ ngêi vî ¸c, nhng së dÜ thÞ trë nªn ích kỉ, tàn nhẫn là vì thị đã quá khổ. nh thÕ nµo? + Kết thúc vấn đề; Tôi biết vậy nên - Học sinh xác định. t«i... - Nh÷ng tõ, c©u mang tÝnh chÊt nghÞ luËn: C©u h« øng: NÕu... th×, v× thÕ... cho ? C¸c c©u trong ®o¹n trÝch thêng lµ + nªn. lo¹i c©u g×? + Câu khẳng định, ngắn gọn, khúc - Học sinh béc lé. chiết nh diễn đạt một chân lí. b. Cuộc đối thoại diễn ra dới hình thøc nghÞ luËn ? LËp luËn cña Thuý KiÒu- Ho¹n - LËp luËn cña Thuý KiÒu thÓ hiÖn ë Th? mÊy c©u ®Çu. Sau lêi chµo mØa mai lµ lời đay nghiến: xa nay đàn bà có mấy - Học sinh chØ râ. ngêi ghª gím cay nghiÖt nh mô, cµng cay nghiÕn th× cµng chuèc lÊy oan tr¸i. - Ho¹n Th biÖn minh b»ng mét lo¹t lËp luËn xuÊt s¾c ( 4 dßng 4 luËn ®iÓm) + Tôi là đàn bà nên ghen tuông là chuyÖn thêng t×nh. + Tôi đã xử tốt với cô (kể công) + Tôi và cô đều trong cảnh chồng chung- ch¾c g× ai nhêng cho ai. + §· trãt g©y ®au khæ cho c« nªn b©y giê chØ biÕt tr«ng chê vµo lîng khoan dung. - Thuý Kiều đã phải công nhận tài của Ho¹n Th lµ “Kh«n ngoan hÕt mùc, nãi n¨ng ph¶i lêi” 2. Ghi nhí: - Nªu c¸c ý nhËn xÐt cïng víi ? NghÞ luËn trong v¨n b¶n tù sù lµ nh÷ng lÝ lÏ, dÉn chøng. - Diễn đạt bằng hình thức lập luận, g×? ? YÕu tè nghÞ luËn trong v¨n b¶n tù lµm cho c©u chuyÖn thªm phÇn triÕt lÝ. sù cã vai trß nh thÕ nµo?.

(153) - Học sinh kh¸i qu¸t.. II. LuyÖn tËp: Bµi tËp 1:. ? Lêi v¨n trong ®o¹n trÝch lµ lêi cña ai? Ngêi Êy ®ang thuyÕt phôc ai? Bµi tËp 2: ThuyÕt phôc ®iÒu g×? - Học sinh gi¶i quyÕt. ? Hoạn Th đã lập luận nh thế nào? Hs trình bày -> Gv nhận xét IV. Củng cố - híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại nội dung bài học - Học sinh về nhà: N¾m v÷ng néi dung bµi häc. - Tù luyÖn tËp viÕt ®o¹n v¨n tù sù cã sö dông yÕu tè nghÞ luËn. - T×m hiÓu và soạn bµi: Đoàn thuyền đánh cá (Xem trước phần tác giả, tác phẩm).

(154) Ngµy so¹n: 13-11-2015. Tiết 51 - Văn bản:. Đoàn thuyền đánh cá (Huy CËn). I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. KiÕn thøc: - Thấy đợc nguồn cảm hứng dạt dào của tác giả trong bài viết về cuộc sống của ngời lao động trên biển cả những năm đầu xây dựng chủ nghĩa xã hội. - Thấy đợc những nét nghệ thuật nổi bật về hình ảnh, bút pháp nghệ thuật, ngôn ng÷ trong mét s¸ng t¸c cña nhµ th¬ thuéc thÕ hÖ trëng thµnh trong phong trµo th¬ míi. 2. Kü n¨ng: - Rèn kỉ năng đọc - hiểu một tác phẩm thơ hiện đại. 3. Thái độ: - Giáo dục tình yêu biển, yêu thiên nhiên, tự hào về biển, về con ngời lao động; gi¸o dôc thøc b¶o vÖ m«i trêng biÓn. * Tích hợp môi trờng: Môi trờng biển cần đợc bảo vệ II. ChuÈn bÞ: - Giáo viên: - S¸ch chuÈn KT-KN vµ mét sè tµi liÖu liªn quan đến văn bản. - ¶nh ch©n dung t¸c gi¶ Huy CËn - Học sinh: ChuÈn bÞ bµi míi theo các câu hỏi ở Sgk. III. Hoạt động trên lớp: 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Đọc thuộc lòng “ Bài thơ về tiểu đội xe không kính” ? Tác giả sáng tạo ra một hình ảnh thơ độc đáo- những chiếc xe không kính - nhằm mục đích gì? 3. Giíi thiÖu bµi míi: Khi đất nớc ta đã kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, miền Bắc đợc giải phóng và đi vào xây dựng cuộc sống mới. Không khí hào hứng, phấn chấn, tin tuởng bao trùm trong đời sống xã hội và ở khắp nơi dấy lên phong trào phát triển sản xuất xây dựng đất nớc. Chuyến đi thực tế ở vùng mỏ Quảng Ninh vào nửa cuối năm 1958 đã giúp nhà thơ Huy Cận thấy rõ và sống trong không khí lao động ấy của nhân dân ta, góp phần quan trọng mở ra một chặng đờng mới trong thơ Huy Cận. Hoạt động của GV và HS - Giỏo viờn đọc mẫu và hớng dẫn HS đọc: đọc với giọng vui, phấn chấn, nhÞp võa ph¶i; nh÷ng khæ th¬ 2, 3, 7 giọng đọc cần cao lên một chút và nhÞp còng nhanh h¬n. - Giỏo viờn yêu cầu học sinh đọc phần chó thÝch. Giáo viên: Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ Huy CËn vµ sù nghiÖp s¸ng t¸c cña «ng? Học sinh trình bày theo sách giáo khoa. Kiến thức cần đạt I. §äc- hiÓu chó thÝch. 1. §äc:. 2. T¸c gi¶: - Huy CËn (1919- 2005), quª ë lµng ¢n Phó- huyÖn Vò Quang. - Lµ nhµ th¬ lín cña phong trµo th¬ míi, vµ lµ nhµ th¬ tiªu biÓu cña nÒn v¨n häc ViÖt Nam. - C¶m høng chÝnh trong th¬ «ng lµ c¶m høng vÒ thiªn nhiªn, vò trô vµ cảm hứng về con ngời lao động. - T¸c phÈm chÝnh: TËp th¬ Löa thiªng.

(155) (1940), Trêi mçi ngµy l¹i s¸ng (1958), Trêi mçi ngµy l¹i s¸ng (1958), “§Êt në hoa”(1960), “Hai bµn tay em”(1967), Bµi ca cuéc đời(1963)... - Ông đã đợc nhà nớc trao tặng Giải thëng Hå ChÝ Minh vÒ v¨n häc nghÖ thuËt (1996). 3.Tác phẩm: - Bài thơ được sáng tác năm 1958, sau chuyến đi thực tế dài ngày ở vùng ? Bài thơ được sáng tác vào thời gian mỏ Quảng Ninh của tác giả. - Bài thơ được đưa vào tập Trời mỗi nào, trong hoàn cảnh nào? ngày lại sáng (1958). - Giáo viên kiÓm tra n¨ng lùc gi¶i 4. Tõ khã: nghÜa tõ ng÷ cña Học sinh: c¸ nhô, c¸ II. Tìm hiÓu v¨n b¶n: chim, c¸ ®Ð, c¸ song. 1. Bố cục bµi th¬: 3 phÇn - Học sinh gi¶i thÝch - Hai khổ đầu: Cảnh lên đờng và tâm - Giáo viên: Bµi th¬ theo s¸t cuéc hµnh tr¹ng n¸o nøc cña con ngêi. trình một chuyến ra khơi của đoàn - Bốn khổ tiếp: Cảnh hoạt động của thuyền đánh cá. Em hãy tìm kết cấu đoàn thuyền đánh cá giữa khung cảnh phù hợp với hành trình đó? biển trời ban đêm. - Khæ cuèi: C¶nh ®oµn thuyÒn trë vÒ - Học sinh t×m hiÓu kÕt cÊu vµ tr¶ lêi. trong buæi b×nh minh lªn. 2. Ph©n tÝch. ? Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là gì? - Sự kết hợp hài hoà và thống nhất gi÷a c¶m høng thiªn nhiªn vò trô vµ - Học sinh suy nghÜ vµ tr¶ lêi. ? Trong thơ trữ tình, sự kết hợp miêu tả cảm hứng về con ngời lao động. với biểu cảm cần đợc hiểu nh thế nào? - Phơng thức biểu đạt: biểu cảm + miªu t¶ - Học sinh suy nghĩ trả lời: Miêu tả để biÓu c¶m, biÓu c¶m qua miªu t¶. ? Nh©n vËt tr÷ t×nh lµ ta hay t¸c gi¶? - Học sinh: Là “ta” đồng thời là tác giả; tác giả hóa thân vào ngời lao động đánh cá để cảm nhận cuộc sống trên *Cảnh đoàn thuyền đỏnh cỏ ra biÓn kh¬i: - GV yêu cầu HS đọc khổ 1,2. - Khung c¶nh hoµng h«n trªn biÓn ? Më ®Çu bµi th¬ t¸c gi¶ giíi thiÖu võa tr¸ng lÖ, võa hïng vÜ ®Çy søc c¶nh ®oµn thuyÒn ra kh¬i nh thÕ nµo? sèng. Em cã nhËn xÐt g× vÒ nh÷ng biÖn ph¸p - NghÖ thuËt so s¸nh, nh©n ho¸: vò trô tu từ mà tác giả sử dụng để thể hiện nh một ngôi nhà khổng lồ bớc vào khung cảnh đó? tr¹ng th¸i nghØ ng¬i. - Học sinh tr¶ lêi. MÆt trêi xuèng biÓn nh hßn löa So s¸nh Sóng đã cài then đêm sập cửa Nh©n ho¸ - Vò trô nghØ ng¬i > < con ngêi lao - GV: Trí tởng tợng, liên tởng và so động. sánh thật sinh động, thú vị. -> Khí thế khẩn trơng, yêu lao động. ? Gi÷a khung c¶nh Êy, con ngêi ra ®i víi khÝ thÕ nh thÕ nµo? ? C©u h¸t cña ng d©n mang theo mong.

(156) íc g×? Suy nghÜ cña em vÒ c©u h¸t cña hä lóc ra kh¬i? - HS: Mong cho trời yên, biển lặng; - Niềm vui yêu đời, yêu cuộc sống tự đánh bắt đợc nhiều hải sản. do, tiÕng h¸t cña nh÷ng con ngêi lµm - GV: Niềm vui ấy, sự phấn chấn ấy chủ thiên nhiên, quê hơng, đất nớc. nh đã có một sức mạnh vật chất để cùng với ngọn gió làm căng buồm để cho con thuyÒn lít nhanh ra kh¬i. ? C¸i hay cña khæ th¬ nµy lµ g×? - HS: Liªn tëng k× diÖu: BiÓn nh mét tÊm lôa lín; c¸ lµ “®oµn thoi”. ? §äc thuéc lßng khæ th¬ 1? ViÕt lêi b×nh cho ®o¹n th¬. - Học sinh thùc hiÖn. IV. Củng cố - hướng dẫn học ở nhà: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại 1 số nét chính về t¸c gi¶, t¸c phÈm. - Học sinh về nhà: Học thuéc lßng bµi th¬. TiÕp tôc khai th¸c phÇn cßn l¹i cña v¨n b¶n: + Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển + Cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về. Ngµy so¹n: 13-11-2015. Tiết 52 : V¨n B¶n: Đoàn. thuyền đánh cá (Huy CËn). I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. KiÕn thøc: - Thấy đợc nguồn cảm hứng dạt dào của tác giả trong bài viết về cuộc sống của ngời lao động trên biển cả những năm đầu xây dựng chủ nghĩa xã hội. - Thấy đợc những nét nghệ thuật nổi bật về hình ảnh, bút pháp nghệ thuật, ngôn ng÷ trong mét s¸ng t¸c cña nhµ th¬ thuéc thÕ hÖ trëng thµnh trong phong trµo th¬ míi. 2. Kü n¨ng: - Rèn kỉ năng đọc - hiểu một tác phẩm thơ hiện đại. 3. Thái độ: - Giáo dục tình yêu biển, yêu thiên nhiên, tự hào về biển, về con ngời lao động; gi¸o dôc thøc b¶o vÖ m«i trêng biÓn * Tích hợp môi trờng: Môi trờng biển cần đợc bảo vệ II. ChuÈn bÞ : - Giáo viên: - S¸ch chuÈn KT-KN vµ mét sè tµi liÖu liªn quan. - Ảnh ch©n dung t¸c gi¶ Huy CËn - Học sinh: ChuÈn bÞ bµi míi theo yêu cầu ở Sgk..

(157) III. Hoạt động trên lớp: 1. Ổn định lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ nhµ th¬ Huy CËn? ? §äc thuéc lßng 2 khæ th¬ ®Çu? 3. Giíi thiÖu bµi míi: “C©u h¸t c¨ng buåm cïng giã kh¬i”, hä ra ®i trong c©u h¸t, hä h¸t bµi ca gäi c¸, vµ lóc trë vÒ còng ng©n vang “c©u h¸t c¨ng buåm víi giã kh¬i” nhng c©u h¸t lóc ®oµn thuyÒn trë vÒ ©m vang h¬n khoÎ kho¾n h¬n... Hoạt động của GV và HS KiÕn thøc 3. Ph©n tÝch( tiÕp): - Giỏo viờn gọi học sinh đọc 4 khổ * Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên tiÕp theo. biÓn H¹ Long: - Học sinh đọc. ? Cảnh biển đêm đợc miêu tả bằng nh÷ng chi tiÕt nµo? C¶m nhËn cña em về khung cảnh biển đêm? - Học sinh: Khung c¶nh: vÇng tr¨ng, mây cao, biển bằng...; các loại cá: cá - Khung cảnh biển đêm thoáng nhụ, cá chim, cá đé...-> đủ sắc màu: đãng, kì vĩ, lấp lánh, lung linh, hång tr¾ng, vµng choÐ, b¹c... huyÒn ¶o. + §ªm thë: sao lïa níc H¹ Long -> nh©n ho¸ Giáo viên: Nhµ th¬ tëng tîng ngîc l¹i, bãng sao lïa níc H¹ Long, mét sù s¸ng t¹o nghÖ thuËt. ? Chú thích trong SGK đã diễn giải nh thÕ nµo sù s¸ng t¹o cña t¸c gi¶ trong nh÷ng lêi th¬ nµy? - Học sinh dùa theo c¸c chó thÝch 4, - Sự gần gũi, vẻ đẹp của loài cá 5, 6 để trả lời. - GV: NhËn xÐt cña em vÒ ph¬ng diện sử dụng ngôn ngữ ở đây? (đại từ, động từ, tính từ) - HS: Đại từ “em” để gọi cá; động từ “loÐ”;tÝnh tõ “vµng choÐ” ”-> sù gÇn gũi, vẻ đẹp của loài cá ? Theo em, sự sáng tạo đó mang lại hiÖu qu¶ g× cho th¬ Huy CËn khi viÕt vÒ biÓn? - GV bổ sung: Tác giả tạo đợc những hình ảnh đặc biệt sinh động và mới lạ về cá: dựng đợc bức tranh - Liệt kê -> sự giàu có của biển khơi. - Trùc tiÕp quan s¸t; trÝ tëng tîng, th¬ ®Çy mµu s¾c k× ¶o vÒ biÓn. ? Để ca ngợi sự giàu có và vẻ đẹp liên tởng dồi dào; tấm lòng tha thiết của biển cả tác đã sử dụng biện pháp với vẻ đẹp và sự giàu có của biển cả, của đất nớc. nghÖ thuËt g×? - Học sinh: LiÖt kª c¸c loµi c¸: c¸ nhô, c¸ chim, c¸ ®Ð, c¸ song. Con ngời lao động trong t thế chủ ? Để viết đợc những câu thơ hấp dẫn -động, lµm chñ thiªn nhiªn, s¸nh nh thÕ, nhµ th¬ cÇn vËn dông nh÷ng cïng víi thiªn nhiªn. năng lực nghệ thuật nào? Thể hiện - Hoạt động đánh bắt cá của ng dân t×nh c¶m g× ? k× c«ng gian t¸o b¹o mµ quyÕt ? Nhà thơ hoàn chỉnh bức tranh biển liệt cần đến sựkhó, dũng cảm và sự đồng của mình bằng những lời thơ về lòng. Họ lao động khÈn tr¬ng, miÖt thuyền đánh cá, cũng là thơ nói về.

(158) những con ngời lao động trên biển. ThÓ hiÖn ë nh÷ng c©u th¬ nµo? - Học sinh đọc. ? Trong khung c¶nh thiªn nhiªn Êy, t thế của con ngời lao động thể hiện nh thÕ nµo? - HS tr×nh bµy ý kiÕn. ? Em hãy hình dung hoạt động của đoàn thuyền đánh cá nh thế nào từ lêi th¬: Ra ®Ëu dÆm xa dß bông biÓn; Dµn ®an thÕ trËn líi v©y gi¨ng; Sao mê kÐo líi kÞp trêi s¸ng; Ta kÐo xo¨n tay chïm c¸ nÆng? - HS th¶o luËn vµ tr×nh bµy. ? H·y nãi hé t©m t×nh cña ngêi lao đéng trªn biÓn qua lêi th¬ : Ta h¸t bµi ca...tù buæi nµo? - Học sinh tr¶ lêi. ? Theo em, tõ bøc tranh th¬ nµy, nhà thơ đã thể hiện cách nhìn nh thế nµo vÒ mèi quan hÖ gi÷a thiªn nhiªn vµ con ngêi trong cuéc sèng cña chóng ta? - Học sinh th¶o luËn nhãm vµ tr×nh bµy. - GV gọi HS đọc khổ thơ cuối. - Học sinh đọc. ? Ra ®i trong c©u h¸t, ®oµn thuyÒn đánh cũng cá trở về trong câu hát nhng câu hát đó có sự khác nhau nh thế nào? Sự khác nhau đó có tác dông g×? - HS: Tõ “ cïng” (khæ 1), tõ “víi’ (khæ 7); thanh ®iÖu: b»ng(khæ1), tr¾c (khæ7). ? H×nh ¶nh ®oµn thuyÒn ch¹y ®ua cïng mÆt trêi gîi lªn c¶nh tîng nh thÕ nµo? - Học sinh: §oµn thuyÒn chë nÆng, ®Çy c¸, gi¬ng buåm lao nhanh trªn biển cả vào lúc rạng đông. - GV: Sau một đêm lao động miệt mµi, hä trë vÒ trong c¶nh b×nh minh, mÆt trêi bõng s¸ng nh« mµu míi, h×nh ¶nh mÆt trêi cuèi bµi th¬ lµ h×nh ¶nh mÆt trêi r¹ng rì víi mu«n triÖu mÆt trêi nhá lÊp l¸nh trªn thuyÒn: mét c¶nh tîng huy hoµng của thiên nhiên và lao động. ? §o¹n th¬ nghe thËt hµo hïng s¶ng khoái. Theo em, nhà thơ đã viết chóng b»ng c¶m xóc nh thÕ nµo? - HS suy nghÜ vµ tr¶ lêi. ? Em cảm nhận những vẻ đẹp nào của cuộc sống đợc phản ánh trong. mµi, nÆng nhäc nhng hiÖu qu¶. - Lạc quan trong lao động, ân tình víi biÓn c¶, yªu biÓn vµ tin yªu cuéc sèng. - Thiªn nhiªn thèng nhÊt, hµi hoµ víi con ngời, con ngời lao động làm chủ thiªn nhiªn vµ lµm chñ cuéc sèng-> sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a c¶m høng thiªn nhiªn, vò trô vµ c¶m høng vÒ con ngời lao động. * Cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về trong buæi b×nh minh: - Khæ 7 cã ©m ®iÖu khoÎ h¬n, ©m vang h¬n -> ¢m hëng hµo hïng. - NhÞp sèng hèi h¶, m·nh liÖt, thµnh quả lao động lớn.. - C¶m xóc m·nh liÖt, phãng kho¸ng. Niềm phấn chấn, tự hào cao độ trớc vẻ đẹp của cuộc sống nơi biển cả..

(159) bµi th¬? - Học sinh: Thiªn nhiªn tr¸ng lÖ; con ngời lao động dũng cảm, giỏi giang làm chủ cuộc đời, lạc quan tin yêu cuéc sèng. - ? Từ đó, tình cảm nào trong em đợc bồi đắp? - Học sinh: Yêu biển, yêu đất nớc và con ngời lao động, tin yêu cuộc sèng. - GV tÝch hîp: Yªu biÓn chóng ta cÇn ph¶i cã ý thøc gi÷ g×n vµ b¶o vÖ, đặc biệt là môi trờng biển (không vøt r¸c bõa b·i trªn b·i biÓn) ? Những kinh nghiệm nào cần đợc rút ra để viết văn miêu tả và biểu c¶m? - Học sinh: Khi miªu t¶, ngoµi quan sát, còn cần đến trí tởng tợng, liên tởng. - Muèn biÓu c¶m s©u s¾c ph¶i cã c¶m xóc m·nh liÖt, dåi dµo... - Giỏo viờn: Gọi học sinh đọc ghi nhí (SGK) - Giáo viên ghi trªn b¶ng phô.. III. Tæng kÕt: - Nghệ thuật: hình ảnh đẹp tráng lÖ; trÝ tëng tîng, liªn tëng phong phú, độc đáo; âm hởng thơ khoẻ kho¾n, hµo hïng, l¹c quan. - Néi dung: ThÓ hiÖn sù hµi hoµ gi÷a thiªn nhiªn vµ con ngêi lao động, bộc lộ niềm vui và niềm tự hào của nhà thơ trớc đất nớc và cuộc sèng. IV. LuyÖn tËp.. ? ViÕt lêi b×nh khæ th¬ ®Çu vµ khæ th¬ cuèi? - Học sinh viết sau đó trình bày trước lớp - Giáo viên nhận xét ,đánh giá. IV. Củng cố - hướng dẫn học ở nhà: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại ghi nhớ. - Học sinh về nhà: Học thuéc lßng bµi th¬. - N¾m v÷ng néi dung bµi häc. - Hoµn thµnh bµi luyÖn tËp. - Chuẩn bị bµi: Tổng kết từ vựng. + Xem lại các nội dung về: Từ tượng thanh, từ tượng hình; các biện pháp tu từ từ vựng.... TiÕt 53 :. Ngµy so¹n:14-11-2015. Tæng kÕt tõ vùng.

(160) ( Tõ tîng thanh, tîng h×nh, mét sè phÐp tu tõ tõ vùng) I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. KiÕn thøc: - Tiếp tục hệ thống hóa kiến thức đã học về từ vựng - Nắm vững hơn kiến thức về từ vựng đã học từ lớp 6-> 9: Từ tợng thanh và tợng h×nh, mét sè phÐp tu tõ tõ vùng nh so s¸nh, Èn dô, nh©n ho¸, ho¸n dô, nãi qu¸, nãi gi¶m nãi tr¸nh, ®iÖp ng÷, ch¬i ch÷. 2. Kỹ n¨ng: BiÕt vËn dông nh÷ng kiÕn thøc vÒ tõ vùng: tõ tîng thanh vµ tîng h×nh, mét sè phÐp tu tõ tõ vùng. 3. Thái độ: HS có ý thức dùng từ tợng thanh, tợng hình, sử dung một số phép tu tõ trong nãi vµ viÕt v¨n b¶n. II. ChuÈn bÞ: - Giáo viên: S¸ch chuÈn KT-KN vµ mét sè tµi liÖu liªn quan. - Học sinh: ChuÈn bÞ bµi míi theo các câu hỏi ở Sgk.. III. Hoạt động trên lớp: 1. ổn định lớp: 2. KiÓm tra bµi cò: Kết hợp trong bài mới 3. Giíi thiÖu bµi míi: Để củng cố, khắc sâu kiến thức về từ vựng đã học ở lớp 6-> 9: Từ tợng thanh, tợng hình, một số phép tu từ từ vựng nh so sánh, ẩn dụ, nhân hoá, hoán dụ... Hoạt động của GV và HS KiÕn thøc cần đạt I. Tõ tîng thanh vµ tõ tîng h×nh. 1, Kh¸i niÖm: ? ThÕ nµo lµ tõ tîng thanh, tõ tîng - Tõ tîng thanh lµ tõ m« pháng ©m thanh cña tù nhiªn, cña con ngêi. h×nh? Cho vÝ dô? - Tõ tîng h×nh lµ tõ gîi t¶ h×nh - HS tr¶ lêi vµ cho VD: ¶nh, d¸ng vÎ, tr¹ng th¸i cña sù vËt. + µo µo, choe choÐ, sang s¶ng... 2. T¾c kÌ,tu hó, chÌo bÎo, mÌo, + Lắc l, chao đảo... bß... ? T×m tªn loµi vËt lµ tõ tîng thanh? - Học sinh t×m. Từ tợng hình: lốm đốm, lê thê, ? Xác định từ tợng hình và giá trị sử 3. lo¸ng tho¸ng, lå lé. dông cña chóng? - Tác dụng: mô tả hình ảnh đám - Học sinh xác định và nêu tác dụng. mây một cách cụ thể và sống động. II. Mét sè phÐp tu tõ tõ vùng. 1. Kh¸i niÖm: * Èn dô lµ gäi tªn sù vËt, hiÖn tîng - Yªu cÇu HS th¶o luËn vµ nh¾c l¹i kh¸i nµy b»ng tªn sù vËt hiÖn tîng kh¸c niÖm cña c¸c biÖn ph¸p tu tõ. có nét tơng đồng với nó nhằm tăng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ? ẩn dô lµ g×? Cho vÝ dô. đạt. - Học sinh nªu kh¸i niÖm vµ cho VD * So sánh là đối chiếu sự vật, sự viÖc nµy víi sù vËt sù viÖc kh¸c cã - Giỏo viờn đọc bài “Quê hơng”của Đỗ nét tơng đồng để làm tăng sức gợi Trung Quân và yêu cầu HS tìm phép tu hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. tõ trong bµi th¬. ? ThÕ nµo lµ so s¸nh? T×m vÝ dô? * Nh©n ho¸ lµ gäi hoÆc t¶ con vËt, - Học sinh nªu kh¸i niÖm, cho vÝ dô. cây cối, đồ vật bằng những từ ngữ Th©n em nh ít trªn c©y vốn đợc dùng để gọi hoặc tả con Cµng t¬i ngoµi vá cµng cay trong lßng. ngêi; lµm cho thÕ giíi loµi vËt, c©y ? Nh©n ho¸ lµ g×? cối, đồ vật...trở nên gần gũi với con ngời biểu thị đợc những suy - Học sinh nªu vµ cho VD..

(161) Buån tr«ng con nhÖn ch¨ng t¬ NhÖn ¬i, nhÖn hìi nhÖn chê mèi ai Buån tr«ng chªnh chÕch sao mai Sao ¬i sao hìi nhí ai sao chê. ? ThÕ nµo lµ ho¸n dô? - Học sinh nªu kh¸i niÖm vµ lÊy vÝ dô: ¸o n©u liÒn víi ¸o xanh Nông thôn cùng với thị thành đứng lên. ? ThÕ nµo lµ nãi qu¸? - Học sinh ph¸t biÓu. - Giáo viên nªu VD: Bao giờ chạch đẻ ngọn đa Sáo đẻ dới nớc thì ta lấy mình. ? ThÕ nµo lµ nãi gi¶m, nãi tr¸nh? - Học sinh nªu kh¸i niÖm - VD: Chµng ¬i giËn thiÕp lµm chi Thiếp nh cơm nguội đỡ khi đói lòng. ? §iÖp ng÷ lµ g×? - Học sinh ph¸t biÓu. ? §o¹n th¬ sö dông biÖn ph¸p tu tõ nµo? Nh÷ng lóc say sa còng muèn chõa Muèn chõa nhng tÝnh l¹i hay a Hay a nên nỗi không chừa đợc Chừa đợc nhng mà vẫn chẳng chừa. - Học sinh: Ch¬i ch÷ ? ThÕ nµo lµ ch¬i ch÷? VD: Tr¨ng bao nhiªu tuæi tr¨ng giµ Nói bao nhiªu tuæi gäi lµ nói non. - GV gäi HS lªn b¶ng: Ph©n tÝch nghÖ thuật độc đáo của những câu thơ trong TruyÖn KiÒu? - Học sinh thùc hiÖn.. nghÜ, t×nh c¶m cña con ngêi. * Ho¸n dô lµ gäi tªn sù vËt, hiÖn tîng, kh¸i niÖm b»ng tªn cña mét sù vËt, hiªn tîng kh¸c cã quan hÖ gÇn gòi víi nó nh»m t¨ng søc gîi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt * Nãi qu¸ lµ biÖn ph¸p tu tõ phóng đại mức độ, qui mô, tính chất của sự vật, hiện tợng đợc miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tợng, tăng søc biÓu c¶m. * Nãi gi¶m, nãi tr¸nh lµ mét biÖn pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhÞ, uyÓn chuyÓn, tr¸nh g©y c¶m gi¸c ®au buån, ghª sî, nÆng nÒ; tr¸nh th« tôc thiÕu lÞch sù. * §iÖp ng÷: Khi nãi hoÆc viÕt, ngêi ta cã thÓ dïng biÖn ph¸p lÆp l¹i từ ngữ (hoặc cả câu) để làm nổi bật ý, gây xúc động mạnh. Cách lặp nh vËy gäi lµ phÐp ®iÖp ng÷, tõ ng÷ đợc lặp lại gọi là phép điệp từ.. * Chơi chữ là lợi dụng đặc sắc về âm, về nghĩa của từ ngữ để tạo sắc th¸i dÝ dám, hµi híc...lµm cho c©u v¨n hÊp dÉn vµ thó vÞ. 2. Bµi tËp: a. Èn dô: + Hoa vµ c¸nh: chØ Thuý KiÒu vµ cuộc đời của nàng. + Cây lá: chỉ gia đình Thuý KiÒu. + Hoa, lá, cành, cây đều đẹp nhng rất mong manh trớc bão tố cuộc đời. b. Biện pháp so sánh: tiếng đànâm thanh tự nhiên. c. Nãi qu¸: + Cái đẹp tự nhiên “ hoa, liễu” là hoàn mĩ nhng vẫn thua vẻ đẹp của con ngêi. + C¸i tµi cña Thuý KiÒu chØ cã mét vµi người trong thiªn h¹. d. Nãi qu¸: - Về cự ly địa lí, Thỳc Sinh và Thuý KiÒu gÇn nhng kho¶ng c¸ch th©n thÕ gi÷a hai ngêi l¹i ë mét vÞ thÕ kh«ng thÓ gÇn nhau..

(162) - C¸i “trong gang tÊc” thµnh “gÊp mêi quan san”. e. Ch¬i ch÷: - VÒ khu«n ©m: tµi- tai. - VÒ nghÜa: C¸i tµi mµ còng nªn tai, nªn téi. 3.a. §iÖp tõ “cßn” vµ dïng tõ nhiÒu nghÜa “say sa” b. Nãi qu¸: khÝ thÕ tiÕn c«ng. c. So s¸nh: tiếng suối với tiếng h¸t xa. - Giỏo viờn gọi học sinh đọc yêu cầu d. Nh©n ho¸. cña bµi tËp: Ph©n tÝch gi¸ trÞ nghÖ thuËt e. Èn dô. ë mét sè v¨n c¶nh kh¸c? 4. Cha ăn đã hết; một tấc đến trời; - Giỏo viờn gọi học sinh lên bảng làm. một chữ bẻ đôi cũng không biết... - Học sinh thùc hiÖn. ? Xác định từ có dùng biện pháp nói qu¸? - Học sinh thùc hiÖn. IV. Củng cố - hướng dẫn học ở nhà: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại các khái niệm đã học. - Học sinh về nhà: N¾m v÷ng néi dung bµi häc. Hoµn thµnh các bµi tËp. - Chuẩn bị bµi: Tập làm thơ 8 chữ ( nhận diện thể thơ 8 chữ). TiÕt 54.. Ngµy so¹n :14-11-2015. TËp lµm th¬ t¸m ch÷. I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. Kiến thức: Nhận diện đợc thể thơ 8 chữ và nắm đợc đặc điểm, khả năng miêu t¶, biÓu hiÖn phong phó cña thÓ th¬ nµy. 2. Kỹ năng: Qua hoạt động tập làm thơ 8 chữ mà phát huy tinh thần sáng tạo, sự høng thó trong häc tËp, rÌn luyÖn thªm n¨ng lùc c¶m thô th¬. 3. Thái độ: bồi dỡng tình yêu thơ. * TÝch hîp m«i trêng: Lµm th¬ vÒ m«i trêng I. ChuÈn bÞ: Giáo viên: S¸ch chuÈn KT-KN vµ mét sè tµi liÖu liªn quan. - Học snh: TËp lµm quen víi mét sè bµi th¬ 8 ch÷ ë nhµ. III. Hoạt động trên lớp: 1. ổn định lớp: 2. KiÓm tra bµi cò: ? §äc mét ®o¹n th¬ 8 ch÷ mµ em thÝch? 3. Giíi thiÖu bµi: Thơ 8 chữ là một thể thơ đợc sử dụng rất nhiều trong cỏc sáng tác. Thể thơ 8 chữ cã kÕt cÊu nh thÕ nµo? C¸ch gieo vÇn ra sao? Hoạt động của GV và HS KiÕn thøc cần đạt I. NhËn diÖn thÓ th¬ 8 ch÷. - Gọi học sinh đọc 3 đoạn thơ (SGK) 1. VÝ dô: ? H·y cho biÕt sè lîng ch÷ ë mçi dßng th¬?.

(163) - 8 ch÷. - §1: C¸c cÆp vÇn: tan - ngµn, míi - géi, bõng - rõng, g¾t – mật. -> gieo vần chân liên tiếp, chuyển đổi theo tõng cÆp. - §2: VÒ- nghe, häc- nhäc, bµ- xa -> gieo vÇn ch©n liªn tiÕp. - §3: Ng¸t - h¸t, non- son, dựng – đứng, ? NhËn xÐt vÒ c¸ch ng¾t nhÞp cña tiªn - nhiªn->gieo vÇn ch©n gián c¸ch. ®o¹n th¬? - C¸ch ng¾t nhÞp ®a d¹ng, phøc t¹p. - Học sinh: NhËn xÐt VD: Nào đâu/ những đêm vàng/ bên bờ suèi. Tay say mồi/ đứng uống/ ánh trăng tan. §©u nh÷ng ngµy/ ma chuyÓn/ bèn ph¬ng ngµn. Ta lặng ngắm/ giang sơn ta/ đổi mới. - Học sinh: 8 ch÷ ? Xác định và gạch dới những chữ cã chøc n¨ng gieo vÇn ë mçi ®o¹n? Nhận xét về cách gieo vần đó? - Học sinh: nhËn diÖn vµ nhËn xÐt. ? VËy em hiÓu g× vÒ thÓ th¬ 8 ch÷? - Học sinh ph¸t biÓu.. - Giỏo viờn gọi học sinh đọc yêu cầu cña bµi tËp. - Học sinh đọc yêu cầu và giải quyết bµi tËp. - Giỏo viờn đọc một số bài thơ 8 chữ vµ yªu cÇu HS t×m hiÓu c¸ch ng¾t nhÞp, c¸ch gieo vÇn. - Học sinh thùc hiÖn trªn b¶ng phô.. HoÆc: MÑ cïng cha/ c«ng t¸c bËn/ kh«ng vÒ. Ch¸u ë cïng bµ/bµ b¶o/ ch¸u nghe. 2. Ghi nhí: - Th¬ 8 ch÷ lµ thÓ th¬ mçi dßng 8 ch÷, cã c¸ch ng¾t nhÞp rÊt ®a d¹ng. - Bµi th¬ theo thÓ th¬ 8 ch÷ cã thÓ gåm nhiều đoạn dài (số câu không hạn định) cã thÓ chia thµnh c¸c khæ (thêng mçi khæ 4 dßng) vµ cã nhiÒu c¸ch gieo vÇn nhng phổ biến nhất là vần chân (đợc gieo liªn tiÕp hoÆc gián c¸ch) II. LuyÖn tËp nhËn diÖn th¬ 8 ch÷: Bài tập (T150) : Bài thơ Tháp đổ của Tố Hữu Hãy cắt đứt những dây đàn ca hỏt Nh÷ng s¾c tµn vÞ nh¹t cña ngµy qua Nâng đón lấy màu xanh hơng bát ngát Cña ngµy mai mu«n thuë víi mu«n hoa. - Giỏo viờn gọi học sinh đọc yêu cầu III. Thùc hµnh lµm th¬ 8 ch÷. c¶ bµi tËp. - Học sinh nªu yªu cÇu vµ cách gi¶i Bài tập 1 (T151) Trêi trong biÕc kh«ng qua m©y gîn tr¾ng quyÕt. Giã nåm nam léng thæi c¸nh diÒu xa Hoa lựu nở đầy một vờn đỏ nắng Lũ bớm vàng lơ đãng lớt bay qua. Bài tập 2: - Giáo viên: tæ chøc cho HS tËp lµm thơ 8 chữ theo chủ đề: học tập, bạn bÌ, m«i trêng... - HS thùc hiÖn. - GV chÊm ch÷a vµ nhËn xÐt.

(164) IV. Củng cố - hướng dẫn học ở nhà: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại các kiến thức cơ bản đã học. - Học sinh về nhà: N¾m v÷ng néi dung bµi häc. Hoµn thµnh các bµi tËp. Sưu tầm các bài thơ 8 chữ - Chuẩn bị bµi: Trả bài kiểm tra văn. TiÕt 55.. Tr¶ bµi kiÓm tra v¨n. Ngµy so¹n:15-11-2015. I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. Kiến thức: Củng cố lại nhận thức về các truyện trung đại đã học từ giá trị nội dung t tởng đến hình thức thể loại, bố cục, lối kể chuyện. 2. Kü n¨ng: RÌn luyÖn kÜ n¨ng söa ch÷a bµi viÕt cña b¶n th©n, nhËn xÐt bµi lµm cña b¹n. 3. Thái độ: Nhận rõ đợc u, khuyết điểm trong bài viết của mình để có ý thức sửa ch÷a, kh¾c phôc. II. ChuÈn bÞ: -Giáo viên: ChÊm bµi; Ph©n lo¹i bµi. - Học sinh: Xem l¹i yªu cÇu bµi kiÓm tra. III. Hoạt động trên lớp: 1. ổn định lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: KÕt hîp trong qu¸ tr×nh tr¶ bµi. 3. Giíi thiÖu bµi: Để củng cố, khắc sâu kiến thức về truyện trung đại Việt Nam, kĩ năng làm bài và nhận biết đợc những tồn tại, thiếu sót của bài viết. Hoạt động của GV và KiÕn thøc cần đạt HS - Giỏo viờn gọi HS đọc I. Chữa bài và nhận xét đánh giá. lại đề ra. * Đáp án: A- Trắc nghiệm: Mỗi câu đúng đạt 0,5 điểm. - Học sinh đọc Câu 2: B -Giáo viên híng dÉn Câu 1: A Câu 3: A Câu 4: A học sinh ch÷a. Câu 5: D Câu 6: B Câu 7: ( 1đ) 1/ Nguyễn Dữ - 2/ truyện 3/Truyện Lục Vân Tiên 4/ Truyện thơ Nôm 5/ Phạm Đình Hổ 6/ Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh 7/ Ngô gia văn phái 8/ Tiểu thuyết lịch sử (thể chí ) 9/ Nguyễn Du - Truyện Kiều B/ Tự luận: 6 điểm Câu 1: HS chỉ ra được các ý nghĩa của chi tiết kì ảo trong truyện: ( 1.5đ) - Tạo cho câu chuyện thêm li kì, hấp dẫn.

(165) GV yêu cầu HS đọc lại bµi cña m×nh- dùa vµo đáp án mà tự chữa bài.. - GV lùa chän 1-3 bµi, đoạn khá nhất đọc và b×nh ng¾n gän. - HS đọc, nhận xét và b×nh.. - Tạo kết thúc có hậu để an ủi người đọc - Hoàn chỉnh thêm phẩm chất tốt đẹp của Vũ Nương... Câu 2. ( 4.5đ) A. Nêu được vẻ đẹp chung của Thuý Kiều và Vũ Nương: Đẹp người, đẹp nết (có dẫn chứng) * Vũ Nương đẹp người đẹp nết, rất mực yêu chồng thương con, thuỷ chung, hiếu thảo. * Thuý Kiều "Sắc đành đòi một tài đành hoạ hai'' , đẹp đến nỗi "Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh". Không những xinh đẹp mà Thuý Kiều còn là người con rất hiếu thảo (bán mình chuộc cha, một hành động đáng trân trọng biết bao). B- Số phận bi kịch: - Cả hai nhân vật điều bị xã hội phong kiến đẩy vào con đường bế tắc, không lối thoát. + Vũ Nương vì bị chồng ghen tuông mù quáng, bị ruồng rẫy mà phải kết liễu đời mình bằng cách nhảy xuống sông tự vẫn. + Thuý Kiều phải chấp nhận làm con đòi, đứa ở, phải hầu đàn, tiếp khách làng chơi, luôn bị đánh đập. Mỗi lần Thuý Kiều ngoi lên, mong được sống yên ổn ngay lập tức bị nhấn vùi xuống thêm sâu hơn. *HS có thể trình bày theo nhiều hướng song phải đảm bảo cơ bản các nội dung trên. * NhËn xÐt: Về u ®iÓm: - Một số em biết trỡnh bày đúng yêu cầu đề ra. - Một số bài viết có tìm hiểu kĩ đề, xác định đúng phơng án trả lời; tập trung làm rõ phẩm chất của ngời phụ nữ dới chế độ phong kiến là tài sắc vẹn toàn nhng cuộc đời đau khổ bất hạnh. Về tån t¹i: - Một số bài do không đọc kĩ đề nên dẫn đến lựa chọn phơng án có sự nhầm lẫn, cha trình bày đợc c¶m nhËn vÒ ngêi phô n÷, cã em lµm bài còn s¬ sµi , qua loa. II. Tr¶ bµi. III. §äc vµ b×nh.. IV. Híng dÉn học ở nhµ: - TiÕp tôc s÷a ch÷a vµ hoµn thiÖn bµi lµm ë nhµ. - T×m hiÓu và soạn bài: Bếp lửa + T×nh c¶m, c¶m xóc ch©n thµnh cña nh©n vËt tr÷ t×nh- ngêi ch¸u. + Hình ảnh ngời bà giàu tình yêu thơng, giàu đức hi sinh. + NghÖ thuËt diÔn t¶ c¶m xóc th«ng qua håi tëng kÕt hîp víi miªu t¶, tù sù, b×nh luËn Ngµy so¹n: 21-11-2015.

(166) TiÕt 56.. BÕp löa. ( B»ng ViÖt). A. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. KiÕn thøc: - Hiểu đợc bài thơ gợi nhớ những kỉ niệm về tình bà cháu đồng thời thể hiện tình cảm chân thành của ngời cháu đối bà. - Thấy đợc sự sáng tạo của nhà thơ trong việc sử dụng hình ảnh khơi gợi liên tởng, kết hợp giữa miêu tả , tự sự, bình luận và biểu cảm một cách nhuần nhuyễn. 2. Kĩ năng: Rèn luyện cho HS kĩ năng nhận diện, phân tích đợc các yếu tố miêu t¶, tù sù, b×nh luËn vµ biÓu c¶m trong bµi th¬. 3. Thái độ: Giáo dục tình yêu gia đình, yêu quê hơng, đất nớc. II. ChuÈn bÞ: - Giáo viên: S¸ch chuÈn KT-KN vµ mét sè tµi liÖu liªn quan. B¶ng phô, ảnh chân dung tác giả - Học sinh: ChuÈn bÞ bµi míi theo các câu hỏi ở Sgk. III. Hoạt động trên lớp: 1. ổn định lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Đọc thuộc lòng bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” của Huy Cận. ? Em cảm nhận đợc vẻ đẹp nào của cuộc sống đợc phản ánh trong bài thơ? 3. Giíi thiÖu bµi: Có những sự việc rất bất thờng trong cuộc sống những khi nó đã xa rồi ta bổng thấy nó trở nên thiêng liêng quá đỗi, một ánh trăng cũng làm ta chạnh nhớ đến quê nhà. Với mỗi ngời Việt Nam, bếp lửa có lẽ là hình ảnh trong kí ức tuổi thơ của tất cả mọi ngời. Nó gợi nổi nhớ gia đình, nhớ ngời thân. Nhà thơ Bằng Việt còng cã mét kØ niÖm nh thÕ. Hoạt động của GV và HS Néi dung kiÕn thøc I. §äc- HiÓu chó thÝch. - Giỏo viờn hớng dẫn HS cách đọc và 1. Đọc: - Tõ håi tëng-> hiÖn t¹i; tõ kØ niÖm -> tổ chức đọc. suy ngÉm. - HS đọc văn bản. ? Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c 2. T¸c gi¶. - B»ng ViÖt sinh 1941, quª ë Th¹ch gi¶ B»ng ViÖt? tØnh Hµ T©y. - Học sinh: Dùa vµo chó thÝch tr¶ lêi. ThÊt, - ¤ng thuéc thÕ hÖ c¸c nhµ th¬ trëng - Giáo viên bæ sung vµ giíi thiÖu thµnh trong thêi k× kh¸ng chiÕn chèng ch©n dung t¸c gi¶. MÜ. - Th¬ B»ng ViÖt trong trÎo, mît mµ, khai th¸c nh÷ng kØ niÖm vµ íc m¬ cña tuæi trÎ nên gần gũi với bạn đọc trẻ, nhất là trong nhµ trêng... ? Nêu hoàn cảnh sáng tác của bài 3. Tác phẩm: Bài thơ đợc sáng tác th¬? n¨m 1963, khi t¸c gi¶ lµ sinh viªn ®ang du học tại Liên Xô và mới bắt đầu đến - HS dùa vµo chó thÝch ®ể gi¶i nghÜa víi th¬. 4. Tõ khã: cña 1 số từ ở sgk. II. Tìm hiÓu v¨n b¶n. . ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ m¹ch c¶m xóc 1. KÕt cÊu: - H×nh ¶nh bÕp löa kh¬i nguån cho dßng cña bµi th¬? ? Từ mạch thơ đó em hãy tìm hiểu kết hồi tởng cảm xúc về bà. - Håi tëng nh÷ng kØ niÖm tuæi th¬ sèng cÊu cña bµi th¬? bªn bµ vµ h×nh ¶nh bµ g¾n liÒn víi h×nh - HS t×m hiÓu kÕt cÊu bµi th¬. ¶nh bÕp löa. - Ba dßng ®Çu (khæ thø nhÊt).

(167) - Bèn khæ tiÕp theo(Lªn bèn tuæi...dai d¼ng) - Khổ thơ thứ 6 ( Lận đận đời bà...) - Khæ cuèi ? Nh©n vËt tr÷ t×nh trùc tiÕp béc lé c¶m nghÜ ë ®©y lµ ai? §èi tîng tr÷ tình đợc nhân vật trữ tình hớng tới ở ®©y lµ ai? + Nh©n vËt tr÷ t×nh: Ngêi ch¸u + §èi tîng tr÷ t×nh: Ngêi bµ vµ bÕp löa ? Bài thơ đợc làm theo thể thơ nào? - HS tr¶ lêi. ? Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là g×? - HS suy nghÜ tr¶ lêi. ? Sự hồi tởng của ngời cháu đợc bắt ®Çu tõ h×nh ¶nh nµo? - HS ph¸t biÓu ý kiÕn. ? H×nh ¶nh “BÕp löa chên vên s¬ng sớm/ Một bếp lửa ấp iu nồng đợm” gîi nh÷ng c¶m xóc g×? - HS suy nghÜ vµ tr¶ lêi: “Êp iu” gîi đến bàn tay kiên nhẫn, khéo léo và tÊm lßng chi chót cña ngêi nhãm löa. ? Từ đó, bài thơ gợi lại cả một thời ấu th¬ bªn ngêi bµ. Nh÷ng c©u th¬ nµo thể hiện điều đó? - HS đọc đoạn thơ ?Tuæi th¬ bªn bµ hiÖn lªn nh thÕ nµo? - HS thảo luận nhóm và cử đại diện tr×nh bµy. + Tuæi th¬ cã bãng ®en ghª sî cña nạn đói năm 1945, có mối lo giặc tàn ph¸ xãm lµng, cã nh÷ng hoµn c¶nh chung của nhiều gia đình Việt Nam trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. ? KØ niÖm vÒ bµ vµ nh÷ng n¨m th¸ng tuæi th¬ lu«n g¾n víi h×nh ¶nh nµo? - HS tr×nh bµy ý kiÕn. ? BÕp löa cña quª h¬ng, bÕp löa cña t×nh bµ ch¸u l¹i gîi thªm mét liªn tëng kh¸c. §ã lµ g×? - HS tr¶ lêi. - Giáo viên yªu cÇu HS th¶o luËn: Theo em, cã nçi niÒm nµo cña ngêi ch¸u vang väng trong lêi th¬: Tu hó ơi! Chẳng đến ở cùng bà/ Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa? - HS th¶o luËn vµ tr×nh bµy kÕt qu¶. - Gọi HS đọc khổ thơ thứ 6 . Tõ nh÷ng kØ niÖm håi tëng vÒ tuæi th¬ vµ bµ, ngêi ch¸u suy ngÉm ®iÒu g×? - HS: “Lận đận đời bà biết mấy nắng ma”. - Suy ngẫm về bà và cuộc đời bà. - Ngời cháu đã trởng thành, đi xa nhng kh«ng ngu«i nhí vÒ bµ. 2. Ph©n tÝch:. - Th¬ t¸m ch÷. - Bµi th¬ lµ lêi cña ngêi ch¸u ë n¬i xa nhí vÒ bµ vµ nh÷ng kØ niÖm víi bµ, nãi lªn lßng kÝnh yªu vµ nh÷ng suy ngÉm vÒ bµ. - BÕp löa-> h×nh ¶nh th©n th¬ng, Êm ¸p.. - Tuæi th¬ nhiÒu gian khæ, thiÕu thèn, nhäc nh»n.. - H×nh ¶nh bÕp löa- BÕp löa hiÖn lªn nh nh t×nh bµ Êp ¸p, nh chç dùa tinh thÇn, nh sự cu mang đùm bọc đầy chi chút của bµ.. - Sù xuÊt hiÖn cña tiÕng chim tu hó. +Tiếng gọi đồng quê mỗi độ vào hè + Gîi nhí, gîi th¬ng. + Gîi ra t×nh c¶nh v¾ng vÎ, c«i cót vµ nhí mong cña hai bµ ch¸u. - Suy ngẫm về cuộc đời bà: cuộc sống khó khăn, gian khổ, sự tần tảo, đức hy sinh ch¨m lo cho mäi ngêi..

(168) ? H×nh ¶nh ngêi bµ lu«n g¾n liÒn víi h×nh ¶nh bÕp löa, ngän löa. V× sao vËy? - HS: BÕp löa tay bµ nhãm lªn mçi sím mai lµ nhãm lªn niÒm yªu th¬ng, niÒm vui sëi Êm, san sÎ vµ cßn “ Nhãm dËy c¶ nh÷ng t©m t×nh tuæi nhá” - GV yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm: ? H×nh ¶nh cña ngêi bµ lu«n g¾n víi h×nh ¶nh bÕp löa. Trong bµi th¬ cã mÊy lÇn t¸c gi¶ nh¾c tíi bÕp löa? Cảm nhận của em về vẻ đẹp của hình ¶nh ngêi bµ? - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm: Cã tíi 10 lÇn, t¸c gi¶ nh¾c tíi bÕp löa, vµ hiÖn diÖn cïng bÕp löa lµ h×nh ¶nh ngêi bµ ? Từ bếp lửa của bà nhà thơ đã thốt lªn: ¤i k× l¹ vµ thiªng liªng- bÕp löa! Em hiÓu nh thÕ nµo vÒ ®iÒu k× l¹ vµ thiªng liªng nµy? - HS suy nghÜ vµ tr¶ lêi. - GV đọc các câu thơ cuối. ? Nh÷ng c©u th¬ cuèi lµ lêi tù b¹ch của ngời cháu đi xa khi đã trởng thành. Ngời cháu đã tự thấy mình đã cã nh÷ng may m¾n g× trong cuéc sèng? - HS ph¸t biÓu ý kiÕn. ? Nhng ngời cháu vẫn cũn đau đáu mét nçi niÒm. H·y nãi hé nçi lßng cña ngêi ch¸u? - HS: Ngêi ch¸u vÉn kh«ng quªn ¸nh s¸ng vµ h¬i Êm tõ bÕp löa cña bµ n¬i quª h¬ng. - GV yªu cÇu HS th¶o luËn: Khi viÕt lêi th¬: Nhng vÉn ch¼ng lóc nµo quªn nh¾c nhë: - Sớm mai này bà nhóm bếp lên cha?...Ngời cháu đã tự nhắc lòng điều g×? ? Em h·y liªn hÖ cuéc sèng vµ t×nh c¶m cña thÕ hÖ h«m nay? - HS liên hệ: Cuộc sống đủ đầy, niềm vui trăm ngả, điều đó có thể khiÕn ta quªn mÊt nh÷ng ®iÒu b×nh thêng mµ thiªng liªng, k× diÖu nh bÕp löa cña bµ... Híng dÉn HS tæng kÕt vµ luyÖn tËp. ? Bµi th¬ “BÕp löa” cña B»ng ViÖt xao động lòng ta về những tình cảm g×? - HS ph¸t biÓu ý kiÕn. ? Từ bài thơ này, em rút ra đợc những kinh nghiệm nào để làm văn biểu. - Bµ lµ ngêi nhãm löa, l¹i còng lµ ngêi gi÷ cho ngän löa lu«n Êm nãng vµ to¶ sáng trong mỗi gia đình. - BÕp löa cña lßng nh©n ¸i, chia sÎ niÒm vui chung.. - Bµ lµ ngêi phô n÷ ViÖt Nam mu«n thuở với vẻ đẹp tảo tần, nhẫn nại và đầy yªu th¬ng.. - Bếp lửa không gì có thể dập tắt đợc, nó ch¸y lªn trong mäi c¶nh ngé; BÕp löa Êp ñ vµ s¸ng lªn m·i t×nh c¶m cña bµ ch¸u trong cuộc đời mỗi con ngời yêu gia đình, quê hơng... - Ngêi ch¸u cã cuéc sèng trµn ®Çy niÒm vui vµ h¹nh phóc.. + Không đợc quên những lận đận đời bµ.. + Không đợc quên tấm lòng ấm áp của bµ. + Không đợc quên những tận tuỵ, hy sinh v× t×nh nghÜa cña bµ.... III. Tæng kÕt: - T×nh bµ ch¸u Êm ¸p, bÒn bØ; Lßng yªu quí gia đình, quê hơng đất nớc. - T×nh c¶m, c¶m xóc ph¶i ch©n thËt, s©u s¾c; cÇn kÕt hîp biÓu c¶m víi yÕu tè tù sù, miªu t¶ vµ nghÞ luËn..

(169) c¶m? - GV: Là thứ tình cảm cao đẹp, tình bµ ch¸u lu«n lµ nguån c¶m høng s¸ng t¹o nghÖ thuËt. Em cßn nhí bµi th¬ hoÆc b¶n nh¹c nµo ca ngîi t×nh c¶m nµy? - HS béc lé. - GV gọi HS đọc ghi nhớ (SGK) IV. Củng cố- Híng dÉn học ở nhµ : - GV cho học sinh nhắc lại ghi nhí - Về nhà học sinh: N¾m nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm, nội dung bài thơ - §äc vµ t×m hiÓu bµi “ Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ” cña NguyÔn Khoa §iÒm. Ngµy so¹n:22-11-2015. TiÕt 57 Hớng dẫn đọc thêm:. Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ (NguyÔn Khoa §iÒm) I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. KiÕn thøc: Híng dÉn häc sinh tìm hiểu 1 vài nét cơ bản về tác giả, tác phẩm, nội dung và nghệ thuật của bµi th¬: “Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ” cña NguyÔn Khoa §iÒm 2. Kĩ năng: Rèn luyện cho HS kĩ năng đọc, phân tích đợc các yếu tố miêu tả, tự sù, b×nh luËn vµ biÓu c¶m trong bµi th¬. 3. Thái độ: Giáo dục tình yêu gia đình, yêu quê hơng, đất nớc. II. ChuÈn bÞ: -Giáo viên: S¸ch chuÈn KT-KN vµ mét sè tµi liÖu liªn quan.B¶ng phô, chân dung tác giả. - Học sinh: ChuÈn bÞ bµi míi theo các câu hỏi ở Sgk. III. Hoạt động trên lớp: 1. ổn định lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ B»ng ViÖt vµ t¸c phÈm “ BÕp löa”? §äc thuéc lßng bµi th¬ “BÕp löa”vµ nªu kÕt cÊu cña bµi th¬? 3. Giíi thiÖu bµi: Hoạt động của GV và HS. KiÕn thøc I. §äc- hiÓu chó thÝch: 1. T¸c gi¶: ? Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c - NguyÔn Khoa §iÒm sinh 1943 t¹i Thõa gi¶ NguyÔn Khoa §iÒm? Thiªn- HuÕ. - Học sinh t×m hiÓu chó thÝch vµ - Lµ nhµ th¬ trëng thµnh trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ cña d©n téc... tr×nh bµy. 2. T¸c phÈm: - S¸ng t¸c n¨m 1971 khi t¸c gi¶ ®ang ? Hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi th¬? c«ng t¸c ë chiÕn khu miền tây Thõa Thiªn. - Học sinh ph¸t biÓu. II. Hớng dẫn đọc - hiểu văn bản:.

(170) GV hớng dẫn: đọc giọng nhẹ nhàng, t×nh c¶m, tha thiÕt. Gv đọc mẫu-Gọi h/s đọc->Nhận xét. ? Bài thơ đợc làm theo thể thơ gì? C¸ch gieo vÇn nh thÕ nµo? - HS: ThÓ th¬ 8 ch÷. Gieo vÇn ch©nliÒn, c¸ch nhng l¹i mang tÝnh chÊt cña mét bµi h¸t ru. ? Bài thơ đợc tạo bởi những khúc hát ru nµo? - Học sinh: 3 khóc h¸t ru. ? CÊu tróc bµi th¬ cã g× kh¸c l¹? + LÆp lêi vµ lÆp c©u: Em cu Tai ngñ trªn lng mÑ ¬i ...Ngñ ngoan akay ¬i, ngñ ngoan akay hìi. + LÆp nhÞp: 4/4 (phÇn lín)-> gÇn víi ©m nh¹c. ? Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là g×? - HS ph¸t biÓu. ? Hình ảnh ngời mẹ Tà ôi đợc khắc ho¹ trong nh÷ng hoµn c¶nh nµo? - Học sinh béc lé. ? H·y t×m hiÓu nh÷ng niÒm íc mong cña mÑ qua c¸c lêi h¸t ru? - HS th¶o luËn vµ tr×nh bµy.. 1. §äc: 2. Ph©n tÝch:. - Ba khóc h¸t ru: + Khúc hát ru của ngời mẹ thơng con, thơng bộ đội. + Khóc h¸t ru cña ngêi mÑ th¬ng con, th¬ng d©n lµng. + Khúc hát ru của ngời mẹ thơng con, thơng đất nớc.. - Tình yêu thơng con gắn với lòng yêu nớc, với tinh thần chiến đấu của ngời mẹ miÒn T©y Thõa Thiªn. - Ngời mẹ vừa địu con trên lng vừa giã gạo, vừa tỉa bắp, vừa đi chuyển lán, đạp rõng (tham gia kh¸ng chiÕn) - NiÒm íc mong göi trong giÊc m¬ con: + Con m¬ cho mÑ h¹t g¹o tr¾ng ngÇn. + Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều. + Con mơ cho mẹ đợc thấy Bác Hồ. - Mong ớc ở đứa con: + Con kh«n lín. Con khoÎ m¹nh. ? NhËn xÐt cña em vÒ sù ph¸t triÓn + cña t×nh c¶m vµ íc väng cña ngêi + Con lµm ngêi tù do. mÑ trong c¶ 3 khóc h¸t ru? - HS: T×nh c¶m, kh¸t väng cña ngêi mẹ ngày càng lớn rộng, ngày càng - Tình yêu quê hơng đất nớc thiết tha, ý hoà cùng công cuộc kháng chiến chí chiến đấu cho độc lập tự do và khát gian khæ, anh dòng cña quª h¬ng, väng thèng nhÊt níc nhµ cña nh©n d©n ta đất nớc. thêi k× kh¸ng chiÕn chèng MÜ. ? Tõ h×nh ¶nh, tÊm lßng cña ngêi mÑ trong Lêi th¬ tha thiÕt, ngät ngµo, víi nhiÒu Tµ «i , NguyÔn Khoa §iÒm muèn h×nh ¶nh thÓ hiÖn t×nh c¶m g× cña nh©n d©n ta liªn tëng. míi l¹, gîi nhiÒu c¶m xóc vµ lóc bÊy giê? III. Tæng kÕt: - HS béc lé. NghÖ thuËt: ? Nhận xét nét đặc sắc về nghệ thuật 1. 2. Néi dung: cña bµi th¬? - Học sinh kh¸i qu¸t nÐt nghÖ thuËt cña bµi th¬ ở sgk- Hs đọc ghi nhớ. IV. Củng cố- Híng dÉn học ở nhµ : - Giáo viên cho học sinh nhắc lại ghi nhí - Về nhà học sinh: N¾m nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm, nội dung bài thơ Soạn bài: Ánh trăng của Nguyễn Duy: Ân tình của tác giả đối với ánh trăng; Lời nh¾c nhë vÒ c¸ch sèng ©n t×nh, thuû chung..

(171) TiÕt 58.. ¸nh tr¨ng. Ngµy so¹n: 23-11-2015. ( NguyÔn Duy) A. Mục tiêu cần đạt: Gúp học sinh 1. KiÕn thøc: - Hiểu, cảm nhận đợc giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ. - Hiểu đợc kỉ niệm về một thời gian lao nhng nặng nghĩa tình của cuộc đời ngời lÝnh 2. KÜ n¨ng: RÌn luyÖn cho HS kÜ n¨ng c¶m thô vµ ph©n tÝch t¸c phÈm tr÷ t×nh. 3. Thái độ: Giáo dục tình yêu thiên nhiên, yêu quê hơng, đất nớc; thái độ sống nghÜa t×nh, thuû chung. * TÝch hîp m«i trêng: Liªn hÖ m«i trêng (Khi ph©n tÝch h×nh ¶nh tr¨ng trong qu¸ khø) II. ChuÈn bÞ: - Gi¸o viªn: S¸ch chuÈn KT-KN vµ mét sè tµi liÖu liªn quan. Tranh ch©n dung t¸c gi¶ NguyÔn Duy. - Häc sinh: ChuÈn bÞ bµi míi theo yêu cầu ở Sgk. III. Hoạt động trên lớp: 1. ổn định lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Trình bày c¶m nhËn cña em vÒ bµi th¬ “BÕp löa”- B»ng ViÖt? 3. Giíi thiÖu bµi: Chúng ta đã từng đợc chiêm ngỡng vẻ đẹp của con ngời qua hai cuộc kháng chiến. Đó là vẻ đẹp của tình yêu quê hơng đất nớc, vẻ đẹp của tình cảm gia đình thiêng liêng, sâu nặng đã đợc ghi lại trong những vần thơ lửa cháy. Để rồi, lịch sử sang trang, con ngời không phải đối mặt với kẻ thù bằng xơng bằng thịt mà đối mặt với một kẻ thù mới. Đó là chính mình; con ngời phải đấu tranh với bản thân mình để tự hoàn thiện mình hơn. Văn học Việt Nam sau 1975 đã bám sát và khám phá những góc khuất, những vẻ đẹp tiềm ẩn trong tâm hồn con ngời. Những biến tấu tâm lí phong phú và sâu sắc ấy đã đợc nhà thơ Nguyễn Duy thể hiện thành c«ng trong bµi th¬ ¸nh tr¨ng. Hoạt động của GV và HS KiÕn thøc I. §äc hiÓu chó thÝch: ? - Hs đọc bài thơ 1. §äc: NhÑ nhµng, s©u l¾ng 2. T¸c gi¶: Duy NhuÖ (1948) ? Tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c -- NguyÔn Quª: Thanh Hãa gi¶ ? - Lµ 1 nhµ th¬ tiªu biÓu trong thời kỳ kh¸ng chiÕn chèng Mü - Lµ nhµ b¸o næi tiÕng - Th¬ «ng nhÑ nhµng, s©u l¾ng, thÊm ®Ém chÊt triÕt lÝ... 3. T¸c phÈm: ? Tác phẩm ra đời vào thời gian nào? GV: Bài thơ đợc in trong tập ánh trăng- - Ra đời năm 1978 - 3 năm sau ngày tập thơ đợc tăng giải A của hội nhà văn miền Nam giải phóng, được in trong ViÖt Nam. tập thơ cùng tên của tác giả. GV: Bµi th¬ mang d¸ng dÊp mét c©u II. Tìm hiÓu v¨n b¶n: chuyện nhỏ đợc kể theo trình tự thời gian. 1. Phân tích: ? §ã lµ c©u chuyÖn cña ai? ? Th«ng qua c©u chuyÖn Êy t¸c gi¶ béc lé - Cña con ngêi, còng cã thÓ lµ cña t¸c c¶m xóc, suy ngÉm cña m×nh ®ối víi vÇng gi¶..

(172) tr¨ng như thế nào? ? Vậy, phơng thức biểu đạt của bài thơ nh thÕ nµo? GV gọi HS đọc 2 khổ thơ đầu ? H×nh ¶nh vÇng tr¨ng trong 2 khæ th¬ ®Çu đợc nói ở thời điểm nào? ? ë thêi ®iÓm nµy h×nh ¶nh vÇng tr¨ng g¾n víi nh÷ng kØ niÖm nµo cña con ngêi? ? Từ ngữ nào thể hiện điều đó? ? Nghệ thuật đặc sắc ở những từ ngữ này là gì? T¸c dông? ? Kh«ng chØ ë thêi th¬ Êu , h×nh ¶nh vÇng tr¨ng cßn g¾n víi nh÷ng kØ niÖm nµo cña con ngêi trong qu¸ khø? ? ë thêi ®iÓm nµy, con ngêi vµ vÇng tr¨ng cã mèi quan hÖ nh thÕ nµo? ? Em hiÓu thÕ nµo lµ tri kØ? ? Từ đó em có hình dung nh thế nào về mèi quan hÖ gi÷a ngêi vµ tr¨ng? ? Tình cảm giữa trăng và ngời còn đợc nói đến qua những từ ngữ nào nữa? ? Bình một vài lời về tình cảm đó? ( có trải lßng không, cã che ®Ëy, v« t kh«ng?) ? Từ tình cảm đó, con ngời có suy nghĩ g×? ? Em có nhận xét gì về suy nghĩ đó của con ngêi? ? Sự thay đổi ấy là gì? ? Thái độ của con ngời đối với vầng trăng lúc nµy nh thÕ nµo? ? Tác giả lí giải nh thế nào về sự thay đổi Êy? ? Còn em, em có đánh giá nh thế nào về con ngời trớc thái độ ấy? ? Theo em ë ®©y t¸c gi¶ cã ph¶i chØ dõng l¹i ë mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi vÇng tr¨ng kh«ng? ý nghÜa s©u xa cña mèi quan hÖ nµy lµ g×? ? Vậy, nét nghệ thuật đắc sắc nào đợc sử dông ë ®©y?. - BiÓu c¶m th«ng qua tù sù. * VÇng tr¨ng trong qu¸ khø: - KØ niÖm tuæi th¬ vµ kØ niÖm nh÷ng n¨m th¸ng ë rõng. * Håi nhá: - với đồng, với sông, với bể -> ®iÖp tõ, liÖt kª -> giao hßa, g¾n bã víi thiªn nhiªn -> không gian đồng quê thoáng đãng, gÇn gñi. * TÝch hîp m«i trêng: Con ngêi giao hoµ g¾n bã víi thiªn nhiªn * Nh÷ng n¨m th¸ng chiÕn tranh ë rõng: - Tri kØ - HiÓu ngêi nh hiÓu m×nh -> Gắn bó thân thiết, đồng cam cộng khæ, cïng chia sÎ næi niÒm.. - TrÇn trôi - Hån nhiªn -> Tr¶i m×nh, kh«ng che ®Ëy. -> T×nh c¶m ch©n thµnh, hån hËu, trong s¸ng, v« t, kh«ng mét chót bon chen, tÝnh to¸n. - Ngì kh«ng bao giê quªn C¸i vÇng tr¨ng t×nh nghÜa - Ch©n t×nh, thËt lßng. - Tr¨ng thµnh ngêi dng - d÷ng dng, v« t×nh víi ngêi b¹n tri kØ n¨m xa. - Hoàn cảnh thay đổi; Cuộc sống phồn hoa, đầy đủ tiện nghi đã làm con ngời v« t×nh l·ng quªn ¸nh tr¨ng - Con ngêi v« ¬n, béi b¹c. ChÝnh ¸nh hào quang của phồn hoa đô hội và bao vinh hoa phú quý đã làm cho con ngời thay lßng ®ổi d¹. - Con ngêi - vÇng tr¨ng -> qu¸ khø - Quªn vÇng tr¨ng -> quªn qu¸ khø, đánh mất chính mình. -GV: Nhng råi cã mét t×nh huèng bÊt ngê - sö dông h×nh ¶nh mang ý nghÜa tîng xảy ra giữa cuộc sống phồn hoa đô hội. trng -GV đọc khổ thơ tiếp. ? §ã lµ t×nh huèng nµo? ? Trớc tình huống đó con ngời có phản xạ - Điện tắt nh thÕ nµo? - Véi, bËt, tung ? NhËn xÐt vÒ c¸ch sö dông tõ ng÷? - 3 động từ liên tiếp. ? Diễn tả hành động nh thế nào? -> GÊp g¸p, véi v·, khÈn tr¬ng, ph¶n xạ tự nhiên của con ngời để tìm ánh ? §Ó råi con ngêi b¾t gÆp h×nh ¶nh nµo?.

(173) ? Vì sao con ngời cảm thấy đột ngột? ( Con ngêi cã cßn nhí tr¨ng kh«ng?) ? Vầng trăng xuất hiện đột ngột khi con ngời đã lãng quên nó. Thế nhng khi gặp l¹i con ngêi cã l¸nh mÆt, cã ch¹y trèn không? Câu thơ nào nói điều đó? ? c¶m xóc cña con ngêi khi ngửa mÆt lªn nhìn trăng đợc bộc lộ qua từ nào? ? Em thö h×nh dung t©m tr¹ng cña con ngêi lóc nµy?. s¸ng. - §ét ngét vÇng tr¨ng trßn - Vì con ngời đã lãng quên trăng, ánh trăng đã bị xóa nhòa, đã từ lâu ánh tr¨ng kh«ng cßn tån t¹i trong t©m hån con ngời nữa cho nên mới đột ngột, ngì ngµng. - Ngöa mÆt lªn nh×n mÆt. - Rng rng -> Xúc động, nghẹn ngào, bồi hồi, nhớ th¬ng ïa vÒ ngËp trµn. §ã lµ c¶m xóc khã gäi thµnh tªn, diÔn t¶ nhiÒu cung ? Đột ngột gặp lại vầng trăng, điều gì đã bậc tâm trạng đan xen trong lòng ngời. Con ngêi nh lÆng m×nh kh«ng thÓ thèt sèng dËy trong t©m hån con ngêi? nªn lêi. ? Câu thơ nào thể hiện điều đó? - kØ niÖm sèng dËy, ïa vÒ ngËp trµn: nh÷ng n¨m th¸ng tuæi th¬ ngät ngµo, nh÷ng ngµy chiÕn tranh ë rõng gian ? Khi gÆp l¹i ¸nh tr¨ng hiÖn lªn nh thÕ nµo khæ mµ hµo hïng kh«ng chØ hiÖn lªn mồn một mà còn rất đằm sâu, da diết. ? ? Gi¶ sö thay b»ng tõ v»ng vÆc th× ý nghÜa - Trßn vµnh v¹nh. cña c©u th¬ nh thÕ nµo? ? Cho thấy giá trị biểu đạt của từ vành - Thay đổi. v¹nh? ? MÆc dÇu con ngêi cã téi víi tr¨ng nhng -> VÉn trßn ®Çy, viªn m·n, vÉn thñy chung, ©n t×nh nh xa. ánh trăng vẫn có thái độ ntn? - Im ph¨ng ph¾c: kh«ng o¸n tr¸ch, ? Nghệ thuật đặc sắc ở hình ảnh này? ? Từ đó em thấy ánh trăng hiện lên là một không chỉ trích và không hề kết tội. - Nh©n hãa. con ngêi nh thÕ nµo? ? Nhµ th¬ cã v« t×nh hay kh«ng khi - VÉn nguyªn vÑn t×nh c¶m, vÉn ®Çy chuyÓn h×nh ¶nh vÇng tr¨ng ë c©u trªn ©n nghÜa, thñy chung vµ còng rÊt nh©n hậu, độ lợng, bao dung, vị tha. thµnh ¸nh tr¨ng ë c©u díi? - Dông ý cña nhµ th¬. ? Nghệ thuật gì đợc sử dụng? -> Èn dô -> ¸nh tr¨ng lµ ¸nh s¸ng l¬ng ? Nãi ¸nh tr¨ng cã ý nghÜa g×? ? Sự bao dung, độ lợng và luôn nguyên tri soi rọi, chiếu sáng phần tối, phần vẹn nghĩa tình ở ánh trăng đã tác động nh ẩn khuất trong tâm hồn để thức tỉnh thế nào đến con ngời? Qua hành động con ngời nµo? - GiËt m×nh ? Cho một vài lời bình về hành động đó? (v× sao con ngêi l¹i giËt m×nh? C¸i giËt - §ã lµ sù ¨n n¨n, hèi lçi, lµ mét hµnh động sám hối, một sự tự thức tỉnh m×nh Êy thÓ hiÖn ®iÒu g×?) ? Có ai bắt con ngời có hành động sám hối - Quá khứ sẽ bị lãng quên, con ngời sẽ Êy kh«ng? ( Tr¨ng cã lªn tiÕng tr¸ch mãc kh«ng cã kÝ øc, kh«ng cã tuæi th¬; con ngêi sÏ quªn ®i nh÷ng n¨m kh¸ng vµ kÕt téi con ngêi kh«ng?) ? Vậy, giả sử không có hành động tự phán chiến vất vả gian lao, quên đi những mất mát, hi sinh để có đợc cuộc sống xÐt nµy th× cuéc sèng sÏ nh thÕ nµo? ? vậy sự giật mình ấy có ý nghĩa nh thế tốt đẹp hôm nay. - Rất cần thiết, rất đáng quý và đáng nµo? Cã cÇn thiÕt kh«ng? tr©n träng. ? Trong cộc sống em đã có lúc nào giật - Quên đi một lời hứa, quên kí ức tuổi thơ và quên ân nghĩa của ai đó dành m×nh nh thÕ cha? GV: C©u chuyÖn nµy kh«ng chØ cña riªng cho m×nh. ai mà ai cũng có thể bắt gặp mình trong - sự tự thức tỉnh, sự đấu tranh để hoàn thiện mình -> Khai thác vẻ đẹp ở tâm đó. ? Qua bài thơ em cảm nhận đợc ý nghĩa hồn con ngời. III. Tæng kÕt: triÕt lÝ lµ g×? 1. NghÖ thuËt:.

(174) ? Nêu những nét đặc sắc về nghệ thuật và - Kết hợp nhiều phơng thức biểu đạt: biÓu c¶m th«ng qua tù sù. nội dung của bài thơ? - H×nh ¶nh tîng trng - Giäng th¬ nhÑ nhµng, t©m t×nh, s©u GV: Bài thơ vẫn còn nguyªn gi¸ trÞ, l¾ng. kh«ng chØ víi h«m qua, h«m nay mµ lµ c¶ 2. Néi dung: đến muôn đời. - Lêi nh¾c nhë con ngêi thñy chung ? Lời nhắn nhủ ấy gợi cho em nghĩ đến với quá khứ đạo lí tốt đẹp nào của con ngời VN? - Sự tự thức tỉnh để hoàn thiện chính m×nh. - Học sinh đọc ghi nhớ ở Sgk -> Uèng níc nhí nguån, ©n nghÜa thñy chung víi qu¸ khø. IV. Củng cố- Híng dÉn học ở nhµ : Giáo viên cho học sinh nhắc lại ghi nhí - Về nhà học sinh: N¾m nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm, nội dung bài thơ - Häc thuéc lßng bµi th¬; Chuẩn bị bài: tổng kết về từ vựng. Ngµy so¹n: 23-11-2015 TiÕt 59. Tæng kÕt vÒ tõ vùng (LuyÖn tËp tæng hîp) I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. KiÕn thøc: - Vận dụng kiến thức về từ vựng đã học để phân tích những hiện tợng ngôn ngữ trong thùc tiÔn giao tiÕp vµ trong v¨n ch¬ng. - Hệ thống hóa các kiến thức về nghĩa của từ, từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa, trờng tõ vùng, tõ tîng thanh, tõ tîng h×nh... 2. Kĩ năng: Luyện kỹ năng vận dụng những kiến thức đã học về từ vựng vào các t×nh huèng thùc tÕ. 3. Thái độ: Yêu ngôn ngữ Tiếng Việt, có ý thức vận dụng sự giàu đẹp của Tiếng ViÖt. II. ChuÈn bÞ: - Giáo viên:S¸ch chuÈn KT-KN vµ mét sè tµi liÖu liªn quan. - Học sinh: ChuÈn bÞ các câu hỏi ở Sgk. III. Hoạt động trên lớp: 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Hai c©u th¬ sau sö dông nh÷ng phÐp tu tõ nµo? “MÆt trêi xuèng biÓn nh hßn löa Sóng đã cài then đêm sập cửa” A. So s¸nh và nhân hóa; B. Nãi qu¸ vµ liÖt kª; C. Èn dô vµ ho¸n dô; D. Ch¬i ch÷ vµ ®iÖp tõ. 3. Giíi thiÖu bµi: Để góp phần củng cố, khắc sâu những kiến thức về từ vựng đã học, một lần nữa các em biết vận dụng những kiến thức đó để phân tích những hiện tợng ngôn ngữ trong thùc tiÔn giao tiÕp, nhÊt lµ trong v¨n ch¬ng. Hoạt động của GV và HS KiÕn thøc - Giáo viên gäi học sinh nªu yªu cÇu Bài tập 1. So s¸nh 2 dÞ b¶n cña c©u ca cña bµi tËp. dao. - HS gi¶i quyÕt. “ R©u t«m.....khen ngon” - Gật đầu: cúi đầu rồi ngẩng lên ngay thờng để chào hỏi hay tỏ sự đồng ý. - GËt gï: gËt nhÑ vµ nhiÒu lÇn, biÓu thÞ.

(175) ? Cho biết trờng hợp này sử dụng từ thái độ đồng tình, tán thởng. nµo th× thÝch hîp h¬n? - Tõ “gËt gï” thÓ hiÖn thÝch hîp ý nghÜa - HS xác định. cần biểu đạt. Bài tập 2. NhËn xÐt c¸ch hiÓu nghÜa cña - GV yªu cÇu HS gi¶i quyÕt. tõ ng÷. - HS gi¶i quyÕt. - Ngêi vî kh«ng hiÓu nghÜa cña tõ theo c¸ch nãi “chØ mét ch©n sót”. C¸ch nãi này có nghĩa là cả đội bóng chỉ có một ngêi giái ghi bµn th«i. - GV yªu cÇu HS thùc hiÖn. Bài tập 3: Những từ đợc dùng theo - HS gi¶i bµi tËp. nghÜa gèc: miÖng, ch©n, tay. - NghÜa chuyÓn: vai (ho¸n dô), ®Çu (Èn - HS yªu cÇu HS lªn b¶ng thùc dô) Bài tập 4: Các từ: đỏ, xanh, hồng, lửa, hiÖn. ch¸y, tro t¹o nªn hai trêng tõ vùng. - HS thùc hiÖn. + Trêng tõ vùng chØ mµu s¾c. + Trêng tõ vùng chØ löa vµ nh÷ng sù vËt, hiÖn tîng cã quan hÖ liªn tëng víi löa. - Nhờ nghệ thuật dùng từ, bài thơ đã xây dựng đợc những hình ảnh gây ấn tợng mạnh, qua đó, thể hiện độc đáo một tình yªu m·nh liÖt vµ ch¸y báng. Bài tập 5: Các sự vật...đợc gọi tên theo - GV yªu cÇu HS thùc hiÖn. c¸ch dïng tõ ng÷ cã s½n víi mét néi - HS thùc hiÖn. dung mới dựa vàođặc điểm của sự vật, hiện tợng đợc gọi tên. - VÝ dô: + Cµ tÝm: cµ qu¶ trßn, mµu tÝm. + Cá kiếm: cá cảnh nhiệt đới cỡ nhỏ, ®u«i dµi vµ nhän nh c¸i kiÕm. - GV yªu cÇu HS thùc hiÖn. Bài tập 6: HS xác định chi tiết gây cời: - HS thùc hiÖn. phª ph¸n thãi sÝnh dïng tõ níc ngoµi. IV. Củng cố- Híng dÉn học ở nhµ : - Về nhà học sinh: - Tù «n tËp l¹i kiÕn thøc tõ vùng - ChuÈn bÞ cho tiÕt häc: viÕt ®o¹n v¨n tù sù cã sö dông c¸c yÕu tè nghÞ luËn. Ngµy so¹n: 24-11-2015. TiÕt 60: LuyÖn tËp viÕt ®o¹n v¨n tù sù cã sö dông yÕu tè nghÞ luËn.

(176) I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. KiÕn thøc: ThÊy râ vai trß kÕt hîp cña c¸c yÕu tè nghÞ luËn trong v¨n b¶n tù sù 2. KÜ n¨ng: BiÕt c¸ch ®a c¸c yÕu tè nghÞ luËn vµo bµi v¨n tù sù mét c¸ch hîp lÝ. 3. Thái độ: Có ý thức vận dụng tốt các yếu tố nghị luận trong văn bản tự sự. II. ChuÈn bÞ: Giáo viên: S¸ch chuÈn KT-KN - Học sinh: §äc kÜ bµi míi, chuẩn bị theo các câu hỏi ở Sgk. III. Hoạt động trên lớp: 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Nghị luận là gì? Trong văn bản tự sự, nghị luận thờng đợc thể hiện ở đâu? ? T¹i sao trong v¨n b¶n tù sù ngêi ta cÇn sö dông yÕu tè nghÞ luËn? 3. Giíi thiÖu bµi: §Ó cho c©u chuyÖn thªm phÇn triÕt lý, trong v¨n b¶n tù sù thêng cã kÕt hîp yÕu tè nghÞ luËn. Thùc hµnh nhËn diÖn vµ viÕt ®o¹n v¨n tù sù cã sö dông c¸c yÕu tè nghị luận là nhiệm vụ quan trọng giúp chúng ta hình thành kĩ năng đọc hiểu văn b¶n còng nh kÜ n¨ng viÕt v¨n b¶n tù sù. Hoạt động của GV và HS - Gọi học sinh đọc đoạn văn: “Lỗi lÇm vµ sù biÕt ¬n”. ? YÕu tè nghÞ luËn thÓ hiÖn ë nh÷ng c©u v¨n nµo? - HS xác định: ? Yếu tố nghị luận đó có vai trò nh thÕ nµo trong viÖc lµm næi bËt néi dung cña ®o¹n v¨n? - HS béc lé. ? Bµi häc rút ra từ ®o¹n v¨n trên lµ g×? - HS: Bµi häc vÒ sù bao dung, lßng nh©n ¸i biÕt tha thø vµ ©n nghÜa. - Gọi HS đọc văn bản “Bà nội” - HS t×m hiÓu yªu cÇu, suy ngÉm vµ thùc hµnh viÕt ®o¹n v¨n kÓ l¹i buæi sinh ho¹t líp. ? Trong buæi sinh ho¹t đó, em đã phát biểu ý kiến để chứng minh Nam lµ ngêi b¹n tèt? - GV yªu cÇu HS viÕt ®o¹n v¨n trong 10 phút theo các gợi ý đã trao đổi. - HS tr×nh bµy. - GV nhận xét, đánh giá.. ? ViÕt mét ®o¹n v¨n kÓ l¹i nh÷ng viÖc lµm hoÆc nh÷ng lêi d¹y b¶o gi¶n dÞ mà sâu sắc của ngời bà kính yêu đã làm cho em cảm động? - Yªu cÇu HS viÕt trong 10 phót- sau đó cử 1 em trình bày.. KiÕn thøc I. Thùc hµnh t×m hiÓu yÕu tè nghÞ luËn trong v¨n b¶n tù sù. - Yếu tố nghị luận chủ yếu đợc thể hiện trong câu trả lời của ngời bạn đợc cøu vµ c©u kÕt cña v¨n b¶n. - Lµm cho c©u chuyÖn thªm s©u s¾c giµu tÝnh triÕt lÝ vµ cã ý nghÜa gi¸o dôc cao.. II. Thùc hµnh viÕt ®o¹n v¨n tù sù cã sö dông yÕu tè nghÞ luËn. Bài tập 1. + Buæi sinh ho¹t líp diÔn ra nh thÕ nào? (thời gian, địa điểm, ai là ngời ®iÒu khiÓn, kh«ng khÝ cña buæi sinh ho¹t líp ra sao...?) + Néi dung cña buæi sinh ho¹t lµ g×? Em đã phát biểu vấn đề gì? Tại sao lại phát biểu về vấn đề đó? + Em đã thuyết phục cả lớp rằng bạn Nam lµ ngêi rÊt tèt nh thÕ nµo? (lÝ lÏ, vÝ dô, lêi ph©n tÝch...) Bài tập 2. + Ngêi em kÓ lµ ai? + Ngời đó đã để lại một việc làm, lời nói hay một suy nghĩ? Điều đó diễn ra trong hoµn c¶nh nµo? + Nội dung cụ thể là gì? Nội dung đó.

(177) - HS thùc hiÖn, tr×nh bµy. - GV nhận xét đánh giá.. giản dị mà sâu sắc, cảm động nh thế nµo? + Suy nghÜ vÒ bµi häc rót ra tõ c©u chuyÖn trªn.. - Yªu cÇu HS viÕt 1 ®o¹n v¨n tù sù bæ sung: kÓ l¹i mét kØ niÖm s©u s¾c vÒ t×nh b¹n. - Yªu cÇu viÕt trong 7 phót, nÕu cßn thêi gian cho c¸c em tr×nh bµy. IV. Củng cố- Híng dÉn học ở nhµ : - Học sinh về nhà: - Hoàn thành các bài tập trên vào vở - Tìm đọc các văn bản tự sự có chứa yếu tố nghị luận. - Tù luyÖn tËp viÕt v¨n b¶n tù sù cã sö dông yÕu tè nghÞ luËn. - T×m hiÓu bµi: * LuyÖn nãi: Tù sù kÕt hîp víi yÕu tè nghÞ luËn vµ miªu t¶ néi t©m. * Soạn văn bản: Làng. Tìm hiểu tác giả, tác phẩm; Tóm tắt văn bản. Ngµy so¹n: 29-11-2015. TiÕt 61:. Văn bản :. Lµng (Kim L©n). I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. KiÕn thøc: - Có hiểu biết bớc đầu về tác giả Kim Lân - một đại diện của thế hệ nhà văn đã có thµnh c«ng tõ giai ®o¹n tríc c¸ch m¹ng th¸ng T¸m. - Hiểu, cảm nhận đợc giá trị nội dung và nghệ thuật của truyện ngắn Làng. 2. Kỹ năng: Rèn luyện năng lực phân tích nhân vật trong tác phẩm tự sự, đặc biÖt lµ ph©n tÝch t©m lÝ nh©n vËt. 3. Thái độ: Tự hào về con ngời Việt Nam; bồi dỡng tình yêu quê hơng, đất nớc. II. ChuÈn bÞ: - Giáo viên: S¸ch chuÈn KT-KN; Chân dung tác giả Kim lân - Học sinh: So¹n bµi míi; Tóm tắt văn bản; Tìm hiểu tác giả, tác phẩm. III. Hoạt động trên lớp: 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: §äc thuéc lßng bµi th¬ "¸nh tr¨ng"? Nªu ý nghÜa kh¸i qu¸t cña bµi th¬? - Trả lời: Bài thơ nhắc nhở con người phải biết thủy chung với quá khứ, uống nước nhớ nguồn và luôn tự biết hoàn thiện bản thân..

(178) 3. Bµi míi: (GV giíi thiÖu bµi) Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, có nhiều làng quê bị Pháp chiếm đóng, lập đồn bốt. Ngời dân ở các làng này ngời thì đi tản c, ngời thì ở lại cùng một số đảng viên, du kích, thanh niên để giữ làng. ở vùng tự do, ngời dân đón nhận những ngời dân tản c từ vùng tạm chiến di tản đến. Thời ấy có mét sè lµng do bÞ mua chuéc hoÆc do sù khñng bè cña giÆc nªn ph¶i sèng díi sù kiểm soát gắt gao của thực dân Pháp, tuân thủ những luật lệ do chúng đặt ra. Những làng này bị coi là "theo giặc" và bị lên án. Đó cũng là hoàn cảnh đợc phản ¸nh trong truyÖn ng¾n "Lµng" cña nhµ v¨n Kim L©n. Hoạt động của GV và HS GV hớng dẫn đọc: Chú ý thể hiện ngữ ®iÖu ë c¸c lêi tho¹i cña nh©n vËt, ph©n biệt đợc lời của nhân vật và ngời dẫn truyÖn - HS đọc thể hiện, giỏo viờn nhận xột ? Tãm t¾t truyÖn? (HS tãm t¾t).. ? Dùa vµo chó thÝch s¸ch gi¸o khoa h·y tr×nh bµy nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶?. ? Nêu hoàn cảnh ra đời của tác phẩm?. KiÕn thøc I. §äc - hiÒu chó thÝch. 1. §äc - tãm t¾t: - ¤ng Hai cïng vî con díi lµng Chî DÇu lªn t¶n c ë vïng tù do - chiÕn khu ViÖt B¾c. - Nghe tin đồn làng mình theo Tây, ông v« cïng buån bùc, xÊu hæ, thËm chÝ cßn c¨m thï nh÷ng ngêi lµng ®i theo ViÖt gian b¸n níc. - Ông tự đấu tranh gay gắt với bản thân vµ vÉn mét lßng tin vµo cô Hå. - Cuối cùng ông Hai cũng biết đó là tin đồn nhảm. Lúc đó ông mới phấn khởi, tự tin trở lại, giải toả đợc trạng thái c¨ng th¼ng lóc tríc. 2. T¸c gi¶: - Kim L©n - NguyÔn V¨n Tµi. Ông sinh năm 1920 - Quª Tõ S¬n - B¾c Ninh. - Së trêng : TruyÖn ng¾n. - Am hiÓu vµ g¾n bã s©u s¾c víi n«ng th«n vµ ngêi n«ng d©n. -> Hai đặc điểm trên đã tạo nên thành c«ng cho t¸c gi¶ trong s¸ng t¸c truyÖn ngắn Làng cũng như một số truyện đặc s¾c kh¸c. 3. T¸c phÈm: - Truyện ngắn được sáng tác vào đầu năm 1948, thời k× ®Çu của cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. 4. Tõ khã:. GV yêu cầu HS đọc thầm cỏc chú thích trong SGK vµ nhÊn m¹nh mét sè tõ ng÷: bèt, t¶n c, b×nh d©n häc vô, xe dÝp, cam nh«ng... ? §o¹n trÝch cã thÓ chia lµm mÊy phÇn? Nªu néi dung chÝnh cña tõng II. Tìm hiÓu v¨n b¶n: phÇn? 1. Bè côc: 3 phÇn: - Tõ ®Çu ... -> kh«ng nhóc nhÝch. ( T©m tr¹ng cña «ng Hai ) - Tiếp theo...-> vơi đôi phần. ( Næi ®au buån cña «ng Hai khi nghe tin làng theo giặc ) - PhÇn cßn l¹i: NiÒm vui cña «ng ? Nh©n vËt chÝnh cña v¨n b¶n lµ ai? Nhân vật chính có liên quan đến tên Hai khi nghe tin cải chính. 2. Ph©n tÝch:.

(179) truyÖn kh«ng? NÕu cã th× liªn quan nh * Nh©n vËt: thÕ nµo? - Nh©n vËt chÝnh: «ng Hai . - Néi dung chÝnh cña truyÖn ng¾n " Lµng" lµ t×nh yªu lµng quª cña ngêi n«ng d©n cã tªn lµ «ng Hai ? Để khắc hoạ nổi bật chủ đề của -> Liên quan chặt chẽ. truyÖn, tÝnh c¸ch cña nh©n vËt, Kim * T×nh huèng truyÖn: Lân đã đặt nhân vật chính vào một tình - Ông Hai nghe tin làng chợ Dầu của huèng truyÖn như thế nào? T×nh huèng «ng theo giÆc, ph¶n l¹i kh¸ng chiÕn, ph¶n l¹i Cô Hå. Êy cã t¸c dông g×? -> Chi tiÕt nµy t¹o nªn mét nót th¾t cho c©u chuyÖn, g©y ra mét m©u thuÉn gi»ng xÐ trong t©m trÝ «ng Hai - mét ngêi n«ng d©n cã t×nh yªu tha thiÕt víi lµng m×nh. - Ông hai nghe tin làng mình được cải chính -> tạo sự mở nút cho câu chuyện. tạo ra điều kiện để nhân vật thể hiện t©m tr¹ng vµ phÈm chÊt, tÝnh c¸ch thªm ch©n thùc vµ s©u s¾c. ? Khi nghe tin lµng m×nh theo giÆc, * DiÔn biÕn t©m lÝ cña «ng Hai khi «ng Hai cã ph¶n øng nh thÕ nµo? Ph©n nghe tin lµng chî DÇu theo giÆc. tÝch ý nghÜa nh÷ng ph¶n øng Êy? - Khi nghe nói đến làng chợ Dầu, ông " quay ngo¾t l¹i, l¾p b¾p hái" -> «ng hi väng ®ược nghe nh÷ng tin tốt đẹp -> Lu«n quan t©m, luôn híng vÒ lµng, xúc động ngay khi chỉ nghe nhắc đến tªn lµng. - biÕt tin" c¶ lµng ViÖt gian theo t©y" th× «ng cã ph¶n øng m¹nh mÏ. + cæ «ng nghÑn ¾ng, da mÆt tª r©n rân... tưởng không thở đợc... + cói g»m mÆt xuèng mµ ®i + về đến nhà nằm vật ra giờng, nớc GV: Tin ấy không chỉ chấn động về thể mắt trào ra x¸c mµ cßn x©m chiÕm, ¸m ¶nh, day + rÝt lªn døt c¶ t©m hån «ng Hai. + ngê ngî - mét lo¹t c©u hái dån dËp ? Em nhận xét gì về các kiểu câu đợc diễn ra trong lòng ông. sö dông trong ®o¹n v¨n nµy? Nêu t¸c -> C¸c kiÓu c©u phong phó xen kÏ nhau: c©u ng¾n - dµi - nghi vÊn - c¶m dông? th¸n... -> Lµm næi bËt t©m tr¹ng rèi bêi cña «ng Hai: ®au xãt, nhôc nh·, tñi hæ, tuyÖt väng, lo l¾ng... Gv chốt lại tiết 1. IV. Củng cố- Híng dÉn học ở nhµ : - Giáo viên cho học sinh tóm tắt văn bản - Học sinh Về nhà: + Đọc thuộc phần tóm tắt văn bản; tác giả tác phẩm + ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n ph©n tÝch t©m tr¹ng cña «ng Hai khi nghe tin lµng chî DÇu theo giÆc. + Tìm hiểu tiết 2 của văn bản :“Làng“.

(180) Ngµy so¹n: 30-11-2015. TiÕt 62-. Văn bản :. Lµng (t2) (Kim L©n). I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp học sinh: 1. KiÕn thøc: HiÓu, c¶m nhËn thêm về gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña truyÖn ng¾n Lµng. 2. Kỹ năng: Rèn luyện năng lực phân tích nhân vật trong tác phẩm tự sự, đặc biệt lµ ph©n tÝch t©m lÝ nh©n vËt. 3. Thái độ: Tự hào về con ngời Việt Nam; bồi dỡng tình yêu quê hơng, đất nớc. II. CHUẨN BỊ: - Giáo viên: S¸ch chuÈn KT-KN; Tìm hiểu thêm về truyện ngắn Làng - Học sinh: Tìm hiểu tâm trạng nhân vật ông Hai trước và sau khi nghe tin làng được cải chính. III. HOẠT ĐỘNG LÊN LỚP: 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Tãm t¾t ng¾n gän ®o¹n trÝch "Lµng" ? Nêu tình huống truyện? Tác dụng của tình huống đó? - Trả lời : Tình huống truyện : ông Hai nghe tin làng Chợ Dầu theo giặc với tình huống trên đẩy câu chuyện đến kịch tính và cuộc đấu tranh nội tâm giằng xé trong nv. 3. Giíi thiÖu bµi míi: ¤ng Hai yªu lµng chî DÇu tha thiÕt ch¸y báng, yªu lµng nên «ng lóc nµo còng tù hµo vÒ lµng. Xa lµng, ë n¬i t¶n c t×nh yªu lµng l¹i trçi dËy, nhí lµng «ng l¹i kÓ, l¹i khoe với niềm tự hào khôn xiết. Nhng một cái tin nh sét đánh ngang tai làng chợ DÇu theo ViÖt gian, kh«ng cßn nÐt mÆt vui t¬i r¹ng rì nh tríc, t©m tr¹ng cña «ng Hai nh thÕ nµo? LiÖu t×nh yªu lµng cña «ng Hai cã cßn ? Hoạt động của GV và HS ? Tâm trạng đó không chỉ diễn ra trong mét ngµy mµ cßn kÐo dµi nhiÒu ngày sau đó. Hãy tìm và phân tích nh÷ng biÓu hiÖn t©m tr¹ng «ng Hai?. KiÕn thøc. 3. Phân tích: * DiÕn biÕn t©m lÝ cña nh©n vËt «ng Hai khi nghe tin lµng chä DÇu theo giÆc. + Trằn trọc không ngủ đợc + MÊy ngµy sau kh«ng d¸m ®i ®©u, chỉ quanh quẩn trong nhà... một đám đông túm lại ông cũng để ý, dăm bảy tiÕng cêi nãi còng chét d¹... Tho¸ng nghe nh÷ng tiÕng " ViÖt gian - T©y " -> lñi ra mét gãc nhµ nÝn thÝt.->T¸c ? Tất cả những biểu hiện tâm trạng đó giả diễn tả cụ thể, chi tiết nỗi ám ảnh cho em hiÓu g× vÒ t×nh c¶m cña «ng nÆng nÒ trong néi t©m «ng Hai. Hai? GV yêu cầu HS đọc từ "Chiều hôm Êy"(trang166 )... "ph¶i thï"(trang 169). - §Æt «ng Hai trong mét t×nh huèng ? Cái tin làng chợ Dầu theo giặc đã gay gắt để qua đó bộc lộ sâu sắc tình đẩy gia đình ông Hai vào hoàn cảnh yêu làng của ông. Vì yêu làng nên khi nh thÕ nµo? nghe tin d÷, «ng ®au xãt, tñi hæ, sî.

(181) ? Trong hoµn c¶nh Êy, t©m tr¹ng «ng ra sao? GV bình: Trong lòng ông Hai đã diễn ra cuộc đấu tranh quyết liệt. Và ông đã quyết định dứt khoát trong đau khổ và uÊt hËn: muèn ra sao th× ra, kh«ng thÓ bá vÒ lµng, ph¶i thï c¸i lµng theo giÆc ấy dù trớc đây, dù cả đời ông đã gắn bã m¸u thÞt víi nã, v« cïng yªu th¬ng vµ tù hµo vÒ nã.... ? Chi tiết đó chứng tỏ điều gì ở ông Hai? ? Viết đoạn này, tác giả đã sử dụng nghÖ thuËt g×? t¸c dông?. ? T¹i sao «ng l¹i trß chuyÖn víi th»ng Hóc?. ? Qua lêi t©m sù cña «ng víi con, ta thấy đợc điều gì?. GV yêu cầu HS đọc từ "Khoảng 3 giờ chiÒu (trang 170) -> hÕt ? Khi nghe tin c¶i chÝnh lµng «ng không theo Tây trái lại đã đứng lên chiến đấu chống giặc, thái độ tình cảm cña «ng thÓ hiÖn như thÕ nµo?. h·i. - Tình thế bế tắc: Bị hắt hủi, xa lánh Mụ chủ nhà đánh tiếng đuổi đi - Tuyệt đờng sinh sống" Đi đâu bây giờ? kh«ng ai chøa chÊp... còng kh«ng thÓ quay l¹i lµm n« lÖ cho t©y, vÒ lµng lµ bá kh¸ng chiÕn , bá cô Hå... - Ông đã dứt khoát:" Làng thì yêu thËt... Ph¶i thï" -> Tình yêu nớc đã rộng lớn hơn, bao trïm lªn t×nh c¶m lµng quª. => NghÖ thuËt x©y dùng m©u thuÉn nội tâm nhân vật, đặt nhân vật ông Hai trong sự bế tắc đòi hỏi phải đợc giải quyết. Và ông Hai đã lựa chọn con đờng đúng đắn: yêu nớc - bỏ làng ViÖt gian. - Dù đã xác định nh thế, ông vẫn kh«ng thÓ døt bá t×nh c¶m víi lµng quª. Trong t©m tr¹ng bÞ dån nÐn vµ bÕ t¾c Êy, «ng chØ cßn biÕt nãi cïng con v× ch¼ng thÓ nãi cïng ai, vµ nãi nh thế, lòng ông đã vơi đi phần nào. - V× yªu lµng nªn «ng muèn con ghi nhí " nhµ ta ë lµng chî DÇu" => Qua lêi t©m sù cña «ng Hai víi con, ta thÊy ë «ng mét t×nh yªu s©u nÆng víi lµng vµ mét tÊm lßng thuû chung víi kh¸ng chiÕn, víi CM mµ biÓu tîng lµ cô Hå. " Chết thì chết có bao giờ giám đơn sai" * DiÔn biÕn t©m tr¹ng cña «ng Hai khi nghe tin lµng chî DÇu kh«ng theo giÆc. + C¸i mÆt... bçng t¬i vui r¹ng rì h¼n lªn + Chia quµ cho c¸c con + LËt ®Ët + b« b« + móa tay lªn mµ khoe ( l¹i khoe) -> tâm trạng sung sớng, hả hê đến cùc ®iÓm.. ? Em thö tëng tîng t©m tr¹ng cña «ng Hai lúc đó? GV b×nh: ¤ng nh muèn sÎ chia niÒm vui, khẳng định vẻ đẹp, bản chất cách m¹ng cña lµng quª. T×nh yªu quª h¬ng trong trái tim ngời nông dân ấy đã hoà quyÖn víi t×nh yªu Tæ quèc, C¸ch m¹ng. ? Điều gì khiến ta cảm động ở con ngời -> Điều khiến ta cảm động là ông Hai kh«ng hÒ nghÜ, tiÕc hay buån v× ng«i «ng Hai? nhà riêng của ông bị đốt nhẵn. Niềm GV nhÊn m¹nh: BiÕt c¨n nhµ m×nh bÞ vui v× lµng kh«ng theo giÆc, kh«ng lµ giặc đốt cháy, ông không xót xa tiếc làng Việt gian đã chiếm hết tâm trí nuối, trái lại ông còn hả hê đi khoe ông. Đau khổ, buồn tủi, bế tắc đã rũ.

(182) kh¾p n¬i nh mét minh chøng hïng hån rằng: gia đình ông, làng quê ông không nh÷ng kh«ng theo giÆc mµ cßn mét lßng mét d¹ theo kh¸ng chiÕn.. s¹ch vµ «ng l¹i kÓ chuyÖn lµng rµnh m¹ch tØ mØ nh chÝnh «ng võa tham gia trận đánh vËy. -> §ã còng lµ ®iÒu lµm ta thªm mét lần cảm động. Tæng kÕt: ? Kh¸i qu¸t l¹i néi dung, nghÖ thuËt 1.III.NghÖ thuËt: cña ®o¹n trÝch? - DiÔn biÕn t©m tr¹ng, t©m lÝ nh©n vËt sinh động - T¸c gi¶ s¸ng t¹o t×nh huèng c¨ng thẳng để thử thách nhân vật, từ đó bộc lé t×nh c¶m, t tëng nh©n vËt. 2. Nội dung: Truyện xây dựng đợc nh©n vËt «ng Hai, mét người n«ng d©n hay lµm, g¾n bã víi lµng - t×nh yêu đó gắn với tình yêu kháng chiến vµ t×nh yªu Tæ Quèc. GV kh¸i qu¸t phần ghi nhí. * Ghi nhí: (SGK) HS đọc ghi nhớ SGK. IV. LuyÖn tËp: ? Ph©n tÝch diÔn biÕn t©m tr¹ng nh©n vËt «ng Hai khi nghe tin làng chợ Dầu được cải chính ? Hs trình bày -> Gv nhận xét, chốt nội dung IV. Củng cố- híng dÉn học bài ở nhµ : - Giáo viên cho học sinh nhắc lai phần ghi nhớ - Học sinh về nhà: + §ãng vai nh©n vËt «ng Hai kÓ l¹i c©u chuyÖn tõ khi nghe tin lµng chî DÇu theo giặc cho đến khi tin đồn đợc cải chính? + Ph¸t biÓu c¶m nghÜ cña em vÒ nh©n vËt «ng Hai ? + Chuẩn bị chơng trình địa phơng phần Tiếng Việt..

(183) Ngµy so¹n: 1/12/2015. TiÕt 63: Chơng trình địa phơng phần Tiếng Việt. I. Mục tiêu cần đạt: - Giúp học sinh hiểu đợc sự phong phú của các phơng ngữ trên các vùng, miền đất nớc; nắm đợc một số đặc điểm của tiếng địa phơng Hà Tĩnh. - Rèn luyện kĩ năng phát hiện và sửa chữa lỗi dùng từ địa phơng không hợp lý trong văn bản; sử dụng hợp lí từ địa phơng. - Có ý thức sử dụng tiếng địa phơng; bồi dỡng tình yêu, niềm tự hào về lời ăn tiếng nói của quê hơng, đất nớc. II. ChuÈn bÞ: - Giáo viên: S¸ch chuÈn KT-KN vµ mét sè tµi liÖu liªn quan đến chương trình địa phương Hà Tĩnh. - Học sinh: ChuÈn bÞ bµi míi theo yêu cầu ở Sgk. III. Hoạt động trên lớp: 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò:.

(184) ? Đọc một tác phẩm văn học có sử dụng từ địa phơng? Cho biết từ ngữ đó thuộc địa phơng nào? VD: §êng v« xø NghÖ quanh quanh Non xanh nớc biếc nh tranh hoạ đồ. 3. Giới thiệu bài: Mỗi địa phơng, mỗi vùng miền có một nét riêng: phong cách làng quê, phong tục tập quán, phong cách sống, từ ngữ địa phơng cũng là một trong những yếu tố tạo nên nét riêng độc dáo đó. Hoạt động của GV và HS KiÕn thøc I. §Æc ®iÓm của từ địa ph- Giỏo viờn yêu cầu học sinh tìm các từ ngữ ¬ng Hµ TÜnh. địa phơng Hà Tĩnh không có ở ngôn ngữ VD: ¸o t¬i, ruèc bÓ, t¾t... kh¸c. - Học sinh tìm từ địa phơng. - Giỏo viờn yêu cầu học sinh tìm các từ Từ địa ph- Từ toµn gièng vÒ nghÜa nh÷ng kh¸c vÒ ©m (trªn ¬ng d©n b¶ng phô) - C¬i - S©n N¸c - Níc - Học sinh ®iÒn vµo b¶ng. - Tru - Tr©u - Tr«èc - §Çu - §äi - B¸t - Ga - Gµ - Nhót: mãn ¨n lµm b»ng x¬ mÝt...(NghÖ An -Hµ TÜnh) - GV: T×m nh÷ng ph¬ng ng÷ em ®ang sö - T¾t: mét lo¹i qu¶ hä quýt dông hoÆc trong mét ph¬ng ng÷ mµ em (Hµ TÜnh) biÕt. Tõ chØ sù vËt, hiÖn tîng...kh«ng cã - ChÎo: mét lo¹i níc chÊm trªn gäi trong c¸c ph¬ng ng÷ kh¸c vµ (NghÖ An- Hµ TÜnh) trong ng«n ng÷ toµn d©n. - Nốc: thuyÒn (NghÖ An). - HS t×m (gi¶i quyÕt bµi tËp 1- SGK) B¾c Trung Nam C¸ qu¶ C¸ trµu C¸ lãc Heo Heo ? Em hóy tìm phơng ngữ đồng nghĩa- khác Lợn Ng· Bæ TÐ ©m? Bè Ba (tÝa) Bä - HS t×m vµ ghi kÕt qu¶ trªn b¶ng phô. Qu¶ Døa Tr¸i døa th¬m B¾c Trung Nam - èm èm èm ( bÞ (gÇy) (gÇy) ? Em hãy t×m ph¬ng ng÷ gièng ©m nhng bÖnh) kh¸c nghÜa? - Tr¸i tr¸i tr¸i - HS t×m. (bªn (qu¶) (qu¶) tr¸i, tay ph¶i) - B¾p b¾p b¾p (b¾p (ng«) (ng«) ch©n) II. Ghi nhí: - Từ ngữ địa phơng Hà Tĩnh ? Từ ngữ địa phơng Hà Tĩnh có đặc điểm có những đặc điểm riêng so víi tõ ng÷ toµn d©n, nã t¹o ra riªng biÖt nµo? - HS rút ra kết luận từ việc phân tích các lớp từ đồng nghĩa với từ toàn d©n, bæ sung vµ lµm phong vÝ dô. phó thªm cho tõ toµn d©n. - Về mặt ngữ âm, từ ngữ địa.

(185) phơng có sự biến đổi đáng kể so víi tõ toµn d©n (©m, vÇn, thanh ®iÖu...) III. LuyÖn tËp: 1. Bæ: ng· (Hµ TÜnh) - Bæ: cã Ých- Bæ: xÎ c©y lµm cñi - Lã (lóa)- lã (thß ®Çu ra) ? T×m trong tõ ng÷ Hµ TÜnh c¸c tõ cïng ©m - l¶(löa)- l¶(qu¸ mÖt) - M«i (dïng móc canh)- m«i víi tõ toµn d©n nhng kh¸c nghÜa ? (mét bé phËn cña miÖng) - HS t×m. 2. Tõ toàn Từ địa phdân ¬ng Ngøa ng¸ g·i kh¶i - GV: Tìm các từ địa phơng Hà Tĩnh có h¸i l¶y, tr¶y nghĩa tơng đơng với các từ ngữ toàn dân c¾t cá bøt cá sau ®©y. trång c©y l«ng c¬n - HS ®iÒn trªn b¶ng. con giun con trïn c¸i ræ c¸i c¹u c¸i cöa c¸i ngâ. - GV: Gạch chân các từ địa phơng trong ®o¹n th¬ sau: Dừ đánh thằng Mỹ rồi Tui nghÜ còng nùc cêi Tr«èc th× nËy h¬n ®u«i Bay đàng mô cũng đạn Luột đàng nào cũng đạn... (TrÝch “ThÇn sÊm ng·”) - HS thùc hiÖn. - GV: NÕu thay nh÷ng tõ Êy b»ng tõ toµn d©n th× gi¸ trÞ biÓu c¶m cña ®o¹n th¬ liÖu cã cßn được gi÷ nguyªn. ? Những từ ngữ địa phơng không có từ ngữ tơng đơng trong phơng ngữ khác và ngôn ng÷ toµn d©n? ThÓ hiÖn ®iÒu g×? - HS th¶o luËn vµ gi¶i quyÕt bµi tËp. IV. Híng dÉn học bài ở nhµ :. 3. Dõ, tui, nùc cêi, tr«èc. - Néi dung cña ®o¹n th¬ không thay đổi, những giá trị biÓu c¶m bÞ gi¶m nhÑ. - Bµi vÌ ph¶n ¸nh kh«ng khÝ, t×nh c¶m cña ngêi d©n Hµ TÜnh ë mét thêi ®iÓm lÞch sö đặc biệt quân dân Hà Tĩnh lần ®Çu tiªn b¾n r¬i 12 m¸y bay Mỹ (chúng đến bắn phá miền Nam ViÖt Nam - 26/3/1964). Do đó không thể thay bất kì từ địa phơng nào trong bài. 4. V× cã nh÷ng sù vËt, hiÖn tuợng xuất hiện ở địa phơng nµy, nhng kh«ng xuÊt hiÖn trong địa phơng khác. - Điều đó cho thấy Việt Nam là một đất nớc có sự khác nhau gi÷a c¸c vïng miÒn vÒ điều kiện tự nhiên, đặc điểm địa lí, phong tục tập quán. Tuy nhiên sự khác biệt đó kh«ng qu¸ lín, tõ ng÷ nµy kh«ng nhiÒu. - Một số từ ngữ địa phơng trong phÇn nµy cã thÓ chuyÓn thµnh tõ ng÷ toµn d©n v× nh÷ng sù vËt hiÖn tîng mµ nh÷ng tõ ng÷ nµy gäi tªn vèn chỉ xuất hiện ở một địa phơng sau đó dần phổ biến trên cả nớc: sầu riêng, chôm chôm....

(186) - TiÕp tôc su tÇm các từ ng÷ địa phương Hà Tĩnh. - Tìm đọc cỏc đoạn thơ, bài thơ có sử dụng từ ngữ địa phương Hà Tĩnh. - Tìm hiểu trớc bài: Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sù vµ bµi luyÖn nãi (chuÈn bÞ theo híng dÉn- SGK) Ngµy so¹n: 2-12-2015. Tiết 64: Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong v¨n b¶n tù sù. I.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp học sinh: 1. KiÕn thøc: - Hiểu thế vai trò của đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự. - Biết viết văn bản tự sự có đói thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm 2. Kỹ n¨ng: - Rèn luyện kĩ năng nhận diện và tập kết hợp các yếu tố này trong khi đọc cũng nh khi viÕt v¨n tù sù. 3. Thái độ: - Có ý thức sử dụng đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự. II. CHUẨN BỊ: - Giáo viên: S¸ch chuÈn KT-KN vµ mét sè đoạn văn liªn quan đến bài học. - Học sinh: §äc kÜ bµi míi. III. HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP 1. æn ®inh. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Đoạn văn sau đõy đợc trích từ văn bản nào? Câu văn trong đoạn văn đợc xếp vµo lo¹i ng«n ng÷ g×? Ông Hai trả tiền nớc, đứng dậy chèm chẹp miệng, cời nhạt một tiếng vơn vai nãi to: - Hµ n¾ng gím, vÒ nµo... A. Ngôn ngữ độc thoại của nhân vật. B. Ngôn ngữ đối thoại của nhân vật. C. Ngôn ngữ độc thoại nội tâm của nhân vật; D. Ng«n ng÷ trÇn thuËt cña t¸c gi¶. 3. Giíi thiÖu bµi: Trong v¨n b¶n tù sù nh©n vËt lµ yÕu tè trung t©m . Nh©n vËt trong tự sự đợc miêu tả trên nhiều phơng diện: ngoại hình, nội tâm, hành động, ngôn ngữ, trang phục...Ngôn ngữ nhân vật thể hiện trong tự sự bao gồm ngôn ngữ đối thoại, ngôn ngữ độc thoại. Trong độc thoại có độc thoại thành lời và độc thoại nội tâm (không thành lời)... Hoạt động của GV và HS KiÕn thøc I. T×m hiÓu yếu tố đối thoại, độc - Gọi học sinh đọc đoạn trích (ghi bảng tho¹i vµ độc tho¹i néi t©m trong phô) v¨n b¶n tù sù. - Học sinh đọc. - Cã Ýt nhÊt hai ngêi ®ang nãi chuyÖn ? Ba c©u ®Çu ®o¹n trÝch, ai nãi víi ai? víi nhau-> đối thoại. Tham gia vµo c©u chuyÖn cã Ýt nhÊt - DÊu cho biÕt lµ cã 2 lît lêi qua mấy ngời? Dấu hiệu nào cho ta thấy đó lại, nộihiệu dung nói của mỗi ngời đều hlà một cuộc trò chuyện trao đổi? íng tíi ngêi tiÕp chuyÖn vµ h×nh thøc - HS trao đổi thảo luận và trình bày hiÖn trong ®o¹n v¨n b»ng 2 g¹ch ? C©u “Hµ, n¾ng gím, vÒ nµo...«ng Hai thÓ ®Çu nói với ai? Đây có phải là một đối - Nộidòng. dung kh«ng híng tíi mét ngêi tho¹i kh«ng? V× sao? tiÕp chuyÖn cô thÓ nµo c¶. Nãi víi chính mình -> lời độc thoại..

(187) - C©u t¬ng tù: “¤ng l·o n¾m chÆt 2 ? Trong ®o¹n trÝch cßn cã c©u nµo kiÓu tay l¹i mµ rÝt lªn: này không? Hãy dẫn ra câu đó? - Chóng bay ¨n miÕng c¬m hay miÕng g× vµo måm mµ ®i lµm c¸i gièng ViÖt - Học sinh t×m thªm. gian bán nớc để nhục nhã thế này” - Lµ nh÷ng c©u ông Hai nãi víi chÝnh m×nh. Nh÷ng c©u hái nµy kh«ng ph¸t ra thµnh tiÕng mµ chØ ©m thÇm diÔn ra trong suy nghÜ vµ t×nh c¶m. V× kh«ng thèt thµnh lêi chØ nghÜ thÇm nªn không gạch đầu dòng-> độc thoại nội t©m. - T¹o cho c©u chuyÖn cã kh«ng khÝ ? Các hình thức diễn đạt trên có tác nh cuộc sống thật, thể hiện thái độ, dụng nh thế nào trong việc thể hiện tình cảm, tạo tình huống để đi sâu vào không khí của câu chuyện và thái độ nội tâm nhân vật. cña nh÷ng ngêi t¶n c trong buæi tra «ng Hai gÆp hä? - Khắc hoạ đợc sâu sắc tâm trạng, làm ? Đặc biệt chúng đã giúp cho nhà văn cho câu chuyện sinh động hơn. thÓ hiÖn thµnh c«ng nh÷ng diÔn biÕn t©m lÝ cña «ng Hai nh thÕ nµo? ? Nh vậy, các hình thức đối thoại, độc * Ghi nhớ: thoại, độc thoại nội tâm...có vai trò nh - Đối thoại, độc thoại, độc thoại nội thÕ nµo trong v¨n b¶n tù sù? tâm là hình thức quan trọng để thể hiÖn nh©n vËt trong v¨n b¶n tù sù. - Học sinh béc lé. - Đối thoại là hình thức đối đáp, trò chuyÖn gi÷a 2 hoÆc nhiÒu ngêi. Trong văn bản tự sự đối thoại đợc thể hiện b»ng c¸c g¹ch ®Çu dßng ë ®Çu lêi trao và lời đáp (mỗi lợt lời là một gạch đầu dßng) - §éc tho¹i lµ lêi cña mét ngêi nµo đó nói với chính mình hoặc nói với ai đó trong tởng tợng. Trong văn bản tự sự, khi ngời độc thoại nói thành lời thì phÝa tríc c©u nãi cã g¹ch ®Çu dßng; còn khi không thành lời (độc thoại néi t©m) kh«ng g¹ch ®Çu dßng. II. LuyÖn tËp: Bµi tËp 1: - Gọi học sinh đọc yêu cầu của bài - Cuộc đối thoại diễn ra không bình thêng gi÷a vî chång «ng Hai. tËp1. ? Phân tích tác dụng của hình thức đối - Có 3 lợt lời trao (lời bà Hai) nhưng tho¹i trong ®o¹n trÝch? chỉ cú 2 lời đáp. Lời thoại đầu của bà - Học sinh t×m hiÓu vµ gi¶i quyÕt. ông Hai không đáp lại “ Nằm rũ ra giờng, không nói gì”, câu hỏi thứ 2 của bà đợc ông Hai “khẽ nhúc nhích” đáp b»ng 1 c©u hái l¹i bµ víi 1 tõ “g×”. Lần thứ 3, ông cũng chỉ đáp lại lời bà b»ng 1 c©u côt lñn, giäng g¾t lªn: “BiÕt råi” - Tái hiện lại cuộc đối thoại này, tác giả đã làm nổi bật đợc tâm trạng chán chêng, buån b·, ®au khæ vµ thÊt väng của ông Hai trong cái đêm nghe tin ? Nh÷ng c©u: “Chóng nã còng lµ trÎ con làng Việt gian đấy ? Chúng nã...tuæi ®Çu...” lµ nh÷ng c©u ai hái ai? T¹i sao tríc c©u nµy kh«ng cã g¹ch đầu dòng nh đã nêu ở a, b..

(188) ? Viết 1 đoạn văn kể chuyện, đề tài tự chọn, trong đó có sử dụng các hình thức đối thoại, độc thoại và độc thoại néi t©m? - Học sinh thùc hiÖn. - GV nhËn xÐt, bæ sung.. lµng m×nh theo giÆc. Bµi tËp 2.. IV. Củng cố- híng dÉn học bài ở nhµ : - Giáo viên cho học sinh nhắc lại phần ghi nhớ - Học sinh về nhà: 1. N¾m v÷ng kiÕn thøc néi dông bµi häc. 2. Tìm đọc và tập phân tích tác dụng của các hình thức diễn đạt: đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự. 3. RÌn luyÖn viÕt ®o¹n v¨n cã sö dông 3 h×nh thøc trªn. 4. T×m hiÓu bµi: LuyÖn nãi: Tù sù kÕt hîp víi nghÞ luËn vµ miªu t¶ néi t©m. Ngµy so¹n: 4/12/2015. TiÕt 65: LuyÖn nãi: Tù sù kÕt hîp víi nghÞ luËn vµ miªu t¶ néi t©m. I.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT :Giúp học sinh: 1. KiÕn thøc - Hiểu đợc vai trò của tự sự, nghị luận và miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự. 2. Kỹ n¨ng: - RÌn luyÖn kü n¨ng sö dông kÕt hîp yÕu tè nghÞ luËn vµ miªu t¶ néi dung trong v¨n b¶n tù sù; luyÖn tr×nh bµy miÖng tríc tËp thÓ. 3. Thái độ: - Giáo dục ý thức vận dụng kiến thức vào tình huống thực tế; tự tin trớc đông ngêi. II. CHUẨN BỊ : - Giáo viên: S¸ch chuÈn KT-KN vµ mét sè đoạn văn mẫu liªn quan đến bài học. - Học sinh: ChuÈn bÞ bµi luyÖn nãi ë nhµ theo yêu cầu ở Sgk . III. HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP: 1.ổn định. 2.KiÓm tra bµi cò: ? ThÕ nµo lµ miªu t¶ néi t©m trong v¨n b¶n tù sù? - T¸i hiÖn l¹i nh÷ng ý nghÜ, c¶m xóc vµ diÔn biÕn t©m tr¹ng cña nh©n vËt..

(189) ? Có nh÷ng c¸ch miªu t¶ néi t©m nh©n vËt nào? 3.Giới thiệu bài: Luyện nói là một trong những kĩ năng cần đợc bổ sung và chó ý rÌn luyÖn. Nãi cã néi dung, cã th«ng tin míi cã hµm lîng th«ng tin cao vµ nói hay rõ ràng có động tác t thế và ngữ điệu phù hợp là một yêu cầu rất cao đối víi tÊt c¶ mäi ngêi nãi chung. Nãi theo mét yªu cÇu cô thÓ víi nh÷ng néi dung cô thÓ nh kÓ l¹i mét sù viÖc theo ng«i thø nhÊt hoÆc ng«i thø 3, trong khi kÓ ph¶i kÕt hợp với miêu tả nội tâm, nghị luận có đối thoại và độc thoại ...đối với các em là một vấn đề không dễ. Để tránh nói tự do, không theo một định hớng nào, mà nói chuyện để vừa phải luyện tập các kĩ năng chung về nói vừa góp phần củng cố các kiến thức, kĩ năng đã học. Hoạt động của GV và HS KiÕn thøc cần đạt Yêu cầu HS trình bày dàn ý cho ba đề I. Dàn ý: bµi trong SGK tr 179. Học sinh tr×nh bµy theo nhãm. * Nhãm 1: T©m tr¹ng cña em sau khi §Ò 1: CÇn cã hai ý lín: g©y ra mét chuyÖn kh«ng hay víi b¹n. + ThuËt l¹i sù viÖc cã lçi víi b¹n (§· g©y cho b¹n chuyÖn g×? Khi nµo? ë ®©u? HËu qu¶? + Suy nghÜ, t©m tr¹ng cña em sau sù việc đó (day dứt, ân hận nhng khó nói lêi xin lçi) -> Rót ra bµi häc * Nhãm 2: KÓ l¹i mét buæi sinh ho¹t §Ò 2: CÇn cã c¸c ý lín: + Buæi sinh ho¹t líp diÔn ra nh thÕ nµo? líp vµ ý kiÕn cña em vÒ b¹n Nam. (thời gian, địa điểm, ai là ngời điều khiÓn, kh«ng khÝ cña buæi sinh ho¹t líp ra sao...?) + Néi dung cña buæi sinh ho¹t lµ g×? Em đã phát biểu vấn đề gì? Tại sao lại phát biểu về vấn đề đó? + Em đã thuyết phục cả lớp rằng bạn Nam lµ ngêi rÊt tèt nh thÕ nµo? (lÝ lÏ, vÝ dô, lêi ph©n tÝch...) * Nhóm 3: Đóng vai Trơng Sinh kể lại Đề 3: Cần xác định : c©u chuyÖn " ChuyÖn ngêi con g¸i + Ng«i kÓ: ng«i thø nhÊt - xng t«i Nam X¬ng" vµ bµy tá niÒm ©n hËn. + T¸i hiÖn c©u chuyÖn díi con m¾t cña Trơng Sinh (chú ý dùng lời độc thoại nội tâm để thể hiện sự ân hận đã trách lÇm vî) II. Thùc hµnh luyÖn nãi trªn líp. Häc sinh luyÖn nãi theo dµn ý: Yªu cÇu: - Học sinh không đọc văn bản, dựa vào đề cơng để phát biểu thành lời nói m¹ch l¹c - Nói to rõ ràng, thay đổi ngữ điệu phù hîp víi néi dung, m¾t híng vµo ngêi nghe. * Hs nói trước lớp ( Gv gọi lần lượt từ tổ 1 đến tổ 3).

(190) *Giáo viên nhËn xÐt: Néi dung bµi nãi và kĩ thuËt nãi của từng Hs. IV.CỦNG CỐ- HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ: 1. Tù rÌn luyÖn viÕt ®o¹n v¨n, bµi văn tự sự có sử dụng yếu tố miêu tả nội tâm, nghị luận, đối thoại, độc thoại. 2. ChuÈn bÞ cho bµi viÕt TËp lµm v¨n sè 3: - Tham khảo các đề bài trong SGK- trang 191. - Yªu cÇu bµi viÕt ph¶i kÕt hîp sö dông yÕu tè nghÞ luËn vµ miªu t¶ néi t©m 3. Soạn bài : Lặng lẽ Sa Pa- tìm hiểu tác giả, tác phẩm; tóm tắt văn bản; nhân vật anh thanh niên. Ngµy so¹n: 6/12/2015. TiÕt 66 - Văn bản :. LÆng lÏ Sa Pa ( NguyÔn Thµnh Long). I.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp học sinh: 1. KiÕn thøc: - Có hiểu biết thêm về tác giả và tác phẩm truyện Việt Nam hiện đại viết về những ngời lao động mới trong thời kì chóng Mỹ cứu nớc. - Hiểu, cảm nhận đợc giá trị nội dung và nghệ thuật của truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa. 2. Kỹ n¨ng: - Rèn kỉ năng nắm bắt diễ biến truyện và tóm tắt đợc truyện. 3. Thái độ: - Båi dìng, gi¸o dôc c¸c em niÒm tù hµo vÒ con ngêi ViÖt Nam, cã ý thøc häc tập tốt, sẵn sàng phục vụ quê hơng, đất nớc. II. CHUẨN BỊ: - Giáo viên: S¸ch chuÈn KT-KN, chân dung tác giả Nguyễn Thành Long vµ mét sè tµi liÖu liªn quan đến tác phẩm, máy chiếu và các kiến thức tích hợp ở các môn địa lí, lịch sử, gd công dân... - Học sinh: ChuÈn bÞ bµi theo c©u hái ở SGK; Tóm tắt tác phẩm III.HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP 1.ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: GV: trình chiếu các hình ảnh đẹp về các địa danh ở Việt Nam và cho học sinh nhận diện về mảnh đất Sa Pa. *Giới thiệu bài: Trên khắp đất nớc ta, đâu đâu cũng có thể bắt gặp những con người bình thờng, lặng lẽ làm việc miệt mài cho đất nớc. Nhng cũng có thể ta không nhận ra họ, bất chợt ta bắt gặp ở họ vẻ đẹp của sự chân thành, của sự bình dị và ta nhận ra rằng họ chính là hiện thân của ngời lao động, họ đang lặng lẽ làm việc cho cuộc sống luôn sôi động. "Lặng lẽ Sa Pa" của Nguyễn Thµnh Long lµ truyÖn ng¾n viÕt vÒ nh÷ng con ngêi nh thÕ. Hoạt động của GV và HS ? Ai là người viết về Sa Pa thành công nhất? ? Tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ NguyÔn Thµnh Long? - HS t×m hiÓu chó thÝch vµ ®iÓm vµi nÐt. KiÕn thøc cần đạt I. §äc- HiÓu chó thÝch: 1. T¸c gi¶: - NguyÔn Thµnh Long (1925- 1991) quª ë Duy Xuyªn- Qu¶ng Nam. - Lµ c©y bót chuyªn viÕt truyÖn ng¾n vµ.

(191) vÒ t¸c gi¶. - GV giíi thiÖu ch©n dung vµ tËp truyÖn ng¾n- bót kÝ “ Gi÷a trong xanh”. ? Em hãy trình bày những hiểu biết của em về t¸c phÈm ở những điểm sau: + Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm. + Đề tài, chủ đề ?Em biết gì về hoàn cảnh lịch sử của nước ta những năm 1965-1970? - HS nªu. ?Tác giả hướng ta đến những đề tài nào và chủ đề nào?. kÝ víi mét phong c¸ch v¨n xu«i nhÑ nhµng, t×nh c¶m, thường pha chất kí và giàu chất thơ. - Truyện của ông thường ánh lên vẻ đẹp của con người nên có khả năng thanh lọc làm trong sáng tâm hồn khiến chúng ta yêu thêm cuộc sống. - Tác phẩm chính: Chuyện nhà chuyện xưởng; Bát cơm Cụ Hồ; Giữa trong xanh... 2. T¸c phÈm: + Hoàn cảnh sáng tác: TruyÖn ng¾n “LÆng lÏ Sa Pa” lµ kÕt qu¶ cña chuyÕn ®i lªn Lµo Cai trong mïa hÌ n¨m 1970 cña t¸c gi¶. - Rót tõ tËp : Gi÷a trong xanh (1972).. +Đề tài: Viết về thiên nhiên và con người lao động. + Chủ đề : Ca ngợi những con người lao động thầm lặng. GV: hướng dẫn học sinh đọc với giọng 3. Tõ khã: linh hoạt thể hiện tính cách nhân vật: II. Đọc- hiÓu v¨n b¶n: sôi nổi, trầm lắng... 1. Đọc – tóm tắt: -GV : Yêu cầu học sinh tóm tắt đoạn trích và nhận xét bổ sung. ( GV trình chiếu bản tóm tắt) - GV kiÓm tra mét sè tõ khã. - HS giải đáp.. ?Truyện được kể theo ngôi thứ mấy? ?Điểm nhìn trần thuật của tác giả được đặt vào nhân vật nào? Tác dụng của lối kể này?( có 1 đoạn nhỏ t/g chuyển sang điểm nhìn của cô kĩ sư). 2.Tìm hiểu chung. * Ngôi kể: Ngôi thứ 3. * Điểm nhìn trần thuật: đặt điểm nhìm trần thuật vào nv ông họa sĩ già. => Giữ cho câu chuyện sự chân thật , khách quan vừa có đ/k làm nổi bật chất ?Em có nhận xét gì về cốt truyện và trữ tình, suy tư của t/g. các nv trong truyện? * Cốt truyện: Đơn giản dựa vào cuộc gặp ?Em có nhận xét gì về kết cấu của gỡ tình cờ của các nv. truyện? * Bố cục:3 phần. + Anh thanh niên qua lời giới thiệu của bác lái xe. + Nhân vật anh thanh niên qua cuộc gặp gỡ,trò chuyện tình cờ với các nhân vật. + Cảnh chia tay của các nv ? Phương thức biểu đạt chính của truyện? - Tự sự kết hợp với miêu tả,biểu cảm.

(192) và nghị luận. ? Ấn tượng của em về mảnh đất Sa pa? - Một nơi có cảnh đẹp và thơ mộng.Vậy ta sẽ cùng nhau khám phá vẻ đẹp của thiên nhiên Sa Pa. ? Hãy tìm các chi tiết trong bài thể hiện vẻ đẹp của thiên nhiên nơi đây? ? Qua các chi tiết trên em có nhận xét gì về ngôn ngữ miêu tả trong các hình ảnh trên? ? Từ đó em cảm nhận được gì về cảnh sắc thiên nhiên nơi đây và tâm hồn tác giả? GV: Thiên nhiên ở Sa Pa đẹp và thơ mộng nhưng ko kém phần khắc nghiệt thế nên đòi hỏi con người nơi đây phải thực sự có nghị lực và tình yêu với mảnh đất này mới gắn bó đc lâu dài đặc biệt là những người lao động và chất trữ tình của tác phẩm ko chỉ thể hiện ở thiên nhiên thơ mộng mà còn thể hiện ở vẻ đẹp tâm hồn của những con người đang ngày đêm cống hiến thầm lặng. ?Vẻ đẹp của những con người lao động đc t/g khắc họa qua những nv nào?Ai là nv chính? ? Theo em cách giới thiệu nv chính của t/g có gì đặc biệt? - > Nv ko xuất hiện từ đầu mà hiện ra trong cuộc gặp gỡ tình cờ trong chốc lát với các nv khác . ?Điểm nhìn trần thuật đợc đặt vào nh©n vËt nµo? ? Phần đầu của truyện đã giới thiệu về nh©n vËt anh thanh niªn nh thÕ nµo? -> Gt về hoàn cảnh sống và làm việc hết sức đặc biệt. ?Anh thanh niên đc giới thiệu ntn về hoàn cảnh sống?Em có nhận xét gì về điều kiện sống của anh thanh niên ở đây?. 3.Phân tích: a.Vẻ đẹp của thiên nhiên Sa Pa. + Những rặng đào,những đàn bò lang cổ có đeo chuông. + Nắng len tới đốt cháy rừng câ. + Cây thông rung tít trong nắng. + Những đám mây cuộn tròn,lăn trên các vòm lá... =>Từ ngữ giàu chất tạo hình và giàu chất thơ. =>Thiên nhiên thơ mộng,tuyệt đẹp, thể hiện chất trữ tình trong tác phẩm. Tâm hồn tinh tế và giàu rung cảm của t/g.. b. Nh©n vËt anh thanh niªn:. - Là một thanh niên 27t, tầm vóc bé. nhỏ,nét mặt rặng rỡ * Hoàn cảnh sống:. + Sống một mình trên đỉnh Yên Sơn cao 2.600 mÐt, quanh n¨m kh«ng mét bãng ngêi,anh còn mắc bệnh thèm người -> Heo hót v¾ng vÎ cô đơn.. *Công việc: + Công việc hàng ngày là công tác khí tợng kiêm vật lí địa cầu: Đo gió, đo ma, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất.

(193) GVBS: Anh thanh niên theo lời kể của bác lái xe là mắc phải một căn bệnh mà y văn trên thế giới chưa từng phát hiện ra đó là bệnh thèm người vì anh sống 1 mình trên đỉnh núi cao heo hút. ? Theo dâi t¸c phÈm qua lêi kÓ ta biÕt anh thanh niªn lµm c«ng việc g×? Trong hoµn c¶nh nµo nh thÕ nµo?( thời gian làm việc, những khó khăn mà anh phải đối mặt với công việc). gãp phÇn dù b¸o thêi tiÕt chÝnh x¸c hµng ngày, phục vụ đời sống, sản xuất của nhân dân, đất nớc. + Thời gian làm việc vào 4h,11h,7h tối lại 1h sáng. + Những khó khăn:gió tuyết và im lặng, gió thì giống như những nhát chổi lớn quét đi tất cả, ném vứt lung tung... =>công việc gian khổ đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên trì và tình yêu với nghề .. <-> Một hoàn cảnh sống đặc biệt cụ đơn ?Từ đó em có suy nghĩ gì về công việc đến mức cô độc. mà anh thanh niên đang làm? GV: Điều kiện làm việc hết sức khắc nghiệt,gian khổ dễ khiến con người nản lòng vì vậy nó đòi hỏi con người phải có nghị lực phi thường mới bám trụ đc nơi đây. ? Nhận xét của em về hoàn cảnh sống cũng như công việc của anh thanh niên qua lời kể của bác lái xe? Gv chốt tiết 1 IV.CỦNG CỐ- HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ: - Giáo viên cho học sinh tãm t¾t ®o¹n trÝch. - Học sinh về nhà: tiÕp tôc khai th¸c, ph©n tÝch h×nh ¶nh nh©n vËt anh thanh niên, ông hoạ sĩ và các nhân vật khác để thấy đợc t tởng của tác phẩm. - Tìm hiểu khái quát nghệ thuật đặc sắc của truyện..

(194) Ngµy so¹n: 4/12/2015. TiÕt 67- Văn bản :. LÆng lÏ Sa Pa. ( NguyÔn Thµnh Long) Giúp học sinh. I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: 1. KiÕn thøc: - Có hiểu biết thêm về tác giả và tác phẩm truyện Việt Nam hiện đại viết về những ngời lao động mới trong thời kì chống Mỹ cứu nớc. - Hiểu, cảm nhận đợc giá trị nội dung và nghệ thuật của truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa. 2. Kĩ n¨ng: - RÌn kØ n¨ng tãm t¾t truyÖn và phân tích các nhân vật trong truyện. 3. Thái độ: - Båi dìng, gi¸o dôc c¸c em niÒm tù hµo vÒ con ngêi ViÖt Nam, cã ý thøc häc tập tốt, sẵn sàng phục vụ quê hơng, đất nớc. II. CHUẨN BỊ: - Giáo viên: S¸ch chuÈn KT-KN vµ mét sè tµi liÖu liªn quan đến nội dung bài học. - Học sinh: Tìm hiểu các nhân vật trong truyện. III. HOẠT ĐỘNG LÊN LỚP: 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Tãm t¾t ®o¹n trÝch “LÆng lÏ Sa Pa” cña NguyÔnThµnh Long? 3. Giới thiệu bài: Anh thanh niên làm công tác khí tợng trên đỉnh Yên Sơn ở Sa Pa cao 2600m. Anh chỉ xuất hiện trong chốc lát đủ để cho các nhân vật khác kÞp ghi nhËn mét Ên tîng, mét kÝ ho¹ ch©n dung vÒ anh, råi dêng nh anh l¹i khuÊt lÊp vµo trong m©y mï b¹t ngµn vµ c¸i lÆng lÏ mu«n thuë cña nói cao Sa Pa. Và mọi ngời chúng ta cảm nhận đợc rằng :Trong cái lặng im của Sa Pa..., Sa Pa mà chỉ nghe tên, ngời ta đã nghĩ đến chuyện nghỉ ngơi, có những con ngời làm việc và lo nghĩ nh vậy cho đất nớc. Hoạt động của GV và HS KiÕn thøc II. §äcHiÓu v¨n b¶n: Yêu cầu hs nhắc lại về công việc và 1a. Nh©n vËt anh thanh niªn ( tiÕp) hoàn cảnh sống của anh thanh niên. Anh lµm c«ng t¸c khÝ tîng kiªm vËt ? Theo lời kể của anh thanh niên, ta biết lí địa cầu. đợc anh làm gì? Làm việc trong hoàn c¶nh nh thÕ nµo? Sống trong hoàn cảnh cô độc, “ cô ? Theo em, cái gian khổ nhất trong công -độc nhÊt thÕ gian”, “thÌm ngêi” viÖc cña anh thanh niªn lµ g×? V× sao? - HS nhËn xÐt. ? Nhng vì sao anh có thể hoàn thành tốt - ý thức đợc về công việc có ích và cần nhiệm vụ và vẫn sống vui khoẻ trong thiết cho đất nớc, cho nhân dân.Cú tinh hoµn c¶nh Êy? thần kỉ luật cao,yêu nghề và say mê khoa học Anh thÊy cuéc sèng vµ c«ng viÖc cña m×nh thËt cã ý nghÜa, thËt h¹nh phóc -> lßng yªu nghÒ,sống có mục đích. *Quan niệm về công việc: - Anh không hề thấy cô đơn vì quan niÖm: con ngêi khi lµm viÖc, víi c«ng viÖc lµ đôi. NÕu kh«ng cã c«ng viÖc th× ? Trong đoạn văn trờn anh cú đó mới là cuộc sống cô đơn thật sự, núi:”Nhưng từ hụm đấy chỏu sống thật buồn đến chết..

(195) hạnh phúc”,em hiểu gì về niềm hạnh phúc của anh thanh niên? Hãy nêu quan điểm của em về hạnh phúc? ? Anh cã quan niÖm nh thÕ nµo vÒ nghÒ nghiÖp vµ lÝ tëng cuéc sèng? - Học sinh ph¸t biÓu. ? Cuéc sèng cña anh kh«ng hÒ c« đơn vì anh còn có những nguồn vui khác đó lµ nguån vui nµo?. * Quan niệm về cuộc sống: - Anh yêu sách và rất ham đọc sách. - Anh cßn biÕt tæ chøc, s¾p xÕp cuéc sống khoa học, ngăn nắp, chủ động ngoài việc đọc sách, chăm hoa, nuôi gµ...n¬i ë vµ lµm viÖc cña anh còng nhá nhắn, xinh xắn, gọn gàng và khá đẹp =>biết tự tạo niềm vui cho mình trong cuộc sống ? Trong cuéc gÆp gì cña anh thanh niªn *Phẩm chất: víi «ng ho¹ sÜ vµ c« kÜ s ta cßn thÊy anh - Cëi më, ch©n thµnh,cởi mở, rÊt quÝ thanh niªn cã nh÷ng nÐt phÈm chÊt nµo träng t×nh c¶m cña mäi ngêi. n÷a? - HS: VÒ tríc h¸i hoa tÆng c« g¸i, nh¾c c« g¸i chiÕc kh¨n mï soa, tÆng kh¸ch lµn trøng nhng l¹i kh«ng tiÔn v× lÝ do sắp đến giờ ốp-> cởi mở, chân thành, rất quÝ träng t×nh c¶m cña mäi ngêi (th©n tình với bác lái xe) thái độ ân cần chu đáo với mọi ngời, sự cảm động vui mừng của anh khi thấy khách xa đến th¨m( vÒ tríc pha níc, tÆng hoa). ? Khi hoạ sĩ muốn vẽ anh, thì anh đã tỏ thái độ nh thế nào? - Tõ chèi vÏ vµ giíi thiÖu víi ho¹ sÜ - HS: Từ chối vẽ và giới thiệu với hoạ sĩ những ngời khác đáng cảm phục hơn-> những ngời khác đáng cảm phục hơn anh lµ ngêi khiªm tèn. ? Hãy khái quát vẻ đẹp về tinh thần, tình cảm, cách sống và và những suy -> Anh thanh niên là ngời lao động trẻ nghÜ vÒ cuéc sèng, c«ng viÖc cña anh trÎ tuæi, lµm c«ng viÖc b×nh thêng lÆng thanh niªn? lÏ mµ v« cïng cµn thiÕt cã Ých cho nh©n dân, cho đất nớc,là người cú lớ tưởng ?Vậy em hiểu thế nào là sống có lí sống cao đẹp. tưởng? Theo em là thanh niên trong thời đại mới có cần sống có lí tưởng ko? b. ¤ng ho¹ sÜ: ? Nhân vật ông hoạ sĩ đóng vai trò gì - Vừa là nhân vật vừa là điểm nhìn trần trong truyÖn? thuËt cña t¸c gi¶, võa lµ ngêi thÓ hiÖn nh÷ng suy nghÜ, t×nh c¶m cña t¸c gi¶, «ng ho¹ sÜ cã mét vai trß quan träng sau nh©n vËt anh thanh niªn. ? Tình cảm và thái độ của ông nh thế - Ông xúc động và bối rối vỡ được gặp nµo khi tiÕp xóc vµ trß chuyÖn víi anh điều mà ông hằng mong ước. thanh niªn? - Thấy đc sự bất lực của ông về nghệ thuật và thấy mình khao khát và thêm ? Ông đã có suy nghĩ nh thế nào về yờu cuộc sống. nghÒ nghiÖp, nghÖ thuËt vµ cuéc sèng - Suy nghĩ về Sa Pa về những dự định cña con ngêi? của mình..

(196) - GV: Ông suy nghĩ cả quan niệm định dành những năm tháng cuối đời về nghỉ ngơi tĩnh dỡng ở vùng núi Sa Pa đẹp lÆng lÏ nµy. Nhng Sa Pa ®©u cã lÆng lÏ nh ông tởng, hay đúng hơn đó chỉ là sự lÆng lÏ bªn ngoµi, trªn bÒ mÆt, trong phong cách mà thôi. Còn ở đó có biết bao con ngêi ®ang ©m thÇm lÆng lÏ mµ say mê làm việc cống hiến cho đất nớc. ? Cuéc gÆp gì bÊt ngê víi anh thanh niªn, nghe nh÷ng ®iÒu anh nãi, anh kÓ, c« kÜ s cã Ên tîng c¶m xóc g×?. ? NÕu thiÕu nh©n vËt b¸c l¸i xe th× c©u chuyÖn sÏ ra sao? - HS xác định.. => Gîi trong «ng nh÷ng suy t s©u s¾c vÒ nghÒ nghiÖp, cuéc sèng con ngêi vÒ søc m¹nh vµ sù bÊt lùc cña nghÖ thuËt tríc cuéc sèng, vÒ c¸i khã kh¨n, nhäc nh»n cña ngêi nghÖ sÜ.... c. C¸c nh©n vËt kh¸c: - C« kÜ s bµng hoµng, c« hiÓu thªm cuéc sèng cña anh thanh niªn, vÒ c¸i thÕ giíi nh÷ng con ngêi nh anh, vÒ con đờng mà cô đã chọn -> Sự bừng dậy của những tình cảm lớn lao, cao đẹp khi ngời ta gặp đợc những ánh sáng đẹp đẽ toả ra từ cuộc sống, từ tâm hồn của ngêi kh¸c. - Bác lái xe: Qua lêi kÓ cña b¸c l¸i xe + Kích thích đợc sự chú ý, đón chờ sự xuÊt hiÖn cña anh thanh niªn. + Biết đợc nét sơ lợc về nhân vật chính. -> câu chuyện thêm sinh động, hấp dÉn. - Anh kÜ s vên rau ë Sa Pa. Anh c¸n bé nghiªn cøu sÐt-> hä lµ nh÷ng ngêi miÖt mài lao động khoa học, lặng lẽ mà khẩn trơng vì lợi ích của đất nớc, vì cuéc sèng cña mäi ngêi.. ? Ngoµi ra, trong t¸c phÈm cßn cã nh÷ng nh©n vËt kh«ng xuÊt hiÖn trùc tiếp mà chỉ đợc giới thiệu gián tiếp qua lời kể của anh thanh niên đó là những nh©n vËt nµo? NhËn xÐt cña em vÒ nh÷ng nh©n vËt nµy? ? ý kiÕn cña em vÒ nghÖ thuËt x©y dùng truyÖn cña t¸c gi¶ khi sö dông nhiÒu nh©n vËt trong t¸c phÈm? III. Tæng kÕt . ? Hãy nét đặc sắc về nghệ thuật của 1. Nghệ thuật: truyÖn? - T¹o t×nh huèng truyÖn tù nhiªn, t×nh cê, hÊp dÉn. - Xây dựng ngôn gữ đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm - Nghệ thuật tả cảnh thiên nhiên đặc s¾c, miªu t¶ nh©n vËt víi nhiÒu ®iÓm ? T¸c gi¶ muèn göi g¾m néi dung nµo nh×n - Kết hợp nhiều phơng thức biểu đạt: th«ng qua c©u chuyÖn? kÓ, t¶, nghÞ luËn - Học sinh nhËn xÐt. 2. Néi dung: - Ca ngîi nh÷ng con ngêi cã lí tưởng sống cao đẹp đang lao động miệt mài, - Gọi HS đọc ghi nhớ (SGK) lặng lẽ cống hiến sức mình cho đất nớc - Lí giải ý nghĩa của niềm vui lao động * Ghi nhí: Bµi tËp 1: TruyÖn “LÆng lÏ Sa Pa” nh mét bµi th¬ IV. LuyÖn tËp: giàu chất trữ tình. Chất trữ tình đó đợc - Những đoạn văn tả cảnh thiên nhiên th¬ méng. t¹o bëi nh÷ng yÕu tè nµo? - Vẻ đẹp của cuộc sống một mình ngày - HS gi¶i quyÕt. đêm giữa thiên nhiên, giữa vùng núi cao, thÇm lÆng mµ ®Çy søc sèng. - Cuộc gặp gỡ tình cờ mà xúc động trong lßng ngêi ë ngêi ®i..

(197) Bµi tËp 2: T¹i sao tÊt c¶ c¸c nh©n vËt trong truyện không đợc đặt tên? - HS gi¶i quyÕt. - Gv nhận xét , chốt nội dung bài học. - T¸c gi¶ muèn v« danh hä, b×nh thêng hoá họ, muốn nói rằng đó là những con ngời lao động bình thờng, phổ biến thờng gặp trong quần chúng nhân dân ta trên khắp nẻo đờng đất nớc.. IV.CỦNG CỐ- HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ: - Giáo viên cho học sinh tãm t¾t ®o¹n trÝch. - Học sinh về nhà: - Tóm tắt đoạn trích, nắm vững chủ đề t tởng của tác phẩm, giá trị nghệ thuật cña ®o¹n trÝch. - Hoµn thµnh bµi tËp ( SGK). - So¹n bµi: ChiÕc lîc ngµ (NguyÔn Quang S¸ng). - Chuẩn bị và tìm hiểu bài : Ngêi kÓ chuyÖn trong v¨n b¶n tù sù ( Tự học có hướng dẫn ). Ngµy so¹n: 6/12/2015. TiÕt 68.. Ngêi kÓ chuyÖn trong v¨n b¶n tù sù (Tù häc cã híng dÉn). I.MỤC TÊU CẦN ĐẠT: Giúp học sinh: 1. KiÕn thøc: - HiÓu ngêi kÓ chuyÖn lµ h×nh tîng íc lÖ vÒ ngêi trÇn thuËt trong t¸c phÈm truyÖn. - Thấy đợc tác dụng của việc lựa chọn ngời kể chuyện trong một số tác phẩm đã học. 2. Kĩ n¨ng: - Rèn luyện kĩ năng nhận diện và tập kết hợp các yếu tố này trong đọc văn bản còng nh khi viÕt v¨n. 3. Thái độ: Giáo dục ý thức vận dụng ngôi kể khi làm văn tự sự. II. CHUẨN BỊ: - Giáo viên: S¸ch chuÈn KT-KN vµ mét sè đoạn văn tự sự có liªn quan đến bài học. - Học sinh: ChuÈn bÞ bµi theo yêu cầu ở Sgk. III. HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP: 1. ổn định: 2. KiÓm tra bµi cò: ? Ng«i kÓ lµ g×? ( Lµ vÞ trÝ giao tiÕp mµ ngêi kÓ sö dông khi kÓ chuyÖn) ? Có mấy ngôi kể đã học 3. Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của GV và HS KiÕn thøc I. Vai trß cña ng«i kÓ trong v¨n b¶n tù - Giỏo viờn gọi học sinh đọc đoạn sù. trÝch. - Ngêi kÓ kh«ng xuÊt hiÖn-> dÊu mÆt. - HS đọc văn bản “Lặng lẽ Sa Pa” ? Chuyện kể về ai và về việc gì? Ai là Các đối tợng miêu tả; các nhân vật -> kh¸ch quan. Ngêi kÓ ë ®©y lµ v« ngêi kÓ c©u chuyÖn trªn? + KÓ vÒ phót chia tay gi÷a ngêi ho¹ sÜ danh. giµ, c« kÜ s vµ anh thanh niªn. - Ng«i thø 3..

(198) ? Nh vậy, chuyện đợc kể theo ngôi thứ mÊy? ? NÕu lµ mét trong 3 nh©n vËt trªn th× ngôi kể và lời văn phải thay đổi nh thế nµo? ? Nh÷ng c©u: giäng cêi nhng ®Çy tiÕc rÎ..., nh÷ng ngêi con g¸i s¾p...lµ nhËn xÐt cña ngêi nµo? vÒ ai? - HS: NhËn xÐt cña ngêi kÓ chuyÖn vÒ anh thanh niªn vµ suy nghÜ cña anh ta. Ngêi kÓ nh nhËp vµo nh©n vËt anh thanh niên để nói hộ suy nghĩ và tình c¶m cña anh ta, nhng vÉn lµ c©u trÇn thuËt cña ngêi kÓ chuyÖn. + C©u nãi hé anh thanh niªn vµ lµ tiÕng lßng cña rÊt nhiÒu ngêi trong tình huống đó. + Nếu đó là câu nói trực tiếp của anh thanh niªn th× tÝnh kh¸i qu¸t sÏ bÞ h¹n chÕ. ? Hãy nêu căn cứ để có thể nhận xét: ngêi kÓ chuyÖn theo ng«i thø 3 dêng nh thÊy hÕt vµ biÕt tÊt mäi viÖc mäi hành động, tâm t tình cảm của các nh©n vËt? ? Trong v¨n b¶n tù sù cã mÊy h×nh thøc kÓ chuyÖn? Ngêi kÓ chuyÖn cã vai trß nh thÕ nµo trong v¨n b¶n tù sù? - HS kh¸i qu¸t.. - Ng«i thø nhÊt: xng “t«i” - Ngời kể nh nhập vào nhân vật để nói hé suy nghÜ vµ t×nh c¶m.. - Căn cứ vào chủ thể đứng ra kể chuyện, đối tợng đợc miêu tả, ngôi kể, điểm nhìn vµ lêi v¨n.. * Ghi nhí: - Ng«i kÓ thø nhÊt vµ ng«i kÓ thø 3. - Ng«i kÓ thø 3: + DÊu m×nh nhng cã mÆt kh¾p n¬i trong v¨n b¶n. + Biết hết mọi việc, mọi hành động, tâm t, t×nh c¶m cña nh©n vËt. - Ngêi kÓ chuyÖn cã vai trß dÉn d¾t ngêi đọc đi vào câu chuyện: giới thiệu nhân vËt vµo t×nh huèng, t¶ ngêi vµ t¶ c¶nh vật, đa ra các nhận xét đánh giá về những điều đợc kể. II. LuyÖn tËp: - GV gọi HS đọc đoạn trích. Bài 1. §o¹n trÝch trong v¨n b¶n tù sù: - HS đọc. Trong lßng mÑ (Nh÷ng ngµy th¬ Êu? So víi ®o¹n trÝch ë môc I, c¸ch kÓ ë Nguyªn Hång) ®o¹n trÝch nµy cã g× kh¸c? Ng«i kÓ - KÓ ë ng«i thø nhÊt: xng “t«i” nµy cã u ®iÓm, h¹n chÕ g×? - ¦u ®iÓm: ngêi kÓ dÔ ®i s©u vµo t©m t tình cảm, miêu tả đợc diễn biến tâm lí - HS nhận xÐt. phøc t¹p ®ang diÔn ra trong t©m hån nh©n vËt “t«i”. - H¹n chÕ: H¹n chÕ trong viÖc miªu t¶ bao quát các đối tợng khách quan, sinh động, khó tạo ra cái nhìn nhiều chiều dễ gây ra cái nhìn đơn điệu trong giọng văn trÇn thuËt. ? Chän mét trong 3 nh©n vËt lµ ngêi kÓ chuyÖn, chuyÓn ®o¹n trÝch ë môc I thµnh c¸ch kÓ phï hîp víi ng«i kÓ thø. Bài 2. ChuyÓn thµnh ng«i kÓ thø nhÊt..

(199) nhÊt? - HS thùc hiÖn. - Gv nhận xét IV. CỦNG CỐ- HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại ghi nhớ - Học sinh về nhà: 1. N¾m v÷ng néi dung bµi häc. 2. LuyÖn tËp kÓ chuyÖn b»ng ng«i thø nhÊt và thø 3. 3. ChuÈn bÞ bµi viết TËp lµm v¨n số 3.. TiÕt 69-70:. Ngµy so¹n: 8/12/2015. ViÕt bµi tËp lµm v¨n sè 3. I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp học sinh: 1. KiÕn thøc: - Biết vận dụng những kiến thức đã học để thực hành viết một bài văn tự sự có sö dông c¸c yÕu tè miªu t¶ néi t©m vµ nghÞ luËn. 2. Kĩ n¨ng:.

(200) - Rèn luyện kĩ năng diễn đạt, dùng từ, đặt câu, trình bày. 3. Thái độ: - Giáo dục ý thực trung thực, tự giác, độc lập; bồi dỡng kiến thức bộ môn. II. CHUẨN BỊ: - Gi¸o viªn: Soạn đề, đáp án, biểu chấm ( Ra đề phù hợp với đối tợng học sinh ) - Học sinh: Tìm hiểu các đề văn trong SGK. III. HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP: 1. Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh. 2. Bài mới: I. §Ò ra: H·y tëng tîng m×nh gÆp gì vµ trß chuyÖn víi ngêi lÝnh l¸i xe trong t¸c phÈm “ Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật. Viết bài văn kể lại cuộc gặp gỡ và trò chuyện đó. II. Yªu cÇu: * KiÓu bµi: KÓ chuyÖn tëng tîng 1. H×nh thøc: - Bè côc chÆt chÏ, râ rµng. - Tr×nh bµy s¹ch sÏ, cÈn thËn. - Diễn đạt trôi chảy, mạch lạc. 2. Néi dung: Trò chuyÖn víi 1 ngêi chiÕn sÜ l¸i xe trong bµi th¬ cña Ph¹m TiÕn DuËt + Hoµn c¶nh cuéc gÆp + Miªu t¶ ngêi chiÕn sÜ + Néi dung cuéc trß chuyÖn + Chia tay + C¶m nghÜ cña ngêi kÓ chuyÖn 3. Dµn bµi a. Më bµi: - Giới thiệu hoàn cảnh cuộc gặp gỡ (Thời gian, không gian, địa điểm, nhân vËt) b. Th©n bµi: - Miªu t¶ ngo¹i h×nh ngêi chiÕn sÜ, chiÕc xe: + Giäng nãi: khoÎ vang. + TiÕng cêi: s¶ng kho¸i. + Khu«n mÆt: ThÓ hiÖn sù giµ dÆn, trõng tr¶i nhng vÉn cã nÐt hãm hỉnh , yêu đời + Trang phôc: Bé qu©n phôc míi, trng träng, tr«ng rÊt oai nghiªm vµ đỉnh đạc. - DiÔn biÕn cuéc gÆp gì, trß chuyÖn: + Ngời lính kể lại cuộc sống chiến đấu đầy gian khổ, khó khăn và ác liệt trên tuyến đờng Trờng Sơn + Néi dung c©u chuyÖn nãi vÒ: chiÕn tranh, hi sinh, m¬ íc hoµ b×nh, lêi nh¾n nhñ - Suy nghĩ, tình cảm của ngời viết đối với anh chiến sĩ, về cuộc chiến tranh, về tơng lai đất nớc. c.KÕt bµi: - Chia tay ngêi chiÕn sÜ - Bài học về lẽ sống, niềm tin, tình yêu quê hơng đất nớc. 4. BiÓu chÊm: - §iÓm giái: §¹t yªu cÇu vÒ néi dung vµ h×nh thøc. - §iÓm kh¸: §¹t yªu cÇu vÒ néi dung song h×nh thøc mét vµi chç cßn vÊp lçi. - Điểm trung bình: Đạt yêu cầu về nội dung, nhng diễn đạt cha trôi chảy, mạch l¹c, cßn vÊp lçi chÝnh t¶....

(201) - Điểm yếu: đáp ứng cha đầy đủ yêu cầu về nội dung. - Điểm kém: Không hiểu đề, xa đề, lạc đề. III. CỦNG CỐ- HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ: -Về nhà : §äc - tãm t¾t truyÖn ng¾n ChiÕc lîc ngµ So¹n bµi theo hÖ thèng c©u hái ở Sgk. .................................................. Ngµy so¹n: 9/12/2015. TiÕt 71: Văn bản:. ChiÕc lîc ngµ ( NguyÔn Quang S¸ng) I.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT : Giúp học sinh: 1. KiÕn thøc: - Nắm đợc nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong một đoạn truyện Chiếc lợc ngµ. - Cảm nhận đợc tình cha con sâu nặng trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh. - Nắm đợc nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật, đặc biệt là nhân vật bé Thu, nghÖ thuËt x©y dùng t×nh huèng truyÖn bÊt ngê mµ tù nhiªn cña t¸c gi¶. 2. Kỹ n¨ng: RÌn luyÖn kÜ n¨ng vËn dông nh÷ng kiÕn thøc vÒ thÓ lo¹i vµ sù kết hợp các phơng thức biểu đạt trong tác phẩm tự sự để cảm nhận một văn bản truyện hiện đại. 3. Thái độ: Bồi dỡng tình cảm gia đình, tình yêu quê hơng đất nớc; niềm tự hµo vÒ con ngêi. II. CHUẨN BỊ : - Giáo viên: - S¸ch chuÈn KT-KN vµ mét sè tµi liÖu liªn quan. - Chân dung tác giả Nguyễn Quang Sáng - Học sinh: So¹n bµi theo các câu hỏi ở Sgk. III. HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP: 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Tãm t¾t truyÖn ng¾n "LÆng lÏ Sa Pa" cña NguyÔn Thµnh Long.

(202) ? Cảm nhận của em về nhân vật anh thanh niên ? Nêu khái quát chủ đề của truyÖn? 3. Bµi míi: (GV giíi thiÖu bµi míi) Chỉ vì một vết sẹo trên mặt, vết thơng trong chiến đấu mà một ngời cha sau bao nhiªu n¨m xa c¸ch kh«ng thÓ «m con m×nh vµo lßng. §ã lµ mét t×nh huèng trớ trêu mà một ngời cha đi kháng chiến đã phải trải qua. Kết cục của câu chuyÖn ra sao, chóng ta sÏ cïng t×m hiÓu qua truyÖn ng¾n"ChiÕc lîc ngµ " cña NguyÔn Quang S¸ng. Hoạt động của GV và HS KiÕn thøc - Giỏo viờn tổ chức cho học sinh đọc. I. Đọc - Hiểu chú thích. 1. §äc vµ tãm t¾t: - Học sinh đọc đoạn trích. ¤ng S¸u xa nhµ ®i kh¸ng chiÕn. M·i ? Hãy tóm tắt cốt truyện của đoạn đến khi con gái lên 8 tuổi, ông mới trÝch ng¾n gän trong kho¶ng 8-10 c©u? cã dÞp vÒ th¨m nhµ, th¨m con. BÐ - HS tãm t¾t Thu kh«ng nhËn ra cha v× sÑo trªn mÆt lµm ba em kh«ng cßn gièng víi ngời trong bức ảnh chụp mà em đã biết. Em đối xử với ba nh ngời xa lạ. §Õn lóc Thu nhËn ra cha, t×nh cha con thøc dËy m·nh liÖt trong em th× cũng là lúc ông Sáu phải lên đờng. ở khu c¨n cø, ngêi cha dån hÕt t×nh cảm yêu quí, nhớ thơng đứa con vào viÖc lµm mét chiÕc lîc b»ng ngµ voi để tặng cô con gái bé bỏng. Trong mét trËn cµn, «ng hi sinh. Tríc lóc nh¾m m¾t, «ng cßn kÞp trao c©y lîc cho bác Ba nhờ bác trao tận tay cho bé Thu . 2. T¸c gi¶: ? Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ - NguyÔn Quang S¸ng sinh 1932, NguyÔn Quang S¸ng? quª ë Chî Míi- An Giang. - HS tr×nh bµy. - Lµ c©y bót viÕt nhiÒu thÓ lo¹i: truyÖn ng¾n, tiÓu thuyÕt, kÞch b¶n phim. -S¸ng t¸c cña «ng chñ yÕu tËp trung viÕt vÒ cuéc sèng vµ con ngêi Nam Bé trong 2 cuộc kháng chiến cũng như sau hòa bình. - Tác phẩm chính: Cánh đồng hoang; Mùa gió chướng; Chiếc lược ngà... 3. T¸c phÈm: - GV: Nªu hoµn c¶nh s¸ng t¸c cña - “ ChiÕc lîc ngµ” (1966)- khi t¸c truyÖn ng¾n vµ vÞ trÝ cña ®o¹n trÝch? giả đang hoạt động ở chiến trờng - HS nªu. Nam Bé. - §o¹n trÝch lµ phÇn gi÷a cña truyÖn. 4. Tõ khã: - GV kiÓm tra mét vµi tõ khã: thÑo, nãi træng, lui cui, c¸i v¸... II. Tìm hiÓu v¨n b¶n. - HS gi¶i nghÜa cña tõ. ? Phơng thức biểu đạt đợc sử dụng trong v¨n b¶n lµ nh÷ng ph¬ng thøc nµo? - HS: Ph¬ng thøc tù sù, kÕt hîp miªu.

(203) t¶ vµ lËp luËn. ? Cảm hứng chủ đạo của đoạn trích là g×? ? Tình cha con đợc bộc lộ trong những t×nh huèng nµo? T×nh huèng nµo lµ c¬ 1. Tình huống: b¶n? + Hai cha con gÆp nhau sau t¸m n¨m xa c¸ch, nhng thËt trí trªu lµ bÐ Thu không nhận cha, đến lúc em nhận ra vµ biÓu lé t×nh c¶m th¾m thiÕt th× ? Mçi t×nh huèng béc lé t×nh c¶m g×? «ng S¸u l¹i ph¶i ra ®i-> t×nh huèng c¬ b¶n-> thể hiện tình cảm của bé Thu dành cho cha. + ë khu c¨n cø, «ng S¸u dån tÊt c¶ tình yêu thơng và mong nhớ đứa con vào việc làm chiếc lợc ngà để tặng con, nhng ông đã hi sinh khi cha kịp trao mãn quµ Êy cho con g¸i-> thể hiện tình cảm của ông Sáu dành cho ? Tªn truyÖn ChiÕc lîc ngµ cã liªn bé Thu . quan nh thế nào đến nội dung của câu 2. Phân tích. truyÖn? - ChiÕc lîc ngµ lµ cÇu nèi t×nh c¶m - HS c¶m nhËn. cha con «ng S¸u; lµ kØ vËt cña ngêi ? Tác giả đã kể chuyện từ nhân vật cha vô cùng yêu con để lại cho con “t«i”- mét ngêi chøng kiÕn c©u tríc lóc hi sinh... chuyện. Điều đó có tác dụng gì? - T¹o giäng kÓ thñ thØ, gîi c¶m gi¸c - HS ph¸t biÓu. ch©n thùc, gÇn gòi; cã thÓ bµy tá trùc ? Nhân vật bé Thu đợc kể chủ yếu tiếp cảm xúc thái độ đối với sự kiện trong mèi quan hÖ nµo, trong nh÷ng vµ nh©n vËt. thêi ®iÓm nµo? a. Nh©n vËt bÐ Thu. + Mèi quan hÖ víi cha lµ «ng S¸u. + Nh÷ng ngµy anh S¸u vÒ th¨m nhµ vµ * Trước khi nhận ra cha: ngµy «ng ra ®i. ? Bé Thu đã có những phản ứng nh thế nµo khi nghe «ng S¸u gäi m×nh lµ con vµ xng ba? - GiËt m×nh, trßn m¾t nh×n. Nã ng¬ - HS nªu. ? Nh÷ng cö chØ vµ tiÕng kªu Êy biÓu ng¸c, l¹ lïng; thÊy l¹ qu¸, mÆt bçng hiÖn c¶m xóc g× cña bÐ Thu trong lóc t¸i ®i, råi vôt ch¹y vµ thÐt lªn: “M¸! M¸!” nµy? - Lo l¾ng vµ sî h·i. - HS nhËn xÐt. ? Ph¶n øng cña bÐ Thu khi mêi «ng Sáu vào ăn cơm có gì đặc biệt? Đó là cách nói đợc dùng trong quan hệ nào? - Nãi trèng kh«ng víi «ng S¸u: V« - HS t×m hiÓu. ? B»ng c¸ch nãi Êy, bÐ Thu muèn tá ¨n c¬m! C¬m chÝn råi! -> quan hÖ ngang b»ng, suång s·. thái độ nh thế nào đối với mọi ngời? - HS xác định. ? Trong bữa cơm, bé Thu đã có phản - Kh«ng chÊp nhËn «ng S¸u lµ ba. øng g×? - HS xác định. - HÊt trøng c¸ khi «ng S¸u g¾p cho ? Phản ứng đó, cho thấy thái độ của bé nó; khi ông Sáu đánh, nó nhảy xuèng xuång, sang nhµ bµ ngo¹i Thu đối với ông Sáu nh thế nào? mỏch với ngoại, và khóc ở bên đó. - HS nhËn xÐt. ? Ph¶n øng cù tuyÖt cña bÐ Thu cã - Cù tuyÖt mét c¸ch quyÕt liÖt tríc.

(204) đáng trách không? Vì sao? Nhận xét cña em vÒ tÝnh c¸ch vµ t×nh c¶m cña bÐ Thu? - HS thảo luận nhóm- cử đại diện của nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶.. t×nh c¶m cña «ng S¸u. - BÐ Thu kh«ng thÓ chÊp nhËn mét ngêi cha kh¸c víi cha m×nh trong tÊm ¶nh, nã cha hiÓu nguyªn do cña chiÕc sÑo d÷ d»n trªn mÆt cña «ng S¸u. Sù ¬ng ng¹nh cña nã lµ mét ph¶n øng t©m lÝ hoµn toµn tù nhiªn, chøng tá nó cã c¸ tÝnh m¹nh mÏ, t×nh c¶m s©u s¾c, ch©n thËt, nó chØ yêu ba khi tin chắc đó đúng là ba. Trong c¸i “cøng ®Çu” cña nó cã Èn chøa c¶ sù kiªu h·nh cña trÎ th¬ vÒ mét t×nh yªu dµnh cho ngêi cha “ kh¸c”- ngêi trong tÊm h×nh chôp chung víi m¸.. IV. CỦNG CỐ VÀ HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ - Giáo viên cho học sinh nhắc lại phần tác giả, tác phẩm - Học sinh về nhà: + Tãm t¾t cèt truyÖn. + Tỡm hiểu thái độ, hành động của bé Thu khi nhận ra ngời cha; tình c¶m cha con s©u nÆng ë «ng S¸u; nhËn xÐt nghÖ thuËt trÇn thuËt cña truyÖn.. Ngµy so¹n: 10/12/2015. TiÕt 72: Văn bản: I.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT 1. KiÕn thøc:. ChiÕc lîc ngµ. ( NguyÔn Quang S¸ng) Giúp học sinh:.

(205) - Nắm đợc nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong một đoạn truyện Chiếc lợc ngµ. - Cảm nhận đợc tình cha con sâu nặng trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh. - Nắm đợc nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật, đặc biệt là nhân vật bé Thu, nghÖ thuËt x©y dùng t×nh huèng truyÖn bÊt ngê mµ tù nhiªn cña t¸c gi¶. 2. Kỹ n¨ng: RÌn luyÖn kÜ n¨ng vËn dông nh÷ng kiÕn thøc vÒ thÓ lo¹i vµ sù kết hợp các phơng thức biểu đạt trong tác phẩm tự sự để cảm nhận một văn bản truyện hiện đại. 3. Thái độ: Bồi dỡng tình cảm gia đình, tình yêu quê hơng đất nớc; niềm tự hµo vÒ con ngêi. II. CHUẨN BỊ - Giáo viên: - S¸ch chuÈn KT-KN vµ mét sè tµi liÖu liªn quan. - Tìm hiểu kĩ về 2 nhân vật ông Sáu và bé Thu - Học sinh: Tóm tắt tác phẩm; tìm hiểu 2 nhân vật bé Thu và ông Sáu. III. HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ NguyÔn Quang S¸ng? ? Tãm t¾t cèt truyÖn cña ®o¹n trÝch? 3. Giới thiệu bài: Bé Thu đã nhất quyết không nhận ba dù cho mọi ngời cố t¹o ra nh÷ng t×nh thÕ cho c¶ hai cha con, bÐ vÉn ¬ng ng¹nh, cøng ®Çu. Nhng khi bá về bên ngoại, qua đêm đó, bé Thu đã hiểu ra mọi điều. Bé Thu sẽ nh thế nào khi đối diện với ba vào cái giây phút chia tay ba. Hoạt động của GV và HS - Gọi HS đọc đoạn trích “Sáng hôm sau ... -> tuét xuèng” ? Theo dâi ®o¹n truyÖn kÓ vÒ nh©n vËt bÐ Thu trong ngµy «ng S¸u ra ®i. VÎ mặt bé Thu đợc miêu tả nh thế nào? Vẻ mặt đó biểu lộ nội tâm nh thế nào? - HS nªu vµ nhËn xÐt.. KiÕn thøc 2. Ph©n tÝch (tiÕp) a. Nh©n vËt bÐ Thu. * Ngày chia tay ba: - §«i mi dµi cong, nh kh«ng bao giờ chớp, đôi mắt nh to hơn, cái nh×n kh«ng ng¬ ng¸c, kh«ng l¹ lïng, nh×n víi vÎ nghÜ ngîi s©u xa -> trong s¸ng, th¨ng b»ng kh«ng cßn lo l¾ng, sî h·i n÷a. ? Bé Thu đã phản ứng nh thế nào khi - Nó bỗng kêu thét lên: nghe tiÕng «ng S¸u: “ Th«i! Ba ®i nghe Ba...a...a...ba! con!” ? - HS : Nhanh nh mét con sãc, nã ch¹y thãt lªn vµ dang hai tay «m chÆt lÊy cæ ba nã; nãi trong tiÕng khãc: “ Ba! Kh«ng cho ba ®i n÷a! Ba ë nhµ víi con!; Nã h«n ba cïng kh¾p. Nã h«n tãc h«n cæ, h«n vai vµ h«n c¶ vÕt thÑo dµi bªn m¸ của ba nã n÷a; nã «m chÇm lÊy ba nã mét lÇn n÷a vµ mÕu m¸o: “ Ba vÒ! Ba mua cho con mét c©y lîc nghe ba! ? LÇn nµy, bÐ Thu còng thÐt lªn, nhng - Kh«ng ph¶i lµ tiÕng kªu biÓu lé sî kh«ng ph¶i gäi m¸ mµ gäi ba. Em c¶m h·i mµ lµ tiÕng nãi cña t×nh yªu th¬ng ruét thÞt. nhËn nh thÕ nµo vÒ tiÕng kªu nµy? - HS c¶m nhËn. ? Em nghÜ g× vÒ lêi b×nh luËn sau ®©y của ngời kể chuyện: Tiếng kêu của nó - Nói đúng tâm trạng của bé Thu; nh tiếng xé, xé sự im lặng và xé cả ruột cho thấy sự am hiểu và đồng cảm gan mọi ngời...Đó là tiếng ba mà nó đè sâu sắc của tác giả đối với nhân vật. nÐn trong bao nhiªu n¨m nay, tiÕng “ba”.

(206) nh vỡ tung ra từ đáy lòng nó? - HS nhËn xÐt. ? Nh÷ng cö chØ: nhanh nh mét con sãc, nã ch¹y thãt lªn.......vµ h«n c¶ vÕt thÑo dài bên má của ba nó đã diễn tả lòng yªu quÝ ba nh thÕ nµo cña bÐ Thu? - HS ph¸t biÓu. ? C¶m nhËn cña em vÒ c©u nãi cña bÐ Thu: - Kh«ng cho ba ®i n÷a! Ba ë nhµ víi con. - Ba vÒ! Ba mua cho con mét c©y lîc nghe ba! ? - HS: Bé Thu muốn đợc ba chăm sóc che chë. - GV: Đó là mong ớc chính đáng của đứa con yêu quí cha và tin tởng tình yêu cña cha m×nh. ? NhËn xÐt vÒ nghÖ thuËt kh¾c ho¹ nh©n vËt bÐ Thu? - HS nhËn xÐt. ? Từ đó, em biết gì về nét tính cách của bÐ Thu? - HS kh¸i qu¸t. ? V× sao ngêi th©n mµ «ng S¸u khao khát đợc gặp nhất chính là đứa con? - HS: Tõ 8 n¨m nay, «ng S¸u cha mét lần gặp đứa con gái đầu lòng mà ông vô cïng th¬ng nhí. ? TiÕng gäi: Thu! Con, cïng víi ®iÖu bé vừa bớc vừa khom ngời đa tay chờ đón con cho thÊy t×nh c¶m cña «ng S¸u lóc nµy nh thÕ nµo? - HS: Vui và tin đứa con sẽ đến với m×nh. ? H×nh ¶nh «ng S¸u khi bÞ con tõ chèi đợc miêu tả nh thế nào? - HS nªu.. - Hån nhiªn, nång th¾m.... - Miêu tả dáng vẻ, lời nói, cử chỉ để béc lé néi t©m, kÕt hîp b×nh luËn vÒ nh©n vËt. - Hån nhiªn ch©n thËt, m·nh liÖt trong t×nh yªu th¬ng... b. Nh©n vËt «ng S¸u.. - Anh đứng sững lại đó, nhìn theo con, nỗi đau đớn khiến mặt ông sầm lại trông thật đáng thơng và hai ? Chi tiÕt hai tay bu«ng xuèng nh bÞ g·y tay bu«ng xuèng nh bÞ g·y. - Buån b·, thÊt väng... ph¶n ¸nh mét néi t©m nh thÕ nµo? - HS nhËn xÐt. ? Ông Sáu đã có những biểu hiện gì khi - Khi nghe con nãi trèng kh«ng víi bÐ Thu ph¶n øng tríc vµ sau b÷a c¬m? m×nh: anh quay l¹i nh×n con võa - HS t×m hiÓu. ? Cö chØ nh×n con, l¾c ®Çu, cêi cña «ng khe khÏ l¾c ®Çu võa cêi. - Khi con hÊt miÕng trøng c¸ lµm S¸u nãi g× vÒ t×nh c¶m cña ngêi cha? c¬m v¨ng tung toÐ, anh vung tay - HS ph¸t biÓu. đánh con vào mông và hét lên: Sao ? Theo em, vì sao ông Sáu đánh con? ? Từ những biểu hiện đó, nỗi lòng nào mày cứng đầu quá vậy, hả? của ông Sáu đợc bộc lộ? - Buån nhng s½n lßng tha thø cho - HS béc lé. ? Theo dâi ®o¹n truyÖn kÓ vÒ ngµy «ng con. Sáu ra đi. Em nghĩ gì về đôi mắt nhìn con của ngời cha: Nhìn với đôi mắt trìu - Tình yêu thơng của ngời cha dành cho con trë nªn bÊt lùc. mÕn lÉn buån rÇu? - HS béc lé. ? C¶m nhËn cña em vÒ níc m¾t cña ngêi.

(207) cha trong cö chØ: anh S¸u mét tay «m con, mét tay rót kh¨n lau níc m¾t, råi - Nçi buån do t×nh yªu th¬ng cña h«n lªn m¸i tãc con? ngời cha cha đợc con đền đáp. - HS c¶m nhËn. - §«i m¾t cña ngêi cha giµu t×nh - GV bổ sung: Đó là nớc mắt sung sớng, yêu thơng và độ lợng. hạnh phúc của ngời cha cảm nhận đợc t×nh ruét thÞt tõ con m×nh. ? ¸nh m¾t vµ níc m¾t Êy thuéc vÒ mét ngêi cha nh thÕ nµo? - HS: HiÒn lµnh, nh©n hËu; n©ng niu t×nh c¶m cha con. ? ViÖc «ng S¸u tù m×nh ca tõng chiÕc r¨ng lîc thËn träng, tØ mØ vµ cè c«ng nh ngêi thî b¹c råi gß lng tÈn mÈn kh¾c tõng nÐt: “Yªu nhí tÆng con Thu cña ba” đã nói hộ điều gì về tình cảm của ngêi cha? - HS c¶m nhËn. - ChiÒu con vµ gi÷ lêi høa víi con; ? Ông Sáu đã làm cho con chiếc lợc từ đó là biểu hiện của tình cảm trong khóc ngµ voi hay cßn tõ ®iÒu g× kh¸c? s¸ng vµ s©u nÆng ë ngêi cha. - HS ph¸t biÓu. ? H×nh ¶nh cuèi cïng cña «ng S¸u, khi bị đạn giặc trúng ngực: anh đa tay vào tói mãc c©y lîc, ®a cho t«i vµ nh×n t«i - Tõ t×nh yªu th¬ng vµ hi väng dµnh mét håi l©u cã ý nghÜa g×? cho con m×nh. - HS t×m hiÓu vµ béc lé. ? Tõ tÊt c¶ nh÷ng biÓu hiÖn cña «ng Sáu, ta thấy bé Thu đã có một ngời cha - Lúc sắp qua đời, ngời cha nhớ đến nh thÕ nµo? mong íc cña ngêi con; c¸i nh×n - HS kh¸i qu¸t. cuèi cïng cña «ng lµ ®iÒu «ng nh¾n ? Đọc Chiếc lợc ngà, em cảm nhận đợc gửi đồng đội thay mình thực hiện vẻ đẹp nào của tình cảm cha con? mong íc cña con; §ã lµ mét ngêi ? Từ đó, giá trị tình cảm nào của con cha yêu thơng con đến tận cùng. ngời đợc khẳng định trong chiến tranh? - Mét ngêi cha chÞu nhiÒu thiÖt - HS kh¸i qu¸t, tæng hîp. thòi, nhng vô cùng độ lợng và tận ? Để thể hiện các nhân vật và thái độ tuỵ vì tình yêu thơng con; một ngời của mình, nhà văn đã có cách kể chuyện cha đáng yêu quí và tự hào. nh thÕ nµo? III. Tæng kÕt : - HS nhËn xÐt. - T×nh cha con s©u nÆng, bÒn chÆt - GV gọi HS đọc ghi nhớ. dï trong hoµn c¶nh Ðo le. ? Theo em nghÜ, chiÕc lîc ngµ cña ngêi - Trong chiÕn tranh, nh÷ng gi¸ trÞ cha về sau sẽ đựơc ngời con đón nhận tình cảm của con ngời càng trở nên nh thÕ nµo? th¾m thiÕt, bÒn bØ. - HS béc lé. - C¸ch kÓ tù nhiªn gi¶n dÞ, kÕt hîp ? Đợc sống trong cảnh hoà bình, em với nhiều phơng thức biểu đạt; nhập mong ớc điều gì cho những ngời cha vai nhân vật “tôi” để kể. nh «ng S¸u vµ nh÷ng ngêi con nh bÐ IV. LuyÖn tËp: Thu? - Học sinh béc lé. IV. CỦNG CỐ- HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ - Giáo viên cho học sinh nhắc lại phần tác giả, tác phẩm, tóm tắt cốt truyện - Học sinh về nhà: + Tãm t¾t cèt truyÖn. + N¾m v÷ng néi dung bµi häc. + Chuẩn bị bài ôn tập Tiếng Việt: Các phương châm hội thoại... Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp..

(208) Ngµy soạn 14-12- 2015. TiÕt 73.. ¤n tËp TiÕng ViÖt. ( C¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i ... c¸ch dÉn gi¸n tiÕp) I.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT : Qua tiÕt «n tËp, gióp học sinh: - Nắm vững một cách cơ bản và hệ thống một số nội dung phần Tiếng Việt đã đợc häc ë k× I: ph¬ng ch©m héi tho¹i, xng h« trong héi tho¹i, c¸ch dÉn trùc tiÕp, c¸ch dÉn gi¸n tiÕp. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng vËn dông kiÕn thøc vµo tõng t×nh huèng bµi tËp cô thÓ. - Cã ý thøc sö dông trong ng«n ng÷ nãi vµ viÕt. II. CHUẨN BỊ : - Giáo viên: S¸ch chuÈn KT-KN vµ mét sè tµi liÖu liªn quan. Bảng phụ, 1 số bài tập bổ trợ - Học sinh: So¹n bµi theo yêu cầu ở sgk. III. CÁC HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP: 1. ổn định: 2. KiÓm tra bµi cò. Câu thành ngữ “Ông nói gà bà nói vịt” dùng để chỉ tình huống hội thoại nh thÕ nµo? - Tình huống hội thoại mà trong đó mỗi ngời nói một đằng, không khớp nhau kh«ng hiÓu nhau -> ph¬ng ch©m quan hÖ. 3. Giíi thiÖu bµi: §Ó cñng cè, kh¾c s©u kiÕn thøc vÒ TiÕng VÞªt: C¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i, xng h« trong héi tho¹i, lêi dÉn trùc tiÕp... Hoạt động của GV và HS Híng dÉn học sinh cñng cè l¹i kiÕn thøc phÇn c¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i. - Yêu cầu HS quan sát sơ đồ. ? Cã bao nhiªu ph¬ng ch©m héi tho¹i? - HS nªu. - Bµi tËp tr¾c nghiÖm (GV treo bảng phụ ). - GV: GhÐp néi dung ë cét A víi néi dung thÝch hîp ë cét B. - HS lªn b¶ng thùc hiÖn. ? H·y nªu mét sè t×nh huèng giao tiếp có liên quan đến việc vi phạm ph¬ng ch©m héi tho¹i. LÝ gi¶i v× sao có sự vi phạm đó? VD: Mçi bµi v¨n cña c¸c em lµ sù héi tho¹i gi÷a HS vµ thÇy c« gi¸o. Cã những bài vì không đọc kĩ và xác định yêu cầu của đề, nên rơi vào lan. Néi dung kiÕn thøc I. C¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i. - Ph¬ng ch©m vÒ lîng - Ph¬ng ch©m vÒ chÊt - Ph¬ng ch©m quan hÖ - Ph¬ng ch©m c¸ch thøc - Ph¬ng ch©m lÞch sù A B 1. Ph¬ng a. CÇn chó ý nãi ch©m vÒ lîng ng¾n gän rµnh m¹ch, tr¸nh c¸ch nãi m¬ hå. 2. Ph¬ng b. Khi nãi cÇn tÕ nhÞ ch©m vÒ chÊt vµ t«n träng ngêi kh¸c 3. Phơng c. Nội dung của ngchâm quan hệ ời nói phải đáp ứng đúng yêu cầu của cuéc giao tiÕp, kh«ng thiÕu, kh«ng thõa.

(209) man, thừa ý, thiếu ý, không đảm bảo ph¬ng ch©m vÒ lîng... - HS hoạt động theo nhóm. + Nhãm 1: T×m t×nh huèng cã sù vi ph¹m thuéc sù vông vÒ thiÕu v¨n ho¸ giao tiÕp. + Nhãm 2: T×m t×nh huèng cã sù vi ph¹m trong th¬ (cã chñ ý) + Nhãm 3: T×nh huèng cã sù vi ph¹m trong đời sống ( có chủ ý) + Nhãm 4: T×nh huèng cã sù vi ph¹m trong v¨n (cã chñ ý) Híng dÉn HS cñng cè kiÕn thøc vÒ xng h« trong héi tho¹i. ? Cã ý kiÕn cho r»ng: TiÕng ViÖt cã mét hÖ thèng tõ ng÷ xng h« rÊt phong phó, tinh tÕ giµu søc biÓu c¶m. Theo em, lêi nhËn xÐt Êy cã chÝnh x¸c kh«ng? - HS nªu. ? Trong khi lùa chän tõ ng÷ xng h«, ngêi ViÖt rÊt coi träng ph¬ng ch©m : “ xng khiêm - hô tôn”. Em hiểu phơng châm đó nh thế nào? Hãy giải thích từ Hán Việt trong cụm từ đó. LÊy vÝ dô? - HS thùc hiÖn. ? H·y lÝ gi¶i v× sao trong khi xng h«, ta cần hết sức chú ý đến sự lựa chọn tõ ng÷? ? T¹i sao c¸c nhµ v¨n, nhµ th¬ hay chó träng lùa chän sö dông tõ ng÷ xng h« trong t¸c phÈm cña m×nh? VD từ “bác” trong bài “Bạn đến chơi nhµ” - HS nhËn xÐt. Híng dÉn HS cñng cè kiÕn thøc vÒ hai c¸ch dÉn. ? H·y ph©n biÖt c¸ch dÉn trùc tiÕp vµ c¸ch dÉn gi¸n tiÕp? GV treo bảng phụ để khắc sâu kiến thøc cho HS.. 4. ch©m thøc. Ph¬ng d. Kh«ng nãi nh÷ng c¸ch ®iÒu mµ m×nh không tin là đúng, hay kh«ng cã b»ng chøng x¸c thùc 5. Phơng e. Cần nói đúng vào ch©m lÞch sù đề tài giao tiếp, tránh nói lạc đề. - §¸p ¸n: 1c, 2d, 3e, 4a, 5b. II. Xng h« trong héi tho¹i. - Tõ xng h« trong TiÕng ViÖt phong phó, tinh tÕ, giµu s¾c th¸i biÓu c¶m. VD: Khi xng h«, ngêi ViÖt cã rÊt nhiÒu tõ: t«i, tao, tí, m×nh.... - Ph¬ng ch©m xng h« c¬ b¶n: ngêi nãi tự xng khiêm nhờng, ngời gọi đối thoại mét c¸ch t«n kÝnh (khiªm: khiªm tèn, tôn: đề cao) VD: Quí vị đại biểu.. - Lùa chän tõ ng÷ xng h« thÝch hîp víi đối tợng và tình huống sẽ tạo ra hiệu qu¶ giao tiÕp trong héi tho¹i; t¹o phong c¸ch trong t¸c phÈm v¨n ch¬ng... + VD c¸ch xng h« cña NguyÔn KhuyÕn, víi b¹n thêng gäi lµ “b¸c” t«n xng, th©n mật, gần gũi...-> đây là nét đẹp trong nh©n c¸ch. III. C¸ch dÉn trùc tiÕp vµ c¸ch dÉn gi¸n tiÕp. 1. Ph©n biÖt lêi dÉn trùc tiÕp, lêi dÉn gi¸n tiÕp. C¸ch dÉn C¸ch dÉn gi¸n trùc tiÕp tiÕp §èi Lêi nãi Lêi nãi hoÆc tîng hoÆc ý nghÜ ý nghÜ cña cña mét mét ngêi, mét ngêi, mét nh©n vËt nh©n vËt Néi Nh¾c l¹i ThuËt l¹i cã dung nguyªn vÑn sù ®iÒu chØnh nhng ph¶i đảm bảo đúng ý H×nh - §Æt trong - Kh«ng ph¶i thức dấu ngoặc đặt trong dấu kÐp ngoÆc kÐp. - Lêi tho¹i - Cã thÓ dõng đặt sau dấu từ: rằng, là tr-.

(210) ngang íc lêi dÉn VÞ trÝ - §øng tríc Bao giê còng lêi dẫn; đứng sau lời đứng giữa, dẫn. đứng sau lêi dÉn. - GV: Nh¾c l¹i c¸ch chuyÓn tõ lêi 2. ChuyÓn lêi dÉn trùc tiÕp sang lêi dÉn dÉn trùc tiÕp sang lêi dÉn gi¸n tiÕp. gi¸n tiÕp. - HS nh¾c l¹i. + Thay đổi từ ngữ xng hô (tôi-> nhà vua) + Cã thÓ thªm tõ “r»ng” “lµ” tríc lêi dÉn. - GV ph¸t phiÕu häc tËp: Bµi tËp bæ sung: Cho ®o¹n th¬: ChuyÓn lêi dÉn gi¸n tiÕp-> dÉn trùc tiÕp. “Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy * Chú ý: rôi... - Lùa chän tõ ngữ xng h« (ng«i 3-> Cứ bảo nhà vẫn đợc bình yên” ng«i 1) ( BÕp löa- B»ng ViÖt) - C¸ch dÉn vµ dïng tõ xng h« ? ViÕt mét ®o¹n v¨n tù sù, thay lêi ngêi ch¸u kÓ l¹i kØ niÖm sèng víi bµ, dùa vµo néi dung ®o¹n th¬ trªn. ? Trong đoạn văn tự sự này, em đã vận dụng những kiến thức gì đợc ôn tập ? - HS thùc hiÖn->Gv nhận xét, chốt IV. CỦNG CỐ- HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ: - Học sinh nhắc lại các khái niệm đã ôn tập - Về nhà: ¤n tËp vµ n¾m v÷ng kiÕn thøc võa «n tËp. Hoµn thiÖn bµi tËp bæ sung. Tù «n tËp chuÈn bÞ cho bµi kiÓm tra TiÕng ViÖt.. Ngµy soạn 14-12 -2015. TiÕt 74.. KiÓm tra TiÕng ViÖt. I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: - Trên cơ sở của tiết ôn tập, HS nắm vững các kiến thức, và kĩ năng Tiếng Việt đã học ở kì I; Qua bài kiểm tra, đánh giá đợc kết quả học tập của HS về tri thức, về kĩ năng, thái độ, để có định hớng giúp các em khắc phục những điểm còn yếu. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng vËn dông kiÕn thøc Tiếng Việt khi giao tiếp. - Có ý thức tự giác, độc lập suy nghĩ làm bài. II. CHUẨN BỊ : - Giáo viên: Ra đề, đáp án , biếu chấm - Häc sinh: ¤n tËp tèt phần Tiếng Việt ở học kỳ I III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1. Ổn định lớp 2. Bài mới: I. MA TRẬN ĐỀ KIỂM TRA:.

(211) Tên chủ đề. Nhận biết TN. Thông hiểu TN. Vận dụng Cấp độ thấp. Cộng Cấp độ cao. 1. Các Trình bày các phương châm khái niệm về hội thoại phương châm hội thoại Số câu Số điểm Tỉ lệ%. 2. Thành ngữ Số câu Số điểm Tỉ lệ % 3. Các biện pháp tu từ. Số câu: 1 Số điểm: 2.5 Tỉ lệ: 25 %. Số câu: 1 Số điểm:2,5 Tỉ lệ: 25%. Giải thích nội dung của các thành ngữ Số câu: 1 Số điểm: 2.5 Tỉ lệ: 25 % Nêu và nhận xét cách sử dụng 1 số biện pháp tu từ có trong 1 đoạn thơ Số câu: 1 Số điểm: 4,0 40%. Cộng :. Số câu: 1 Số điểm: 2.5 Tỉ lệ: 25 % Số câu: 1 Số điểm: 5 Tỉ lệ: 50%. - Số câu: 3 - Số điểm: 10 - Tỉ lệ: 100%. II. ĐỀ RA: C©u 1: Trình bày khái niệm của 5 phương châm hội thoại đã học? C©u 2: Giải thích nội dung của các thành ngữ sau: - Dây cà ra dây muống - Lúng búng như ngậm hột thị - Ông nói gà, bà nói vịt C©u 3: Hãy chỉ ra và phân tích giá trị biểu cảm của các biện pháp tu từ có trong đoạn thơ sau: “ Mặt trời xuống biển như hòn lửa Sóng đã cài then đêm sập cửa Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi Câu hát căng buồm cùng gió khơi” ( Đoàn thuyền đánh cá – Huy Cận ) III. ĐÁP ÁN - BIỂU CHẤM: C©u 1( 2.5®iÓm) Yêu cầu HS viết đợc khỏi niệm của 5 phương chõm hội thoại đó học: - Phương châm về lượng.

(212) - Phương châm về chất - Phương châm quan hệ - Phương châm cách thức - Phương châm lịch sự C©u 2( 2.5 ®iÓm) Hs giải thích đúng nội dung của 3 câu thành ngữ như sau: - Dây cà ra dây muống: chỉ cách nói dài dòng, rườm rà. - Lúng búng như ngậm hột thị: chỉ cách nói ấp úng, không rành mạch - Ông nói gà, bà nói vịt: chỉ cách nói mỗi người một đường không khớp nhau, không hiểu nhau. C©u 3( 5 ®iÓm) * Nêu được các biện pháp tu từ: so sánh, nhân hóa, ẩn dụ, nói quá ( 1đ) * Phân tích đợc hiệu quả của cỏc phép tu từ: ( 3đ) - Vũ trụ như ngôi nhà lớn vào đêm: Mặt trời là 1 hành tinh bao la được so sánh như hòn lửa gần gũi ấm áp. Những đợt sóng như những chiếc then cài cánh của lớn là màn đêm buông rèm đi ngủ khép lại ngăn cách giữa ngày và đêm. Tất cả cảnh vật như đang đắm chìm vào trạng thái nghỉ ngơi. - Đối lập với cảnh vật là hình ảnh con người bắt đầu 1 công việc mới – ra khơi đánh cá. Họ ra đi với khí thế hào hứng, phấn khởi với tinh thần làm chủ biển khơi làm chủ cuộc sống mới của ngư dân biển Hạ Long. *H×nh thøc (1 ®iÓm) + Tr×nh bµy s¹ch sÏ, cÈn thËn. + PhÇn tù luËn viÕt râ rµng, chÆt chÏ, dïng tõ trong s¸ng chÝnh x¸c. IV. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ: Ôn tập tốt cỏc kiến thức cơ bản về phần thơ và truyên hiện đại từ văn bản Đồng chí đến văn bản Chiếc lược ngà để tiết sau kiểm tra..

(213) Ngµy soạn 15 -12 - 2015. TiÕt 75,76. kiểm tra thơ và truyện hiện đại I. MỤC TIÊU ĐỀ KIỂM TRA: - Kiểm tra kiến thức HS về phần văn học hiện đại ( Thơ và truyện hiện đại). - Rèn luyện cho HS tính độc lập, suy nghĩ, sáng tạo. - Rèn kĩ năng nhận biết và thông hiểu các chi tiết về nội dung, nghệ thuật, kĩ năng tóm tắt truyện; Kĩ năng phân tích. II. HÌNH THỨC ĐỀ KIỂM TRA: - Hình thức đề kiểm tra: trắc nghiệm và tự luận. - Cách tổ chức kiểm tra: cho học sinh làm bài kiểm tra trắc nghiệm 15 phút, tự luận trong 30 phút. III. TIÊN TRÌNH KIỂM TRA: A: THIẾT LẬP MA TRẬN: Nhận biết Chủ đề TN Nhận biết hoàn cảnh sáng tác, ý Đồng chí nghĩa nhan đề bài thơ. Số câu 2 Số điểm 0,6 Bài thơ về Nhận biết. TL. Thông hiểu. TN. Hiểu được chủ đề của bài thơ 1 0,3 Hiểu những. Vận dụng Mức độ TL thấp. Cộng. Mức độ cao. Số câu3 Số điểm0,9.

(214) tiểu đội xe hoàn cảnh không sáng tác, kính giọng điệu của bài thơ. Số câu 2 Số điểm 0,6 Nhận biết Bếp lửa hoàn cảnh sáng tác Số câu 1 Số điểm 0,3 Nhận biết hoàn cảnh Ánh trăng sáng tác Số câu 1 Số điểm 0,3. phẩm chất của người lính 1 0,3 Hiểu ý nghĩa của hình ảnh bếp lửa 1 0,3 Hiểu được ý nghĩa của của chi tiết thơ 1 0,3. Số câu 2 Số điểm0,6. Số câu 2 Số điểm0,6. Nắm được ý nghĩa của tác phẩm. Chiếc lược ngà Số câu Số điểm Tổng số câu Số điểm Tỉ lệ. Số câu 3 Số điểm0,9. 1 2 6 1,8 18%. 4 1,2 12%. 1 2 20 %. Phân tích tình cảm của ông Sáu đối với bé Thu 1 5 1 5 50 %. Số câu 2 Số điểm 7,0 14 10 100%. B: ĐỀ KIỂM TRA I / Phần trắc nghiệm ( 3đ ) : Hãy đọc và khoanh tròn phương án trả lời em cho là đúng nhất. Câu 1: Bài thơ Đồng chí được sáng tác trong thời kì nào? A. Trước Cách mạng tháng Tám.. B. Trong kháng chiến chống Pháp. C. Trong kháng chiến chống Mĩ. D. Đất nước được hoà bình độc lập. . Câu 2 : Chủ đề bài thơ Đồng chí là gì ? A. Ca ngợi tình đồng chí keo sơn gắn bó giữa những người lính Cụ Hồ trong cuộc kháng chiến chống Pháp. B. Tình đoàn kết gắn bó giữa hai anh bộ đội cách mạng. C. Sự nghèo túng , vất vả của những người nông dân mặc áo lính..

(215) D. Vẻ đẹp của hình ảnh " đầu súng trăng treo " Câu 3: Bài thơ về tiểu đội xe không kính được sáng tác trong thời kì nào? A. Trước Cách mạng tháng Tám. B. Trong kháng chiến chống Pháp. C. Trong kháng chiến chống Mĩ. D. Đất nước được hoà bình độc lập. Câu 4: Tác giả Bài thơ về tiểu đội xe không kính đã sáng tạo ra một hình ảnh độc đáo - những chiếc xe không kính - nhằm mục đích gì? A. Làm nổi bật hình ảnh những người lính lái xe hiên ngang, dũng cảm mà sôi nổi, trẻ trung. B. Nhấn mạnh tội ác của giặc Mĩ trong chiến tranh. C. Làm nổi bật sự vất vả, gian lao của những người lính lái xe. D. Làm nổi bật những khó khăn thiếu thốn về điều kiện vật chất và vũ khí của những người lính trong cuộc kháng chiến. Câu 5: Bài thơ Bếp lửa của Bằng Việt sáng tác trong hoàn cảnh nào? A. Nhà thơ xa bà đi bộ đội. B. Nhà thơ xa quê đi xây dựng kinh tế. C. Nhà thơ xa quê đi học ở nước ngoài. D. Nhà thơ đi sơ tán. Câu 6. “ Bếp lửa” chứa một triết lí thầm kín: “ Những gì là thân thiết nhất của tuổi thơ mỗi người đều có sức toả sáng, nâng đỡ con người trong suốt hành trình rộng dài của cuộc đời”. Đúng hay sai? A. Đúng B. Sai. Câu 7. Giọng điệu của “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” là: A. Ngang tàng, phóng khoáng, pha chút nghịch ngợm, phù hợp với đối tượng được miêu tả. B. Trữ tình, nhẹ nhàng, phù hợp với đối tượng được miêu tả. C. Sâu lắng, nhẹ nhàng, phù hợp với đối tượng được miêu tả. D. Hào hứng, hoành tráng, phù hợp với đối tượng được miêu tả. Câu 8 . Nhận định nào nói đúng nguồn gốc của từ “Đồng chí” A. Là những người cùng một giống nòi. B. Là những người sống cùng một thời đại. C. Là những người bạn thân thiết. D. Là những người cùng một chí hướng chính trị. Câu 9: Bài thơ Ánh trăng được sáng tác trong thời kì nào? A. Trước Cách mạng tháng Tám.. B. Trong kháng chiến chống Pháp. C. Trong kháng chiến chống Mĩ. D. Đất nước được hoà bình độc lập. Câu 10. Câu tục ngữ nào phù hợp với nội dung bài thơ “Ánh trăng”? A. “Không thầy đố mày làm nên” B. “Có công mài sắt có ngày nên kim” C. “Uống nước nhớ nguồn” D. “Lá lành đùm lá rách”. II. Tự luận ( 7 đ ).

(216) Câu 1: Cho biết ý nghĩa văn bản “ Chiếc lược ngà - Nguyễn Quang Sáng” Câu 2: Em hãy phân tích tình cảm cha con sâu nặng của ông Sáu đối với bé Thu (5đ) III: HƯỚNG DẪN CHẤM, BIỂU ĐIỂM I. Trắc nghiệm ( Mỗi câu đúng 0,3 đ ) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 B A C A C A A D D C II. Tự luận: Câu 1- Học sinh nêu được: ( Mỗi ý 1 đ ) - Là câu chuyện cảm động về tình cha con sâu nặng. - Hiểu thêm về những mất mát to lớn của chiến tranh mà nhân dân ta đã trải qua trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Câu 2- PT được các ý sau: - Lần đầu tiên gặp con ( 1 đ ) Thuyền còn chưa cập bến, ông Sáu đã nhảy thót lên bờ, vừa gọi vừa chìa tay đón con. - Những ngày đoàn tụ: ( 1 đ ) Ông Sáu quan tâm, chờ đợi con gái gọi mình là cha. - Những ngày trë l¹i chiÕn khu: ( 3 đ ) + Ông Sáu thực hiện lời hứa với con. Quyết tâm làm chiếc lược ngà, khắc lên dòng chữ nhỏ “Yêu nhớ tặng Thu con của ba”® chính chiếc lược ngà làm dịu đi nỗi ân hận và tình cảm nhớ thương con. + Giờ phút cuối cùng trước lúc hi sinh, anh Sáu yên lòng khi biết cây lược sẽ được chuyển đến tận tay con gái→ chiếc lược ngà đã trở thành một vật quý thiêng liêng về tình cha con. IV. HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ: - Ôn tập tốt cỏc kiến thức cơ bản về phần thơ và truyên hiện đại - Soạn văn bản: Cố hương.

(217) Ngµy soạn 18- 12- 2015. TiÕt 77:. Cè h¬ng (Lç TÊn) I.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp học sinh nắm đợc: 1. KiÕn thøc : + Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ Lç TÊn, t¸c phÈm Cè h¬ng. + Hớng dẫn đọc, hiểu chú thích và kể tóm tắt đoạn trích. + T×m vµ ph©n tÝch bè côc v¨n b¶n, ph¬ng thøc chñ yÕu cña v¨n b¶n. 2. Kü n¨ng: - RÌn luyÖn kÜ n¨ng đọc, ph©n tÝch vµ c¶m thô t¸c phÈm truyÖn. 3. Thái độ: - Cã ý thøc häc hái nh÷ng tinh hoa v¨n ho¸ níc Trung Quèc. * Tích hợp môi trờng: Liên hệ môi trờng xã hội và sự thay đổi của con ngời II. CHUẨN BỊ : - Giáo viên: - S¸ch chuÈn KT-KN vµ mét sè tµi liÖu liªn quan. - Chân dung tác giả Lỗ Tấn - Học sinh: So¹n bµi theo yêu cầu ở Sgk. III. CÁC HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP: 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: Em đã được học những tác phẩm nào của của văn học Trung Quốc ? ( từ lớp 6-> lớp 9 ) 3. Giới thiệu bài: Nỗi nhớ quê hơng xa vời từng là đề tài cho nhiều nhà thơ cổ kim, nh÷ng khi cã dÞp trë vÒ quª cò (cè h¬ng) sau nhiÒu n¨m xa c¸ch, th× kh«ng ph¶i ai còng vui mõng. Sau nhiÒu n¨m ®i xa, nh©n vËt t«i trong truyÖn “Cè h¬ng” của nhà văn Lỗ Tấn khi trở lại quê nhà, tuy không đến nỗi bẽ bàng nh nhà thơ Hạ Tri Chương nhưng còng bïi ngïi mét nçi buån tª t¸i v× c¶nh quê, ngêi quª có nhiều thay đổi. Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: - Giỏo viờn hớng dẫn cách đọc: Chú ý giọng điệu chậm buån, h¬i bïi ngïi khi kÓ, t¶; giäng Êp óng cña nh©n vËt NhuËn Thæ, giäng chua ch¸t cña thÝm Hai D¬ng, giäng suy ngÉm triÕt lÝ cña nh©n vËt “t«i”. - HS đọc kết hợp với kể tóm tắt những đoạn không đọc. ? Cã thÓ tãm t¾t ng¾n gän cèt truyÖn. Néi dung kiÕn thøc I. §äc - HiÓu chó thÝch. 1. §äc, kÓ tãm t¾t: Sau hai m¬i n¨m xa quª, nh©n vËt “t«i” trë vÒ th¨m lµng cò. So víi ngµy tríc, c¶nh vËt vµ con ngêi n¬i quª thËt tµn t¹, nghÌo nàn. Mang nçi buån th¬ng, nh©n vËt “t«i” rêi cè h¬ng ra ®i víi íc väng cuéc sèng lµng.

(218) “Cè h¬ng” nh thÕ nµo? - Học sinh tóm tắt Hớng dẫn HS đọc hiểu chú thích. ? Tr×nh bµy vµi nÐt hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ Lç TÊn? - HS tr×nh bµy. ? Em biết gì về tác phẩm Cố hương ? - Gọi HS đọc chú thích 1, 6, 9, 10, 11. - HS đọc. - GV kiÓm tra thªm mét sè tõ: ®inh ba, tra, lìng quyÒn... - HS gi¶i thÝch. - GV: Xác định bố cục của truyện “Cố h¬ng” theo yªu cÇu: + Ph©n ®o¹n + Nªu ý chÝnh cña mçi ®o¹n. - HS: + Từ đầu đến “...đang làm ăn sinh sèng” + Tiếp đó đến “...sạch trơn nh quét”: + Cßn l¹i: ? Truyện có đặc điểm bố cục đầu cuối tơng ứng? Điều đó thể hiện nh thế nào? - HS chøng minh.. quê mình sẽ đợc đổi thay. 2. T¸c gi¶: - Lç TÊn ( 1881- 1936) lóc nhá tªn lµ Chu Ch¬ng Thä, tªn ch÷ lµ Dù Tµi sau đổi tên là Chu Thụ Nhân, quê ở phñ ThiÖu Hng, tØnh ChiÕt Giang, Trung Quốc. - Lµ nhµ v¨n næi tiÕng cña T. Quèc. - ¤ng tõng sèng ë n«ng th«n, «ng hiÓu râ n«ng th«n, cuéc sèng c¬ cùc của nông dân và phẩm chất tốt đẹp cña hä. - Lµ t¸c gi¶ cña nhiÒu t¸c phÈm: AQ chÝnh truyÖn, NhËt kÝ ngêi ®iªn, Bµng hoµng, ChuyÖn cò viÕt l¹i, Gµo thÐt... 3. Tác phẩm: Cố hương là 1 trong những truyện ngắn xuất sắc của tập Gào thét. 4. Từ khã:. II. Tìm hiÓu v¨n b¶n. .1. Bè côc: 3 phÇn. - “Tôi” trên đờng về quê. - Nh÷ng ngµy “t«i” ë quª. - “Tôi” trên đờng xa quê.. -> Bè côc ®Çu cuèi t¬ng øng: Mét con ngêi ®ang suy t trong mét chiÕc thuyÒn, díi bÇu trêi u ¸m, vÒ cè h¬ng vµ còng con ngêi Êy ®ang suy t trong mét chiÕc thuyÒn rêi cè h¬ng. Nhng không lặp lại đơn thuần: trên đờng rời quª con cã mÑ “t«i” vµ Hoµng, vÒ quª t«i h×nh dung, dù ®o¸n thùc tr¹ng cña cố hơng- rời quê, “tôi” ớc mơ quê hơng đổi mới. 2. Ph©n tÝch. - Cè h¬ng lµ quª h¬ng cò, n¬i sinh ra và đã từng gắn bó với cuộc sống của mét con ngêi. - T×nh c¶m quª h¬ng, lµng xãm, gia đình. - Nh©n vËt chÝnh: NhuËn Thæ vµ “T«i”. ? TruyÖn cã tªn lµ “Cè h¬ng” em hiÓu g× vÒ tªn truyÖn nµy? Tªn truyÖn gîi liên tởng đến tình cảm quen thuộc nào ở ngời đọc? - HS tr×nh bµy. ? Xác định nhân vật chính và nhân vật trung t©m cña t¸c phÈm? V× sao? - GV: Chuyện đợc bắt đầu nh thế nào? - HS xác định. ? ChuyÕn vÒ th¨m quª cò lÇn nµy cã ý nghĩa nh thế nào đối với “tôi”? - Chuyện đợc bắt đầu từ một chuyến - HS ph¸t biÓu..

(219) vÒ th¨m quª cò. Gv chốt lại các nội dung cơ bản của - Sau h¬n 20 n¨m xa quª: Lµ lÇn th¨m cuèi cïng, tõ biÖt lµng quª, ng«i tiết học nhà yêu dấu nơi đại gia đình đã đời đời ở chung với nhau, đem gia đình đến làm ăn sinh sống ở một nơi khác. I.. CỦNG CỐ- HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại 1 số nét cơ bản về tác giả, tác phẩm - Học sinh về nhà: + N¾m v÷ng nh÷ng th«ng tin vÒ t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm. +Tóm tắt truyện ngắn, nắm đợc cốt truyện, nhân vật, sự việc trong truyÖn. + T×m hiÓu kÜ: + Sự thay đổi của cảnh vật, con ngời ở cố hơng. + T©m tr¹ng cña nh©n vËt “t«i”.. Ngµy soạn 20- 12 -2015. TiÕt 78.. Cè h¬ng. (Lç TÊn). I. Mục tiêu cần đạt: Gióp học sinh nắm được: 1. KiÕn thøc : - Thấy đợc tinh thần phê phán sâu sắc xã hội cũ và niềm tin trong sáng vào sự xuất hiện tất yếu của cuộc sống mới; Thấy đợc màu sắc trữ tình đậm đà của tác phẩm Cố hơng, việc sử dụng thành công các biện pháp nghệ thuật so sánh và đối chiếu, việc kết hợp nhuần nhuyễn nhiều phơng thức biểu đạt trong tác phẩm. 2. Kü n¨ng: - RÌn luyÖn kÜ n¨ng ph©n tÝch vµ c¶m thô t¸c phÈm truyÖn. 3. Thái độ: - Cã ý thøc häc hái nh÷ng tinh hoa cña v¨n ho¸ níc Trung Quèc. * Tích hợp môi trờng: Liên hệ môi trờng xã hội và sự thay đổi của con ngời.

(220) II. ChuÈn bÞ: - Giáo viên: - S¸ch chuÈn KT-KN - SGK, SGV vµ mét sè tµi liÖu liªn quan. - Học sinh: So¹n bµi. III. Các hoạt động trên lớp: 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Tãm t¾t truyÖn ng¾n “ Cè h¬ng” ? Nªu vµ nhËn xÐt bè côc cña v¨n b¶n? 3. Giíi thiÖu bµi: “Cè h¬ng” ngËp ch×m trong trong kÝ øc vµ suy ngÉm. Nh÷ng hồi ức về quê hơng, về Nhuận Thổ ngời bạn thuở thiếu thời, về ngày giỗ linh đình, nh÷ng c¶nh thÇn tiªn, k× dÞ cø nh cuèn phim quay chËm... Hoạt động của GV và HS Híng dÉn HS tiÕp tôc ph©n tÝch v¨n b¶n. - Gọi học sinh đọc phần thứ hai của v¨n b¶n. - Học sinh đọc. ? Những ngày ở quê, nhân vật “tôi’ đã gặp nhiều ngời quen cũ, trong đó cuộc gặp với những nhân vật nào đợc kể nhiÒu nhÊt? - Học sinh: NhuËn Thæ vµ chÞ hai D¬ng. ? Mèi quan hÖ cña nh©n vËt “t«i” víi nhân vật Nhuận Thổ đợc kể trong nh÷ng thêi ®iÓm nµo? ? Trong kÝ øc t«i”, h×nh ¶nh NhuËn Thæ xa g¾n bã víi c¶nh tîng nµo? ? Tại sao nhân vật tôi” gọi đó là một c¶nh thÇn tiªn? - HS: §ã lµ mét c¶nh tîng s¸ng sñadÊu hiÖu cña mét cuéc sèng thanh b×nh vµ h¹nh phóc n¬i lµng quª, giê chØ cßn trong giÊc m¬... ? Khi đó, con ngời Nhuận Thổ hiện lªn víi nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ nµo vÒ h×nh d¹ng, trang phôc, tÝnh t×nh, hiÓu biÕt? ? Chi tiÕt “t«i” khãc vµ NhuËn Thæ cũng khóc khi chia tay đã nói gì về t×nh b¹n khi xa cña hai ngêi ? - HS nhËn xÐt. ? Từ đó, hình ảnh một ngời bạn nh thế nµo hiÖn lªn trong t©m trÝ “t«i’’? - HS nhËn xÐt. ? Trong quan s¸t cña ngêi trë vÒ th¨m quª sau 20 n¨m xa c¸ch, h×nh ¶nh NhuËn Thæ g¾n liÒn víi nh÷ng dÊu hiÖu nµo vÒ bé d¹ng, lêi nãi, tÝnh nÕt?. Néi dung kiÕn htøc c. Ph©n tÝch (tiÕp). - NhuËn Thæ:. - Thêi qu¸ khø vµ thêi hiÖn t¹i.. - Khu«n mÆt trßn trÜnh, níc da b¸nh mật; đầu đội mũ lông chiên bé tí tẹo, cæ ®eo vßng b¹c s¸ng lo¸ng; h¾n thÊy ai lµ bÏn lÏn, chØ kh«ng bÏn lÏn víi m×nh t«i th«i; bÉy chim sÎ tµi l¾m, biÕt nhiÒu chuyÖn l¹ lïng l¾m. - Gắn bó, thân thiện, bình đẳng. - Kh«i ng«, khoÎ m¹nh, hån nhiªn hiÓu biÕt, nhanh nhÑn, gÇn gòi vµ nhiÒu t×nh c¶m. - Níc da vµng s¹m, nÕt nh¨n s©u hoắm, mí mắt viền đỏ húp mọng lên, đội chiếc mũ lông chiên rách tơm, mÆc mét chiÕc ¸o b«ng máng dÝnh, ngêi co ro cóm róm, bµn tay võa th« kÖch võa nÆng nÒ, nøt nÎ nh vá c©y th«ng; lÊy mét d¸ng vÎ cung kÝnh chµo rÊt rµnh m¹ch: “BÈm «ng!”; l¹i xin tất cả các đống tro, chờ khi nào chúng tôi lên đờng là đem thuyền đến chë..

(221) ? Dấu hiệu nào cho thấy sự thay đổi kì - Sự thay đổi tính nết: tự ti và tham l¹ nhÊt ë NhuËn Thæ? lam. - Phép so sánh, đối chiếu, tơng phản. ? NÐt næi bËt trong c¸ch x©y dùng nh©n vËt NhuËn Thæ ë ®©y lµ g×? - HS nhËn biÕt. ? Từ đó Nhuận Thổ hiện tại là một ngời nh thế nào? - HS ph¸t biÓu. - GV yªu cÇu HS th¶o luËn: ? Em nghÜ g× vÒ lêi than thë cña “t«i” dµnh cho Nhuận Thổ: con đông, mùa mất, thuế nÆng, lÝnh tr¸ng, trém cíp, th©n hµo đày đoạ thân anh khiến anh trở thành đần độn, mụ mẫm đi? - HS th¶o luËn vµ tr×nh bµy kÕt qu¶. ? Nhân vật chị Hai Dơng cũng đợc kể tõ hai thêi ®iÓm xa vµ nay. Trong kÝ øc cña t«i”, chÞ Hai D¬ng lµ nµng T©y Thi đậu phụ. Cách gọi đó có ý nghĩa gì? ? Hai m¬i n¨m sau, ngêi phô n÷ Êy xuÊt hiÖn tríc nh©n vËt t«i” víi bé dạng, lời nói, hành động nh thế nào? - HS: Một ngời đàn bà trên dới 50 tuổi, lìng quyÒn nh« ra, m«i máng dÝnh, hai tay chèng n¹nh, kh«ng buéc th¾t lng, chân đứng chạng ra giống hệt một cái com pa... ? Em có nhận xét gì về sự thay đổi này? Sự thay đổi nào ở con ngời này là lín nhÊt? V× sao? - HS nhËn xÐt. ? Những thay đổi ấy tạo ra một con ngời nh thế nào? - Học sinh ph¸t biÓu. ? KÓ vÒ hai con ngêi lµ NhuËn Thæ vµ Hai Dơng đã thay đổi hoàn toàn khác tríc. Ngêi kÓ chuyÖn muèn ta hiÓu g× vÒ cuéc sèng ®ang diÔn ra n¬i cè h¬ng cña «ng? ? Từ đó, muốn ta hiểu thêm thái độ của ông đối với cuộc sống ấy nh thế nào? - HS tr×nh bµy. - GV: V× sao khi rêi cè h¬ng, nh©n vËt “t«i” l¹i c¶m thÊy lßng t«i kh«ng chót lu luyÕn vµ v« cïng lÎ loi, ngét ng¹t? ? Khi rời cố hơng, “tôi” đã mong ớc ®iÒu g×? - HS ph¸t biÓu.. - Giµ nua, tiÒu tuþ vµ hÌn kÐm. - Sự thay đổi kì lạ ở Nhuận Thổ có nguyªn nh©n tõ c¸ch sèng l¹c hËu cña ngêi n«ng d©n, tõ hiÖn thùc ®en tèi cña x· héi ¸p bøc.. - ThÝm Hai D¬ng: - Thay đổi toàn diện, cả hình dạng lẫn tÝnh t×nh.. - Sự thay đổi về tính tình, vì đó là biểu hiện suy thoái của lối sống và đạo đức ë lµng quª. - Xấu xí tham lam đến độ trơ trẽn, lu manh, mÊt hÕt vª l¬ng thiÖn cña ngêi nhµ quª. - Cuéc sèng quÈn quanh, bÕ t¾c nghÌo khæ khiÕn lµng quª ngµy mét tµn t¹, con ngêi ngµy mét khæ së, hÌn kÐm vµ bÊt l¬ng. - Xãt th¬ng, bÊt lùc, c¨m ghÐt.. - Mong cho thÕ hÖ con ch¸u kh«ng bao giê ph¶i c¸ch bøc nhau; kh«ng ph¶i vÊt v¶ ch¹y v¹y nh t«i; kh«ng phải khốn khổ mà đần độn nh Nhuận Thæ; kh«ng ph¶i khèn khæ mµ tµn nhÉn nh bao nhiªu ngêi kh¸c. Chóng nó cần phải sống một cuộc đời mới, ? Một cuộc đời mới, nh mong ớc của một cuộc đời mà chúng tôi cha từng “tôi” sẽ là cuộc đời nh thế nào trong t- đợc sống. - Làng quê tơi đẹp; con ngời tử tế, ởng tợng của ngời đọc Cố hơng? th©n thiÖn..

(222) - HS c¶m nhËn. ? Trong niÒm hy väng cña nh©n vËt “t«i”, xuÊt hiÖn mét c¶nh tîng nh thÕ nào? Qua đó, mong ớc nào của “tôi” đợc bộc lộ? ? ý nghÜ cuèi cïng cña nh©n vËt “t«i” lµ ý nghÜ nµo? Em hiÓu ý nghÜ Êy nh thÕ nµo? - HS th¶o luËn.. - íc mong yªn b×nh, Êm no cho lµng quª. - ý nghĩ về hình ảnh con đờng - Cũng nh những con đờng trên mặt đất, mọi thứ trong cuộc sống này kh«ng tù cã s½n. Nhng nÕu muèn, b»ng cè g¾ng vµ kiªn tr× con ngêi sÏ cã tÊt c¶. - ¤ng muèn thøc tØnh ngêi d©n lµng ? V× sao khi mong mái vµ hy väng m×nh kh«ng cam chÞu cuéc sèng cuộc đời đổi mới cho cố hơng, nhân nghèo hèn, áp bức; Ông tin thế hệ con vật tôi lại nghĩ đến con đờng đi mãi thì cháu sẽ mở đờng đến ấm no, hạnh phóc cho quª h¬ng. thµnh? - BiÓu c¶m vµ nghÞ luËn. - HS lÝ gi¶i. ? Những phơng thức biểu đạt nổi bật nào đã đợc sử dụng trong phần cuối v¨n b¶n nµy? ? Từ đó nhân vật “tôi” đã tự bộc lộ t tởng, tình cảm nào với cố hơng? - HS c¶m nhËn.. ? Đọc truyện Cố hơng, em cảm nhận đợc một bức tranh làng quê nh thế nào? Từ đó, t tởng tình cảm của ngời kể chuyện đối với làng quê và hiện thực xã hội lúc bấy giờ đợc bộc lộ? - HS kh¸i qu¸t ? Em sÏ mong íc g× cho lµng quª m×nh? - HS béc lé.. - Kh¬i dËy t×nh thÇn kh«ng cam chÞu ¸p bøc, nghÌo hÌn cho d©n lµng. - Tin vào cuộc đời đổi mới của quê hơng. - §ã lµ biÓu hiÖn cña mét t×nh yªu quª h¬ng míi mÎ vµ m·nh liÖt. III. Tæng kÕt - C¶nh vËt tiªu ®iÒu, x¬ x¸c, con ngêi giµ nua, xÊu xÝ nghÌo hÌn vµ xa l¹ víi nhau. - Chua xót trớc một làng quê đã từng tơi đẹp, nay tàn tạ và yếu hèn. - Phª ph¸n thùc tr¹ng tr× trÖ, ®en tèi cña x· héi phong kiÕn. - Mong mỏi một cuộc đổi đời của quê h¬ng. - Đặt ra vấn đề con đờng của ngời n«ng d©n, cña toµn x· héi. IV. LuyÖn tËp:. IV. Củng cố- Híng dÉn vÒ nhµ: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại nội dung ghi nhớ - Học sinh về nhà: + N¾m v÷ng nh÷ng th«ng tin vÒ t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm. + Tóm tắt truyện ngắn, nắm đợc cốt truyện, nhân vật, sự việc trong truyện. + Chuẩn bị tiết Trả bài viết số 3. TiÕt 79:. Ngµy soạn 22 -12- 2015. Tr¶ bµi Tập làm văn sè 3.

(223) I. Mục tiêu cần đạt. Gióp học sinh: - Biết vận dụng những kiến thức đã học để thực hành viết một bài văn tự sự có sử dông c¸c yÕu tè miªu t¶, miªu t¶ néi t©m vµ nghÞ luËn. - Rèn luyện kĩ năng tìm hiểu đề, tìm ý, lập dàn ý, dựng đoạn, diễn đạt và bố cục tr×nh bµy. - Hs có ý thức sữa chữa các lỗi sai trong bài viết và rút kinh nghiệm cho bài sau II. ChuÈn bÞ : - Gv: ChÊm bµi và tổng hợp kết quả. - Hs: Xem lại bài viết. III. Néi dung tiÕn hµnh. 1. Ổn định lớp: 2. Bài mới: I. §Ò ra: H·y tëng tîng m×nh gÆp gì vµ trß chuyÖn víi ngêi lÝnh l¸i xe trong t¸c phẩm “ Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật. Viết bài văn kể lại cuộc gặp gỡ và trò chuyện đó. 1. Yªu cÇu chung: - ThÓ lo¹i: tù sù. - Sự việc: cuộc gặp gỡ và trò chuyện với ngời lính lái xe trong “Bài thơ về tiểu đội xe kh«ng kÝnh” 2. Yªu cÇu cụ thể: a. H×nh thøc: - Bè côc chÆt chÏ, râ rµng. - Tr×nh bµy s¹ch sÏ, cÈn thËn. - Diễn đạt trôi chảy, mạch lạc. b. Néi dung: - X©y dùng b»ng ph¬ng thøc tù sù lµ chÝnh. - KÕt hîp c¸c yÕu tè miªu t¶ néi t©m, yÕu tè nghÞ luËn vµ miªu t¶. - Tránh sa đà, lạm dụng các yếu tố khác dẫn đến lạc thể loại. * Më bµi: - Hoµn c¶nh cuéc gÆp gì, trß chuyÖn. - Giíi thiÖu nh©n vËt. * Th©n bµi: - Nhân vật ngời lính lái xe: ngoại hình, phẩm chất, suy nghĩ, hành động...(miêu tả) - DiÔn biÕn cuéc trß chuyÖn: + Nội dung nói về vấn đề gì? chiến tranh, hi sinh, ớc mơ hoà bình, lời nhắn nhủ. + Nh÷ng suy nghÜ, t×nh c¶m cña ngêi viÕt vÒ ngêi chiÕn sÜ l¸i xe, vÒ cuéc chiÕn tranh, vÒ t¬ng lai (miªu t¶ néi t©m) + Bài học về lẽ sống, niềm tin, tình yêu quê hơng, đất nớc và tình yêu hoà bình (nghÞ luËn) * KÕt bµi: - KÕt thóc cuéc gÆp gì trß chuyÖn. - Ấn tợng của bản thân về cuộc gặp gỡ trò chuyện đó. II. Nhận xét, đánh giá bài viết: * Ưu ®iÓm: - Một số bài viết tìm hiểu kĩ đề ra nên kể chuyện hấp dẫn, xúc động. - Sö dông tèt c¸c yÕu tè miªu t¶, miªu t¶ néi t©m vµ yÕu tè nghÞ luËn lµm cho c©u chuyện sinh động, gây ấn tợng. * Tån t¹i: - Một số bài viết không chịu tìm hiểu đề, không chú ý làm bài nên bài viết hời hợt, câu chuyện cha gây đợc ấn tợng ( gồm cú cỏc em: Tuấn, Mạnh, Sỏng, phong, Trung, Quang, Bé... 9D ) - Cha kết hợp đợc yếu tố miêu tả, miêu tả nội tâm và yếu tố nghị luận..

(224) - Dùng từ đặt câu, diễn đạt cha chính xác, lủng củng. - Lçi chÝnh t¶ nhiÒu. * Mét sè lçi c¬ b¶n: - ChÝnh t¶ - Dïng tõ - Diễn đạt * GV ghi điểm vào sổ * Kết quả cụ thể: Lớp 9b (36) 9d (27). Giỏi 5 0. Khá 15 7. TB 14 15. Yếu 2 5. Kém 0 0. III. Bæ sung, ch÷a lçi bµi v¨n: - HS tự đối chiếu với yêu cầu về nội dung và hình thức để sửa chữa. - GV híng dÉn HS ch÷a mét lo¹i lçi tiªu biÓu: Lçi dïng tõ. IV. Híng dÉn học sinh häc bµi ë nhµ: - N¾m v÷ng néi dung vµ s÷a lçi cô thÓ cho bài văn trên - ChuÈn bÞ tiết trả bài kiÓm tra Văn và Tiếng Việt. Ngµy soạn 28 12 2015. TiÕt 80:. Tr¶ bµi kiÓm tra TiÕng ViÖt, tr¶ bµi kiÓm tra v¨n. I. Mục tiêu cần đạt: 1. KiÕn thøc : - Gióp học sinh «n l¹i nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vµ hÖ thèng vÒ TiÕng ViÖt: c¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i, xng h« trong héi tho¹i, c¸ch dÉn trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp vµ vÒ từ vựng Tiếng Việt; về văn- thơ Hiện đại. - Cñng cè thªm kiÕn thøc, kÜ n¨ng lµm bµi kiÓm tra qua 2 phÇn tr¾c nghiÖm vµ tù luËn. 2. Kü n¨ng : - Thấy đợc u điểm và hạn chế trong bài làm để có hớng khắc phục. 3. Thái độ : - Häc hái kinh nghiÖm, ph¬ng ph¸p lµm bµi cña b¹n II. ChuÈn bÞ : - Giáo viên: ChÊm bµi và tổng hợp kết quả. - Học sinh: Xem lại bài viết. III. Néi dung tiÕn hµnh..

(225) 1. Ổn định lớp 2. Bài mới: Hoạt động trả bài: Hoạt động của GV và Néi dung kiÕn thøc HS Hoạt động 1: Trả bài I. Bài kiểm tra Tiếng Việt TiÕng ViÖt 1. §Ò bµi: ( Đã có ở tiết 74 ) - Yêu cầu học sinh đọc 2. Đáp án: ( Đó cú ở tiết 74 ) lại đề ra. 3. NhËn xÐt chung: - Giỏo viờn ghi đề lên - u ®iÓm: b¶ng phô. + Phần lớn các em xác định đợc yêu cầu và nắm vững - Giỏo viờn phát bài cho những kiến thức cơ bản về Tiếng Việt đã đợc học. + Trả lời chính xác, trình bày sạch sẽ, diễn đạt phân học sinh. tù luËn tr«i ch¶y. - Tån t¹i: Mét sè bµi cßn cã sù nhÇm lÉn, phần tự luận còn sơ sài, diễn đạt lủng củng. 4. Ch÷a bµi. - Yªu cÇu HS söa ch÷a. Gv cùng Hs chữa lỗi trong 1so bài mắc nhiều lỗi - HS tự trao đổi bài làm ( đặc biệt là ở lớp 9D ) cho nhau để sửa chữa. II. Trả bài kiểm tra V¨n: - HS ch÷a bµi. Hoạt động 2: Trả bài 1.Đề ra: ( Đó cú ở tiết 75-76 ) kiÓm tra V¨n - GV ghi đề trên bảng II. Đáp án biểu chấm: ( Đó cú ở tiết 75-76 ) phô. - HS đọc đề. 3. NhËn xÐt chung: * u ®iÓm: - Phần lớn các em xác định đợc đúng yêu cầu của đề bài, nắm đợc những kiến thức cơ bản về truyện và thơ hiện đại. - Tr¶ lêi phÇn tr¾c nghiÖm chÝnh x¸c, phÇn tù luËn triển khai giải quyết đợc vấn đề. * Tån t¹i: - Mét sè bµi vÉn cßn sù nhÇm lÉn c¸c ph¬ng ¸n trong phÇn tr¾c nghiÖm, phÇn tù luËn cßn s¬ sµi, cha x¸c định đợc vấn đề, viết sai chớnh tả, cỏch diễn đạt và dùng từ còn hạn chế... Ví dụ: em Quang – em Phongem Bé- em Thắng- em Sáng- em Trung (9D); - GV yªu cÇu HS ch÷a Em Dương- em Sơn- em Hiếu (9B)... 4. Ch÷a bµi: bµi. - HS sữa ch÷a 1 số lỗi cơ bản trong bài làm của mình. Hoạt động 3: GV chọn III. Đọc- bình. 1 sè ®o¹n v¨n, bµi v¨n - HS béc lé hay trong phÇn tù luËn. - GV yêu cầu HS đọc trớc lớp và nhận xét. * Kết quả cụ thể: Lớp/ Văn 9B ( 36) 9D (27. Giỏi 7 0. Khá 17 5. TB 10 18. Yếu 2 4. Kém 0 0.

(226) Lớp/ T.Việt 9B ( 36) 9D (27). Giỏi 9 0. Khá 16 13. TB 8 7. Yếu 3 0. Kém 0 0. IV. Híng dÉn học sinh häc bµi ë nhµ: - Tự ôn tập lại những kiến thức Tiếng Việt và thơ - văn hiện đại ở kì I. - Chuẩn bị tiết Ôn tập Tập làm văn: Xem lại các nội dung cơ bản về: Văn thuyết minh; Văn miêu tả; Văn tự sự; Văn biểu cảm; Nghị luận; Điều hành.. Ngµy soạn 29-12- 2015. TiÕt 81:. ¤n tËp TËp lµm v¨n I. Mục tiêu cần đạt: Gióp học sinh: 1. KiÕn thøc : - Nắm đợc các nội dung chính của phần Tập làm văn đã học trong chơng Ngữ văn 9, thấy đợc tính tích hợp của chúng đối với văn bản chung; Thấy đợc tính kế thõa vµ ph¸t triÓn cña c¸c néi dung tËp lµm v¨n ë líp 9 b»ng c¸ch so s¸nh víi néi dung các kiểu văn bản đã học ở lớp dới. 2. Kü n¨ng : - RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm v¨n thuyÕt minh vµ v¨n tù sù. 3. Thái độ : - Cã ý thøc vËn dông nh÷ng kiÕn thøc vÒ v¨n thuyÕt minh vµ tù sù vµo trong thùc tÕ. II.ChuÈn bÞ: - Giáo viên: S¸ch chuÈn KT-KN vµ mét sè tµi liÖu liªn quan đến nội dung bài học. - Học sinh: So¹n bµi theo yêu cầu ở Sgk. III. Các hoạt động trên lớp: 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: Kể tên các kiểu loại văn bản đã học trong chơng trình Ngữ v¨n. 3. Giíi thiÖu bµi: Để củng cố, khắc sâu, hệ thống hoá kiến thức về Tập làm văn Ngữ văn 9; để rèn luyÖn kÜ n¨ng tæng hîp vÒ TËp Lµm v¨n... Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Hớng dẫn HS ôn tËp nh÷ng néi dung lín cña phÇn TËp lµm v¨n, nh÷ng néi dung träng t©m cÇn chó ý. ? TËp lµm v¨n líp 9 cã nh÷ng néi dung nµo?. Néi dung kiÕn thøc 1. Néi dung c¬ b¶n của TËp lµm v¨n 9: a. V¨n b¶n thuyÕt minh: träng t©m lµ luyÖn tËp viÖc kÕt hîp gi÷a thuyÕt minh víi c¸c yÕu tè nh nghÞ luËn, gi¶i thÝch, miªu t¶. b. V¨n b¶n tù sù: - KÕt hîp gi÷a tù sù víi biÓu c¶m vµ miªu t¶.

(227) - Học sinh: V¨n b¶n thuyÕt minh vµ v¨n b¶n tù sù. ? TËp lµm v¨n líp 9 cung c¸p nh÷ng kiÕn thøc g× vÒ 2 lo¹i v¨n b¶n nµy? - Giáo viên chốt. Hoạt động 2: Hớng dẫn HS nh¾c l¹i vai trß, vÞ trÝ, t¸c dông cña c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt vµ yÕu tè miªu t¶ trong v¨n b¶n thuyÕt minh. ? YÕu tè miªu t¶ cã vai trß nh thÕ nµo trong v¨n b¶n thuyÕt minh? - Học viên nhËn xÐt. Giáo viên ®a ra vÝ dô: Khi thuyÕt minh vÒ mét ng«i chïa cæ, ngêi thuyÕt minh cã khi cÇn ph¶i sö dông nh÷ng liªn tëng, tëng tîng, lèi so s¸nh, nh©n ho¸ (nh ng«i chùa tự kể chuyện mình...) để khơi gợi sự cảm thụ về đối tợng đợc thuyết minh. Nếu thiếu các biÖn ph¸p nghÖ thuËt vµ yÕu tè miªu t¶ th× bµi thuyÕt minh sÏ kh« khan và thiếu sinh động. Hoạt động 3: Hớng dẫn HS ph©n biÖt v¨n thuyÕt minh cã yÕu tè miªu t¶, tù sù víi v¨n miªu t¶, tù sù. - Híng dÉn HS lªn ®iÒn trªn b¶ng ph©n biÖt.. néi t©m, gi÷a tù sù víi nghÞ luËn. - Mét sè néi dung míi trong v¨n b¶n tù sù nh đối thoại và độc thoại nội tâm trong tự sù; ngêi kÓ chuyÖn vµ vai trß cña ngêi kÓ chuyÖn trong v¨n b¶n tù sù. 2. Vai trß, vÞ trÝ, t¸c dông cña biÖn ph¸p nghÖ thuËt vµ miªu t¶ trong v¨n b¶n thuyÕt minh: Thuyết minh là giúp ngời đọc ngời nghe hiểu biết về đối tợng, do đó trong thuyết minh, nhiÒu khi ngêi ta ph¶i kÕt hîp víi c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt vµ c¸c yÕu tè miªu t¶ để bài viết đợc sinh động và hấp dẫn, giúp ngời đọc ngời nghe hình dung dáng vẻ, màu s¾c.... 3. Ph©n biÖt. Miªu t¶ - §èi tîng lµ c¸c sù vËt, con ngêi, hoµn c¶nh cô thÓ. - Cã h cÊu tëng tîng, kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i trung thµnh víi sù vËt. - Dïng nhiÒu so s¸nh, liªn tëng. - Mang nhiÒu c¶m xóc chñ quan cña ngêi viÕt. - Ýt dïng sè liÖu cô thÓ, chi tiÕt. -Dïng nhiÒu trong s¸ng t¸c v¨n ch¬ng nghÖ thuËt. - Ýt khu«n mÉu. - §a nghÜa.. ThuyÕt minh - §èi tîng cña thuyÕt minh thêng là các loại sự vật, đồ vËt. - Trung thµnh víi đặc điểm của đối tợng, sự vật. - Bảo đảm tính kh¸ch quan, khoa häc. - Ýt dïng tëng tîng, so s¸nh. - Dïng nhiÒu sè liÖu cô thÓ, chi tiÕt. - øng dông trong nhiÒu t×nh huèng cuéc sèng, v¨n ho¸, khoa häc. - Thêng theo mét sè yªu cÇu gièng nhau (mÉu). - §¬n nghÜa.. IV. Củng cố- Híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại các nội dung cơ bản của bài học - Về nhà: Nắm vững những kiến thức đã ôn tập. Tự rèn luyện kĩ năng vận dụng các kiến thức đó. T×m hiÓu tiÕp bµi «n tËp: Soạn các câu hỏi theo yêu cầu ở Sgk..

(228) TiÕt 82 :. Ngµy soạn 29 -12 - 2015. ¤n tËp TËp lµm v¨n (Tiếp theo) I. Mục tiêu cần đạt: Gióp học sinh: 1. KiÕn thøc : - Nắm đợc các nội dung chính của phần Tập làm văn đã học trong chơng Ngữ văn 9, thấy đợc tính tích hợp của chúng đối với văn bản chung; Thấy đợc tính kế thõa vµ ph¸t triÓn cña c¸c néi dung tËp lµm v¨n ë líp 9 b»ng c¸ch so s¸nh víi néi dung các kiểu văn bản đã học ở lớp dới. 2. Kü n¨ng : RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm v¨n thuyÕt minh vµ v¨n tù sù. 3. Thái độ : Có ý thức vận dụng những kiến thức về văn thuyết minh và tự sự vµo trong thùc tÕ. II. ChuÈn bÞ: 1. Gi¸o viªn : Đäc tµi liÖu liên quan đến nội dung bài học, bảng phụ. 2. Häc sinh : Tr¶ lêi c©u hái theo Sgk. III. Các hoạt động trên lớp : 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? ThÕ nµo lµ v¨n b¶n thuyÕt minh? Nªu nh÷ng ph¬ng ph¸p cÇn sö dông trong v¨n b¶n thuyÕt minh? ? ThÕ nµo lµ v¨n b¶n tù sù? Trong v¨n b¶n tù sù cÇn sö dông kÕt hîp nh÷ng yÕu tè g×? 3. Giíi thiÖu bµi: §Ó cñng cè, kh¾c s©u, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc vÒ TËp lµm v¨n Ngữ văn 9; để rèn luyện kĩ năng tổng hợp về Tập Làm văn... Hoạt động củaGV và HS Néi dung kiÕn thøc Hoạt động 1: Hớng dẫn HS 4. Các nội dung tự sự vừa lặp laị, vừa nâng nªu lªn nh÷ng néi dung cña cao. §ã lµ yªu cÇu vÒ viÖc nhËn diÖn c¸c yÕu tố miêu tả nội tâm, nghị luận, đối thoại và v¨n b¶n tù sù. ? Nội dung trong văn tự sự đợc độc thoại, ngời kể chuyện trong văn bản tự sù; yªu cÇu vÒ kÜ n¨ng kÕt hîp c¸c ph¬ng häc ë líp 9 cã ®iÓm g× míi? - HS: Vừa lặp lại vừa có sự nâng thức trong một văn bản; yêu cầu thấy đợc vai trß, vÞ trÝ vµ t¸c dông cña c¸c yÕu tè miªu t¶ cao. nội tâm,lập luận; vai trò tác dụng của đối thoại và độc thoại, độc thoại nội tâm, của ? Yếu tố miêu tả nội tâm và nghị việc thay đổi các hình thức ngời kể chuyện trong mét v¨n b¶n tù sù... luËn cã vai trß, t¸c dông g×? - HS: Lµm næi râ nh©n vËt vµ - Vai trß, vÞ trÝ vµ t¸c dông cña c¸c yÕu tè t¨ng phÇn triÕt lÝ cho c©u miªu t¶ néi t©m vµ nghÞ luËn trong v¨n b¶n tù sù: kh¾c ho¹ râ nÐt tÝnh c¸ch nh©n vËt, lµm chuyÖn. ? H·y chøng minh t¸c dông cña cho c©u chuyÖn thªm phÇn triÕt lÝ. yÕu tè nghÞ luËn vµ yÕu tè miªu - VÝ dô mét ®o¹n v¨n tù sù cã sö dông yÕu tè tả nội tâm trong một văn bản đã miêu tả nội tâm, một đoạn văn tự sự có sử dông yÕu tè nghÞ luËn vµ mét ®o¹n v¨n cã sö häc? - HS chøng minh qua vÝ dô cô dông c¶ yÕu tè miªu t¶ néi t©m vµ nghÞ luËn: + Thực sự mẹ không lo lắng đến nỗi không thÓ. ngủ đợc. Mẹ tin đứa con của mẹ lớn rồi. Mẹ tin vào sự chuẩn bị rất chu đáo cho con trớc ngµy khai trêng. Cã ®iÒu g× lo l¾ng n÷a ®©u! Mẹ không lo, nhng vẫn không ngủ đợc. Cứ nh¾m m¾t l¹i lµ dêng nh vang bªn tai tiÕng.

(229) đọc bài trầm bổng: “Hằng năm cứ vào cuối thu...MÑ t«i ©u yÕm n¾m tay t«i dÉn ®i trªn con đờng làng dài và hẹp”. ( Cæng trêng më ra - LÝ Lan) + L·o kh«ng hiÓu t«i, t«i nghÜ vËy, vµ t«i còng buån l¾m. Nh÷ng ngêi ngheo nhiÒu tù ái vẫn thờng nh thế...Cuộc đời này quả thật Hoạt động 2: Hớng dẫn HS ôn cứ mỗi ngày một thêm đang buồn... ( L·o H¹c- Nam Cao) tập lại kiến thức về đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm. 5. Đối thoại là hình thức đối đáp, trò chuyện ? Đối thoại, độc thoại và độc giữa hai hoặc nhiều ngời. thoại nội tâm có vai trò nh thế - Độc thoại: là lời của một ngời nào đó nói nào trong văn bản tự sự? Trình với chính mình hoặc nói với ai đó trong tởng bµy hiÓu biÕt cña em về c¸c h×nh tîng, phÝa tríc cã g¹ch ®Çu dßng. - Độc thoại nội tâm: độc thoại không đợc nói thức đó? thµnh lêi, kh«ng cã g¹ch ®Çu dßng. - HS tr×nh bµy. -> Kh¾c ho¹ râ nÐt t©m tr¹ng, tÝch c¸ch cña nh©n vËt Hoạt động 3: Hớng dẫn HS ôn - Ví dụ: [...] tôi cất giọng véo von: C¸i Cß, c¸i V¹c, c¸i N«ng l¹i kiÕn thøc vÒ ng«i kÓ. ? Cã nh÷ng h×nh thøc kÓ chuyÖn ...kh«ng chui næi vµo tæ tao ®©u!” ( DÕ MÌn phiªu lu kÝ- T« Hoµi) nµo? 6. T×m vÝ dô: HS tìm đọc đoạn văn. - HS: Ng«i thø nhÊt vµ ng«i thø KÓ theo ng«i thø nhÊt: ngêi kÓ chuyÖn xng ba. “t«i”. Ngêi kÓ cã thÓ trùc tiÕp kÓ ra nh÷ng g× ? H·y nªu u thÕ cña tõng ng«i m×nh nghe, m×nh thÊy, m×nh tr¶i qua, cã thÓ kÓ? trùc tiÕp nãi ra c¶m tîng ý nghÜ cña m×nh. - HS nªu. - KÓ theo ng«i thø ba: ngêi kÓ chuyÖn giÊu m×nh nhng cã mÆt kh¾p n¬i trong v¨n b¶n. Ngêi kÓ nµy dêng nh biÕt hÕt mäi viÖc, mäi hành động, tâm t, tình cảm của các nhân vật. IV. Củng cố- Híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Giáo viên cho Học sinh nhắc lại các nội dung cơ bản của bài học - Về nhà: Nắm vững những kiến thức đã ôn tập. Tự rèn luyện kĩ năng vận dụng các kiến thức đó. T×m hiÓu tiÕp bµi «n tËp: Soạn các câu hỏi theo yêu cầu ở Sgk. Ngµy soạn 30-12-2015. TiÕt 83:. ¤n tËp TËp lµm v¨n (tiÕp theo) I. Mục tiêu cần đạt: Gióp học sinh: 1. KiÕn thøc : - HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc cña v¨n b¶n tù sù. 2. Kü n¨ng : - RÌn luyÖn kÜ n¨ng ph©n tÝch v¨n b¶n tù sù cã sö dông yÕu tè miªu t¶, nghÞ luËn. 3.Thái độ : - Cã ý thøc vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tÕ. II. ChuÈn bÞ: 1. Giáo viên : đọc tài liệu, bảng phụ. 2. Häc sinh : Tr¶ lêi c©u hái theo Sgk..

(230) III. Các hoạt động trên lớp : 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Hãy nêu nội dung của văn bản tự sự đã học ở lớp 9? 3. Giíi thiÖu bµi: Văn bản tự sự đã học ở lớp 9 có gì giống và khác so với các nội dung về kiểu văn bản này đã học ở lớp dới; sự kết hợp các yếu tố kết hợp với văn bản chính; việc vận dụng những kiến thức về văn bản tự sự trong quá trình đọc- hiểu văn bản nh thế nµo?... Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Hớng dẫn HS phân biệt nội dung văn bản tự sự đã học ở lớp 9 víi c¸c néi dung vÒ kiÓu v¨n b¶n nµy đã học ở lớp dới. ? So sánh văn bản tự sự đợc học ở lớp díi vµ VB tù sù häc ë líp 9? - HS tr×nh bµy.. Hoạt động 2: Hớng dẫn HS giải thích vì sao trong một văn bản có đủ các yÕu tè miªu t¶, biÓu c¶m, nghÞ luËn mà vẫn gọi đó là văn bản tự sự. - Học sinh gi¶i thÝch.. Néi dung kiÕn thøc 7. So s¸nh sù gièng vµ kh¸c nhau: * Gièng nhau: V¨n b¶n tù sù ph¶i cã: - Nh©n vËt chÝnh, nh©n vËt phô. - Cèt truyÖn: sù viÖc chÝnh vµ mét sè sù viÖc phô. * Kh¸c nhau: ë líp 9 cã thªm: - Sù kÕt hîp gi÷a tù sù víi biÓu c¶m vµ miªu t¶ néi t©m. - Sù kÕt hîp gi÷a tù sù víi c¸c yÕu tè nghÞ luËn. - Đối thoại và độc thoại nội tâm trong v¨n b¶n tù sù. - Ngêi kÓ chuyÖn vµ vai trß cña ngêi kÓ chuyÖn trong v¨n tù sù.. 8. V× c¸c yÕu tè miªu t¶, biÓu c¶m, nghÞ luËn chØ lµ nh÷ng yÕu tè bæ trî nh»m lµm næi bËt ph¬ng thøc chÝnh lµ ph¬ng thøc tù sù. Khi gäi tªn mét v¨n b¶n ngêi ta c¨n cø vµo ph¬ng thøc biểu đạt chính của văn bản đó. Hoạt động 3: Hớng dẫn HS ôn tập -Trong thực tế, khó có một văn bản những kiểu văn bản chính có kết hợp nào đó chỉ vận dụng một phơng thức biểu đạt duy nhất. c¸c yÕu tè t¬ng øng. - Giáo viên híng dÉn HS ®iÒn trªn 9. B¶ng thèng kª c¸c kiÓu v¨n b¶n vµ bảng, kết hợp nhận xét đánh giá. c¸c yÕu tè kÕt hîp víi v¨n b¶n chÝnh. - HS kÎ b¶ng vµ lªn b¶ng phô ®iÒn TT KiÓu v¨n b¶n chÝnh. C¸c yÕu tè kÕt hîp víi v¨n b¶n chÝnh Tù sù. Miªu t¶ N. luËn. 1. Tù sù. *. 2. Miªu t¶. *. 3. NghÞ luËn. *. 4. BiÓu c¶m. *. *. 5. ThuyÕt minh. *. *. 6. §iÒu hµnh. *. *. *. *. *. BiÓu c¶m. ThuyÕt minh * *. * *. §iÒu hµnh.

(231) IV. Củng cố- Híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại các nội dung cơ bản của bài học - Về nhà:N¾m v÷ng c¸c kiÕn thøc «n tËp; rÌn luyÖn thªm kÜ n¨ng lµm v¨n tù sù. T×m hiÓu tiÕp bµi «n tËp: Soạn các câu hỏi theo yêu cầu ở Sgk.. Ngµy soạn 3 - 1 - 2015. TiÕt 84:. ¤n tËp TËp lµm v¨n ( tiÕp theo) I. Mục tiêu cần đạt: Gióp học sinh: - HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc cña v¨n b¶n tù sù. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng ph©n tÝch v¨n b¶n tù sù cã sö dông yÕu tè miªu t¶, nghÞ luËn. - Cã ý thøc vËn dông kiÕn thøc, sö dông yªu stè miªu t¶ vµ nghÞ luËn trong v¨n b¶n tù sù. II. ChuÈn bÞ: 1. Giáo viên : đọc tài liệu, bảng phụ. 2. Häc sinh : Tr¶ lêi c©u hái theo Sgk. III. Các hoạt động trên lớp : 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Trong văn bản tự sự thờng có những yếu tố nào kết hợp? Sự kết hợp đó có tác dông g×? 3. Giíi thiÖu bµi: §Ó tiÕp tôc cñng cè, kh¾c s©u nh÷ng kiÕn thøc vÒ v¨n b¶n tù sù còng nh kÜ n¨ng lµm v¨n tù sù... Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Hớng dẫn HS lí giải v× sao mét sè t¸c phÈm tù sù kh«ng ph¶i bao giê còng ph©n biÖt râ bè côc 3 phÇn; bµi tËp lµm v¨n tù sù của HS vẫn phải có đủ ba phần? - Học sinh xác định. - Giáo viên bæ sung.. Néi dung kiÕn thøc 10. - V× c¸c t¸c phÈm v¨n tù sù cña c¸c nhµ v¨n kh«ng bÞ lÖ thuéc vµo tÝnh “qui ph¹m” mµ ®iÒu quan träng nhÊt đối với họ chính là vấn đề tài năng và c¸c tÝnh s¸ng t¹o. - Còn đối với HS khi viết bài tập làm v¨n ph¶i tu©n thñ theo tÝnh “qui ph¹m”, “chuÈn mùc” . Gióp cho HS bíc ®Çu lµm quen víi t duy cÊu tróc khi xây dựng văn bản, để sau này học cao lªn cã thÓ viÕt luËn v¨n, luËn ¸n, viÕt s¸ch....

(232) Hoạt động 2: Hớng dẫn HS tìm hiÓu ý nghÜa, t¸c dông cña nh÷ng kiÕn thøc vÒ v¨n b¶n tù sù cña phÇn tËp lµm v¨n.. 11. Nh÷ng kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng vÒ kiÓu v¨n b¶n tù sù cña phÇn TËp lµm văn đã soi sáng thêm rất nhiều cho việc đọc- hiểu văn bản- tác phẩm văn häc t¬ng øng trong SGK Ng÷ v¨n. Chẳng hạn, khi học về các yế tố đối - HS t×m ý nghÜa. thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong v¨n b¶n tù sù, c¸c kiÕn thøc vÒ Tập làm văn đã giúp ngời học hiểu s©u h¬n c¸c ®o¹n trÝch TruyÖn KiÒu còng nh truyÖn ng¾n Lµng cña Kim Hoạt động 3: Hớng dẫn HS tìm Lân. hiÓu tÇm quan träng cña kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng vÒ c¸c t¸c phÈm tù sù 12. Nh÷ng kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng vÒ của phần đọc- hiểu văn bản và tác phẩm tự sự của phần đọc- hiểu phần Tiếng Việt đối với môn Tập văn bản và phần tiếng Việt đã giúp cho HS häc tèt h¬n khi lµm bµi v¨n kÓ lµm v¨n. chuyÖn. Ch¼ng h¹n, c¸c v¨n b¶n tù sù - Học sinh t×m hiÓu. trong sách Ngữ Văn đã cung cấp cho HS các đề tài, nội dung và cách kể chuyÖn, c¸ch dïng c¸c ng«i kÓ, ngêi kÓ chuyÖn, c¸ch dÉn d¾t, x©y dùng vµ Giáo viên cho học sinh kể tóm tắt miªu t¶ nh©n vËt, sù viÖc... truyện Làng D. Củng cố- Híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại các nội dung cơ bản của bài học - Về nhà: N¾m v÷ng c¸c kiÕn thøc «n tËp; rÌn luyÖn thªm kÜ n¨ng lµm v¨n tù sù. ChuÈn bÞ cho bµi kiÓm tra tæng hîp cuối học kỳ I. ........................................................................................................................... TiÕt 85, 86:. KiÓm tra häc k× I.. Đề ra, đáp án, biểu chấm của Sở GD-ĐT Hà Tĩnh ( Trường tổ chức thi chung vào ngày 26/12/2015). TiÕt 87:. Ngµy soạn 4 - 1 -2016.

(233) TËp lµm th¬ t¸m ch÷ (tiÕp tiÕt 54) I. Mục tiờu cần đạt: 1. KiÕn thøc : - Giúp học sinh ôn tập lại đặc điểm, khả năng miêu tả, biểu hiện phong phú của thÓ th¬ t¸m ch÷. 2. Kü n¨ng : - RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm th¬ 8 ch÷. 3. Thái độ: - Cã ý thøc vËn dông kiÕn thøc trong viÖc ph©n tÝch vµ c¶m thô thÓ th¬ 8 ch÷. II. ChuÈn bÞ: 1. Gi¸o viªn: Bảng phụ, 1so ví dụ về thơ 8 chữ 2. Häc sinh: Sưu tầm các bài thơ 8 chữ III. TiÕn tr×nh lªn líp: 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? ThÕ nµo lµ thÓ th¬ 8 ch÷? §Æc ®iÓm cña thÓ th¬ 8 ch÷ lµ g×? ? §äc mét bµi th¬ lµm theo thÓ th¬ 8 ch÷? 3. Giíi thiÖu bµi: Th¬ 8 ch÷ lµ ch÷ thÓ th¬ mçi dßng cã 8 ch÷, cã c¸ch ng¾t nhÞp rÊt ®a d¹ng. Bµi th¬ theo thÓ 8 ch÷ cã thÓ gåm nhiÒu ®o¹n dµi (sè c©u kh«ng h¹n định) có thể chia thành các khổ (thờng mỗi khổ 4 dòng) và có nhiều cách gieo vần nhng phổ biến nhất là vần chân (đợc gieo liên tiếp hoặc gián cách). để thấy đợc nh÷ng u thÕ trong viÖc thÓ hiÖn c¶m xóc cña thÓ th¬ 8 ch÷ chóng ta sÏ t×m hiÓu mét số bài thơ của các nhà thơ Việt Nam hiện đại. Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Hớng dẫn HS luyÖn tËp nh©n diÖn thÓ th¬ t¸m ch÷. ? §iÒn vµo 3 chç trèng trong ®o¹n trÝch ë bµi “Véi vµng” cña Xu©n DiÖu? - HS ®iÒn. ? H·y chØ ra chç sai vµ söa ch÷a sao cho đúng? - HS ph¸t hiÖn vµ söa ch÷a. Hoạt động 2: Tìm hiểu một số ®o¹n th¬ 8 ch÷. - GV cung cÊp mét sè ®o¹n th¬ 8 ch÷.. - GV yªu cÇu HS thùc hiÖn c¸c yªu cÇu: + NhËn xÐt sè ch÷ trong mçi dßng + T×m nh÷ng ch÷ cã chøc n¨ng gieo vÇn. + NhËn xÐt c¸ch gieo vÇn, c¸ch ng¾t nhÞp cña c¸c ®o¹n th¬. - HS th¶o luËn nhãm vµ tr×nh bµy ý. Néi dung kiÕn thøc I. LuyÖn tËp nhËn diÖn thÓ th¬ t¸m ch÷. 2. Thø tù ®iÒn: - Cũng mất, tuần hoàn, đất trời. 3. ChÐp l¹i: Giê n¸o nøc cña mét thêi trÎ d¹i! Hìi ngãi n©u, hìi têng tr¾ng, cöa g¬ng! Nh÷ng chµng trai mêi l¨m tuæi vµo trêng, R¬ng nhá nhá víi linh hån b»ng ngäc... II. T×m hiÓu mét sè ®o¹n th¬ 8 ch÷. VD1: ...NÐt mong manh thÊp tho¸ng c¸nh hoa bay Cảnh cơ hàn nơi nớc đọng bùn lầy Thó s¸n l¹n m¬ hå trong ¶o méng Chí hăng hái ganh đua đời náo động Tôi đều yêu, đều kiếm, đều say mê. ( Cây đàn muôn điệu- Thế Lữ) - HS béc lé. + ThÓ th¬ 8 ch÷. + C¸c ch÷ cã chøc n¨ng gieo vÇn: bay- lÇy, động- mộng. + VÇn ch©n. VD2: ...§· biÕt bao phen nh÷ng buæi chiÒu thu Ta b©ng khu©ng t×m c¶nh méng bªn hå.

(234) kiÕn.. Nhng ta chØ tiÕc khi ngåi lÆng ng¾m Đôi mắt cô em nh say nh đắm Nh buån in h×nh ¶nh giÊc m¬ xa. ( Nhan s¾c- ThÕ L÷) VD3: ... Cây bên đờng, trụi lá đứng tần ngần Kh¾p x¬ng nh¸nh chuyÓn mét luång tª t¸i Vµ gi÷a vên im, hoa run sî h·i Bao nçi ph«i pha, kh« hÐo rông rêi ( TiÕng giã- Xu©n DiÖu) VD4: ...Xu©n kh«ng chØ ë mïa xu©n ba th¸ng Xuân là khi nắng rạng đến tình cờ Chim trªn cµnh h¸ má h¸t ra th¬ Xuân là lúc gió về không định trớc §«ng ®ang l¹nh bçng mét h«m trë ngîc Mây bay đi để hở một khung trời ThÕ lµ xu©n. Ngµy chØ Êm h¬i h¬i Nh đợc nắm một bàn tay son sẻ... ( Xu©n kh«ng mïa- Xu©n DiÖu) VD5: ... Cứ để ta ngất ng trên vũng huyết Tr¶i niÒm ®au trªn m¶nh giÊy mong manh §õng n¾m l¹i nguån th¬ ta ®ang siÕt C¶ lßng ta trong mí ch÷ rung rinh ( Tr¨ng- Hµn MÆc Tö). - HS béc lé: + Th¬ t¸m ch÷ thêng sö dông vÇn ch©n mét c¸ch linh ho¹t; cã vÇn trùc tiÕp t¹o thµnh cÆp ë 2 c©u th¬ đi liền nhau: bay- lầy, mộng- động, ngắm -đắm, tái- hãi...có vần gián c¸ch: huyÕt- siÕt, ta- da. + Th¬ 8 ch÷ rÊt gÇn víi v¨n xu«i, do đó cách ngắt nhịp cũng rất linh ho¹t. IV. Củng cố - Híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại 1 số nét cơ bản về thể thơ 8 chữ - hs về nhà: Tù t×m hiÓu th¬ 8 ch÷. Su tầm những bài thơ 8 chữ đã học Chuẩn bị tiết : LuyÖn tËp lµm th¬ 8 ch÷.. Ngµy soạn 05- 1- 2016. TiÕt 88:. TËp lµm th¬ t¸m ch÷ (tiếp theo) I. Mục tiờu cần đạt: 1. KiÕn thøc : - Giúp học sinh ôn tập lại đặc điểm, khả năng miêu tả, biểu hiện phong phú của thÓ th¬ t¸m ch÷. 2. Kü n¨ng : - RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm th¬ 8 ch÷. 3. Thái độ: - Cã ý thøc vËn dông kiÕn thøc trong viÖc ph©n tÝch vµ c¶m thô thÓ th¬ 8 ch÷..

(235) II. ChuÈn bÞ: 1. Gi¸o viªn: Bảng phụ, 1so ví dụ về thơ 8 chữ. 2. Häc sinh: Sưu tầm các bài thơ 8 chữ; Tập làm bài thơ 8 chữ. III. TiÕn tr×nh lªn líp: 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? §äc mét ®o¹n th¬ 8 ch÷ mµ em thÝch? NhËn xÐt c¸ch gieo vÇn, ng¾t nhÞp vµ c¸i hay cña ®o¹n th¬? 3. Giíi thiÖu bµi: §Ó cñng cè thªm kÜ n¨ng t×m hiÓu vµ c¶m thô c¸i hay c¸i đẹp của thơ 8 chữ, chúng ta cần phải biết cách làm thơ 8 chữ. Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Hớng dẫn HS thùc hµnh lµm th¬ 8 ch÷. ? Điền từ thích hợp ( đúng thanh, đúng vần) vào chỗ trống khổ thơ trong bµi “Tra hÌ” cña Anh Th¬? - HS ®iÒn tõ.. ? H·y lµm thªm c©u cuèi sao cho đúng vần, hợp với nội dung và c¶m xóc tõ ba c©u tríc? - HS thªm c©u.. - Tæ chøc cho HS th¶o luËn nhãm vÒ c¸c bµi th¬ 8 ch÷ vµ chän bµi tr×nh bµy tríc líp. - Tæ chøc c¶ líp tham gia nhËn xét, đánh giá các bài thơ đã đọc, b×nh. - Híng dÉn häc sinh luyÖn tËp bæ sung. - GV: LuyÖn tËp viÕt thªm mét sè câu thơ để hoàn thiện khổ thơ. - GV nªu yªu cÇu cña phÇn luyÖn tËp: + Câu mới phải đủ 8 chữ. + Phải bảo đảm lô gíc về ý nghĩa với những câu đã cho. + Ph¶i cã vÇn ch©n trùc tiÕp hoÆc gián tiếp với những câu đã cho. - HS thùc hiÖn.. Néi dung kiÕn thøc III. Thùc hµnh lµm th¬ t¸m ch÷. 1. Tõ ®iÒn vµo chç trèng ë dßng thø 3 ph¶i thanh b»ng. - Tõ ®iÒn vµo chç trèng ë cuèi dßng thø 4 phải có khuôn âm (a) để hiệp với chữ “xa” cuèi dßng thø 2 vµ mang thanh b»ng. - Khæ th¬ nµy lµ: Trong trêi biÕc kh«ng qua m©y gîn tr¾ng Giã nåm nam léng thæi c¸nh diÒu xa Hoa lựu nở đầy một vờn đỏ nắng Lũ bớm vàng lơ đãng lớt bay qua. 2. C©u th¬ ph¶i cã 8 ch÷, ph¶i cã khu«n ©m (¬ng) hoÆc (a), mang thanh b»ng. - Cã thÓ: Mỗi độ thu về lòng xao xuyến lạ Nhí n«n nao tiÕng trèng buæi tùu trêng Con đờng nhỏ tiếng nói cời rộn rã Tho¶ng h¬ng bay lu luyÕn kh¾p phè phêng. 3. HS th¶o luËn nhãm. - Mỗi nhóm cử đại diện lên đọc và bình bài th¬ cña nhãm m×nh tríc tËp thÓ.. * Bµi tËp bæ sung: Bµi tËp 1: Cành mùa thu đã mùa xuân nảy lộc Hoa gạo nở rồi, nở đỏ bến sông T«i còng kh¸c t«i sau lÇn gÆp truíc .....? ( Tríc dßng s«ng- §ç B¹ch Mai) Bµi tËp 2: Có lẽ nào để tuột khỏi tay em Những trái chín chắt chiu từ đất mẹ Nh÷ng tr¸i chÝn lÉn buån vui tuæi trÎ ...? ( Có một đêm nh thế mùa xuân- Hoàng Thế Sinh) BT1: - GV cung cấp thêm, câu thơ Một cành đào cha thể gọi mùa xuân nguyªn t¸c BT2: T«i n¾m chÆt h¬n cµnh t¸o nhän gai. Hoạt động 2: Hớng dẫn HS tập IV. Tập làm thơ theo đề tài. làm thơ 8 chữ theo đề tài. 1. Nhí trêng..

(236) - GV yêu cầu HS viết về đề tài: trờng lớp, bạn bè, quê hơng, môi trờng. - HS tËp lµm. - Gäi HS tr×nh bµy bµi th¬ - GV nh©n xÐt cho ®iÓm - GV đọc một số câu thơ về các đề tµi trªn. - GV đọc thêm cho HS một số bài th¬- cã thÓ cho HS b×nh.. Nơi ta đến hàng ngày quen thuộc thế S©n trêng mªnh m«ng, n¾ng còng mªnh m«ng Kh¨n quµng tung bay rùc rì s¾c hång Xa b¹n bÌ, sao bçng thÊy bu©ng khu©ng 2. Nhí b¹n. Ta chia tay nhau phợng đỏ đầy trời Nhí nh÷ng ngµy rén r· tiÕng cêi vui Và nhớ những đêm lửa trại tuyệt vời Qu©y quÇn bªn nhau lonh lanh r¬i lÖ 3. Con s«ng quª h¬ng. Con s«ng quª ru tuæi th¬ trong m¬ Gi÷a nh÷ng hoµng h«n ngêi lªn ¸nh m¾t GÆp nhau hån nhiªn, nô cêi rÊt thËt §Ó mai ngµy thao thøc viÕt thµnh th¬ IV. Củng cố - Híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại 1 số nét cơ bản về thể thơ 8 chữ - Học sinh về nhà: Tù t×m hiÓu th¬ 8 ch÷. Su tầm những bài thơ 8 chữ đã học TËp lµm th¬ 8 ch÷ ( §Ò tµi tù chän) Chuẩn bị tiết 89 : HDĐT- Những đứa trẻ ( Đọc, tìm hiểu tác giả- tác phẩm, nội dung- nghệ thuật của văn bản ) Ngµy soạn 6 -1-2016. TiÕt 89:. Hớng dẫn đọc thêm: Những đứa trẻ ( TrÝch Thêi th¬ Êu- M. Go-r¬-ki) I. Môc tiªu bµi häc: Qua việc hớng dẫn đọc thêm giúp học sinh: 1. KiÕn thøc: - Rung c¶m tríc nh÷ng t©m hån tuæi th¬ trong tr¾ng, sèng thiÕu t×nh th¬ng vµ hiÓu râ nghÖ thuËt kÓ chuyÖn cña Go-r¬-ki trong ®o¹n trÝch tiÓu thuyÕt tù thuËt; Cảm nhận đợc tình bạn trong sáng, ấm áp tình yêu thơng bền chặt; Cách kể chuyện đan xen các yếu tố đời thờng với các yếu tố cổ tích; sự kết hợp giữa tự sự và miêu t¶. 2. Kü n¨ng: - RÌn kuyÖn kÜ n¨ng ph©n tÝch c¶m thô ®o¹n trÝch truyÖn. 3. Thái độ: - Båi dìng t×nh b¹n trong s¸ng, ch©n thµnh, lßng nh©n ¸i gi÷a con ngêi víi con ngêi. II. ChuÈn bÞ: 1. Gi¸o viªn: Đọc các tài liệu có liên quan tới bài học; chân dung tác giả 2. Häc sinh: đọc ; tóm tắt văn bản; soạn các câu hỏi theo Sgk III. Cỏc hoạt động trên lớp. 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Phân tích hình ảnh biểu tợng “con đờng” ở đoạn cuối truyện ngắn “Cố hơng” cña Lç TÊn? 3. Giới thiệu bài: Go-rơ-ki là đại văn hào Nga, ngời mở đầu cho văn học cách m¹ng Nga thÕ kØ XX. Lµ t¸c gi¶ cña “Thêi th¬ Êu”, tiÓu thuyÕt tù thuËt kÓ l¹i quãng đời thơ ấu...của chính bản thân mình. “Những đứa trẻ” thuộc chơng 9 trong 13 ch¬ng cña “ Thêi th¬ Êu”. Hoạt động của GV và HS. Néi dung kiÕn thøc.

(237) Hoạt động 1: Hớng dẫn HS đọc, tìm hiÓu chó thÝch . - Yêu cầu đọc thầm chú thích. ? Tr×nh bµy vµi nÐt vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm? - HS tr×nh bµy.. I. §äc - HiÓu chó thÝch 1. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm. - M¸c-xim Go-r¬-ki (1868- 1936) lµ bót danh cña A-lÕch-x©y Pª-scèp. - Lµ t¸c gi¶ cña bé 3 tiÓu thuyÕt tù thuËt: Thêi th¬ Êu (1913- 1914), Kiếm sống (1916), Những trờng đại häc cña t«i (1923) - Thêi th¬ Êu gåm: 13 ch¬ng. - GV kiểm tra năng lực giải nghĩa từ - Những đứa trẻ: chơng thứ 9. 2. Gi¶i nghÜa tõ khã. khã cña HS. - HS gi¶i nghÜa. Hoạt động 2: Hớng dẫn đọc- hiểu văn II.Hớng dẫn đọc- hiểu văn bản. b¶n. 1. §äc, kÓ tãm t¾t. - GV: Hớng dẫn đọc và tổ chức đọc. - HS đọc. ? H·y kÓ tãm t¾t ®o¹n trÝch ? - HS tãm t¾t. ? Từ đó hãy tách các đoạn văn bản theo 2. Bố cục - 3 phÇn: nh÷ng ý chÝnh? + Tõ ®Çu-> Ên em nã cói xuèng: t×nh - C¨n cø vµo ®o¹n trÝch HS ph©n ®o¹n. b¹n tuæi th¬ trong s¸ng. + Tiếp -> không đợc đến nhà tao: T×nh b¹n bÞ cÊm ®o¸n. + Cßn l¹i: T×nh b¹n vÉn cø tiÕp diÔn. ? Qua chó thÝch 1,2 cho biÕt v× sao 3. Ph©n tÝch ®o¹n trÝch. những đứa trẻ con ông đại tá lại chơi * Tình bạn tuổi thơ trong sáng. th©n víi A-li- «-sa, bÊt chÊp sù cÊm - Chóng thiÕu t×nh th¬ng cña mÑ, lµ hàng xóm của nhau, đã từng cứu nhau ®o¸n cña bè? tho¸t n¹n. - HS gi¶i thÝch. ? Những hành động của bọn trẻ cho thÊy t×nh c¶m chóng dµnh cho nhau nh - Chóng lu«n híng vÒ nhau, lu«n ®oµn kÕt v× hiÓu nhau, lu«n quan t©m thÕ nµo? đến nhau. - HS t×m hiÓu. ? Em có suy nghĩ gì về tình cảm của Ali...khi cậu từ bỏ ý định bắt con chim hãt hay mµ s½n sµng b¾t mét con chim - G¾n bã s©u s¾c tõ nh÷ng mÊt m¸t b¹ch yÕn theo ý muèn cña b¹n? - HS: Sèng cho b¹n, hÕt lßng yªu quÝ vµ hy väng. - Yêu quí, đồng cảm, sẻ chia mọi b¹n. ? Hình ảnh những đứa trẻ con lão đại tá buồn vui của bạn. *T×nh b¹n bÞ cÊm ®o¸n. hiÖn lªn nh thÕ nµo? - HS: Ngây thơ, đáng yêu và đáng th- - Chúng rất ngoan ngoãn, cam chịu và rất đáng thơng. ¬ng. ? Tình bạn giữa A-li...với lũ trẻ ra sao? - Lão đại tá là ngời hách dịch, thỗ lỗ, A-li...hiÖn lªn nh thÕ nµo trong t×nh b¹n l¹nh lïng vµ tµn nhÉn. cña cËu? - HS nhËn xÐt. ? Khi ngời cha của những đứa trẻ xuất hiÖn, bän chóng lÆng lÏ bíc ra khái chiÕc xe vµ ®i vµo nhµ nh nh÷ng con ngçng ngoan ngo·n. Chi tiÕt nµy gióp ta có suy nghĩ gì về những đứa trẻ và cha * T×nh b¹n vÉn cø tiÕp diÔn. cña chóng? - Cuộc sống của bọn trẻ đơn độc, sợ - HS béc lé. ? Trớc sự cấm đoán của cha những đứa hãi, thiếu tình yêu thơng của cha mẹ... mét cuéc sèng bÊt h¹nh..

(238) trÎ t×nh b¹n cña chóng víi A-li...ra sao? - HS béc lé. ? Tình bạn đó thể hiện nh thế nào? - HS: HS t×m biÓu hiÖn. - GV yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm: ? Tõ đó, em hiểu nh thế nào về cuộc sống của những đứa trẻ, về tình bạn của chóng, vÒ A-li...? - HS th¶o luËn vµ tr×nh bµy kÕt qu¶. Hoạt động 3: Hớng dẫn học sinh khái qu¸t l¹i néi dung bµi häc. ? Em cảm nhận đợc những vẻ đẹp và søc m¹nh nµo cña t×nh b¹n tõ v¨n b¶n? - HS kh¸i qu¸t. ? Tõ t×nh b¹n cña A-li...gióp em hiÓu g× về tấm lòng của tác giả đối với những con ngêi bÊt h¹nh? - HS: Tấm lòng nhân ái, đồng cảm, nâng đỡ, sẻ chia bất hạnh của con ngời, nhÊt lµ trÎ em. ? Em học đợc nghệ thuật kể chuyện nµo qua v¨n b¶n cña M. Go-r¬- ki? - HS kh¸i qu¸t. - GV gọi HS đọc ghi nhớ (SGK). - T×nh b¹n g¾n bã, yªu quÝ, thuû chung, trong s¸ng, Êm ¸p t×nh yªu th¬ng. - A-li-«-sa lµ ngêi hiÓu biÕt, ch©n thµnh, giµu lßng nh©n ¸i...T×nh b¹n cña A-li...lµ mét t×nh b¹n s©u s¾c vµ cao c¶.. III. Tæng kÕt. - T×nh b¹n g¾n bã, thuû chung, ch©n thµnh.. - KÕt hîp yÕu tè tù sù víi miªu t¶ vµ biểu cảm, sử dụng ngôn ngữ đối tho¹i. IV. Củng cố - Híng dÉn häc bµi ë nhµ. 1. Giáo viên cho học sinh nhắc lại nội dung ghi nhớ ở Sgk 2. ChuÈn bÞ tiết 90: Trả bài kiểm tra học kỳ I Chuẩn bị s¸ch gi¸o khoa häc k× II.. Ngày soạn 8 - 1 -2016. Tiết 90:. Trả bài kiểm tra học kì I I. Mục tiêu cần đạt:.

(239) - Giúp học sinh ôn lại các kiến thức và kĩ năng thể hiện trong bài kiểm tra. Thấy được những ưu điểm, tồn tại trong bài làm, từ đó để tìm ra phương hướng khắc phục. - Rèn kĩ n¨ng vËn dông kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng tæng hîp theo néi dung vµ c¸ch thức kiểm tra, đánh giá mới. - Học sinh có ý thøc rút kinh nghiệm cho các bài kiểm tra sau II. Chuẩn bị: Gv: Chấm bài ; tổng hợp kết quả. Hs: Xem lại bài và nhận ra những ưu, khuyết trong bài kiểm tra. III. Tiến trình trả bài: 1. ổn định: 2. Trả bài: I. Đề ra: Giáo viên cho học sinh nhắc lại đề ra ( Đề của Sở GD- ĐT Hà Tĩnh) Mã đề 01: Câu 1. Hãy cho biết trong các câu sau, từ chân nào được dùng với nghĩa gốc, từ chân nào được dùng với nghĩa chuyển? Và nghĩa chuyển đó được hình thành theo phương thức chuyển nghĩa nào? a. Đề huề lưng túi gió trăng, Sau chân theo một vài thằng con con. ( Nguyễn Du- Truyện Kiều) b. Buồn trông nội cỏ rầu rầu, Chân mây mặt đất một màu xanh xanh. ( Nguyễn Du- Truyện Kiều) Câu 2. Cảm nhận của em về đoạn thơ sau: “ Mặt trời xuống biển như hòn lửa Sóng đã cài then, đêm sập cửa Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi, Câu hát căng buồm cùng gió khơi. Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng, Cá thu biển Đông như đoàn thoi Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng. Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi!” ( Trích Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận, Ngữ văn 9, Tập 1) Mã đề 02: Câu 1: Hãy cho biết trong các câu sau, từ chân nào được dùng với nghĩa gốc, từ chân nào được dùng với nghĩa chuyển? Và nghĩa chuyển đó được hình thành theo phương thức chuyển nghĩa nào? a. Gần xa nô nức yến anh Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân ( Nguyễn Du- Truyện Kiều) b. Ngày xuân em hãy còn dài Xót tình máu mủ thay lời nước non. ( Nguyễn Du- Truyện Kiều) Câu 2. Cảm nhận của em về đoạn thơ sau:.

(240) “ ... Sao mờ kéo lưới kịp trời sáng, Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng. Vẩy bạc đuôi vàng lóe rạng đông, Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng. Câu hát căng buồm với gió khơi, Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời. Mặt trời đội biển nhô màu mới, Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi”. ( Trích Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận, Ngữ văn 9, Tập 1) II. Đáp án và hướng dẫn chấm: Mã đề 01: Câu 1 ( 2đ) : Từ chân câu a -> nghĩa gốc 0,75đ Từ chân câu b -> nghĩa chuyển 0,75đ Được hình thành theo phương thức ẩn dụ 0,5đ Câu 2 ( 8đ) : Bài làm cần đáp ứng được các yêu cầu cơ bản sau:  Giới thiệu, giới hạn vấn đề cần nghị luận. ( 0,5đ)  Cảm nhận về đoạn thơ: ( 7đ) * Về nội dung: ( 5đ) - Cảnh biển về đêm và những hoạt động của người dân trên biển: Khi mặt trời xuống biển, đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi, một công việc diễn ra thường xuyên, đều đặn như một nhịp sống đã quen thuộc. - Vẻ đẹp của cảnh đánh cá giữa biển đêm: Đêm bao trùm, vũ trụ hiện lên với vẻ đẹp huyền bí, mênh mang đầy thách thức, vậy mà những người dân không ngại ngần e sợ. Thiên nhiên trở thành nơi để họ thử thách, khám phá, đoàn thuyền ra khơi cất cao tiếng hát khởi hành nhịp sống sôi động, sự hăng hái phấn chấn niềm vui phơi phới, khỏe khoắn tinh thần lạc quan của người dân lao động. - Cảm hứng về lao động và về thiên nhiên, vũ trụ đã dệt nên bức tranh tráng lệ huy hoàng kì vĩ, làm nổi bật vẻ đẹp và sức mạnh của con người trong sự hài hòa đẹp đẽ với khung cảnh thiên nhiên... * Về nghệ thuật: Bút pháp lãng mạn và sức tưởng tượng phong phú, độc đáo, thành công trong việc sử dụng các biện pháp tu từ, ngôn ngữ hình ảnh thơ giàu giá trị tạo hình, biểu cảm và mang tính biểu tượng cao lời thơ dõng dạc, điệu thơ như khúc hát say mê, hào hứng; cách gieo vần có nhiều biến hóa linh hoạt... ( 2đ) * Đánh giá, mở rộng nâng cao vấn đề.... ( 0,5) Mã đề 02: Câu 1 ( 2đ) : Từ xuân câu a -> nghĩa gốc 0,75đ Từ xuân câu b -> nghĩa chuyển 0,75đ Được hình thành theo phương thức ẩn dụ 0,5đ Câu 2 ( 8đ) : Bài làm cần đáp ứng được các yêu cầu cơ bản sau:  Giới thiệu, giới hạn vấn đề cần nghị luận. ( 0,5đ)  Cảm nhận về đoạn thơ: ( 7đ)  Về nội dung: ( 5đ).

(241) - Cảnh đánh cá của người dân lao động trên biển khi ánh bình minh đến và cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về - Không khí lao động hối hả, nhộn nhịp và tình yêu lao động đã được vũ trụ thiên nhiên đền đáp xứng đáng, đoạn thơ là khúc khải hoàn ngập tràn niềm vui chiến thắng trong cuộc sống lao động. Cuộc chạy đua của con người với thời gian để khám phá, chinh phục và làm chủ thiên nhiên của người dân lao động. - Cảm hứng về lao động và về thiên nhiên, vũ trụ đã dệt nên bức tranh tráng lệ, huy hoàng, kì vĩ, làm nổi bật vẻ đẹp và sức mạnh của con người trong sự hài hòa đẹp đẽ với khung cảnh thiên nhiên... * Về nghệ thuật: Bút pháp lãng mạn và sức tưởng tượng phong phú, độc đáo, thành công trong việc sử dụng các biện pháp tu từ, ngôn ngữ hình ảnh thơ giàu giá trị tạo hình, biểu cảm và mang tính biểu tượng cao lời thơ dõng dạc, điệu thơ như khúc hát say mê, hào hứng; cách gieo vần có nhiều biến hóa linh hoạt... ( 2đ) * Đánh giá, mở rộng nâng cao vấn đề.... ( 0,5đ) III. Nhận xét, đánh giá chung: * u ®iÓm: Phần lớn các em xác định đợc đúng yêu cầu của đề bài, nắm đợc những kiến thøc c¬ b¶n vÒ sự chuyển nghĩa của từ vµ cảm nhận được nội dung và nghệ thuật của phần thơ hiện đại. * Tån t¹i: - Mét sè bµi vÉn cßn sù nhÇm lÉn giữa 2 ph¬ng thức chuyển nghĩa là ẩn dụ và hoán dụ - Phần cảm nhận về đoạn thơ viết còn sơ sài, cha xác định đợc vấn đề, viết sai chính tả, cách diễn đạt và dùng từ còn hạn chế... Ví dụ: em Quang – em Phong- em Bé- em Thắng- em Mạnh - em Trung (9D); Em Duy- em Khánh- em Khả Vi (9B)... IV. Kết quả: Lớp Giỏi Khá TB Yếu Kém 9b (36) 6 9 14 7 0 9d (27) 0 0 14 13 0 V. Bæ sung, ch÷a lçi trong bµi: - Học sinh tự đối chiếu với yêu cầu về nội dung và hình thức để sửa chữa. - Giáo viên híng dÉn HS ch÷a mét số lỗi tiªu biÓu như: Lçi dïng tõ, sai chính tả,... D. Híng dÉn học sinh häc bµi ë nhµ: - N¾m v÷ng néi dung vµ s÷a lçi cô thÓ cho bài làm của mình - ChuÈn bÞ tiết 91: Soạn bài Bàn về đọc sách Ngày soạn 10 -1 -2016. Tiết 91:. Bàn về đọc sách (Chu Quang Tiềm ) I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh:.

(242) 1. Kiến thức: Hiểu được sự cần thiết của việc đọc sách và phương pháp đọc sách. 2. Kỹ năng: - Rèn luyện phương pháp đọc sách, cách viết văn nghị luận qua việc lĩnh hội bài nghị luận sâu sắc, sinh động, giàu sức thuyết phục của Chu Quang Tiềm. 3. Thái độ : Có ý thức quí trọng sách, đọc sách; lựa chọn loại sách phù hợp, có ích cho bản thân. II. Chuẩn bị: 1. Giáo viên: đọc sách ôn tập và các tài liệu có liên quan đến bài học 2. Học sinh: Đọc sách GK, soạn bài theo hệ thống câu hỏi ở Sgk III. Các hoạt động trên lớp: 1. ổn định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: ? Em có thường xuyên theo dõi chương trình chào buổi sáng không? Mục mỗi ngày một cuốn sách có gây ấn tượng cho em không? Theo lời khuyên của người giới thiệu chương trình, em đã tìm mua và đã đọc cuốn sách nào? Theo em chương trình ấy đặt ra với mục đích gì ? 3. Giới thiệu bài: Giáo sư- Tiến sĩ Chu Quang Tiềm (1897- 1986), nhà mĩ học, lí luận văn học lớn của Trung Quốc. Ông đã nhiều lần bàn về việc đọc sách và phương pháp đọc sách. Ông muốn truyền lại cho thế hệ sau những suy nghĩ sâu sắc về kinh nghiệm phong phú của bản thân. Bàn về đọc sách trích trong cuốn Danh nhân Trung Quốc bàn về niềm vui và nỗi buồn của việc đọc sách. (Bắc Kinh -1995, GS. Trần Đình Sử dịch) Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức Hoạt động 1: Hướng dẫn HS đọc và I. Đọc - Hiểu chú thích. tìm hiểu chú thích. 1. Đọc: - GV hướng dẫn: Đọc rõ ràng, mạch lạc, nhưng với giọng tâm tình, nhẹ 2. Tác giả: nhàng như lời trò chuyện. - Chu Quang Tiềm (1897- 1986). - GV cùng 2 HS đọc cả bài. - Là nhà mĩ học, lí luận văn học lớn của Trung Quốc. ? Trình bày hiểu biết của em về tác giả - Ông đã nhiều lần bàn về việc đọc Chu Quang Tiềm và tác phẩm Bàn về sách và phương pháp đọc sách. Ông đọc sách ? muốn truyền lại cho thế hệ sau những - HS dựa vào thông tin trong chú thích suy nghĩ sâu sắc về kinh nghiệm để trình bày. phong phú của bản thân. 3. Tác phẩm: Bàn về đọc sách trích trong cuốn Danh nhân Trung Quốc bàn về niềm vui và nỗi buồn của việc đọc sách. (Bắc Kinh -1995, GS. Trần Đình Sử dịch) 4. Từ khó: - GV yêu cầu HS đọc thầm phần chú II.Tìm hiểu văn bản..

(243) thích, sau đó kiểm tra một vài từ khó. - HS trình bày. Hoạt động 2: Hướng dẫn HS tìm - 1. Tìm hiểu: hiểu văn bản. a. Thể loại văn bản: - Văn bản nghị luận (lập luận giải ? Theo em VB này thuộc kiểu loại văn thích một vấn đề xã hội) bản nào? Dựa vào những yếu tố nào để - Dựa vào hệ thống luận điểm, cách xác định đúng kiểu loại văn bản này ? lập luận và tên văn bản. ? Đoạn trích này có mấy luận điểm? b. Bố cục: Có 3 luận điểm. Tìm ranh giới và nội dung của các luận - Tầm quan trọng, ý nghĩa cần thiết điểm đó? của của việc đọc sách. - HS xác định: - Nêu những khó khăn, trở ngại của - Từ đầu -> thế giới mới việc đọc sách. - Tiếp đó -> tiêu hao lực lượng - Bàn về phương pháp đọc sách. - Còn lại ? Nhận xét của em về những luận điểm, -> Hệ thống luận điểm hợp lí, chặt lí lẽ và dẫn chứng trong bài văn nghị chẽ; Lí lẽ và dẫn chứng được phân luận này? Vài trò của tác giả trong bài tích sâu sắc và có hệ thống. viết? ? Tác giả đã lí giải tầm quan trọng và sự 2. Phân tích: cần thiết của việc đọc sách đối với mỗi * Sự cần thiết và ý nghĩa của việc người như thế nào? đọc sách: ? Hãy đọc câu thể hiện mối quan hệ đó? - HS đọc: Học vấn không chỉ là ? Đề cập đến mối quan hệ này tác giả chuyện đọc sách, nhưng đọc sách vẫn muốn chúng ta nhận thức điều gì? là một con đường quan trọng của học vấn. - HS: Học vấn được tích luỹ từ mọi mặt hoạt động học tập của con người. Đọc sách chỉ là một mặt nhưng lại là mặt quan trọng. - Muốn có học vấn không thể không ? Để phân tích rõ luận điểm này tác giả đọc sách. đã đưa ra những lí lẽ nào? - Lí lẽ: - HS xác định và trình bày. + Sách là thành tựu đáng quí. + Muốn nâng cao học vấn, cần dựa vào thành tựu này. + Đọc sách là hưởng thụ để tiến lên ? Theo tác giả, đọc sách là hưởng thụ, con đường học vấn. là chuẩn bị trên con đường học vấn, em - Sách kết tinh học vấn trên mọi lĩnh hiểu ý kiến này như thế nào? vực đời sống, trí tuệ, tư tưởng, tâm - GV yêu cầu HS thảo luận nhóm. hồn của nhân loại. Đọc sách là thừa hưởng những giá trị quí báu này. Nhưng học vấn luôn mở rộng ở phía trước. Để tiến lên, con người chiếm ? Em đã hưởng thụ được gì từ việc đọc lấy di sản học vấn này..

(244) sách Ngữ Văn để chuẩn bị cho học vấn của mình? - HS bộc lộ. ? Những lí lẽ trên của tác giả đem lại cho em hiểu biết gì về sách và lợi ích của việc đọc sách? - HS: Kĩ năng sử dụng đúng và hay ngôn ngữ dân tộc: nghe, đọc, nói, viết; Đọc hiểu các loại văn bản. - GV khắc sâu kiến thức.. - Sách là vốn quí của nhân loại; đọc sách là cách để tạo học vấn; muốn tiến lên con đường học vấn không thể không đọc sách.. IV. Củng cố- Hướng dẫn học bài ở nhà: 1.Giáo viên cho học sinh nhắc lại các nội dung kiến thức cơ bản trong tiết 1 2. Học sinh về nhà: - Tiếp tục đọc hiểu văn bản. - Tìm hiểu những khó khăn trở ngại khi đọc sách và các phương pháp đọc sách hiệu quả. Ngày soạn 10 -1- 2015. Tiết 92:. Bàn về đọc sách (Chu Quang Tiềm ) I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh nắm được: 1. Kiến thức: - Tiếp tục phân tích 2 luận điểm tiếp theo của văn bản để giúp HS nhận thức được đọc sách có những khó khăn trở ngại gì? Phương pháp đọc sách như thế nào? Giúp HS khái quát được bài học, rút được kinh nghiệm viết văn nghị luận. 2. Kỹ năng: - Rèn luyện phương pháp đọc sách, cách viết văn nghị luận qua việc lĩnh hội bài nghị luận sâu sắc, sinh động, giàu sức thuyết phục của Chu Quang Tiềm. 3. Thái độ: Có ý thức quí trọng sách, đọc sách; lựa chọn loại sách phù hợp, có ích cho bản thân. II.Chuẩn bị: 1. Giáo viên: đọc sách ôn tập và các tài liệu có liên quan đến bài học 2. Học sinh: Đọc sách GK, soạn bài theo hệ thống câu hỏi ở Sgk III. Các hoạt động trên lớp: 1. ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: ? Trình bày hiểu biết của em về tác giả Chu Quang Tiềm? ? VB có mấy luận điểm? Đó là những luận điểm nào? 3. Giới thiệu bài: Sau khi khẳng định tầm quan trọng, ý nghĩa của việc đọc sách, tác giả Chu Quang Tiềm đã nêu những trở ngại khó khăn gì của việc đọc sách và đã bàn luận gì về phương pháp đọc sách?.

(245) Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tiếp tục phân tích các luận điểm còn lại. - Giáo viên gọi học sinh đọc phần 2 của văn bản. - HS đọc. ? Đọc sách có dễ không? Tại sao cần lựa chọn sách khi đọc? - HS tự bộc lộ. ? Trong tình hình hiện nay, sách vở ngày càng nhiều thì việc đọc sách cũng ngày càng không dễ. Học giả Chu Quang Tiềm đã chỉ ra một cách xác đáng 2 thiên hướng sai lạc nào?. Nội dung kiến thức II. Đọc - Hiểu văn bản. 3. Phân tích (tiếp). * Những khó khăn, trở ngại thường gặp khi đọc sách.. - 2 thiên hướng sai lệch: + Sách nhiều khiến người ta đọc không chuyên, dễ sa vào lối ăn tươi nuốt sống chứ không kịp tiêu hoá, không biết nghiền ngẫm. + Sách nhiều khiến người đọc khó chọn lựa, lãng phí thời gian và sức lực với những cuốn không có ích. + Đọc chuyên sâu là đọc quyển nào ? Hãy tóm tắt ý kiến của tác giả về cách ra quyển ấy, miệng đọc tâm ghi, đọc chuyên sâu và cách đọc không nghiền ngẫm đến thuộc lòng, thấm vào xương tuỷ biến thành một nguồn chuyên sâu? ? Em nhận thức được gì từ lời khuyên động lực tinh thần, cả đời dùng mãi không cạn. Ví dụ cách đọc của các này của tác giả? học giả Trung Hoa thời cổ đại. - HS bộc lộ. + Đọc không chuyên sâu là cách đọc lướt qua tuy rất nhiều nhưng đọng lại thì rất ít. Ví dụ cách đọc của một số học giả trẻ hiện nay. ? Tác giả đã nhận xét như thế nào về cách đọc lạc hướng? - Đọc lạc hướng là tham nhiều mà - Do sách vở ngày một nhiều, nhưng những tác phẩm cơ bản đích thực không thực chất. ? Vì sao có hiện tượng đọc lạc hướng? nhất thiết phải đọc lại ít; Lãng phí Cái hại của đọc lạc hướng được phân thời gian và sức lực trên những cuốn sách vô thưởng vô phạt; bỏ lỡ mất dịp tích như thế nào? dọc những cuốn sách quan trọng, cơ bản. - Đọc sách để tích luỹ và nâng cao ? Qua đây, tác giả muốn gửi gắm lời học vấn cần đọc chuyên sâu, tránh tham lam hời hợt. khuyên gì khi đọc sách? - Báo động về cách đọc sách tràn lan, - HS nhận thức. thiếu mục đích. - Đọc sách không đọc lung tung mà cần có mục đích cụ thể. * Phương pháp đọc sách. - Nêu cách chọn sách và cách đọc - GV gọi HS đọc phần 3 . ? Bàn về phương pháp đọc sách, tác giả sách..

(246) có ý kiến gì? - Chọn cho tinh, không cốt lấy nhiều, ? Tác giả khuyên chúng ta nên chọn tìm những cuốn sách thật sự có giá trị sách như thế nào? và cần thiết đối với bản thân. Chọn lọc có mục đích, định hướng rõ ràng. - Sách chọn nên hướng vào 2 loại: ? Theo tác giả, cách đọc sách đúng đắn loại phổ thông và loại chuyên sâu. nên như thế nào? - Cách đọc: - HS trình bày. + Đọc kĩ, đọc đi đọc lại, đọc nhiều lần, đến thuộc lòng. + Đọc với sự say mê, ngẫm nghĩ, suy ? Cái hại của việc đọc sách hời hợt nghĩ. được tác giả chế giễu ra sao? - Theo Chu Quang Tiềm, đọc sách - HS: Đọc như cưỡi ngựa qua chợ, mắt đâu chỉ là việc học tập tri thức, đó hoa ý loạn, tay không mà về như trọc còn là chuyện rèn luyện tính cách, phú khoe của, lừa mình dối người thể chuyện làm người. hiện phẩm chất tầm thường thấp kém. - Nội dung các lời bàn luận và cách trình bày của tác giả vừa thấu tình, ? Cùng với những ý kiến đúng đắn, sâu đạt lí. Các ý kiến, nhận xét đưa ra thật sắc, bố cục bài viết, cách trình bày của xác đáng, có lí lẽ. Bố cục chặt chẽ tác giả có gì đáng chú ý? hợp lí, các ý kiến dẫn dắt tự nhiên. - HS bộc lộ. Bài văn nghị luận có tính thuyết phục cao, cách viết giàu hìnhảnh. III. Tổng kết và luyện tập. - Sách là tài sản tinh thần vô giá của Hoạt động 2: Hướng dẫn HS tìm hiểu nhân loại. Muốn có học vấn hải đọc ý nghĩa của văn bản. sách. Nhưng không phải cứ đọc là có ? Văn bản cho ta lời khuyên bổ ích nào học vấn. Đọc sách để tích luỹ và nâng về sách và việc đọc sách? cao học vấn chỉ có ở người biết cách - HS khái quát. đọc. Đó là cách đọc coi trọng chuyên - GV gọi HS đọc ghi nhớ trong SGK. sâu kết hợp với đọc mở rộng học vấn. - HS đọc ghi nhớ. ? Em học tập được gì trong cách viết văn nghị luận của tác giả? - HS: Thái độ khen chê rõ ràng. Lí lẽ được phân tích cụ thể, liên hệ, so sánh gần gũi, thuyết phục. ? Phát biểu điều mà em thấm thía nhất khi học bài Bàn về đọc sách? - GV yêu cầu các em chuẩn bị - trình bày. IV. Củng cố - Hướng dẫn học bài ở nhà. 1. Giáo viên cho học sinh nhắc lại nội dung bài học 2. Hs về nhà: Học thuộc ghi nhớ - làm hoàn chỉnh bài tập ở sgk ..

(247) 3. Chuẩn bị bài: Khởi ngữ. Tìm hiểu khái niệm khởi ngữ và các đặc điểm, công dụng của nó ở trong câu. ............................................................................. Ngày soạn 12 -1 -2016. Tiết 93:. Khởi ngữ I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. Kiến thức: - Nhận biết khởi ngữ, phân biệt khởi ngữ với chủ ngữ của câu; nhận biết công dụng của khởi ngữ là nêu đề tài của câu chứa nó; biết đặt những câu có khởi ngữ. 2. Kỹ năng: - Rèn luyện kĩ năng nhận biết khởi ngữ, đặt câu có thành phần khởi ngữ. 3. Thái độ: Học sinh có ý thức dùng khởi ngữ để làm sáng rõ đề tài của câu. II.Chuẩn bị :.

(248) 1. Giáo viên: đọc sách ôn tập và các tài liệu có liên quan đến bài học 2. Học sinh: Đọc sách GK, soạn bài theo hệ thống câu hỏi ở Sgk III. Các hoạt động trên lớp: 1. ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: ? Phân tích ngữ pháp câu: Quyển sách này, tôi đọc rồi. 3. Giới thiệu bài: Trong câu: “ Quyển sách này, tôi đọc rồi”. “Tôi” là chủ ngữ; “đọc” là vị ngữ. Nhưng còn “Quyển sách này” có chức vụ ngữ pháp gì trong câu. Đó là thành phần khởi ngữ. Vậy khởi ngữ là gì? Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức Hoạt động 1: hướng dẫn HS tìm I. Đặc điểm và công dụng của khởi hiểu đặc điểm và công dụng của ngữ trong câu. khởi ngữ trong câu. 1.Ví dụ: - GV gọi HS đọc yêu cầu của bài tập 1 (ghi bảng phụ) a. Còn anh, anh không kìm nổi xúc - HS đọc. động. CN ? Xác định chủ ngữ trong câu chứa b. Giàu, tôi cũng giàu rồi. những từ in đậm? CN - HS xác định. c.Về các thể văn trong lĩnh vực ? Phân biệt các từ in đậm với chủ ngữ văn nghệ, chúng ta có thể tin ở về: Vị trí và về quan hệ với vị ngữ? CN Phần in đậm có tác dụng gì trong câu? tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và ? Trước các từ in đậm nói trên, có đẹp. hoặc có thể thêm những quan hệ từ a. Còn anh nào? b. Giàu - GV: Các từ in đậm là khởi ngữ. c. Về các thể văn trong lĩnh vực văn ? Hãy đặt một câu có bộ phận gọi là nghệ khởi ngữ tương tự? - HS: Nhà, bà ấy có hàng dãy ở ngoài -> Về vị trí: các từ in đậm đứng phố. trước chủ ngữ. -> Về quan hệ với vị ngữ: các từ in đậm không có quan hệ C -V với vị ngữ. -> Có thể thêm các quan hệ từ: về, với, đối với. Hoạt động 2: Hướng dẫn HS khái II. Ghi nhớ: quát bài học về khởi ngữ. - Khởi ngữ là thành phần câu ? Vậy khởi ngữ là gì? đứng trước chủ ngữ để nêu đề tài - HS khái quát. được nói đến trong câu. ? Trước khởi ngữ có thể thêm QHT - Trước khởi ngữ thường có thể gì? thêm các quan hệ từ: về, đối với. - HS khái quát. III. Luyện tập: Hoạt động 3: Hướng dẫn HS giải Bài tập 1: quyết các bài tập. a. Điều này ? Tìm khởi ngữ trong đoạn trích? b. Đối với chúng mình.

(249) (Bảng phụ) - HS lần lượt lên xác định khởi ngữ.. c. Một mình d. Làm khí tượng e. Đối với cháu Bài tập 2: ? Chuyển bộ phận in đậm thành khởi a. Làm bài thì anh ấy cẩn thận lắm. ngữ? b. Hiểu thì tôi hiểu rồi, nhưng giải - HS lên bảng thực hiện. thì tôi chưa giải được. ? Xác định những câu có khởi ngữ Bài tập bổ sung: trong văn bản: “Bàn về đọc sách”? - Những câu có từ “đối với” đứng Nêu cách nhận biết khởi ngữ? đầu hoặc có từ “ thì” trong cụm DT - HS thảo luận và xác định. đứng đầu câu. - Khởi ngữ đứng trước chủ ngữ. VD: Sang, tôi cũng sang rồi. - Trước khởi ngữ thường có hoặc có thể thêm các quan hệ từ: về, đối với. - Sau khởi ngữ có thể thêm quan hệ từ: thì. VD: Tôi thì tôi xin chịu. - Khởi ngữ có thể được lặp lại bằng đại từ.VD: Hăng hái học tập, đó là đức tính tốt của HS. - Khởi ngữ cũng có thể được lặp lại bằng chính nó. VD: Sống, chúng ta mong đựơc sống làm người. IV. Củng cố - Hướng dẫn học bài ở nhà: 1. Giáo viên cho học sinh nhắc lại nội dung phần ghi nhớ. 2. Học sinh về nhà: Đặt 2 câu có khởi ngữ, viết đoạn 1 văn có sử dụng khởi ngữ. Soạn bài Phép phân tích và tổng hợp: Tìm hiểu 2 khái niệm: phân tích và tổng hợp. Ngày soạn 13 – 1- 2016. Tiết 94:. Phép phân tích và tổng hợp I. Mục tiêu cần đạt: 1. Kiến thức : Giúp học sinh hiểu và biết vận dụng các phép lập luận phân tích, tổng hợp trong tập làm văn nghị luận. 2. Kỹ năng : Rèn kỹ năng tập phân tích và tổng hợp 3. Thái độ : Bồi dưỡng kiến thức phần tập làm văn. II. Chuẩn bị: - Giáo viên: Nghiên cứu, đọc tài liệu liên quan đến bài học ; Bảng phụ. - Học sinh: Soạn bài theo yêu cầu ở Sgk..

(250) II. Các hoạt động trên lớp: 1. ổn định 2. Kiểm tra bài cũ: ? Thế nào là văn nghị luận? ( là loại văn được viết ra nhằm xác lập cho người đọc, người nghe một tư tưởng, quan điểm nào đó) ? Nêu đặc điểm của văn nghị luận? (có luận điểm, luận cứ và lập luận; có thể có một luận điểm chính và các luận điểm phụ) 3. Giới thiệu bài: Phép lập luận phân tích và tổng hợp có vai trò quan trọng trong văn nghị luận. Vậy phép lập luận phân tích là gì? Tổng hợp là gì? Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu phép lập luận phân tích và tổng hợp. - Gọi học sinh đọc văn bản “ Trang phục” - HS đọc văn bản. ? Thông qua một loạt dẫn chứng ở đoạn mở bài, tác giả rút ra nhận xét vấn đề gì? - HS xác định. ? Hai luận điểm chính của văn bản là gì? - HS: 2 luận điểm. ? Để xác lập hai luận điểm trên, tác giả đã dùng phép lập luận nào? - HS xác định. + Lụân điểm 1: “ ăn cho mình, mặc cho người”. . Cô gái một mình....móng tay. .Anh thanh niên đi tát nước...phẳng tắp. . Đi đám cưới...lấm bùn. . Đi dự đám tang....oang oang. - Sau khi phân tích tác giả chỉ ra một “qui tắc ngầm” chi phối cách ăn mặc của con người, đó là “ văn hoá xã hội” + Luận điểm 2: “ Y phục xứng kì đức” . Dù mặc đẹp đến đâu.....mà thôi. . Xưa nay, cái đẹp....môi trường. -> Nhận định của tác giả: “Ăn mặc ra sao cũng phải phù hợp với hoàn cảnh. Nội dung kiến thức I. Tìm hiểu phép lập luận phân tích và tổng hợp. - Rút ra nhận xét về vấn đề “ăn mặc chỉnh tề” cụ thể là sự đồng bộ, hài hoà giữa quần áo với giày, tất...trong trang phục con người. - Luận điểm: + Trang phục phải phù hợp với hoàn cảnh tức là tuân thủ những “qui tắc ngầm” mang tính văn hoá xã hội. + Trang phục phải phù hợp vơi đạo đức tức là giản dị và hài hoà với môi trường xung quanh. - Sử dụng phép lập luận phân tích..

(251) riêng của mình và hoàn cảnh chung của nơi công cộng hay toàn xã hội” - Phép lập luận tổng hợp. ? Để chốt lại vấn đề, tác giả dùng phép lập luận nào? Phép lập luận này thường đứng ở vị trí nào trong văn bản? - HS: Phép lập luận tổng hợp bằng một kết luận ở cuối văn bản: “Thế - Phép lập luận phân tích giúp ta hiểu mới biết...trang phục đẹp”. sâu sắc những khía cạnh khác nhau của trang phục đối với từng người, trong từng hoàn cảnh cụ thể. ? Phép phân tích và tổng hợp có vai trò như thế nào? - Phép lập luận tổng hợp giúp cho ta - HS tìm hiểu và bộc lộ. hiểu ý nghĩa văn hoá và đạo đức của cách ăn mặc; nghĩa là không thể ăn mặc một cách tuỳ tiện, cẩu thả như một số người lầm tưởng rằng đó là sở thích và quyền “bất khả xâm phạm của mình” II. Ghi nhớ: - Để làm rõ ý nghĩa của một sự vật, Hoạt động 2: Hướng dẫn HS khái hiện tượng nào đó, người ta thường quát và rút ra bài học. dùng phép phân tích và tổng hợp. - Giáo viên gọi học sinh đọc ghi nhớ. - Phân tích là phép lập luận trình - Giáo viên khắc sâu. bày từng bộ phận, phương diện của một vấn đề nhằm chỉ ra nội dung của sự vật hiện tượng. Để phân tích nội dung của sự vật, hiện tượng người ta có thể vận dụng các biện pháp nêu giả thiết, so sánh, đối chiếu... và cả phép lập luân giải thích, chứng minh. - Tổng hợp là phép lập luận rút ra cái chung từ những điều đã phân tích. Không có phân tích thì không có tổng hợp. Lập luận tổng hợp thường đặt ở cuối đoạn hay cuối bài, ở phần kết luận của một phần hoặc toàn bộ văn bản. II. Luyện tập: Bài tập 1: Hoạt động 2: Hướng dẫn HS luyện LĐ: Học vấn không chỉ...học vấn. tập. - Học vấn là thành quả tích luỹ của - Gọi học sinh đọc yêu cầu của bài nhân loại được lưu giữ và truyền lại.

(252) tập. - Học sinh đọc. ? Tác giả đã phân tích như thế nào để làm sáng tỏ luận điểm: “Học vấn không chỉ...của học vấn?. cho đời sau. - Bất kì ai muốn phát triển học thuật phải bắt đầu từ “Kho tàng quí báu” được lưu giữ trong sách; nếu không mọi sự bắt đầu sẽ là con số không, thậm chí là lạc hậu, giật lùi. - Đọc sách là “hưởng thụ” thành quả về tri thức và kinh nghiệm hàng nghìn năm của nhân loại, đó là tiền đề cho sự phát triển học thuật của mỗi người.. Bài tập 2. Lí do phải chọn sách: - Giáo viên yêu cầu học sinh nêu yêu - Bất cứ lĩnh vực học vấn nào cũng có cầu: sách chất đống thư viện do đó phải ? Tác giả đã phân tích những lí do biết chọn sách đọc. phải chọn sách để đọc như thế nào? - Phải chọn những cuốn sách “cơ bản, đích thực” để đọc, không nên đọc những cuốn sách “vô thưởng vô phạt”. - Đọc sách cũng như đánh trận, cần phải đánh vào thành trì kiên cố, đánh bại quân địch tinh nhuệ chiếm cứ mặt trận xung yếu, tức là phải đọc cái cơ bản nhất, cần thiết nhất cho công việc và cuộc sống của mình. ? Tác giả đã phân tích tầm quan trọng Bài tập 3. Cách đọc sách: của cách đọc sách như thế nào? - Tham đọc nhiều mà chỉ “liếc qua” - Học sinh giải quyết. cốt để khoe khoang là mình đã đọc sách nọ sách kia thì chẳng khác gì “chuồn chuồn đạp nước”, chỉ gây ra sự lãng phí thời gian và sức lực mà thôi: “Thế có biết bao...thấp kém”. - Đọc ít mà đọc kĩ, thì sẽ tập thành nếp suy nghĩ sâu xa, trầm ngâm tích luỹ, tượng tượng tự do đến mức làm thay đổi khí chất. - Có 2 loại sách cần đọc: sách về kiến thức phổ thông và sách về kiến thức chuyên môn, đó là 2 bình diện rộng và sâu của tri thức. Bài tập 4. Vai trò của phân tích trong ? Qua đó, phân tích có vai trò như thế lập luận..

(253) nào trong lập luận? - HS giải quyết.. - Trong văn nghị luận, phân tích là một thao tác bắt buộc mang tính tất yếu bởi nếu không phân tích thì không thể làm sáng tỏ được luận điểm và không thể làm thuyết phục được người nghe, người đọc. - Mục đích của phân tích và tổng hợp là giúp người nghe, người đọc nhận thức đúng, hiểu đúng vấn đề. Nếu đã có phân tích thì phải có tổng hợp và ngược lại. Phân tích và tổng hợp luôn có mối quan hệ biện chứng tạo nên “hồn” cho văn bản nghị luận.. IV. Củng cố - Hướng dẫn học bài ở nhà: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại nội dung phần ghi nhớ - Học sinh về nhà: + Hoàn thành các bài tập ở Sgk. + Tìm hiểu bài: Luyện tập phân tích và tổng hợp: Rèn luyện kĩ năng nhận diện phân tích, tổng hợp và viết văn bản có sử dụng phép phân tích, tổng hợp.. Ngày soạn 14 -1 - 2016. Tiết 95:. Luyện tập phân tích và tổng hợp I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. Kiến thức: Nhận thức đầy đủ, sâu sắc hơn đặc điểm, ý nghĩa của phép phân tích và tổng hợp trong bài văn nghị luận. 2. Kỹ năng: Rèn kỹ năng phân tích và tổng hợp trong văn bản nghị luận. 3. Thái độ: Bồi dưỡng kiến thức bộ môn; lưu ý học sinh có ý thức sử dụng, kết hợp hai thao tác này một cách hợp lý, có hiệu quả khi làm bài văn nghị luận. II. Chuẩn bị:.

(254) - Giáo viên: Nghiên cứu, đọc tài liệu liên quan đến bài học ; Bảng phụ. - Học sinh: Làm các bài tập theo yêu cầu ở Sgk. III. Các hoạt động trên lớp:: 1. ổn định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: ? Thế nào là phép lập luận phân tích, tổng hợp? ? Nêu vai trò của phép lập luận phân tích và tổng hợp? 3. Giới thiệu bài: Để rèn luyện kĩ năng phân tích và tổng hợp trong lập luận, kĩ năng nhận diện phân tích và tổng hợp; kĩ năng viết văn bản phân tích và tổng hợp. Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Hướng dẫn HS nhận diện phép phân tích, tổng hợp. - Giáo viên gọi học sinh đọc đoạn trích a, b ở sgk. ? Tác giả đã vận dụng phép lập luận nào và vận dụng như thế nào? - HS xác định.. Hoạt động 2: Hướng dẫn HS thực hành phân tích. - GV yêu cầu HS phân tích lối học đối phó. - Nêu vấn đề cho HS thảo luận, giải thích hiện tượng và phân tích. - Gọi HS chữa bài trước lớp.. Nội dung kiến thức Bài tập 1: a. Phép lập luận phân tích: - Từ cái “hay cả hồn lẫn xác, hay cả bài” tác giả chỉ ra từng cái hay hợp lại thành cái hay của cả bài. + Cái hay ở các điệu xanh + ở những cử động + ở các vần thơ + ở những chữ không non ép. b. Phép lập luận phân tích. - Đoạn thơ mở đầu nêu các quan niệm mấu chốt của sự thành đạt. - Đoạn nhỏ tiếp theo phân tích từng quan niệm đúng sai như thế nào và kết lại ở việc phân tích bản thân chủ quan của mỗi người. Bài tập 2:. - HS phân tích, ghi vào giấy các ý chính. + Học đối phó là là học mà không lấy việc học làm mục đích, xem học là việc phụ. + Học đối phó là học bị động, không chủ động, cốt đối phó với sự đòi hỏi của cô thầy, của thi cử. + Do học bị động nên không thấy hứng thú, mà không hứng thú thì sẽ chán học, hiệu quả thấp. + Học đối phó thì dù có bằng cấp nhưng đầu óc vẫn trống rỗng. Bài tập 3: Hoạt động 3: Hướng dẫn HS làm bài - Sách vở đúc kết tri thức của nhân loại.

(255) tập 3. ? Hãy phân tích lí do bắt buộc mọi người phải đọc sách? - Yêu cầu HS thảo luận yêu cầu này và HS trình bày trước lớp.. đã tích luỹ từ xưa đến nay. - Muốn tiến bộ, phát triển thì phải đọc sách để tiếp thu tri thức kinh nghiệm. - Đọc sách không cần nhiều mà cần đọc kĩ, hiểu sâu, đọc quyển nào nắm chắc được quyển đó, như thế mới có ích. - Bên cạnh đọc sách chuyên sâu phục vụ ngành nghề, còn cần phải đọc rộng. Kiến thức rộng giúp chúng ta hiểu các vấn đề chuyên môn tốt hơn. Bài tập 4: - Học đối phó là lối học bị động, hình Hoạt động 4: Hướng dẫn HS làm bài thức không lấy việc học làm mục đích tập 4. chính. Lối học đó chẳng những làm cho ? Nêu tổng hợp các tác hại của lối học người đọc mệt mỏi, mà không tạo ra đối phó? được nhân tài đích thực cho đất nước. - Học sinh xác định và nêu. - Tóm lại, muốn đọc sách có hiệu quả phải chọn những sách quan trọng nhất ? Tổng hợp những điều đã phân tích về mà đọc cho kĩ, đồng thời cũng chú việc đọc sách? trọng đọc rộng thích đáng, để hỗ trợ - Học sinh thực hiện. cho việc nghiên cứu chuyên sâu. IV. Hướng dẫn học sinh học bài ở nhà: 1. Tự luyện tập: nhận diện và viết văn bản phân tích, tổng hợp. 2. Đọc , tìm hiểu và soạn bài: Tiếng nói của văn nghệ: đọc văn bản; tìm hiểu tác giả Nguyễn Đình Thi và nội dung nghệ thuật của văn bản.. Ngày soạn 17 - 1 -2016. Tiết 96:. Tiếng nói của văn nghệ (Nguyễn Đình Thi) I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. Kiến thức:.

(256) - Hiểu được nội dung của văn nghệ và sức mạnh kì diệu của nó đới với đời sống của con người; Hiểu thêm chách viết bài nghị luận qua tác phẩm nghị luận ngắn gọn, chặt chẽ và giàu hình ảnh của Nguyễn Đình Thi. 2. Kỹ năng: - Rèn phương pháp đọc sách cho học sinh; rèn luyện thêm các kỹ năng, cách viết văn nghị luận qua việc lĩnh hội các bài văn nghị luận sâu sắc, sinh động, giàu tính thuyết phục của tác giả Nguyễn Đình Thi 3. Thái độ: Thêm yêu mến nền văn hoá, văn nghệ của dân tộc. * Tích hợp về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, quan điểm về văn học nghệ thuật của Bác II. Chuẩn bị: 1. Giáo viên: đọc sách ôn tập và các tài liệu có liên quan đến bài học 2. Học sinh: Đọc sách GK, soạn bài theo hệ thống câu hỏi ở Sgk và tự tìm hiểu bài ở nhà. III. Các hoạt động trên lớp: 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Tác giả Chu Quang Tiềm khuyên chúng ta nên chọn sách và đọc sách như thế nào? 3. Giới thiệu bài: Văn nghệ có nội dung và sức mạnh riêng độc đáo như thế nào? Nhà nghệ sĩ sáng tác tác phẩm với mục đích gì? Văn nghệ đến với người tiếp nhận, đến với quần chúng nhân dân bằng con đường nào? Nhà văn Nguyễn Đình Thi đã góp phần trả lời các câu hỏi trên qua bài nghị luận giàu sức thuyết phục: Tiếng nói của văn nghệ. Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Hướng dẫn HS đọc, hiểu chú thích. ? Trình bày hiểu biết của em về tác giả Nguyễn Đình Thi? - Học sinh trình bày.. ? Nêu xuất xứ của bài viết?. Nội dung kiến thức I. Đọc - Hiểu chú thích: 1. Tác giả: - Nguyễn Đình Thi (1924- 2003) quê ở Hà Nội. - Ông bước vào con đường sáng tác, hoạt động văn nghệ từ trước CM. Không chỉ sáng tác thơ văn, kịch, nhạc, ông còn là một cây bút lí luận phê bình có tiếng. - Năm 1996 ông được nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về VHNT. 2. Tác phẩm: - Tiểu luận “Tiếng nói văn nghệ” viết năm 1948. Thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp - In trong cuốn: “Mấy vấn đề VH” (1956).

(257) - Gọi HS đọc chú thích; GV kiểm tra 2. Từ khó: một vài từ. An- na Ca-rê-nhi-na, trí thức hoá, tình tự, mung lung. Hoạt động 2: Hướng dẫn HS đọc, II. Đọc - Hiểu văn bản. hiểu văn bản. 1. Đọc: - GV hướng dẫn HS cách đọc sau đó tổ chức cho các em đọc (Đọc giọng rõ ràng, mạch lạc; các dẫn chứng thơ đọc diễn cảm) - HS đọc. ? Hãy tóm tắt hệ thống các luận điểm 2. Bố cục: trong văn bản? - Nội dung của văn nghệ: - Học sinh tóm tắt hệ thống luận điểm. Từ đầu -> của tâm hồn. Giáo viên: Bố cục có tính liên kết chặt - Sức mạnh kì diệu của văn nghệ: chẽ, mạch lạc. Nhan đề có tính khái Còn lại. quát, lí luận vừa gần gũi. * Kiểu loại văn bản: ? Văn bản này thuộc kiểu loại văn bản - Nghị luận về một vấn đề văn nào? nghệ, lập luận giải thích và chứng - Học sinh xác định. minh. 3. Phân tích: - Gọi học sinh đọc từ đầu -> của tâm a. Nội dung phản ánh của văn hồn. nghệ. - Văn nghệ không chỉ phản ánh ? Luận điểm thứ nhất tác giả muốn nêu thực tại khách quan mà còn thể lên vấn đề gì? hiện tư tưởng, tình cảm của nghệ sĩ - Học sinh phát biểu. thể hiện đời sống tinh thần của cá nhân người sáng tác -> văn nghệ ? Để chứng minh cho nhận định trên, không chỉ phản ánh cái khách tác giả đã đưa ra phân tích những dẫn quan mà còn biểu hiện cái chủ chứng văn học nào? Tác dụng của quan của người sáng tạo. những dẫn chứng đó? - Hai dẫn chứng tiêu biểu, hai tác - Học sinh phân tích. giả vĩ đại của văn học dân tộc và + Hai câu thơ nổi tiếng của Truyện thế giới: Truyện Kiều của Nguyễn Kiều: Du và An-na Ca-rê-nhi-na của - Hai câu thơ tả cảnh mùa xuân tươi Lép-tôn-xtôi. đẹp. - Hai câu thơ làm cho ta rung động với - Tác phẩm nghệ thuật lấy chất liệu cái đẹp lạ lùng. ở thực tại đời sống khách quan - Cảm thấy sự sống tươi trẻ luôn tái nhưng không phải sao chép giản sinh. đơn, “chụp ảnh” nguyên xi thực tại - Đó chính là lời nhắn gửi, một trong ấy. Khi sáng tạo một tác phẩm, nội dung của Truyện Kiều. nghệ sĩ gửi vào đó một cách nhìn, + Cái chết thảm khốc của An -na Ca-rê- một lời nhắn nhủ của riêng mình. nhi-na, đã làm cho người đọc buâng Nội dung của tác phẩm văn nghệ khuâng, cảm thương, là lời nhắn, lời đâu chỉ là câu chuyện, là con người.

(258) gửi, là nội dung tư tưởng độc đáo của tác phẩm văn chương. ? Như vậy, qua hai dẫn chứng đó tác giả muốn nói với chúng ta nội dung phản ánh thể hiện của văn nghệ là gì? - Học sinh nhận định.. như ở ngoài đời mà quan trọng hơn là tư tưởng, tấm lòng của nghệ sĩ gửi gắm trong đó. Nó mang đến cho mỗi chúng ta bao rung cảm, ngỡ ngàng.. - Nội dung văn nghệ còn là rung cảm và nhận thức của từng người tiếp nhận. Nó sẽ được mở rộng phát huy vô tận qua từng thế hệ người đọc. ? Hãy nhận xét về nội dung văn nghệ - Những bộ môn KH khác như dân với nội dung của các bộ môn KH khác? tộc học, XH học, lịch sử...khám - Học sinh nhận xét. phá miêu tả và đúc kết bộ mặt tự nhiên hay xã hội, các quy luật khách quan. - Văn nghệ tập trung khám phá, thể hiện chiều sâu tính cách, số phận con người, thế giới bên trong của con người. Nội dung chủ yếu của văn nghệ là hiện thực mang tính cụ thể sinh động, là đời sống tình cảm của con người qua cách nhìn và tình cảm có tính cá nhân của nghệ sĩ. IV. Hướng dẫn học sinhhọc bài ở nhà: - Đọc kĩ văn bản, tiếp tục tìm hiểu sức mạnh kì diệu của văn nghệ. - Tìm hiểu phần bài tập. - Về sức mạnh kì diệu của văn nghệ, Hs cần tìm hiểu: + Con người cần đến tiếng nói văn nghệ. + Con đường văn nghệ đến với người đọc và khả năng kì diệu của nó. + Cách viết văn nghị luận của Nguyễn Đình Thi. Ngày soạn 17 - 1 - 2016. Tiết 97:. Tiếng nói của văn nghệ. (Nguyễn Đình Thi). I. Mục tiêu cần đạt: 1. Kiến thức : - Tiếp tục giúp học sinh hiểu được sức mạnh kì diệu của văn nghệ và học cách viết văn nghị luận của tác giả Nguyễn Đình Thi. 2. Kỹ năng:.

(259) - Rèn phương pháp đọc sách cho học sinh; rèn luyện thêm các kỹ năng, cách viết văn nghị luận qua việc lĩnh hội các bài văn nghị luận sâu sắc, sinh động, giàu tính thuyết phục của tác giả Nguyễn Đình Thi. 3. Thái độ: Thêm yêu mến nền văn hoá, văn nghệ của dân tộc. * Tích hợp về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, quan điểm về văn học nghệ thuật của Bác II. Chuẩn bị: 1. Giáo viên: đọc sách ôn tập và các tài liệu có liên quan đến bài học 2. Học sinh: Đọc sách GK, tìm hiểu phần sau của văn bản ở nhà. III. Các hoạt động trên lớp: 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Bài nghị luận nói về vấn đề gì? ? Nội dung phản ánh, thể hiện của văn nghệ là gì? 3. Giới thiệu bài: Văn nghệ tập trung khám phá thể hiện chiều sâu tính cách số phận con người, thế giới bên trong của con người. Nội dung chủ yếu của văn nghệ là hiện thực mang tính cụ thể, sinh động, là đời sống tình cảm của con người qua cái nhìn và tình cảm có tính cá nhân của nghệ sĩ. Tại sao con người cần tiếng nói của văn nghệ đến với người đọc, bằng cách nào mà văn nghệ có khả năng kì diệu đến vậy! Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tiếp tục tìm hiểu văn bản. - Yêu cầu học sinh đọc phần còn lại của văn bản. - Giáo viên giao câu hỏi thảo luận nhóm: ? Tại sao con người cần đến tiếng nói của văn nghệ. Hãy tóm tắt các luận cứ cho thấy sự cần thiết của văn nghệ đối với con người? - Học sinh thảo luận và trình bày.. Nội dung kiến thức 3. Phân tích (tiếp) b. Sức mạnh kì diệu của văn nghệ. - Văn nghệ giúp cho chúng ta được sống đầy đủ hơn, phong phú hơn với cuộc đời và với chính mình. - Tiếng nói của văn nghệ là sợi dây buộc chặt con người với cuộc đời thường bên ngoài với tất cả những sự sống, hoạt động, những buồn vui gần gũi. - Văn nghệ góp phần làm tươi mát sinh hoạt khắc khổ hàng ngày giữ cho “đời cứ tươi”. Tác phẩm văn nghệ hay giúp cho con người vui lên, biết rung cảm và ước mơ trong cuộc đời còn lắm vất vả cực nhọc. ? Trong đoạn văn không ít lần tác giả -> Nghệ thuật là tiếng nói của tình dưa ra quan niệm của mình về bản chất cảm. của nghệ thuật. Đó là bản chất gì? - Học sinh xác định. ? Từ bản chất ấy, tác giả diễn giải và - Tác phẩm văn nghệ chứa đựng làm rõ con đường đến với người tiếp tình yêu ghét, niềm vui buồn của.

(260) nhận tạo nên sức mạnh kì diệu của nghệ con người chúng ta trong đời sống thuật là gì? sinh động thường ngày....Đến với - Học sinh tìm hiểu. một tác phẩm VN, chúng ta được sống cùng cuộc sống miêu tả trong đó, được yêu, ghét, buồn vui, chờ đợi...cùng các nhân vật và cùng nghệ sĩ. “ Nghệ thuật không đứng ngoài trỏ vẽ cho ta đường đi, nghệ thuật vào đốt lửa trong lòng chúng ta, khiến chúng ta phải tự bước lên đường ấy”. - Khi tác động bằng nội dung, cách thức đặc biệt ấy, VN góp phần giúp mọi người tự nhận thức mình, tự xây dựng mình. Như vậy, VN thực hiện các chức năng của nó một cách tự nhiên và có hiệu quả lâu bền và sâu sắc. Hoạt động 2: Hướng dẫn HS tìm hiểu ý nghĩa của văn bản. ? Từ những lời bàn về tiếng nói của văn nghệ tác giả đã cho thấy quan niệm về nghệ thuật của ông như thế nào? - Học sinh khái quát.. III. Tổng kết: - Văn nghệ nối sợi dây đồng cảm kì diệu giữa nghệ sĩ với bạn đọc thông qua những rung động mãnh liệt, sâu xa của trái tim. Văn nghệ giúp cho con người được sống phong phú hơn và tự hoàn thiện nhân cách ? Cách viết văn nghị luận trong bài tâm hồn mình. “Tiếng nói văn nghệ” có gì giống và khác so với “Bàn về đọc sách”? - Giống nhau: Lập luận từ các luận - Học sinh phân biệt. cứ, giàu lí lẽ dẫn chứng và nhiệt tình của người viết. - Khác nhau: “Tiếng nói của văn nghệ” là bài nghị luận văn học nên có sự tinh tế trong phân tích, sắc sảo trong tổng hợp, lời văn giàu ? Như vậy em có nhận xét gì về cách hình ảnh và gợi cảm. viết văn nghị luận của Nguyễn Đình - Bố cục chặt chẽ, hợp lí, cách dẫn Thi qua tiểu luận này? dắt tự nhiên. - Học sinh thảo luận nhóm. - Cách viết giàu hình ảnh, có nhiều dẫn chứng về thơ văn, về đời sống... - Giọng văn toát lên lòng chân thành, niềm say sưa, nhiệt hứng....

(261) IV. Luyện tập: Hoạt động 3: Hướng dẫn HS luyện tập. ? Nêu một số tác phẩm VN mà em yêu tích và phân tích ý nghĩa tác động của tác phẩm ấy đối với mình? - Học sinh tự bộc lộ. IV. Hướng dẫn học bài ở nhà: 1. Giáo viên cho học sinh đọc phần ghi nhớ ở sgk. 2. Hs về nhà : Nắm vững nội dung của bài học Tìm hiểu bài: Các thành phần biệt lập ( Tìm hiểu 2 khái niệm : Thành phần tình thái và thành phần cảm thán). Ngày soạn 19- 1 -2016. Tiết 98:. Các thành phần biệt lập. I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. Kiến thức: - Nhận biết hai thành phần biệt lập: tình thái, cảm thán; Nắm được công dụng của mỗi thành phần trong câu..

(262) 2. Kỹ năng: - Rèn kỹ năng nhận biết thành phần biệt lập tình thái và cảm thán, đặt được câu có các thành phần biệt lập đó. 3. Thái độ: - Biết sử dụng thành phần biệt lập một cách hợp lý và có hiệu quả trong câu. II. Chuẩn bị: GV: Nghiên cứu bài, tìm hiểu 1 số ví dụ liên quan đến bài học; Bảng phụ. HS: Đọc bài và tự tìm hiểu bài ở nhà. III. Các hoạt động trên lớp: 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Thế nào là khởi ngữ? Cho ví dụ? Giải bài tập 2 ( SGK) 3. Giới thiệu bài: Trong một câu, các bộ phận có chức năng không đồng đều như nhau. Những bộ phận trực tiếp diễn đạt nghĩa sự việc của câu là thành phần câu nằm trong cấu trúc cú pháp của câu như CN, VN, bổ ngữ trực tiếp, trạng ngữ...Những bộ phận không trực tiếp nói lên sự việc mà được dùng để nêu thái độ của người nói đối với người nghe hoặc đối với sự việc được nói đến trong câu, nó không nằm trong cấu trúc cú pháp của câu và chúng được gọi là thành phần biệt lập. Vậy những thành phần nào là thành phần biệt lập? Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu khái niệm về thành phần tình thái. - Yêu cầu HS đọc các câu trích từ truyện ngắn “ Chiếc lược ngà” (Nguyễn Quang Sáng)ở trên bảng phụ. - Hhọc sinh đọc. - Yêu cầu học sinh xác định từ ngữ in đậm. - HS xác định các từ ngữ in đậm: chắc, có lẽ. ? Các từ ngữ in đậm thể hiện nhận định của người nói đối với sự việc nêu ở trong câu như thế nào? ? Nếu không có những từ ngữ in đậm nói trên thì nghĩa sự việc của câu chứa chúng có khác đi không? Vì sao? ? Thành phần in đậm gọi là thành phần tình thái.Vậy em hiểu gì về thành phần tình thái ? - Học sinh phát biểu. - Giáo viên: Cho ví dụ. - HS tìm hoặc đặt câu có chứa thành. Nội dung kiến thức I. Thành phần tình thái. * Ví dụ: - Chắc, có lẽ -> thái độ. + Thể hiện thái độ tin cậy cao: chắc. + Thể hiện thái độ tin cậy chưa cao: có lẽ. -Nếu không có những từ ngữ in đậm thì sự việc nói trong câu vẫn không có gì thay đổi. Vì nó chỉ thể hiện sự nhận định của người nói đối với sự việc trong câu chứ không phải là thông tin sự việc của câu. * Ghi nhớ 1: Thành phần tình thái được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong.

(263) phần tình thái. -Gv nhận xét, bổ sung Hoạt động 2: Hình thành khái niệm thành phần cảm thán. - Gọi học sinh đọc VD tiếp theo (bảng phụ) - Học sinh đọc. - Yêu cầu học sinh tìm từ ngữ in đậm: ồ; trời ơi. ? Các từ ngữ in đậm có chỉ sự vật hay sự việc gì không? - Học sinh: Không chỉ sự vật hay sự việc. ? Nhờ những từ ngữ nào trong câu mà chúng ta hiểu được tại sao người nói kêu “ồ” hoặc “Trời ơi”? ? Các từ ngữ in đậm đựơc dùng để làm gì?. câu. II. Thành phần cảm thán. * Ví dụ: - ồ, trời ơi -> bộc lộ cảm xúc.. - Nhờ phần câu tiếp theo, sau những tiếng này. Chính những phần câu tiếp theo sau các tiếng đó giải thích cho người nghe biết tại sao người nói cảm thán. - Không dùng để gọi ai cả, chúng chỉ giúp người nói giãi bày nỗi lòng của mình. * Ghi nhớ 2: Thành phần cảm thán đươc dùng để ? Các từ in đậm đó gọi là thành phần bộc lộ tâm lí của người nói (vui, cảm thán. Vậy thế nào là thành phần buồn, mừng, giận...) cảm thán? - Học sinh phát biểu. ? Các thành phần tình thái, cảm thán * Ghi nhớ 3: có tham gia vào việc diễn đạt nghĩa - Các thành phần tình thái, cảm thán là những bộ phận không tham của câu không? gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc - HS: Không. ? Chính vì thế, các thành phần cảm của câu nên được gọi là thành phần thán, tình thái được gọi là thành phần biệt lập. biệt lập.Vậy em hiểu thế nào là thành phần biệt lập? III. Luyện tập: - Học sinh phát biểu. ? Hãy đặt một câu có thành phần biệt Bài tập 1: - Thành phần tình thái: có lẽ, hình lập? như, chả nhẽ. - Học sinh tự đặt câu. Hoạt động 3: Hướng dẫn HS giải - Thành phần cảm thán: chao ôi. quyết các bài tập ở phần luyện tập. - GV: Tìm các thành phần tình thái, Bài tập 2: Dường như / hình như / có vẻ như cảm thán trong những câu sau đây. - có lẽ - chắc là - chắc hẳn - chắc (Gv ghi trên bảng phụ) chắn. - Học sinh thực hiện. ? Hãy xếp những từ ngữ sau đây theo Bài tập 3: - Trong nhóm từ: chắc, hình như, trình tự tăng dần độ tin cậy? chắc chắn thì “chắc chắn” có độ tin - Học sinh giải quyết. cậy cao nhất, “hình như” có độ tin.

(264) - Gọi học sinh đọc bài tập, xác định cậy thấp nhất. yêu cầu và giải quyết. - Tác giả dùng từ “chắc” vì niềm tin vào sự việc sẽ có thể diễn ra theo hai khả năng: + Theo tình cảm huyết thống thì sự việc sẽ phải diễn ra như vậy. + Do thời gian và ngoại hình, sự việc cũng có thể diễn ra khác đi . Bài tập 4:. ? Viết 1 đoạn văn ngắn giới thiệu về 1 tác giả mà em đã được học trong đó có chứa thành phần biệt lập? - Học sinh viết và trình bày. - Giáo viên nhận xét, đánh giá IV. Củng cố- Hướng dẫn học bài ở nhà: 1. Giáo viên cho học sinh đọc lại nội dung phần ghi nhớ. 2. Học sinh về nhà: + Đọc thuộc lòng ghi nhớ + Luyện viết đoạn văn có chứa các thành phần biệt lập. + Tìm hiểu bài: Nghị luận về 1 sự việc hiện tượng trong đời sống - Đọc các ví dụ và xem trước các bài tập ở Sgk ---------------------------------------------------------------------------------------------. Ngày soạn 20 -1-2016. Tiết 99, 100:. Nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống..

(265) I. Mục tiêu cần đạt: 1. Kiến thức: - Giúp học sinh hiểu một hình thức nghị luận phổ biến trong đời sống: nghị luận về sự việc, hiện tượng đời sống. 2. Kỹ năng: - Rèn kỹ năng nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống. 3. Thái độ: - Học sinh biết lựa chọn vấn đề nghị luận, có ý thức suy nghĩ trước những sự việc, hiện tượng xã hội trong cuộc sống để tuyên truyền, giáo dục bản thân và bạn bè xung quanh. II. Chuẩn bị: - GV: Nghiên cứu các ví dụ và các bài tập ở sgk. Bảng phụ. - HS: Đọc bài và tự tìm hiểu bài ở nhà. III. Các hoạt động trên lớp: 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Thế nào là phép phân tích, phép tổng hợp? ? Tác dụng và vai trò của phép phân tích, tổng hợp trong bài văn nghị luận? 3. Giới thiệu bài: Nghị luận XH là một lĩnh vực rất rộng lớn: từ bàn bạc những sự việc, hiện tượng trong đời sống đến luận bàn những vấn đề chính trị, chính sách, từ những vấn đề lối sống đến những vấn đề có tầm chiến lược, những vấn đề tư tưởng triết lí...Nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống là như thế nào? Có yêu cầu gì về nội dung và hình thức? Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống. - Gọi học sinh đọc VB “Bệnh lề mề” - Học sinh đọc. ? Văn bản bàn về hiện tượng gì? Nêu rõ những biểu hiện của hiện tượng đó? - Học sinh: Bàn về hiện tượng “giờ cao su” trong đời sống -> bệnh lề mề. + Sai hẹn, đi chậm, không coi trọng... ? Tác giả có nêu được vấn đề đáng quan tâm của hiện tượng đó không? Tác giả làm thế nào để người đọc nhận ra hiện tượng ấy? - Học sinh phát hiện. ? Nguyên nhân của hiện tượng đó là do đâu? - Học sinh: Coi thường việc chung; thiếu tự trọng; thiếu tôn trọng người khác.. Nội dung kiến thức I. Tìm hiểu bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống. * Tìm hiểu văn bản: Bệnh lề mề - Bàn về hiện tượng “giờ cao su” trong đời sống -> bệnh lề mề. - Nêu rõ sự việc, hiện tượng; phân tích mặt sai, những tác hại của bệnh lề mề, chỉ ra nguyên nhân và bày tỏ ý kiến thái độ rõ ràng..

(266) ? Tác giả đã phân tích những tác hại của bệnh lề mề như thế nào? - Học sinh: Làm phiền mọi người, làm mất thì giờ làm nảy sinh cách đối phó. ? Bố cục của bài viết có mạch lạc và chặt - Có mạch lạc, chặt chẽ: trước hết chẽ không? Vì sao? nêu hiện tượng, tiếp theo phân tích - Học sinh lí giải. các nguyên nhân và tác hại của căn bệnh, cuối cùng nêu giải pháp khắc phục. Hoạt động 2: Hướng dẫn HS rút ra bài * Ghi nhớ: học. - Nghị luận về một sự việc, hiện ? Thế nào là nghị luận về một sự việc tượng trong đời sống XH là bàn hiện tượng trong đời sống XH? về một sự việc, hiện tượng có ý - Học sinh khái quát. nghĩa đối với xã hội, đáng khen, đáng chê, hay có vấn đề đáng suy nghĩ. ? Nêu yêu cầu về nội dung và hình thức - Nội dung: phải nêu rõ được sự của bài nghị luận này? việc hiện tượng có vấn đề; phân - Học sinh khái quát. tích mặt sai, mặt đúng, mặt lợi, mặt hại của nó; chỉ ra nguyên nhân và bày tỏ thái độ, ý kiến, nhận định của người viết. - Hình thức: có bố cục mạch lạc; có luận điểm rõ ràng, luận cứ xác thực, phép lập luận phù hợp; lời văn chính xác, sống động. * Hoạt động 2: Hướng dẫn HS luyện II. Luyện tập: tập. Bài tập 1: HS thảo luận. - Yêu cầu học sinh đọc, tìm hiểu và giải + Giúp bạn học tập tốt. quyết bài tập. + Bảo vệ cây xanh trong khuôn ? Thảo luận về các sự việc, hiện tượng tốt viên nhà trường. đáng biểu dương của các bạn trong nhà + Góp ý phê bình khi các bạn có trường và ngoài xã hội? những khuyết điểm. - Học sinh thực hiện. + Giúp đỡ gia đình thương binh, liệt sĩ. + Đưa em nhỏ qua đường. + Nhường chỗ ngồi cho cụ già khi đi trên xe buýt. + Trả lại của rơi cho người mất. ? Trong các sự việc, hiện tượng trên thì - Giúp bạn học tập tốt (do bạn yếu có thể viết một bài nghị luận xã hội? kém hoặc do hoàn cảnh gia đình - Học sinh liên hệ. khó khăn) - Bảo vệ cây xanh (xây dựng môi trương xanh - sạch - đẹp) - Giúp đỡ các gia đình thương.

(267) binh, liệt sĩ (đạo lí “uống nước nhớ nguồn”) ? Hiện tượng hút thuốc lá và hậu quả của Bài tập 2: việc hút thuốc lá đáng để viết một bài - Vì: nghị luận? + Nó liên quan đến vấn đề sức - Học sinh lí giải. khoẻ của mỗi cá nhân người hút đến sức khoẻ cộng đồng và vấn đề nòi giống. - Nó liên quan đến vấn đề bảo vệ môi trường: khói thuốc lá gây bệnh cho những người không hút xung quanh. - Gây tốn kém tiền bạc cho người hút. IV. Củng cố- Hướng dẫn học bài ở nhà: 1. Giáo viên cho học sinh đọc lại phần ghi nhớ 2. Học sinh về nhà: - Học thuộc ghi nhớ. - Luyện viết 1 bài văn nghị luận về một sự việc, hiện tượng của đời sống. - Tìm hiểu trước bài: Cách làm bài NL về một sự việc, hiện tượng đời sống. ( Tìm hiểu đề bài và các bước làm 1 bài văn nghị luận về 1 sự việc hiện tượng trong đời sống) ----------------------------------------------------------------------------------. Ngày soạn 25 - 1 - 2016. Tiết 101,102:. Cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống. A. Mục tiêu cần đạt: 1. Kiến thức :.

(268) - Giúp học sinh biết cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống. 2. Kỹ năng : - Rèn kỹ năng phân tích đề bài, lập dàn ý, viết một bài văn nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống. 3. Thái độ : - Học sinh có ý thức quan tâm khen, chê trước những sự việc, hiện tượng tốt, xấu trong đời sống để giáo dục bản thân, bạn bè… * Tích hợp môi trường : Ra đề có liên quan đến môi trường B. Chuẩn bị: - GV : Nghiên cứu các đề bài và các bước làm bài văn nghị luận. - HS : Trả lời các câu hỏi ở SGK C. Các hoạt động trên lớp: 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Thế nào là văn nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống? ? Yêu cầu về nội dung và hình thức của nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống? 3. Giới thiệu bài: Muốn làm tốt bài văn nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống phải thực hiện những yêu cầu nào? Dàn bài của bài văn này ra sao? Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu đề bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống. - Gọi học sinh đọc các đề bài (bảng phụ) - Học sinh đọc. ? Các đề bài trên có điểm gì giống nhau? Hãy ghi ra những điểm giống nhau đó? - Học sinh tự chỉ rõ những điểm giống nhau. ? Hãy đặt một đề bài tượng tự? - HS tự đặt: Nhà trường với vấn đề ATGT, môi trường hoặc các tệ nạn XH. Hoạt động 2: Hướng dẫn HS cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống. - Gọi học sinh đọc kĩ đề ra. - Học sinh đọc kĩ đề ra. ? Đề thuộc loại gì? ? Đề nêu hiện tượng, sự việc gì?. Nội dung kiến thức I. Đề bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống. - Nêu một sự việc, hiện tượng trong đời sống. - Yêu cầu phải nêu suy nghĩ hoặc những nhận xét, suy nghĩ về các sự việc, hiện tượng trên.. II. Cách làm bài văn nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống. 1. Tìm hiểu đề, tìm ý. - Học sinh: Đề thuộc loại nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống. - Đề yêu cầu: Nêu suy nghĩ của mình về hiện tượng đời sống. - Học sinh: Đề nêu hiện tượng người.

(269) ? Yêu cầu của đề như thế nào? - Học sinh xác định.. ? Những việc của Nghĩa chứng tỏ em là người thế nào?. ? Vì sao Thành Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh phát động học tập bạn Nghĩa?. ? Những việc làm của Nghĩa có khó không? Nếu mọi HS đều làm được như Nghĩa thì đời sống sẽ ra sao? ? Sắp xếp các ý theo bố cục của bài nghị luận ? - Yêu cầu học sinh đọc dàn ý chung của bài nghị luận về sự việc, hiện tượng đời sống ở SGK. - Yêu cầu học sinh tập viết phần mở bài, một đoạn trong phần thân bài và phần kết bài. - Giáo viên cho học sinh viết và trình bày trước lớp ? Sau khi đọc bài viết, cần sửa chữa những lỗi gì? - HS trả lời. Hoạt động 3: Hướng dẫn HS rút ra bài học. ? Muốn làm tốt bài văn nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống cần phải tiến hành theo mấy bước? - Học sinh khái quát. ? Dàn bài của bài văn nghị luận này. tốt việc tốt, cụ thể là tấm gương bạn Nguyễn Văn Nghĩa ham học, chăm làm, có đầu óc sáng tạo và biết vận dụng những kiến thức đã học vào thực tế cuộc sống một cách có hiệu quả. - Những việc làm của Nghĩa cho ta thấy nếu có ý thức sống có ích thì mỗi người có thể hãy bắt đầu cuộc sống của mình từ những việc làm bình thường nhưng có hiệu quả. - Vì bạn Nghĩa là một tấm gương tốt với những việc làm giản dị mà bất kì ai cũng có thể làm được, cụ thể: + Là người con biết thương mẹ, giúp đỡ mẹ trong công việc đồng áng. + Là HS biết kết hợp học với hành. + Là HS có đầu óc sáng tạo như làm một cái tời cho mẹ kéo nước. + Học tập Nghĩa là noi theo một tấm gương có hiếu với cha mẹ, có ý thức học tập kết hợp với thực hành, có đầu óc sáng tạo, đó là những việc làm nhỏ nhưng có ý nghĩa lớn. - Thì đời sống sẽ vô cùng tốt đẹp bởi sẽ không còn HS lười biếng, hư hỏng hoặc thậm chí là tội phạm. 2. Lập dàn ý. - Mở bài. - Thân bài. - Kết bài 3. Viết bài:. 4. Đọc lại bài viết và sửa chữa. - Lỗi chính tả, lỗi dùng từ, lỗi ngữ pháp. - Liên kết giữa các câu, các đoạn, các phần của bài. * Ghi nhớ: - Tìm hiểu kĩ đề bài, phân tích sư việc, hiện tượng đó để tìm ý, lập dàn bài, viết bài và sửa chữa sau khi viết. - Dàn bài: + Mở bài: Giới thiệu sự việc, hiện.

(270) gồm mấy phần? Nội dung cụ thể của mỗi phần như thế nào? - Học sinh khái quát. ? Bài viết có cần ý kiến, thái độ của người viết không?. tượng có vấn đề. + Thân bài: Liên hệ thực tế, phân tích các mặt, đánh giá, nhận định. + Kết bài: Kết luận, khẳng định, phủ định, lời khuyên. - Bài làm cần lựa chọn góc độ riêng để Hoạt động 4: Hướng dẫn HS luyện phân tích, nhận định, đưa ra ý kiến, có tập . suy nghĩ và cảm thụ riêng của người - Yêu cầu học sinh lập dàn bài cho viết. đề 4 và trình bày trước lớp. III. Luyện tập: - HS viết sau đó trình bày-> Gv nhận xét, đánh giá. Hoạt động 5: Hướng dẫn HS chuẩn bị cho tiết Ngữ văn địa phương. IV. Hướng dẫn HS chuẩn bị cho - Giáo viên yêu cầu cho học sinh chương trình địa phương phần Tập suy nghĩ, tìm hiểu những vấn đề ở làm văn. địa phương. * Xác định những vấn đề ở địa phương có thể viết: 1. Vấn đề môi trường. - Hậu quả của việc phá rừng với những thiên tai như lũ lụt, hạn hán. - Hậu quả của việc chặt cây xanh với việc ô nhiễm bầu không khí đô thị. - Hậu quả của rác thải khó tiêu huỷ: bao ni-lông, chai, lọ bằng nhựa tổng hợp....đối với việc canh tác trên đồng ruộng ở nông thân. 2. Vấn đề về quyền trẻ em. - Sự quan tâm của chính quyền địa phương: xây dựng và sửa chữa trường học, nơi vui chơi giải trí, giúp đỡ những trẻ em khó khăn. - Sự quan tâm của nhà trường: xây dựng cảnh quan sư phạm, tổ chức dạy học và các hoạt động tham quan, ngoại khoá... - Sự quan tâm của gia đình: cha mẹ có làm gương hay không, có những biểu hiện bạo hành không. 3. Vấn đề xã hội. - Sự quan tâm, giúp đỡ đối với các gia đình chính sách (TB, liệt sĩ, bà mẹ Việt Nam anh hùng), những gia đình có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn (bị thiên tai, tai nạn, bệnh hiểm nghèo)..

(271) - Những tấm gương sáng về lòng nhân ái, đức hy sinh của người lớn và trẻ em. - Những vấn đề liên quan đến tham nhũng, tệ nạn xã hội... * Xác định cách viết. 1. Yêu cầu về nội dung. - Sự việc, hiện tượng được đề cập phải mang tính phổ biến trong xã hội. - Trung thực có tính xây dựng, không cường điệu, không sáo rỗng. - Phân tích nguyên nhân phải bảo đảm tính khách quan và có sức thuyết phục. - Nội dung bài viết phải giản dị, dễ hiểu tránh việc dẫn sách vở dài dòng không cần thiết. 2. Hình thức: - Bố cục chặt chẽ, rõ ràng. - Diễn đạt trôi chảy, mạch lạc. - Dùng từ đặt câu chính xác. * Tìm hiểu một số văn bản tham khảo. - Người hùng 15 tuổi (Phóng sự của Đình Phú - Báo VN số 214, 2/8/2005) - Cô nữ sinh nghèo học giỏi (Thu Hương - Báo khuyến học và Dân trí số 23, 3/6/2004) - Vượt lên số phận (Tri thức, Báo khuyến học và Dân trí, số 33, ngày 12/8/ 2004) - Hoàn cảnh nào cháu cũng học giỏi (Hồ Đức Dũng, Báo khuyến học và Dân trí số 31, ngày 29/7/2004). D. Củng cố - Hướng dẫn học bài ở nhà: 1. Giáo viên cho học sinh nhắc lại bố cục của 1 bài văn nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống. 2. Học sinh về nhà: Tự luyện viết bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống; - Hoàn thành bài tập ở phần luyện tập; - Soạn bài: Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới. Ngày soạn 26- 1- 2015. Tiết 103:. Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới. (Vũ Khoan).

(272) A. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. Kiến thức: - Nhận thức được những điểm mạnh, điểm yếu và thói quen của con người Việt Nam, yêu cầu gấp rút phải khắc phục điểm yếu, hình thành những đức tính và thói quen tốt khi đất nước đổi mới đi vào công nghiệp hoá, hiện đại hoá trong thế kỷ mới; Nắm được trình tự lập luận và nghệ thuật nghị luận của tác giả. 2. Kỹ năng: - Rèn kỹ năng phân tích văn bản nghị luận cho học sinh 3. Thái độ: - Học sinh có ý thức rèn luyện phấn đấu, hình thành thói quen tốt để trở thành một công dân tốt, có ích cho xã hội đúng như tinh thần văn bản phân tích. B. Chuẩn bị : - GV : Nghiên cứu, đọc các tài liệu liên quan đến văn bản - HS : Trả lời các câu hỏi ở SGK C. Các hoạt động trên lớp: 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Nêu nội dung văn bản Tiếng nói của văn nghệ ? 3. Giới thiệu bài: Lâu nay khi nói tới phẩm chất con người Việt Nam chúng ta thường nhấn mạnh những nét tốt đẹp như lòng yêu nước, tinh thần cộng đồng, đức tính cần cù, dũng cảm, trí thông minh. Những phẩm chất ấy đã được kiểm nghiệm trong thực tế lịch sử, đặc biệt là trong các cuộc đấu tranh giữ nước. Nhưng như mọi dân tộc, con người Việt Nam, bên cạnh những mặt mạnh cũng không ít những điểm yếu. Nhận thức được điểm mạnh đặc biệt là nhìn rõ những điểm yếu của mình là điều hết sức cần thiết để một dân tộc, một đất nước tiến lên phía trước, vượt qua mọi trở ngại, thách thức ở mỗi chặng đường lịch sử. Nguyên Phó thủ tướng Vũ Khoan đã nêu ra chính xác và kịp thời những vấn đề này trong bài viết “Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới”. Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức Hoạt động 1: Hướng dẫn HS đọc, I. Đọc - Hiểu chú thích. hiểu phần chú thích. 1. Tác giả, tác phẩm: ? Trình bày hiểu biết của em về tác - Vũ Khoan là nhà hoạt động chính giả và bài viết của ông? trị, nhiều năm là thứ trưởng Bộ ngoại giao, Bộ trưởng Bộ thương mại, Phó thủ tướng Chính phủ. ? Tác giả viết bài viết này vào thời - Đầu năm 2001 khi đất nước ta điểm nào của lịch sử? cùng toàn thế giới bước vào năm - Học sinh tìm hiểu và trình bày. đầu tiên của thế kỉ mới. ? Em hiểu các từ: thiên niên kỉ, kinh 2. Từ khó. tế tri thức, sự giao thoa, hội nhập, thiên hướng, thời lượng, tương tác, kì thị...nghĩa là gì? - Học sinh bộc lộ. Hoạt động 2: Hướng dẫn HS đọc, II. Đọc - Hiểu văn bản..

(273) hiểu văn bản. - Giáo viên hướng dẫn cách đọc và tổ chức cho HS đọc: Giọng trầm tĩnh, khách quan nhưng không xa cách, không cao giọng thuyết giáo mà gần gũi, giản dị. ? Bài viết đã nêu vấn đề gì? Bài viết có ý nghĩa thời sự và ý nghĩa lâu dài như thế nào?. ? Vì sao gọi bài viết này là văn nghị luận và là nghị luận XH? ? Từ đó, hãy lập dàn ý cho bài văn này? - HS tìm bố cục: Có 1 luận điểm, 4 luận cứ.. ? Em có nhận xét gì về hệ thống luận. 1. Đọc văn bản.. - Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới (câu đầu của văn bản) Vấn đề này có ý nghĩa thời sự trong thời điểm chuyển giao thế kỉ, 2 thiên niên kỉ. Đối với dân tộc ta, thời điểm này càng có ý nghĩa quan trọng: Công cuộc đổi mới bắt đầu từ cuối TK đã đạt được những thành quả bước đầu và chúng ta tiến vào thế kỉ mới với mục tiêu phấn đấu cao, giải quyết nhiệm vụ cơ bản là trở thành một nước công nghiệp vào năm 2020. - Có sử dụng phương thức lập luận. Nghị luận xã hội vì trong bài tác giả bàn về một vấn đề kinh tế xã hội mà mọi người đang quan tâm. 2. Bố cục văn bản: - Luận điểm: Lớp trẻ Việt Nam cần nhận ra những cái mạnh, cái yếu của con người Việt Nam để rèn những thói quen tốt khi bước vào nền kinh tế mới (nêu vấn đề) - Có 4 luận cứ. + Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới thì quan trọng nhất là sự chuẩn bị bản thân con người. + Bối cảnh của thế giới hiện nay và những mục tiêu nhiệm vụ nặng nề của đất nước. + Những điểm mạnh, yếu của con người Việt Nam cần được nhận rõ khi bước vào nền kinh tế mới, trong thế kỉ mới (trung tâm, quan trọng) + Kết luận: Bước vào thế kỉ mới, mỗi người Việt Nam, đặc biệt là thế hệ trẻ cần phát huy những điểm mạnh, khắc phục những điểm yếu, rèn cho mình những thói quen tốt, đáp ứng nhiệm vụ đưa đất nước đi.

(274) cứ trong bài viết? - Gọi học sinh đọc phần nêu vấn đề. ? Việc đặt vấn đề trong thời điểm bắt đầu TK mới, thiên niên kỉ mới có ý nghĩa gì? Nhận xét cách nêu vấn đề của tác giả?. - Gọi học sinh đọc phần 2. ? Tác giả khẳng định sự chuẩn bị bản thân con người là quan trọng nhất. Vì sao?. - Giáo viên yêu cầu học sinh thảo luận: ? Những điểm mạnh, yếu của con người Việt Nam được tác giả chỉ rõ như thế nào? - Học sinh thảo luận và trình bày.. ? Khi nêu lên những điểm mạnh, điểm yếu của con người VN, thái độ của tác giả như thế nào? - HS: Tôn trọng sự thực, nhìn nhận vấn đề một cách khách quan, toàn diện không thiên lệch một phía, khẳng định và trân trọng những phẩm chất tốt đẹp, đồng thời cũng. vào CNH, HĐH. - Hệ thống luận cứ rõ ràng, chặt chẽ và có tính định hướng. 3. Phân tích. * Nêu vấn đề. - HS: Thời điểm quan trọng, thiêng liêng, đầy ý nghĩa: sự chuyển tiếp giữa 2 TK XX - XXI, 2 thiên niên kỉ I - III; Đây là vấn đề của mọi người, của toàn dân, toàn đất nước. - Vấn đề được nêu một cách trực tiếp, rõ ràng, ngắn gọn. * Giải quyết vấn đề: - Chuẩn bị bản thân con người là quan trọng nhất. + Con người là động lực phát triển của lịch sử. + Trong nền kinh tế tri thức trong TK XXI thì vai trò của con người lại càng nổi trội. Với tư duy sáng tạo, với tiềm năng chất xám sẽ góp phần tạo nên nền kinh tế tri thức. + Một thế giới khoa học công nghệ phát triển như một huyền thoại -> Sự giao thoa hội nhập giữa các nền kinh tế càng sâu rộng. + Nước ta phải đồng thời giải quyết 3 nhiệm vụ. - Con người Việt Nam: + Thông minh, nhạy bén với cái mới nhưng thiếu kiến thức cơ bản, kém khả năng thực hành. + Cần cù, sáng tạo nhưng thiếu đức tính tỉ mỉ, không coi trọng nghiêm ngặt qui trình công nghệ, chưa quen với cường độ khẩn trương. + Có tinh thần đoàn kết, đùm bọc nhất là trong cuộc đấu tranh chống ngoại xâm, nhưng lại thường đó kị nhau trong làm ăn và trong cuộc sống thường ngày. + Bản tính thích ứng nhanh nhưng lại có nhiều hạn chế trong thói quen nếp nghĩ, kì thị kinh doanh, quen.

(275) thẳng thắn chỉ ra những mặt yếu kém, không rơi vào sự đề cao quá mức hay tự ti, miệt thị dân tộc. ? Tác giả yêu cầu thế hệ trẻ phải nhận ra điều gì? - Học sinh bộc lộ. ? Em có nhận xét gì về việc sử dụng ngôn ngữ trong văn bản? Hoạt động 3: Hướng dẫn HS hiểu ý nghĩa của văn bản. ? Theo tác giả Vũ Khoan chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới, thế hệ trẻ Việt Nam cần làm gì? - Học sinh khái quát. ? Điểm mạnh của con người Việt Nam là gì? Bên cạnh đó cần phải khắc phục những điểm yếu nào? - Học sinh khái quát.. ? Nhận xét nghệ thuật viết nghị luận của tác giả?. với bao cấp, thói sùng ngoại hoặc bài ngoại quá mức, thói “khôn vặt” ít giữ chữ “tín”. * Kết thúc vấn đề: - Sử dụng thích hợp nhiều thành ngữ, tục ngữ-> sinh động, cụ thể, sâu sắc mà ngắn gọn. + Ngôn ngữ báo chí gắn với đời sống, dùng cách nói giản dị, trực tiếp, dễ hiểu III. Tổng kết: - Cần nhìn rõ điểm mạnh, điểm yếu của con người Việt Nam, rèn cho mình đức tính và thói quen tốt. + Điểm mạnh: thông minh, nhạy bén với cái mới, cần cù sáng tạo, rất đoàn kết đùm bọc nhau trong thời kì chống ngoại xâm. + Điểm yếu: thiếu kiến thức cơ bản, kém khả năng thực hành, thiếu đức tính tỉ mỉ, không coi trọng nghiêm ngặt qui trình công nghệ, thiếu tính cộng đồng trong làm ăn. - Ngôn ngữ dễ hiểu, cách nói giản dị trực tiếp, sử dụng các thành ngữ, tục ngữ, ca dao sinh động cụ thể, ý vị sâu sắc, ngắn gọn. - HS đọc. IV. Luyện tập:. - Gọi học sinh đọc ghi nhớ. Hoạt động 4: Hướng dẫn HS luyện tập. ?Bản thân em có những điểm mạnh, điểm yếu nào? Nêu phương hướng khắc phục? - Học sinh tự bộc lộ. D. Củng cố - Hướng dẫn học sinh học bài ở nhà: 1. Giáo viên cho học sinh nhắc lại phần ghi nhớ 2. Hs về nhà: rút kinh nghiệm viết văn nghị luận. Tìm hiểu bài: Các thành phần biệt lập ( tiếp theo ) Thành phần gọi đáp và thành phần phụ chú Ngày soạn 27-1 - 2016 Tiết 104.. Các thành phần biệt lập (tiếp).

(276) A. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. Kiến thức: - Nhận biết 2 thành phần biệt lập: gọi- đáp và phụ chú; Nắm được công dụng riêng của mỗi thành trong câu; Biết đặt câu có thành phần gọi - đáp, thành phần phụ chú. 2. Kỹ năng: - Rèn kỹ năng nhận biết thành phần biệt lập gọi - đáp và phụ chú, đặt được câu có các thành phần biệt lập đó. 3. Thái độ: Học sinh biết sử dụng thành phần biệt lập một cách hợp lý và có hiệu quả trong câu. B. Chuẩn bị : Giáo viên: Nghiên cứu bài, tìm hiểu 1 số ví dụ liên quan đến bài học; Bảng phụ. Học sinh: Đọc bài và tự tìm hiểu bài ở nhà. C. Các hoạt động trên lớp: 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: Thế nào là thành phần biệt lập? Kể tên các thành phần biệt lập mà em đã được tìm hiểu? Cho ví dụ? 3. Giới thiệu bài: Thành phần biệt lập là những bộ phận không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu. Thành phần biệt đó là thành phần tình thái, thành phần cảm thán, ngoài ra còn có thành phần gọi - đáp, thành phần phụ chú. Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu, I. Thành phần gọi – đáp: hình thành khái niệm thành phần gọi -đáp. - Giáo viên tổ chức cho HS đọc các đoạn trích a, b ở mục I (SGK)- Ghi trên - Học sinh xác định. bảng phụ. - Học sinh đọc VD. - Yêu cầu học sinh xác định những từ VD1: - Này: dùng để gọi. ngữ in đậm. - Thưa ông: dùng để đáp. - Học sinh xác định. ? Từ ngữ in đậm nào dùng để gọi, từ - Không tham gia vào việc diễn đạt sự việc -> thành phần biệt lập. ngữ nào dùng để đáp? - Thiết lập và duy trì cuộc giao tiếp. - Học sinh tự bộc lộ. ? Những từ ngữ dùng để gọi - đáp người khác có tham gia diễn đạt nghĩa của câu hay không? ? Từ ngữ in đậm nào dùng để tạo lập + Từ “này”: dùng để thiết lập quan cuộc thoại, từ ngữ nào dùng để duy trì hệ giao tiếp (mở đầu sự giao tiếp) + Cụm từ “thưa ông”: duy trì cuộc cuộc thoại đang diễn ra? giao tiếp. * Ghi nhớ 1:.

(277) Thành phần gọi - đáp được dùng ? Các từ ngữ đó là thành phần gọi - đáp. để tạo lập hoặc duy trì quan hệ Vậy thế nào là thành phần gọi - đáp? giao tiếp. - Học sinh phát biểu. -> Gv chốt II. Thành phần phụ chú. Hoạt động 2: Hướng dẫn HS tìm hiểu, - HS đọc. hình thành khái niệm thành phần - Yêu cầu HS xác định từ ngữ in phụ chú. đậm. - Tổ chức cho HS đọc các VD a, b trong mục II (SGK)- Ghi lại trong bảng phụ. - HS: Các câu vẫn nguyên vẹn, - Học sinh xác định. nghĩa sự việc không thay đổi. ? Nếu lược bỏ các từ ngữ in đậm, nghĩa sự việc của mỗi câu có thay đổi không? Vì sao? - Giáo viên: Điều này chứng tỏ rằng bộ - Chú thích, bổ sung thêm cho nội phận này không phải là một bộ phận dung chính của câu. thuộc cấu trúc cú pháp của câu đó -> Câu a: Chú thích thêm cho “đứa con thành phần biệt lập. gái đầu lòng”. ? ở câu a, các từ ngữ in đậm được thêm vào để chú thích cho cụm từ nào? Câu b. Trong ba cụm chủ vị: ? Trong câu b, cụm chủ vị in đậm chú + “Tôi nghĩ vậy” là cụm chủ vị chỉ thích điều gì? việc diễn ra trong tâm trí của riêng - GV: “ Tôi nghĩ vậy” có ý giải thích tác giả. thêm rằng điều “Lão không hiểu tôi” + Hai cụm CN - VN còn lại diễn đạt chưa hẳn đã đúng, nhưng “tôi” là lí do việc tác giả kể. làm cho “tôi càng buồn lắm”. -> Những từ in đậm đó là thành phần * Ghi nhớ 2: phụ chú - Thành phần phụ chú được dùng ? Vậy thế nào là thành phần phụ chú? để bổ sung một số chi tiết cho nội - Học sinh khái quát. dung chính của câu. ? Nêu những dấu hiệu hình thức của - Thành phần phụ chú thường thành phần phụ chú? được đặt ở giữa hai dấu gạch - Học sinh nêu. ngang, 2 dấu phẩy, 2 dấu ngoặc - Giáo viên yêu cầu: học sinh đọc lại ghi đơn hoặc giữa 1dấu gạch ngang nhớ. với một dấu phẩy. Nhiều thành phần phụ chú còn được đặt sau dấu 2 chấm. III. Luyện tập. Hoạt động 3: Hướng dẫn HS giải Bài tập 1: quyết các bài tập trong phần luyện - Từ dùng để gọi: này. tập. - Từ dùng để đáp: vâng. - Yêu cầu học sinh nêu yêu cầu của bài - Quan hệ: trên (nhiều tuổi), dưới (ít tập và hướng giải quyết. tuổi) - Thân mật: hàng xóm láng giềng gần gũi, cùng cảnh ngộ..

(278) Bài tập 2: - Yêu cầu học sinh đọc bài tập và - Cụm từ dùng để gọi: bầu ơi. phương pháp giải. - đối tượng hướng tới: tất cả các thành viên trong cộng đồng người Việt, không hướng tới riêng ai. Bài tập 3: Thành phần phụ chú. - Gọi học sinh nêu yêu của bài tập 3. a. “Kể cả anh” giải thích cho cụm từ “mọi người” b. “Các thầy, cô giáo,...” giải thích cho cụm từ “những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này” c. “ Những người chủ thực sự...” giải thích cho cụm từ “lớp trẻ” d. “Có ai ngờ” thể hiện sự ngạc nhiên của nhân vật trữ tình “tôi”. “Thương thương quá đi thôi” thể hiện tình cảm trìu mến của nhân vật trữ tình “tôi” với nhân vật “cô bé nhà bên”. Bài tập 4. - Gọi học sinh nêu yêu cầu của bài tập - Các thành phần phụ chú có trong 4. bài tập 3 liên quan đến những từ ngữ mà nó có nhiệm vụ giải thích hoặc cung cấp thông tin phụ về thái độ, suy nghĩ, tình cảm của các nhân vật đối với nhau. D. Củng cố - Hướng dẫn học sinh học bài ở nhà: 1.Giáo viên cho Hs nhắc lai nội dung của 2 ghi nhớ; 2. Học sinh về nhà: Nắm vững nội dung bài học ; Tìm ví dụ minh hoạ cho bài học. 3. Xem lại cách làm bài văn nghị luận về 1 sự việc hiện tượng đời sống để tiết sau viết bài Tập làm văn số 5. ........................................................................... Ngày soạn 30-01-2015. Tiết 105-106:.

(279) Viết bài tập làm văn số 5. A. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. Kiến thức: Ôn tập tổng hợp các kiến thức đã học về văn nghị luận. 2. Kỹ năng: Rèn luyện các kỉ năng diễn đạt, trình bày nhất là kỉ năng sử dụng ngôn ngữ, rèn kỉ năng viết bài văn nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sống. 3. Thái độ: Giáo dục các em ý thức giữ gìn môi trường xanh, sạch đẹp. * Tích hợp môi trường: Ra đề liên quan đến môi trường B. Chuẩn bị: GV: Hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài, tìm hiểu 4 đề bài trong sách giáo khoa. HS: Ôn tập văn nghị luận, tìm hiểu thêm vấn đề về môi trường xung quanh. C. Tiến trình lên lớp: 1. ổn đinh lớp: 2. GV kiểm tra việc chuẩn bị vở viết của học sinh 3. Bài mới: I. Giáo viên chép đề lên bảng, khảo đề và nêu yêu cầu chung. Đề bài: Một hiện tượng khá phổ biến hiện nay là vứt rác ra đường hoặc là những nơi công cộng. Ngồi bên hồ dù là hồ đẹp nổi tiếng, người ta cũng tiện tay vứt rác xuống. Em hãy đặt một nhan đề gọi ra hiện tượng ấy và viết bài văn nêu suy nghĩ của mình. II. . Yêu cầu đáp án và biểu điểm: 1. Nội dung: Viết được bài văn nghị luận về hiện tượng vứt rác ra đường bừa bãi hoặc những nơi công cộng. * Cụ thể: (Theo dàn bài sau). Nhan đề: Ô nhiễm do đâu? a. Mở bài: - Giới thiệu hiện tượng có vấn đề: Hiện tượng làm ô nhiễm môi trường. - Nêu sơ lược ý nghĩa của việc bảo vệ môi trường. b. Thân bài: * Khái quát: Trong đời sống hiện nay có một hiện tượng khá phổ biến: vứt rác ra đường bừa bãi và những nơi công cộng. Ngồi bên hồ dù là hồ đẹp nổi tiếng, người ta cũng tiện tay vứt rác xuống - đó là hiện tượng khá phổ biến và xuất hiện nhiều nơi. * Liệt kê các hiện tượng làm ô nhiễm môi trường: - Khai thác quá mức tài nguyên thiên nhiên: do công nghệ lạc hậu, tiêu tốn nhiều nguyên liệu....

(280) - Ra đường đi chơi, đi xem kịch, ngồi bên hồ dù là hồ đẹp nổi tiếng ...cũng sẵn tay vứt rác bừa bãi; Mốt số người thấy rác là đá tung tóe, xem đó như một trò chơi => Những hành động đó làm ô nhiễm môi trường – ngôi nhà chung của chúng ta. Phân tích: Chỉ ra được: + Nguyên nhân của hiện tượng đó: + Thiếu ý thức chung, ý thức tập thể. + Có cuộc sống bừa bãi, lời biếng, bẩn thỉu, thiếu ngăn nắp gọn gàng... + Tác hại của hiện tượng: + Làm mất thẩm mĩ, mĩ quan thành phố, thị xã đặc biệt là hồ đẹp nổi tiếng. + Làm ô nhiễm môi trường, ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm không khí, làm xấu đất trồng; Làm mất công, mất của: phải tốn nhiều công sức, tiền của của nhà nước, của nhân dân + Giải pháp để giải quyết các hiện tượng đó: + Gom rác một chỗ để bỏ rác đúng nơi quy định. + Xây dựng nhà máy xử lí rác thải; biết phân loại rác; phải có khu vực chứa rác và tái chế rác; Hạn chế sử dụng bao bì ni lông. + Đặc biệt phải tuyên truyền, vận động mọi người tham gia làm tốt công tác bảo vệ môi trường. => Đánh giá: Bỏ rác đúng nơi quy định là tác phong của người lịch sự, có văn hoá góp phần làm đẹp đường phố... c. Kết bài: - Khái quát ý nghĩa về vấn đề môi trường. - Lời kêu gọi mọi người về ý thức giữ gìn vệ chung. 2. Về hình thức: Có nhan đề phù hợp; Có luận điểm rõ ràng, luận cứ phù hợp nhất quán, cấu trúc rõ ràng, liên kết chặt chẽ; Không có lỗi về câu, đoạn, chính tả, ngữ pháp. 3. Biểu điểm: - Đúng, đủ yêu cầu: 9 – 10 điểm. - Còn chưa đủ (thiếu một vài ý) hoặc một số lỗi về chính tả...7 – 8 điểm. - Đạt cơ bản phần thân bài, bố cục chưa rõ ràng, liên kết câu, đoạn chưa chặt chẽ, còn một số lỗi chính tả: 5 -6 điểm. - Chưa đạt yêu cầu: 1 - 4 điểm. * Cũng cố: GV thu bài. D. Hướng dẫn về nhà: - Ôn lại văn nghị luận về 1 sự việc hiện tượng đời sống. - Soạn bài: Văn bản: Chó sói và Cừu trong thơ ngụ ngôn của La Phông Ten. Ngày soạn 30- 1-2015. Tiết 107:. Chó sói và cừu trong thơ ngụ ngôn của.

(281) La Phông - ten. ( H. Ten) A. Mục tiêu cần đạt: 1. Kiến thức : - Giúp học sinh hiểu được tác giả bài nghị luận văn chương đã dùng biện pháp so sánh hình tượng con cừu và con chó sói trong thơ ngụ ngôn của La Phông - ten với những dòng viết về hai con vật ấy của nhà khoa học Buy- Phông nhằm làm nổi bật đặc trưng của sáng tác văn học. 2. Kỹ năng : - Rèn kỹ năng phân tích và viết văn bản nghị luận cho học sinh. 3. Thái độ : - Học sinh có thái độ nhìn nhận đúng đắn đặc trưng sáng tác nghệ thuật, các hiện tượng nhân vật văn học B. Chuẩn bị : GV: Nghiên cứu, đọc tài liệu liên quan đến bài học ; Bảng phụ. HS: Làm các bài tập theo yêu cầu ở Sgk C. Các hoạt động trên lớp: 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Mục đích chính của bài viết “Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới” muốn gửi tới người đọc là gì? ? Nêu những mặt mạnh, mặt yếu của con người Việt Nam? 3. Giới thiệu bài: Trong phản ánh, biểu hiện, nghiên cứu cuộc sống hiện thực, văn chương nghệ thuật có điểm gì khác với KH tự nhiên, XH? Văn bản nghị luận nghiên cứu một bài thơ ngụ ngôn La Phông - ten nổi tiếng của nhà nghiên cứu H. Ten sẽ góp phần làm sáng tỏ vấn đề trên. Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Hướng dẫn HS đọc, hiểu chú thích. ? Trình bày hiểu biết của em về tác giả H.Ten? - Học sinh phát biểu.. Nội dung kiến thức I. Đọc - Hiểu chú thích. 1. Tác giả: - Hi-pô-lít Ten (1828- 1893) là triết gia, sử gia, nhà nghiên cứu văn học, viện sĩ Viện hàn lâm Pháp, tác giả công trình nghiên cứu “La Phông - ten và thơ ngụ ngôn của ông” (1853) ? Nêu xuất xứ của bài viết? 2. Tác phẩm : - Học sinh nêu. - VB “Chó sói và cừu trong thơ ngụ ngôn của La Phông - ten” trích từ chương II, phần 2 của - Giáo viên Kiểm tra một số từ khó. công trình nghiên cứu trên. - Học sinh bộc lộ năng lực giải nghĩa từ 2. Từ khó. khó..

(282) Hoạt động 2: Hướng dẫn đọc, hiểu văn bản. - Giáo viển hướng dẫn cách đọc và tổ chức cho học sinh đọc. ? Văn bản thuộc thể loại nào ? phương thức gì ? ? Nghị luận xã hội và nghị luận văn chương khác nhau chỗ nào?. ? Tìm bố cục cho văn bản trích học ? - Học sinh tìm bố cục. ? Nhận xét gì cách lập luận và cách triển khai mạch nghị luận của tác giả? ? Điều đó có ý nghĩa gì? - Học sinh: Bài nghị luận trở nên sinh động hơn.. ? Nhà khoa học Buy - phông nhận xét về loài cừu, loài chó sói căn cứ vào đâu và có đúng không? - Học sinh bộc lộ. - Giáo viên Yêu cầu học sinh làm bài tập nhanh. ? Văn bản “Chó sói và cừu trong thơ ngụ ngôn của la Phông - ten thuộc thể loại nào? ? Tác giả văn bản trên là ai?. II. Đọc - Hiểu văn bản. 1. Đọc văn bản. 2. Thể loại. - Nghị luận văn chương. - Phương thức lập luận. - Nghị luận xã hội: nội dung, đối tượng nghị luận là vấn đề về xã hội, ngược lại nghị luận văn chương thì đối tượng nghị luận là tác phẩm văn học. 3. Bố cục: 2 phần. - Từ đầu -> “...tốt bụng như thế”: Hình tượng cừu dưới ngòi bút của La Phông - ten và Buy - phông. - Còn lại: Hình tượng chó sói dưới ngòi bút của La Phông -ten và Buy - phông. + Lập luận bằng cách dẫn ra những dòng viết về hai con vật ấy của nhà khoa học Buy - phông để so sánh. + Cả hai đoạn tác giả đều triển khai mạch nghị luận theo trật tự 3 bước: dưới ngòi bút La Phông ten-> dưới ngòi bút Buy - phông -> dưới ngòi bút La Phông -ten. + Nhưng khi bàn về con cừu, tác giả thay bước thứ nhất bằng trích đoạn thơ ngụ ngôn của La Phông ten nói khác đi là tác giả nhờ La Phông - ten tham gia vào mạch nghị luận của mình. - Buy- phông viết về loài cừu và chó sói bằng ngòi bút chính xác của nhà khoa học, nêu lên những đặc tính của chúng. * Bài tập nhanh. 1. A. VB văn chương. B. VB nhật dụng. C. VB nghị luận XH. D. VB nghị luận văn học 2. A. Ru- xô B. Hi-pô-lít Ten C. Von- te D. La Phông - ten.

(283) 3. A. Nêu bật đặc trưng của sáng ? ý tưởng chính mà tác giả muốn nói đến tác nghệ thuật qua việc bàn qua văn bản trên là gì? luận về hình tượng con cừu và con sói trong thơ ngụ ngôn La Phông - ten. B. Những nét độc đáo của hình tượng chó sói và con cừu trong thơ ngụ ngôn La Phông - ten. C. So sánh hình tượng con cừu và con chó sói trong thơ ngụ ngôn của La Phông - ten với con cừu và con chó sói trong những trang viết của Buy - phông. D. Mô tả cách nhìn nhận và phản ánh cuộc sống khác nhau giữa nhà thơ và nhà khoa học. D. Hướng dẫn học bài ở nhà. 1. Nắm vững kiến thức của tiết học. 2. Soạn kĩ bài: Khai thác tìm hiểu hình tượng con sói và con cừu trong thơ ngụ ngôn của La phông - ten. 3. Tìm đọc thêm bài “ Chó sói và chiên con” Thơ ngụ ngôn la Phông - ten. --------------------------------------------------------------------------------------------. Ngày soạn 2-2 -2015. Tiết 108:.

(284) Chó sói và cừu trong thơ ngụ ngôn của La Phông -ten. ( H. Ten) A. Mục tiêu cần đạt. Giúp học sinh: 1. kiến thức: - Tiếp tục giúp học sinh hiểu được đặc trưng của sáng tác nghệ thuật qua việc tìm hiểu: hình tượng chó sói và cừu trong thơ ngụ ngôn của La Phông - ten. 2. Kỹ năng: - Rèn kỹ năng phân tích và viết văn bản nghị luận cho học sinh. 3. Thái độ: - Học sinh có thái độ nhìn nhận đúng đắn đặc trng sáng tác nghệ thuật, các hiện tợng nhân vật văn học. B. Chuẩn bị : GV: Nghiên cứu, đọc tài liệu liên quan đến bài học HS: Làm các bài tập theo yêu cầu ở Sgk C. Các hoạt động trên lớp: 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Giới thiệu vài nét về La Phông - ten, Buy- phông, Hi-pô-lít Ten? 3. Giới thiệu bài: Bằng cách so sánh hình tượng con cừu và con chó sói trong thơ ngụ ngôn của La Phông -ten, với những dòng viết về hai con vật ấy của nhà KH Buy - phông, H. Ten nêu bật đặc trưng của sáng tác nghệ thuật. Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tiếp tục đọc, hiểu văn bản. ? Tóm tắt cách nhìn của Buy - phông về cừu? - Học sinh tóm tắt. ? Từ đó, Buy- phông nêu bật đặc điểm nào của cừu? - Học sinh phát hiện. ? Theo Buy- phông cừu có đáng tin cậy không? Vì sao? - HS: Đáng tin. Vì ông dựa trên những hoạt động mang tính bản năng do trực tiếp quan sát được. ? Tóm tắt cách nhìn nhận của La Phông ten về cừu? - Học sinh tóm tắt. ? Khi nói về cừu La Phông - ten tỏ tình cảm như thế nào đối với loài vật này? Hãy nhận xét cách nhìn nhận đó?. Nội dung kiến thức 4. Phân tích. a. Cái nhìn của Buy -phông và La Phông - ten về chó sói và cừu. * Cừu: - Sợ sệt và đần độn.. - Động lòng thương cảm với bao nỗi buồn rầu và tốt bụng. - Kết hợp cách nhìn khách quan với cảm xúc chủ quan. Tạo được hình ảnh chân thực và xúc động. - Những biểu hiện bản năng và sự.

(285) - Học sinh phát biểu.. ? Tóm tắt những ghi chép của Buy phông về sói? - Học sinh tóm tắt. ? Buy- phông đã nhìn thấy những đặc điểm nào của sói? ông tỏ thái độ như thế nào về con vật này? - Học sinh bộc lộ. ? Nhận xét của ông có đúng không? Vì sao? - Học sinh: Đúng, vì dựa trên sự quan sát những biểu hiện bản năng của loài vật này. ? Còn trong thơ La Phông - ten, chó sói hiện ra như thế nào? - Học sinh phát hiện. ? Vì vậy chúng mang đặc điểm gì? Thái độ của La Phông - ten với chúng ra sao? - Học sinh bộc lộ. ? Em nghĩ gì về cách cảm nhận này? Trong hai cách nhìn đó, em thích cách nhìn nào hơn? - Học sinh bộc lộ. ? Tác giả H. Ten đã bình luận về hai cách nhìn ấy như thế nào? - Học sinh đọc lời bình. ? Em hiểu đầu óc phóng khoáng hơn của nhà thơ như thế nào? - Học sinh: Suy nghĩ, tưởng tượng không bị gò bó, khuôn phép theo định kiến. ? Nhà thơ đã thấy và hiểu con sói khác với các nhà khoa học ở những điểm nào? - Học sinh phát hiện. - Giáo viên yêu cầu HS thảo luận nhóm: ? Em hiểu như thế nào về nhận định của tác giả: Nhưng một tính cách thì phức tạp? - Học sinh thảo luận nhóm và trình bày: + Tính cách không đơn giản một chiều, có nhiều biểu hiện khác nhau trong một tính cách.. xấu xí. - Khó chịu, đáng ghét, lúc sống thì có hại, chết rồi thì vô dụng. * Sói: - Tàn bạo và đói khát.. - Vừa ghê sợ vừa đáng thương (tên trộm cướp khốn khổ và bất hạnh). - Chân thực, gợi cảm và xúc động.. b. Lời bình của tác giả.. - Một kẻ độc ác khổ sở, trộm cướp ngờ nghệch hoá rồ vì luôn bị đói. + Buy-phông nhìn thấy kẻ ác thú khát máu, con sói đã gieo hoạ cho những con vật yếu hèn để mọi người ghê tởm và sợ hãi. + La Phông - ten nhìn thấy bên ngoài của con sói thì dã thú nhưng bên trong thì ngu ngốc tầm thường để người đọc ghê tởm nhưng không sợ..

(286) + Nhà nghệ thuật thường cảm nhận và xây dựng những tính cách như thế trong tác phẩm -> tính chân thực của sự phản ánh bằng nghệ thuật. ?Em hiểu như thế nào về lời bình của tác giả? + Buy- phông dựng một vở kịch về sự độc ác. + La Phông - ten dựng hài kịch về sự ngu ngốc. - Học sinh thảo luận và trình bày ? Em hãy nhận xét cách nghị luận của tác giả trong đoạn văn bình luận này? - Học sinh nhận xét. ? Qua đây, tác giả cho thấy mục đích bình luận của ông là gì? - Học sinh xác định. Hoạt động 2: Hướng dẫn HS tìm hiểu ý nghĩa của văn bản và luyện tập. ? Ghi nhớ (SGK) giúp em hiểu gì về văn bản “Chó sói và cừu trong thơ ngụ ngôn của La Phông - ten”? - Học sinh dựa vào SGK để trả lời. ? Qua phân tích văn bản em hiểu thêm gì về đặc trưng của sáng tác nghệ thuật? - Học sinh khái quát. ? Em học tập được những gì về nghệ thuật viết bình luận văn học của H. Ten? - Học sinh khái quát. ? Hình tượng chó sói và cừu trong thơ ngụ ngôn La Phông - ten gợi liên tưởng đến loài vật nào đã được học hay được xem? ? Cảm nhận của em về văn bản?. - Dùng so sánh, đối chiếu để làm nổi bật quan điểm.. - Xác định đặc điểm riêng của sáng tác nghệ thuật.. III. Tổng kết. - Nhà nghệ thuật có cái nhìn về nhân vật phóng khoáng hơn nhà khoa học. - Trong khi phản ánh nhân vật, nhà nghệ thuật thường bộc lộ thái độ qua cảm xúc. - Nhân vật trong tác phẩm văn chương thường là những tính cách phức tạp. -> Nghệ thuật có thể phản ánh đời sống một cách chân thực và cảm động. - Lập luận dựa trên các luận cứ có sẵn trong văn bản, được so sánh đối chiếu. - HS: Hãy đợi đấy, Tom và Jeri... - GV gọi HS đọc bài đọc thêm. - HS đọc. - HS tự bộc lộ.. D. Củng cố- Hướng dẫn học bài ở nhà. 1. Nắm vững kiến thức bài học. 2. Rút kinh nghiệm viết văn nghị luận 3. Chuẩn bị bài: Nghị luận về 1 vấn đề tư tưởng, đạo lí Ngày soạn 2- 2 -2016. Tiết 109.

(287) Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí. A. Mục tiêu cần đạt: 1. Kiến thức : - Giúp học sinh hiểu, nắm được đặc điểm, yêu cầu về nội dung và hình thức của một bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí. 2. Kỹ năng : - Học sinh biết cách làm bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí với những luận điểm rõ ràng, đầy đủ, lời văn sinh động có sức thuyết phục cao. 3. Thái độ : - Có ý thức quan tâm, bàn luận đến vấn đề tư tưởng đạo lí ® giáo dục bản thân và bạn bè. B. Chuẩn bị : - GV : Nghiên cứu, đọc các tài liệu về văn nghị luận - HS : Trả lời các câu hỏi ở SGK C. Các hoạt động trên lớp: 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Thế nào là văn nghị luận? Em đã được học loại văn bản nghị luận nào? Trình bày hiểu biết của em về loại văn nghị luận đó? 3. Giới thiệu bài: Nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống XH là bàn về một sự việc, hiện tượng có ý nghĩa đối với xã hội, đáng khen, đáng chê hay có vấn đề đáng suy nghĩ. Còn nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí là như thế nào? Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí. - Yêu cầu học sinh đọc văn bản “ Tri thức là sức mạnh” - Học sinh đọc. ? Văn bản trên bàn về vấn đề gì? - Học sinh tìm hiểu. ? Văn bản có thể chia làm mấy phần? Chỉ ra nội dung của mỗi phần và mối quan hệ của chúng với nhau? - Học sinh tìm hiểu. - Học sinh đánh dấu các câu mang luận điểm chính trong bài.. Nội dung kiến thức I. Tìm hiểu bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí. - Bàn về giá trị của tri thức KH và người tri thức. - Văn bản có thể chia làm 3 phần: + Phần mở bài (đoạn 1): Nêu vấn đề. + Phần thân bài (đoạn 2,3): Nêu 2 ví dụ chứng minh tri thức là sức mạnh. . Đoạn 2: Nêu tri thức có thể cứu cái máy khỏi số phận một đống phế liệu. . Đoạn 3: Nêu tri thức là sức mạnh của cách mạng. Bác Hồ đã thu hút nhiều nhà trí thức lớn theo Người.

(288) ? Các luận điểm ấy đã diễn đạt được rõ ràng, dứt khoát ý kiến của người viết chưa? - Học sinh thực hiện -> các luận điểm rõ ràng, diễn đạt được ý kiến của người viết. ? Văn bản đã sử dụng phép lập luận nào là chính? Cách lập luận này có thuyết phục không? - Học sinh: Bài sử dụng thực tế để nêu một vấn đề tư tưởng, đạo lí quan trọng đối với đời sống con người. ? Bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí khác với bài NL về một sự việc, hiện tượng đời sống ở chỗ nào? - Học sinh nhận xét. - Giáo viên bổ sung: + Dùng giải thích, chứng minh...làm sáng tỏ các tư tưởng, đạo lí quan trọng đối với đời sống con người. + Từ sự việc, hiện tượng đời thường mà nêu những vấn đề tư tưởng. ? Vậy nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí là như thế nào? - Học sinh khái quát.. tham gia đóng góp cho kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ thành công. + Phần kết bài (đoạn cuối) Phê phán một số người không biết quí trọng tri thức, sử dụng không đúng chỗ. - Phép lập luận chứng minh.. * Ghi nhớ: - Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí là bàn về một vấn đề thuộc lĩnh vực tư tưởng, đạo đức, lối sống của con người. - Yêu cầu về nội dung: phải làm sáng tỏ các vấn đề bằng cách giải thích, chứng minh, so sánh, đối ? Nêu những yêu cầu về nội dung và chiếu, phân tích...để chỉ ra chỗ đúng (hay chỗ sai) của một tư tưởng nào hình thức của bài văn nghị luận này? đó, nhằm khẳng định tư tưởng của - Học sinh khái quát. người viết. - Về hình thức: Có bố cục 3 phần, có luận điểm đúng đắn, sáng tỏ, lời văn chính xác, sinh động. II. Luyện tập: VB: “Thời gian là vàng” Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh - Nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí. luyện tập. ? Văn bản trên thuộc loại nghị luận nào? - Nghị luận về giá trị của thời gian. - Luận điểm: - Học sinh tìm hiểu. + Thời gian là sự sống. ? Nghị luận về vấn đề gì? + Thời gian là thắng lợi. - Học sinh bộc lộ..

(289) ? Chỉ ra luận điểm chính của bài? - Học sinh thảo luận.. + Thời gian là tiền. + Thời gian là tri thức. - Sau mỗi luận điểm là một dẫn chứng, chứng minh thuyết phục cho giá trị của thời gian. - Chủ yếu là phân tích và chứng minh. Các luận điểm được triển khai ? Phép lập luận chủ yếu trong bài này theo lối phân tích những biểu hiện là gì? Có sức thuyết phục như thế nào? chứng tỏ thời gian là vàng. Sau mỗi - Học sinh nhận xét. luận điểm là dẫn chứng chứng minh cho luận điểm. D. Củng cố- Hướng dẫn học bài ở nhà: 1.Giáo viên cho học sinh đọc lại ghi nhớ. 2. Học sinhvề nhà : Tìm hiểu thêm về văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí. 3. Tìm hiểu bài: Liên kết câu và liên kết đoạn ( Chú ý tìm hiểu phần liên kết về nội dung và hình thức) -------------------------------------------------------------------------------------------. Ngày soạn 4 - 2 -2016. Tiết 110.

(290) Liên kết câu và liên kết đoạn văn. A. Mục tiêu cần đạt: 1. Kiến thức : Giúp học sinh nâng cao hiểu biết và kĩ năng sử dụng phép liên kết đã học từ bậc Tiểu học. - Nhận biết liên kết nội dung và liên kết hình thức giữa các câu trong đoạn và các đoạn trong văn bản; Nhận biết một số biện pháp liên kết thường dùng trong việc tạo lập văn bản. 2. Kỹ năng : - Rèn kỹ năng sử dụng phép liên kết câu và liên kết đoạn văn trong văn bản. 3. Thái độ : - Học sinh có ý thức sử dụng phương tiện, biện pháp liên kết khi viết đoạn văn, bài văn. B. Chuẩn bị : - GV : Nghiên cứu, đọc các tài liệu về văn nghị luận. - HS : Trả lời các câu hỏi ở SGK. C. Các hoạt động trên lớp: 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Thế nào là thành phần gọi - đáp? Cho ví dụ? ? Thế nào là thành phần phụ chú? Cho ví dụ? 3. Giới thiệu bài: Liên kết là hiện tượng chung của các ngôn ngữ trên thế giới. Tuy nhiên các phương tiện liên kết cụ thể trong từng ngôn ngữ thì có thể khác nhau nhiều hoặc ít. Trong Tiếng Việt, liên kết là sự nối kết ý nghĩa giữa câu với câu, giữa đoạn văn với đoạn văn bằng các từ ngữ có tác dụng liên kết. Trong sự liên kết có liên kết nội dung và liên kết hình thức. Vấn đề này thể hiện như thế nào?... Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu khái niệm liên kết. - Yêu cầu học sinh đọc đoạn văn (SGK) - Học sinh đọc. ? Đoạn văn trên bàn về vấn đề gì? - Học sinh phát biểu. ?Chủ đề ấy có quan hệ như thế nào với chủ đề chung của văn bản? - Học sinh tìm hiểu và bộc lộ. ? Nội dung chính của mỗi câu là gì? Những nội dung ấy có quan hệ như thế nào với chủ đề của đoạn văn?. Nội dung kiến thức I. Khái niệm liên kết. - Bàn về cách người nghệ sĩ phản ánh thực tại. - Đây là một trong những yếu tố ghép vào chủ đề chung: Tiếng nói của văn nghệ. + Câu 1: Tác phẩm nghệ thuật phản ánh thực tại. + Câu 2: Khi phản ánh thực tại,.

(291) ? Nêu nhận xét về trình tự sắp xếp các câu? Mối quan hệ chặt chẽ về nội dung giữa các câu trong đoạn văn được thể hiện bằng những biện pháp nào? - Học sinh: Thể hiện ở sự lặp lại các từ : “tác phẩm”, dùng từ cùng trường liên tưởng với tác phẩm là “nghệ sĩ”, thay từ “nghệ sĩ” bằng “anh”, dùng quan hệ từ “nhưng”, dùng cụm từ “cái đã có rồi” đồng nghĩa với “những vật liệu mượn ở thực tại”. ? Đoạn văn trên có sự kiên kết chặt chẽ với nhau về nội dung và hình thức. ? Vậy liên kết là gì? - Học sinh khái quát.. người nghệ sĩ muốn nói lên một điều mới mẻ. + Câu 3: Cái mới mẻ ấy là lời nhắn gửi của một nghệ sĩ.. - Các nội dung đều hướng vào chủ đề của đoạn văn. - Trình tự các ý lô-gíc.. * Ghi nhớ: - Các đoạn văn trong một văn bản cũng như các câu trong một đoạn văn phải có sự liên kết chặt chẽ với nhau về nội dung và hình thức. ? Nêu yêu cầu về liên kết ND và hình - Về nội dung: thức? + Các đoạn văn phải phục vụ chủ - Học sinh nêu. đề chung của VB, các câu phải phục vụ chủ đề của đoạn văn (LK chủ đề) + Các đoạn văn và các câu phải được sắp xếp theo một trình tự hợp lí (LK lô-gíc) - Về hình thức: Các câu và các đoạn có thể được liên kết với nhau bằng một số biện pháp chính: + Lặp lại các câu đứng sau những từ đã có ở câu trước (phép lặp từ ngữ) + Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ đồng nghĩa, trái nghĩa hoặc cùng trường liên tưởng với từ ngữ đã có ở câu trước (phép đồng nghĩa, trái nghĩa và liên tưởng) + Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ có tác dụng thay thế các từ ngữ đã có ở câu trước (phép thế) + Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ biểu thị quan hệ với câu trước (phép nối) Hoạt động 2: Hướng dẫn HS luyện II. Luyện tập: tập. Bài tập 1: - Gọi học sinh đọc bài tập. - Chủ đề là khẳng định năng lực trí.

(292) - Học sinh đọc. ? Chủ đề của đoạn văn trên là gì? - Học sinh: Đó là sự thiếu hụt về kiến thức, khả năng thực hành và sáng tạo yếu do cách học thiếu thông minh gây ra. ? Nội dung của các câu văn phục vụ chủ đề ấy như thế nào? ? Nêu một trường hợp cụ thể để thấy trình tự sắp xếp các câu trong đoạn văn là hợp lí? - Học sinh: Trình tự sắp xếp hợp lí của các ý trong các câu: + Mặt mạnh của trí tuệ Việt Nam. + Những điểm hạn chế. + Cần khắc phục hạn chế để đáp ứng sự phát triển của nền kinh tế mới. ?Các câu được liên kết với nhau bằng những phép liên kết nào? - Học sinh tự giải quyết.. tuệ của con người Việt Nam và quan trọng hơn là những hạn chế cần khắc phục. - Nội dung của các câu đều tập trung vào chủ đề đó.. - Các câu được liên kết với nhau bằng phép liên kết: + “ Bản chất trời phú” nối câu 2 ->1: phép đồng nghĩa. + “Nhưng” nối câu 2 -> 3: phép nối. + “ấy là” nối câu 3 ->4: phép nối. + “Lỗ hổng” ở câu 4 và câu 5: phép lặp từ ngữ. + “Thông minh” ở câu 5 và câu 1: phép lặp từ ngữ. Bài tập 2: a. Phép liên kết câu và liên kết đoạn văn. - Trường học - trường học ( phép lặp- LK câu) ? Chỉ ra phép liên kết câu và liên kết - “Như” thay thế cho câu cuối đoạn trước (phép thế - LKđoạn văn) đoạn văn? b. Phép liên kết câu và liên kết đoạn - Học sinh thực hiện. văn. - Văn nghệ - văn nghệ (phép lặpLK câu) - Sự sống - sự sống, văn nghệ - văn nghệ (phép lặp- LK đoạn văn) c. Phép liên kết câu: - Thời gian - thời gian - thời gian; con người - con người - con người (phép lặp- LK câu). D. Củng cố- Hướng dẫn học bài ở nhà: 1. Nắm vững nội dung bài học (ghi nhớ) 2. Luyện viết đoạn văn có liên kết chặt chẽ về nội dung và hình thức. 3. Hoàn chỉnh các bài tập còn lại. 4. Soạn bài : HDĐT - Con cò ( Tìm hiểu tác giả Chế Lan Viên và nội dung, nghệ thuật của bài thơ) Ngày soạn 7- 2 -2016. Tiết 111:. Hướng dẫn đọc thêm: Con cò.

(293) (Chế Lan Viên) A. Mục tiêu cần đạt: - Qua hướng dẫn đọc thêm văn bản “Con cò” của Chế Lan Viên giúp HS: 1. Kiến thức : + Cảm nhận được vẻ đẹp ý nghĩa của hình tượng con cò trong bài thơ được phát triển từ những câu hát ru xưa để ca ngợi tình mẹ và những lời ru. + Thấy được sự vận động sáng tạo ca dao của tác giả và những đặc điểm về hình ảnh, thể thơ, giọng điệu. 2. Kỹ năng : - Rèn luyện kĩ năng cảm thụ và phân tích thơ, đặc biệt là những hình ảnh thơ được sáng tạo bằng liên tưởng, tưởng tượng. 3. Thái độ : - Bồi dưỡng tình cảm gia đình, tình mẫu tử. B. Chuẩn bị : GV: Nghiên cứu, đọc tài liệu liên quan đến bài học HS: Soạn các câu hỏi theo yêu cầu ở Sgk C. Các hoạt động trên lớp 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: Gv kiểm tra vở soạn văn của HS-> nhận xét, đánh giá. 3. Giới thiệu bài: Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức Hoạt động 1: Hướng dẫn đọc – hiểu I. Đọc - Hiểu chú thích: chú thích 1. Vài nét về tác giả và tác phẩm: ? Trình bày những nét cơ bản về tác giả - Chế Lan Viên (1920- 1989), quê ở Chế Lan Viên? Cam Lộ - Quảng Trị. - Học sinh trình bày. + Là nhà thơ xuất sắc của nền thơ hiện đại Việt Nam. + Được Nhà nước truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về VHNT (1996) + Thơ ông thường mang phong cách suy tưởng triết lí đậm chất trí tuệ và tính hiện đại. ? Bài thơ được sáng tác vào thời gian - Văn bản “ Con cò” (1962), in trong nào? tập “Hoa ngày thường - Chim báo bão” (1967) - Yêu cầu học sinh đọc hiểu các từ khó. 2. Từ khó. Hoạt động 2: Hướng dẫn HS đọc hiểu văn bản. II. Đọc - Hiểu văn bản. - Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc văn 1. Đọc văn bản. bản: Đọc văn bản với giọng đọc thủ thỉ tâm tình như lời ru, chú ý những điệp.

(294) từ, điệp ngữ, câu cảm, câu hỏi như là đối thoại, những câu thơ trong ngoặc kép dựa ý ca dao. ? Bài thơ được làm theo thể thơ nào? ? Tìm hiểu kết cấu của bài thơ? - Học sinh: + Đoạn 1: Hình ảnh con cò qua lời ru bắt đầu đến với tuổi ấu thơ. + Đoạn 2: Hình ảnh con cò đi vào tiềm thức của tuổi thơ, trở nên gần gũi và sẽ cùng con người trên mọi chặng đường đời. + Đoạn 3: Từ hình ảnh con cò, suy ngẫm về ý nghĩa của lời ru và lòng mẹ đối với cuộc đời mỗi con người. ? Em hiểu nội dung bài thơ theo cách nào ? - Học sinh xác định. ? Từ đó, xác định phương thức biểu đạt của văn bản theo yêu cầu: phương thức chính, các PTBĐ kết hợp? - Học sinh: Phương thức biểu cảm kết hợp tự sự và miểu tả. ? Hình tượng con cò xuyên suốt lời ru với những biểu tượng nào? - Yêu cầu HS đọc đoạn 1. ? Cuộc sống được gợi lên từ những cánh cò ấy như thế nào? ? Có mấy biểu tượng trong câu hát ru? ? Lời ru cò hoà lẫn ru con. Từ đó, em cảm nhận tình mẹ trong lời ru này như thế nào? - Học sinh cảm nhận. ? Em cảm nhận được ý nghĩa nào về lời ru tuổi thơ? ? Có gì độc đáo trong hình thức thơ ở đoạn này? Tác dụng? - Gọi học sinh đọc đoạn 2. ? Sự xuất hiện trở lại của điệp từ “ngủ yên” và hình ảnh con cò ở đoạn thơ này có ý nghĩa gì? ? Cách vận dụng hình tượng con cò ở đây có gì độc đáo? Đem lại hiệu quả nghệ thuật gì? - Học sinh cảm nhận.. * Thể thơ : Thơ tự do. 2. Bố cục : 3 đoạn.. 3. Phân tích. - Mượn hình ảnh con cò trong ca dao để bộc lộ tình cảm.. - Con cò, đứa con bé bỏng, người mẹ và cuộc đời. * Đoạn 1: - Vừa yên ả, thanh bình vừa nhọc nhằn, vừa bất trắc trong cuộc mưu sinh. - Có 2 biểu tượng: con cò yếu đuối, đứa con bé bỏng. - Tình mẹ nhân từ, rộng mở với những gì nhỏ bé đáng thương, đáng được che chở. - Lời ru vỗ về và giữ yên giấc ngủ trẻ thơ, bồi đắp lòng nhân ái. - Vận dụng ca dao về con cò -> giọng thơ tha thiết, êm ái. * Đoạn 2: - Điệp từ “ ngủ yên”: sự vỗ về yên ủi, dịu dàng, ngọt ngào tha thiết nâng giấc ngủ cho con. - Hình ảnh con cò đi vào tiềm thức của trẻ thơ trở nên gần gũi thân thiết và đi cùng con đến suốt cuộc đời từ.

(295) ? Người mẹ mong ước ở con điều gì? Nhận xét về những mong ước đó? - Học sinh bộc lộ. ? Để bộc lộ được tình cảm của người mẹ đối với con qua lời ru, tác giả đã diễn tả bằng cách nào? ?Như vậy, đoạn thơ này có ý nghĩa biểu tượng của hình tượng con cò là gì? - Học sinh cảm nhận.. - Yêu cầu học sinh đọc đoạn 3. ? Nhận xét về nhịp thơ, sử dụng từ ngữ trong đoạn thơ này? - Học sinh nhận xét. ? Thấu hiểu tấm lòng người mẹ, nhà thơ khái quát, đúc kết quy luật tình cảm đó như thế nào? ? Em có suy nghĩ gì về hình ảnh người mẹ qua hình ảnh thơ “Dù ở gần con...yêu con”? - Học sinh bộc lộ. ? Từ cánh cò trong câu hát thành “cuộc đời vỗ cánh”. Liên tưởng này gợi cho em cảm nghĩ gì về những lời ru? - Học sinh bộc lộ. ? Vì sao có sự liên tưởng này? - Học sinh lí giải.. thuở ẵm nôi -> trưởng thành. - Tác giả thổi sức sống vào con cò, chắp cánh cho cò bay từ trong ca dao để xuất hiện trong khung cảnh mới lạ: cò đến bên nôi, cò ngủ với trẻ, cò đi học cùng bé và cò bay vào trong câu thơ khi con làm thi sĩ -> sự liên tưởng, tưởng tượng phong phú. - Nhờ vậy hình tượng cò lớn lên theo sự lớn lên của con, lớn lên trong niềm yêu thương và những kì vọng của mẹ. - Mong con lớn khôn đến trường đi học, mong con trưởng thành làm thi sĩ -> là ước mơ đẹp về cuộc đời và tương lai. - Nhân hoá “con cò”: sự hoá thân của người mẹ để gần gũi, quấn quýt gắn bó thân thiết bên con, để chăm chút nâng đỡ dìu dắt. - Điệp từ “lớn lên”: niềm khao khát mong cho con khôn lớn trưởng thành. - Từ “lại”: khẳng định sức mạnh bền bỉ của người mẹ. - Biểu tượng về lòng mẹ, về sự dìu dắt nâng đỡ dìu dàng và bền bỉ của người mẹ. * Đoạn 3: - Nhịp thơ dồn dập: nhấn mạnh biểu tượng của hình ảnh con cò là tấm lòng mẹ lúc nào cũng ở bên con điều đó không bao giờ thay đổi. - Con dù lớn vẫn là con của mẹ Đi hết đời lòng mẹ vẫn theo con. -> Yêu thương con bằng một tình yêu bền chặt và son sắt. Một phương châm, một triết lí bền vững rộng lớn vô cùng, một chân lí cuộc đời. - Sự lận đận, hy sinh vì tình yêu con. - Lời ru mang theo những buồn vui của cuộc đời. Lời ru chứa đựng lòng nhân ái, bao dung rộng lớn của cuộc đời với một số phận con người..

(296) ? Từ đó, em cảm nhận được những ý - Cảm nhận được ý nghĩa cao đẹp nghĩa nào của lời ru trong bài thơ? của lời ru. - Học sinh cảm nhận. - Lời ru biểu hiện cao cả và đẹp đẽ của tình mẹ và tình đời rộng lớn dành cho mỗi cuộc đời, mỗi con người. - à ơi! Ngủ yên!: nghe mượt mà, Hoạt động 3: Hướng dẫn HS khái thấm thía vô cùng. quát nội dung bài học. III. Tổng kết và luyện tập. ? Khai thác hình tượng con cò tác giả - Ca ngợi tình mẹ và ý nghĩa của lời muốn gửi gắm tới người đọc điều gì? ru đối với cuộc sống của con người. Nét đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ? - Vận dụng sáng tạo ca dao; thể thơ - Học sinh khái quát tự do phóng túng; hình ảnh thơ mới lạ; trí tưởng tượng, liên tưởng gợi ? Biểu hiện nào đáng quý trong tấm suy ngẫm giàu tính triết lí. lòng của tác giả thể hiện qua bài thơ? - Trân trọng và biết ơn vẻ đẹp của - Học sinh cảm nhận. tình mẹ và hồn dân tộc thể hiện ? Thơ Chế Lan Viên có nhiều câu đậm trong bài hát ru; tin những điều tốt chất suy tư, sâu lắng đó là những câu đẹp ở đời. thơ nào? - Gv cho Hs khái quát ở phần Ghi - Học sinh đọc. nhớ( SGK) - Giáo viên đọc thêm một số câu thơ, bài thơ viết về người mẹ của Chế Lan Viên. D. Củng cố - Hướng dẫn về nhà: 1. Giáo viên cho học sinh nhắc lại Ghi nhớ 2 Học sinh về nhà: Nắm vững giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản: Con cò 3. Học thuộc lòng bài thơ và viết lời bình cho khổ thơ, câu thơ mà em tâm đắc nhất. 4. Tìm hiểu bài: Cách làm bài văn nghị luận về 1 vấn đề tư tưởng đạo lí ( Tìm hiểu các đề bài và bố cục của 1 bài văn nghị luận về 1 vấn đề tư tưởng đạo lí ) .................................................................................................................................. Ngày soạn 8 - 2 - 2016. Tiết 112, 113:. Cách làm bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí..

(297) A. Mục tiêu cần đạt: 1. Kiến thức : - Giúp học sinh biết làm bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí. 2. Kỹ năng : - Rèn luyện kĩ năng làm văn nghị luận xã hội 3. Thái độ: - Xây dựng ý thức, giáo dục bản thân và bạn bè. B. Chuẩn bị : - GV : Nghiên cứu, tìm hiểu về văn nghị luận xã hội - HS : Trả lời các câu hỏi ở SGK C. Các hoạt động trên lớp 1. ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: ? Thế nào là nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí ? ? Nêu yêu cầu về nội dung và hình thức của bài văn nghị luận này? 3. Giới thiệu bài: Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí là bàn về một vấn đề thuộc lĩnh vực tư tưởng, đạo đức, lối sống ...của con người. Phương pháp để làm bài văn nghị luận này như thế nào?... Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu đề bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí. - Gọi học sinh đọc các đề bài (SGK) - Học sinh đọc. ? Các đề bài trên có điểm gì giống nhau? Chỉ ra điểm giống nhau đó? - Học sinh : + Giống nhau: đều là đề bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí. + Khác nhau: đề 1, 3, 10 là loại đề có mệnh lệnh. Các đề còn lại là đề mở không có mệnh lệnh. ? Tự nghĩ một số đề bài tương tự? - Yêu cầu học sinh tự nghĩ ra một đề bài và trình bày. - Tổ chức thảo luận và nhận xét.. Nội dung kiến thức I. Đề bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí.. Hoạt động 2: Hướng dẫn HS cách làm bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí. - Giáo viên gọi học sinh đọc kĩ đề ra. - Học sinh đọc.. II. Cách làm bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí.. - Vấn đề nghị luận: tư tưởng, đạo đức, lối sống...của con người. - Có mệnh lệnh (suy nghĩ...) hoặc không có mệnh lệnh (đề mở). Đề bài: Suy nghĩ về đạo lí “Uống nước nhớ nguồn”..

(298) ? Đề bài thuộc thể loại gì? - Học sinh: Nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí. ? Nghị luận về vấn đề gì? - Học sinh: Vấn đề nghị luận: Uống nước nhớ nguồn. ? Tư liệu lấy ở đâu? - Học sinh: Tục ngữ Việt Nam, thực tế đời sống. ? Giải thích nghĩa đen, nghĩa bóng của câu tục ngữ? ? Nội dung của câu tục ngữ thể hiện truyền thống đạo lí gì của người Việt Nam? - HS: Đạo lí “Uống nước nhớ nguồn” là đạo lí của những người hưởng thụ thành quả. - Giáo viên bổ sung: “Nhớ nguồn” là lương tâm, trách nhiệm đối với nguồn; là sự biết ơn, tiếp nối sáng tạo; là không vong ân bội nghĩa; là học nguồn để sáng tạo ra thành quả mới. ? Ngày này, đạo lí ấy có ý nghĩa gì? - Học sinh: Đạo lí này là sức mạnh tinh thần, gìn giữ các giá trị vật chất, tinh thần của dân tộc; là một nguyên tắc làm người của người Việt Nam. Hoạt động 3: Hướng dẫn HS lập dàn ý. ? Dựa vào các ý đã tìm được, lập dàn ý chi tiết? - Học sinh sắp xếp vào dàn bài.. 1. Tìm hiểu đề, tìm ý. - Thể loại. - Vấn đề nghị luận - Tư liệu. - Giải thích vấn đề (nghĩa đen, nghĩa bóng), ý nghĩa của vấn đề. - Giải thích: Uống nước nhớ nguồn: + “Nước” là thành quả mà con người được hưởng thụ từ các giá trị của đời sống vật chất như cơm ăn, áo mặc, nhà ở...cho đến những giá trị tinh thần như văn hoá, tín ngưỡng, phong tục, nghệ thuật... + “Nguồn”: là những người làm ra thành quả, là lịch sử, truyền thống sáng tạo, bảo vệ thành quả; là tổ tiên, xã hội, dân tộc, gia đình.... 2. Lập dàn ý: a. Mở bài: Giới thiệu câu tục ngữ và nội dung của câu đạo lí: đạo lí làm người, đạo lí cho toàn xã hội. b. Thân bài: * Giải thích câu tục ngữ: - “Nước” ở đây có nghĩa là gì? Cụ thể hoá ý nghĩa của “nước”? - “Uống nước” có ý nghĩa gì? - “ Nguồn” ở đây là gì? Cụ thể hoá ý nghĩa của nguồn? - “ Nhớ nguồn” ở đây là như thế nào? Cụ thể hoá nội dung nhớ nguồn? ? Câu tục ngữ thể hiện nét đẹp gì của * Nhận định, đánh giá (bình luận) - Câu tục ngữ nêu đạo lí làm người. người Việt Nam? - Nêu lên truyền thống tốt đẹp của - Học sinh bộc lộ..

(299) Hoạt động 4: Hướng dẫn HS rút ra nội dung bài học. ? Muốn làm tốt bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí chúng ta cần vận dụng những phép lập luận nào? ? Dàn bài chung của bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí có mấy phần? nêu nhiệm vụ của từng phần?. - HS khái quát. Hoạt động 1: Hướng dẫn HS viết bài. - Gọi học sinh đọc bài văn mẫu (SGK) - Giáo viên yêu cầu 4 nhóm viết theo yêu cầu: + Nhóm 1: Viết đoạn mở bài.. dân tộc. - Nêu một nền tảng tự duy trì và phát triển xã hội; là lời nhắc nhở những ai vô ơn. - Khích lệ mọi người cống hiến cho xã hội, dân tộc. c. Kết bài: - Thể hiện nét đẹp truyền thống và con người Việt Nam. * Ghi nhớ: - Vận dụng các phép lập luận giải thích, chứng minh, phân tích, tổng hợp. - Dàn bài chung: có 3 phần. + Mở bài: Giới thiệu vấn đề tư tưởng, đạo lí cần bàn. + Thân bài: . Giải thích, chứng minh nội dung vấn đề tư tưởng, đạo lí. . Nhận định, đánh giá vấn đề tư tưởng, đạo lí đó trong bối cảnh của cuộc sống riêng, chung. + Kết bài: Kết luận, tổng kết, nêu nhận thức mới, tỏ ý khuyên bảo hoặc hướng hành động. - Bài làm cần lựa chọn góc độ riêng để giải thích, đánh giá và đưa ra được ý kiến của người viết. 3. Viết bài: a. Mở bài: - Có thể đi từ chung -> riêng. Trong kho tàng tục ngữ Việt Nam có nhiều câu tục ngữ sâu sắc thể hiện truyền thống đạo lí của người Việt Nam. Một trong những câu đó là “Uống nước nhớ nguồn”, câu tục ngữ nói lên lòng biết ơn đối với những ai đã làm nên thành quả cho con người hưởng thụ. - Có thể đi từ thực tế -> đạo lí. Đất nước Việt Nam có nhiều đền chùa và lễ hội. Một trong những đối tượng thờ cúng, suy tôn trong đó là các vị anh hùng, các vị tổ tiên có công với dân, với làng, với nước..

(300) Truyền thống đó được phản ánh trong câu tục ngữ rất hay và cô + Nhóm 2: Viết 1 đoạn phần thân bài, đọng: “Uống nước nhớ nguồn”. phần giải thích nội dung câu tục ngữ. b. Thân bài: - Giải thích câu tục ngữ: + Uống nước là hưởng thụ thành quả vật chất, tinh thần. + Nguồn: Nguồn gốc, cội nguồn của tất cả những thành quả mà con người được hưởng bao gồm con người, lịch sử, truyền thống... + Nhớ nguồn: thành quả không tự nhiên mà có, cho nên người hưởng thụ phải biết tri ân, giữ gìn, phát huy + Nhóm 3: Viết một đoạn phân thân bài: các thành quả của người đã làm ra. nhận đinh, đánh giá (bình luận) câu tục - Nhận định, đánh giá: ngữ. + Câu tục ngữ là lời dạy, lời khuyên, là lời nhắc nhở bởi cuộc đời có nhiều người tốt, những cũng không ít kẻ vô ơn mà nhânn dân ta đã khái quát thành các câu thành ngữ, tục ngữ như: Khỏi vòng cong đuôi, Có mới nới cũ, Qua cầu rút ván, Khỏi rên quên thầy... + Ngày nay, câu tục ngữ ấy có nhiều lớp nghĩa: không quên tổ tiên, nòi giống (người là đất nước); không quên những người đã chiến đấu hy sinh để bảo vệ quê hương, không quên ơn những người đã dạy dỗ, giúp đỡ mình (người là xã hội); không quên ơn ông bà, cha mẹ, người thân (người là gia đình) + Một đất nước, xã hội, gia đình mà giữ được truyền thống đạo lí “Uống nước nhớ nguồn” là một đất nước, xã hội, gia đình tốt đẹp, bền vững. Người mà biết “Uống nước nhớ nguồn” là người có đạo đưc tốt đẹp. + Nhớ nguồn không chỉ là biết ơn, biết gìn giữ, bảo vệ thành quả đã có mà bản thân con người phải cố gắng cống hiến để người đời sau được hưởng thêm thành quả mới. Có như thế xã hội mới phát triển, nhớ nguồn.

(301) + Nhóm 4: Viết đoạn văn phần kết bài. - Gọi các nhóm lên trình bày bài viết (cử đại diện). Hoạt động 2: Hướng dẫn HS thực hiện thao tác đọc lại bài và sửa chữa. - Giáo viên yêu cầu học sinh đọc lại bài. - Học sinh đọc lại bài và sửa lỗi. Hoạt động 3: Hướng dẫn HS luyện tập. - Giáo viên: Lập dàn ý cho đề bài số 7 (mục I) - Học sinh tự tìm hiểu đề, tìm ý; lập dàn ý -> trình bày trước lớp-> Gv nhận xét, đánh giá.. một cách thiết thực. c. Kết bài: - Đi từ nhận thức -> hành động: câu tục ngữ đã nhắc nhở mọi người ghi nhớ một đạo lí của dân tộc, đạo lí của người được hưởng thụ, hãy sống và làm việc theo truyền thống tốt đẹp đó. - Kết bài có tính chất tổng hợp: Câu tục ngữ ngắn gọn mà hàm ý sâu xa, nói về nghĩa vụ của những ai đang hưởng thụ thành quả. 4. Đọc lại bài và sửa chữa. - Đọc lại bài viết. - Sửa lỗi: thiếu liên kết, liên kết chưa hợp lí, không chặt chẽ, lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu... III. Luyện tập:. D. Củng cố - Hướng dẫn học bài ở nhà: 1. Giáo viên cho học sinh đọc lại ghi nhớ ở SGK. 2. Học sinh về nhà: Tập tìm hiểu đề, tìm ý, lập dàn ý cho các đề bài ở mục I. 3. Chuẩn bị tiết sau Trả bài viết số 5 ......................................................................................................................... Ngày soạn 9 - 2 - 2016. Tiết 114. Trả bài tập làm văn số 5..

(302) A. Mục tiêu cần đạt: 1. Kiến thức : - Giúp học sinh nhận rõ ưu điểm, khuyết điểm trong bài viết. 2. Kỹ năng : - Rút kinh nghiệm viết văn nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sống nói riêng, bài văn nghị luận nói chung. 3. Thái độ : - Bày tỏ thái độ, đánh giá cảm nhận bài viết của mình và của bạn. B. Chuẩn bị: - Gv: Chấm bài, tổng hợp điểm và các lỗi cơ bản của Hs - Hs : Xem lại cách làm bài văn nghị luận về 1 sự việc hiện tương đời sống C. Các hoạt động trên lớp: 1. ổn định lớp 2. Bài mới I. Đề bài: Một hiện tượng khá phổ biến hiện nay là vứt rác ra đường hoặc những nơi công cộng. Ngồi bên hồ đẹp, dù là hồ đẹp nổi tiếng, người ta cũng tiện tay vứt rác xuống... Em hãy tự đặt một nhan đề để gọi ra hiện tượng đó và viết bài văn nêu suy nghĩ của mình. II. Yêu cầu: - Nhận rõ vấn đề trong sự việc, hiện tượng đời sống. - Bài làm cần có nhan đề tự đặt. - Bài viết có luận điểm rõ ràng, có luận cứ và lập luận phù hợp. - Có bố cục 3 phần rõ ràng, chặt chẽ, mạch lạc. - Bài tự viết, không sao chép ở các sách bài văn mẫu. III. Đáp án: - Đặt tên, nhan đề cho bài viết phù hợp với sự việc, hiện tượng đưa ra bàn luận. - Có thể: Rác thải - Một hiểm hoạ. - Mở bài. + Giới thiệu sự việc, hiện tượng vứt rác bừa bãi xuống hồ, ra đường.... + Có thể bằng trực tiếp hoặc gián tiếp. - Thân bài. + Liên hệ thực tế phân tích các mặt, đánh giá, nhận định. . Ý nghĩa, tác dụng của môi trường xanh - sạch - đẹp. . Hậu quả, nguyên nhân của việc vứt rác bừa bãi, gây ô nhiễm môi trường. . Đánh giá, nhận định về hiện tượng làm ô nhiễm môi trường. - Kết bài. + Kết luận, khẳng định ý nghĩa của môi trường đối với sự sống. + Phê phán những hành vi phá huỷ môi trường. + Lời khuyên. IV. Nhận xét, đánh giá bài viết. * ưu điểm:.

(303) - Nhìn chung các em nắm được vấn đề nghị luận, lập luận chặt chẽ, có sức thuyết phục, dẫn chứng tiêu biểu, chính xác. - Bố cục rõ ràng, diễn đạt trôi chảy, mạch lạc, liên kết chặt chẽ. Ví dụ: Em Duyên, Dung, Nguyễn Như, Dương, Lài, Trang ( 9D) Em Ánh, Huyền, Hằng, Thảo, Lệ, Vân, Dung, B.Thảo, Ly, Trang ( 9B) * Tồn tại: - Một số bài lập luận chưa có sức thuyết phục, dẫn chứng nghèo. - Bố cục chưa rõ ràng chặt chẽ, các luận điểm chưa rõ ràng. - Dùng từ đặt câu, diễn đạt chưa chính xác, lủng củng. - Lỗi chính tả nhiều. Ví dụ: Em Trung, Phong, Quang, Minh, Mạnh, Bắc, Bé... ( 9D) Em Sơn, Khánh, Hoàng Hiếu... ( 9B) * Một số lỗi cơ bản: - Chính tả: Viết tắt, viết hoa tuỳ tiện, thiếu nét, thiếu dấu... - Dùng từ, đặt câu: nhiều hiện tượng xấu ra đời; mở ra các cuộc lao động; bị thay thế bởi mùi hôi thối; vấn đề này thì ô nhiễm sẽ lây lan sau; số lượng rác thải tàng trữ ra đường.... - Diễn đạt: Nơi mà thường xuất hiện quán hàng rong, nơi mà những chiếc bao bóng được xả ra nhiều nhất nước thải thì đổ ngay trên những khóm...; họ không hiểu vứt rác bừa bãi như vậy sẽ dẫn đến một nguy cơ to lớn như vậy V. Chữa lỗi trong bài văn. - Học sinh tự đối chiếu với yêu cầu về nội dung và hình thức để sửa chữa. - Giáo viên hướng dẫn HS chữa một loại lỗi tiêu biểu: Lỗi dùng từ, đặt câu. + Nhiều hiện tượng xấu ra đời... -> xuất hiện những hiện tượng có ảnh hưởng xấu đến sự sống của con người. + Mở ra các cuộc lao động... -> tổ chức các buổi lao động. + Bị thay thế bởi mùi hôi thối... -> ...bốc lên mùi hôi thối... + Vấn đề này thì ô nhiễm sẽ lây lan sau... -> môi trường ngày càng bị ô nhiễm... + Số lượng rác thải tàng trữ ra đường... -> số lượng rác thải ở trên đường... VI. Kết quả: Lớp Giỏi Khá TB Yếu kém 9B 8 12 15 0 9D 0 7 15 5 - Gọi học sinh đọc bài văn đạt điểm khá, giỏi. - Nhận xét những ưu điểm, tồn tại của mỗi bài viết. * Hướng dẫn học bài ở nhà: - Tự ôn tập về kiểu bài văn nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sống. - Đọc và soạn bài: Mùa xuân nho nhỏ + Tìm hiểu tác giả Thanh Hải + Tìm hiểu cảm xúc của tác giả về mùa xuân Ngày soạn 10 - 2 -2016. TiÕt 115: Văn bản:.

(304) Mïa xu©n nho nhá (Thanh H¶i) A. Mục tiờu cần đạt: 1. KiÕn thøc: - Nắm được 1 số nét cơ bản về t¸c gi¶ Thanh Hải và bài thơ Mùa xuân nho nhỏ - Thấy đợc khát vọng đẹp đẽ muốn dâng hiến cho cuộc đời của tác giả. Đó là lẽ sống cao đẹp của một con ngời chân chính. 2. Kỹ n¨ng: - Đọc- hiểu một văn bản thơ trữ tình hiện đại -Tr×nh bµy nh÷ng suy nghÜ c¶m nhËn vÒ mét h×nh ¶nh th¬, mét khæ th¬, mét v¨n b¶n th¬ 3.Thái độ: Bồi dỡng nhân cách sống cao đẹp, sống cống hiến hết mình cho quê hơng , đất nớc B. ChuÈn bÞ: - Gv : Ch©n dung Thanh H¶i, đọc 1 số thông tin về tác giả và tác phẩm - Hs : Su tầm 1 số tranh ảnh về mùa xuân trên quờ hương, đất nớc, mùa xuân trên s«ng H¬ng C. Các hoạt động trên lớp 1. ổn định 2. KiÓm tra bµi cò: ?§äc thuéc lßng mét ®o¹n th¬ hay bµi th¬ nãi vÒ mïa xu©n mµ em thÝch? v× sao? 3. Giới thiệu bài: Hơn hai mơi năm qua, mỗi khi tết đến xuân về chúng ta lại thờng đợc nghe bài ca :Mùa xuân nho nhỏ của cố nhạc sĩ Trần Hoàn phổ thơ Thanh Hải. Hôm nay, thêm một lần nữa chúng ta đợc lắng nghe âm điệu của bài ca ( Gv hỏt 1 đoạn). Nhà thơ muốn nói cùng ngời đọc điều gì, khi mùa xuân đang về, khi chÝnh b¶n th©n «ng l¹i s¾p vÜnh biÖt tÊt c¶ mäi mïa xu©n. Hoạt động của GV và HS KiÕn thøc I. §äc- hiÓu chó thÝch. 1. T¸c gi¶. ? Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ - Thanh H¶i (1930-1980) tªn thËt lµ Thanh H¶i? Ph¹m B¸ Ngo·n, quª ë Phong §iÒnThõa Thiªn HuÕ. - Dùa vµ chó thÝch học sinh tr¶ lêi. - Lµ mét trong nh÷ng nhµ th¬ tiªu biÓu cña v¨n ch¬ng thêi chèng MÜ. Ông đã đîc tÆng Gi¶i thëng VH NguyÔn §×nh ChiÓu. - Thơ ông gắn liền với cuộc đời cách mạng của ông và cuộc đấu tranh giải phóng quê hơng đất nớc. - Lµ t¸c gi¶ cña nhiÒu tËp th¬: Nh÷ng đồng chí kiên trung(1962), Huế mùa xu©n, DÊu vâng trêng S¬n (1977) Mùa xuân đất này (1982) ? Tác phẩm đợc sáng tác trong thời 2. Tác phẩm: ®iÓm nµo? - ViÕt vµo th¸ng 11/1980 khi «ng đang n»m trªn giêng bÖnh, ngày 15/12/1980 lµ «ng mÊt. - Rút trong tập thơ “Mùa xuân đất nµy” (1982). - Giỏo viờn yêu cầu học sinh đọc thầm 3. Tõ khã: ở chó thÝch 1 số từ khó. - Giỏo viờn hớng dẫn cách đọc và tổ II. Đọc- hiểu văn bản..

(305) chức cho HS đọc. + §äc giäng vui t¬i, suy ngÉm, nhÞp th¬ lóc nhanh tng bõng, phÊn khëi khÈn tr¬ng, lóc chËm khoan thai, cµng vÒ cuèi cµng l¾ng chËm nhá dÇn. ? §Ò tµi mµ nhµ th¬ chän lµm nguån c¶m høng chÝnh lµ g×? ? NhËn xÐt em vÒ thÓ th¬? ? Bµi th¬ lµ c¶m xóc cña t¸c gi¶ tríc mïa xu©n. Theo c¶m xóc Êy cã thÓ chia bµi th¬ lµm mÊy phÇn ?. 1. §äc:. 2. ThÓ th¬: - Mïa xu©n. - ThÓ th¬ 5 ch÷. 3. Bố cục: - Khæ ®Çu : C¶m xóc tríc mïa xu©n thiên nhiên, đất trời. - Hai khæ th¬ tiÕp: C¶m xóc vÒ mïa xuân đất nớc - Hai khæ tiÕp: Suy nghÜ vµ íc nguyÖn của nhà thơ trớc mùa xuân đất nớc. - Khổ cuối: Lời ngợi ca quê hơng, đất níc qua giai ®iÖu d©n ca xø HuÕ. 4. Ph©n tÝch. a. C¶m xóc tríc mïa xu©n cña thiªn ? Cảnh mùa xuân đợc tác giả phác hoạ nhiên, đất trời. qua h×nh ¶nh vµ ©m thanh nµo? + dßng s«ng xanh + b«ng hoa tÝm biÕc + tiÕng chim chiÒn chiÖn hãt vang trêi + tõng giät long lanh r¬i. ? Tác giả đã sử dụng những biện pháp đ Đảo ngữ, liệt kê, từ ngữ giàu sức nghệ thuật nào để miêu tả? gîi. ? CÊu tróc ng÷ ph¸p cña 2 c©u th¬ ®Çu - Tõ “chi”: giäng xø HuÕ dÞu ngät, ªm có gì đặc biệt? ¸i th©n th¬ng. GV: §¶o vÞ ng÷ trong 2 c©u ®Çu t¹o cho ngời đọc ấn tợng bất ngờ mới lạ, lµm cho h×nh ¶nh sù vËt trë nªn gÇn gũi sống động nh đang diễn ra trớc m¾t, tëng nh b«ng hoa tÝm biÕc kia tõ tõ mäc lªn, v¬n lªn, në trªn dßng s«ng xanh. Mµu tÝm cña hoa vµ mµu xanh cña dßng s«ng thËt hµi hoµ gîi lªn trong ngời đọc cảm giác dịu dàng, êm ¸i, thanh b×nh. Trong khung c¶nh th¬ mộng đó bỗng vang lên tiếng hót của chim chiÒn chiÖn. ? Kh«ng gian dßng s«ng dÊy lªn mµu - TÝn hiÖu cña mïa xu©n ë xø HuÕ s¾c cña hoa, ©m thanh cña chim chiÒn quª h¬ng cña t¸c gi¶ chiện gợi cho ngời đọc thấy đó là tín -> Bức tranh mùa xuân không gian hiÖu mïa xu©n ë n¬i ®©u? cao réng, mµu s¾c t¬i th¾m vµ ©m ? Bức tranh xuân đó nh thế nào? thanh vang väng, t¬i vui.. ?Trửụực caỷnh đất trời vào xuân, cảm *Caỷm xuực cuỷa taực giaỷ: xúc của t/g đợc bộc lộ ntn ? Thể hiện -Từng giọt long lanh rơi… høng. qua nh÷ng ng«n tõ nµo ? ? Em phát hiện tín hiệu nghệ thuật nào ẩn dụ chuyển đổi cảm giác ë ®©y? -> Nieàm say söa ngaây ngaát; sù n©ng niu tr©n träng của nhà thơ trước vẻ - Giáo viên b×nh, sơ kÕt tiÕt 1. GV: Cảm xúc trên là sự đồng cảm của ủeùp cuỷa thieõn nhieõn , cuỷa ủaỏt trụứi tâm hồn nhà thơ trớc thiên nhiên, đất vaứo xuaõn.. trêi thÓ hiÖn t×nh yªu thiªn nhiªn, niÒm.

(306) lạc quan yêu đời. Từ mùa xuân của thiên nhiên, đất trời cảm hứng thơ chuyển sang mùa xuân của đất nớc với niềm tự hào. Điều đó, chúng ta sẽ tìm hiÓu trong tiÕt 2. D. Củng cố - Híng dÉn học bài ở nhµ: 1. Giáo viên cho học sinh nhắc lại những nét cơ bản về tác giả, tác phẩm 2. Hs về nhà: Häc thuéc lßng bµi th¬. Tìm hiểu và soạn bài tiếp: Khai thác cảm hứng về mùa xuân đất nớc vµ mïa xu©n cña lßng ngêi. Tìm hiểu các đÆc ®iÓm nghÖ thuËt cña bµi th¬.. Ngày soạn 10 - 2 -2016. Tiết 116: Văn bản. Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải) A. Mục tiêu cần đạt: Tiếp tục giúp học sinh: 1. Kiến thức: - Cảm nhận được những cảm xúc của tác giả trước mùa xuân của thiên nhiên, đất nước và khát vọng đẹp đẽ muốn làm “một mùa xuân nho nhỏ” dâng hiến cuộc đời. Từ đó mở ra những suy nghĩ về ý nghĩa, giá trị của cuộc sống của mỗi cá nhân là sống có ích, cống hiến cho cuộc đời chung. 2. Kỹ năng: - Rèn luyện kĩ năng cảm thụ, phân tích hình ảnh thơ trong mạch vận động của tứ thơ. 3. Thái độ: - Xây dựng cho học sinh thái độ học tập và rèn luyện sống có ích cho gia đình, xã hội… B. Chuẩn bị : - GV : Nghiên cứu các tài liệu liên quan đến văn bản - HS : Trả lời các câu hỏi ở SGK C. Các hoạt động trên lớp :.

(307) 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Đọc thuộc lòng bài thơ? Diễn tả cảm xúc của nhà thơ về mùa xuân của thiên nhiên, đất trời? 3. Giới thiệu bài: Say sưa, ngất ngây trước vẻ đẹp của trời xuân, trước sức xuân đang dâng trào. Đó là sự đồng cảm của tâm hồn nhà thơ trước thiên nhiên, đất trời thể hiện tình yêu thiên nhiên, niềm lạc quan yêu đời. Từ mùa xuân của thiên nhiên, đất trời cảm hứng thơ chuyển sang mùa xuân của đất nước với niềm tự hào... Hoạt động của GV và HS - Gọi học sinh đọc 2 khổ thơ tiếp. - Học sinh đọc. ? Đối tượng mà nhà thơ nhắc đến trong cảm xúc về mùa xuân đất nước có gì đặc biệt? ? Hình ảnh gây ấn tượng trong hai khổ thơ là hình ảnh nào? ? Điệp từ, tính từ sử dụng trong câu thơ “Tất cả...” có ý nghĩa gì? - Học sinhbộc lộ. ? Cảm xúc về mùa xuân đất nước tác giả nghĩ gì về đất nước? - Học sinh phát biểu. GV: Hoà vào mùa xuân của thiên nhiên, đất nước, tác giả cũng có một mùa xuân của riêng mình “Một mùa xuân nho nhỏ” mà nhà thơ “lặng lẽ dâng cho đời” - GV đọc 2 khổ thơ tiếp. ? Xúc cảm trước mùa xuân của thiên, đất nước, tác giả tâm niệm điều gì? ? Những thanh bằng chiếm ưu thế trong những câu thơ này có giá trị gì? - Học sinh bộc lộ. ? Động từ làm vị ngữ “nhập”, “làm” diễn tả điều gì? - Học sinh: Khát vọng tha thiết. ? Để bày tỏ lẽ sống, biểu lộ tâm niệm, ước nguyện tác giả thể hiện qua những hình ảnh, những tín hiệu nghệ thuật nào? - Giáo viên yêu cầu HS thảo luận.. Nội dung kiến thức 3. Phân tích (tiếp) b. Mùa xuân của đất nước. - Người cầm súng: bảo vệ. - Người ra đồng: xây dựng. - “Lộc non”: mùa xuân. - Điệp từ, tính từ: nhịp điệu khẩn trương, hào hứng. - Sức sống bền bỉ, vững vàng của đất nước 4000 năm vất vả và gian lao cứ mỗi mùa xuân lại được tiếp thêm sức sống.. c. Mùa xuân của con người. - Khát vọng được hoà nhập, cống hiến phần tốt đẹp dù nhỏ bé trong cuộc đời chung cho đất nước. - Giọng thơ nhẹ nhàng, chân thành, tha thiết. - Sự hoá thân kì diệu, muốn làm mùa xuân. - Hình ảnh: con chim hót, một nhành hoa, một nốt trầm -> là cái đẹp của thiên nhiên, của cuộc đời. - Điệp từ “ta”: khẳng định tiếng lòng, tâm sự chân tình, thiết tha với cuộc sống..

(308) + Dù là: lời hứa, tự nhủ với lương tâm. + Từ láy “nho nhỏ”, “ lặng lẽ”: thái độ chân thành, khiêm tốn. + ẩn dụ “mùa xuân nho nhỏ”: lẽ sống ? Bằng lời văn, em hãy diễn tả hộ tình đẹp. cảm, cảm xúc của tác giả? - Học sinh bình. ? Đoạn thơ gợi cho em suy nghĩ gì về - Ước nguyện sống có ích, mục đích cuộc sống của cá nhân? sống tiến bộ. Cuộc sống của cá nhân - Học sinh bộc lộ suy nghĩ. hoà với cộng đồng, cái tôi cá nhân luôn hướng về cuộc sống rộng lớn, biết sống vì mọi người ->lời khuyên ? Giai điệu xứ Huế khép lại bài thơ có đáng trân trọng. tác dụng gì? - Lời từ biệt. Lời ngợi ca quê hương - Học sinh phát biểu. với niềm tin yêu và gắn bó sâu nặng với quê hương đất nước ->niềm lạc Hoạt động 3: Hướng dẫn HS tổng quan yêu đời. kết và luyện tập. III. Tổng kết và luyện tập. ? Hãy khái quát về nội dung và nghệ - Bài thơ làm theo thể thơ 5 chữ, có thuật sau khi phân tích bài thơ? nhạc điệu trong sáng, tha thiết gần gũi - Học sinh khái quát. với dân ca, nhiều hình ảnh đẹp, giản dị, gợi cảm, những so sánh và ẩn dụ sáng tạo. - “Mùa xuân nho nhỏ” là tiếng lòng tha thiết, mến yêu và gắn bó với đất nước, với cuộc đời; thể hiện ước nguyện chân thành của nhà thơ là đựơc cống hiến cho đất nước, góp ? Hãy viết một đoạn văn bình một khổ một mùa xuân nho nhỏ của mình vào thơ trong bài mà em thích? mùa xuân lớn của dân tộc. - Học sinh bình thơ-> Gv nhận xét, đánh giá D. Củng cố - Híng dÉn học bài ở nhµ: 1. Giáo viên cho học sinh nhắc lại những nét cơ bản về tác giả, tác phẩm; Khái quát nội dung , nghệ thuật của bài thơ. 2. Học sinh về nhà: Häc thuéc lßng bµi th¬; Nắm vững các kiến thức cơ bản trong bài văn. 3. Tìm hiểu và soạn bài: Viếng lăng Bác (Viễn Phương) - Niềm xúc động thiêng liêng, tấm lòng tha thiết, thành kính mà vừa tự hào, vừa đau xót của tác giả. - Đặc điểm nghệ thuật của bài thơ. ---------------------------------------------------------------------------------------------.

(309) Ngày soạn 10 - 2 -2016. Tiết 117. Viếng lăng Bác (Viễn Phương) A. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. Kiến thức : - Cảm nhận được niềm xúc động thiêng liêng, tấm lòng tha thiết, thành kính vừa tự hào vừa đau xót của tác giả từ miền Nam mới được ra viếng lăng Bác; thấy được những đặc điểm nghệ thuật của bài thơ: giọng điệu trang trọng và tha thiết phù hợp với tâm trạng và cảm xúc, nhiều hình ảnh ẩn dụ có giá trị, súc tích và gợi cảm. Lời thơ dung dị mà cô đúc, giàu cảm xúc mà lắng đọng. 2. Kỹ năng : - Rèn luyện kĩ năng phân tích và cảm thụ tác phẩm thơ. 3. Thái độ: - Bồi dưỡng tình cảm kính yêu, niềm tự hào đối với Bác Hồ - vị lãnh tụ, người cha già kính yêu của dân tộc Việt Nam. * Tích hợp học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh: Lí tưởng độc lập dân tộc, sự hy sinh quên mình… B. Chuẩn bị :.

(310) - GV : Nghiên cứu các tài liệu liên quan đến văn bản - HS : Trả lời các câu hỏi ở SGK C. Các hoạt động trên lớp : 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Đọc và bình 1 đoạn thơ mà em thích nhất trong bài “Mùa xuân nho nhỏ” (Thanh Hải) 3. Giới thiệu bài: Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức Hoạt động 1: Hướng dẫn HS đọc, I. Đọc - Hiểu chú thích. hiểu chú thích. 1. Tác giả. ? Trình bày hiểu biết của em về tác Viễn Phương tên là Phan Thanh Viễn, giả Viễn Phương và tác phẩm của sinh năm 1928, người con của tỉnh An ông? Giang. Ông là một trong những cây bút xuất hiện sớm nhất của lực lượng văn nghệ giải phóng ở miền Nam. Thơ Viễn Phương thường nhỏ nhẹ giàu tình cảm và chất thơ mộng ngay trong hoàn cảnh chiến đấu ác liệt ở chiến trường. 2. Tác phẩm: Năm 1976, sau khi cuộc kháng chiến chống Mĩ kết thúc thắng lợi, đất nước thống nhất, lăng Chủ Tịch Hồ Chí Minh cũng vừa khánh thành, Viễn Phương ra thăm miền Bắc, vào lăng viếng lăng Bác Hồ. Bài thơ “Viếng lăng Bác” được sáng tác trong dịp này và in trong tập thơ “Như mây mùa xuân” (1978) - Gọi học sinh đọc thầm giải nghĩa từ khó. 3. Từ khó. ? Em hiểu “trung hiếu” ở đây với II. Đọc - Hiểu văn bản. nghĩa như thế nào? 1. Đọc văn bản. - Học sinh bộc lộ. Hoạt động 2: Hướng dẫn HS đọc, hiểu văn bản. - Giáo viên hướng dẫn cách đọc và tổ chức cho học sinh đọc văn bản. - Đọc với giọng vừa nghiêm trang vừa tha thiết, có cả sự đau xót lẫn - Thơ trữ tình. niềm tự hào. - Học sinh đọc. ? Có thể gọi tác phẩm là một bài thơ trữ tình được không? Vì sao? Từ đó, xác định phương thức biểu đạt chính? - Học sinh: Thơ trữ tình; phương thức biểu cảm. Vì xuất hiện nhân vật.

(311) trữ tình (con) tự bộc lộ cảm xúc của lòng mình. ? Cảm hứng bao trùm trong bài thơ là gì? - Học sinh bộc lộ. ? Nhận xét của em vê giọng điệu bài thơ? ? Em thử tìm hiểu mạch cảm xúc của bài thơ? - Học sinh bộc lộ. ? Từ đó hãy xác định kết cấu của bài thơ?. - Gọi học sinh đọc khổ thơ 1. ? Câu thơ đầu tiên chỉ gọn như một thông báo, nhưng vẫn đủ gợi ra tâm trạng gì của tác giả? Cách xưng hô ở đây như thế nào? ? Hình ảnh đầu tiên mà nhà thơ thấy và gây ấn tượng về cảnh quan bên lăng Bác là hình ảnh nào? Hình ảnh này có ý nghĩa gì? - Học sinh cảm nhận. ? Từ cảm thán “ôi” trong lời thơ bộc lộ tình cảm gì? - Học sinh cảm nhận. - Gọi học sinh đọc khổ thơ 2. ? Cảm nhận của em về khổ thơ thứ 2, tình cảm của nhà thơ được thể hiện như thế nào? Phân tích cái hay, cái đẹp trong cách sử dụng hình ảnh? - Học sinh thảo luận và trình bày.. GV: Tố Hữu viết trong bài thơ “Theo. - Niềm xúc động thiêng liêng, thành kính, lòng biết ơn và tự hào pha lẫn nỗi xót đau khi tác giả từ miền Nam ra viếng lăng Bác. - Giọng điệu thành kính, trang nghiêm, suy tư, trầm lắng pha nỗi đau xót lẫn niềm tự hào. 2. Bố cục: - Cảm xúc theo trình tự cuộc vào lăng viếng Bác. + Khổ 1: Cảm xúc về cảnh ngoài lăng. + Khổ 2: Cảm xúc về hình ảnh dòng người viếng Bác. + Khổ 3: Xúc cảm và suy ngẫm về Bác. + Khổ 4: Niềm mong ước thiết tha, tâm trạng lưu luyến của nhà thơ. 3. Phân tích. * Khổ 1: - Tâm trạng xúc động. - Xưng hô “con”: thân thiết, như ruột thịt. “Thăm”: nén nỗi xúc động, đau thương. - Hình ảnh “hàng tre”: thân thuộc - Cây tre là biểu tượng của dân tộc: sức sống bền bỉ, kiên cường của dân tộc “Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng”. - Bộc lộ trực tiếp cảm xúc thương mến, tự hào đối với đất nước, dân tộc. * Khổ 2. - Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ. + “Mặt trời” 1: mặt trời của thiên nhiên ->hình ảnh thực. + “ Mặt trời” 2: Hình ảnh ẩn dụ -> sự vĩ đại của Bác Hồ, thể hiện sự tôn kính của nhân dân, của nhà thơ với Bác. - “Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân”. + Dòng người....: hình ảnh thực -> tình cảm nhớ thương. + Kết tràng hoa...: hình ảnh ẩn dụ đẹp và sáng tạo của nhà thơ, thể hiện tấm lòng thành kính của nhân dân ta với Bác..

(312) chân Bác” Xin nhớ từ đây, nhớ lại ngày Bác Hồ từ giã cõi hôm nay Bảy mươi chín tuổi xuân trong sáng Vào cuộc trường sinh nhẹ cánh bay. - Gọi HS đọc khổ 3. ? Em có nhận xét gì về khung cảnh và không khí ở trong lăng? ? Tác giả cảm nhận như thế nào khi vào trong lăng? - Học sinh: Tình cảm của nhân dân, dân tộc Việt Nam đối với Bác.. ? Vào lăng tâm trạng của tác giả như thế nào? Diễn tả như thế nào trong câu thơ? - Học sinh thảo luận và trình bày.. - Học sinh đọc khổ thơ 4. ? Khổ thơ diễn tả tâm trạng gì của tác giả? - Học sinh: Tâm trạng lưu luyến.. * Khổ 3. - Khung cảnh và không khí thanh tĩnh, như ngưng kết cả thời gian và không gian ở bên trong lăng Bác. - Diễn tả chính xác, tinh tế sự yên tĩnh, trang nghiêm và ánh sáng dịu nhẹ, trong trẻo của không gian trong lăng. - Bác nằm trong giấc ngủ bình yên + Giấc ngủ thanh bình và vĩnh hằng của một con người đã cống hiến trọn vẹn cuộc đời cho cuộc sống bình yên của nhân dân, đất nước. + Giấc ngủ của Bác bình yên trong thương nhớ, biết ơn của mọi người. - Tâm trạng xúc động: Hình ảnh ẩn dụ. + Bác vẫn còn mãi mãi với non sông đất nước như trời xanh còn mãi mãi (Tố Hữu viết: Bác sống như trời đất của ta) + Người hoá thành thiên nhiên đất nước, dân tộc. Dù vẫn tin như thế nhưng không thể không đau xót vì sự ra đi của người. Nỗi đau xót diễn tả trực tiếp “nghe nhói ở trong tim” * Khổ thơ 4: - Tâm trạng lưu luyến không muốn rời lăng Bác. Nhưng tác giả cũng biết rằng đến lúc phải trở về miền Nam, nên chỉ có thể gửi tấm lòng mình bằng ước nguyện. - Muốn làm con chim cất tiếng hót, muốn làm bông hoa toả hương và hơn hết, muốn làm “cây tre trung hiếu” nhập vào cùng hàng tre bát ngát bên lăng Bác. III. Tổng kết.. - Giọng điệu trang trọng và thiết tha, ? Nhà thơ mong ước điều gì? nhiều hình ảnh ẩn dụ đẹp và gợi cảm, - Học sinh: Nhà thơ muốn làm con ngôn ngư bình dị mà cô đúc. chim hót, bông hoa toả hương và cây - Thể hiện lòng thành kính và niềm xúc tre trung hiếu. động sâu sắc của tác giả và mọi người đối Hoạt động2: Hướng dẫn HS tổng với Bác Hồ khi vào lăng viếng Bác. kết bài “Viếng lăng Bác” và luyện tập. ? Nét nghệ thuật độc đáo của bài thơ? Những nét nghệ thuật đó giúp tác giả.

(313) diễn tả tình cảm, cảm xúc gì? - Học sinh khái quát.. ? Hãy viết đoạn văn bình khổ thơ 2, 3? - Học sinh bình thơ. ? Đọc 1 bài thơ viết về Bác mà em biết? - Học sinhđọc -> Gv nhận xét, chốt lại bài D. Củng cố - Híng dÉn học bài ở nhµ: 1. Giáo viên cho học sinh nhắc lại những nét cơ bản về tác giả, tác phẩm; Khái quát nội dung , nghệ thuật của bài thơ. 2. Hs về nhà: Häc thuéc lßng bµi th¬; Nắm vững các kiến thức cơ bản trong bài văn. 3. Tìm hiểu và soạn bài: Sang thu (Hữu Thỉnh) - Cảm nhận tinh tế của nhà thơ về sự biến đổi của đất trời từ cuối hạ sang đầu thu; Khai thác hiệu quả của các tín hiệu nghệ thuật. 4. Chuẩn bị tiết 118- Nghị luận về tác phẩm truyện ----------------------------------------------------------------------------Ngày soạn 11 - 2 -2016. Tiết 118.. Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) A. Mục tiêu cần đạt. Giúp học sinh: 1. Kiến thức: - Hiểu rõ thế nào là nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích), nhận diện chính xác một bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích); Nắm vững các yêu cầu đối với một bài văn nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích). 2. Kỹ năng: - Rèn luyện kĩ năng tìm hiểu, cảm thụ tác phẩm truyện; kĩ năng làm văn nghị luận về tác phẩm truyện hoặc đoạn trích. 3. Thái độ: - Chủ động trong việc khai thác, tìm hiểu tác phẩm truyện hoặc đoạn trích.. B. Chuẩn bị : - GV : Nghiên cứu các tài liệu liên quan đến nội dung bài học - HS : Trả lời các câu hỏi ở SGK C. Các hoạt động trên lớp.

(314) 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Thế nào là nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí ? Yêu cầu về nội dung và hình thức của kiểu bài này? 3. Giới thiệu bài: Nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sống và nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí thuộc văn nghị luận xã hội. Còn nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) thuộc nghị luận văn học. Vậy kiểu bài này như thế nào? Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc phẩm truyện (hoặc đoạn trích) đoạn trích) - Giáo viên lưu ý: Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) có thể đề cập nhiều vấn đề khác nhau. Ngữ văn 9 chỉ tập trung vào nghị luận về nhân vật văn học. - Gọi học sinh đọc VB ở sgk - Những phẩm chất, đức tính đẹp - Học sinhđọc. đẽ, đáng yêu của nhân vật anh ? Vấn đề nghị luận của văn bản này là gì? thanh niên làm công tác khí tượng - Học sinh: Vẻ đẹp của nhân vật Anh kiêm vật lí địa cầu trong truyện thanh niên trong truyện ngắn “Lặng lẽ Sa ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Pa” của Nguyễn Thành Long. Thành Long. ? Hãy tìm một nhan đề thích hợp cho văn bản? - Có thể đặt nhan đề: + Một vẻ đẹp nơi Sa pa lặng lẽ... + Hình ảnh anh thanh niên làm công tác khí tượng trong truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long. + Sa Pa không lặng lẽ. + Sức mạnh của niềm đam mê. ? Vấn đề nghị luận được người viết triển khai qua những luận điểm nào? Tìm những câu nêu lên hoặc cô đúc luận điểm của văn bản? ? Để khẳng định các luận điểm, người viết đã lập luận (dẫn dắt, phân tích, chứng minh) như thế nào? Nhận xét về những luận cứ được người viết đưa ra làm sáng tỏ những luận điểm?. - Câu nêu lên vấn đề nghị luận: Dù được miêu tả nhiều...ấn tượng khó phai mờ -Các câu chủ đề nêu lên luận điểm: +Trước tiên, nhân vật anh thanh niên...của mình. + Nhưng anh thanh niên này thật...chu đáo. + Công việc vất vả... khiêm tốn. + Cuộc sống của...tin yêu - Các luận điểm rõ ràng ngắn gọn, gợi được ở người đọc sự chú ý. - Từng luận điểm được phân tích,.

(315) Hoạt động 2: Hướng dẫn HS rút ra bài học. ? Văn bản trên là một văn bản nghị luận về tác phẩm truyện. Vậy nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) là gì? - Học sinh khái quát. ? Những nhận xét đánh giá về truyện phải xuất phát từ đâu? - Học sinh khái quát.. ? Yêu cầu của các nhận xét, đánh giá về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)? - Học sinh khái quát. ? Yêu cầu về hình thức của kiểu bài nghị luận này như thế nào? - Học sinh khái quát. Hoạt động 3: Hướng dẫn HS luyện tập. - Gọi học sinh đọc đoạn văn. ? Vấn đề nghị luận của đoạn văn là gì? - Học sinh giải quyết. ? Đoạn văn nêu lên những ý kiến chính nào? - Học sinh giải quyết. ? Các ý kiến đó giúp ta hiểu thêm gì về nhân vật lão Hạc?. chứng minh một cách thuyết phục bằng dẫn chứng cụ thể trong tác phẩm. Các luận cứ xác đáng, sinh động. - Cách dẫn dắt tự nhiên, bố cục chặt chẽ. Ghi nhớ: 1. Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) là trình bày những nhận xét, đánh giá của mình về nhân vật, sự kiện chủ đề hay nghệ thuật của một tác phẩm cụ thể. 2. Nhận xét, đánh giá về truyện (hoặc đoạn trích) trong bài nghị luận phải xuất phát từ ý nghĩa của cốt truyện, tính cách, số phận của nhân vật và nghệ thuật trong tác phẩm được người viết phát hiện và khái quát. 3. Các nhận xét, đánh giá về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) trong bài nghị phải rõ ràng đúng đắn, có luận cứ và lập luận thuyết phục. 4. Có bố cục mạch lạc, lời văn chuẩn xác, gợi cảm. II. Luyện tập: - Tình thế lựa chọn nghiệt ngã của nhân vật lão Hạc và vẻ đẹp của nhân vật này. - Bằng sự phân tích cụ thể nội tâm, hành động của nhân vật lão Hạc. - Sáng tỏ một nhân cách đáng kính trọng, một tấm lòng hy sinh cao quí.. D. Củng cố- Hướng dẫn học bài ở nhà: 1. Giáo viên cho học sinh đọc lại ghi nhớ ở Sgk 2. Học sinh về nhà : Học thuộc ghi nhớ, tìm đọc các bài văn nghị luận về tác phâ truyện (hoặc đoạn trích).

(316) trÝch). Tìm hiểu bài: Cách làm bài văn nghị luận vÒ t¸c phÈm truyÖn (hoÆc ®o¹n ( Nhận diện đề bài, các bớc làm bài ) ---------------------------------------------------------------------------. TiÕt 119:. Ngµy so¹n: 11 / 2 / 2016. C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch) A. Mục tiờu cần đạt: 1. KiÕn thøc: - Gióp häc sinh biÕt c¸ch viÕt bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch) cho đúng với các yêu cầu đã học ở tiết trớc. - C¸c bíc lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c ph©m truyÖn( hoÆc ®o¹n trÝch) 2. KÜ n¨ng: -Xác định yêu cầu nội dung và hình thức của một bài văn nghị luận về tác phẩm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch) -Tìm hiểu đề, tìm ý, lập dàn bài,viết bài,đọc lại bài viết và sửa chữa cho bài nghị luËnvÒ t¸c phÈm truyÖn( hoÆc ®o¹n trÝch) 3. Thái độ: Yêu thích việc tạo lập văn bản. B. ChuÈn bÞ: - GV : Nghiên cứu các tài liệu liên quan đến nội dung bài học; B¶ng phô - HS : Trả lời các câu hỏi ở SGK C.Các hoạt động trên lớp: 1. ổn định: 2. KiÓm tra bµi cò: ? ThÕ nµo lµ nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch) ? Yªu cÇu vÒ néi dung vµ h×nh thøc cña kiÓu bµi nµy? 3. Giíi thiÖu bµi: Bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch) thuéc nghị luận văn học, là bài văn nhận xét, đánh giá về nhân vật, sự kiện, chủ đề hay nghệ thuật của một tác phẩm truyện. Vậy đề bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoÆc ®o¹n trÝch) cã c¸c d¹ng nµo? §èi tîng nghÞ luËn lµ g×? C¸ch lµm bµi ra sao?.

(317) Hoạt động của GV và HS - Gọi học sinh đọc các đề bài (trên bảng phô) ? Các đề bài trên đã nêu ra những vấn đề nghÞ luËn nµo vÒ t¸c phÈm truyÖn? §1: NghÞ luËn vÒ nh©n vËt v¨n häc. §2: NghÞ luËn vÒ mét yÕu tè nghÖ thuËt cña truyÖn. §3: NghÞ luËn vÒ nh©n v©t v¨n häc. §4: NghÞ luËn mét khÝa c¹nh cña t¸c phÈm (néi dung) ? Các đề bài trên có điểm giống và khác nhau chç nµo? - Yªu cÇu học sinh nghiªn cøu SGK vµ th¶o luËn. ? Đọc kĩ đề bài và xác định yêu cầu về thể loại, đối tợng, nội dung của vấn đề, t liÖu? ? C¨n cø vµo nh÷ng tõ ng÷ nµo em x¸c định đợc? - Học sinh: Nh©n vËt «ng Hai trong truyÖn ng¾n “Lµng” cña Kim L©n. - Giáo viên yªu cÇu học sinh g¹ch ch©n díi nh÷ng tõ ng÷ quan träng. ? Đề bài đã nêu nhận xét về đối tợng nghÞ luËn cha? ? Nh vậy khi tìm hiểu đề bài văn nghị luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch) cÇn thùc hiÖn nh÷ng yªu cÇu g×? - Học sinh kh¸i qu¸t. ? Theo hớng dẫn(SGK) đối với đề bài trên, khi tìm ý cần đa đối tợng phải bàn g¾n víi nh÷ng c©u hái cô thÓ nµo? - Học sinh đọc các câu hỏi. - Giỏo viờn: Qua đó, em hãy nêu ý kiến vÒ c¸ch t×m ý cho bµi v¨n nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch). KiÕn thøc I. §Ò bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch) - Gièng nhau: §Òu lµ kiÓu bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch) - Khác nhau: Mệnh lệnh đề khác nhau. + Suy nghÜ: lµ xuÊt ph¸t tõ sù c¶m, hiểu của mình để nhận xét, đánh giá t¸c phÈm. + Ph©n tÝch: lµ xuÊt ph¸t tõ t¸c phÈm (cèt truyÖn, nh©n vËt, sù viÖc, t×nh tiết) để lập luận và sau đó nhận xét, đánh giá tác phẩm. II. C¸ch lµm bµi v¨n nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch) §Ò bµi: Suy nghÜ vÒ nh©n vËt «ng Hai trong truyÖn ng¾n Lµng cña Kim L©n. 1. Tìm hiểu đề, tìm ý. - NghÞ luËn v¨n häc: nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch). -> Xác định yêu cầu về thể loại, đối tợng cụ thể ( chủ đề, nhân vật...), t liệu và tuỳ theo từng đề bài ph¸t hiÖn vµ kh¸i qu¸t lªn nhËn xÐt. -> Đa đối tợng phải bàn bạc gắn với những câu hỏi để có những ý kiến cô thÓ: + §iÒu næi bËt nhÊt ? + NÐt biÓu hiÖn cô thÓ ? + Chi tiÕt nµo biÓu hiÖn? + ý nghÜa x· héi nh thÕ nµo? + Gi¸ trÞ tiªu biÓu ra sao?... Lu ý: Đối với từng đối tợng phải bµn, cÇn cã thªm nh÷ng d¹ng c©u hái t×m ý phï hîp. 2. LËp dµn ý. * Më bµi: - Giới thiệu tác phẩm, đối tợng. ? Quan sát dàn bài (SGK) chúng ta nhận - Nêu ý kiến đánh giá sơ bộ. thÊy, dµn bµi cña bµi v¨n nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn cã mÊy phÇn? ? Phần mở bài cho đề bài trên nêu những * Thân bài: - Hai luËn ®iÓm chÝnh: ý g×? + Nhận định về nội dung: Tình yêu - Học sinh nªu. lµng, yªu níc cña nh©n vËt «ng Hai. - Học sinh đọc phần thân bài (SGK) + Nghệ thuật đặc sắc của truyện. ? Các luận điểm chính đợc triển khai - Lập luận phân tích và chứng minh trong dµn bµi trªn lµ nh÷ng luËn ®iÓm b»ng c¸c luËn cø. nµo? - Tiªu biÓu, x¸c thùc. ? §Ó triÓn khai, lµm râ c¸c luËn ®iÓm * KÕt bµi:.

(318) chÝnh chóng ta cÇn dïng lËp luËn g× cho phï hîp? B»ng c¸ch nµo? ? NhËn xÐt cña em vÒ c¸c luËn cø trong dµn bµi nµy? ? PhÇn kÕt bµi trong dµn ý trªn viÕt nh thÕ nµo? ? Thao t¸c tiÕp theo trong qu¸ tr×nh lµm bài đó là thao tác gì? - §äc phÇn më bµi trªn b¶ng phô. ? Theo em, c¸ch më bµi nµy ntn? ? Nh vËy cã mÊy c¸ch më bµi? - HS: Cã 2 c¸ch më bµi. - PhÇn nµy lÇn lît tr×nh bµy c¸c luËn ®iÓm vÒ nh©n vËt theo dµn bµi. + Nªu nhËn xÐt, ý kiÕn cña m×nh vµ c¸ch thÓ hiÖn cña t¸c gi¶. + ë tõng luËn ®iÓm, cÇn cã sù ph©n tÝch, chøng minh cô thÓ, chÝnh x¸c b»ng nh÷ng dÉn chøng trong t¸c phÈm (vÒ t©m tr¹ng, suy nghÜ, lêi nãi, cö chØ, hµnh động...của nhân vật. ? Giữa các luận điểm cần đảm bảo yêu cÇu g×? ? Mục đích, tác dụng của thao tác này? - Học sinh: Xem có phù hợp với vấn đề nghÞ luËn kh«ng, gi÷a c¸c phÇn cã sù liên kết cha để sửa chữa cho bài đợc hoµn chØnh. - Gọi học sinh đọc ghi nhớ (SGK) .. - Nêu nhận định, đánh giá chung về t¸c phÈm truyÖn. 3. ViÕt bµi. a. Më bµi: - Cã 2 c¸ch më bµi: + Đi từ khái quát đến cụ thể. + Nªu trùc tiÕp nh÷ng suy nghÜ cña ngêi viÕt. b. Th©n bµi:. - CÇn cã sù liªn kÕt, chuyÓn tiÕp. c. Kết bài. Nêu nhận, đánh giá. 4. §äc bµi vµ söa ch÷a.. * Ghi nhí (b¶ng phô) III. LuyÖn tËp. §Ò bµi: Suy nghÜ cña em vÒ truyÖn ng¾n “L·o H¹c” cña Nam Cao. - Yêu cầu học sinh đọc đề bài. - Giáo viên: H·y viÕt phÇn më bµi vµ mét ®o¹n phÇn th©n bµi, phÇn kÕt bµi. - Giáo viên giao nhiÖm vô cho c¸c tæ häc tËp: mçi tæ viÕt mét ®o¹n - Học sinh cử đại diện của tổ trình bày. -> Gv nhận xét, đánh giá D. Củng cố- Hướng dẫn học bài ở nhà: 1. Giáo viên cho học sinh đọc lại ghi nhớ ở Sgk. 2. Học sinh về nhà : Học thuộc ghi nhớ, tìm đọc các bài văn nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) ChuÈn bÞ kÜ cho bµi luyÖn tËp. + ¤n l¹i c¸c bíc lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truþªn (hoÆc ®o¹n trÝch) + §äc l¹i truyÖn ng¾n “ChiÕc lîc ngµ” cña NguyÔn Quang S¸ng. **************************. TiÕt 120:. Ngµy so¹n: 11/2/2016.

(319) LuyÖn tËp c¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn. (hoÆc ®o¹n trÝch) -ViÕt bµi TËp lµm v¨n sè 6 ë nhµ. A. Mục tiờu cần đạt: Gióp học sinh n¾m v÷ng h¬n c¸ch lµm bµi v¨n nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch). 1. KiÕn thøc: - Nắm đặc điểm, yêu cầu và cách làm bài văn nghị luận về tác phẩm( hoặc đoạn trÝch) 2. KÜ n¨ng: - Xác định các bớc làm bài, viết bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) cho đúng với yêu cầu đã học. B. ChuÈn bÞ: - GV: B¶ng phô. - HS : T×m hiÓu đề bµi ở Sgk. C. Các hoạt động trên lớp: 1. ổn định: 2. KiÓm tra bµi cò: ? Nªu c¸c bíc lµm bµi v¨n nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn hoÆc ®o¹n trÝch? 3. Giíi thiÖu bµi: Hoạt động của GV và HS KiÕn thøc I. §Ò bµi: C¶m nhËn cña em vÒ ®o¹n - Giỏo viờn yêu cầu học sinh đọc kĩ đề bài và xác định các yêu cầu của thao trích truyện “Chiếc lợc ngà” của t¸c nµy. NguyÔn Quang S¸ng. 1. Tìm hiểu đề, tìm ý. - Học sinh tr×nh bµy. - Giáo viên nhËn xÐt, bæ sung. 2. LËp dµn ý. - Yªu cÇu HS lËp dµn ý vµ tr×nh bµy. - Më bµi. - Học sinh thùc hiÖn. - Th©n bµi: + Nhân vật bé Thu: thái độ, tình cảm, hành động của bé Thu trong ngày đầu, 2 ngµy tiÕp theo, trong buæi chia tay. + Nhân vật ông Sáu: trong đợt nghỉ phép: Hôt hÉng, buån-> kiªn nhÉn c¶m ho¸, vç vÒ con-> bÊt lùc, buån-> h¹nh phóc tét đỉnh khi đứa con thét lên tiếng ba; Sau đợt nghØ phÐp: say sa tÉn mÉn lµm chiÕc lîc-> khi trót h¬i thë cuèi cïng. - KÕt bµi. + Ca ngîi t×nh cha con lµ mét lÏ sèng mµ v× nã con ngêi cã thÓ b×nh th¶n hy sinh cho lÝ tëng. + Cèt truyÖn chÆt chÏ, t×nh huèng bÊt ngê hîp lÝ, ng«n ng÷ kÓ phï hîp, diÔn biÕn t©m tr¹ng tinh tÕ, ng«n ng÷ gi¶n dÞ mang ®Ëm mµu s¾c Nam Bé. 3.Viết bài: 4. Đọc và sữa chữa bài viết - Giáo viên cho học sinh viết bài theo bố cục 3 phần - Học sinh viết -> trình bày trước lớp - Giáo viên nhận xét, góp ý, bổ sung, II. §Ò bµi Tập làm văn sè 6 ( lµm ë sữa chữa 1so lỗi sai cơ bản trong bài nhµ).

(320) viết của học sinh. TruyÖn ng¾n “ChiÕc lîc ngµ” cña GV ra đề cho HS về nhà viết bài tập Nguyễn Quang Sáng thể hiện xúc động lµm v¨n sè 6. t×nh c¶m cha con sâu nặng trong c¶nh ngé Ðo le cña chiÕn tranh. - Yªu cÇu: 1. H×nh thøc (1 ®iÓm) - Bè côc chÆt chÏ, râ rµng. - Lêi v¨n chuÈn x¸c, gîi c¶m. 2. Néi dung (9 ®iÓm) - Nhận xét đánh giá về tình cảm cha con trong truyÖn ng¾n “ChiÕc lîc ngµ” cña nhµ v¨n NguyÔn Quang S¸ng. - Nhận xét, đánh giá rõ ràng, đúng đắn, cã luËn cø vµ lËp luËn thuyÕt phôc..

(321) D. Củng cố- Hướng dẫn học bài ở nhà: 1. Giáo viên cho học sinh nhắc lại bố cục của 1 bài văn nghị luận về tác phẩm truyện hoặc đoạn trích 2. Học sinh về nhà : + ¤n l¹i c¸c bíc lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truþªn (hoÆc ®o¹n trÝch) + Soạn văn bản: Sang thu ( Tìm hiểu tác giả Hữu Thỉnh và những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của bài thơ ).

(322) Ngµy so¹n: 02/ 3 / 2016. Tiết 121:. Sang thu. (H÷u ThØnh). I.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp học sinh hiểu đợc những cảm nhận tinh tế của nhà thơ về sự biến đổi của đất trời từ cuối hạ sang đầu thu. 1. KiÕn thøc: - Nắm đợc vẻ đẹp của thiên nhiên trong khoảnh khắc giao mùa và những suy nghĩ mang tÝnh triÕt lÝ cña t¸c gi¶. 2. Rèn kỉ năng đọc - hiểu một tác phẩm trữ tình hiện đại. - ThÓ hiÖn nh÷ng suy nghÜ, c¶m nhËn vÒ mét h×nh ¶nh th¬, mét khæ th¬, mét t¸c phÈm th¬. 3. Thái độ: - Bồi dỡng tình yêu thiên nhiên, yêu quê hơng đất nớc. II. CHUẨN BỊ: 1. GV: Nghiªn cøu tµi liÖu liên quan đến văn bản. Ch©n dung t¸c gi¶. 2. HS: So¹n bµi theo yêu cầu ở Sgk III. HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP: 1. Ổn định: 2. KiÓm tra bµi cò: ? §äc thuéc lßng bµi th¬ “ViÕng l¨ng B¸c”(ViÔn Ph¬ng) ? Tr×nh bµy c¶m nhËn vÒ mét ®o¹n th¬ mµ em thÝch? 3. Giới thiệu bài: Trong1 năm có bốn mùa xuân, hạ, thu, đông, mỗi mùa mang một vẻ đẹp riêng nhng có lẽ mùa thu là mùa mang vẻ quyến rũ hơn cả. Vì thế đã có nhiều bài thơ hay viết về mùa thu... Nhà thơ Hữu Thỉnh đã góp vào làng thơ thu Việt nam một tỏc phẩm thật độc đáo, đó là bài Sang thu. Hoạt động của GV và HS KiÕn thøc I. §äc - HiÓu chó thÝch. 1. T¸c gi¶: ? Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c - H÷u ThØnh (NguyÔn H÷u ThØnh) sinh gi¶? 1942, quª ë Tam D¬ng tØnh VÜnh Phóc..

(323) - Lµ nhµ th¬ viÕt nhiÒu, viÕt hay vÒ nh÷ng con ngêi, cuéc sèng n«ng th«n, vÒ mïa thu. - NhiÒu vÇn th¬ cña «ng mang c¶m xóc bâng khuâng, vấn vơng trớc đất trời trong trÎo ®ang biÕn chuyÓn nhÑ nhµng. - Tác phẩm chính: Sang thu, Chiều sông thương, Từ chiến hào đến thành phố... 2. T¸c phÈm: ? Nêu hoàn cảnh ra đời của bài thơ? - Tác phẩm “Sang thu” viết vào cuối n¨m 1977. In lÇn ®Çu trªn b¸o V¨n nghÖ sau đó in lại nhiều lần trong các tập thơ. 3. Tõ khã: - Yªu cÇu gi¶i nghÜa tõ khã. §äc - HiÓu v¨n b¶n. ? Theo em, nên đọc bài thơ với II. 1. §äc: giọng nh thế nào? Hãy đọc bài thơ? - GV hớng dẫn HS cách đọc: đọc giäng nhÑ nhµng, nhÞp chËm, khoan thai, trÇm l¾ng vµ tho¸ng suy t. ThÓ th¬: ? Xác định thể thơ? Tại sao gọi đó *- Bài th¬ tr÷ t×nh viÕt theo thÓ 5 ch÷, mçi lµ bµi th¬ tr÷ t×nh? khæ 4 c©u, Ýt vÇn. - Vì : Mô tả những rung động của lòng tríc thêi ®iÓm sang thu. ? Bài thơ đợc viết theo PTBĐ nào? ngời * Phơng thức biểu đạt : - Giáo viên : C¶ bµi th¬ lµ nh÷ng - Miªu t¶ kÕt hîp víi biÓu c¶m. quan s¸t vµ c¶m nhËn cña t¸c gi¶ vÒ thiªn nhiªn vµo thu, tõng khæ nèi tiÕp nhau nªn kh«ng cÇn chia ®o¹n 2. Ph©n tÝch. - Gọi HS đọc khổ 1. * Khæ 1: TÝn hiÖu giao mïa : ? Con ngêi c¶m gi¸c thu sang b¾t - H¬ng æi thoang tho¶ng th¬m trong giã ®Çu tõ nh÷ng dÊu hiÖu nµo? Tõ thu se l¹nh (l¹nh vµ kh«) “bỗng” diễn tả trạng thái nào của - Ngạc nhiên, bất ngờ trớc sự đổi thay sù c¶m nhËn? của thời tiết tác động đến cảm giác bản th©n. ? Con ngêi c¶m nhËn mïa thu tõ h- -> Sù g¾n bã víi lµng quª. ơng ổi. Điều đó có ý nghĩa gì? - Ph¶ vµo: to¶ vµo, trén lÉn. ? H¬ng æi ph¶ vµo trong giã se. Em - Giã se: giã heo may h¬i l¹nh. c¶m nhËn nh thÕ nµo vÒ néi dung -> Mïi h¬ng æi to¶ vµo trong giã se l¹nh lêi th¬ nµy? lµm thøc dËy c¶ kh«ng gian vên ngâ. ? H×nh ¶nh “s¬ng chïng ch×nh qua - “ Chïng ch×nh”: nh©n ho¸ lµn s¬ng. ngâ” gîi h×nh dung g×? Nã bay qua ngâ cã vÎ cè ý chËm h¬n mọi ngày. Có cái gì đó duyên dáng, yểu ®iÖu nh h×nh bãng cña thiÕu n÷. ? NhËn xÐt cña em vÒ lêi th¬ vµ - Lêi th¬ thÓ hiÖn c¶m gi¸c trùc tiÕp vµ giäng th¬ ë khæ th¬ nµy? tinh tế của tác giả trớc những biến đổi cña kh«ng gian thu. - Học sinh nhËn xÐt. - Giäng th¬ ªm nhÑ. - Giáo viên: Thu sang trong nh÷ng biÓu hiÖn cña h¬ng æi, trong giã se n¬i ngâ xãm. ? Nhng v× sao nhµ th¬ l¹i viÕt lêi - H×nh nh: cßn cã chót cha thËt râ rµng trong cảm nhận. Vì đó là cảm nhận nhẹ thơ cuối: Hình nh thu đã về? ? Vậy khổ thơ 1 đã thể hiện cảm nhàng, thoáng qua (mùi hơng) - C¶m nhËn vÒ kh«ng gian lµng quª sang nhËn g× cña t¸c gi¶? thu-> TÝn hiÖu giao mïa ? Từ đó, em hiểu gì về tâm hồn nhà - Tâm hồn nhạy cảm; yêu thiên nhiên và - Học sinh tr×nh bµy..

(324) th¬ tríc mïa thu? - Gọi đọc khổ thơ 2. ? Đất trời sang thu đợc cảm nhận từ nh÷ng biÓu hiÖn kh«ng gian nµo? ? H×nh ¶nh s«ng vµ chim gîi lªn c¶nh tîng nh thÕ nµo? - Học sinh c¶m nhËn.. cuéc sèng n¬i lµng quª. * Khổ 2: Quang cảnh đất trời lỳc sang thu: - Sông, cánh chim, đám mây. - MÆt níc lín d©ng lªn nhng kh«ng cuén ch¶y mµ lÆng lÏ, ph¼ng lÆng. §ã lµ mÆt nớc của thời tiết sang thu, không đục nh mÆt s«ng mïa h¹. - Sang thu, thêi tiÕt se l¹nh chuÈn bÞ vµo đông, cánh chim vội vã bay về phơng ? C¶m nhËn cña em vÒ lêi th¬: Cã Nam tr¸nh rÐt, b¸o hiÖu hÕt h¹ sang thu. đám mây mùa hạ- Vắt nửa mình - Gợi hình ảnh đám mây mùa hạ còn sót sang thu? lại trên bầu trời đã bắt đầu xanh trong. Gîi h×nh ¶nh lµn m©y máng, nhÑ, kÐo - Học sinh tr×nh bµy c¶m nhËn. dài - một vẻ đẹp của bầu trời bắt đầu ? NghÖ thuËt th¬ ë khæ th¬ nµy cã sang thu... - Hình ảnh đợc tạo bằng cảm nhận tinh gì đặc biệt? tÕ, kÕt hîp víi trÝ tëng tîng bay bæng. - Học sinh nhËn xÐt. -? Từ đó, bức tranh thu đợc cảm - Sự thay đổi của đất trời theo tốc độ nhËn nh thÕ nµo? chuyển động từ hạ sang thu (có cái chËm, cã c¸i nhanh) nhÑ nhµng mµ râ rÖt. ? Vµ c¶m nhËn tõ mét hån th¬ nh - Hån th¬ giµu c¶m xóc, thiÕt tha víi thÕ nµo? quê hơng đất nớc. - Học sinh: Hån th¬ nh¹y c¶m, yªu thiªn nhiªn. - Gọi HS đọc khổ cuối. * Khổ cuối: Biến đổi trong lòng cảnh ? Con ngêi cßn c¶m thÊy nh÷ng vËt. biÓu hiÖn kh¸c biÖt nµo cña thêi tiÕt - Cßn n¾ng, ma vµ sÊm tha dÇn, kh«ng khi chuyÓn tõ h¹ sang thu? cßn d÷ déi n÷a, hµng c©y nh×n giµ ®i. - Cảnh vật, thời tiết thay đổi. Tất cả còn - Học sinh ph¸t hiÖn. ? T×m hiÓu ý nghÜa thùc vµ ý nghÜa nh÷ng dÊu hiÖu mïa h¹ nhng gi¶m dÇn ẩn dụ (ý nghĩa về cuộc đời) từ mức độ, cờng độ...lặng lẽ vào thu. - Èn dô: n¾ng, ma, sÊm, hµng c©y lµ Èn nh÷ng chi tiÕt trªn? - Học sinh bộc lộ: ẩn dụ-> thu đời dụ cho những thay đổi, vang động của cuộc đời, xã hội cũng là thay đổi của ngêi. tuổi đời sang thu, nghĩa là tuổi đời của con ngời đã từng trải. - Sang thu của thiên nhiên đất trời nhng cũng là sang thu của cuộc đời con ngời. V× thÕ mïa thu kh«ng chØ cña thiªn nhiªn mµ cßn lµ thu cña con ngêi. ? VËy "Sang thu" gîi cho em liªn t- III. Tæng kÕt vµ luyÖn tËp: - Từ cuối hạ sang thu, đất trời có những ởng đến điều gì? biÕn chuyÓn nhÑ nhµng mµ râ rÖt. Sù - Học sinh c¶m nhËn. biến chuyển này đã đựợc Hữu Thỉnh gợi lªn b»ng nh÷ng c¶m nhËn tinh tÕ qua ? Bài thơ gợi lên ở ngời đọc những những hình ảnh giàu sức biểu cảm. cảm nhận gì về thiên nhiên, đất n- - Tình cảm tha thiết, gắn bó với thiên ớc, con ngời trong thời điểm giao nhiên đất nớc con ngời-> tình yêu đối mùa? Em nhận biết đợc những với cuộc đời. n¨ng lùc thi ca nµo cña H÷u ThØnh? - HS kh¸i qu¸t. ? Mïa thu lµ thêi ®iÓm giao c¶m cña t©m hån con ngêi víi thiªn nhiªn, t¹o thµnh mét truyÒn thèng.

(325) thi ca vÒ mïa thu. Em cßn biÕt nh÷ng bµi th¬ nµo kh¸c? - Học sinh tr×nh bµy. ? ViÕt mét bµi v¨n ng¾n diÔn t¶ c¶m nhËn cña H÷u ThØnh tríc sù chuyển biến của đất trời lúc sang thu? Học sinh thùc hiÖn. IV. CỦNG CỐ, HƯỚNG DẪN: 1. Giáo viên cho học sinh đọc lại ghi nhớ ở Sgk 2. Học sinh về nhà: N¾m v÷ng gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬. Häc thuéc lßng bµi th¬. Ph©n tÝch vµ so s¸nh khæ th¬ sau víi bµi “Sang thu” N¾ng thu ®ang tr¶i ®Çy §· tr¨ng non mói bëi Bên cầu con nghé đợi C¶ chiÒu thu sang s«ng. ( ChiÒu s«ng Th¬ng- H÷u ThØnh) 3. So¹n bµi: “Nãi víi con” (Y Ph¬ng). * Cảm nhận: - Tình cảm thắm thiết của cha mẹ đối với con. - T×nh yªu quª h¬ng, niÒm tù hµo d©n téc. * Hiểu đợc cách diễn đạt độc đáo, hình ảnh cụ thể, gợi cảm. --------------------------------------------------------------------------------------------. Ngµy so¹n: 3/ 3/ 2016. TiÕt 122:. Nãi víi con. (Y Ph¬ng). I.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp học sinh: 1. KiÕn thøc: - Cảm nhận đợc tình cảm thắm thiết của cha mẹ đối với con cái - Tình yêu quê hơng sâu nặng cùng niềm tự hào về vẻ đẹp, sức sống mãnh liệt cña quª h¬ng. 2. KÜ n¨ng: - RÌn luyÖn kÜ n¨ng c¶m thô t¸c phÈm th¬. 3. Thái độ: - Bồi đắp tình cảm gia đình, tình yêu, niềm tự hào quê hơng đất nớc. II. CHUẨN BỊ: - Giáo viên:.

(326) - Nghiªn cøu tµi liÖu liên quan đến văn bản - Ch©n dung t¸c gi¶. - Học sinh: So¹n bµi theo yêu cầu ở Sgk III. HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP: 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: Em hãy đọc thuộc lòng và diễn cảm bài thơ “Sang thu”? Em thích hình ảnh th¬ nµo nhÊt? V× sao? 3. Bµi míi: GV giíi thiÖu vµo bµi. Hoạt động của GV và HS. KiÕn thøc I. §äc - hiÓu chó thÝch: - Học sinh đọc thông tin SGK trang 1. Tác giả (SGK) 73. - Y Ph¬ng tªn khai sinh lµ Høa VÜnh Síc, ? Nªu nh÷ng nÐt cÇn ghi nhí vÒ t¸c d©n téc Tµy, sinh n¨m 1948 quª ë Cao B»ng. gi¶ và tác phẩm ? - Th¬ «ng thÓ hiÖn t©m hån ch©n thËt, m¹nh mÏ vµ trong s¸ng, c¸ch t duy giàu hình ảnh cña con ngêi miÒn nói. - Tác phẩm chính: Người hoa núi; Lửa hồng một góc; Tiếng hát tháng giêng... 2. T¸c phÈm. - Bài thơ "Nói với con" của Y Phơng đợc sáng tác năm 1980 để tặng sinh nhật con gái và được trÝch trong Th¬ ViÖt Nam 1945-1985. Gv kiểm tra 1 số từ ở Sgk 3. Tõ khã: II. §äc - hiÓu v¨n b¶n: - Giỏo viờn hớng dẫn, đọc mẫu. - Gọi học sinh đọc lại. 1. Đọc : đọc giọng ấm áp, yêu thơng, tự hµo. * ThÓ lo¹i: ? Bµi th¬ s¸ng t¸c theo thÓ th¬ nµo? - Th¬ tù do, c©u, vÇn, nhÞp theo c¶m xóc. ? Xác định PTBĐ của bài? * Phơng thức biểu đạt: - BiÓu c¶m kÕt hîp víi tù sù vµ miÓu t¶ 2. Bè côc : - P1 : Từ đầu đ trên đời: Con lớn lên ? Bµi th¬ chia thành mÊy phần ? trong tình yêu thơng, sự nâng đỡ của cha ? Néi dung chÝnh cña c¸c phần ? mÑ, trong cuéc sèng nªn th¬ cña quª h¬ng. - P2: Cßn l¹i : Lßng tù hµo vÒ søc sèng mạnh mẽ, bền bỉ tốt đẹp của quê hơng và niềm mong ớc con hãy xứng đáng với truyÒn thèng Êy. 3. Ph©n tÝch : - §äc 4 c©u th¬ ®Çu. * §o¹n th¬ 1: Con lín lªn trong t×nh yªu ? ở đoạn thơ đầu, ngời cha đã nói thơng của cha mẹ, trong cuộc sống lao víi con ®iÒu g×? động nên thơ của quê hơng. Ch©n ph¶i bíc tíi cha ..... Hai bíc tíi tiÕng cêi ? Lời thơ với cách diễn đạt có gì đặc - Cách diễn đạt của ngời miền núi bằng biÖt? những hình ảnh thật cụ thể, Y Phơng đã.

(327) tạo đợc không khí gia đình thật ấm cúng. Tõng bíc ®i, tõng tiÕng nãi, tiÕng cêi cña con trẻ thơ ngây, đều đợc cha mẹ chăm chót yªu th¬ng. ? Em cảm nhận ý thơ này nh thế - Ngời con đợc nuôi dỡng và lớn lên nµo? trong t×nh th¬ng yªu che chë cña cha mÑ. - §äc c¸c c©u th¬ tiÕp theo. ? Nh÷ng c©u th¬ tiÕp ngêi cha cßn - “Ngời đồng mình yêu lắm con ơi”. nãi víi con về điều g×? - Cách nói riêng mộc mạc mang tính địa ? Em hiểu "ngời đồng mình” là gì ph¬ng cña d©n téc Tµy. Ngêi d©n téc miền núi mình đáng yêu lắm. ? Cuộc sống lao động của "ngời “§an lê cµi nan hoa đồng mình" đợc thể hiện qua những V¸ch nhµ ken c©u h¸t” h×nh ¶nh nµo? đ Hình ảnh mộc mạc + các động từ đ ? Động từ "đan, cài, ken" nói lên ngời dân miền núi lao động cần cù, tơi công việc gì của ngời đồng mình? vui và gắn bó quấn quýt với nhau (b¾t c¸, dùng nhµ). ? Em cảm nhận nh thế nào về lời thơ Hoa : vẻ đẹp của thiên nhiên "Rõng cho hoa ... tÊm lßng" Tấm lòng: vẻ đẹp của tình ngời đ rừng núi quê hơng mình thật tơi đẹp, con ngêi miÒn nói m×nh sèng rÊt cã nghĩa, có tình. Thiên nhiên ấy đã che chở, đã nuôi dỡng con ngời cả về tâm hån, lèi sèng. ? Ngêi cha cßn nãi víi con ngµy cuíi cña cha mÑ lµ "ngµy ®Çu tiªn - Mét cuéc sèng mµ con ngêi yªu th¬ng đẹp nhất trên đời". Chi tiết này gợi 1 nhau; sống đầm ấm, hạnh phúc. cuéc sèng nh thÕ nµo ë quª h¬ng? ? Từ những lời thơ trên, em cảm  Con đã lớn lên trong tình yêu thơng nhận điều ngời cha muốn nói với của cha mẹ; trong sự đùm bọc của quê hcon là gì? ¬ng, cña nói rõng . ? Điều đó cho ta thấy ngời cha có tình cảm nh thế nào với quê hơng và - yêu quý, tự hào về quê hơng, gia đình. con m×nh? - §äc tiÕp ®o¹n th¬ 2. * §o¹n 2 : Søc m¹nh truyÒn thèng cao ? Đoạn thơ 2, tác giả đã mợn lời ng- đẹp của quê hơng và mơ ớc của ngời cha êi cha nãi víi con vÒ ®iÒu g×? vÒ con m×nh. ? Tiếp tục ngời cha nói với con về - Ngời đồng mình thơng lắm con ơi những đức tính gì của "ngời đồng Cao đo nỗi buồn m×nh"? Xa nu«i chÝ lín ? Vì sao "ngời đồng mình" lại "th- - Ngời đồng mình thơng lắm vì họ đã ¬ng l¾m"? tõng vÊt v¶, gian nan vµ khæ cùc nhng hä rÊt giµu chÝ khÝ, giµu nghÞ lùc, hä cha bao giê chïn bíc tríc gian nan, thö th¸ch. - §äc c©u th¬ "DÉu .... kh«ng lo cùc - “DÉu lµm sao th× cha vÉn muèn/ Sèng nhäc" trên đá không chê đá gập ghềnh/ Sống trong thung không chê thung nghèo đói”. ? Em cảm nhận đợc gì ở lời thơ này? - Điệp từ đ ngời cha mong muốn con ph¶i biÕt sèng cã t×nh nghÜa, thuû chung với quê hơng, làng bản, không đợc coi khinh dân tộc mình nghèo đói lạc hậu. - Sèng nh s«ng nh suèi, sèng kho¸ng đạt, hồn nhiên, giàu chí khí lên thác xuèng ghÒnh, kh«ng lo cùc nhäc® Con.

(328) ? Qua c©u th¬ em hiÓu nh thÕ nµo vÒ ý muèn cña ngêi cha?. ? Em cảm nhận đợc gì ở câu thơ nµy?. GV đọc đoạn cuối. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ giäng ®iÖu cña lêi ngêi cha? ? Qua nh÷ng lêi dÆn dß con nh thÕ ngêi cha miÒn nói nµy muèn truyÒn l¹i cho con ®iÒu mong muèn tha thiÕt g× cña «ng? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ nghÖ thuËt cña bµi th¬. ? Nªu néi dung chÝnh mµ nhµ th¬ muốn gửi gắm đến cho độc giả?. ? Qua bµi th¬, em hiÓu thªm nh÷ng g× vÒ cuéc sèng con ngêi c¸c d©n téc vïng cao?. ph¶i biÕt chÊp nhËn vµ vît qua gian nan thö th¸ch nh truyÒn thèng cña cha «ng. -“Ngời đồng mình thô sơ, da thịt /Chẳng mÊy ai nhá bÐ ®©u con.” - Ngêi cha muèn nãi víi con r»ng "ngêi đồng mình" mộc mạc nhng giàu chí khí niÒm tin. Hä cã thÓ th« s¬ da thÞt, ¨n mÆc gi¶n dÞ : ¸o chµm, kh¨n phiªu.... nhng kh«ng hÒ nhá bÐ vÒ t©m hån, ý chÝ, nghÞ lùc. - Và “Ngời đồng mình tự đục đá kê cao quª h¬ng/ Cßn quª h¬ng th× lµm phong tôc” đ Ngời đồng mình lao động xây dựng quª h¬ng b»ng chÝnh søc m¹nh vµ sù bÒn bØ cña m×nh. Hä s¸ng t¹o vµ lu truyÒn những phong tục, tập quán tốt đẹp riêng cña m×nh. - Con ¬i... nghe con! -> giäng t©m t×nh, tha thiÕt. -> mong con sống xứng đáng với quê hơng mình, hãy tự tin và vững bớc trên đờng đời; có ý chí "không bao giờ nhỏ bé đợc". + Lßng tù hµo vÒ céi nguån nơi đã sinh ra m×nh. III. Tæng kÕt : - Víi thÓ th¬ tù do, ng«n ng÷ th¬ gi¶n dÞ, trong sáng, giàu sức gợi cảm. Y Phơng đã thể hiện tình cảm gia đình ấm cúng, ca ngîi truyÒn thèng cÇn cï, søc sèng m¹nh mÏ cña quª h¬ng vµ d©n téc m×nh. Bµi th¬ gióp ta hiÓu thªm vÒ søc sèng vµ vÎ đẹp tâm hồn của một dân tộc miền núi gîi nh¾c t×nh c¶m g¾n bã víi truyÒn thèng, víi quª h¬ng vµ ý chÝ v¬n lªn trong cuéc sèng.. - Đầy gian khổ nhng tốt đẹp. Sức sống m¹nh mÏ, bÒn bØ. Giµu c¶m xóc ch©n thËt. IV. CỦNG CỐ, HƯỚNG DẪN Ở NHÀ: 1. Häc thuéc lßng, n¾m v÷ng gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬. 2. Viết lời bình cho câu thơ, hình ảnh thơ mà em tâm đắc nhất. 3. Chuẩn bị bµi: Nghĩa tường minh và hàm ý ( Phân biệt nghĩa minh và hàm ý).

(329) TiÕt 123.. Ngµy so¹n: 3/ 3/ 2016.. NghÜa têng minh vµ hµm ý I.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp học sinh: 1. KiÕn thøc: - Nắm đợc khái niệm nghĩa tờng minh - T¸c dông cña viÖc t¹o hµm ý trong giao tiÕp. 2. KÜ n¨ng: - Nhận biết đợc nghĩa tờng minh và hàm ý trong câu. - Giải đoán đợc hàm ý trong văn cảnh cụ thể. 3. Thỏi độ: Cú ý thức sử dụng hàm ý sao cho phù hợp và đạt hiệu quả giao tiếp. II. CHUẨN BỊ: - Giáo viên: - Nghiªn cøu tµi liÖu, một số bài tập bổ trợ - B¶ng phô - Học sinh: §äc bµi míi, nghiên cứu các bài tập ở sgk III. HOẠT ĐỘNG LÊN LỚP: 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Liªn kÕt c©u lµ g×? ? Nªu c¸c phÐp liªn kÕt? Cho vÝ dô? 3. Giíi thiÖu bµi: Trong khi nãi, viÕt ngêi ta thêng sö dông lêi nãi, c©u v¨n cã nghĩa tờng minh hay hàm ý. Vậy nghiã tờng minh và hàm ý đợc hiểu nh thế nào? Hoạt động của GV và HS - Gọi học sinh đọc VD trên bảng phụ. - Học sinh đọc. ? Qua c©u: “Trêi ¬i, chØ cßn n¨m phót”, em hiÓu anh thanh niªn muèn nãi ®iÒu g×? - Học sinh: ph©n tÝch vµ ph¸t hiÖn.. KiÕn thøc I. Ph©n biÖt nghÜa têng minh vµ hµm ý.. - Anh thanh niªn muèn nãi thªm r»ng: “Anh rÊt tiÕc” nhng anh kh«ng muốn nói thẳng điều đó vì ngại ngõng, v× muèn che dÊu t×nh c¶m cña m×nh-> hµm ý. ? C©u thø hai cña anh thanh niªn nãi cã - Kh«ng chøa Èn ý-> têng minh. Èn ý g× kh«ng? - Học sinhph¸t hiÖn. - Giáo viên: LÊy ví dụ minh họa - Học sinh lÊy VD. * Ghi nhí: - Giáo viên gäi học sinh lªn ®iÒn trªn - NghÜa têng minh lµ phÇn th«ng b¸o b¶ng phô. đợc diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ ? ThÕ nµo lµ nghÜa têng minh? Hµm ý lµ trong c©u. g×? - Hµm ý lµ phÇn th«ng b¸o tuy không đợc diễn đạt trực tiếp bằng từ - Học sinh lªn ®iÒn trªn b¶ng phô. ng÷ trong c©u nhng cã thÓ suy ra tõ nh÷ng tõ ng÷ Êy. II. LuyÖn tËp. * ThÊy chµng trai mÆc mét c¸i ¸o s¬.

(330) - Yªu cÇu học sinh lµm bµi tËp nhanh.. ? Cho biÕt c©u nãi cña c« g¸i cã hµm ý g×? - Học sinh thùc hiÖn. - §äc ®o¹n trÝch dÉn ë môc I ? C©u nµo cho thÊy ho¹ sÜ còng cha muèn chia tay anh thanh niªn? Tõ ng÷ nào giúp em nhận ra điều đó? - Học sinh gi¶i quyÕt. ? Tìm những từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái trong cuối đoạn văn. Thái độ ấy giúp em đoán ra đợc điều gì liên quan tíi chiÕc kh¨n mïi soa? - Học sinh gi¶i quyÕt.. - Giáo viên: C« g¸i ngîng víi anh thanh niªn th× Ýt, nhng c« ngîng víi «ng ho¹ sÜ giµ d¹n dµy kinh nghiÖm. - Gọi học sinh đọc bài tập 2. ? H·y cho biÕt hµm ý trong c©u in ®Ëm? - Học sinh gi¶i quyÕt. ? T×m c©u chøa hµm ý vµ cho biÕt néi dung của hàm ý đó? - Học sinh gi¶i quyÕt. ? C¸c c©u in ®Ëm cã chøa hµm ý kh«ng? V× sao? - Học sinh gi¶i quyÕt.. mi mới khá đẹp, cô gái (là ngời bạn thân) hỏi: Ai đã tặng anh cái áo này? * Thăm dò mức độ quan hệ của chµng trai víi nh÷ng c« g¸i kh¸c. Bµi tËp 1. a. Câu: “ Nhà hoạ sĩ tặc lỡi đứng dËy” - Tõ “tÆc lìi”-> c¸ch dïng h×nh ¶nh để diễn đạt của ngôn ngữ nghệ thuật. b. Trong c©u cuèi ®o¹n v¨n, nh÷ng từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái liªn quan tíi chiÕc mïi soa: - Mặt đỏ ửng (ngợng) - NhËn l¹i chiÕc kh¨n (kh«ng tr¸nh đợc) - Quay véi ®i (qu¸ ngîng) -> Cô gái đang bối rối đến vụng về vì ngợng. Cô ngợng vì định kín đáo để khăn lại làm kỉ vật cho ngời thanh niªn, thÕ mµ anh thanh niªn l¹i qu¸ thËt thµ tëng c« bá quªn, nªn gọi cô để trả lại. - Đây cũng là đặc trng của ngôn ngữ h×nh tîng. Bµi tËp 2. - Hµm ý lµ: «ng ho¹ sÜ giµ cha kÞp uống nớc chè đấy. Bµi tËp 3. - C©u “C¬m chÝn råi” cã chøa hµm ý đó là: “ Ông vô ăn cơm đi” Bµi tËp 4. - Kh«ng chøa hµm ý: Cách nói l¶ng; nãi dë dang.. IV. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ: 1. Học sinh häc thuéc ghi nhí vµ hoàn thành các bµi tËp ở sgk. 2. LuyÖn nãi, viÕt c©u chøa nghÜa hµm ý, têng minh. 3. T×m hiÓu tríc bµi: Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ Ngày soạn 4 - 3 - 2016. Tiết 124:. Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ. A. Mục tiêu cần đạt:.

(331) Giúp học sinh: 1. Kiến thức : - Hiểu rõ thế nào là nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ; Nắm vững các yêu cầu đối với một bài nghị luận về đoạn thơ, bài thơ để có cơ sở tiếp thu, rèn luyện tốt về kiểu bài này ở các tiết tiếp theo. 2. Kỹ năng : - Rèn luyện kĩ năng làm văn thuộc thể văn nghị luận về tác phẩm văn học và cảm thụ tác phẩm thơ. 3. Thái độ : - Có ý thức vận dụng lý thuyết vào thực hành. B. Chuẩn bị : - GV : Nghiên cứu bài và tìm hiểu các đề bài nghi luận về đoạn thơ, bài thơ - HS : Trả lời các câu hỏi ở SGK C. Các hoạt động trên lớp : 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Thế nào là nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) ? Dàn bài của bài văn nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) có mấy phần? Nêu nhiệm vụ của từng phần? 3. Giới thiệu bài: Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) là trình bày những nhận xét, đánh giá của mình về nhân vật, sự kiện, chủ đề hay nghệ thuật của một tác phẩm cụ thể. Còn nghị luận vê một đoạn thơ, bài thơ là thế nào? Yêu cầu của bài nghị luận này như thế nào? Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ. - Gọi học sinh đọc VB “Khát vọng hoà nhập, dâng hiến cho đời” - Học sinh đọc VB. ? Vấn đề nghị luận của văn bản này là gì? - Học sinh: Hình ảnh mùa xuân. ? Văn bản nêu lên những luận điểm gì về hình ảnh mùa xuân? - Học sinh nêu. ? Để chứng minh cho các luận điểm, người viết đã sử dụng những luận cứ nào? - Học sinh phát hiện.. Nội dung kiến thức I. Tìm hiểu bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ. - Hình ảnh mùa xuân và tình cảm thiết tha của Thanh Hải... - Hình ảnh mùa xuân trong bài thơ được bài viết nêu lên: + Hình ảnh mùa xuân mang nhiều tầng ý nghĩa. Trong đó, hình ảnh nào cũng thật gợi cảm, thật đáng yêu. + Hình ảnh mùa xuân rạo rực của thiên nhiên, đất nước trong cảm xúc thiết tha trìu mến của nhà thơ. + Hình ảnh mùa xuân nho nhỏ thể hiện khát vọng hoà nhập, dâng hiến được nối kết tự nhiên với hình ảnh mùa xuân thiên nhiên, đất nước. - Người viết đã chọn giảng, bình các câu thơ, hình ảnh đặc sắc, đã phân tích giọng điệu trữ tình, kết cấu của bài.

(332) ? Chỉ ra các phần bố cục của VB và nhận xét bố cục đó ? - Học sinh xác định.. ? Cách diễn đạt trong từng đoạn văn của văn bản có làm nổi bật được luận điểm không? - Học sinh nhận xét.. thơ. - Bố cục ba phần: + Mở bài: Từ đầu -> đáng trân trọng. + Thân bài: Từ “H /ả mùa xuân - hình ảnh ấy của mùa xuân”: Trình bày sự cảm nhận đánh giá cụ thể những đặc sắc nổi bật về nội dung, nghệ thuật của bài thơ, sự triển khai các luận điểm. + Kết bài: Phần còn lại. - Giúp các phần của văn bản có sự liên kết tự nhiên về ý và diễn đạt. - Người viết đã trình bày những cảm nghĩ, đánh giá của mình bằng thái độ tin yêu, bằng tình cảm thiết tha, trìu mến. Lời văn toát lên những rung động với những đặc sắc của hình ảnh, giọng điệu thơ, sự đồng cảm với nhà thơ Thanh Hải. * Ghi nhớ: - Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ là trình bày nhận xét, đánh giá của mình về nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ, bài thơ. - Thể hiện qua ngôn từ, hình ảnh, giọng điệu....Bài nghị luận cần phân tích các yếu tố ấy để có những nhận xét, đánh giá cụ thể, xác đáng. - Bố cục mạch lạc, rõ ràng; có lời văn gợi cảm thể hiện rung động chân thành của người viết II. Luyện tập: - Có thể nêu luận điểm về kết cấu, về giọng điệu trữ tình hay về ước mong hoà nhập, cống hiến của nhà thơ.. Hoạt động 2: Hướng dẫn HS rút ra nội dung bài học. ? Vậy em hiểu thế nào là nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ? ? Nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ được thể hiện qua những chi tiết nào? ? Yêu cầu về hình thức của bài văn nghị luận này là gì? - Học sinh khái quát. Hoạt động 3: Hướng dẫn HS luyện tập. ? Ngoài các luận điểm đã nêu về hình ảnh mùa xuân trong bài “Mùa xuân nho nhỏ” ở văn bản trên, hãy suy nghĩ và nêu thêm các luận điểm khác nữa? D. Hướng dẫn học sinh học bài ở nhà. - Nắm vững nội dung bài học, học thuộc ghi nhớ. - Tìm hiểu bài: Cách làm bài văn nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ. Ngày soạn 8 - 3 -2016. Tiết 125:. Cách làm bài văn nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ..

(333) A. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. Kiến thức : - Biết cách viết bài nghị luận về đoạn thơ, bài thơ cho đúng với các yêu cầu đã học ở tiết trước. 2. Kỹ năng : - Rèn luyện kĩ năng thực hiện các bước khi làm bài nghị luận vê một đoạn thơ, bài thơ, cách tổ chức, triển khai các luận điểm. 3. Thái độ : - Có ý thức vận dụng lý thuyết vào thực hành. B. Chuẩn bị : - GV : Nghiên cứu, đọc các tài liệu có liên quan đến bài học - HS : Trả lời các câu hỏi ở SGK C. Các hoạt động trên lớp : 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Thế nào là bài văn nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ? ? Nêu yêu cầu về nội dung và hình thức của bài văn nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ? 3. Giới thiệu bài: Muốn làm tốt bài văn nghị luận về đoạn thơ, bài thơ cần có năng lực cảm thụ văn chương, đồng thời phải nắm vững, thành thạo phương pháp làm một bài nghị luận. Hoạt động của GV và HS Nội dung ki˜n thức Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu I. Đề bài nghị luận về một đoạn các dạng đề nghị luận về đoạn thơ, bài thơ, bài thơ. thơ. - Gọi học sinh đọc các đề bài (SGK) ? Các đề bài trên được cấu tạo như thế - Có 2 cách cấu tạo đề: nào? + Cách cấu tạo đề không kèm theo những chỉ định (lệnh): Đề 4, 7. Chỉ đinh ngầm là yêu cầu nghị luận về “hình tượng người chiến sĩ lái xe” và những đặc sắc trong bài thơ “ Viếng lăng Bác” ? Chỉ ra điểm giống và khác giữa các đề + Cách cấu tạo đề có kèm theo bài? những chỉ định (các đề còn lại) - Học sinh phát hiện. - Giống nhau: Đều yêu cầu phải nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ. - Khác nhau: + Từ “phân tích”: yêu cầu nghiêng về phương pháp nghị luận. + Từ “cảm nhận”: yêu cầu nghị luận trên cơ sở cảm thụ của người viết. + Từ “ suy nghĩ”: yêu cầu nghị luận nhấn mạnh lời nhận định, đánh giá.

(334) Hoạt động 2: Hướng dẫn HS tìm hiểu cách làm bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ. ? Nêu các bước trong quá trình tạo lập văn bản? - Học sinh nêu. - Đọc kĩ đề và xác định yêu cầu của đề bài. - Học sinh phân tích yêu cầu.. ? Cần đặt và trả lời những câu hỏi nào để tìm ý? - Học sinh dựa vào gợi dẫn phát biểu.. ? Dàn ý của bài văn nghị luận....có mấy phần? Đó là những phần nào? - Học sinh nêu. - Yêu cầu học sinh đọc (SGK) hoặc GV ghi trên bảng phụ - Gọi học sinh đọc văn bản: “Quê hương trong tình thương nỗi nhớ” ? Xác định bố cục trong bài văn? - Học sinh xác định. ? ở phần thân bài người viết đã nhận xét gì về tình yêu quê hương trong bài thơ? - Học sinh: Cảm xúc nồng nàn, mạnh mẽ, lúc sâu lắng tinh tế của Tế Hanh khi ca ngợi vẻ đẹp thiên nhiên, cuộc sống lao động của quê hương.. của người viết. II. Cách làm bài văn nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ. 1. Các bước làm bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ. Đề bài: Phân tích tình yêu quê hương qua bài thơ “Quê hương” của Tế Hanh. a. Tìm hiểu đề, tìm ý. - Yêu cầu: + Thể loại: Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ. + Chỉ định phương pháp: phân tích. + Vấn đề nghị luận: biểu hiện của tình yêu quê hương. + Tư liệu: Bài thơ “Quê hương” của Tế Hanh. - Bài thơ được sáng tác vào thời gian, thời điểm nào? Trong tâm trạng ra sao? - Trong cách xa tác giả nhớ về quê hương như thế nào? Hình ảnh làng quê thể hiện trong nỗi nhớ của Tế Hanh có đặc điểm và vẻ đẹp gì? - Bài thơ có các hình ảnh, câu thơ nào gây ấn tượng sâu sắc đối với em? Ngôn từ giọng điệu của “Quê hương” có gì đặc sắc. b. Dàn bài: - Mở bài. - Thân bài. - Kết bài. c. Viết bài. d. Đọc lại bài và sửa chữa. 2. Cách tổ chức, triển khai luận điểm. - Mở bài: Từ đầu -> khởi đầu rực rỡ: Dòng cảm xúc dạt dào, lai láng chảy suốt đời thơ Tế Hanh trong đó có bài thơ “ Quê hương” là thành công xuất sắc có ý nghĩa khởi đầu. - Thân bài: Tiếp -> thành thực của Tế Hanh: Cảm nhận về cảm xúc nồng nàn, mạnh mẽ, lúc sâu lắng tinh tế của Tế Hanh khi ca ngợi vẻ.

(335) ? Những suy nghĩ, ý kiến được dẫn dắt, khẳng định bằng cách nào? Được liên kết với phần mở bài và kết bài ra sao? - Học sinh nhận xét.. ? Văn bản có tính thuyết phục không? Vì sao? Từ đó rút ra bài học gì qua cách làm bài nghị luận văn học này? - Học sinh nhận xét.. Hoạt động 3: Hướng dẫn HS rút ra nội dung bài học. ? Yêu cầu về bố cục của bài văn nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ? Nêu nội dung, nhiệm vụ của bố cục 3 phần trong văn bản nghị luận này? - Học sinh khái quát.. đẹp thiên nhiên, cuộc sống lao động của quê hương, về hình ảnh, nhịp điệu đặc sắc của bài thơ. - Kết bài: Còn lại: Khẳng định sức hấp dẫn của bài thơ “Quê hương” và ý nghĩa bồi đắp tâm hồn người đọc. - Nhà thơ đã viết “Quê hương bằng cả tình yêu tha thiết, trong sáng, đầy thơ mộng của mình. + Nổi bật lên là hình ảnh đẹp như mơ, đầy sức sống khi ra khơi. + Cảnh trở về tấp nập no đủ. + Hình ảnh người dân chài giữa đất trời lộng gió với vị nồng mặn của biển khơi. + Hình ảnh ngôn từ của bài thơ giàu sức gợi cảm, thể hiện một tâm hồn phong phú, rung đông tinh tế. - Gắn với sự phân tích, bình giảng cụ thể hình ảnh, ngôn từ, giọng điệu...của bài thơ. - Phần thân bài được nối kết với phần mở bài một cách chặt chẽ, tự nhiên. Đó là sự phân tích, chứng minh làm sáng tỏ nhận xét bao quát ở phần mở bài. Từ các luận điểm này đã dẫn đến phần kết bài đánh giá sức hấp dẫn, khẳng định ý nghĩa của bài thơ. - Văn bản ngắn, tập trung trình bày nhận xét, đánh giá về những giá trị đặc sắc nổi bật về nội dung và nghệ thuật của bài thơ. Khi nói về các trạng thái cảm xúc phong phú của Tế Hanh, người viết phân tích bình giảng ngay sự đặc sắc của các hình ảnh, của nhịp điệu thơ tương ứng. Điều đó chứng tỏ người viết đã nắm vững đặc trưng của tác phẩm văn học, nhất là tác phẩm thơ trữ tình và đã rút ra luận điểm từ các luận cứ rõ ràng. + Bố cục của văn bản mạch lạc, sáng rõ. + Qua văn bản có thể thấy người.

(336) viết đã trình bày cảm nghĩ, ý kiến bằng cả lòng yêu mến, rung cảm thiết tha. * Ghi nhớ: 1. Bố cục mạch lạc, rõ ràng. - Mở bài: Giới thiệu đoạn thơ, bài thơ và bước đầu nhận xét đánh giá của mình (nếu phân tích một đoạn Hoạt động 4: Huớng dẫn HS luyện tập. thơ nên nêu rõ vị trí của đoạn thơ ấy - Giáo viên: Phân tích khổ thơ đầu của trong tác phẩm và khái quát nội bài “Sang thu” của Hữu Thỉnh. dung cảm xúc . - Yêu cầu giải quyết theo gợi ý (SGK) - Thân bài: Lần lượt trình bày những - Học sinh tự làm. suy nghĩ, đánh giá về nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ, bài thơ. - Kết bài: Khái quát giá trị, ý nghĩa của đoạn thơ, bài thơ. 2. Bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ cần nêu lên được các nhận xét, đánh giá và sự cảm thụ riêng của người viết. Những nhận xét, đánh giá ấy phải gắn với sự phân tích, bình giá ngôn từ, hình ảnh, giọng điệu, nội dung cảm xúc...của tác giả. III. Luyện tập.. D. Củng cố- Hướng dẫn học bài ở nhà. 1. Giáo viên cho học sinh nhắc lại phần Ghi nhớ ở Sgk 2. Hs về nhà : Nắm vững kĩ năng làm bài văn nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ. Tự rèn luyện viết văn, đọc tài liệu tham khảo (bài mẫu) Soạn bài : Mây và sóng ( Tìm hiểu tác giả và nội dung – nghệ thuật của tác phẩm) -------------------------------------------------------------------------------------------. Ngày soạn 9 - 3 -2016.

(337) Tiết 126: Văn bản. m©y vµ sãng. (R. Ta - gor). A. MUẽC TIEÂU cần đạt : Giuùp học sinh: 1. Kiến thức: Cảm nhận đợc ý nghĩa thiêng liêng của tình mẫu tử, thấy đợc đặc sắc nghệ thuật trong việc tạo dựng những cuộc đối thoại tởng tợng và xây dựng các h×nh ¶nh thiªn nhiªn. 2. Kĩ năng: RÌn luyÖn kü n¨ng ph©n tÝch h×nh ¶nh, tõ ng÷ sö dông trong bµi th¬. 3. Thái độ: Båi dìng kh¶ n¨ng c¶m thô vµ ph©n tÝch th¬. B. ChuÈn bÞ : - Gi¸o viªn : Tìm hiểu thêm về tác giả và tác phẩm - Häc sinh : So¹n bµi theo yêu cầu ở Sgk C.TiÕn tr×nh lªn líp : 1. ổn định tổ chức : 2. KiÓm tra bµi cò : C©u hái: Qua bµi th¬ " Nãi víi con" ngêi cha muèn thÓ hiÖn ®iÒu g×?  Tự hào về truyền thống tốt đẹp của quê hơng, lấy đó làm hành trang để vững bớc trên đờng đời. * Bµi míi :. Hoạt động của GV -HS. ND kiến thức cần đạt. I- §äc - hiÓu chó thÝch Hoạt động 1. HD đọc – hiểu chỳ thớch. 1. T¸c gi¶, t¸c phÈm : - Học sinh đọc chú thích * - R. Ta-go nhà thơ hiện đại lớn ? Nªu nh÷ng hiÓu biÕt vÒ t¸c gi¶ , tác nhÊt cña Ấn §é. phẩm - Xuất thân trong một gia đình quí téc. - Để lại một gia tài văn hoá nt đồ sé víi nhiÒu thÓ lo¹i. Lµ nhµ th¬ Châu Á đầu tiên đợc giải thởng N«-ben v¨n häc(1913) - T/p cña «ng thÓ hiÖn tÝnh d©n téc dân chủ, t tởng nhân văn cao đẹp vµ tình cảm tr÷ t×nh triÕt lÝ... 2. Từ khó: Giáo viên kiểm tra 1 số từ khó ở sgk II- §äc - hiÓu v¨n b¶n. Hoạt động 2 . HD đọc - hiểu văn bản. 1. §äc . Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc văn bản 2. Bố cục: 2 phÇn - 2 lît tho¹i em Giáo viên gọi học sinh đọc -> nhận xét bÐ nãi víi mÑ. ? Bµi th¬ lµ lêi cña ai nãi víi ai? 3. T×m hiÓu bµi th¬: ? Lời đó đợc chia làm mấy phần? * Lêi mêi gäi cña nh÷ng ngêi trªn m©y, trªn sãng - Giỏo viờn cho học sinh đọc lời mời gọi của những những ngời sống trên mây trong - Chơi từ thức dậy -> đến chiều tà - Ch¬i víi b×nh minh -> tr¨ng b¹c sãng. - Ca h¸t tõ s¸ng sím.

(338) - Ngao du kh¾p n¬i => Liªn tëng tëng tîng phong phó. -> Lêi mêi thËt k× diÖu, c¶nh vËt hÊp dÉn víi em bÐ - Tình yêu thơng mẹ đã chiến thắng  Sự khắc phục ham muốn đã ? Em cã nhËn xÐt g× vÌ ngßi bót thÓ hiÖn ®em l¹i gi¸ trÞ nh©n v¨n cho bµi cña t/g? th¬. ? Thế giới có gì hấp dẫn? Em bé đã làm g× ? - Hái xem c¸ch ®i,tríc lêi mêi gäi hÊp dÉn l«i cuèn k× l¹ nh vËy em bÐ nµo mµ ch¼ng muèn ®i ch¬i cïng. ? Thế nhng rồi em lại tỏ thái độ ntn ? Vì sao vËy ? - Em từ chối vì mẹ đang đợi em ở nhà->em tự cất lên câu hỏi rồi lại khẳng định một - Tình mẫu tử thiêng liêng cao cả điều rằng dù rất ham vui ham lạ nhng bé không gì thay thế đợc. không muốn đổi thú vui đợc đi chơi với *Trß ch¬i s¸ng t¹o cña em bÐ : viÖc vÒ víi mÑ, xa mÑ. ? Qua câu chuyện của bé em thấy đợc điều + Con là mây - mẹ là trăng + Con lµ sãng - mÑ lµ bÕn bê g× => Sù hoµ hîp tuyÖt diÖu gi÷a ? Không chơi với mây với sóng em đã nghĩ thiên nhiên và tình mẹ con thật ra ®iÒu g× ? thiªng liªng bÊt tö. ? Nh÷ng trß ch¬i Êy gîi cho em suy nghÜ đến điều gì ? ? C¶m nhËn cña em vÒ 2 c©u th¬ cuèi ? - ThÓ hiÖn niÒm h¹nh phóc v« biªn trµn ngËp cña con, sù hoµ hîp th¬ng yªu cña 2 mÑ con gi· vò trô bao la =>T×nh mÉu tö thiªng liªng,cao c¶,bÊt tö. ? Qua nh÷ng trß ch¬i do bÐ tëng tëng ra, t/g còn muốn gửi tới ngời đọc triết lí gì về t×nh mÑ con ? - T/c Êy võa gÇn gòi th©n th¬ng võa lín lao thiªng liªng vµ vÜnh h»ng nh vò trô thiªn III- Tæng kÕt : nhiên, đó là điều do chính con ngời tạo ra. Ghi nhớ SGK Hoạt động 3. Tổng kết. - Giáo viên chèt l¹i ND bµi - Học sinh đọc ghi nhớ SGK ? Những ngời sống trên mây trong sóng đã nãi g× víi em bÐ? - Học sinh t×m chi tiÕt.. D. Cñng cè - Híng dÉn vÒ nhµ : - Nªu néi dung cña bµi - Ngoài chủ đề bài thơ còn có thể làm ta suy ngẫm liên tởng đến những vấn đề nµo trong cuéc sèng con ngêi. -Bài thơ đã ca ngợi tình mẫu tử nh thế nào ? - TËp vÏ bøc tranh minh ho¹ trß ch¬i cña em bÐ - ChuÈn bÞ bµi «n tËp + Lập bảng thống kê các tác phẩm thơ hiện đại VN đã học. + Đọc thuộc các tác giả, nội dung và nghệ thuật của các bài thơ đó.

(339) Ngày soạn 9 -3 -2016. Tiết 127:. «n tËp vÒ th¬. A. MUẽC TIEÂU cần đạt : Giuùp học sinh: 1. ễn tập hệ thống kiến thức cơ bản về các tác phẩm thơ hiện đại Việt Nam học trong chơng trình ngữ văn lớp 9. Củng cố những tri thức về thể loại thơ trữ tình đã h×nh thµnh qua qu¸ tr×nh häc c¸c t¸c phÈm th¬ trong ch¬ng tr×nh. 2. RÌn luyÖn kü n¨ng ph©n tÝch h×nh ¶nh, tõ ng÷ sö dông trong bµi th¬. 3. Bớc đầu hình thành hiểu biết sơ lợc về đặc điểm và thành tựu của thơ Việt Nam tõ sau C¸ch m¹ng th¸ng T¸m. B. ChuÈn bÞ : - Gi¸o viªn: b¶ng thèng kª các bài thơ đã học - Häc sinh: HS lËp b¶ng thèng kª. C. TiÕn tr×nh lªn líp : 1. ổn định tổ chức : 2. Bµi míi Hoạt động 1 : Hệ thống kiến thức cơ bản về thơ hiện đại Việt Nam: s¸ng Tªn bµi, t¸c N¨m t¸c, thÓ gi¶ th¬. Tãm t¾t néi dung. §Æc s¾c nghÖ thuËt.

(340) §ång chÝ (ChÝnh H÷u). 1948 Tù do. Bµi th¬ vÒ tiÓu đội xe kh«ng kÝnh (Ph¹m TiÕn DuËt) §oµn thuyÒn đánh cá (Huy CËn). 1969 -Tù do. BÕp löa (B»ng ViÖt). Khóc h¸t ru ... (NguyÔn Khoa §iÒm) Ánh tr¨ng (NguyÔn Duy). 1958 -b¶y ch÷. Tình đồng chí của những ngời lính dựa trên c¬ së cïng chung c¶nh ngé vµ lý tëng chiÕn đấu, đợc thể hiện thật tự nhien, bình dị mà s©u s¾c trong mäi hoµn c¶nh, nã gãp phÇn quan trọng tạo nên sức mạnh và vẻ đẹp tinh thÇn cña ngêi lÝnh c¸ch m¹ng. Qua hình ảnh độc đáo – những chiếc xe kh«ng kÝnh, kh¾c ho¹ næi bËt h×nh ¶nh những ngời lính lái xe trên tuyến đờng Trờng Sơn trong thời kỳ kháng chiến chống Mü víi t thÕ hiªn ngang, tinh thÇn dòng cảm và ý chí chiến đấu giải phóng miền Nam.. Chi tiÕt, h×nh ¶nh ng«n ng÷ gi¶n dÞ, chân thực, cô đọng giµu søc biÓu c¶m. ChÊt liÖu hiÖn thùc sinh động, hình ảnh độc đáo giọng diệu khá kho¾n giµu tÝnh khÈu ng÷.. Những bức tranh đẹp, rộng lớn, tráng lệ về thiên nhiên, vũ trụ và ngời lao động trên biển theo hành trình chuyến ra khơi đánh cá của đoàn thuyền. Qua đó thể hiện cảm xúc về thiên nhiên và lao động, niềm vui trong cuéc sèng míi. 1963-- Những kỷ niệm đầy xúc động về bà và tình kÕt hîp bµ ch¸u, thÓ hiÖn lßng kÝnh yªu tr©n träng 7 chữ và biết ơn của cháu đối với bà và cũng là vµ 8 đối với gia đình, quê hơng đất nớc. ch÷ 1971 -ThÓ th¬ 8 ch÷. NhiÒu h×nh ¶nh đẹp, rộng lớn, đợc s¸ng t¹o b»ng liªn tëng vµ tëng tîng, ©m hëng kháe kho¾n l¹c quan KÕt hîp gi÷a biÓu c¶m víi miªu t¶ vµ b×nh luËn, s¸ng t¹o h×nh ¶nh bÕp löa g¾n liÒn víi h×nh ¶nh ngêi bµ. ThÓ hiÖn t×nh yªu th¬ng con cña ngêi mÑ Khai th¸c ®iÖu ru d©n téc Tµ ¤i g¾n liÒn víi lßng yªu níc, ngät ngµo tr×u mÕn. tinh thần chiến đấu và khát vọng về tơng lai.. 1978 -N¨m ch÷. Tõ h×nh ¶nh ¸nh tr¨ng trong thµnh phè, gîi lại những năm tháng đã qua của cuộc đời ngời lính gắn bó với thiên nhiên, đất nớc bình dị, nhắc nhở thái độ sống tình nghĩa thñy chung. Con cß (ChÕ Lan Viªn). 1962 Tù do. Tõ h×nh tîng con cß trong nh÷ng lêi h¸t ru, ngợi ca tình mẹ và ý nghĩa của lời ru đối với đời sống của mỗi ngời.. Mïa xu©n nho nhá (Thanh H¶i). 1980 -5 ch÷. C¶m xóc tríc mïa xu©n cña thiªn nhiªn vµ đất nớc, thể hiện ớc nguyện chân thành góp mùa xuân nhỏ của đời mình vào cuộc đời chung. ViÕng l¨ng B¸c (ViÔn Ph¬ng). 1976 -8 ch÷. Lòng thành kính và niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ đối với Bác tron trong một lần tõ miÒn Nam ra viÕng l¨ng B¸c. Sang thu (H÷u. 1977 BiÕn chuyÓn cña thiªn nhiªn lóc giao mïa -5 ch÷ tõ h¹ sang thu qua c¶m nhËn tinh tÕ cña nhµ. H×nh ¶nh b×nh dÞ mµ giµu ý nghÜa biÓu tîng, giäng ®iÖu ch©n thµnh, nhá nhÑ mµ thÊm s©u. VËn dông s¸ng t¹o h×nh ¶nh vµ giäng ®iÖu lêi ru cña ca dao. ThÓ th¬ 5 ch÷ cã nh¹c ®iÖu trong s¸ng, tha thiÕt, gÇn víi d©n ca, h×nh ảnh đẹp giản dị, nh÷ng so s¸nh, Èn dô s¸ng t¹o Giäng ®iÖu trang träng vµ tha thiÕt, nhiÒu h×nh ¶nh Èn dô vµ gîi c¶m, ng«n ng÷ b×nh dÞ, cô đúc. H×nh ¶nh thiªn nhiên đợc gợi tả.

(341) ThØnh). Nãi víi con (Y Ph¬ng). th¬. 1980 -Tù do. b»ng nhiÒu c¶m gi¸c tinh nh¹y, ng«n ng÷ chÝnh x¸c, gîi c¶m B»ng lêi trß chuyÖn víi con bµi th¬ thÓ hiÖn C¸ch nãi giµu h×nh sự gắn bó, niềm tự hào về quâ hơng và đạo ảnh, vừa cụ thể, gợi lý sèng cña d©n téc c¶m võa gîi ý nghÜa s©u xa. Hoạt động 2 : Hớng dẫn sắp xếp các bài thơ theo giai đoạn lịch sử. Hoạt động của GV -HS. ND kiến thức cần đạt. - GV hớng dẫn học sinh sắp xếp các bài thơ theo * Sắp xếp các bài thơ Việt Nam đã c¸c giai ®o¹n : häc theo giai ®o¹n lÞch sö + 1945-1954 + 1954-1975 + Sau 1975 ? Các tác phẩm thơ đã tái hiện cuộc sống đất n- - Tái hiện cuộc sống đất nớc và con íc t tëng t×nh c¶m con ngêi ntn ? ngêi VN. - ThÓ hiÖn t©m hån, t×nh c¶m, t tëng của con ngêi Việt Nam. Hoạt động 3 . So sánh những bài thơ có đề tài * Một số bài thơ có đề tài gần gÇn nhau nhau : ? Xác định một số bài thơ có đề tài gần nhau ? Nªu nh÷ng ®iÓm khai th¸c vµ hoµn c¶nh kh¸c nhau cña tõng bµi ? + Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ, - Ngîi ca t×nh mÑ con th¾m thiÕt, thiªng liªng. Con cß + Đồng chí, Bài thơ về tiểu đội xe không kính, - Ngời lính cách mạng với vẻ đẹp trong tÝnh c¸ch vµ t©m hån hä ¸nh tr¨ng Hoạt động 4. Nhận xét bút pháp sáng tạo hình * So s¸nh bót ph¸p s¸ng t¹o h×nh ¶nh th¬ ¶nh th¬ : ? Bót ph¸p s¸ng t¹o h×nh ¶nh th¬ ë c¸c bµi th¬ Bót ph¸p x©y dùng h×nh ¶nh th¬ ®a rÊt kh¸c nhau thÓ hiÖn sù phong phó ®a d¹ng d¹ng, phong phó. trong c¸c sö dông h×nh ¶nh th¬. Nªu vÝ dô ph©n + Bót ph¸p hiÖn thùc tÝch ? + Bút pháp tợng trng, phóng đại liên Học sinh lấy dẫn chứng minh họa -> Gv nhận tëng tëng tîng. +Bót ph¸p gîi t¶ ... xét D. Cñng cè - hướng dẫn học bài ở nhà: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại phần néi dung vµ nghÖ thuËt chÝnh cña tõng bµi th¬. - Học sinh về nhà : Nắm vững nội dung và nghệ thuật của các bài thơ đã học ChuÈn bÞ bµi : NghÜa têng minh vµ hµm ý ( tiếp)..

(342) Ngµy so¹n :10/3/2015. Tiết 128:. nghÜa têng minh vµ hµm ý ( TiÕp). A. MUẽC TIEÂU cần đạt : Giuùp học sinh: 1. Kiến thức: Nhận biết đợc hai điều kiện sử dụng hàm ý: ngời viết (ngời nói)có ý thức đa hàm ý vào câu nói hoặc viết, ngời nghe có đủ năng lực giải đoán hàm ý 2. Kü n¨ng: NhËn biÕt vµ ph©n tÝch ý nghÜa hµm ý trong c©u, ®o¹n v¨n. 3. Thái độ: Bíc ®Çu biÕt sö dông hµm ý còng nh n¨ng lùc gi¶i ®o¸n hµm ý. B. ChuÈn bÞ : - Gi¸o viªn: SGK - Tµi liÖu tham kh¶o. - Học sinh: đọc trớc bài. C. TiÕn tr×nh lªn líp : * ổn định tổ chức : * KiÓm tra bµi cò : ThÕ nµo lµ nghÜa têng minh vµ hµm ý? Cho VD?  -Tờng minh : Phần thông báo diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ. - Hàm ý : phần thông báo tuy không diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong c©u nhng suy ra tõ những tõ ng÷ ấy. - HS cho vÝ dô * Bµi míi. Hoạt động của GV -HS. ND kiến thức cần đạt. Hoạt động 1. Những điều kiện để sử dông hµm ý - HS đọc đoạn trích, chú ý tới các c©u cã hµm ý. ? Nªu hµm ý cña c©u in ®Ëm ? ? V× sao chÞ DËu kh«ng gi¸m nãi th¼ng mµ ph¶i dïng c©u cã hµm ý đó ? ? Hµm ý c©u thø 2 lµ g×? c©u nµo cã hµm ý râ h¬n ? T¹i sao? ? Chi tiết nào cho thấy cái Tí đã hiểu đợc hàm ý câu nói của mẹ? - Học sinh tr¶ lêi. ? Vậy theo em cÇn cã ®iÒu kiÖn g× khi sö dông hµm ý ? - Gi¸o viªn : nh÷ng trêng hîp thêng ®a hµm ý vµo trong c©u lµ : + Cố ý nói ngoài đề tài trao đổi một c¸ch d thõa kh«ng cÇn thiÕt (VD : Lîn cíi ¸o míi).. I- §iÒu kiÖn sö dông hµm ý 1- VÝ dô : NhËn xÐt: - C©u 1 hµm ý : Sau b÷a nµy con không đợc ở nhà với thầy mẹ nữa => đó là điều đau lòng nên không nói th¼ng. - Câu 2 hàm ý : Mẹ đã bán con cho nhµ cô NghÞ th«n §oµi=> Hµm ý cña c©u nµy râ h¬n v× c¸i Tý kh«ng hiÓu đợc hàm ý của câu 1. 2- Ghi nhí : - Ngêi nãi (viÕt) cã ý thøc ®a hµm ý vµo c©u nãi. - Ngời nghe (đọc) có năng lực giải ®o¸n hµm ý..

(343) + Trong giao tiÕp dïng lêi cã hµm ý tuú theo t×nh huèng, néi dung c«ng viÖc, thêi gian giao tiÕp ...). + Khi giải mã hàm ý cần tự đặt ra c©u hái : Ngêi ta nãi nh vËy cã ý g× khi mà câu nói của họ hình nh không đề cËp tíi néi dung giao tiÕp. Khi nghÜa têng minh vµ ®iÒu cÇn nãi ra kh«ng phï hîp víi nhau. hoạt động 2. Hớng dẫn luyện tập - §äc bµi tËp 1 ngêi nãi vµ ngêi nghe trong câu in đậm là ai ? Xác định hàm ý cña c©u nãi. Theo em ngêi nghe cã hiÓu hµm ý cña ngêi nãi kh«ng ? Nh÷ng chi tiÕt chøng tá ? - Hoạt động nhóm: - Nhãm 1,2 lµm ý a,b - Nhãm 3,4 lµm ý c +§¹i diÖn nhãm lªn tr×nh bµy. +Nhãm kh¸c nhËn xÐt - GV chèt l¹i. II- LuyÖn tËp : 1- Bµi 1 a) “Chè đã ngấm rồi đấy”. + Anh TN + ¤ng ho¹ sÜ vµ c« g¸i -> Mêi b¸c vµ c« vµo uèng níc. b) “Chóng t«i cÇn b¸n c¸c thø nµy để ...” + Lç TÊn + ChÞ hµng ®Ëu -> Tôi không thể cho đợc c) “Tiểu th cũng có bây giờ đến đây” + Thóy KiÒu + Ho¹n Th -> M¸t mÎ, giÔu cît d) “Cµng cay nghiÖt l¾m, cµng oan tr¸i nhiÒu” -> ChuÈn bÞ nhËn sù b¸o o¸n thÝch đáng. 2- Bµi 2 ? Hµm ý cña c©u in ®Ëm. T¹i sao con - “C¬m s«i råi, nh·o b©y giê”. bÐ ph¶i dïng hµm ý ?viÖc sö dông hµm -> Ch¾t níc giïm kh«ng c¬m nh·o ý cã thµnh c«ng kh«ng? ? T×m hµm ý cña Lç TÊn qua viÖc «ng 3- Bµi 4 so sánh “hy vọng” và “con đờng” ? - “Hy väng” + Hàm ý : Tuy hy vọng cha thể nói là - “Con đờng” thùc hay h, nhng nÕu cè g¾ng thùc hiÖn thì cũng có thể đạt đợc. D. Cñng cè – hướng dẫn học bài ở nhà : - Giỏo viờn cho học sinh nhắc lại những Đk để sử dụng hàm ý. - Híng dÉn lµm bµi tËp 3 vµ 5 ë nhµ - Học sinh về nhà: Tập xác định và phân tích các hàm ý trong những bài thơ đã häc. Hoµn thiÖn c¸c bµi tËp vµo vë ễn tập về thơ để tiết sau kiểm tra. Ngày soạn 10 -3 -2016. Tiết 29:. Kiểm tra Văn (phần thơ) A. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. Kiến thức :.

(344) - Kiểm tra đánh giá kết quả học tập của HS về các tác phẩm thơ hiện đại Việt Nam trong chương trình Ngữ văn 9, học kì II. 2. Kỹ năng : - Rèn luyện và đánh giá được kĩ năng viết văn (sử dụng từ ngữ, đặt câu, viết đoạn văn, bài văn). 3. Thái độ : - Ý thức tự giác, độc lập suy nghĩ. B. Nội dung tiến hành. 1. Giáo viên phát đề: Đề ra : Câu 1 : Trình bày ý nghĩa nhan đề bài thơ Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải ? Câu 2 : Phân tích hai khổ thơ đầu bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh ? 2. Yêu cầu - Biểu chấm. * Yêu cầu về nội dung: Câu 1. (2, 0 điểm) Học sinh nêu cảm nhận về nhan đề bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” của Thanh Hải - Là một nhan đề mang ý nghĩa sâu sắc. - Là hình ảnh mùa xuân thiên nhiên nhiên đất trời - Là một ẩn dụ sáng tạo thể hiện ước nguyện khiêm tốn, chân thành, tha thiết của Thanh Hải... Câu 2. (8 điểm) * Mở bài (1 điểm) - Giới thiệu tác giả Hữu Thỉnh, tác phẩm “Sang thu”. - Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ: Một nét chớm thu nơi đồng quê êm đềm, dịu dàng, thơ mộng được cảm nhận và diễn tả một cách tinh tế, tài hoa. * Thân bài (6 điểm) - Sự biến đổi của đất trời lúc sang thu. + Nhà thơ chợt nhận ra tín hiệu của sự chuyển mùa từ ngọn gió se mang theo hương ổi. + Tâm trạng ngỡ ngàng, cảm xúc bâng khuâng lúc thu sang. - Sự vật trong thời điểm giao mùa hạ- thu bắt đầu chuyển đổi. + Dòng sông không cuồn cuộn và gấp gáp như những ngày mưa lũ mùa hạ. Sông êm ả, dềnh dàng, sông đang lắng lại trầm xuống trong lững lờ như đang ngẫm nghĩ, suy tư. + Những đám mây nửa là của mùa hạ, nửa lại vắt sang thu. Cảm nhận không gian và thời gian chuyển mùa thật đẹp, cảm giác giao mùa khêu gợi một hồn thơ. * Kết bài (1 điểm) - Khẳng định nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của khổ thơ. - Cảm xúc, suy nghĩ của người viết. * Yêu cầu về hình thức: - Trình bày rõ ràng, diễn đạt trong sáng, trôi chảy. - Câu 2 có bố cục rõ ràng, lập luận chặt chẽ, lời văn gợi cảm sinh động. D. Hướng dẫn về nhà : Tìm hiểu và soạn bài : Tổng kết văn bản nhật dụng.

(345) Chuẩn bị tiết sau: Trả bài Tập làm văn số 6 …………………………………………………………………………. TiÕt 130.. Ngµy soạn 13- 3 -2016. Tr¶ bµi TËp lµm v¨n sè 6 viết ë nhµ. A. Mục tiờu cần đạt. Gióp học sinh:.

(346) 1. KiÕn thøc: NhËn ra nh÷ng u ®iÓm, tån t¹i vÒ néi dung vµ h×nh thøc tr×nh bµy trong bµi viÕt. 2. Kỹ năng: Thấy đợc phơng hớng khắc phục, sửa chữa các lỗi. 3. Thái độ: Ôn tập lại lí thuyết và kĩ năng làm văn nghị luận về một tác phẩm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch) B. Các hoạt động lên lớp: 1. ổn định. 2. Giíi thiÖu bµi: §Ó nhËn thøc mét c¸ch tù gi¸c nh÷ng yªu cÇu khi viÕt mét bµi v¨n hoµn chØnh, đặc biệt là bài văn nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích). Hoạt động của GV và HS * Híng dÉn HS t×m hiÓu l¹i yªu cÇu của đề. - Học sinh đọc lại đề ra- Gv ghi bảng. - Yêu cầu học sinh tìm hiểu kĩ đề.. kiÕn thøc I. Đề bài và yêu cầu của đề. 1. Đề bài: Vẻ đẹp của tình cha con trong truyÖn ng¾n “ChiÕc lîc ngµ” cña nhµ v¨n NguyÔn Quang S¸ng. 2. Yªu cÇu: - ThÓ lo¹i: NghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch) - Vấn đề nghị luận: Tình cảm cha con trong c¶nh ngé Ðo le cña chiÕn tranh. - T liÖu: TruyÖn ng¾n “ChiÕc lîc ngµ” cña NguyÔn Quang S¸ng. * Híng dÉn HS x©y dùng dµn ý chi II. Dµn ý. * Më bµi: tiÕt. - Giíi thiÖu truyÖn ng¾n “ChiÕc lîc ? Nªu nhiÖm vô cña phÇn më bµi? ngµ” cña NguyÔn Quang S¸ng. - Học sinh nªu. - T×nh c¶m cha con trong c¶nh ngé Ðo le cña chiÕn tranh thÓ hiÖn thËt c¶m ? Cần triển khai những luận điểm gì? động. * Th©n bµi: - HS xác định. - Hoàn cảnh của gia đình anh Sáu. - T×nh cha con: + T×nh yªu cha cña bÐ Thu. + T×nh yªu con cña «ng S¸u. - NghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt: + Lùa chän ng«i kÓ phï hîp. + Chän t×nh huèng tù nhiªn, hîp lÝ. + Miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt. * Kết bài: Khẳng định lại tình cảm cao đẹp mà truyện ngắn đề cập. * Tr¶ bµi vµ nhËn xÐt, híng dÉn III. Tr¶ bµi- NhËn xÐt- Ch÷a lçi. ch÷a lçi. 1. Tr¶ bµi: - Giáo viên tr¶ bµi. 2. NhËn xÐt: - u ®iÓm: + Đa số các bài đạt yêu cầu về nội dung vµ h×nh thøc. + Nghị luận vấn đề một cách triệt ssể, lËp luËn râ rµng, chÆt chÏ cã søc thuyÕt phôc. + Nhận xét đánh giá sâu sắc có ấn tợng. - Tån t¹i: MÆc dï lµm bµi viÕt ë nhµ, không hạn định thời gian song một số bµi lµm cßn qu¸ s¬ sµi, gi¶i quyÕt vÊn đề còn nông cạn, ý văn nghèo; diễn đạt.

(347) lñng cñng, cÈu th¶ trong tr×nh bµy. 3. Mét sè lçi c¬ b¶n cÇn kh¾c phôc. - ChÝnh t¶: viÕt t¾t, ch÷ thiÕu nÐt nhiÒu, tªn riªng kh«ng viÕt hoa: «ng s¸u («ng S¸u), nguyÔn quang s¸ng (NguyÔn Quang S¸ng) bån rÇu (buån), bÐ thu.... - DiÔn d¹t: ChiÕc lîc ngµ lµ truyÖn ng¾n xuÊt s¾c của nhµ v¨n NguyÔn Quang S¸ng viÕt vÒ t×nh c¶m cha con trong cuéc chiÕn tranh do qu©n giÆc gieo r¾c trong thêi chèng MÜ; Nh÷ng tác phẩm của ông giàu xúc động lòng ngêi; Cßn nçi ®au nµo lín h¬n, cßn nçi xãt xa nµo h¬n thÕ vÊt v¶ bëi chiÕn tranh; Cã nh÷ng t×nh huèng tëng chừng nh bé Thu không ơng bớng đợc - Híng dÉn học sinh ch÷a lçi diÔn n÷a thÕ mµ nã vÉn quyÕt liÖt lµ lóc đạt, lập luận. c¬m s«i.... - Dïng tõ: Kho¶ng thêi gian kh«ng hÒ - Học sinh đọc lại bài và sửa chữa. nhá; Trong t¸c phÈm BÕp löa cña B»ng Việt ta thấy chao đảo trớc tình cảm của bà cháu; Tình cảm ông Sáu với con đã đợc thể hiện phần nào trong chuyến viÕng th¨m nhµ... - Chọn đọc những bài văn khá giỏi. 4. §äc bµi kh¸, giái. D. Híng dÉn vÒ nhµ: - ¤n tËp kiÕn thøc vÒ nghÞ v¨n häc (truyÖn , th¬) - TiÕt sau Tổng kết văn bản nhật dụng từ lớp 6- lớp 9.. TiÕt 131-132:. Ngµy soạn 14 - 3 -2016. Tæng kÕt v¨n b¶n nhËt dông. A. Mục tiờu cần đạt. Gióp học sinh cñng cè vµ hÖ thèng l¹i nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ v¨n b¶n nhËt dông. 1. Kiến thức: đặc trng của văn bản nhật dụng là tính cập nhật của nội dung. Những nội dung cơ bản của các tác phẩm nhật dụng đã học. 2. Kỹ năng: Tiếp cận đợc một văn bản nhật dụng. Tổng hợp và hệ thống hoá kiến thøc. 3. Thái độ: Có ý thức tìm hiểu đối với những vấn đề các văn bản nhật dụng đề cập . * Tích hợp môi trờng: Nhắc lại các văn bản có liên quan trực tiếp đến môi trêng B. ChuÈn bÞ: 1. Gi¸o viªn nghiªn cøu SGK, SGV, tµi liÖu liên quan đến bài học 2. Häc sinh t×m hiÓu bµi trong SGK; phiÕu häc tËp. C. Hoạt động lên lớp: 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Kể tên những văn bản nhật dụng đã học trong chơng trình NV9? ? Em thÝch nhÊt v¨n b¶n nµo? V× sao? 3. Giíi thiÖu bµi: Tuy sè lîng v¨n b¶n nhËt dông trong ch¬ng tr×nh NV9 kh«ng nhiÒu, song cã tÝnh chÊt ®a d¹ng vÒ néi dung vµ h×nh thøc v¨n b¶n. Muèn thÊy hÕt.

(348) ý nghĩa của việc học văn bản nhật dụng, để liên hệ với thực tế cuộc sống, với các phÇn kh¸c, m«n häc kh¸c. Hoạt động của GV và HS * Híng dÉn HS t×m hiÓu kh¸i niÖm v¨n b¶n nhËt dông. - Gọi học sinh đọc mục I (SGK) ? V¨n b¶n nhËt dông cã ph¶i lµ kh¸i niÖm thÓ lo¹i kh«ng? - Học sinh béc lé.. kiÕn thøc I. Kh¸i niÖm v¨n b¶n nhËt dông.. - Kh«ng ph¶i lµ kh¸i niÖm thÓ lo¹i. - Kh«ng chØ kiÓu v¨n b¶n. - Chỉ đề cập đến chức năng, đề tài, tính cËp nhËt. * TÝnh cËp nhËt lµ tÝnh thêi sù kÞp thêi ? Những đặc điểm chủ yếu cần lu ý đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi của cuộc sống cña kh¸i niÖm nµy lµ g×? hµng ngµy, cuéc sèng hiÖn t¹i g¾n víi ? Em hiểu thế nào là tính cập nhật? những vấn đề cơ bản của cộng đồng xã TÝnh cËp nhËt vµ tÝnh thêi sù cã liªn héi. quan g× víi nhau? - Học sinh ph¸t biÓu. - Võa cã tÝnh cËp nhËt võa cã tÝnh l©u ? Những văn bản đã học có phải chỉ dài của sự phát triển lịch sử, xã hội. Ví có tính thời sự nhất thời không? Vì dụ vấn đề môi trờng, dân số, bảo vệ di sao? sản văn hoá...đều là những vấn đề nóng báng cña h«m nay nhng ®©u ph¶i gi¶i - Học sinh: Kh«ng. quyết triệt để trong ngày một ngày hai. ? Đề tài mà văn bản nhật dụng đề cập * Đề tài rất phong phú: thiên nhiên, đến là gì? Chức năng của văn bản môi trờng, văn hoá, giáo dục, chính trị, xã hội, thể thao, đạo đức nếp sống... nhËt dông lµ g×? * Chøc n¨ng bµn luËn, thuyÕt minh, t- Học sinh kh¸i qu¸t. ờng thuật, miêu tả, đánh giá...những Giỏo viờn: Giá trị văn chơng của văn vấn đề, những hiện tợng của cuộc sống b¶n nhËt dông kh«ng ph¶i lµ yªu cÇu con ngêi vµ x· héi. cao nhÊt nhng lµ mét yªu cÇu quan - §Ó më réng hiÓu biÕt toµn diÖn vµ t¹o trọng vì văn có hay mới làm cho ngời điều kiện tích cực để thể hiện nguyên đọc thấm thía về tính chất thời sự tắc giúp hoà nhập với cuộc sống xã nãng hæi. hội, rút ngắn khoảng cách giữa nhà tr? Học văn bản nhật dụng để làm gì? êng vµ x· héi. - Học sinh nhËn thøc. II. Néi dung c¸c v¨n b¶n nhËt dông đã học. * Híng dÉn HS hÖ thèng ho¸ néi dung VB nhật dụng đã học. Líp Tªn v¨n b¶n Néi dung 6 1. CÇu Long Biªn- chøng nh©n - Giíi thiÖu vµ b¶o vÖ di tÝch lÞch sö, lÞch sö. danh lam th¾ng c¶nh. 2. §éng Phong Nha - Giíi thiÖu danh lam th¾ng c¶nh. 3. Bức th của thủ lính da đỏ - Quan hÖ gi÷a thiªn nhiªn vµ con ngêi. 7 4. Cæng trêng më ra - Giáo dục nhà trờng, gia đình và trẻ em. 5. MÑ t«i nt 6. Cuéc chia tay cña nh÷ng con nt bóp bª. 7. Ca HuÕ trªn s«ng H¬ng - V¨n ho¸ d©n gian (ca nh¹c cæ truyÒn) 8 8. Thông tin về trái đất năm - Môi trờng. 2000 9. ¤n dÞch thuèc l¸ - Chèng tÖ n¹n ma tuý, thuèc l¸. 10. Bµi to¸n d©n sè. - D©n sè vµ t¬ng lai nh©n lo¹i. 9 11. Tuyªn bè vÒ sù sèng cßn, - QuyÒn sèng cña con ngêi quyền đợc bảo vệ và phát triển.

(349) cña trÎ em. 12. §Êu tranh cho mét thÕ giíi - Chèng chiÕn tranh b¶o vÖ hoµ b×nh hoµ b×nh. thÕ giíi. 13. Phong c¸ch Hå ChÝ Minh. - Héi nhËp víi thÕ giíi vµ gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ cña d©n téc. ? Những vấn đề trên có đạt các yêu - Tất cả các VB trên đều đạt yêu của cÇu cña mét v¨n b¶n nhËt dông v¨n b¶n nhËt dông: võa cã tÝnh cËp kh«ng? Cã ý nghÜa l©u dµi kh«ng? Cã nhËt võa cã tÝnh l©u dµi. gi¸ trÞ v¨n häc kh«ng? - Nh÷ng v¨n b¶n kh«ng hoÆc Ýt cã gi¸ trÞ v¨n häc: Tuyªn bè thÕ giíi vÒ sù sèng còn.... - Gäi học sinh ghi nhí 1. * Ghi nhí 1: TÝnh cËp nhËt vÒ néi dung lµ tiªu chuÈn hµng ®Çu cña v¨n b¶n nhËt dông. * Híng dÉn HS t×m hiÓu h×nh thøc III. H×nh thøc v¨n b¶n nhËt dông. - T¸c phÈm v¨n häc cã Ýt nhiÒu h cÊu, cña v¨n b¶n nhËt dông. ? Nh÷ng ND trªn cña c¸c v¨n b¶n th, bót kÝ, håi kÝ, th«ng b¸o, c«ng bè, nhật dụng đợc thể hiện, trình bày dới xã luận....bằng các phơng thức biểu đạt kh¸c nhau. nh÷ng h×nh thøc nµo? - Ph¬ng thøc tù sù vµ miªu t¶: Cuéc - Học sinh ph¸t biÓu. ? Một số VB đã có sự kết hợp các ph- chia tay của con búp bê. - Ph¬ng thøc thuyÕt minh vµ miªu t¶: ơng thức biểu đạt nh thế nào? §éng Phong Nha, Ca HuÕ trªn s«ng H- Học sinh: Cã sù kÕt hîp linh ho¹t. ¬ng. - Tù sù, miªu t¶ vµ biÓu c¶m: CÇu Long Biªn- chøng nh©n lÞch sö. - NghÞ luËn vµ biÓu c¶m: Bøc th cña thủ lĩnh da đỏ,`Đấu tranh cho một thế giíi hoµ b×nh. - ThuyÕt minh, nghÞ lu©n vµ biÓu c¶m: ¤n dÞch thuèc l¸. - Cßn mét sè v¨n b¶n mang tÝnh chÊt hµnh chÝnh sö dông nhiÒu yÕu tè nghÞ luận nh Thông tin về trái đất năm ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ mÆt h×nh thøc 2000, Tuyªn bè thÕ giíi vÒ sù sèng... cña v¨n b¶n nhËt dông? * Ghi nhí: V¨n b¶n nhËt dông cã - Học sinh kh¸t qu¸t. h×nh thøc rÊt ®a d¹ng. * Híng dÉn học sinh t×m hiÓu ph- IV. Ph¬ng ph¸p häc v¨n b¶n nhËt dông. ¬ng ph¸p häc v¨n b¶n nhËt dông. 1. §äc thËt kÜ c¸c chó thÝch vÒ sù kiÖn, - Gọi học sinh đọc mục IV (SGK) ? Em đã chuẩn bị bài và học các văn hiện tợng hay vấn đề. b¶n nhËt dông nh thÕ nµo ë c¸c líp 6, VD: Chó thÝch 1, 3 bµi: Tuyªn bè thÕ 7, 8, 9? KÕt qu¶? Qua mçi líp chuÈn giíi vÒ sù... bị bài và học bài có gì thay đổi? Lí do Chú thích 1, 2, 3, 4, 5 bài Đấu tranh cho mét thÕ giíi... và kết quả của sự thay đổi đó? 2. Liên hệ thực tế bản thân, cộng đồng. - Học sinh tr×nh bµy. 3. Cã ý kiÕn quan niÖm riªng, cã thÓ đề xuất giải pháp. VD: Chống hút thuốc lá, đổ rác bậy, kh«ng dïng bao b× ni-l«ng. 4. VËn dông c¸c kiÕn thøc cña c¸c môn học khác để đọc hiểu văn bản nhật dụng và ngợc lại (lịch sử, địa lí, gi¸o dôc céng d©n) 5. Căn cứ vào đặc điểm thể loại, phân tích các chi tiết cụ thể về hình thức để.

(350) ? Nªu kh¸i qu¸t ph¬ng ph¸p häc v¨n b¶n nhËt dông? - Học sinh kh¸i qu¸t.. khái quát chủ đề. 6. KÕt hîp xem tranh ¶nh, nghe vµ xem c¸c ch¬ng tr×nh thêi sù, khoa häc truyền thông trên ti-vi, đài và các sách b¸o hµng ngµy. * Ghi nhí 2. Căn cứ vào đặc điểm về hình thức, trớc hết là văn bản cụ thể, thể loại và phơng thức biểu đạt để phân tích tác phÈm. V. LuyÖn tËp: - T¨ng gi¸ x¨ng dÇu. - Vấn đề an toàn giao thông. - Bá thi TN TiÓu häc vµ THCS.. * Híng dÉn HS lµm bµi tËp (GV ra) ? Tìm hiểu một trong các vấn đề cập nhật? Vấn đề mới nhất mà em vừa cập nhật đợc? Từ nguồn nào? - Học sinh tù béc lé. D. Híng dÉn tù häc : - ¤n tËp l¹i c¸c v¨n b¶n nhËt dông đã học. - Soạn bài đọc thêm: Bến quê của Nguyễn Minh Châu. + Đọc và tìm hiểu tâm trạng nhân vật Nhĩ, thấy đợc ý nghĩa triết lí, kết quả của sự trải nghiệm về cuộc đời con ngời, biết nhậ ra vẻ đẹp bình dị và quí giá trong những gì gần gũi của quê hơng và gia đình. + §Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt. - Chuẩn bị tiết 133: Chương trình địa phương phần Tiếng Việt. Ngày soạn 16 -3 -2016. Tiết 133.. Chương trình địa phương Tiếng Việt. A. Mục tiêu cần đạt:.

(351) Giúp học sinh biết chuyển từ ngữ địa phương sang từ toàn dân tương ứng. 1. Kiến thức: Mở rộng được vốn từ địa phương; hiểu tác dụng của từ ngữ địa phương. 2. Kỹ năng: Nhận biết được một số từ ngữ địa phương, biết chuyển chúng sang từ ngữ toàn dân tương ứng và ngược lại. 3. Thái độ: Trân trọng tiếng địa phương của mình B. Chuẩn bị. 1. Giáo viên nghiên cứu SGK, tài liệu; soạn giáo án; bảng phụ. 2. Học sinh tìm hiểu bài trong SGK; phiếu học tập. C. Hoạt động lên lớp. 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Kể tên các tác phẩm đã học có sử dụng từ ngữ địa phương? Nhận xét tác dụng khi sử dụng các từ ngữ địa phương đó? 3. Giới thiệu bài: Từ ngữ địa phương có những mặt tích cực và tiêu cực. Chúng ta phải phát huy mặt tích cực và hạn chế tiêu cực của nó bằng con đường giáo dục ngôn ngữ. Hoạt động của GV và HS kiến thức * Hướng dẫn HS tìm hiểu bài I. Tìm hiểu các ví dụ: (Sách NV - Địa phương Hà Tĩnh) Ví dụ 1: - Yêu cầu học sinh đọc bài tập. Những người ló đụn tiền kho ? Thay các từ in nghiêng bằng từ Rọt như chạc chỉn, mồm to bằng trời toàn dân có được không? Vì sao? Thay từ toàn dân: Những người ló đụn tiền kho Ruột như dây chỉ, miệng to bằng trời -> tiếng nói riêng của địa phương Hà Tĩnh, là một chi nhánh ngôn ngữ của ? Nhận xét cách dùng từ trong toàn dân. đoạn văn và chữa lại cho đúng với Ví dụ 2: văn viết? Đến bây giừ em vẫn chưa biết quê cha. Bởi vì cha đã để mẹ, đi rất ngái, hơn 10 năm rồi. Hai mẹ con em ở với bà ngoại. Bà cho em hay: quê em ngái lắm, ở miền rú rừng, đàng sá đi lại rất khó khăn. Dù nhớ quê, em cũng không tài chi về được. -> sử dụng nhiều từ địa phương gây khó hiểu. - Chữa lại: Đến bây giờ em vẫn chưa biết quê cha. Bởi vì cha đã bỏ mẹ, đi rất xa, hơn 10 năm rồi. Hai mẹ con em ở với bà ngoại. Bà cho em hay: quê em xa lắm, ở miền núi rừng, đường sá đi lại rất khó khăn. Dù nhớ quê, em cũng không tài nào về.

(352) ? Nhận xét cách dùng từ ngữ địa phương trong câu sau?. *Hướng dẫn HS rút ra bài học. ? Em có nhận xét gì về từ ngữ địa phương và mối quan hệ giữa từ địa phương với từ toàn dân? ? Khi sử dụng từ đại phương chúng ta cần lưu ý điều gì?. * Hướng dẫn HS làm bài tập bổ sung. ? Hãy tìm một số câu thơ, lời hát về Hà Tĩnh có sử dụng từ ngữ địa phương?. được. -> không nên lạm dụng từ ngữ địa phương Ví dụ 3: Đường vô xứ nghệ quanh quanh Non xanh nước biếc như tranh hoạ đồ -> Có giá trị biểu đạt cao, mang sắc thái địa phương. II. Nội dung bài học: 1. Tiếng địa phương là tiếng nói riêng của cư dân ở một vùng nhất định. Về căn bản, đó là chi nhánh ngôn ngữ của toàn dân. 2. Không nên lạm dụng từ ngữ địa phương. Biết sử dụng đúng lúc, đúng chỗ từ ngữ địa phương sẽ góp phần tạo nên giá trị biểu đạt cao cho lời nói. III. Luyện tập. Bài tập bổ sung: 1. Hà Tĩnh - Nghệ An: mi (mày), choa (tôi, chúng tôi)... - Thừa Thiên - Huế: eng (anh), ả (chị), mụ (chỉ người đàn bà đã lớn tuổi hoặc gọi vợ), mạ (mẹ)... - Nam Bộ: tui (tôi), ba (cha, bố), ổng (ông ấy), bả (bà ấy) chỉ (chị ấy)..... - Phú Thọ: bá (bác)... 2.- Nghệ Tĩnh: nhút (một loại dưa muối), tắt (một loại quả họ quýt), chộ (thấy), nuộc chạc (múi dây).... - Nam Bộ: nón (mũ và nón), trái (quả) heo (lợn) ghe (thuyền)..... D. Hướng dẫn học bài ở nhà: 1. Sưu tầm một số từ địạ phương trong các tác phẩm văn học. 2. Tìm hiểu bài: Ôn tập Tiếng Việt lớp 9. - Khởi ngữ và các thành phần biệt lập. - Liên kết câu và liên kết đoạn văn. - Nghĩa tường minh và hàm ý 3. Chuẩn bị 2 tiết viết bài Tập làm văn số 7 Ngµy soạn 17 -3 -2016 TiÕt 134, 135:. ViÕt bµi TËp lµm v¨n sè 7.. A. Mục tiờu cần đạt: Nhằm đánh giá, rèn luyện học sinh ở các phơng diện chủ yếu sau:.

(353) 1. KiÕn thøc: BiÕt vËn dông c¸c kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng khi lµm bµi v¨n nghÞ luËn vÒ một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích), bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ đã học ở các tiết trớc đó; Có những cảm nhận, suy nghĩ riêng và biết vận dụng một c¸ch linh ho¹t, nhuÇn nhuyÔn c¸c phÐp lËp luËn ph©n tÝch, gi¶i thÝch, chøng minh...trong qu¸ tr×nh lµm bµi. 2. Kỹ năng: Có kĩ năng làm bài tập làm văn nói chung (bố cục, diễn đạt, ngữ ph¸p, chÝnh t¶...) 3. Thái độ: Có ý thức tự giác, độc lập suy nghĩ. B. Chuẩn bị: - Giáo viên: Ra đề, soạn đáp án, biểu chấm - Học sinh: Xem lại cách làm bài văn nghị luận về 1 đoạn thơ, bài thơ C. Nội dung tiÕn hµnh I. §Ò ra: Suy nghÜ cña em vÒ bµi th¬ “Nãi víi con” cña Y Ph¬ng. II. Đáp án và biÓu chÊm. 1. H×nh thøc (1 ®iÓm) - Bè côc râ rµng, chÆt chÏ. - Diễn đạt trôi chảy, mạch lạc. - Trình bày sạch đẹp. 2. Néi dung: a. Më bµi (1,5 ®iÓm) - Giíi thiÖu nhµ th¬ Y Ph¬ng vµ bµi th¬ “Nãi víi con” - NhËn xÐt kh¸i qu¸t: “ Nãi víi con” lµ mét khóc t©m t×nh cña ngêi cha dÆn dß con, thÓ hiÖn lßng th¬ng yªu con cña ngêi miÒn nói vµ íc mong thÕ hÖ con c¸i ph¸t huy truyÒn thèng cña cha «ng. b. Th©n bµi (6 ®iÓm) * Tình yêu thơng của cha mẹ, sự đùm bọc của quê hơng đối với con(2,0 điểm) - Những hình ảnh cụ thể về một không khí gia đình tràn đầy hạnh phúc mà ở đó cha mẹ luôn luôn chăm chút con, thể hiện niềm vui của mình trên từng bớc ®i cña con: “Mét bíc ch¹m tiÕng nãi - Hai bíc ch¹m tiÕng cêi”. Vµ cø thÕ ngêi con lín lªn tõng ngµy trong t×nh yªu th¬ng cña mäi ngêi . - Cuộc sống lao động trong thiên nhiên thơ mộng và nghĩa tình của quê hơng . Nhà thơ yêu cuộc sống lao động với những tài hoa của ngời dân quê m×nh: “§an lê cµi nan hoa - V¸ch nhµ ken c©u h¸t ”. Víi c¸ch nãi cô thÓ nµy, nhà thơ vừa diễn tả rất đạt những động tác khéo léo trong lao động vừa diễn tả đợc sự gắn bó và niềm vui của ngời dân tộc mình.Rừng núi quê hơng ở đây cũng rất thơ mộng nghĩa tình. Đây là nơi che chở, đùm bọc và nuôi dỡng con ngời từ tình cảm đến lối sống “ Rừng cho hoa- Con đờng cho những tấm lòng ” * Ca ngợi những đức tính cao đẹp của ngời miền núi và thể hiện mong ớc của ngêi cha qua lêi t©m t×nh víi con(3,5 ®iÓm) - Đức tính cao đẹp của “ngời đồng mình” cứ hiện dần qua lời tâm tình của ngời cha. Đó là cuộc sống thuỷ chung nơi chôn rau cắt rốn: “ Sống trên đá không chê đá gập ghềnh- Sống trong thung không chê thung nghèo đói ”. Đó cßn lµ cuéc sèng m¹nh mÏ vµ trµn ®Çy niÒm tin: “Sèng nh s«ng nh suèi - Lªn th¸c xuèng ghÒnh - Kh«ng lo cùc nhäc”. B»ng nh÷ng ®iÖp tõ, ®iÖp ng÷, c¸ch so sánh cụ thể kết hợp với kiểu câu ngắn dài khác nhau, lời tâm tình của cha đã góp phần khẳng định ngời miền núi sống vất vả và mạnh mẽ khoáng đạt nh thiªn nhiªn, bÒn bØ g¾n bã víi quª h¬ng dÉu quª h¬ng cßn gian khã . - Từ đó ngời cha muốn truyền vào con lòng chung thuỷ với quê hơng, biết chÊp nhËn vµ vît qua mäi khã kh¨n thö th¸ch b»ng niÒm tin cña m×nh. Cuéc sống dù có đói nghèo, con ngời dẫu “ thô sơ da thịt”, nhng họ không hề nhỏ bé vÒ t©m hån . Hä biÕt lo toan vµ mong íc: “ Cao ®o nçi buån -Xa nu«i chÝ lín ”. ChÝnh v× thÕ ngêi miÒn nói biÕt tù lùc, tù cêng x©y dùng quª h¬ng, duy tr× những tập quán tốt đẹp “ Ngời đồng mình tự đục đá kê cao quê hơng - Còn quê.

(354) h¬ng th× lµm phong tôc ”. - Ngời cha mong muốn con mình phải tự hào về truyền thống tốt đẹp của quê hơng, lấy đó làm hành trang để vững bớc trên đờng đời . * ThÓ th¬ tù do, thÓ hiÖn c¸ch nãi cña ngêi miÒn nói giµu h×nh ¶nh, phãng kho¸ng võa cô thÓ võa giµu søc kh¸i qu¸t, võa méc m¹c nhng còng giµu chÊt th¬(0,5 ®iÓm) c. KÕt bµi (1,5 ®iÓm) Qua bài thơ , ta càng hiểu hơn về sức sống, vẻ đẹp đáng yêu và tâm hồn của mét d©n téc miÒn nói, gióp ta cµng thªm g¾n bã víi truyÒn thèng, víi quª h¬ng vµ cã ý chÝ v¬n lªn trong cuéc sèng. D . Híng dÉn học sinh vÒ nhµ: Chuẩn bị bài: Hướng dẫn đọc thêm: Bến quê (Tìm hiểu tác giả, tác phẩm, nội dung và nghệ thuật của văn bản ) ---------------------------------------------------------------------------------------------. TiÕt 136:. Hớng dẫn đọc thêm:. Ngµy soạn 18 - 3 - 2016. BÕn quª ( NguyÔn Minh Ch©u). A. Mục tiờu cần đạt: Qua hớng dẫn đọc thêm giúp HS cảm nhận đợc ý nghĩa triết lý mang tính trải nghiệm về cuộc đời và con ngời mà tác giả gửi gắm trong truyện. 1. KiÕn thøc: Nh÷ng t×nh huèng nghÞch lÝ, nh÷ng h×nh ¶nh giµu ý nghÜa biÓu tîng trong truyện. Những bài học mang tính triết lí về con ngời và cuộc đời, những vẻ đẹp bình dị và quý giá từ những điều gần gũi xung quanh ta. 2. Kü n¨ng: §äc- hiÓu mét v¨n b¶n tù sù cã néi dung mang tÝnh triÕt lÝ s©u s¾c. - Nhận biết và phân tích những đặc sắc của nghệ thuật tạo tình huống, miêu tả tâm lÝ nh©n vËt, h×nh ¶nh biÓu tîng...trong truyÖn. 3. Thái độ: Thấy và phõn tớch được những đặc sắc của truyện, tạo tỡnh huống nghịch lý, trần thuật thông qua dòng nội tâm nhân vật, ngôn ngữ và giọng điệu đầy chất tư duy, hình ảnh biểu tượng. B. ChuÈn bÞ: 1. Gi¸o viªn nghiªn cøu SGK, tµi liÖu tham khảo. 2. Häc sinh t×m hiÓu bµi trong SGK. C. Hoạt động lên lớp. 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? §äc thuéc lßng bµi th¬ “Sang thu” cña H÷u ThØnh. ? Trong hai câu thơ cuối bài, tác giả đã gửi gắm triết lí gì? Phân tích?.

(355) 3.Giíi thiÖu bµi: Còng chän kh«ng gian vµ thêi gian sang thu ë quª h¬ng, còng göi nh÷ng tr¶i nghiÖm vµ triÕt lÝ, nhng kh¸c víi “Sang thu” cña H÷u ThØnh- mét bµi th¬ tr÷ t×nh c¶m xóc vµ biÓu hiÖn tinh tÕ. “BÕn quª” cña NguyÔn Minh Ch©u l¹i lµ một truyện ngắn giản dị với tình huống và cách kể rất độc đáo, thú vị. Hoạt động của gv và hs * Hớng dẫn HS đọc, hiểu chú thÝch. ? Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm? - Học sinh ph¸t biÓu.. kiÕn thøc I. Đäc- hiÓu chó thÝch. 1. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm. - NguyÔn Minh Ch©u (1930- 1989), quª ë Quúnh Lu- NghÖ An. - Lµ c©y bót xuÊt s¾c cña v¨n häc ViÖt Nam hiện đại và là hiện tợng nổi bật trong VH níc ta nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kØ XX. - T¸c phÈm chÝnh: Cá lau, Bøc tranh, DÊu ch©n ngêi lÝnh, M¶nh tr¨ng cuèi rõng... - “BÕn quª” lµ truyÖn ng¾n in trong ? Nªu xuÊt xø cña t¸c phÈm? tËp truyÖn ng¾n cïng tªn XB n¨m ? Em hiÓu ý nghÜa cña c¸c tõ: b¸t 1985. chiÕt yªu, dÐp sa b«, tiªu s¬...lµ nh 2. Tõ khã. thÕ nµo? - HS tù béc lé. - Học sinh tù béc lé. * Hớng dẫn HS đọc, hiểu văn bản. II. Đọc - hiểu văn bản. - Giỏo viờn hớng dẫn và tổ chức đọc: 1. Đọc và tóm tắt. + Giọng đọc trầm t, suy ngẫm, cùng với giọng xúc động, đợm buồn, có sự ©n hËn vµ c¶ xãt xa cña ngêi tõng tr¶i. + Giọng trữ tình, xúc cảm khi đọc ®o¹n t¶ c¶nh thiªn nhiªn. - Học sinh đọc và tóm tắt. ThÓ lo¹i: ? V¨n b¶n thuéc thÓ lo¹i g×? Sö 2. TruyÖn ng¾n. dụng phơng thức biểu đạt nào? - Tù sù kÕt hîp víi miªu t¶, biÓu c¶m, - Học sinh: TruyÖn ng¾n. ®Ëm chÊt triÕt lÝ. 3. Ph©n tÝch. ? Xác định nhân vật chính của - Nhân vật Nhĩ. truyÖn? - Hoàn cảnh đặc biệt: căn bệnh hiểm ? Nh©n vËt NhÜ xuÊt hiÖn trong t×nh nghÌo (tª liÖt toµn th©n, kh«ng tù huèng nµo? ý kiÕn cña em vÒ t×nh m×nh di chuyÓn..) huống đó? - T×nh huèng trí trªu nh mét nghÞch ? Từ tình huống đó đã dẫn đến một lí: Nhĩ đã từng đi khắp mọi nơi trên tình huống thứ hai của truyện cũng thế giới; căn bệnh hiểm nghèo đã ®Çy nghÞch lÝ. §ã lµ t×nh huèng g×? buéc chÆt anh trªn giêng bÖnh. Vµo buæi s¸ng h«m Êy, khi NhÜ muèn nhích ngời đến bên cửa sổ nhng kh«ng thÓ, anh ph¶i nhê vµo sù gióp đỡ của trẻ con hàng xóm. ? Tạo ra một chuỗi những tình huống - Khi Nhĩ phát hiện thấy vẻ đẹp lạ nghÞch lÝ nh thÕ, t¸c gi¶ muèn lu ý lïng cña b·i båi bªn kia s«ng, nhng ngời đọc nhận thức điều gì? Nhĩ đó anh biết rằng không thể đạt chân lên mảnh đất ấy, Nhĩ đã nhờ cậu con trai c¶m nhËn vµ suy ngÉm ®iÒu g×? ? Cảnh vật đợc miêu tả qua tầm nhìn thực hiện giúp mình cái điều khao của Nhĩ theo trình tự nào? Có ý khát đó. Nhng cậu con trai lại sa vào một đám cờ thế trên hè phố và có thể nghÜa g×?.

(356) ? Theo tr×nh tù Êy c¶nh vËt hiÖn lªn qua nh÷ng chi tiÕt nµo? - Học sinh béc lé. ? C¶nh vËt thiªn nhiªn qua c¸i nh×n của Nhĩ có vẻ đẹp riêng. Hãy phân tích để thấy rõ điều đó? Vẻ đẹp đó NhÜ nhËn ra khi nµo? - Học sinh béc lé.. ? Nhĩ đã nhận ra đợc điều gì về ngời vî cña m×nh? - Học sinh ph¸t hiÖn. ? Lêi nãi nµo cña NhÜ thÓ hiÖn ®iÒu anh cảm nhận đợc về vợ mình? - Học sinh đọc đoạn: “Suốt đời...tâm” ? Tríc t×nh yªu mµ vî dµnh cho m×nh, c¶m xóc cña anh nh thÕ nµo? - Học sinh: ThÊu hiÓu, biÕt ¬n.. ? ChÝnh vµo buæi s¸ng h«m Êy, khi nhận ra tất cả vẻ đẹp của cảnh vật rất đỗi bình dị và gần gũi qua ô cửa sổ căn phòng, đồng thời cũng hiểu rằng mình phải sắp giã biệt cõi đời, ở Nhĩ bïng dËy mét niÒm khao kh¸t v« väng. §ã lµ niÒm khao kh¸t g×? Em cã nhËn xÐt g× vÒ khao kh¸t Êy? ( Yªu cÇu HS th¶o luËn) - HS th¶o luËn.. ? Không thể nào làm đợc cái điều mµ m×nh khao kh¸t, NhÜ cã quyÕt định gì?. sẽ bị lỡ chuyến đò ngang duy nhất trong ngµy. - Nhận thức về cuộc đời: cuộc sống, sè phËn con ngêi chøa ®Çy nh÷ng ®iÒu bÊt thêng, nh÷ng nghÞch lÝ ngÉu nhiên, vợt ra ngoài những dự định và ớc muốn, cả những hiểu biết và toan tÝnh cña con ngêi. - Vẻ đẹp thiên nhiên của một buổi s¸ng ®Çu thu. - Tõ gÇn->xa, t¹o thµnh mét kh«ng gian cã chiÒu réng: b«ng b»ng l¨ng tÝm ngoµi cña sæ, con sång Hång víi màu nớc đỏ nhạt, vòm trời và sau cïng lµ b·i båi bªn kia s«ng. - Nh÷ng chïm hoa b»ng l¨ng cuèi mïa tha thít nhng l¹i ®Ëm s¾c h¬n, con sông Hồng màu đỏ nhạt, mặt s«ng nh réng thªm ra; vßm trêi nh cao h¬n-> c¶m xóc tinh tÕ. - Kh«ng gian vµ nh÷ng c¶nh s¾c ©ý vèn quen thuéc, gÇn gòi nhng l¹i rÊt míi mÎ víi NhÜ, tëng nh lÇn ®Çu tiªn anh cảm nhận đợc vẻ đẹp và sự giàu cã cña nã. - LÇn ®Çu tiªn NhÜ thÊy Liªn ®ang mÆc c¸i ¸o v¸, nh÷ng ngãn tay gÇy guéc ®ang ©u yÕm vuèt ve bªn vai anh. - NhÜ nhËn ra tÊt c¶ t×nh yªu th¬ng, sù tần tảo, đức hy sinh của ngời vợ. - Sù thÊu hiÓu víi lßng biÕt ¬n s©u s¾c, t©m hån Liªn vÉn gi÷ nguyªn vÑn nét tần tảo và sự chịu đựng hy sinh từ xa còng nh b·i båi ®ang n»m ph¬i m×nh bªn kia s«ng. -> Sau nh÷ng ngµy th¸ng b«n tÈu, t×m kiếm...Nhĩ đã tìm thấy đợc nơi nơng tựa là gia đình. - Niềm khao khát vô vọng là đợc đặt ch©n mét lÇn lªn c¸i b·i båi bªn kia s«ng. - Lµ sù thøc tØnh vÒ nh÷ng gi¸ trÞ bÒn v÷ng, b×nh thêng vµ s©u xa cña cuéc sèng- nh÷ng gi¸ trÞ thêng bÞ ngêi ta bá qua, l·ng quªn nhÊt lµ lóc trÎ, khi nh÷ng ham muèn xa vêi ®ang l«i cuốn con ngời tìm đến. Sự nhận thức này chỉ đến với ngời ta ở độ đã từng trải, với Nhĩ thì đó là lúc cuối đời, khi ph¶i n»m liÖt trªn giêng bÖnh; bëi thế đó là sự thức tỉnh có xen lẫn bvới niÒm ©n hËn vµ nçi xãt xa: “Ho¹ ch¨ng chØ cã...ngay bê bªn kia” - Nhờ đứa con trai thay mình sang bên kia sông đặt chân lên cái bãi phù sa mµu mì..

(357) - HS béc lé. - §øa con kh«ng hiÓu íc muèn cña ? Nhng anh l¹i gÆp mét nghÞch lÝ cha nªn lµm mét c¸ch miÔn cìng vµ nữa, đó là gì? råi l¹i bÞ hót vµo trß ch¬i hÊp dÉn nã - HS ph¸t hiÖn. gặp trên đờng để rồi có thể bị lỡ chuyến đò ngang duy nhất trong ? Từ đó, Nhĩ đã nghiệm ra đợc cái ngày. quy luật phổ biến gì của đời ngời? - “Con ngời ta trên đời thật khó tránh khái nh÷ng ®iÒu vßng vÌo hoÆc chïng chình” anh không trách đứa con trai bởi vì: “vả lại nó đã thấy có cái gì hấp dÉn ë bªn kia s«ng ®©u” ? ở cuối truyện, khi thấy con đò - Anh đang cố thu nhặt hết mọi chút ngang vừa chạm mũi vào bờ đất bên sức lực cuối cùng còn sót lại để đu này sông, Nhĩ đã thu hết tàn lực dồn mình nhô ngời ra ngoài, giơ một cánh vào một cử chỉ có vẻ kì quặc, đó là tay gầy guộc ra phía ngoài cửa sổ cö chØ nµo? kho¸t kho¸t, y nh ®ang khÈn thiÕt ra hiệu cho một ngời nào đó. - Học sinh ph¸t hiÖn. ? Hành động cuối cùng của Nhĩ thể - Anh đang nôn nóng thúc giục đứa hiện điều gì? Có ý nghĩa khái quát con trai hãy mau kẻo lỡ chuyến đò ngang duy nhÊt trong ngµy. g×? - ý muèn thøc tØnh mäi ngêi vÒ nh÷ng - Học sinh tù béc lé. c¸i vßng vÌo, chïng ch×nh mµ chóng ta đang sa vào trên đờng đời, để rút ra khỏi nó, để hớng tới những giá trị đích thực vốn rất bình dị, gần gũi mà bÒn v÷ng. III. Tæng kÕt vµ luyÖn tËp. *Hớng dẫn HS tìm hiểu ý nghĩa - Truyện ngắn chứa đựng những suy cña truyÖn vµ luyÖn tËp. ngÉm, tr¶i nghiÖm s©u s¾c cña nhµ ? Qua truyện ngắn “Bến quê” tác giả văn về cuộc đời, thức tỉnh mọi ngời sự muèn göi g¾m t©m sù g×? trân trọng những vẻ đẹp và giá trị ? Nghệ thuật nổi bật của truyện là bình dị gần gũi của gia đình, quê hgì? ¬ng. - Học sinh kh¸i qu¸t. - Miªu t¶ t©m lÝ tinh tÕ, nhiÒu h×nh ¶nh giµu tÝnh biÓu tîng, c¸ch x©y dùng t×nh huèng, trÇn thuËt theo dßng t©m tr¹ng cña nh©n vËt. D. Củng cố - híng dÉn vÒ nhµ: - Đọc và tóm tắt, nắm đợc tình huống và ý nghĩa của truyện. Nhận xét về nghệ thuËt miªu t¶ thiªn nhiªn, miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt. - Chuẩn bị bài: Ôn tập Tiếng Việt lớp 9. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập; Liên kết câu và liên kết đoạn văn. Nghĩa tường minh và hàm ý.

(358) Ngµy soạn 21-3 -2016. TiÕt 137- 138 :. ¤n tËp TiÕng ViÖt líp 9. A. Mục tiờu cần đạt: Năm vững những kiến thức về phần Tiếng Việt đã học trong học kì II. 1. KiÕn thøc: HÖ thèng kiÕn thøc vÒ khëi ng÷, c¸c thµnh phÇn biÖt lËp, liªn kÕt c©u vµ liªn kÕt ®o¹n v¨n, nghÜa tưêng minh vµ hµm ý. 2. KÜ n¨ng: RÌn luyÖn kÜ n¨ng tæng hîp vµ hÖ thèng ho¸ mét sè kiÕn thøc vÒ phần Tiếng Việt. Vận dụng những kiến thức đã học trong giao tiếp, đọc - hiểu và t¹o lËp v¨n b¶n. 3. Thái độ: Có ý thức vận dụng kiến thức vào trong nói, viết. B. ChuÈn bÞ: 1. Gi¸o viªn nghiªn cøu SGK, tµi liÖu; b¶ng phô. 2. HS t×m hiÓu bµi trong SGK. C. Hoạt động lên lớp: 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ:? Kể những kiến thức Tiếng Việt đã học ở HKII, lớp 9? 3. Giíi thiÖu bµi: §Ó cñng cè, kh¾c s©u kiÕn thøc mét c¸ch hÖ thèng ho¸ c¸c vấn đề về: khởi ngữ, các thành phần biệt lập... Hoạt động của gv và hs kiÕn thøc I. Khëi ng÷ vµ c¸c thµnh phÇn biÖt * Hướng dÉn HS «n tËp kiÕn thøc lËp. vÒ khëi ng÷ vµ c¸c thµnh phÇn 1. B¶ng thèng kª khëi ng÷ vµ c¸c thµnh biÖt lËp. phÇn biÖt lËp. - Gọi học sinh đọc đoạn trích (trên b¶ng phô) - Hưíng dÉn HS kÎ b¶ng. - Học sinh đọc. ? H·y cho biÕt mçi tõ in ®Ëm trong + Khëi ng÷: a, X©y c¸i l¨ng ấy c¸c ®o¹n trÝch lµ c¸c thµnh phÇn g× + T×nh th¸i: b, dường như cña c©u? + C¶m th¸n: d, vÊt v¶ qu¸.

(359) - Gäi HS lªn b¶ng thùc hiÖn.. ? ViÕt mét ®o¹n ng¾n giíi thiÖu truyÖn ng¾n “BÕn quª” cña NguyÔn Minh Châu trong đó có ít nhất một c©u chøa khëi ng÷, mét c©u chøa thµnh phÇn t×nh th¸i? - HS viÕt vµ tr×nh bµy.. ? H·y nh¾c l¹i thÕ nµo lµ thµnh phÇn khëi ng÷? - Học sinh nh¾c l¹i kh¸i niÖm. ? ThÕ nµo lµ thµnh phÇn biÖt lËp? - Học sinh ph¸t biÓu. ? KÓ tªn c¸c thµnh phÇn biÖt lËp? ? ThÕ nµo lµ thµnh phÇn t×nh th¸i? Thµnh phÇn c¶m th¸n? - HS nh¾c l¹i.. ? Thµnh phÇn phô chó; thµnh phÇn gọi đáp là gì? - HS béc lé.. * Hướng dÉn HS «n l¹i kiÕn thøc vÒ liªn kÕt c©u, liªn kÕt ®o¹n v¨n. - Giáo viên: Yªu cÇu vÒ sù liªn kÕt vÒ néi dung vµ h×nh thøc cña c¸c c©u trong ®o¹n, c¸c ®o¹n trong bµi. - HS nh¾c l¹i.. + Gọi- đáp: d, thưa ông + Phô chó: c, nh÷ng người con g¸i...như vËy. 2. Cã thÓ viÕt: “BÕn quª” lµ mét trong nh÷ng c©u chuyện về cuộc đời - cuộc đời vốn rất b×nh lÆng quanh ta - víi nh÷ng nghÞch lÝ kh«ng dÔ g× ho¸ gi¶i. H×nh như, trong cuéc sèng h«m nay, chóng ta cã thÓ gÆp ở đâu đó một số phận giống hoặc gần gièng như nh©n vËt NhÜ trong c©u chuyÖn cña NguyÔn Minh Ch©u. Ngưêi ta có thể mải mê kiếm danh, kiếm lợi để rồi sau khi rong ruổi gần hết cuộc đời, vì một lí do nào đó mà phải nằm bẹp dí mét chç, con ngưêi míi kÞp nhËn ra rằng: gia đình chính là cái tổ ấm cuối cïng ®ưa tiÔn chóng ta vÒ câi vÜnh h»ng! C¸i ch©n lÝ gi¶n dÞ Êy, tiÕc thay, NhÜ chØ kÞp nhËn ra vµo nh÷ng ngµy tháng cuối cùng của cuộc đời mình. - Khëi ng÷: c¸i ch©n lÝ gi¶n dÞ Êy - Thµnh phÇn t×nh th¸i: h×nh như - Thµnh phÇn c¶m th¸n: tiÕc thay - Thành phần phụ chú: cuộc đời vốn b×nh lÆng quanh ta. 3. Khởi ngữ là thành phần câu đứng trước chủ ngữ để nêu lên đê tài được nói đến trong câu. 4. Thµnh phÇn biÖt lËp lµ nh÷ng bé phÇn không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sù viÖc cña c©u. - Gåm c¸c thµnh phÇn: + Thành phần tình thái: được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu. + Thµnh phÇn c¶m th¸n lµ thµnh phÇn được dùng để bộc lộ tâm lí của người nãi (vui, buån, mõng giËn...) + Thành phần phụ chú được dùng để bổ sung mét sè chi tiÕt cho néi dung chÝnh của câu. Thường đặt giữa 2 dấu gạch ngang, 2 dấu phẩy, 2 dấu ngoặc đơn, gi÷a mét dấu g¹ch ngang víi mét dÊu phÈy hoÆc sau dÊu hai chÊm. + Thành phần gọi- đáp được dùng để tạo lËp vµ duy tr× quan hÖ giao tiÕp. - HS tù lÊy vÝ dô. II. Liªn kÕt c©u vµ liªn kÕt ®o¹n v¨n. 1. Liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau vÒ néi dung vµ h×nh thøc:.

(360) - Gọi học sinh đọc các đoạn trích trªn b¶ng phô. ? Cho biÕt tõ ng÷ in ®Ëm thÓ hiÖn phÐp liªn kÕt nµo? - Học sinh: Ghi kÕt qu¶ vµo b¶ng thèng kª. ? Nªu râ sù liªn kÕt vÒ néi dung vµ h×nh thøc gi÷a c¸c c©u trong ®o¹n v¨n em viÕt vÒ truyÖn ng¾n “BÕn quª” cña NguyÔn Minh Ch©u? - HS tr×nh bµy. * Hướng dÉn HS «n tËp kiÕn thøc vÒ nghÜa tưêng minh vµ hµm ý. - Yêu cầu học sinh đọc truyện cười: “ChiÕm hÕt chç” - Học sinh đọc. ? Ngưêi ¨n mµy muèn nãi ®iÒu g× víi ngưêi nhµ giµu qua c©u nãi ®ưîc in ®Ëm ë cuèi truyÖn? - Yêu cầu học sinh đọc các đoạn trÝch. ? Mỗi trường hợp, hàm ý đã được t¹o ra b»ng c¸ch cè ý vi ph¹m phư¬ng ch©m héi tho¹i nµo? - Học sinh xác định. ? H·y nh¾c l¹i thÕ nµo lµ nghÜa tưêng minh? ThÕ nµo lµ hµm ý? - Học sinh nh¾c l¹i.. - Néi dung: + Các đoạn văn phải phục vụ chủ đề chung của đoạn văn (LK chủ đề) + C¸c ®o¹n v¨n, c¸c c©u ph¶i ®ưîc s¾p xÕp theo mét tr×nh tù hîp lÝ (LK l«-gÝc) - H×nh thøc: C¸c c©u, c¸c ®o¹n cã thÓ ®ưîc liªn kÕt b»ng mét sè biÖn ph¸p chÝnh: + Lặp lại ở câu đứng sau từ ngữ đã có ở câu đứng trước (lặp từ ngữ) + Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ đồng nghĩa, trái nghĩa hoặc cùng trường liên tưởng với từ ngữ đã có ở câu trước (phép đồng nghĩa, trái nghĩa, liên tưëng) + Sử dụng câu đứng sau các từ ngữ biểu thị quan hệ với câu đứng trước (phép nèi) 2. B¶ng thèng kª c¸c phÐp liªn kÕt. - LÆp: b (c« bÐ) - ThÕ: b. (c« bÐ- nã), c (b©y giê) - Nèi: a (nhưng, nhưng råi, vµ). III. NghÜa tưêng minh vµ hµm ý. 1. ë dưíi Êy c¸c nhµ giµu chiÕm hÕt c¶ chỗ rồi, ý nói địa ngục là chỗ của các «ng (nhµ giµu) 2. a, §éi bãng chuyÒn ch¬i kh«ng hay. - T«i kh«ng muèn b×nh luËn vÒ viÖc nµy-> vi ph¹m phư¬ng ch©m quan hÖ. b, Hµm ý cña c©u in ®Ëm lµ: Tí chưa b¸o cho Nam vµ TuÊn-> cè ý vi ph¹m phư¬ng ch©m vÒ lưîng. * NghÜa tưêng minh lµ phÇn th«ng b¸o được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong c©u. * Hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp qua các từ ngữ trong c©u nhưng cã thÓ suy ra tõ nh÷ng từ ngữ đó.. D. Củng cố - Híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Giáo viên cho học sinh nhắc lại các khái niệm của các nội dung đã học - Học sinh về nhà: ôn tËp l¹i thµnh phÇn khëi ng÷ vµ c¸c thµnh phÇn biÖt lËp; liªn kÕt c©u vµ liªn kÕt ®o¹n v¨n; nghÜa tưêng minh vµ hµm ý..

(361) - Chuẩn bị tiết 139 - Luyện nói: Nghị luận về 1 đoạn thơ, bài thơ. --------------------------------------------------------------------------------------------Ngày soạn 25 -3 - 2016. Tiết 139- 140 : Luyện nói:. Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ. A. Mục tiêu cần đạt. Giúp học sinh: 1. Kiến thức : - Luyện tập cách lập ý, lập dàn bài và cách dẫn dắt vấn đề khi nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ. 2. Kỹ năng : - Có kĩ năng trình bày miệng một cách mạch lạc, hấp dẫn những cảm nhận, đánh giá của mình về một đoạn thơ, bài thơ. 3. Thái độ : - Có ý thức học hỏi bạn bè để thực hành nói lưu loát trước tập thể B. Chuẩn bị : - GV : Nghiên cứu, soạn bài theo yêu cầu chuẩn kiến thức kĩ năng - HS : Lập dàn ý luyện nói ở nhà C. Các hoạt động trên lớp 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Thế nào là bài văn nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ? Nêu các bước làm bài văn nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ? 3. Giới thiệu bài: Để góp phần củng cố kiến thức lý thuyết và kĩ năng đối với bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ đặc biệt là kĩ năng diễn đạt, tự tin vào bản thân mỡnh. 3. Giới thiệu bài: Để góp phần củng cố kiến thức lí thuyết và kĩ năng đối với bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ đặc biệt là kĩ năng diễn đạt, tự tin vào b¶n th©n m×nh. Hoạt động của gv và hs * Híng dÉn học sinh chuÈn bÞ. ? Hãy tìm hiểu đề bài và tìm ý? - Học sinh thùc hiÖn.. kiÕn thøc §Ò bµi: Suy nghÜ cña em vÒ bµi th¬ “BÕp löa” cña B»ng ViÖt. 1. Tìm hiểu đề, tìm ý: - Yªu cÇu: + ThÓ lo¹i: NghÞ luËn v¨n häc (NghÞ luËn vÒ mét ®o¹n th¬, bµi th¬) + Vấn đề nghị luận: Tình bà cháu + T liÖu: t¸c phÈm “ BÕp löa” B»ng ViÖt. - T×m ý: ? Bµi th¬ ®ược s¸ng t¸c khi nµo? ? H×nh ¶nh bÕp löa gîi lªn hoµn c¶nh sống thuộc thời kì nào của đất nước, gia đình; được gắn với hình ảnh người bà tÇn t¶o ra sao? ? H×nh ¶nh Êy gîi lªn trong lßng nhµ th¬.

(362) nh÷ng t×nh c¶m g×? ý nghÜa nhiÒu mÆt cña bµi th¬? 2. LËp dµn ý: * Më bµi: * Híng dÉn học sinh lËp dµn bµi. - Giíi thiÖu t¸c gi¶ B»ng ViÖt vµ t¸c ? Hãy lập dàn bài cho đề bài? phÈm “BÕp löa” - Học sinh thùc hiÖn. - Nêu vấn đề: tình bà cháu- tình cảm gia đình, quê hương và đất nước. * Th©n bµi: - H×nh ¶nh người bµ- h×nh ¶nh bÕp löa. - KØ niÖm thêi th¬ Êu bªn bµ. - Suy ngÉm vÒ người bµ vµ h×nh ¶nh bÕp löa. - Hình ảnh bếp lửa đã trở thành một biểu tượng của quê hương, đất nước. - Bài học đạo lí về mối quan hệ hữu cơ gi÷a qu¸ khø vµ hiÖn t¹i. 3. LuyÖn nãi: Hướng dÉn học sinh luyÖn nãi. - Cã thÓ dÉn: - Gọi học sinh đọc cách dẫn vào bài + Trong bài “Tiếng gà trưa” của Xuân (SGK) Quúnh chóng ta b¾t gÆp h×nh ¶nh mét - HS đọc. người lÝnh trÎ trªn ®ường hµnh qu©n, - Yªu cÇu học sinh tr×nh bµy trước nghe tiÕng gµ g¸y trưa chît nhí bµ víi líp phÇn dÉn vµo bµi. một tình cảm chân thành, cảm động. - Giáo viên söa ch÷a, bæ sung. Mét người ch¸u xa nhµ, bçng nhí bµ víi cuéc sèng lam lò, gi¶n dÞ mµ vÉn sáng ngời một vẻ đẹp tinh thần của bà ch¸u. + HoÆc: Nhµ th¬ B»ng ViÖt lµ mét nhµ th¬ trÎ næi tiÕng vµo nh÷ng n¨m 60. Th¬ B»ng ViÖt thiªn vÒ t¸i hiÖn nh÷ng kØ niÖm tuæi th¬, mµ bµi th¬ “BÕp löa” ®ược coi lµ mét trong nh÷ng thµnh c«ng đáng kể nhất. - Yªu cÇu học sinh tr×nh bµy néi * Néi dung nãi. - H×nh ¶nh người bµ ®Çu tiªn ®ược t¸i dung. hiÖn lµ h×nh ¶nh mét bÕp löa ë lµng quª ViÖt Nam thêi th¬ Êu: “Mét bÕp löa chên vên sương sím Mét bÕp löa Êp iu nång ®ượm Ch¸u thương bµ biÕt mÊy n¾ng mưa” - KØ niÖm vÒ thêi th¬ Êu thường lµ rÊt xa, nhưng bao giê còng cã vÎ trong sáng, nguyên sơ, do đó nó thường có søc sèng ¸m ¶nh trong t©m hån: “Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy ChØ nhí khãi hun nhÌm m¾t ch¸u NghÜ l¹i đến giê sèng mòi còn cay” + Nh÷ng kØ niÖm ®Çy ¾p ©m thanh, ¸nh s¸ng vµ nh÷ng t×nh c¶m s©u s¾c xung.

(363) - Giáo viên híng dÉn học sinh trao đổi, bổ sung - Giáo viên cho học sinh nói trước lớp - Giáo viên nhận xét, bổ sung, uốn nắn. quanh bÕp löa quª hương: “ T¸m n¨m rßng ch¸u cïng bµ nhãm löa .... Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa” - Suy ngÉm vÒ bµ vµ h×nh ¶nh bÕp löa. + Cuộc đời bà lận đận, vất vả gian khó... + H×nh ¶nh ngän löa - bµ trë thµnh người nhãm löa vµ lµ người gi÷ löa. Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa ..... ¤i k× l¹ vµ thiªng liªng bÕp löa. - Bài học đạo lí về mối quan hệ hữu cơ gi÷a qu¸ khø víi hiÖn t¹i: “ Giờ cháu đã đi xa. Có ngọn khói trăm tµu, cã löa tr¨m nhµ, niÒm vui tr¨m ng¶. ... Sím mai nµy bµ nhãm bÕp lªn chưa”. D. Híng dÉn học bài vÒ nhµ: 1. LuyÖn viÕt v¨n nghÞ luËn vÒ mét ®o¹n th¬, bµi th¬. 2. T×m hiÓu và soạn bµi: Những ngôi sao xa xôi ( Đọc, tìm hiểu tác giả, tác phẩm, nội dung và nghệ thuật của văn bản). Ngày soạn 29 - 3 -2016. Tiết 141-142:. Những. ngôi. sao. (Lê Minh Khuê) A. Mục tiêu cần đạt.. xa. xôi.

(364) Giúp học sinh cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn của những cô gái thanh niên xung phong trong truyện và nét đặc sắc trong cách miêu tả nhân vật và nghệ thuật kể chuyên của Lê Minh Khuê. 1. Kiến thức: - Cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn trong sáng, tính cách dũng cảm, hồn nhiên trong cuộc sống nhiều gian khổ, hi sinh nhưng vẫn lạc quan của những cô gái thanh niên xung phong trong truyện. 2. Kĩ năng: - Rèn kĩ năng đọc - hiểu văn bản tự sự sáng tác thời kì kháng chiến chống Mỹ cứu nước. - Phân tích tác dụng của việc sử dụng ngôi kể thứ nhất. 3. Thái độ: - Giáo dục thái độ sống lạc quan, tin tưởng vào tương lai, có ý thức phấn đấu cho sự nghiệp chung của đất nước. B. Chuẩn bị: - GV: Đọc một số tài liệu liên quan đến văn bản. Tranh chân dung tác giả. - HS: Soạn bài mới theo yêu cầu ở Sgk. C. Hoạt động trên lớp: 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Trong truyện ngắn “Bến quê” tình huống nào là chủ yếu? ? Chủ đề của truyện là gì? 3. Giới thiệu bài: Trên những nẻo đường Trường Sơn trong những năm đánh Mĩ, các chàng trai chiến sĩ lái xe không kính trong “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật, “Xe ta đi trong đêm Trường Sơn” của Tân Huyền, “Mảnh trăng cuối rừng” của Nguyễn Minh Châu, “Chào em - cô gái Lam Hồng” của ánh Dương đều có những cuộc gặp gỡ chớp nhoáng nh ưng vô cùng thú vị và cảm động với những cô gái TNXP, những cô trinh sát mặt đường, những cô chuyên phá bom nổ chậm, mở đường cho xe qua. ‘Những ngôi sao xa xôi” kể lại cuộc sống và khắc hoạ chân dung tâm hồn, tính cách của 3 cô gái trẻ - ba vì sao xa xôi trên cao điểm Trường Sơn. Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức - Yêu cầu học sinh đọc phần chú thích: I. Đọc - Hiểu chú thích. tác giả, tác phẩm. 1. Tác giả Lê Minh Khuê (1949) ? Trình bày hiểu biết của em về tác giả quê ở Tĩnh Gia - Thanh Hoá, từng là Lê Minh Khuê và tác phẩm “Những thanh niên xung phong trên những ngôi sao xa xôi”? nẻo đường Trường Sơn trong những - Học sinh trình bày. năm chống Mĩ. - Chị thuộc thế hệ những nhà văn bắt đầu sáng tác trong thời kì k /c chống Mĩ. - Tác phẩm của Lê Minh Khuê đều viết về cuộc sống chiến đấu của TNXP và bộ đội trên tuyến đường Trường Sơn. Sau 1975, sáng tác của chị bám sát những chuyển biến của.

(365) đời sống, đề cập nhiều vấn đề bức xúc của xã hội và con người với tinh thần đổi mới mạnh mẽ. - Là nhà văn có sở trường viết truyện ngắn với ngòi bút miêu tả tâm lí tinh tế, sắc sảo, đặc biệt là tâm lí nhân vật phụ nữ. 2. Tác phẩm “Những ngôi sao xa xôi” được viết 1971, khi cuộc kháng chiến chống Mĩ của dân tộc đang diễn ra ác liệt. - Yêu cầu học sinh giải nghĩa một số từ 3. Từ khó: khó. - Chú thích 2, 3, 4, 5, 6, 7. II. Đọc - hiểu văn bản. - Nêu yêu cầu và tổ chức đọc: 1.Đọc Giọng đọc tâm tình, phân biệt lời kể và lời đối thoại ngắn gọn giữa các nhân vật. 2.Kể tóm tắt. - Giáo viên: Hãy kể tóm tắt truyện ngắn. - Học sinh: Một câu chuyện xẩy ra hàng ngày trên tuyến đường Trường Sơn, tại một trọng điểm đánh phá của địch trong những năm chống Mĩ. Phương Định, Thao, Nho là 3 nữ TNXP, công việc của họ là khi có bom nổ thì chạy lên đo khối lượng đất, lấp vào hố bom, đếm bom chưa nổ và nếu cần thì phá bom. Họ sống trong một cái hang dưới chân trọng điểm. Mỗi người có một thói quen, sở thích, tính nết khác nhau nhưng đều can đảm, dũng cảm, hồn nhiên trong sáng, lạc quan. Họ là những ngôi sao xa xôi trong cảm nhận của tác giả. ? Truyện được trần thuật từ ngôi thứ mấy? Việc lựa chọn ngôi kể đó có tác - Ngôi thứ nhất, người kể chuyện dụng gì? cũng là nhân vật chính. - Học sinh: Ngôi thứ nhất. - Phù hợp với nội dung tác phẩm và ? Xác định phương thức biểu đạt của tạo thuận lợi để tác giả miêu tả, biểu hiện thế giới tâm hồn, những cảm văn bản? - Học sinh: Tự sự kết hợp với miêu tả xúc và suy nghĩ của nhân vật. và biểu cảm. ? Truyện tập trung chủ yếu phản ánh điều gì qua cuộc chiến tranh?.

(366) - Học sinh phát biểu. ? Truyện được đặt tên là “Những ngôi sao xa xôi”. Đó là một cái tên mang ý nghĩa ẩn dụ. Theo em, ý nghĩa ẩn dụ đó là gì? - Học sinh bộc lộ. ? Theo nghĩa ẩn dụ này thì những nhân vật nào trong truyện là những ngôi sao xa xôi? ? Ngôi sao nào sáng nhất, gợi nhiều yêu mến và cảm phục nhất? - Học sinh bộc lộ. ? H·y h×nh dung vµ nhËn xÐt hoµn c¶nh sống và chiến đấu của 3 cô gái TNXP? - Học sinh: Trªn cao ®iÓm, trong hang-> khã kh¨n. ?: §äc ®o¹n v¨n thÓ hiÖn hoµn c¶nh sống và chiến đấu của họ? Giáo viên: Qua lêi kÓ, tù nhËn xÐt cña Phơng Định về bản thân và 2 đồng đội. Cã ngêi nhËn xÐt nh÷ng nÐt tÝnh c¸ch, phÈm chÊt chung cña hä lµ: + Tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao víi nhiÖm vô. + Lßng dòng c¶m kh«ng sî hy sinh. + Tình đồng đội gắn bó. ý em thÕ nµo? - HS: §ång ý víi tÊt c¶ ý trªn.. ? Dï trong tËp thÓ nhá rÊt g¾n bã víi nhau nhng ë mçi ngêi vÉn cã nh÷ng nÐt c¸ tÝnh. §ã lµ nh÷ng nÐt g×? - Học sinh ph¸t hiÖn.. - Truyện viết về chiến tranh, có những chi tiết sự việc về bom đạn, chiến đấu, hy sinh nhưng chủ yếu vẫn hướng vào thế giới nội tâm, làm hiện lên vẻ đẹp tâm hồn của con người trong chiến tranh. - Là những cô gái TNXP hồn nhiên trong sáng, dũng cảm trong cuộc chiến tranh chống đế quốc Mĩ trên tuyến lửa Trường Sơn. - Phương Định, Chị Thao và Nho. 3. Phân tích: a. H×nh ¶nh nh÷ng c« g¸i thanh niªn xung phong. - Hä ë trªn mét cao ®iÓm, gi÷a mét vùng trọng điểm trên tuyến đờng Trờng Sơn->nguy hiểm, ác liệt. - Hä ph¶i ch¹y trªn cao ®iÓm gi÷a ban ngµy, ph¬i m×nh gi÷a vïng träng điểm đánh phá của máy bay địch-> c«ng viÖc m¹o hiÓm víi c¸i chÕt, luôn căng thẳng thần kinh, đòi hỏi sù dòng c¶m vµ b×nh tÜnh hÕt søc. - Lµ nh÷ng c« g¸i cßn rÊt trÎ, c¸ tÝnh vµ hoµn c¶nh riªng kh«ng gièng nhau, nhng đều có những phẩm chất chung cña nh÷ng chiÕn sÜ TNXP ë chiÕn trêng: + Tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao víi nhiÖm vô. + Lßng dòng c¶m kh«ng sî hy sinh. + Tình đồng đội gắn bó. - NÐt chung ë hä: dÔ xóc c¶m, nhiÒu m¬ íc, hay m¬ méng, dÔ vui mµ cũng dễ trầm t. Thích làm đẹp cuộc sèng cña m×nh, ngay trong c¶ hoµn c¶nh chiÕn tranh ¸c liÖt (Nho thÝch thªu thïa, chÞ Thao ch¨m chÐp bµi h¸t, §Þnh thÝch ng¾m m×nh trong g¬ng, ngåi bã gèi m¬ méng vµ h¸t) - Mçi ngêi vÉn cã nh÷ng nÐt c¸ tÝnh riêng: + Ph¬ng §Þnh vèn lµ mét HS thµnh phè, nh¹y c¶m vµ hån nhiªn, thÝch m¬ méng vµ hay sèng víi nh÷ng kØ niÖm cña tuæi th¬ v« t. + ChÞ Thao tõng tr¶i h¬n, kh«ng dÔ dµng hån nhiªn m¬ íc vµ dù tÝnh vÒ t¬ng lai cã vÎ thiÕt thùc h¬n nhng kh«ng thiÕu nh÷ng khao kh¸t vµ rung động của tuổi trẻ. Chị chiến đấu dũng cảm, bình tĩnh nhng lại rất sî khi nh×n thÊy m¸u ch¶y..

(367) ? Bªn c¹nh nh÷ng nÐt phÈm chÊt chung, em thÊy Ph¬ng §Þnh cã nh÷ng nÐt riªng g× vÒ t©m hån, tÝnh c¸ch?. ? DiÔn biÕn t©m lÝ cña Ph¬ng §Þnh trong lần phá bom nổ chậm đợc tả nh thế nào? ? ThÓ hiÖn phÈm chÊt g× ë c«? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ thÕ giíi t©m hån cña Ph¬ng §Þnh? ( Th¶o luËn nhãm). ?Hãy khái quát chủ đề của truyện? - Học sinh kh¸i qu¸t. Giáo viên: Liªn hÖ thªm vÒ thÕ hÖ trÎ thêi chèng MÜ.. ? Nét nghệ thuật đặc sắc của truyện? - Học sinh kh¸i qu¸t.. + Nho th× lóc bíng bØnh, m¹nh mÏ, lóc l¹i lÇm l× cùc ®oan, thÝch thªu hoa rùc rì loÌ loÑt trªn kh¨n gèi. b. Nh©n vËt Ph¬ng §Þnh. - Ph¬ng §Þnh lµ c« g¸i Hµ Néi vµo chiÕn trêng. Cã mét thêi häc sinh hån nhiªn, v« t. Nh÷ng kØ niÖm Êy lu«n sèng l¹i trong c« ngay gi÷a chiÕn trêng d÷ déi-> niÒm khao kh¸t, lµm dÞu m¸t t©m hån trong hoµn c¶nh c¨ng th¼ng, khèc liÖt cña chiÕn trêng. - Vào chiến trờng đã 3 năm, đã quen víi nh÷ng thö th¸ch vµ nguy hiÓm, gi¸p mÆt hµng ngµy víi c¸i chÕt nhng kh«ng mÊt ®i sù hån nhiªn trong s¸ng vµ nh÷ng íc m¬ vÒ t¬ng lai. Lµ c« g¸i nh¹y c¶m, hån nhiªn hay m¬ méng vµ thÝch h¸t. - Yêu mến những ngời đồng đội trong tổ trinh sát và cả đơn vị, đặc biÖt c« dµnh t×nh yªu vµ niÒm c¶m phôc cho tÊt c¶ nh÷ng chiÕn sÜ mµ hằng đêm cô gặp trên trọng điểm của con đờng vào mặt trận. - Tả tỉ mỉ, chi tiết đến từng cảm giác, ý nghÜ dï chØ tho¸ng qua trong gi©y lát, mặc dù đây là công việc đã rất quen thuộc đối với chị. - Phong phó, trong s¸ng nhng kh«ng phøc t¹p. Kh«ng thÊy nh÷ng b¨n kho¨n, day døt tr¨n trë trong ý nghÜ vµ t×nh c¶m cña c« g¸i khi ph¶i sèng và chiến đấu trong thời gian dài, trong hoµn c¶nh kh¾c nghiÖt hiÓm nguy. C¸i nh×n vµ thÓ hiÖn con ngêi thiên về cái tốt đẹp, trong sáng cao thợng cũng là phơng hớng chủ đạo vµ thèng nhÊt trong VHVN thêi k× k/c. III. Tæng kÕt vµ luyÖn tËp. - Ca ngîi nh÷ng c« g¸i TNXP trªn những nẻo đờng Trờng Sơn thời kì kh¸ng chiÕn chèng MÜ víi t©m hån trong s¸ng th¬ méng, tinh thÇn dòng cảm, cuộc sống chiến đấu đầy gian khæ hy sinh nhng rÊt hån nhiªn, l¹c quan. Đó chính là hình ảnh đẹp của thª shÖ trÎ ViÖt Nam nh÷ng n¨m 60, 70 cña thÕ kØ XX. - NghÖ thuËt: + KÓ chuyÖn nbg«i thø nhÊt tõ ®iÓm nh×n cña nh©n vËt chÝnh. + NghÖ thuËt miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt + Giäng ®iÖu vµ ng«n ng÷ tù nhiªn gÇn khÈu ng÷..

(368) - §äc th¬ Ph¹m TiÕn DuËt, L©m ThÞ MÜ D¹.... ? §äc thªm mét sè ®o¹n th¬, bµi th¬ hay ¸ng v¨n viÕt vÒ thÕ hÖ trÎ trong kh¸ng chiÕn chèng MÜ? ? So s¸nh víi t¸c phÈm v¨n häc cïng thêi? NhËn xÐt g× vÒ thÕ hÖ trÎ thêi chèng MÜ? - Học sinh: Th¶o luËn- trình bày D. Híng dÉn học bài vÒ nhµ: 1. Tãm t¾t truyÖn ng¾n “Nh÷ng ng«i sao xa x«i” 2. Häc thuéc ghi nhí. 3. Soạn bài: Rô-bin- xơn ngoài đảo hoang. Khai th¸c, t×m hiÓu: Cuéc sèng gian khæ vµ tinh thÇn l¹c quan cña R«-bin-x¬n một mình ngoài đảo hoang bộc lộ gián tiếp qua bức chân dung tự hoạ của nhân vật. 4. Chuẩn bị bài Chương trình địa phương Tập làm văn Ngày soạn 31 - 4 - 2016. Tiết 143:. Chương trình địa phương (Phần Tập làm văn) A. Mức độ cần đạt: Giúp học sinh: 1. Kiến thức : - Tập viết văn bản nghị luận về các sự kiện, hiện tượng xã hội ở địa phương. 2. Kỹ năng : - Rèn luyện kĩ năng về văn bản nghị luận như tìm hiểu đề, tìm ý, xây dựng bố cục, đề cương, viết. 3. Thái độ : - Có ý thức quan tâm, suy nghĩ tới các vấn đề ở địa phương. B. Chuẩn bị: - GV : Nghiên cứu, soạn bài - HS : Chuẩn bị bài nghị luận về địa phương C. Các hoạt động trên lớp - Giáo viên nêu lại yêu cầu, hình thức và nội dung đã chuẩn bị ở tiết trước 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: Kết hợp trong bài mới. 3. Giới thiệu bài: rèn luyện kĩ năng về văn bản nghị luận. Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức Hoạt động 1: Hướng dẫn HS xác I. Yêu cầu và cách làm một bài nghị định yêu cầu và cách làm một bài luận về các vấn đề ở địa phương. nghị luận về các vấn đề địa 1. Yêu cầu: phương. - Tìm hiểu, suy nghĩ để viết bài nêu ý kiến riêng, dưới dạng nghị luận về một sự việc, hiện tượng nào đó ở địa phương..

(369) 2. Cách làm: a. Chọn bất cứ sự việc, hiện tượng nào có ý nghĩa ở điạ phương về tất cả các lĩnh vực của đời sống như: - Gương người tốt việc tốt, học sinh nghèo vượt khó, đấu tranh chống tiêu cực, giúp đỡ người nghèo, giúp đỡ các gia đình chính sách, giúp bạn học tập… - Quan hệ tình cảm gia đình, nhà trường, xã hội… - Vấn đề môi trường, tệ nạn xã hội… b. Bày tỏ thái độ, tình cảm của mình trước những sự việc, hiện tượng được nói đến trong bài viết: - Thái độ khen chê, đồng tình, phản đối… - Tình cảm nồng nhiệt, xúc động, cảm phục, phẫn nộ… Hoạt động 2: Hướng dẫn HS trình II. Thực hành. bày bài viết của mình. - Yêu cầu học sinh đọc bài viết. - Học sinh đọc. - Giáo viên nhận xét, bổ sung. Hoạt động 3: Đọc một số bài văn III. Đọc bài tham khảo. 1. Khu phố cổ. tham khảo. 2. Bãi biển Đồ Sơn. 3. Vịnh Hạ Long. 4. Đền Hùng. 5. Cố đô Hoa Lư. D. Hướng dẫn học bài về nhà: 1. Tiếp tục tìm hiểu và tự viết bài. 2. Tìm hiểu bài: Tìm hiểu đề bài số 7, giờ sau thực hiện trả bài. --------------------------------------------------------------------------------------------.

(370) Ngày soạn 2 – 4- 2016. Tiết 144:. Trả bài tập làm văn số 7. A. Mục tiêu cần đạt: 1. Kiến thức : - Giúp học sinh nhận ra được những ưu điểm, nhược điểm về nội dung và hình thức trình bày trong bài viết của mình. 2. Kỹ năng : - Khắc phục các nhược điểm ở bài tập làm văn số 6, thành thạo hơn kĩ năng làm bài văn nghị luận văn học. 3. Thái độ : - Giáo dục tình cảm gia đình, yêu quê hương đất nước; Bày tỏ thái độ, đánh giá cảm nhận bài viết của mình và của bạn. B. Chuẩn bị: - GV : Chấm bài chu đáo - HS : Xem lại dàn ý C. Các hoạt động trên lớp - Theo các bước của giờ trả bài, nhận xét và đánh giá bài làm của học sinh. 1. ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: ? Nêu nội dung trong bố cục 3 phần của bài văn nghị luận về một đoạn thơ bài thơ? 3. Giới thiệu bài: Nhằm nhận ra được những ưu điểm để phát huy, khắc phục sửa chữa những nhược điểm, tồn tại. Củng cố, rèn luyện kĩ năng làm văn nghị luận văn học..

(371) Hoạt động của Gv và HS Nội dung kiến thức Hoạt động 1: Hướng dẫn * Đề bài: học sinh tìm hiểu đề, tìm ư. Suy nghĩ của em về bài thơ “Nói với con” của nhà thơ Y Phương. 1. Tìm hiểu đề, tìm ý. - Thể loại: Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ. - Nội dung vấn đề nghị luận: Tình yêu thương con, ca ngợi những đức tính, phẩm chất tốt đẹp của người đồng mình - Tư liệu: Tác phẩm “Nói với con” - Tác phẩm của tác giả nào? Hoàn cảnh sáng tác? Cảm hứng chủ đạo của bài thơ? - Cảm xúc của tác giả thể hiện như thế nào? - Nghệ thuật đặc sắc. Hoạt động 2: Giáo viên nhận 2. Nhận xét: xét về bài viết của học sinh. * Ưu điểm: - Đa số các em tìm hiểu kĩ đề, nắm được yêu cầu của đề ra, đáp ứng được yêu cầu về kiểm bài nghị luận văn học nói chung và nghị luận về một đoạn thơ bài thơ nói riêng. - Có kĩ năng về việc xây dựng bố cục, tạo được sự liên kết và diễn đạt trong bài văn. - Có nhiều bài tỏ rõ năng lực nghị luận, đánh giá, nhận xét khá sâu sắc như: Dung, Thảo, Cẩm Vân, Huyền, Hằng, Ly... ở 9B; Dung, Hiền Trang, Như, ... ở 9D. * Tồn tại: - Một số bài viết không tìm hiểu kĩ đề, chưa nắm được yêu cầu của đề ra, kĩ năng nghị luận kém (Duy, Dương, Quyền, ... ở 9B, Quang, Phong, Trung, Mạnh... ở lớp 9D) - Bố cục chưa rõ ràng, diễn đạt còn lủng cũng, chưa mạch lạc. Hoạt động 3: Chữa bài. 3. Chữa bài: - Dựa vào đáp án (tiết 134, a. Mở bài : (1,5 điểm) 135), Giáo viên hướng dẫn - Giới thiệu nhà thơ Y Phương và bài thơ “Nói học sinh chữa bài văn theo với con” yêu cầu. - Nhận xét khái quát: “ Nói với con” là một khúc tâm tình của người cha dặn dò con, thể hiện lòng thương yêu con của người miền núi và ước mong thế hệ con cái phát huy truyền thống của cha ông. b. Thân bài (6 điểm) * Tình yêu thương của cha mẹ, sự đùm bọc của quê hương đối với con (2,0 điểm).

(372) - Những hình ảnh về một không khí gia đình tràn đầy niềm vui và hạnh phúc. - Cuộc sống lao động trong thiên nhiên thơ mộng và nghĩa tình của quê hương . * Ca ngợi những đức tính cao đẹp của người miền núi và thể hiện mong ước của người cha qua lời tâm tình với con (3,5 điểm) - Đức tính cao đẹp của “người đồng mình”: thuỷ chung, sống mạnh mẽ và tràn đầy niềm tin, sống vất vả và mạnh mẽ khoáng đạt như thiên nhiên, bền bỉ gắn bó với quê hương dẫu quê hương còn gian khó . - Người cha mong muốn con mình phải tự hào về truyền thống tốt đẹp của quê hương, lấy đó làm hành trang để vững bước trên đường đời . * Thể thơ tự do, thể hiện cách nói của người miền núi giàu hình ảnh, phóng khoáng vừa cụ thể vừa giàu sức khái quát, vừa mộc mạc nhưng cũng giàu chất thơ (0, 5 điểm) c. Kết bài (1,5 điểm) Qua bài thơ, ta càng hiểu hơn về sức sống, vẻ đẹp đáng yêu và tâm hồn của một dân tộc mỉn núi, giúp ta càng thêm gắn bă với truỷn thống, với quê hương và có ý chí vươn lên trong cuộc sống. 4. Trả bài, chữa lỗi. Hoạt động 4: Trả bài và - Lỗi chính tả, dùng từ, diễn đạt... chữa lỗi. - Giáo viên trả bài - Hướng dẫn học sinh chữa lỗi bài văn. - Giáo viên cho Hs đọc một số bài khá giỏi Hoạt động 5: Đọc bài mâu. - Giáo viên chọn bài khá giỏi cho cả lớp nghe . đọc trước lớp. - Nhận xét mặt mạnh, hạn chế của bài. * Kết quả: Hoạt động 4: Nhận xét Lớp Giỏi Khá TB Yếu chung, tổng kết 9B 5 12 14 3 9D 0 5 17 5 D. Hướng dẫn học bài ở nhà: 1. Tiếp tục khắc phục lỗi trong bài văn. 2. Tìm hiểu bài: Biên bản..

(373) - Kiểu viết biên bản thông dụng. - Kĩ năng viết biên bản hành chính theo mẫu.. Ngày soạn 4 -4 - 2016. Tiết 145:. Biên bản. A. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh nắm được những yêu cầu chung của biên bản và cách viết biên bản. 1. Kiến thức: Mục đích, yêu cầu, nội dung của biên bản và các loại biên bản thường gặp trong cuộc sống. 2. Kỹ năng: Viết được một biên bản sự vụ hoặc hội nghị. 3. Thái độ: Có ý thức vận dụng kiến thức của văn bản điều hành vào trong cuộc sống. B. Chuẩn bị: 1. Giáo viên: tài liệu; soạn giáo án; bảng phụ; mẫu biên bản. 2. Học sinh: soạn bài theo yêu cầu ở Sgk. C. Hoạt động lên lớp: 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Em đã có dịp viết biên bản chưa? Biên bản là gì? Có những nội dung nào? 3. Giới thiệu bài. Biên bản là loại văn bản ghi chép những sự việc xẩy ra hoặc đang x ẩy ra trong hoạt động của các cơ quan, trường học, tổ chức chính tr ị -xã h ội, doanh nghiệp… Hoạt động của gV và HS kiến thức * Hướng dẫn HS tìm hiểu đặc I. Đặc điểm của biên bản. điểm của biên bản. Biên bản 1: Biên bản hội nghị. - Yêu cầu học sinh đọc 2 biên bản Biên bản 2: Biên bản sự vụ. (bảng phụ) - Ghi chép lại những sự việc đã xẩy ra.

(374) ? Viết biên bản để làm gì? hoặc đang xẩy ra trong hoạt động của - Học sinh: Ghi chép lại những sự cơ quan, trường học, tổ chức chính trị việc đã xẩy ra hoặc đang xẩy ra. xã hội, doanh nghiệp…Dùng làm chứng cớ để xem xét, kết luận một sự việc hoặc sự kiện nào đó. ? Biên bản ghi lại những sự việc gì? - Ghi lại nội dung, diễn biến, các thành - Học sinh: Nội dung, diễn biến, các phần tham dự một cuộc họp: họp chi thành phần tham dự một cuộc họp đội, cuộc trao trả giấy tờ, tang vật, phương tiện của người vi phạm sau khi ? Biên bản cần phải đạt những yêu đã xử lí. cầu gì về nội dung và hình thức? - Nội dung: - Học sinh trình bày. + Số liệu phải chính xác cụ thể. + Ghi chép phải trung thực, đầy đủ, không suy diễn chủ quan. ? Hãy kể tên một số biên bản thường + Thủ tục phải chặt chẽ (ghi rõ thời gặp? gian, địa điểm cụ thể) - Học sinh kể: Biên bản sinh hoạt + Lời văn ngắn gọn, chính xác chỉ có lớp, Biên bản Đại hội Chi đội, Biên một cách hiểu, tránh mập mờ, tối nghĩa. bản về việc gây mất trật tự công - Hình thức: cộng... + Phải viết đúng mẫu qui định. * Hướng dẫn học sinh cách viết + Không trang trí các hoạ tiết, tranh ảnh biên bản. minh hoạ ngoài nội dung của biên bản ? Biên bản gồm những mục nào? II. Cách viết biên bản. Chúng được sắp xếp ra sao? - Có 3 phần: - Học sinh: Gồm 3 phần: + Phần mở đầu: quốc hiệu, tiêu ngữ, tên + Phần mở đầu. biên bản, thời gian, địa điểm, thành + Phần nội dung biên bản. phần tham dự và chức trách của họ. + Phần kết thúc Tên biên bản phải ghi rõ nội dung chính của biên bản. VD: Biên bản sinh hoạt Chi đội. + Phần nội dung biên bản: . Ghi lại diễn biến và kết quả của sự việc. . Cách ghi phải trung thực, khách quan, không được thêm vào những ý kiến chủ quan của người viết. . Tính chính xác, cụ thể của biên bản giúp cho người có trách nhiệm làm cơ sở xem xét để đưa ra những kết luận đúng đắn. + Phần kết thúc: Thời gian, chữ kí và họ tên của các thành viên có trách nhiệm chính, những văn bản hoặc hiện vật kèm theo (nếu có) - Gáo viên yêu cầu học sinh đọc ghi *Ghi nhớ:.

(375) nhớ (SGK) - Tuỳ theo nội dung của từng sự việc + Thế nào là biên bản? mà có nhiều loại biên bản khác nhau: + Có những loại biên bản gì? + Biên bản hội nghi + Biên bản gồm những mục nào? + Biên bản sự vụ… + Lời văn của biên bản ra sao? - Gồm 3 phần: * Hướng dẫn học sinh luyện tập. + Phần mở đầu (phần thủ tục) ? Hãy lựa chọn những tình huống + Phần nội dung. cần viết biên bản? + Phần kết thúc. - Giáo viên: Hãy ghi lại phần mở - Lời văn phải ngắn gọn, chính xác. đầu, các mục lớn trong phần nội III. Luyện tập. dung, phần kết thúc của biên bản cuộc họp giới thiệu đội viên ưu tú - Tình huống: a, c, d của chi đội cho Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. - Yêu học sinh viết và trình bày. D. Híng dÉn học bài vÒ nhµ: 1. Häc thuéc ghi nhí. 2. Su tÇm c¸c lo¹i biªn b¶n; luyÖn tËp viÕt c¸c lo¹i biªn b¶n. 3. Tìm hiểu bài: Hợp đồng. 4. Chuẩn bị tiết 146- Văn bản: Rô-bin-xơn ngoài đảo hoang Ngµy soạn 5 -4 -2016 TiÕt 146- 147:. Rô-bin-xơn ngoài đảo hoang (TrÝch “R«-bin-x¬n Cru-x«” cña §i- ph«) A. Mục tiờu cần đạt. Giúp học sinh thấy đợc cuộc sống gian khổ và tinh thần lạc quan của Rô-binxơn khi phải sống một mình giữa đảo; thấy đợc hình thức tự truyện của văn bản. 1. Kiến thức: Nghị lực, tinh thần lạc quan của một con ngời phải sống cô độc trong hoµn c¶nh hÕt søc khã kh¨n. 2. Kỹ năng: Đọc- hiểu một văn bản dịch thuộc thể loại tự sự đợc viết bằng hình thức tự truyện. Vận dụng để viết văn tự sự có sử dụng yếu tố miêu tả. 3. Thái độ: Giáo dục ý thức học hỏi tinh hoá văn hoá của các nớc khác. Bồi dỡng niÒm tin, l¹c quan vµ nghÞ lùc trong cuéc sèng. B. ChuÈn bÞ: 1. Gi¸o viªn: tµi liÖu; tranh ch©n dung §i-Ph«; tranh minh ho¹; TiÓu thuyÕt R«bin-x¬n Cru-x«. 2. Häc sinh: so¹n bµi; phiÕu häc tËp. C. Hoạt động lên lớp. 1. ổn định. 2. KiÓm ta bµi cò: ? Vì sao tác giả Lê Minh Khuê lại đạt tên cho truyện ngắn của mình là “Những ngôi sao xa xôi”? Nhan đề ấy gợi cho em cảm nhận gì? ? Kh¸i qu¸t nh÷ng phÈm chÊt chung còng nh nh÷ng nÐt riªng cña Ph¬ng §Þnh, Nho vµ Thao. 3. Giíi thiÖu bµi: TiÓu thuyÕt phiªu lu kÓ nh÷ng chuyÖn li k×, l¹ lïng, ®Çy bÊt ngê vµ hÊp dÉn mµ c¸c nh©n vËt tr¶i qua trong cuéc sèng. NÕu “Dế Mèn phiªu lu kí” của Tô Hoài là lời Dế Mèn tự kể chuyện phiêu lu về cuộc đời mình thì trong tiểu thuyết Rô-bin-xơn Cru-xô (1719) Đi-phô (1660-1731) để nhân vật chính Rôbin-xơn kể đoạn đời suốt gần 30 năm (28 năm 2 tháng 19 ngày) sống một mình.

(376) trên đảo hoang mà đoạn trích học là bức chân dung tự họa sau hơn 10 năm kể từ ngày tàu đắm. Hoạt động của GV và HS * Hớng dẫn học sinh đọc, hiểu chú thÝch. - Yêu cầu học sinh đọc chú thích. ? Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm cña §i- ph«? - Học sinh tr×nh bµy.. kiÕn thøc I. §äc- HiÓu chó thÝch. 1. T¸c gi¶ §e-ni-¬n §i-ph« (16601731) - Lµ nhµ v¨n lín cña níc Anh thÕ kØ XVIII. - ¤ng tõng tham gia tÝch cùc c¸c hoạt động chính trị của thời đại, đồng thêi dïng ngßi bót cña m×nh lµm vò khí chiến đấu, ông đã viết hàng trăm t¸c phÈm ch©m biÕm, phª ph¸n nh÷ng ®iÒu sai tr¸i trong x· héi. Tµi n¨ng cña «ng në ré vµo kho¶ng n¨m «ng 60 tuæi. - T¸c phÈm tiªu biÓu lµ cuèn tiÓu thuyÕt: R«-bin-x¬n Cru-x« (1719) 2. T¸c phÈm: - TiÓu thuyÕt “R«-bin-x¬n Cru-x«” có nhan đề đầy đủ là “Cuộc đời và những chuyện phiêu lu kì lạ của Rôbin-xơn Cru-xô”; đợc viết dới hình thøc tù truyÖn. R«-bin-x¬n tù kÓ chuyện đời mình. - Đoạn trích “Rô-bin-xơn ngoài đảo hoang” kÓ chuyÖn lóc R«-bin-x¬n một mình sống ngoài đảo hoang kho¶ng 15 n¨m. ? Em hiÓu nghÜa cña c¸c tõ: k× côc, gïi, 3. Tõ khã. chín hoặc mời độ miền xích đạo, kiểu håi gi¸o ... nh thÕ nµo? II. §äc- HiÓu v¨n b¶n. 1. §äc- Tãm t¾t: - Học sinh tù béc lé. Hoạt động 2: Hớng dẫn HS đọc, hiểu v¨n b¶n. - Giỏo viờn hớng dẫn cách đọc và tổ 2. ThÓ lo¹i: chức đọc. - Giäng trÇm tÜnh, vui vui, pha chót - TiÓu thuyÕt phiªu lu. - Ngôi kể: ngôi thứ nhất, đặt vào hãm hØnh tù giÔu cît. ? T¸c phÈm thuéc thÓ lo¹i nµo? KÓ ë nh©n vËt chÝnh R«-bin-x¬n Cru-x«. - Miªu t¶. ng«i thø mÊy? - Học sinh: TiÓu thuyÕt. 3. Bè côc ®o¹n trÝch: 4 phÇn. ? Đoạn trích dùng phơng thức biểu đạt - Phần 1(đoạn 1): Mở đầu: dẫn dắt nµo lµ chñ yÕu? đến với bức chân dung. - Học sinh: Miªu t¶. - PhÇn 2 (®o¹n ,3) Trang phôc cña ? Cã thÓ chia ®o¹n trÝch thµnh mÊy R«-bin-x¬n. phần? Tách và đặt tiêu đề cho từng - Phần 3: Từ quanh ngời tôi-> bên phÇn? khÈu sóng cña t«i: Trang bÞ cña R«bin-x¬n. - Học sinh: Cã thÓ chia lµm 3 phÇn. - PhÇn 4(cßn l¹i): DiÖn m¹o cña R«bin-x¬n. 4. Ph©n tÝch: - R«-bin-x¬n Cru-x«. - Ch©n dung tù ho¹ (tù kÓ), ch©n.

(377) ? Nh©n vËt chÝnh cña truyÖn lµ ai? - Giáo viên: §o¹n trÝch hiÖn lªn bøc ch©n dung tù ho¹ cña R«-bin-x¬n. ? Bức chân dung tự hoạ đó đợc vẽ với những đờng nét nào, đợc sắp xếp ra sao? ? Trang phôc cña R«-bin-x¬n bao gåm nh÷ng g×? §îc kÓ theo c¸ch nµo? Cã c¸i g× kh¸c thêng trong trang phôc nµy? - Học sinh ph¸t hiÖn.. dung toµn th©n: trang phôc, trang bÞ, diÖn m¹o. a. Trang phôc cña R«-bin-x¬n.. - Mò, quÇn, ¸o, ñng, th¾t lng, d©y đeo, túi đựng đồ, gùi, súng. - Dùng miêu tả để cụ thể hoá lời kể; dïng miªu t¶ kÕt hîp víi nghÞ luËn cô thÓ ho¸ viÖc kÓ. - Giäng kÓ kh«i hµi. - TÊt c¶ b»ng da dª, do ngêi mÆc tù t¹o, rÊt k× côc, ngé nghÜnh. - BÒ ngoµi kh«ng gièng ngêi thêng, d¸ng dÊp cña ngêi rõng cæ xa. K× l¹, ngé nghÜnh, kh«ng thÓ tëng tîng næi. - Gian khæ, khã kh¨n. ? Hãy hình dung dáng vẻ và cuộc sống - Lao động sáng tạo, không khuất cña ngêi mang trang phôc Êy? phôc tríc hoµn c¶nh. - Học sinh béc lé. - Ch©n thËt vµ l¹c quan. b. DiÖn m¹o cña R«-bin-x¬n. ? Qua ®©y cho thÊy R«-bin-x¬n lµ ngêi - Da vµ bé r©u . nh thÕ nµo? - §en mét c¸ch kh«ng b×nh thêng-> - Học sinh nhËn xÐt. §iÒu kiÖn sèng kh¾c nghiÖt, gian - Gọi học sinh đọc đoạn cuối. ? Tác giả đã tập trung miêu tả những khổ. - Chịu đựng gian khổ, biết rèn luyện chi tiÕt nµo? sức khoẻ để thích ứng với hoàn cảnh. - Học sinh: T¶ da vµ bé r©u. - Có lúc tôi để mặc cho nó-> Lúc bi ? Màu nớc da của anh đợc miêu tả nh quan, có thể là chán sống. thÕ nµo? Mµu da Êy nãi lªn ®iÒu g×? - XÐn tØa thµnh mét cÆp ria mÐp to t- Học sinh: Da ®en. íng ph¶i khiÕp sî -> Cã thÓ v× cßn hy vọng sống và muốn sống cho đàng hoµng. - Lạc quan, không đánh mất hy vọng ? R«-bin-x¬n kÓ nh thÕ nµo vÒ bé r©u sèng trë vÒ. cña m×nh? Em nghÜ g× vÒ nh÷ng viÖc - DÝ dám, kh«i hµi. làm đó của Rô-bin-xơn? - Học sinh ph¸t hiÖn vµ béc lé suy nghÜ. - HÕt søc thiÕu thèn, khã kh¨n, gian khổ đối với một con ngời đơn độc. ? NhËn xÐt g× vÒ giäng ®iÖu trÇn thuËt - ChÊp nhËn vµ c¶i biÕn hoµn c¶nh, l¹c quan, kh«ng tuyÖt väng, cã ý chÝ vµ miªu t¶ trong v¨n b¶n nµy? sèng m·nh liÖt. - Học sinh: DÝ dám. Tæng kÕt vµ luyÖn tËp. ? Từ đó, em hiểu gì về cuộc sống và -III. R«-bin-x¬n: con ngêi R«-bin-x¬n? + Kh¸c: xa l¹ víi d¸ng vÎ bÒ ngoµi - Học sinh béc lé. + Phi thêng: nghÞ lùc vµ lßng tin m·nh liÖt vµo b¶n th©n. * Híng dÉn học sinh tæng kÕt vµ - KÓ b»ng miªu t¶ kÕt hîp víi biÓu c¶m. luyÖn tËp. ? §äc VB R«-bin-x¬n em c¶m nhËn ®- - Giäng nhÑ nhµng, hãm hØnh, kh«i îc ®iÒu g× kh¸c thêng vµ ®iÒu g× phi th- hµi. - Võa vÏ ch©n dung nh©n vËt, gîi êng ë nh©n vËt R«-bin-x¬n? ? Nghệ thuật kể chuyện có gì đặc biệt? hiện thực cuộc sống, vừa bộc lộ cảm xúc, thái độ của ngời kể. - Học sinh tù béc lé. - Lµ bµi ca t×nh yªu cuéc sèng v×: + Con ngời can đảm và biết cách.

(378) ? T¸c dông cña c¸ch kÓ nµy? - Học sinh nhËn xÐt.. chiÕn th¾ng hoµn c¶nh. + Kiªn tr× sèng, l¹c quan sèng víi hy väng trë vÒ. - Ca ngîi søc m¹nh tinh thÇn l¹c quan, ý chÝ cña con ngêi trong ? “Rô-bin- xơn ngoài đảo hoang” là bài những hoàn cảnh đặc biệt ca tình yêu cuộc sống. Có thể nh thế đợc không? Vì sao? - Học sinh béc lé. ? §o¹n trÝch göi l¹i th«ng ®iÖp g×? - Học sinh kh¸i qu¸t ý nghÜa. D. Híng dÉn học bài vÒ nhµ: 1. N¾m v÷ng ND - NT cña v¨n b¶n. 2. ViÕt ®o¹n v¨n ph¸t biÓu c¶m nghÜ cña em vÒ nh©n vËt R«-bin-x¬n? 3. So¹n bµi “Bè cña Xi-m«ng” - Tãm t¾t ®o¹n trÝch. - T©m tr¹ng cña 3 nh©n vËt chÝnh: Xi-m«ng, Bl¨ng-sèt vµ Phi-lÝp. 4. Chuẩn bị tiết 148: Tổng kết về ngữ pháp. Ngày soạn 6-4 -2016. Tiết 148:. Tổng kết về ngữ pháp.

(379) A. Mục tiêu cần đạt: - Giúp học sinh hệ thống hoá kiến thức về từ loại và cụm từ đã học từ lớp 6-9. 1. Kiến thức: Hệ thống hoá kiến thức về các từ loại va cụm từ (danh từ, động từ, tính từ, cụm danh từ, cụm động từ, cụm tính từ và những loại khác) 2. Kĩ năng: Tổng hợp kiến thức về các từ loại và cụm từ. Nhận biết và sử dụng thành thạo những từ loại đã học. 3. Thái độ: Giáo dục ý thức vận dụng kiến thức vào thực tế cuộc sống và viết văn. B. Chuẩn bị: 1. Giáo viên: tài liệu; soạn giáo án; bảng phụ. 2. Học sinh: Làm các bài tập ở Sgk. C. Hoạt động lên lớp: 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Kể các loại từ loại mà em đã học? Cho ví dụ? 3. Giới thiệu bài: Để củng cố khắc sâu kiến thức về từ loại, cụm từ... Hoạt động của GV và HS * Hướng dẫn HS tổng kết, hệ thống hoá về từ loại: danh từ, động từ, tính từ. ? Trong số các từ in đậm sau đây, từ nào là danh từ, động từ, tính từ? - Học sinh thực hiện. ? Hãy thêm các từ sau đây vào trước những từ thích hợp với chúng trong 3 cột sau. Cho biết mỗi từ trong 3 cột đó thuộc từ loại nào? - Học sinh thực hiện trên bảng phụ. ? Hãy cho biết danh từ có thể đứng sau những từ nào, đông từ đứng sau những từ nào và tính từ đứng sau những từ nào trong số những từ nêu trên? - Học sinh khái quát. ? Kẻ bảng tổng kết về khả năng kết hợp của động từ, tính từ? - Học sinh thực hiện.. kiến thức A. Từ loại: I. Danh từ, động từ, tính từ. 1. - Danh từ: lăng, làng. - Động từ: đọc, nghĩ ngợi, phục dịch, đập - Tính từ: hay, đột ngột, sung sướng. 2. (c) hay (a) cái (lăng) (b) đọc (b) phục dịch (a) lần (a) làng (b) nghĩ ngợi (b) đập. - Từ nào đứng sau (a) được sẽ là danh từ. - Từ nào đứng sau (b) được sẽ là động từ. - Từ nào đứng sau (c) được sẽ là tính từ. 3. - Danh từ có thể đứng sau; Những, các, một… - Động từ có thể đứng sau: hãy, đã, vừa… - Tính từ có thể đứng sau: rất, hơi, quá… 4. Khả năng kết hợp.

(380) ý nghĩa khái quát của từ loại. ? Các từ in đậm thuộc các từ loại nào và ở đây được dùng như từ loại nào? - Học sinh giải quyết.. * Hướng dẫn học sinh tổng kết, hệ thống hoá về các từ loại khác. ? Hãy xếp các từ in đậm trong những câu sau đây vào cột thích hợp? - Học sinh thực hiện trên bảng phụ.. Kết hợp về phía trước. Từ loại. Kết hợp về phía sau. - Chỉ sự vật - Những, DT - Chỉ hoạt các, một động, trạng - Hãy, đã, ĐT thái của sự vừa vật - Chỉ đặc - Rất, hơi, điểm, tính quá chất TT 5. a. “Tròn” là tính từ, ở đây nó đựơc dùng như động từ. b. “Lí tưởng” là danh từ, ở đây được dùng như tính từ. c. “ Băn khoăn” là tính từ, ở đây được dùng như danh từ. II. Các từ loại khác. 1. Bảng tổng kết về các từ loại khác (ngoài 3 từ loại chính) - HS kẻ bảng. + Số từ: ba, năm + Đại từ: tôi, bao nhiêu, bao giờ, bấy giờ + Lượng từ: những + Chỉ từ: ấy, đâu + Phó từ: đã, mới, đã, đang + Quan hệ từ: ở, của, nhưng, như + Trợ từ: chỉ, cả, ngay, chỉ + Tình thái từ: hả + Thán từ: trời ơi. 2. Những từ: ư, à, hử, hả, hở…: tình thái. ? Tìm những từ chuyên dùng ở cuối câu để tạo câu nghi vấn? Cho biết các từ ấy thuộc từ loại nào? - Học sinh tìm. * Hướng dẫn học sinh ôn luyện lại kiến thức về cụm từ. ? Tìm phần trung tâm của các cụm danh từ in đậm. Chỉ ra những dấu hiệu cho biết đó là cụm danh từ. B. Cụm từ. - Học sinh giải quyết. 1. a. ảnh hưởng, nhân cách, lối sống là phần trung tâm của các cụm danh từ in đậm. ? Tìm thành phần trung tâm của các - Các dấu hiệu là những lượng từ đứng cụm từ in đậm. Chỉ ra những dấu trước: những, một, một. hiệu cho biết đó là cụm động từ? b. Ngày (khởi ngữ), dấu hiệu là “những”. - Học sinh thực hiện. c. Tiếng (cười nói), dấu hiệu là có thể.

(381) ?Tìm phần trung tâm của các cụm từ im đậm. Chỉ ra những yếu tố phụ di kèm với nó? - Học sinh tìm và chỉ rõ.. thêm “những” vào trước. 2. a. Đến, chạy, ôm; dấu hiệu là: đã, sẽ, sẽ. b. Lên (cải chính); dấu hiệu là vừa. 3. a. Việt Nam, bình dị, Việt Nam, phương Đông, mới, hiện đại: phần trung tâm của các cụm từ in đậm.. Dấu hiệu là “rất” - ở đây các cụm từ Việt Nam, phương Đông được dùng làm tính từ. b. Êm ả; dấu hiệu có thể thêm “rất” vào phía trước. c. Phức tạp, phong phú, sâu sắc; dấu hiệu là có thể thêm “rất” vào trước từ.. D. Hướng dẫn học bài về nhà: 1. Tự ôn tập về phần cụm từ. 2. Viết đoạn văn, chỉ ra các từ loại đã học có trong đoạn văn ấy. 3. Tìm hiểu bài: Tổng kết về ngữ pháp (tiếp) - Thành phần câu: Thành phần chính, thành phần phụ; Thành phần biệt lập. - Các kiểu câu: câu đơn, câu ghép. - Biến đổi câu - Các kiểu câu tơng ứng với những mục đích giao tiếp khác nhau. 4. Chuẩn bị tiết 149: Luyện tập viết biên bản ---------------------------------------------------------------------------------------------. TiÕt 149:. Ngµy soạn 7 -4 - 2016. LuyÖn tËp viÕt biªn b¶n.. A. Mục tiờu cần đạt:.

(382) Gióp học sinh n¨m ch¾c h¬n nh÷ng kiÕn thøc lý thuyÕt vÒ biªn b¶n; thùc hµnh viết đợc một biên bản hoàn chỉnh. 1. Kiến thức: Mục đích, yêu cầu, nội dung của biên bản và các loại biên bản th ờng gặp trong cuộc sống. 2. Kĩ năng: Viết đợc một biên bản hoàn chỉnh. 3. Thái độ: Có ý thức trách nhiệm hơn trong việc ghi biên bản. B. ChuÈn bÞ. 1. Gi¸o viªn: tµi liÖu; so¹n gi¸o ¸n; b¶ng phô. 2. Häc sinh: Soạn bài theo yêu cầu ở SGK. C. Hoạt động lên lớp: 1. ổn định: 2. KiÓm tra bµi cò: ? Thế nào là biên bản? Biên bản có đặc điểm gì? ? Nªu nhiÖm vô cña 3 phÇn trong biªn b¶n? 3. Giíi thiÖu bµi: Để củng cố nhhững kiến thức các em đã tiếp thu đợc ở tiết trớc và vận dụng những kiến thức để hoàn thiện năng lực viết các biên bản thông dụng. Hoạt động của gv và HS * Híng dÉn học sinh «n luyÖn lÝ thuyÕt vÒ biªn b¶n. ? Viết biên bản nhằm mục đích gì? - Học sinh «n l¹i. ? Ngêi viÕt biªn b¶n cÇn ph¶i cã trách nhiệm và thái độ nh thế nào? ? Nªu bè côc phæ biÕn cña biªn b¶n? - Học sinh thùc hiÖn.. kiÕn thøc I. ¤n tËp lÝ thuyÕt. 1. Ghi chÐp mét c¸ch trung thùc, chÝnh xác, đầy đủ một sự việc đang xẩy ra hoÆc võa míi xÈy ra. 2. ChÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh x¸c thùc cña biªn b¶n. 3. Gåm cã 3 phÇn: + PhÇn më ®Çu (thñ tôc, quèc hiÖu, tiªu ngữ- đối với biên bản sự vụ, hành chính- tên biên bản, thời gian, địa điểm, thµnh phÇn tham dù vµ chøc tr¸ch cña hä. + PhÇn néi dung: DiÔn biÕn vµ kÕt qu¶ cña sù viÖc. + PhÇn kÕt thóc: Thêi gian kÕt thóc, ch÷ kÝ vµ hä tªn cña c¸c thµnh viªn cã tr¸ch nhiÖm chÝnh, nh÷ng v¨n b¶n hoÆc nh÷ng hiªnh vËt kÌm theo (nÕu cã) 4. Lêi v¨n biªn b¶n cÇn ph¶i ng¾n gän, ? Lêi v¨n vµ c¸ch tr×nh bµy mét biªn chÝnh x¸c. bản có gì đặc biệt? II. LuyÖn tËp. - Học sinh tr×nh bµy. 1. Néi dung: *Híng dÉn HS luyÖn tËp. - Yªu cÇu học sinh viÕt Biªn b¶n héi nghị trao đổi kinh ngiệm học tập - Bố cục biên bản hội nghị: + Quèc hiÖu vµ tiªu ng÷. m«n Ng÷ V¨n. + §Þa ®iÓm, thêi gian héi nghÞ. - Học sinh th¶o luËn. + Tªn biªn b¶n. - Yêu cầu học sinh đọc lại nội dung + Diễn biến và kết quả hội nghị. ghi chÐp vÒ Héi nghÞ. + Thêi gian kÕt thóc, thñ tôc kÝ x¸c nhËn. 2. ? Nội dung ghi chép đã cung cấp đầy đủ dữ liệu để hình thành một biên b¶n cha? CÇn thªm bít nh÷ng g×? Cách sắp xếp các nội dung đó có phù hîp víi mét biªn b¶n kh«ng? CÇn.

(383) s¾p xÕp l¹i nhh thÕ nµo? - Học sinh thùc hiÖn. - Giỏo viờn đọc yêu cầu BT3. - Học sinh béc lé.. 3. HS th¶o luËn, thèng nhÊt néi dung cña biªn b¶n bµn giao trùc tuÇn. - Thµnh phÇn tham dù bµn giao lµ nh÷ng ai? - Néi dung bµn giao nh thÕ nµo? Nội dung và kết quả công việc đã làm - Giáo viên híng dÉn HS kh«i phôc trong tuÇn, néi dung c«ng viÖc cÇn thùc hiÖn trong tuÇn tíi, c¸c ph¬ng tiÖn vËt l¹i biªn b¶n héi nghÞ. ? H·y ghi l¹i biªn b¶n häp líp tuÇn chÊt vµ hiÖn tr¹ng cña chóng t¹i thêi ®iÓm bµn giao. qua? ? Ghi biªn b¶n bµn giao nhiÖm vô trực tuần của Chi đội em cho Chi đội b¹n? - Giáo viên kiÓm tra, theo dâi vµ uèn n¾n nh÷ng sai lÖch cña HSD nÕu cã. - Học sinh thùc hiÖn viÕt biªn b¶n. - Từng cặp trao đổi và kiểm tra cho nhau. - Giáo viên chän tõ 1-2 em HS kh¸ đọc kết quả bài tập của mình cho cả líp nghe. - Giỏo viờn tổng kết, đúc rút kinh nghiÖm. D. Híng dÉn học bài vÒ nhµ. 1. N¾m v÷ng c¸ch viÕt mét biªn b¶n (sù vô, hµnh chÝnh) 2. Lµm bµi tËp 4 (SGK- T136) 3. Tìm hiểu bài: Hợp đồng - Đặc điểm của hợp đồng. - Cách làm hợp đồng. --------------------------------------------------------------------------------------------Ngày soạn 8/ 4/ 2016. Tiết 150:. Hợp đồng. A. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh năm được những kiến thức cơ bản về hợp đồng. 1. Kiến thức: Đặc điểm, mục đích, yêu cầu, tác dụng của hợp đồng. 2. Kĩ năng: Viết một hợp đồng đơn giản. 3. Thái độ: Có ý thức cẩn trọng khi soạn thảo hợp đồng và ý thức trách nhiệm với việc thực hiện các điều khoản ghi trong hợp đồng đã được thảo thuận và kí kết. B. Chuẩn bị. 1. Giáo viên: bảng phụ; một số hợp đồng có sẵn. 2. Học sinh: sưu tầm một số hợp đồng. C. Hoạt động lên lớp: 1. ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Nêu đặc điểm và bố cục của biên bản?.

(384) 3. Giới thiệu bài: Hợp đồng là một văn bản phản ánh sự thoả thuận giữa hai bên hoặc nhiều người, giữa các cơ quan, đơn vị, tập thể về việc thiết lập, thay đổi hay chấm dứt các quyền và nghĩa vụ đối với một công việc có liên quan. Hoạt động của gv và hs * Hướng dẫn HS tìm hiểu đặc điểm của hợp đồng. - Gọi học sinh đọc văn bản “Hợp đồng mua sách giáo khoa” - Học sinh đọc văn bản. ? Tại sao cần phải có hợp đồng? - Học sinh: Thuộc văn bản pháp lí. ? Kể tên một số hợp đồng mà em biết? - Học sinh kể. ? Hợp đồng ghi lại những nội dung chủ yếu gì? - Học sinh trình bày.. kiến thức I. Đặc điểm của hợp đồng.. - Loại văn bản có tính chất pháp lí.. - Ghi lại nội dung thoả thuận về trách nhiệm, nghĩa vụ, quyền lợi của hai bên tham gia giao dịch nhằm đảm bảo thực hiện đúng thoả thuận đã cam kết. - Yêu cầu ngắn gọn, rõ ràng. + Đầy đủ 3 phần của một hợp đồng. ? Yêu cầu về nội dung và hình thức + Lời văn bản phải chính xác, chặt chẽ. của một bản hợp đồng? II. Cách làm hợp đồng. - Học sinh nêu. * Hướng dẫn HS cách làm hợp đồng. - Học sinh đọc lại “Hợp đồng mua, bán sách giáo khoa” ở mục I. - Phần mở đầu: Quốc hiệu và tiêu ngữ, - Học sinh đọc VB. ? Phần mở đầu của hợp đồng gồm tên hợp đồng, thời gian, địa điểm, họ những mục gì? Tên của hợp đồng tên, chức vụ địa chỉ của các bên kí hợp đồng. được viết như thế nào? - Phần nội dung: Ghi lại nội dung của - Học sinh bộc lộ. ? Phần nội dung hợp đồng gồm hợp đồng theo từng điểu khoản đã đựoc thống nhất. những mục gì? + Rõ ràng, chặt chẽ. - Học sinh nêu. ? Nhận xét cách ghi những nội dung - Phần kết thúc: này trong hợp đồng? ? Phần kết thúc hợp đồng có những + Chức vụ, chữ kí, họ tên của đại diện các bên tham gia kí kết hợp đồng và mục nào? xác nhận bằng các dấu của cơ quan 2 - Học sinh trình bày. bên (nếu có) III. Luyện tập: 1. * Hướng dẫn HS luyện tập. - Giáo viên: Hãy lựa chọn những tình - Các tình huống cần viết hợp đồng. huống cần viết hợp đồng trong các b. Gia đình em và cửa hàng vật liệu xây.

(385) trường hợp a, b, c, d, e. - Học sinh thảo luận và trình bày.. dựng thống nhất với nhau về mua bán. c. Xã em và Công ty Thiên Nông thống nhất đặt đại lí tiêu thụ sản phẩm phân bón, thuốc trừ sâu. e. Hai bên thoả thuận với nhau về việc thuê nhà. 2.. ? Hãy ghi lại phần mở đầu các phần, các mục lớn trong phần nội dung, kết thúc và dự kiến các điều cần cụ thể hoá bản hợp đồng thuê nhà? Học sinh thực hiện và trình bày. D. Hướng dẫn học bài về nhà: - Nắm vững đặc điểm và cách viết hợp đồng. - Làm bài tập 2 (139-SGK) - Tìm hiểu bài: Luyện tập viết hợp đồng. - Soạn bài: Bố của Xi-mông -------------------------------------------------------------------------------------------------. Ngµy soạn 10 - 4 -2016. TiÕt 151- 152 :. Bè cña Xi -m«ng. ( M«-pa-x¨ng). A. Mục tiờu cần đạt: Giúp học sinh thấy đợc nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm trạng của các nhân vật trong văn bản, rút ra đợc bài học về lòng yêu thờng con ngời. 1. Kiến thức: Nỗi khổ của một đứa trẻ không có bố và những ớc mơ, những khao kh¸t cña em. 2. Kĩ năng: đọc- hiểu một bản dịch thuộc thể loại tự sự. Phân tích diễn biến tâm lí nhân vật. Nhận diện đợc những chi tiết miêu tả tâm trạng nhân vật trong một văn b¶n tù sù. 3. Thái độ: Giáo dục lòng nhân ái, cao thợng, vị tha. B. ChuÈn bÞ: 1. Gi¸o viªn: tµi liÖu; so¹n gi¸o ¸n; ch©n dung M«-pa-x¨ng. 2. Häc sinh: Soạn bài theo yêu cầu ở sgk C. Tiến trình lên lớp: 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Nhân vật Rô-bin-xơn trong đoạn trích “Rô-bin-xơn ngoài đảo hoang” đã hiện lên đợc khắc hoạ nh thế nào qua ngòi bút của Đi-phô?.

(386) ? Tại sao lại gọi anh là vị chúa đảo? Qua việc miêu tả, ta đã thấy thấp thoáng nh÷ng phÈm chÊt, tÝnh c¸ch g× cña nh©n vËt? 3. Giíi thiÖu bµi: M«-pa-x¨ng (1850-1893) nhµ v¨n hiÖn thùc xuÊt s¾c cña níc Ph¸p thÕ kØ XIX, «ng næi tiÕng toµn thÕ giíi vÒ thÓ lo¹i truyÖn ng¾n. Lµ t¸c gi¶ cña truyÖn “Bè cña Xi-m«ng”. Hoạt động của GV và HS *: Hớng dẫn HS đọc hiểu chú thích. ? Tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm? - HS: M«-pa-x¨ng (1850- 1893) lµ nhµ v¨n Ph¸p. V¨n b¶n “Bè cña Xi-m«ng” trÝch trong truyÖn ng¾n cïng tªn cña M«-pa-x¨ng.. kiÕn thøc I. §äc- HiÓu chó thÝch. 1. T¸c gi¶, t¸c phÈm: -Guy-đơ Mô-pa-xăng (1850- 1893) lµ nhµ v¨n Ph¸p. - T¸c phÈm cña «ng ph¶n ¸nh s©u s¾c nhiÒu ph¬ng diÖn cña x· héi Ph¸p cuèi thÕ kØ XIX - V¨n b¶n “Bè cña Xi-m«ng” trÝch trong truyện ngắn cùng tên của Mô- Yêu cầu học sinh đọc thầm, hiểu các pa-xăng. 2. Tõ khã: chó thÝch. - HS thùc hiÖn. Hoạt động 2: Hớng dẫn HS đọc hiểu II. Đọc- Hiểu văn bản. 1. §äc - tãm t¾t. v¨n b¶n. - Giỏo viờn hớng dẫn học sinh đọc: Đọc chó ý ph©n biÖt lêi kÓ chuyÖn, t¶ c¶nh, giọng nói, lời đốithoại của Xi-mông, b¸c Phi-lÝp vµ chÞ Bl¨ng-sèt. - Học sinh đọc. ? H·y tãm t¾t ®o¹n trÝch? 2. Bè côc. - Học sinh tãm t¾t. ? T×m hiÓu diÔn biÕn cña sù viÖc trong - Tõ ®Çu -> khãc hoµi: Nçi tuyÖt väng cña Xi-m«ng. truyÖn? - Học sinh: Nçi tuyÖt väng cña Xi- - TiÕp->mét «ng bè: Xi-m«ng gÆp m«ng-> Xi-m«ng gÆp b¸c Phi-lÝp-> b¸c Phi-lÝp. - TiÕp-> bá ®i rÊt nhanh: B¸c Phi-lÝp Ngày hôm sau Xi-mông đến trờng. ®a Xi-m«ng vÒ nhµ. ? Truyện đợc kể từ ngôi thứ mấy? - Cßn l¹i: Ngµy håm sau ë trêng. - Học sinh: Ng«i kÓ thø 3. 3. Ph©n tÝch. ? Cã mÊy nh©n vËt? §ã lµ nh÷ng nh©n - Ng«i thø ba; tr×nh tù thêi gian. vËt nµo? - Cã ba nh©n vËt: bÐ Xi-m«ng, chÞ - Học sinh: Cã 3 nh©n vËt. Bl¨ng-sèt, b¸c Phi-lÝp-> cã tªn. - GV: Xi - mông là một em bé trai, độ 7- Ngoài ra còn có những nhân vật nhà 8 tuổi, con chị B-lăng-sốt. Nó hơi xanh văn không đặt tên là các bạn của Xixao, rất sạch sẽ, vẻ nhút nhát gần nh mông và thầy giáo. vông d¹i. nã kh«ng biÕt bè m×nh lµ ai. MÑ cha bao giê nãi vÒ chuyÖn nµy. b¹n a. Nh©n vËt Xi-m«ng. bè trong trờng hay trêu chọc vì nó là đứa * Tâm trạng ở bờ sông. trẻ không có bố. Nó đau khổ lắm, đến - Thể hiện khéo léo và chân thật møc. tâm trạng đau khổ đến tuyệt vọng vô bê cña Xi-m«ng v× bÞ b¹n bÌ trªu - Học sinh đọc đoạn 1. ? Đoạn văn kể, tả lại chuyên gì, cảnh gì? chọc, sỉ nhục, rằng nó là đứa bé - Học sinh: t©m tr¹ng cña Xi-m«ng khi kh«ng cã bè. - Ra bờ sông định nhảy xuống sông ra bê s«ng. để tự tử. - Trời ấp ám, ánh mặt trời êm đềm, ? Em ra sông để làm gì? Vì sao? sëi Êm b·i cá, níc lÊp l¸nh nh g¬ng- Học sinh: §Ó tù tö > c¶nh cao réng, trong s¸ng, Êp ¸m. ? Khi ra bê s«ng tríc m¾t em hiÖn ra - Cã nh÷ng gi©y phót khoan kho¸i,.

(387) c¶nh tîng nh thÕ nµo? - Học sinh: Gặp cảnh đẹp ở bờ sông.. thèm đợc ngủ ở đây. - T×nh c¶m cña trÎ con dÔ bÞ ph©n tán. Cho nên trớc cảnh đẹp đã khiến ? Cảnh ấy đã tác động nh thế nào đến cho em quyên đi chuyện đau buồn và lại muốn ngủ, rồi muốn chơi đùa. t©m tr¹ng cña Xi-m«ng lóc bÊy giê? - Cô độc, đau khổ và đáng thơng - Học sinh: Xi-m«ng khoan kho¸i, dÔ -> c¶m th¬ng. chÞu. ? Sự thể hiện đó có phù hợp với tâm lí løa tuæi cña em kh«ng? - Học sinh: RÊt phï hîp. - Vui, bËt cêi. ? H×nh ¶nh mét em bÐ ®Ém níc m¾t lang thang mét m×nh n¬i b·i s«ng, thÌm đợc ngủ trên mặt cỏ gợi lên thân phận nh thÕ nµo? - V× kÐo em trë vÒ víi thùc t¹i không thoát ra đựơc: có nhà, có mẹ - Học sinh béc lé. - Yêu cầu học sinh đọc đoạn Xi-mông mà không có bố. ®uæi theo mét con nh¸i vµ ch¬i trß ch¬i. - Nçi ®au khæ vÒ tinh thÇn kh«ng thÓ giải quyết, đến độ tuyệt vọng. - Học sinh đọc. * T©m tr¹ng cña Xi-m«ng tõ khi ? Trò chơi ấy tác động nh thế nào đến gặp bác Phi-líp. t©m tr¹ng cña Xi-m«ng? - Trót nçi khæ ®au ng©y th¬ cña ? Nhng råi Xi-m«ng l¹i nhí nhµ vµ em m×nh. C©u nãi “Ch¸u kh«ng cã bè” đã buồn khóc. Vì sao vậy? đợc nhắc lại hai lần chính là lời ? Xi-mông đã quì đọc kinh cầu nguyện. khẳng định nỗi tuyệt vọng, bất lực Theo em, Xi-m«ng cÇu nguyÖn ®iÒu g×? cña cËu bÐ. Vì sao em không đọc hết đợc bài kinh? - Mắt đẫm lệ, trả lời với giọng nghẹn trong tiÕng nÊc buån tñi, xÊu * Híng dÉn học sinh tiÕp tôc t×m hiÓu ngµo, hæ. v¨n b¶n. - Nỗi đau đớn tủi hổ nh bùng lên, vỡ - Gọi học sinh đọc đoạn “Bỗng có một oà trong cử chỉ em nhảy lên ôm cổ mẹ, oà khóc, nhắc lại ý định tự tử bµn tay…rÊt nhanh” của mình vì không chịu đựng đợc - Học sinh đọc. ? Xi-mông tỏ thái độ nh thế nào khi bất nỗi nhục không có bố. - ý muèn b¸c Phi- lÝp lµm bè m×nh, ngê gÆp b¸c Phi -lÝp ë bê s«ng? mét mong íc m·nh liÖt; khao kh¸t - Học sinh ph¸t biÓu. b»ng bÊt k× gi¸ nµo còng ph¶i cã mét ngời bố để rửa nỗi nhục này trớc bạn ? C©u tr¶ lêi nghÑn ngµo trong tiÕng bÌ; lµ nh÷ng th¸ch thøc, ®e do¹ cña khãc cè k×m nÐn thÓ hiÖn t©m tr¹ng g×? trÎ con víi ngêi lín. ? Khi gặp mẹ, tại sao Xi-mông lại oà - Lập tức hết buồn và khẳng địnhmột khãc? c©u ch¾c nÞch: ThÕ nhÐ! B¸c lµ bè - Học sinh béc lé. ch¸u. §èi víi em kh«ng cã chuyÖn ? Câu nói, câu hỏi của Xi-mông với bác gì nghiêm túc, trọng đại hơn, thế là Phi-líp ngay sau đó nói lên điều gì? từ giây phút ấy em đã có một ông bố - HS: Em muốn bác Phi-líp làm bố đàng hoàng. m×nh. - Em chủ động trả lời, quát vào mặt chóng nh÷ng lêi nÆng, m¹nh nh nÐm một hòn đá, thể hiện niềm hãnh ? Khi hỏi đợc tên bác thợ, thái độ Xi- diện, tự hào không dấu diếm. m«ng ra sao? - Em tin tëng vµo lêi høa cña b¸c - Học sinh: Xi-m«ng kh«ng cßn buån Phi-lÝp. - Ngời bố mới đã cho em sức mạnh n÷a. đề em sẵn sàng thách thức và chịu hành hạ chứ nhát định không bỏ ch¹y, kh«ng chÞu ®Çu hµng lò b¹n - Gọi HS đọc đoạn cuối cùng..

(388) ? T¹i sao tríc nh÷ng lêi trªu chäc vµ tiÕng cêi ¸c ý cña lò b¹n, Xi-m«ng qu¸t vµo mÆt chóngm¹nh mÏ nh nÐm mét hòn đá? Sau đó lại không trả lời gì hết? - Học sinh béc lé.. häc tinh qu¸i vµ ¸c ý mét c¸ch tµn nhÉn. - Là nhân vật rất đáng yêu, đáng thơng. b. Nh©n vËt Bl¨ng-sèt. - C¸i nh×n nhËn kh¸ch quan: nghiªm ? H×nh dung, trong suy nghÜ vµ t×nh c¶m nghÞ cña Xi-m«ng híng vÒ ngêi bè míi-b¸c - Th¬ng yªu con v« cïng. Phi-lÝp nh thÕ nµo? - Học sinh: Em rÊt tin tëng. - ChÞ hæ thÑn, lÆng ng¾t, qu»n qu¹i, ? Em cã suy nghÜ g× vÒ nh©n vËt Xi- dùa vµo têng, hai tay «m ngùc. Nçi m«ng? đau đớn, nhục nhã lại có dịp vò xé - Học sinh béc lé. tr¸i tim. - ChÞ kh«ng ph¶i lµ ngêi phô n÷ h ? Việc tác giả sơ qua vài nét về hình hỏng, thiếu đứng đắn mà là ngời đàn dáng chị qua cái nhìn của Phi-líp có ý bà đã có một thời nhẹ dạ, lầm lỡ. Chị nghÜa g×? là ngời phụ nữ đức hạnh nhng bị lừa dối. Từng là cô gái đẹp nhất vùng, - Học sinh: §ã lµ c¸i nh×n kh¸ch quan. ? Thái độ và tình cảm của chị khi ôm sống đứng đắn, nghiêm túc. Chị đành chấp nhận cuộc sống hiện tại, con vµo lßng? ? Nhà văn đã diễn tả sự xấu hổ, tủi nhục gửi tình yêu thơng vào Xi-mông. ThÓ hiÖn râ qua t©m tr¹ng ngîng của chị đến mức độ nh thế nào? ngïng->®au khæ råi qu»n qu¹i, hæ - HS tù béc lé. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ ngêi mÑ trÎ nµy? thÑn-> lµ t©m tr¹ng cña mét thiÕu - Học sinh: Chị là ngời phụ nữ nghiêm phụ đức hạnh trót lầm lỡ và bị lừa dèi. tóc nhng bÞ lõa dèi. c. Nh©n vËt b¸c thî rÌn Phi-lÝp. - Là ngời lao động lơng thiện, yêu nghÒ, nh©n hËu, gi¶n dÞ vµ yªu trÎ. - Chú ý đến vẻ đau khổ đáng thơng của Xi-mông, an ủi em, giúp đỡ em, ®a em vÒ nhµ. - B¸c rôt rÌ, Êp øng vµ nÓ träng chÞ, dập tắt ý định đùa cợt vì thấy đợc vẻ nghiêm nghị đứng đắn của chị. ? Qua tả chân dung bác Phi-líp, em có - Lúc đầu cũng chỉ coi là chuyện đùa để làm yên lòng, vui lòng đứa trẻ tình cảm gì đối với nhân vật này? đáng thơng, nhng sau đó thì hoàn - Học sinh: B¸c thî nhan hËu. toàn không phải là đùa. Phần vì th? Phi- líp an ủi Xi- mông và đa về nhà. ơng Xi-mông, phần cảm mến chị V× sao? Blăng-sốt. Tự đáy lòng bác muốn - Học sinh: B¸c th¬ng Xi-m«ng. làm bố của Xi-mông, muốn bù đắp l¹i nh÷ng mÊt m¸t cho 2 mÑ con. ? Tại sao bác lại rụt rè, ấp úng khi nói - Sự xúc động đột ngột vì quyết định víi chÞ Bl¨ng-sèt? cña m×nh; cã phÇn ngîng ngËp, xÊu hổ vì quyết định đột ngột của mình. - Học sinh ph¸t hiÖn. III. Tæng kÕt vµ luyÖn tËp. ? T¹i sao b¸c nhanh chãng nhËn lêi lµm - Xi-m«ng: buån tñi->tuyÖt väng-> ng¹c nhiªn, mõng vui, tù tin, h¹nh bè cña Xi-m«ng? phóc trµn ngËp. - Học sinh: C¶m mÕn mÑ, th¬ng con. - Phi-lÝp: ng¹c nhiªn->c¶m th«ng, tõ đùa cợt thành nghiêm túc. - Bl¨ng- sèt: ngîng ngËp-.®au khæ, xÊu hæ. häc nh©n vËt qua viÖc miªu ? Nhận xét gì về hành động bế và hôn -tảKhắc ngo¹i h×nh, cö chØ, lêi nãi rÊt ch©n.

(389) Xi- m«ng råi bíc ®i rÊt nhanh cña b¸c Phi-lÝp? - Học sinh: tù béc lé. * Híng dÉn HS tæng kÕt vµ luyÖn tËp. ? H·y kh¸i qu¸t diÔn biÕn t©m tr¹ng cña 3 nh©n vËt chÝnh? Vµ nhËn xÐt vÒ nghÖ thuËt miªu t¶ nh©n vËt cña t¸c gi¶? - HS kh¸i qu¸t.. thùc, phï hîp. - Lßng c¶m th«ng vµ yªu th¬ng b¹n bÌ, nhÊt lµ nh÷ng b¹n bÌ cã hoµn cảnh đặt biệt: nghèo khó, mồ côi tật nguyền kh«ng nªn xa l¸nh, ghÎ l¹nh, th¬ ¬ cµng kh«ng nªn trªu chọc. => Ca ngîi t×nh yªu th¬ng, lßng nh©n hËu cña con ngêi.. ? T¸c gi¶ muèn nh¾c nhñ ®iÒu g× qua thái độ và hành động của lũ trẻ bạn Ximông? - Học sinh béc lé. - HS đọc lại nội dung phần ghi nhớ (SGK) - HS đọc. - Giáo viên: LÇn lît chuyÓn ng«i kÓ vÒ ngôi thứ nhất cho 3 nhân vật để kể lại ®o¹n trÝch häc. - Học sinh thùc hiÖn. D. Híng dÉn tù häc bµi: - §äc vµ tãm t¾t ®o¹n trÝch. - C¶m nghÜ cña em vÒ nh©n vËt Xi-m«ng. - Soạn bài: Ôn tập về truyện hiện đại Việt Nam. - Chuẩn bị tiết 153- Ôn tập về truyện ------------------------------------------------------------------------------. TiÕt 153. Ngµy soạn 12 - 4 - 2016. ¤n tËp vÒ truyÖn A. Mục tiờu cần đạt: Giúp học sinh: 1. KiÕn thøc: - Ôn tập, củng cố kiến thức về những tác phẩm truyện hiện đại đã học trong chơng tr×nhng÷ v¨n 9..

(390) - Cñng cè nh÷ng hiÓu biÕt vÒ thÓ lo¹i truyÖn trÇn thuËt , x©y dùng nh©n vËt , cèt truyÖn , t×nh huèng truyÖn . 2. Kü n¨ng: - RÌn kÜ n¨ng tæng hîp , hiÖn thùc ho¸ kiÕn thøc . B . ChuÈn bÞ : - GV: B¶ng phô, phiÕu häc tËp. - HS: chuẩn bị tốt các câu hỏi trong SGK C. Các hoạt động trên lớp: 1. æn định líp: 2. Bµi cò: KiÓm tra viÖc chuÈn bÞ bµi cña HS. 3. Bµi míi: Hoạt động 1 : Hớng dẫn học sinh lập bảng ôn tập và điền thể loại , nội dung trong b¶ng. I . Thống kê các tác phẩm truyện hiện đại Việt Nam - Gi¸o viªn híng dÉn häc sinh kÎ b¶ng. - Häc sinh lªn b¶ng ®iÒn (cét 2-5) - Häc sinh nh¾c l¹i néi dung chÝnh tõng bµi - Gi¸o viªn treo b¶ng phô cã ghi c¸c néi dung cÇn ®iÒn sau : T T. Tªn t¸c phÈm. T¸c gi¶. 1. Lµng. Kim L©n. 2. LÆng lÏ Sa Pa. NguyÔn Thµnh Long. 1970. ChiÕc lîc ngµ NguyÔn Quang S¸ng. 1966. 3. 4. BÕn quª. NguyÔn Minh Ch©u. N¨m s¸ng t¸c 1948. 1985. Tãm t¾t néi dung Qua t©m tr¹ng ®au xãt , tñi hæ cña «ng Hai ë n¬i t¶n c khi nghe tin đồn làng mình theo giÆc, truyÖn thÓ hiÖn t×nh yªu lµng quª s©u s¾c , thiªn nhiªn víi lßng yªu níc vµ tinh thÇn kh¸ng chiÕn cña ngêi nh©n d©n Cuéc gÆp gì t×nh cê cña c« kÜ s míi ra trêng víi ngêi thanh niªn lµm viÖc mét m×nh t¹i tr¹m khÝ tîng trªn nói cao Sa Pa - Qua đó ca ngợi những ngời lao động thầm lặng, có cách sống đẹp, cống hiến sức mình cho đất nớc. Câu chuyện cảm động về hai cha con «ng S¸u vµ bÐ Thu trong lÇn «ng vÒ th¨m nhµ vµ ë khu c¨n cø -> ca ngîi t×nh cha con th¾m thiÕt...... Qua nh÷ng c¶m xóc vµ t©m tr¹ng, suy nghÜ cña nh©n vËt Nhĩ vào lúc cuối đời, trên giờng bÖnh, truyÖn thøc tØnh ë mäi ngêi sù tr©n träng nh÷ng gi¸ trÞ.

(391) 5. Nh÷ng ng«i sao xa x«i. Lª Minh Khuª. 1971. và vẻ đẹp bình dị, gần gũi của cuéc sèng, quª h¬ng. Cuộc sống, chiến đấu của ba cè g¸i Thanh niªn xung phong trên một cao điểm nơi tuyến đờng Trờng Sơn trong những n¨m chiÕn tranh chèng MÜ cøu níc. TruyÖn lµm næi bËt t©m hån trong s¸ng, giµu méng m¬, tinh thÇn dòng c¶m, cuéc sèng chiến đấu đầy gian khổ, hi sinh nhng rÊt hån nhiªn, l¹c quan cña hä. II. Cảm nhận của em về đất nớc và con ngời Việt Nam qua những tác phẩm trªn: - HS th¶o luËn vµ tr×nh bµy theo b¶ng hÖ thèng 2: Kho¶ng thêi H×nh ¶nh §Êt níc vµ con ngêi ViÖt Nam ®TT TruyÖn, t¸c gi¶ gian s¸ng t¸c îc ph¶n ¸nh trong truyÖn vµ ph¶n ¸nh 1 Lµng 1948 - Kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. (Kim L©n) (1946- ¤ng Hai yªu lµng vµ yªu níc, quyÕt 1954) t©m trung thµnh víi Cô Hå, víi kh¸ng chiÕn. 2 LÆng lÏ Sa 1970 - Kh¸ng chiÕn chèng MÜ vµ x©y dùng Pa (1954chñ nghÜa x· héi ë miÒn B¾c. (NguyÔn 1975) - Anh thanh niªn khiªm tèn, thÇm lÆng, Thµnh Long) giàu mơ ớc và cống hiến cho đất nớc. 3 ChiÕc lîc 1966 - Kh¸ng chiÕn chèng MÜ gi¶i phãng ngµ (1954miÒn Nam (NguyÔn 1975) - ¤ng S¸u: t×nh cha con s©u nÆng, tha Quang S¸ng) thiÕt trong hoµn c¶nh chiÕn tranh Ðo le, xa c¸ch. - BÐ Thu, t×nh con cha nång nµn, cøng cái vµ th¾m thiÕt, trong s¸ng, m·nh liÖt. 4 Nh÷ng ng«i 1970 - Kh¸ng chiÕn chèng MÜ, b¶o vÖ miÒn sao xa x«i (1954B¾c, gi¶i phãng miÒn Nam. (Lª Minh 1975) - Ba c« g¸i thanh niªn xung phong dòng Khuª) c¶m, l·ng m¹n, hån nhiªn, l¹c quan ë cao điểm trên tuyến đờng Trờng Sơn. 5 BÕ quª 1985 - Thời kì đất nớc thống nhất, bắt đầu (NguyÔn phong trào đổi mới. Minh Ch©u) - Nh÷ng suy nghÜ vµ chiªm nghiÖm cña Nhĩ về cuộc đời, quê hơng. III. Cảm nghĩ về nhân vật để lại ấn tHoạt động 3: Hớng dẫn HS nêu ợng sâu sắc. cảm nghĩ về nhân vật để lại ấn tợng sâu sắc. - Giỏo viờn: Nhân vật nào để lại.

(392) trong em Ên tîng s©u s¾c nhÊt - Học sinh béc lé. Hoạt động 4: Hớng dẫn HS tìm hiểu một vài nét đặc điểm nghệ thuËt cña c¸c truyÖn. ? T×m hiÓu ng«i kÓ trong tõng truyÖn? - Học sinh: Kh¸i qu¸t, tæng hîp. ? Nªu t×nh huèng truyÖn? - Học sinh nªu tõng truyÖn.. IV. §Æc ®iÓm nghÖ thuËt: * VÒ h×nh thøc trÇn thuËt: - KiÓu thø nhÊt (nh©n vËt kÓ chuyÖn xng “t«i”: ChiÕc lîc ngµ, Nh÷ng ng«i sao xa x«i. - KiÓu thø hai: LÆng lÏ Sa Pa, BÕn quª. * T×nh huèng truyÖn: - ChiÕc lîc ngµ: «ng S¸u vÒ th¨m nhµ, con kiên quyết không nhận ba, đến lúc nhận thì thì đã phải chia tay; đến lúc hi sinh ông Sáu vẫn không đợc gặp lại bé Thu lÇn nµo. - Nh÷ng ng«i sao xa x«i: mét lÇn ph¸ bom næ chËm, Nho bÞ søc Ðp,. Mét trËn ma đã bất ngờ trên cao điểm. - Lµng (Kim L©n) Tin xÊu vÒ lµng Chî Dầu theo giặc đã làm cho ông Hai dằn vặt, khổ sở mãi đến khi khi sự thật đợc s¸ng tá. - LÆng lÏ Sa Pa: Cuéc gÆp gì bÊt ngê giữa ba ngời trên đỉnh núi Yên Sơn 2600m. - BÕn quª: Mét ngêi bÞ bÖnh nÆng, s¾p chết không đi đâu đợc, nghĩ lại cuộc đời m×nh vµ hoµn c¶nh hiÖn t¹i.. D. Híng dÉn học bài vÒ nhµ: - ¤n tËp các néi dung đã học - C¶m nhËn vÒ mét nh©n vËt trong t¸c phÈm truyÖn mµ em thÝch nhÊt. - So¹n bµi: Con chã BÊc. + Nhận xét tinh tế, kết hợp với trí tởng tợng tuyệt vời của Lân đơn khi viết về nh÷ng con chã. - Chuẩn bị tiết 154- Tổng kết về ngữ pháp (tiếp).

(393) TiÕt 154. Ngµy soạn 13 - 4 - 2016 Tæng kÕt vÒ ng÷ ph¸p (tiÕp). A. Mục tiờu cần đạt: 1. KiÕn thøc: - Tiếp tục giúp học sinh hệ thống hoá kiến thức đã học từ lớp 6-9 về : thành phần c©u, c¸c kiÓu c©u. 2. KiÕn thøc: - Tæng hîp kiÕn thøc vÒ c©u. - Nhận biết và sử dụng thành thạo những kiểu câu đã học. 3. Thái độ: Có ý thức vận dụng kiến thức. B. ChuÈn bÞ: 1. GV: Tìm hiểu 1 số tµi liÖu liªn quan đến bài học. 2. HS: So¹n bµi theo các câu hỏi ở Sgk C. Hoạt động trên lớp: 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: KÕt hîp trong bµi tæng kÕt. 3 Giíi thiÖu bµi: Nh»m cñng cè, kh¾c s©u, më réng kiÕn thøc vÒ thµnh phÇn c©u và các kiểu câu đã học Hoạt động của GV và HS Néi dung kiÕn thøc C. C¸c thµnh phÇn c©u. ? Cho biÕt thµnh phÇn chÝnh vµ I. Thµnh phÇn chÝnh- phô. c¸c dÊu hiÖu nhËn biÕt? 1. a. Thµnh phÇn chÝnh vµ c¸c dÊu hiÖu - Học sinh tæng hîp vµ kh¸i qu¸t. nhËn biÕt. - Thµnh phÇn chÝnh cña c©u lµ nh÷ng thµnh phần bắt buộc phải có mặt để câu có cấu tạo hoàn chỉnh và diên đạt đợc một ý trọn vÑn. + VÞ ng÷ lµ thµnh phÇn chÝnh cña c©u cã kh¶ n¨ng kÕt hîp víi c¸c phã tõ chØ quan hÖ thêi gian vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái “Lµm g×?” “Lµm sao?”, “Nh thÕ nµo?” hoÆc “ Lµ g×?” + Chñ ng÷ lµ thµnh phÇn chÝnh cña c©u nªu tên sự vật, hiện tợng có hoạt động, đặc điểm có trạng thái…đợc miêu tả ở vị ngữ. Chñ ng÷ thêng tr¶ lêi c©u hái: “Ai?”, “Con g×?”, hoÆc “C¸i g×?” ? Thµnh phÇn phô vµ dÊu hiÖu b. Thµnh phÇn phô vµ c¸c dÊu hiÖu nhËn nhËn biÕt? biÕt: - Học sinh tổng hợp và khái quát. - Trạng ngữ: đứng đầu câu, cuối câu hoặc giữa đứng giữa chủ ngữ và vị ngữ, nêu lên hoµn c¶nh vÒ kh«ng gian, thêi gian, c¸ch thức, phơng tiện, nguyên nhân, mục đích, diÔn ra sù viÖc nãi ë trong c©u. - Khởi ngữ: thờng đứng trớc chủ ngữ, nêu lên đề tài của câu; có thể quan hệ từ về, đối với vào trớc. 2. Ph©n tÝch thµnh phÇn c©u: ? Ph©n tÝch thµnh phÇn c©u? a. §«i cµng t«i / mÉm bãng. - Học sinh thùc hiÖn. VN VN b. Sau mét håi trèng dôc c¶ lßng t«i, TN.

(394) mấy ngời học trò cũ/ đến sắp hàng CN VN díi hiªn, / ®i vµo líp. VN c. (Cßn) tÊm g¬ng... tr¸ng b¹c/ nã / KN CN vẫn là ngời bạn….độc ác. VN II. Thµnh phÇn biÖt lËp. ? Xác định thành phần biệt lập và 1.- Thành phần tình thái đợc dùng để thể dÊu hiªô nhËn biÕt? hiện cách nhìn của ngời nói đối với sự việc - Học sinh xác định. đợc nói đến trong câu. - Thành phần cảm thán đợc dùng để bộc lộ t©m lÝ cña ngêi nãi (vui, buån, mõng, giËn) - Thành phần gọi - đáp đợc dùng để tạo lập hoÆc duy tr× quan hÖ giao tiÕp. - Thành phần phụ chú dùng để bổ sung mét sè chi tiÕt cho néi dung chÝnh cña c©u. - DÊu hiÖu; Chóng kh«ng trùc tiÕp tham gia vào sự việc đợc nói đến trong câu. Cũng chính vì vậy, chúng đợc gọi chung là thµnh phÇn biÖt lËp. 2. a, Cã lÏ: t×nh th¸i b, NgÉm ra: t×nh th¸i ? T×m thµnh phÇn biÖt lËp thÝch c, Dõa xiªm thÊp lÌ tÌ, qu¶ trßn níc ngät, hîp? dõa nÕp l¬ löng gi÷a trêi, qu¶ vµng xanh - Học sinh t×m. m¬n mën….: phô chó. d. Bẩm: gọi- đáp. - Cã khi: t×nh th¸i. e, Ơi: gọi - đáp. D. C¸c kiÓu c©u: I. Câu đơn: 1. Chñ ng÷ vµ vÞ ng÷ cña c©u: a. - Nghệ sĩ: CN; Ghi lại cái đã có rồi: VN; ? Xác định chủ ngữ, vị ngữ của Muốn nói một điều gì mới mẻ: VN c©u? b. - Lêi göi cña…cho nh©n lo¹i: CN - Học sinh xác định. - Phøc t¹p h¬n, phong phó vµ s©u s¾c h¬n: VN c. - NghÖ thuËt: CN; lµ tiÕng nãi cña t×nh c¶m: VN. d. T¸c phÈm: CN; lµ kÕt tinh…s¸ng t¸c: VN; lµ sîi gi©y…trong lßng: VN. e. Anh: CN; thø s¸u vµ còng lµ tªn S¸u: VN. 2. Câu đặc biệt. a.- Cã tiÕng nãi lÐo xÐo ë gian trªn; tiÕng ? Tìm câu đặc biệt? mô chñ. - Học sinh thùc hiÖn. b. Mét anh thanh niªn 27 tuæi. c. Nh÷ng ngän ®iÖn…xø së thÇn tiªn; hoa trong c«ng viªn; nh÷ng qu¶ bãng sót v« téi v¹…phè; tiÕng rao cña…trªn ®Çu….; chao ôi! có thể…cái đó. II. C©u ghÐp..

(395) ? Xác định câu ghép? - Học sinh xác định.. ? KiÓu quan hÖ vÒ nghÜa gi÷a c¸c vế trong câu ghép tìm đợc ở bài tËp 1? - Học sinh t×m hiÓu.. ? Xác định quan hệ về nghĩa giữa c¸c vÕ trong c©u ghÐp? - Học sinh xác định. ? H·y t¹o c©u ghÐp cã kiÓu quan hÖ míi? - Học sinh thùc hiÖn.. ? T×m c©u rót gän? - Học sinh t×m. - Giáo viên: C©u vèn lµ mét bé phận của câu đứng trớc tách ra.. ? Tạo câu bị động từ các câu có s½n? - Học sinh thùc hiÖn.. ? Xác định các kiểu câu? - Học sinh xác định.. 1. C©u ghÐp: a. Anh göi vµo t¸c phÈm…chung quanh. b. Nhng v×…bÞ cho¸ng. c. ¤ng l·o võa….c¶ lßng. d. Cßn nhµ häa…k× l¹. e. §Ó ngêi con g¸i…cho c« g¸i. 2. Quan hÖ vÒ nghÜa gi÷a c¸c vÕ trong c©u ghÐp. a. Quan hÖ bæ sung. b. Quan hÖ nguyªn nh©n. c. QH bæ sung. d. QH nguyªn nh©n. e. QH mục đích. 3. Quan hÖ vÒ nghÜa gi÷a c¸c vÕ trong c©u ghÐp. a. QH t¬ng ph¶n. b. QH bæ sung. c. QH ®iÒu kiÖn gi¶ thiÕt. 4. T¹o c©u ghÐp: - V× qu¶ bom tung lªn vµ næ trªn kh«ng, (nªn) hÇm cña Nho bÞ sËp (nguyªnh©n) - Qu¶ bom tung lªn vµ næ trªn kh«ng. HÇm cña Nho bÞ sËp. - NÕu qu¶ bom tung lªn vµ næ trªn kh«ng th× hÇm cña Nho bÞ sËp (®iÒu kiÖn). - Qu¶ bom næ qu¸ gÇn, nhng hÇm cña Nho kh«ng bÞ sËp-> t¬ng ph¶n. - Qu¶ bom næ kh¸ gÇn. HÇm cña Nho bÞ sËp. - HÇm cña Nho kh«ng bÞ sËp, tuy qu¶ bom næ kh¸ gÇn (nhîng bé) III. Biến đổi câu. 1. C©u rót gän. - Quen råi. - Ngµy nµo Ýt: ba lÇn. 2. a. Và làm việc có khi suốt đêm. b. Thêng xuyªn. c. Mét dÊu hiÖu ch¼ng lµnh. - Tách ra nh vậy để nhấn mạnh nội dung của bộ phận đợc tách ra. 3. Câu bị động: a. Đồ gốm đợc ngời thợ thủ công làm ra kh¸ sím. b. Một cây cầu lớn sẽ đợc tỉnh ta bắc qua t¹i khóc s«ng nµy. c. Những ngôi đền ấy đã đợc ngời ta dựng lªn tõ hµng tr¨m n¨m tríc. IV. Các kiểu câu ứng với mục đích giao tiÕp. 1. C©u nghi vÊn: - Ba con, sao con kh«ng nhËn? (hái) - Sao con biÕt lµ kh«ng ph¶i? (hái) 2. C©u cÇu khiÕn: a. ë nhµ tr«ng em nh¸ (ra lÖnh) - Đừng có đi đâu đấy (ra lệnh) b. Th× m¸ cø kªu ®i (yªu cÇu) - V« ¨n c¬m (mêi).

(396) “ C¬m chÝn råi” c©u trÇn thuËt ®wocj dïng lµm c©u cÇu khiÕn. 3. C©u nãi cña anh S¸u cã h×nh thøc c©u nghi vấn. Nó đợc dùng để bộc lộ cảm xúc. Điều này đã đợc xác nhận trong câu đứng tríc: GiËn qu¸ kh«ng kÞp…hÐt lªn. D. Híng dÉn học bài vÒ nhµ: 1. Tù «n tËp l¹i c¸c néi dung trªn. 2. ChuÈn bÞ tiÕt sau: KiÓm tra Văn ( Xem lại các truyện đã học). TiÕt 155. Ngµy soạn 14 - 4- 2015. KiÓm tra V¨n (phÇn truyÖn) A. Mục tiờu cần đạt: Giúp học sinh: 1. KiÕn thøc : - Kiểm tra và đánh giá kết quả học tập của hS về các tác phẩm truyện hiện đại ViÖt Nam trong ch¬ng tr×nh líp 9. 2. Kü n¨ng : - Học sinh đợc rèn luyện thêm về kĩ năng phân tích tác phẩm truyện và kĩ năng lµm v¨n. 3. Thái độ : - Giáo dục tính tự giác, độc lập suy nghĩ làm bài. B. ChuÈn bÞ : 1.Giáo viên : Ra đề, đáp án, biểu chấm 2. Häc sinh: ¤n tËp theo híng dÉn cña gi¸o viªn C. Các hoạt động trên lớp : 1. ổn định: 2. Kiểm tra I. ĐÒ bµi: §Ò ch½n : 1. Nêu ý nghĩa nhan đề truyện ngắn “ Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh khuê?. 2. C¶m nhËn cña em vÒ h×nh ¶nh thÕ hÖ trÎ ViÖt Nam trong thêi k× kh¸ng chiÕn chèng MÜ qua ba nh©n vËt n÷ thanh niªn xung phong trong truyÖn “Nh÷ng ng«i sao xa x«i” cña Lª Minh Khuª. §Ò lÎ : Câu1 : Nêu ý nghĩa nhan đề truyện ngắn ‘ Bến quê ‘ của Nguyễn Minh Châu ? C©u 2 : C¶m nhËn cña em vÒ h×nh ¶nh thÕ hÖ trÎ ViÖt Nam trong thêi k× kh¸ng chiÕn chèng MÜ qua ba nh©n vËt n÷ thanh niªn xung phong trong truyÖn “Nh÷ng ng«i sao xa x«i” cña Lª Minh Khuª. II. §¸p ¸n- BiÓu chÊm: + Yªu cÇu vÒ néi dung (9 ®iÓm) C©u 1. ( 2 ®iÓm).

(397) * í nghĩa nhan đề truyện ngắn “ Những ngôi sao xa xôi” : - Những ngôi sao xa xôi là một nhan đề lãng mạn mang nét đặc trng của văn học thêi chèng Mü - Lµ tinh cÇu lÊp l¸nh cuèi bÇu trêi xa - Là hình ảnh biểu tợng cho vẽ đẹp của các cô gái TNXP trên những cao điểm xa x«i n¬i tuyÕn löa Tr¬ng S¬n - Lµ nh÷ng hoµi niÖm ký øc tuæi th¬ vÒ qu¸ khø b×nh yªn cña c¸c c« g¸i - Nh÷ng ng«i sao xa x«i lµ biÓu tîng cho ¸nh s¸ng niÒm tin, hi väng vµ t¬ng lai phÝa tríc cña thÕ hÖ trÎ ViÖt Nam trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü cøu níc... * í nghĩa nhan đề truyện ngắn Bến quê: - Lµ quª h¬ng nguån céi - Lµ n¬i neo ®Ëu t©m hån con ngêi - Là bến đỗ bình yên của đời ngời - Là điểm tựa tình ngời ( tình cảm gia đình, tình làng xóm, tình quê)... C©u 2.( 7 ®iÓm) H×nh ¶nh thÕ hÖ trÎ ViÖt Nam trong kh¸ng chiÕn chèng MÜ qua ba c« g¸i TNXP: Ph¬ng §Þnh, Thao vµ Nho. + Tinh thÇn dòng c¶m kh«ng sî hy sinh khi lµm nhiÖm vô rÊt nguy hiÓm. + Tình cảm trong sáng, hồn nhiên lạc quan trong hoàn cảnh chiến đấu ác liệt. + Tình đồng đội gắn bó thân thiết. - Hs phân tích từng nhân vật cụ thể để làm rõ các nội dung trên -> Yªu mÕn, c¶m phôc vµ tù hµo. + Yªu cÇu vÒ h×nh thøc (1 ®iÓm) - Trình bày rõ ràng, cẩn thận, sạch đẹp. - Diễn đạt mạch lạc, trôi chảy. - Chuẩn chính tả, dùng từ, đặt câu chính xác, trong sáng. - PhÇn tù luËn : bµi viÕt ph¶i cã bè côc chÆt chÏ, râ rµng. D. Híng dÉn vÒ nhµ : - So¹n bµi Con chã BÊc + Tìm hiểu tác giả và nội dung , nghệ thuật của tác phẩm ---------------------------------------------------------------------------------------------.

(398) Ngµy soạn 16 - 4 -2016. TiÕt 156. Con chã BÊc. Văn bản: (Trích Tiếng gọi nơi hoang dã của Giắc Lân- đơn). A.Mục tiờu cần đạt. 1. KiÕn thøc : Giúp học sinh hiểu đợc Lân-đơn đã có những nhận xét tinh tế kết hợp với trí tởng tợng tuyệt vời khi viết về những con chó trong đoạn trích này, đồng thời qua tình cảm của nhà văn đối với con chó bấc. 2. Kü n¨ng : - RÌn luyÖn kÜ n¨ng ph©n tÝch vµ c¶m thô t¸c phÈm v¨n häc, 3. Thái độ - Båi dìng cho HS lßng yªu th¬ng loµi vËt. * TÝch hîp m«i trêng: Quan t©m, ch¨m sãc loµi vËt B. ChuÈn bÞ : - GV : Nghiªn cøu, so¹n bµi - HS : So¹n bµi, §äc tµi liÖu tham kh¶o C. Các hoạt động trên lớp : 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? NhËn xÐt kh¸i qu¸t vÒ diÔn biÕn t×nh c¶m vµ t©m tr¹ng cña 3 nh©n vËt Xim«ng, chÞ Bl¨ng-sèt vµ b¸c Phi-lÝp? ? V× sao b¸c Phi-lÝp nhËn lµm bè cña Xi-m«ng? 3. Giíi thiÖu bµi: Níc MÜ cã nÒn v¨n häc cïng víi nh÷ng nhµ v¨n xuÊt s¾c. Năm học lớp 8, chúng ta đã đợc tìm hiểu kiệt tác “ Chiếc lá cuối cùng” của Ô-Henri, nhà văn Mĩ thế kỉ XI X, trong tiết học hôm nay chúng ta đợc làm quen với nhà văn Giắc Lân-đơn qua một đoạn trích trong tiểu thuyết “Tiếng gọi nơi hoang dã”, lấy đề tài cuộc sống của những ngời đi tìm vàng ở Bắc Mĩ (Ca-na-đa) với nhân vật trung t©m: con chã BÊc. Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Hớng dẫn đọc, hiểu chó thÝch. - Yªu cÇu học sinh hiÓu chó thÝch phÇn t¸c gi¶. ? Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm? - Học sinh: + Giắc Lân-đơn là nhà v¨n MÜ + TiÕng gäi níi hoang d· lµ tiÓu thuyÕt næi tiÕng cña «ng. - Giáo viên yªu cÇu học sinh gi¶i nghÜa mét sè tõ khã: thÈm ph¸n Mi- l¬, hé vÖ, X¬-kÝt, NÝch. - HS béc lé. Hoạt động: Hớng dẫn HS đọc, hiÓu v¨n b¶n. - GV yêu cầu về cách đọc: Đọc thể hiÖn t×nh c¶m gi÷a ngêi chñ vµ con chã: nång nµn, yªu th¬ng - Gọi 3-4 HS đọc và kể tóm tắt. - Học sinh đọc và tóm tắt. ? V¨n b¶n thuéc thÓ lo¹i g×?. Néi dung kiÕn thøc I. §äc- HiÓu chó thÝch. 1. T¸c gi¶: - Giắc Lân-đơn (1876- 1916) là nhà văn MÜ. - Lµ t¸c gi¶ cña nhiÒu tiÓu thuyÕt næi tiÕng: TiÕng gäi n¬i hoang d·, Sãi biÓn, Nanh tr¾ng, Gãt s¾t… 2. T¸c phÈm. - V¨n b¶n “Con chã BÊc” trÝch trong tiÓu thuyÕt “TiÕng gäi n¬i hoang d·”- Gåm 7 ch¬ng. 3. Tõ khã. II. §äc- hiÓu v¨n b¶n. 1. §äc, tãm t¾t.. 2. ThÓ lo¹i vµ bè côc. - TiÓu thuyÕt. - Bè côc ba phÇn:.

(399) + §o¹n 1: më ®Çu + Đoạn 2: Tình cảm của Thoóc-tơn đối víi BÊc + Đoạn 3, 4, 5: Tình cảm của Bấc đối với Thoãc-t¬n. - Miªu t¶ tÝnh c¸ch, vµ t×nh c¶m cña con chó Bấc đối với chủ. 3. Ph©n tÝch: a. T×nh c¶m cña Thoãc-t¬n víi BÊc. ? Thoóc- tơn đã đối xử với Bấc nh - Nh là con cái của anh vậy. thÕ nµo? - Nhµ v¨n so s¸nh Thoãc-t¬n víi c¸c «ng - Học sinh: Nh con c¸i. ? Thoãc- t¬n lµ «ng chñ cña BÊc. chñ kh¸c. C¸c «ng chñ kh¸c ch¨m sãc chã Em cã nhËn xÐt g× vÒ «ng chñ nµy? chØ lµ v× nghÜa vô (nu«i nã th× ph¶i ch¨m B»ng c¸ch nµo chóng ta cã thÓ sãc) v× lîi Ých kinh doanh (kÐo xe trît tuyết để đi tìm vàng) khẳng định đợc? - Thoãc- t¬n chµo hái th©n mËt hoÆc nãi - Học sinh ph¸t biÓu ? T×m vµ nhËn xÐt nh÷ng biÓu hiÖn lêi vui vÎ, trß chuyÖn tÇm phµo víi chã tình cảm đặc bịêt của Thoóc-tơn? (nh với con cái hay bạn bề mình), túm chÆt lÊy ®Çu BÊc, råi dùa vµo ®Çu m×nh, - Học sinh ph¸t hiÖn råi ®Èy tíi ®Èy lui. - BiÓu hiÖn ngay trong tiÕng rña cu¶ Thoãc-t¬n, “tiÕng rña rñ rÜ bªn tai” chø kh«ng ph¶i lµ nh÷ng tiÕng qu¸t tøc giËn. - Thoóc- tơn kêu lên trân trọng: Trời đất! đằng ấy hầu nh biết nói đấy!-> con anh, b¹n anh. - Lµ ngêi cã lßng nh©n tõ, yªu quÝ loµi ? Qua ®©y cho thÊy, Thoãc-t¬n lµ vËt. ngêi thÕ nµo? b. T×nh c¶m cña BÊc víi Thoãc-t¬n. - Học sinh nhËn xÐt - NhËn xÐt tinh tÕ khi kÓ chuyÖn con X¬? NhËn xÐt vÒ c¸ch quan s¸t cña kÝt “ cã thãi quen thäc c¸i mòi cña nã díi nhµ v¨n khi miªu t¶ loµi chã? bµn tay cña Thoãc-t¬n…” con NÝch “th- Học sinh béc lé êng chåm lªn tú c¸i ®Çu to tíng cña cu cËu lªn ®Çu gèi” con chã BÊc “n»m phôc” ë díi ch©n chñ hµng giê “m¸t h¸o høc, tØnh t¸o” linh lîi ngíc nh×n chñ hoÆc cã khi “nã n»m ra xa h¬n, vÒ mét bªn d»ng sau hoặc một bên chủ để theo dõi, quan ? Bằng cách nào cho chúng ta thấy sát từng động tác của chủ. đợc nét khác biệt của Bấc? - Lân-đơn tách ra mỗi con chó, một nét riêng cho sinh động và làm nổi bật nét - Học sinh ph¸t hiÖn kh¸c biÖt cña BÊc so víi nh÷ng con chã kia. - Bấc có tình cảm đặc biệt đối với Thoóctơn, khác với quan hệ của nó trớc kia với ? Tình cảm của Bấc đối với Thoóc- những cậu con trai của ông Thẩm, với những đúa cháu nhỏ của ông Thẩm, với t¬n nh thÕ nµo? b¶n th©n «ng ThÈm. - Học sinh ph¸t hiÖn - Cã lóc còng s«i næi c¨n vê Thoãc-t¬n nhng để biểu hiện tình yêu thơng của Bấc đợc diễn đạt bằng sự tôn thờ và nó không đòi hỏi gì ở Thoóc-tơn cả. c. T©m hån cña con chã BÊc. - Kh«ng nh©n c¸ch ho¸ theo kiÓu cña La ? Nhµ v¨n dïng thñ ph¸p nghÖ Ph«ng-ten…Mµ häng nã chØ “rung lªn - Học sinh ph¸t hiÖn ? T×m vµ nhËn xÐt bè côc cña v¨n b¶n? - Học sinh: Cã bè côc 3 phÇn ? Nªu néi dung chñ yÕu cña ®o¹n trÝch? - Học sinh béc lé..

(400) thuật gì để làm rõ “tâm hồn” của những âm thanh không thốt lên lời”…nó chã BÊc? chØ “hÇu nh biÕt nãi” nh lêi cña Thoãct¬n. Nhng Thoãc-t¬n vµ nhµ v¨n dêng nh thÊu hiÓu thÕ giíi t©m hån phong phó cña nã. - BÊc dêng nh biÕt suy nghÜ: “tríc kia nã cha hÒ c¶m thÊy mét t×nh yªu nh vËy “bÊc - HS: So s¸nh víi nh÷ng con chã kh«ng cã g× vui síng b»ng c¸i «m gh× kh¸c. m¹nh mÏ Êy”, “nã l¹i tëng chõng nh qu¶ tim m×nh nh¶y tung ra khái c¬ thÓ…” “BÊc kh«ng muèn rêi Thoãc-t¬n mét bíc”… - BÊc kh«ng nh÷ng biÕt vui mõng mµ cßn ? Qua lời kể chuyện về con chó biết lo sợ: “Việc thay thầy đổi chủ xoành Bấc, em cảm nhận đợc điều gì về xoạch…nảy sinh trong lòng nó nỗi lo “t©m hån” cña BÊc? sî…”. Nã sî Thoãc-t¬n còng l¹i biÕn - Học sinh nhËn xÐt. khỏi cuộc đời nó” * TÝch hîp: III. Tæng kÕt vµ luyÖn tËp. Hoạt động 3: Hớng dẫn HS tổng - Những nhận xét tinh tế khi viết về kÕt luyÖn tËp. nh÷ng con chã, thÓ hiÖn trÝ tëng tîng ? Kh¸i qu¸t nÐt nghÖ thuËt vµ néi tuyÖt vêi khi ®i s©u vµo t©m hån cña con dung c¬ b¶n cña ®o¹n trÝch? chó Bấc, đồng thời bộc lộ tình cảm yêu thơng của mình đối với loài vật. - Học sinh kh¸i qu¸t D. Híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Tãm t¾t ®o¹n trÝch. - N¾m néi dung c¬ b¶n vµ nÐt nghÖ thuËt cña v¨n b¶n. - ChuÈn bÞ tiết Kiểm tra Tiếng Việt Ngµy soạn 16- 4 - 2016. TiÕt 157. KiÓm tra TiÕng ViÖt. A. Mục tiêu cần đạt: - Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS về kiến thức Tiếng Việt: Khởi ng÷, thµnh phÇn biÖt lËp, phÐp liªn kÕt. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng vËn dông kiÕn thøc. - Giáo dục tinh thần tự giác, độc lập suy nghĩ làm bài B. Chuẩn bị: - Gv: Ra đề, xây dựng đáp án và biểu chấm - Hs : Ôn tập các nội dung kiến thức ở phần Tiếng Việt đã học C. Tiến trình lên lớp. 1. Ổn định 2. Kiểm tra: * Giáo viên phát đề cho HS. I. §Ò bµi: C©u 1: T×m khëi ng÷ trong c©u sau vµ viÕt thµnh c©u kh«ng cã khëi ng÷: Cßn m¾t t«i th× c¸c anh l¸i xe b¶o: “Cô có c¸i nhìn sao mµ xa x¨m” (Lª Minh Khuª) C©u 2: T×m thµnh phÇn biÖt lËp vµ nªu t¸c dông cña nã: a. Thật đấy, chuyến này không đợc độc lập thì chết cả đi chứ sống làm gì cho nó nhôc. b. Còng may mµ b»ng mÊy nÐt vÏ, ho¹ sÜ ghi xong lÇn ®Çu g¬ng mÆt cña anh thanh niªn..

(401) Câu 3: Xác định phép liên kết câu: a. Ba kh«ng gièng c¸i h×nh ba chôp víi m¸. - Sao kh«ng gièng, ®i l©u, ba con giµ h¬n tríc th«i. - Còng kh«ng ph¶i giµ, mÆt ba con kh«ng cã c¸i thÑo trªn mÆt nh vËy, µ ra vËy, b©y giờ bµ míi biÕt. (NguyÔn Quang S¸ng) b. Không một hôm nào bà Hai ở quán về mụ không sấn đến vạch thúng ra xem. - ái chà! Nhà này có mớ cá ngon gớm, chiều tớ phải xin một bát mới đợc. Thế là đến chiều mụ sai con bng bát đến xin. (Kim L©n) c. Hoạ sĩ nào cũng đến Sa Pa! ở đấy tha hồ vẽ. Tôi đi đờng này ba mơi hai năm. Trớc cách mạng tháng Tám, tôi chở lên chở về mãi bao nhiêu hoạ sĩ nh bác. Hoạ sĩ T« Ngäc V©n nµy, ho¹ sÜ Hoµng KiÕt nµy… ( NguyÔn Thµnh Long) Cõu 4. Viết một đoạn văn ngắn về chủ đề học tập có sử dụng ít nhất hai phép liªn kÕt. * Häc sinh lµm bµi. II. §¸p ¸n, biÓu chÊm: C©u 1: Khëi ng÷ trong c©u lµ: m¾t t«iCã thÓ viÕt l¹i: Nh×n m¾t t«i, c¸c anh l¸i b¶o: “C« cã c¸i nh×n sao mµ xa x¨m”! ( (1,5 ®iÓm) C©u 2: Thµnh phÇn biÖt lËp vµ t¸c dông cña nã: a. Thật đấy: thành phần tình thái; dùng để tỏ thái độ xác nhận, khẳng định điều nói đến ở trong c©u (t×nh th¸i) b. (Cũng) may: thành phần tình thái; dùng để bày tỏ sự đánh giá tốt về điều kiện đợc nói đến trong câu. ( 1,5 ®iÓm) Câu 3: Xác định phép liên kết a. PhÐp lÆp: gièng, ba, ba con, giµ. PhÐp thÕ: vËy b. PhÐp nèi: thÕ lµ c. PhÐp lÆp: ho¹ sÜ- ho¹ sÜ Phép thế: Sa Pa- đấy (3 ®iÓm) C©u 4: - Viết đúng chủ đề. - Sö dông Ýt nhÊt 2 phÐp liªn kÕt (chØ râ)( 4 ®iÓm) D. Hướng dẫn học bài ở nhà - Học sinh về nhà: - Ôn tập lại phần Tiếng Việt đã học - Xem lại cách viết hợp đồng.

(402) Ngµy soạn 16 - 4 - 2016 TiÕt 158. Luyện tập viết hợp đồng A. Mục tiờu cần đạt. Gióp học sinh: 1. KiÕn thøc : - ễn lại lí thuyết về đặc điểm và cách viết hợp đồng. 2. Kü n¨ng : - Viết đợc một bản hợp đồng thông dụng, có nội dung đơn giản và phù hợp với løa tuæi. B. ChuÈn bÞ: 1. Gi¸o viªn: SGK, SGV, tµi liÖu. 2. Häc sinh: SGK, STK. C. Tiến trình tổ chức hoạt động dạy học. 1. Ổn định: 2. KiÓm tra bµi cò. ? Nêu đặc điểm của hợp đồng và cách làm hợp đồng? 3.Giới thiệu bài: Nhằm giúp các em phát huy đợc vốn hiểu biết về hợp đồng và luyện kĩ năng thảo các văn bản hợp đồng. Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Hớng dẫn HS ôn luyện kiÕn thøc lÝ thuyÕt vÒ so¹n th¶o hîp đồng. ? Mục đích và tác dụng của hợp đồng lµ g×? - Học sinh nh¾c l¹i. Kiến thức cần đạt I. ¤n tËp lÝ thuyÕt.. 1. Hợp đồng là loại văn bản có tính chất pháp lí ghi lại nội duung đã thoả thuËn vÒ tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô, quyÒn lîi cña 2 bªn tham gia giao dÞch nhằm đảm bảo thực hiện đúng thoả ? Trong các loại văn bản: tờng trình, thuận đã cam kết. biên bản, báo cáo, hợp đồng văn bản 2. Hợp đồng. nµo cã tÝnh chÊt ph¸p lÝ? ? Một hợp đồng gồm có những mục 3. Gồm các mục: nµo? PhÇn néi dung chÝnh cña hîp - PhÇn më ®Çu: quèc hiÖu vµ tiªu ng÷, đồng đợc trình bày dới hình thức nào? tên hợp đồng, thời gian, địa điểm, họ tên, chức vụ, địa chỉ của các bên kí - Học sinh béc lé. hợp đồng. - PhÇn néi dung: Ghi l¹i néi dung cña hợp đồng theo từng điều khoản đã đợc thèng nhÊt. - PhÇn kÕt thóc: Chøc vô, ch÷ kÝ, hä tên của đại diện các bên tham gia kí.

(403) kết hợp đồng và xác nhận bằng dấu cña c¬ quan hai bªn (nÕu cã) ? Những yêu cầu về hành văn, số liệu 4. Lời văn của hợp đồng phải chính cảu hợp đồng? x¸c, chÆt chÏ. - Học sinh nh¾c l¹i Hoạt động 2: Hớng dẫn HS luyện II. Luyện tập: tËp. ? Chọn cách diễn đạt nào trong các 1. Chọn cách diễn đạt. a. C¸ch 1 c¸ch? T¹i sao? b. C¸ch 2. Cách diễn đạt bảo - Học sinh chän đảm c. C¸ch 2 chÝnh x¸c nghÜa d. C¸ch 2 ? Lập hợp đồng cho thuê xe đạp? 2. - Học sinh th¶o luËn thèng nhÊt bè cục của bản hợp đồng. ? Gia đình em cần thuê lao động để 3. më réng s¶n xuÊt? Em h·y so¹n th¶o hợp đồng đó? - Học sinh thùc hiÖn- trình bày trước lớp- Gv nhận xét, chốt các nội dung D. Híng dÉn học sinh häc bµi ë nhµ: 1. Ôn tập lí thuyết về cỏch viết hợp đồng. 2. Lµm bµi tËp 4 (SGK) 3. ChuÈn bÞ bµi: Tæng kÕt v¨n học nước ngoài ( từ lớp 6 -> lớp 9). -------------------------------------------------------------------------------------------. TiÕt 159- 160:. Ngµy soạn 17 - 4 - 2016. Tæng kÕt v¨n häc níc ngoµi A. Mục tiờu cần đạt..

(404) 1. KiÕn thøc : Gióp học sinh tæng kÕt «n tËp mét sè kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ nh÷ng v¨n b¶n níc ngoài đã học trong 4 năm ở THCS bằng cách hệ thống hoá. 2. Kü n¨ng : - HÖ thèng kh¸i qu¸t khoa häc 3. Thái độ : - Tr©n träng yªu quý tinh hoa v¨n ho¸ cña c¸c d©n téc kh¸c trªn thÕ giíi B. ChuÈn bÞ : 1. Gi¸o viªn : Xem lại các nội dung kiến thức cơ bản đã học phần văn học nước ngoài từ lớp 6- đến lớp 9 2. Häc sinh : so¹n bµi theo hớng dÉn ở SGK C. Các hoạt động trên lớp : 1. æn ®inh. 2. KiÓm tra bµi cò: KÕt hîp trong bµi míi. 3. Giíi thiÖu bµi: Chúng ta đã đợc học, tìm hiểu khá nhiều văn bản văn học nớc ngoài, để có sự nhìn nhận, đánh giá một cách khái quát, hệ thống… Hoạt động 1: Hớng dẫn HS kẻ bảng hệ thống hoá về cỏc tác phẩm văn học nớc ngoài đã học. T¸c phÈm T¸c gi¶- ngCh©uThÕ ThÓ lo¹i Lớp (®o¹n trÝch) êi dÞch Níc kØ C©y bót thÇn Ch©u ¸TruyÖn DG- Cæ 6 Trung tÝch thÇn k× Quèc ông lão đánh cá Pu skinÂu- Nga 19 TruyÖn DG- Cæ 6 vµ con c¸ vµng Vò §×nh tÝch- TruyÖn th¬ Liªn dÞch Xa ng¾m th¸c Lý B¹ch- T- ¸- Trung 8 Th¬ tr÷ t×nh-ThÊt 7 nói L (Väng l ¬ng Nh dÞch Quèc ng«n b¸t có §êng s¬n bé bè) luËt C¶m nghÜa nt nt nt Th¬ tr÷ t×nh- Ngò 7 trong đêm thanh ng«n tø tuyÖt §êng tÜnh (TÜnh d¹ tø) luËt NgÉu nhiªn viÕt H¹ Tri Chnt nt Th¬ tr÷ t×nh- ThÊt 7 nh©n buæi míi ¬ng- Ph¹m SÜ ng«n b¸t có §êng vÒ quª (Håi hVÜ, TrÇn luËt ¬ng ngÉu th) Träng San dÞch Bµi ca nhµ tranh §ç Phñ- Kh- nt nt ThÊt ng«n trêng 7 bÞ giã thu ph¸ ¬ng H÷u thiªn (Mao èc vÞ thu Dông dÞch phong së ph¸ ca) C« bÐ b¸n diªm An-®Ðc-xen- ¢u- §an 19 TruyÖn cæ tÝch 8 NguyÔn M¹ch Minh H¶i, Vò Minh Toµn dÞch §¸nh nhau víi XÐc-van-tÐt- ¢u- T©y 16- TiÓu thuyÕt 8 cèi xay giã Phïng V¨n Ban Nha 17 Töu dÞch ChiÕc l¸ cuèi Hen-ri- Ng« MÜ- Hoa 19 TruyÖn ng¾n 8 cïng VÜnh ViÔn K×.

(405) dÞch Hai c©y phong Ai-ma-t«p(TrÝch Ngêi Ngäc B»ng, thÇy ®Çu tiªn) Cao Xu©n H¹o, Bå Xu©n TiÕn dÞch §i bé ngao Ru-x«du( £ min hay Phïng V¨n vÒ gi¸o dôc) Töu dÞch ¤ng Giuèc ®anh M«-li-ehäc lµm quÝ téc TuÊn §« dÞch (Trëng gi¶ häc lµm sang) Cè h¬ng Lç TÊn- Tr¬ng ChÝnh dÞch Những đứa trẻ Go- rki- TrÇn (TrÝch Thêi th¬ KhuyÕn dÞch Êu) M©y vµ sãng TagoNguyÔn Kh¾c Phi dÞch R«-bin-x¬n Đi-phôngoài đảo hoang Phùng Văn (R«-bin-x¬n Töu dÞch Cru-x«) Bè cña Xi m«ng M«-pa-x¨ngLª Hång S©m dÞch Con chã BÊc Lân-đơn; M¹nh Ch¬ng, NguyÔn C«ng ¸i, Vò. ¢u- KiÕcghi-di. 20. TruyÖn ng¾n. 8. ¢u- Ph¸p. 18. NghÞ luËn. 8. ¢u- Ph¸p. 17. Hµi kÞch. 8. ¸- Trung Quèc. 20. TruyÖn ng¾n. 9. ¢u- Nga. 20. TiÓu thuyÕt tù thuËt. 9. ¸- Ên §é. 20. Th¬ tr÷ t×nh- Th¬ tù do. 9. ¢u- Anh. 1718. TiÓu thuyÕt phiªu lu. 9. ¢u- Ph¸p. 19. TruyÖn ng¾n. 9. MÜ- Hoa K×. 20. TruyÖn ng¾n. 9. TuÊn Ph¬ng dÞch Lßng yªu níc £-ren-bua; ¢u- Nga 20 NghÞ luËn 6 ThÐp Míi dÞch Bàn về đọc sách Chu Quang ¸- Trung 20 nt 9 TiÒm- TrÇn Quèc §×nh Sö dÞch Chã sãi vµ cõu HÝt-ten; ¢u- Ph¸p 19 nt 9 trong th¬ ngô Phïng V¨n ng«n cña La Töu dÞch Ph«ng-ten Buæi häc cuèi Đô-đê; Trần Âu - Pháp 19 TruyÖn ng¾n 6 cïng ViÖt, Anh Vò dÞch Hoạt động 2: Hớng dẫn HS ôn tập * Giá trị nội dung: vÒ gi¸ trÞ néi dung t tëng t×nh 1. Lßng yªu c¸i thiÖn, ghÐt c¸i ¸c. - C©y bót thÇn: Quan niÖm cña nh©n d©n c¶m. về công lí XH, về mục đích của tài năng nghÖ thuËt thÓ hiÖn íc m¬ vÒ nh÷ng kh¶.

(406) ? Nêu những tác phẩm có chủ đề nói về lòng yêu quê hơng, đất nớc? - Học sinh nªu. ? KÓ tªn vµ néi dung cña mét sè t¸c phẩm thuộc chủ đề này? - Học sinh kÓ tªn. Hoạt động 3: Hớng dẫn HS ôn tập vÒ gi¸ trÞ nghÖ thuËt. ? Nét đặc sắc của tác phẩm? - Học sinh nªu. ? NhËn xÐt c¸ch lËp luËn trong v¨n b¶n? - Học sinh nhËn xÐt. Hoạt động 4: Hớng dẫn HS luyện. n¨ng k× diÖu cña con ngêi. - Ông lão đánh cá và con cá vàng: Ca ngợi lòng biết ơn đối với những ngời nhân hậu và nêu bài học đích đáng cho nh÷ng kÎ tham lam, béi b¹c. 2. Lòng yêu quê hơng, đất nớc. - Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh( Lí B¹ch): T×nh yªu quª h¬ng cña mét ngêi sống xa nhà trong đêm thanh tĩnh. - Hai c©y phong(Ai-ma-tèp): t×nh yªu quê hơng da diết và lòng xúc động đặc biÖt v× ®©y lµ hai c©y phong g¾n víi c©u chuyện về ngời thầy Đuy-sen, ngời đã vun trång íc m¬, hi väng cho nh÷ng häc trß nhá cña m×nh. - Cè h¬ng (Lç TÊn): T×nh yªu quª h¬ng đậm đà, sâu sắc gửi trong tâm trạng buồn trớc sự đổi thay của quê hơng và mong muèn cã mét cuéc sèng tiÕn bé h¬n. - Buổi học cuối cùng (Đô-đê): Thể hiện lßng yªu níc trong mét biÓu hiÖn cô thÓ lµ t×nh yªu tiÕng nãi cña d©n téc vµ nªu ch©n lÝ: “Khi mét d©n téc r¬i vµo vßng n« lÖ, chõng nµo hä vÉn gi÷ v÷ng tiÕng nói của mình, thì chẳng khác gì nắm đợc ch×a kho¸ cña chèn lao tï…” 3. Lßng nh©n ¸i, t×nh yªu th¬ng gi÷a con ngêi víi con ngêi. - C« bÐ b¸n diªm (An-®Ðc-xen): Lßng thơng cảm sâu sắc đối với một em bé bát h¹nh. - ChiÕc l¸ cuèi cïng (¤ Hen-ri): T×nh yªu th¬ng cao c¶ giòa nh÷ng con ngêi nghÌo khæ. * Gi¸ trÞ nghÖ thuËt: 1. NghÖ thuËt th¬ §êng: - Nghệ thuật đối (Lí Bạch, Hạ Tri Chơng) - Kết hợp nhiều phơng thức biểu đạt (Đổ Phñ) 2. Th¬ v¨n xu«i: + Mây và sóng (Ta -go): Hình thức đối tho¹i lång trong lêi kÓ; h×nh ¶nh thiªn nhiªn giµu ý nghÜa tîng trng. 3. Bót kÝ chÝnh luËn: - Lßng yªu níc (£-ren-bua) lËp luËn s¾c bÐn, theo tr×nh tù hîp lÝ. 4. Hµi kÞch: - ¤ng Guèc ®anh mÆc lÔ phôc (M«-li-e) lớp kịch đợc xây dựng sinh động, khắc ho¹ tµi t×nh tÝnh c¸ch nh©n vËt, yÕu tè g©y cêi m¹nh mÏ. 5. C¸c kiÓu v¨n nghÞ luËn: - §i bé ngao du (Ru-x«) LËp luËn chÆt chẽ, sinh động, mang đậm sắc thái cá nh©n..

(407) 6. Phong c¸ch v¨n xu«i: tËp. ? Hãy đọc thuộc lòng bài thơ mà em - Hai cây phong (Ai-ma-tốp): hình ảnh sinh động, đậm chất hội hoạ. yªu thÝch? - ChiÕc l¸ cuèi cïng (¤ Hen-ri) cã nhiÒu - Học sinh béc lé- §äc thuéc lßng. ? KÓ tãm t¾t truyÖn (qua b¶n dÞch) t×nh tiÕt hÊp dÉn, s¾p xÕp chÆt chÏ, khÐo léo, kết cấu đảo ngợc tình huống. mà em tâm đắc? * LuyÖn tËp - Học sinh kÓ tãm t¾t. D. Híng dÉn häc sinh häc bµi: 1. «n tËp c¸c v¨n b¶n v¨n häc níc ngoµi đã học 2. Chuẩn bị bài Bắc Sơn Ngµy soạn 19 - 4 - 2016. TiÕt 161- 162. B¾c S¬n. (NguyÔn Huy Tëng). A. Mục tiờu cần đạt: Gióp học sinh: 1. KiÕn thøc: - Nắm đợc nội dung và ý nghĩa của đoạn trích hồi 14 vở kịch “Bắc Sơn”: xung đột cơ bản của vở kịch đợc bộc lộ gay gắt và tác động đến tâm lí của nhân vật Thơm, khiến cô đứng hẳn về phía cách mạng, ngay trong hoàn cảnh của cuộc khởi nghĩa đang bị kẻ thù đàn áp khốc liệt; Thấy đợc nghệ thuật viết kịch của Nguyễn Huy Tởng: tạo dựng tình huống, tổ chức đối thoại và hành động, thể hiện nội tâm và tính c¸ch nh©n vËt; H×nh thµnh nh÷ng hiÓu biÕt s¬ lîc vÒ thÓ lo¹i kÞch nãi. 2. Kü n¨ng: - RÌn luyÖn kÜ n¨ng ph©n tÝch thÓ lo¹i kÞch. 3. Thái độ: - Tù hµo vµ biÕt ¬n thÕ hÖ ®i tríc. B. ChuÈn bÞ : 1. Gi¸o viªn : đọc các tài liệu liên quan đến bài học 2. Häc sinh : so¹n bµi theo hớng dÉn SGK C. Các hoạt động trên lớp 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? V× sao nãi Gi«n Thoãc-t¬n lµ «ng chñ lÝ tëng cña BÊc? ? Tình cảm của Bấc với Thoóc- tơn có gì đặc biệt so với những ông chủ khác, so víi NÝch vµ X¬-kÝt? 3. Giíi thiÖu bµi: NguyÔn Huy Tëng (1912- 1960) nhµ v¨n, nhµ viÕt kÞch næi tiếng với tiểu thuyết: Sống mãi với thủ đô, một số truyện lịch sử cho thiếu nhi : An D¬ng V¬ng x©y thµnh èc, KÓ chuyÖn Quang Trung vµ c¸c vë kÞch lÞch sö: Vò Nh Tô, Bắc Sơn….Bắc Sơn là vở kịch nói đầu tiên sau cách mạng tháng Tám, lấy đề tài tõ cuéc khëi nghÜa B¾c S¬n (1940-1941) oai hïng vµ bi tr¸ng. - GV cho HS xem ch©n dung nhµ v¨n vµ toµn vë kÞch B¾c S¬n. Hoạt động của GV và HS Hoạt động1: Hớng dẫn HS đọc, hiÓu chó thÝch. ? Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm kÞch B¾c S¬n?. néi dung kiÐn thøc I. §äc- HiÓu chó thÝch. 1. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm. - NguyÔn Huy Tëng (1912-1960) quª ë x· Dôc Tó, huyÖn §«ng Anh- Hµ Néi. - Lµ nhµ v¨n, nhµ viÕt kÞch næi tiÕng ViÖt Nam..

(408) - Sáng tác của ông đề cao tinh thần dân téc vµ giµu c¶m høng lÞch sö. - Ông đợc Nhà nớc truy tặng Giải thởng Hå ChÝ Minh vÒ VHNT (1996) * Kịch “Bắc Sơn” đợc sáng tác và đa lên s©n khÊu ®Çu n¨m 1946, trong kh«ng khÝ sôc s«i cña nh÷ng n¨m ®Çu kh¸ng chiÕn. - Lµ t¸c phÈm kÞch ®Çu tiªn thÓ hiÖn thµnh c«ng mét sù kiÖn c¸ch m¹ng, lµ sù khëi ®Çu cho nÒn kÞch c¸ch m¹ng trªn s©n khÊu níc nhµ. - “B¾c S¬n” gåm 5 håi. §o¹n trÝch lµ 3 lớp của hồi 4, thể hiện cuộc đấu tranh nội tâm của Thơm và hành động của hai ? Em hiÓu thÕ nµo vÒ kÞch? ngêi c¸n bé CM. Học sinh: KÞch lµ mét lo¹i h×nh s©n 2. Lo¹i h×nh vµ c¸c thÓ kÞch. - KÞch lµ mét trong 3 lo¹i h×nh v¨n häc: khÊu trữ tình, tự sự, kịch; đồng thời thuộc loại h×nh nghÖ thuËt s©n khÊu. - Ph¬ng thøc thÓ hiÖn cña kÞch lµ b»ng ngôn ngữ trực tiếp (đối thoại, độc thoại) và hành động của các nhân vật mà kh«ng th«ng qua lêi ngêi kÓ chuyÖn. - Kịch phản ánh đời sống qua những mâu thuẫn xung đột thể hiện ra thành hành động kịch. - C¸c thÓ kÞch: ca kÞch, kÞch th, kÞch nãi; hµi kÞch, bi kÞch, chÝnh kÞch; kÞch ng¾n, kÞch dµi. - CÊu tróc cña mét vë kÞch: håi, líp (c¶nh); thêi gian, kh«ng gian trong kÞch. 3. Gi¶i nghÜa tõ khã: - Yªu cÇu học sinhgi¶i nghÜa c¸c tõ: - HS béc lé. thÊt s¾c, chÊp tr¸ch, xãc ®iÕu, cöu II. §äc - HiÓu v¨n b¶n. phÈm. 1. §äc, tãm t¾t. Hoạt động 2: Hớng dẫn HS đọc, hiÓu v¨n b¶n. - Giỏo viờn phân các vai đọc: ngời dÉn truyÖn, Th¸i, Cöu, Th¬m, Ngäc. - Yªu cÇu học sinh tãm t¾t ®o¹n trÝch. - Học sinh đọc các đối thoại phù hợp 2. Bố cục đoạn hồi 4: víi t×nh huèng, vµ t©m tr¹ng tÝnh - Líp 1: §èi tho¹i gi÷a vî chång Th¬m c¸ch nh©n vËt. vµ Ngäc. - Học sinh tãm t¾t. - Líp 2: Th¬m, Th¸i, Cöu. - Giáo viên: T×m bè côc cña ®o¹n - Líp 3: Th¬m - Ngäc. 3. Ph©n tÝch: håi 14 - Xung đột cơ bản: giữa lực lợng CM và - Học sinh t×m hiÓu. kÎ thï. - Xung đột ấy đợc thể hiện thành những ? Mẫu thuẫn- xung đột kịch chủ yếu xung đột cụ thể giữa các nhân vật và nội trong hồi 14 là mâu thuẫn- xung đột tâm của một số nhân vật và trong chuỗi các hành động kịch có quan hệ gắn kết g×?.

(409) víi nhau. - Trong hồi 4, xung đột đợc thể hiện trong sự đối đầu giữa Ngọc cùng với đồng bọn với Thái, Cửu. Xung đột ấy lại diÔn ra trong hoµn c¶nh cuéc khëi nghÜa đã bị đàn áp, kẻ thù đang truy lùng những chiến sĩ cách mạng. Xung đột còn diễn ra trong nhân vật Thơm và đã có bớc ngoặt quyết định, khiến cô lựa chọn cách đứng hẳn về phía cách mạng. - Xung đột kịch trong hồi 4 đợc bộc lộ qua mét t×nh huèng c¨ng th¼ng, bÊt ngê: Th¸i, Cöu trong lóc lÈn trèn sù truy lïng của Ngọc và đồng bọn lại chạy đúng vµo nhµ Ngäc, lóc chØ cã Th¬m ë nhµ. T×nh huèng Êy buéc Th¬m ph¶i cã sù lùa chän døt kho¸t, vµ b»ng viÖc che ? Tình huống kịch làm nền cho mâu dấu cho 2 ngời, Thơm đã đứng hẳn về thuẫn- xung đột phát triển ở đây là phía cách mạng. Mặt khác, tình huống g×? Êy còng cho Th¬m thÊy râ bé mÆt ph¶n - Học sinh ph¸t hiÖn. động của chồng. a. Nh©n vËt Th¬m. - Học sinh: Lùc lîng CM > < kÎ thï ? Gi÷a ai víi ai? §îc thÓ hiÖn cô thÓ vµ ph¸t triÓn trong líp 2-3 nh thÕ nµo? - Học sinh ph¸t hiÖn.. Hoạt động 1: Hớng dẫn HS phân tÝch ®o¹n trÝch håi 4 cña vë kÞch “B¾c S¬n” ? H·y nªu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ nh©n vËt Th¬m? - Học sinh: Th¬m lµ vî Ngäc, mét nho l¹i trong bé m¸y cai trÞ cña thùc d©n Ph¸p. ? Nhân vật Thơm đợc đặt trong hoàn c¶nh nh thÕ nµo? - Học sinh béc lé.. ? Hoàn cảnh gia đình đã tác động gì đến Thơm? - Học sinh béc lé. - Th¬m lµ vî Ngäc, mét nho l¹i trong bé máy cai trị của thực dân Pháp. Thơm đã quen với cuộc sống an nhàn, đợc chồng chiÒu chuéng, l¹i thÝch s¾m söa ¨n diÖn. Vì thế, cô đứng ngoài phong trào khi cuéc khëi nghÜa næ ra, mÆc dï cha vµ em trai lµ nh÷ng quÇn chóng tÝch cùc tham gia khëi nghÜa. Nhng ë c« vÉn cha mÊt b¶n chÊt trung thùc, lßng tù träng vµ t×nh th¬ng ngêi ë mét c« g¸i tõng lín lên trong một gia đình nông dân lao động. Chính vì thế cô quí trọng ông giáo Thái- ngời cán bộ CM đến củng cố phong trµo sau khi cuéc khëi nghÜa næ ra. Khi lực lợng bị đàn áp, cả cha và em trai đều hy sinh, Thơm ân hận và càng bị dày vò khi dần biết đợc rằng Ngọc làm tay sai cho địch, dẫn quân Pháp về đánh úp lực lợng khởi nghĩa. - Cuộc khởi nghĩa bị đàn áp, cha và em đã hy sinh, mẹ bỏ đi. Nh vậy Thơm chỉ cã ngêi th©n duy nhÊt lµ Ngäc, nhng y đã dần lộ rõ bộ mặt Việt gian. Nhng Ngọc lại thoả mãn đợc nhu cầu ăn diện cña Th¬m. - Cha hy sinh, nh÷ng lêi cuèi cïng cña «ng, khÈu sóng trao l¹i cho c«, sù hy sinh cña em trai, nhÊt lµ c¶nh th¬ng t©m vÒ ngêi mÑ gÇn nh ho¸ ®iªn, bá nhµ ®i lang thang, tÊt c¶ nh÷ng h×nh ¶nh vµ sù viÖc Êy lu«n ¸m ¶nh, giµy vß t©m trÝ c«. - Sự băn khoăn, nghi ngờ đối với Ngọc ngµy cµng t¨ng: lu«n t×m c¸ch dß xÐt ý nghĩ và hành động của chồng để tìm.

(410) ? Thái độ của Thơm đối với Ngọc nh thÕ nµo? - Học sinh: Th¬m nghi ngê NGäc.. ? T×nh huèng bÊt ngê x¶y ra víi Thơm, cô đã có thái độ và hành động ra sao? Vì sao có thái độ, hành động đó? - Học sinh: Hành động nhanh chóng giÊu 2 ngêi CM.. ? Bằng cách đặt nhân vật vào hoàn c¶nh c¨ng th¼ng vµ t×nh huèng gay cấn tác giả làm bộc lộ rõ đời sống néi t©m cña nh©n vËt Th¬m. §ã lµ đời sống nội tâm nh thế nào? - Học sinh béc lé ? Qua nh©n vËt Th¬m. NguyÔn Huy Tëng muèn bµy tá ®iÒu g×, nh×n nhËn ra sao đối với cuộc đấu tranh cách m¹ng? - Học sinh bộc lé. ? Ngọc đã bộc lộ nét bản chất gì? - Học sinh: Ngäc lµ ngßi cã tham vọng địa vị, tiền tài.. hiÓu sù thËt. Song Th¬m vÉn cè nÝu lÊy mét chót hy väng. Th¬m còng kh«ng dÔ dµng tõ bá cuéc sèng nhµn nh· vµ những đồng tiền của chồng đa cho để mua s¾m. - Hành động một cách mau lẹ và khôn ngoan, không sợ nguy hiểm để che giấu Th¸i vµ Cöu ngay trong buång nhµ m×nh. - Khi Ngäc vÒ Th¬m kh«n ngoan b×nh tĩnh che mắt Ngọc để bảo vệ hai ngời cách mạng. Thơm đã nhận rõ bộ mặt ViÖt gian cïng sù xÊu xa cña chång. Chủ động đi báo tin cho quân du kích kịp thời đối phó. - V× b¶n chÊt trung thùc vµ lơng thiÖn ë Th¬m, cïng víi sù quÝ mÕn s½n cã víi Thái vµ c¶ sù hèi hËn. - Nçi day døt ®au xãt vµ ©n hËn cña Thơm, để rồi nhân vật hành động dứt khoát, đứng hẳn về phía cách mạng. - Khẳng định rằng ngay cả khi cuộc đấu tranh CM khó khăn, bị kẻ thù đàn áp khèc liÖt, CM vÉn kh«ng thÓ bÞ tiªu diÖt, nã vÉn cã thÓ thøc tØnh quÇn chóng, c¶ víi ngêi ë vÞ trÝ trung gian. b. C¸c nh©n vËt kh¸c: * Nh©n vËt Ngäc: - Là một anh nho lại, địa vị thấp kém trong bé m¸y cai trÞ cña thùc d©n, Ngäc nuôi tham vọng ngoi lên để thoả mãn lòng ham muốn địa vị, quyền lực và tiền tµi. Khi cuéc khëi nghÜa næ ra, bé m¸y cai trị ana thực dân ở Bắc Sơn bị đánh đổ, Ngọc thù hận CM. Y rắp tâm làm tay sai cho giặc dẫn quân Pháp về đánh trêng Vò L¨ng- c¨n cø cña lùc lîng khëi nghÜa. Cµng ngµy y cµng thÓ hiÖn b¶n chÊt ViÖt gian: + Ra søc truy lïng nh÷ng c¸n bé c¸ch m¹ng. + Cè che giÊu Th¬m b¶n chÊt vµ hµnh động của y, càng ra sức chiều chuộng vî. -> Tâm địa và tham vọng của Ngọc vẫn cø lé ra tríc Th¬m. III. Tæng kÕt vµ luyÖn tËp. - X©y dùng mét t×nh huèng lµm béc lé xung đột cơ bản của vở kịch giữa lực lợng CM và kẻ thù; đồng thời thể hiện đợc diễn biến nội tâm của nhân vật Th¬m- mét c« g¸i chång theo giÆc, tõ chç thê ¬ víi c¸ch m¹ng, sî liªn luþ, đến chỗ đứng hẳn về phía cách mạng. Qua đó tác giả khẳng định sức thuyết phôc cña chÝnh nghÜa c¸ch m¹ng..

(411) Hoạt động 2: Hớng dẫn HS tổng kÕt vµ luyÖn tËp. ? Kh¸i qu¸t nÐt nghÖ thuËt vµ néi dung cña ®o¹n trÝch? - Học sinh kh¸i qu¸t.. - Håi kÞch cho thÊy NT viÕt kÞch cña NguyÔn Huy Tëng: + Tạo tình huống để bộc lộ xung đột. + Tổ chức đối thoại, thể hiện tâm lí và tÝnh c¸ch nh©n vËt.. - Giáo viên chia mçi nhãm 4 em, tËp đọc phân vai theo nhân vật trong ®o¹n trÝch. - Học sinh đọc phân vai. - Yêu cầu đọc kĩ lại các chú thích về kịch. Xác định thể loại kịch của những vở kịch em đã đợc học và đợc xem? - Học sinh béc lé. D. Híng dÉn học sinh häc bµi ë nhµ: 1. N¾m v÷ng gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña ®o¹n kÞch. 2. So¹n bµi: Tæng kÕt Tập làm văn v¨n TiÕt 163- 164.. Ngµy soạn 20 - 4 - 2016. Tæng kÕt TËp lµm v¨n. A. Mục tiờu cần đạt: Gióp học sinh: 1. KiÕn thøc: - Ôn lại để nắm vững các kiểu văn bản học từ lớp 6-lớp 9, phân biệt các kiểu văn b¶n vµ nhËn biÕt sù cÇn thiÕt ph¶i phèi hîp chóng trong thùc tÕ lµm bµi. - Phân biệt kiểu văn bản và thể loại văn học; Biết đọc các kiểu văn bản theo đặc trng kiểu văn bản, nâng cao năng lực tích hợp đọc và viết các văn bản thông dụng. 2. Kü n¨ng: - Tæng hîp, kh¸i qu¸t 3. Thái độ: - Có ý thức và chủ động hơn trong việc vận dụng kiến thức tập làm văn. B. ChuÈn bÞ : 1. Gi¸o viªn : đọc các tài liệu liên quan đến bài học 2. Häc sinh : so¹n bµi theo hớng dÉn SGK C. Các hoạt động trên lớp 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: KÕt hîp trong bµi míi. 3. Giới thiệu bài: Để củng cố kiến thức về kiểu văn bản đã học trong chơng tr×nh Ng÷ V¨n THCS. Hoạt động của Gv và HS Néi dung kiÕn thøc Hoạt động 1: Hớng dẫn HS tổng I. Các kiểu VB đã học trong chơng kết về kiểu văn bản đã học trong trình Ngữ Văn THCS. ch¬ng tr×nh Ng÷ V¨n THCS. - Giỏo viờn yêu cầu học sinh đọc kĩ.

(412) b¶ng thèng kª (ở Sgk). ? Ph©n biÖt sù kh¸c nhau cña c¸c kiÓu v¨n b¶n trªn? - Học sinh: Kh¸c nhau vÒ ph¬ng thức biểu đạt. ? C¸c kiÓu v¨n b¶n trªn cã thÓ thay thế cho nhau đợc không? Tại sao? - Học sinh: Kh«ng thÓ thay thÕ cho nhau đợc.. ? Các phơng thức biểu đạt có thể phèi kÕt hîp víi nhau trong mét v¨n b¶n cô thÓ hay kh«ng? T¹i sao? - Học sinh: Cã thÓ phèi hîp trong mét VB. ? Tõ b¶ng trªn h·y cho biÕt kiÓu v¨n b¶n vµ h×nh thøc thÓ hiÖn, thÓ lo¹i t¸c phÈm v¨n häc cã g× gièng vµ kh¸c nhau?. 1. Kh¸c nhau: - Phơng thức biểu đạt - H×nh thøc biÓu hiÖn. 2. C¸c kiÓu v¨n b¶n trªn kh«ng thÓ thay thÕ cho nhau, v×: - Phơng thức biểu đạt khác nhau. - H×nh thøc biÓu hiÖn kh¸c nhau. - Mục đích khác nhau: + Để nắm đợc diễn biến các sự việc, sự kiÖn (tù sù) + Để cảm nhận đợc sự việc, hiện tợng (miªu t¶) + Để hiểu đợc thái độ, tình cảm của ngời viết đối với sự vật hiện tợng (biểu c¶m) + Để nhận thức đợc đối tợng (thuyết minh) + §Ó thuyÕt phôc ngêi nghe, ngêi ®o¹ tin theo một vấn đề nào đó (nghị lụân) + Để tạo lập đợc quan hệ xã hội trong khu«n khæ ph¸p luËt (hµnh chÝnh- c«ng vô) - C¸c yÕu tè cÊu thµnh v¨n b¶n kh¸c nhau: + Nguyªn nh©n, diÔn biÕn, kÕt qu¶ cña sù viÖc, hiÖn tîng (tù sù) + Hình tợng về một sự vật, hiện tợng đợc tái hiện, tái tạo (miêu tả) + Các cảm xúc cụ thể của ngời viết đối víi sù vËt, hiÖn tîng (biÓu c¶m) + Cung cÊp c¸c tri thøc kh¸ch quan (cÊu t¹o, h×nh d¸ng, kÝch thíc, khèi lîng, màu sắc…) về đối tợng (thuyết minh) + HÖ thèng luËn ®iÓm, luËn cø, luËn chøng, lËp luËn (nghÞ lô©n) + Tr×nh bµy theo mÉu (hµnh chÝnh- c«ng vô) 3. Các phơng thức biểu đạt có thể có thÓ phèi hîp víi nhau trong 1 v¨n b¶n cô thÓ, v×: + Trong v¨n b¶n tù sù cã thÓ sö dông ph¬ng thøc miªu t¶, thuyÕt minh, nghÞ luËn…vµ ngîc l¹i. + Ngoµi chøc n¨ng th«ng tin, c¸c v¨n b¶n cßn cã chøc n¨ng t¹o lËp vµ duy tr× quan hệ xã hội, do đó không thể có một văn bản nào đó lại chỉ sử dụng dy nhất một phơng thức biểu đạt. 4. So s¸nh kiÓu v¨n b¶n vµ thÓ lo¹i v¨n häc. - Gièng nhau: Cã thÓ dïng chung mét phơng thức biểu đạt nào đó. Ví dụ: + KiÓu v¨n b¶n tù sù cã mÆt trong thÓ lo¹i tù sù. + KiÓu biÓu c¶m cã mÆt trogn thÓ lo¹i.

(413) - Học sinh so s¸nh. Hoạt động 2: Hớng dẫn HS ôn lại sự tÝch hîp trong tËp lµm v¨n. ? PhÇn v¨n vµ tËp lµm v¨n cã mèi quan hÖ víi nhau nh thÕ nµo? - Học sinh nhËn xÐt.. Hoạt động 3: Hớng dẫn HS ôn tập vÒ kiÓu v¨n b¶n thuyÕt minh. ? Văn bản thuyết minh có mục đích biểu đạt là gì? - Học sinh nh¾c l¹i. ? Muốn làm đợc văn bản thuyết minh, tríc hÕt cÇn chuÈn bÞ nh÷ng g×? - Học sinh ph¸t biÓu. ? Ng«n ng÷ cña v¨n b¶n thuyÕt minh có đặc điềm gì? - Học sinh: Ph¶i chÝnh x¸c. Hoạt động 4: Hớng dẫn HS ôn tập vÒ v¨n b¶n tù sù. ? Văn bản tự sự có mục đích biểu đạt lµ g×? - Học sinh ph¸t biÓu. ? Nªu c¸c yÕu tè t¹o thanh v¨n b¶n tù sù? ? V× sao v¨n b¶n tù sù thêng kÕt hîp víi c¸c yÕu tè miªu t¶, nghÞ luËn, biÓu c¶m? T¸c dông? - Học sinh gi¶i thÝch. ? Ng«n ng÷ trong v¨n b¶n tù sù cã đặc điểm gì? - Học sinh: Sö dông ng«n ng÷ trÇ thuËt. Hoạt động 5: Hớng dẫn HS ôn tập v¨n b¶n nghÞ luËn.. tr÷ t×nh. - Kh¸c nhau: + KiÓu v¨n b¶n lµ c¬ së cña c¸c thÓ lo¹i v¨n b¶n. + ThÓ lo¹i v¨n häc lµ “m«i trêng” xuÊt hiÖn c¸c kiÓu v¨n b¶n. VD: Trong c¸c thÓ lo¹i v¨n häc nh tù sù, tr÷, kÞch, kÝ th× thÓ lo¹i tù sù cã thÓ sö dông c¸c kiÓu v¨n b¶n tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m, thuyÕt minh, nghÞ luËn… Trong thÓ lo¹i kÞch còng cã thÓ sö dông nhiÒu kiÓu v¨n b¶n nh trªn. II. PhÇn TËp lµm v¨n trong ch¬ng tr×nh Ng÷ V¨n-THCS. - M« pháng - Häc ph¬ng ph¸p kÕt cÊu. - Học diễn đạt. - Gîi ý s¸ng t¹o. - Đọc nhiểu để học cách viết tốt. VD: §äc v¨n b¶n tù sù, miªu t¶ gióp cho viÖc lµm v¨n kÓ chuyÖn vµ miªu t¶; đọc văn bản nghị luận, thuyết minh có tác dụng đối với cách t duy, trình bày một t tởng, một vấn đề. III. C¸c kiÓu v¨n b¶n träng t©m. 1. V¨n b¶n thuyÕt minh. - Giúp ngời đọc có tri thức khách quan và có thái độ đúng đắn. - Cần tìm hiểu kĩ đối tợng thuyết minh, xác định rõ phạm vi tri thức về đối tợng đó; sử dụng phơng pháp thuyết minh thÝch hîp. - Phơng pháp: nêu định nghĩa, giải thÝch, liÖt kª, nªu vÝ dô, dïng sè liÖu, so s¸nh, ph©n tÝch, ph©n lo¹i. - ChÝnh x¸c dÔ hiÓu. 2. V¨n b¶n tù sù. - Biểu hiện con ngời, qui luật đời sống, bày tỏ tình cảm, thái độ. - Sù viÖc, nh©n vËt. - Miªu t¶ t¹o nªn “x¬ng, thÞt”, c©u chuyện để lại ấn tợng sâu đậm trong tâm trí ngời đọc, làm cho câu chuyện trở nên cụ thể, gợi cảm và sinh động. - NghÞ luËn lµm cho c©u chuyÖn kÓ cã tính triết lí sâu sắc, chủ đề đợc khắc sâu. - Sử dụng các ngôn ngữ: trần thuật, đối thoại, độc thoại… 3. V¨n b¶n nghÞ luËn: - ThuyÕt phôc ngêi nghe theo, tin theo cái đúng, cái tốt; từ bỏ cái sai, cái xấu. - HÖ thèng luËn ®iÓm, luËn cø, luËn chøng, lËp luËn. - Theo một hệ thống đợc trình bày chặt.

(414) ? Văn bản nghị luận có đích biểu đạt lµ g×? - Học sinh nªu. ? V¨n b¶n nghÞ luËn do c¸c yÕu tè nµo t¹o thµnh? - Học sinh: Do hÖ thèng luËn ®iÓm, luËnn cø. ? Yêu cầu đối với luận điểm, luận cứ vµ lËp luËn? - Học sinh ph¸t biÓu. ? Nªu dµn bµi chung cña bµi nghÞ luận về một sự việc, hiện tợng đời sống hoặc vấn đề t tởng đạo lí? - Học sinh nªu.. chÏ, râ rµng, l«-gÝc. - Dàn bài nghị luận về một vấn đề t tởng đạo lí: + Mở bài: Giới thiệu vấn đề t tuởng, đạo lí cần bàn (dẫn dắt, nêu vấn đề) + Thân bài: Giải thích nội dung vấn đề (chứng minh đúng, sai; nhận định, đánh gi¸) + Kết bài: Tổng hợp ý kiến, khẳng định lại vấn đề- đề xuất nhận thức mới hoặc yêu cầu hành động. - Dµn bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn hoÆc ®o¹n trÝch. + Më bµi: Giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm và nêu ý kiếnđánh giá sơ bộ của mình. + Th©n bµi: Nªu c¸c luËn ®iÓm chÝnh vÒ ? Nªu dµn bµi chung cña bµi nghÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña t¸c phÈm, cã ph©n tÝch, chøng minh b»ng c¸c luËn cø luËn v¨n häc? tiªu biÓu vµ x¸c thùc. - Học sinh nªu. + Kết bài: Nêu nhận định, đánh giá chung cña m×nh. D. Híng dÉn häc bµi ở nhà : 1. ¤n tËp l¹i nh÷ng kiÕn thøc vÒ TËp lµm v¨n. + KiÓu v¨n b¶n, thÓ lo¹i v¨n häc. + TÝch hîp trong TËp lµm v¨n. 2.TËp viÕt ®o¹n v¨n, bµi v¨n nghÞ luËn v¨n häc. 3. Chuẩn bị Ôn tập học kỳ II ---------------------------------------------------------------------------------------------.

(415) TiÕt 167- 168.. Ngµy soạn 21 - 4 -2016. Tæng kÕt v¨n häc. A. Mục tiêu cần đạt: Gióp học sinh: - Hình dung lại hệ thống văn bản tác phẩm văn học đã học và đọc thêm trong ch¬ng tr×nh Ng÷ V¨n toµn cÊp THCS; H×nh thµnh nh÷ng hiÓu biÕt ban ®Çu vÒ nÒn văn học Việt Nam: các bộ phận VH, các thời kì lớn những đặc sắc nổi bật về t tởng vµ nghÖ thuËt. - Củng cố và hệ thống hoá những tri thức đã học về các thể loại văn học gắn với từng thời kì lớn trong quá trình vận động của văn học. Biết vận dụng những hiểu biết này để đọc và hiểu đúng các tác phẩm trong chơng trình. - Yªu v¨n häc ViÖt Nam vµ cã ý thøc gi÷ g×n tµi s¶n v¨n ho¸ tinh thÇn v« gi¸... B. Ph¬ng ph¸p Khái quát, phân tích, tổng hợp, vấn đáp, thảo luận, giảng bình... C. Các hoạt động trên lớp : 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: KÕt hîp trong phÇn bµi míi. 3. Giới thiệu bài: Để hệ thống hoá văn bản tác phẩm đã học và đọc thêm, hoàn chØnh thªm kiÕn thøc vÒ t¸c phÈm v¨n häc, thÓ lo¹i v¨n häc… Hoạt động của GV và HS Néi dung kiÕn thøc Hoạt động 1: Hớng dẫn HS tìm A. Nhìn chung về nền văn học Việt hiÓu c¸c bé phËn hîp thµnh nÒn Nam v¨n häc ViÖt Nam. I. C¸c bé phËn hîp thµnh nÒn v¨n häc ViÖt Nam. - Văn học Việt Nam đợc tạo thành từ hai bé phËn lín: V¨n häc d©n gian vµ V¨n häc viÕt. ? VHDG đợc hình thành từ khi nào? 1. Văn học dân gian: - §îc h×nh thµnh tõ thêi xa xa vµ tiÕp - Học sinh: Tõ tríc TK X tục đợc bổ sung, phát triển trong các thêi k× lÞch sö tiÕp theo. VHDG n»m trong tæng thÓ v¨n ho¸ d©n gian. - Lµ s¶n phÈm cña nh©n d©n, chñ yÕu lµ tÇng líp b×nh d©n. V× kh«ng ph¶i lµ tiÕng nãi cña mçi c¸ nh©n nªn v¨n häc d©n gian chØ chó ý lùa chän nh÷ng c¸i g× lµ tiªu biÓu chung cho nnh©n d©n hay mçi tÇng líp quÇn chóng. - §îc lu truyÒn chñ yÕu b»ng c¸ch ? VHDG có đặc điểm gì? truyÒn miÖng, thêng cã hiÖn tîng dÞ - Học sinh: Cã tÝnh truyÒn miÖng. b¶n. - Cã vai trß quan träng nu«i dìng t©m hån trÝ tuÖ cña nh©n d©n vµ lµ kho tµng.

(416) ? Khi văn học viết ra đời thì VHDG phong phú cho văn học viết khai thác và cã tån t¹i vµ ph¸t triÓn kh«ng? ph¸t triÓn. - VHDG bao gåm v¨n häc cña nhiÒu - Học sinh: Cã dân tộc trên đất nớc Việt Nam. VHDG níc ta vÉn tiÕp tôc ph¸t triÓn trong suèt thời Trung đại, khi văn học viết ra đời vµ ph¸t triÓn. - VÒ thÓ lo¹i, VHDG cã hÇu hÕt c¸c thÓ loại chủ yếu trong VHDG thế giới, đồng thêi l¹i cã mét sè thÓ lo¹i riªng (vÌ, truyÖn th¬, chÌo, tuång…) ? V¨n häc viÕt xuÊt hiÖn khi nµo? 2. V¨n häc viÕt: - Học sinh: Tõ TK X - XuÊt hiÖn tõ thÕ kØ X, trong thêi k× giành lại đợc nền độc lập, tự chủ của d©n téc. C¸c thµnh phÇn cña v¨n häc viÕt xÐt vÒ mÆt v¨n tù bao gåm: VH ch÷ VH ch÷ N«m vµ VH ch÷ quèc ? Nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ VH ch÷ H¸n, ng÷. H¸n? * VH ch÷ H¸n: xuÊt hiÖn tõ buæi ®Çu - Học sinh: Ph¸t triÓn rùc rì tõ TKX- cña v¨n häc viÕt, tån t¹i vµ ph¸t triÓn X. trong suốt thời kì trung đại (X- XIX) và cßn cã mét sè t¸c phÈm ë thÕ kØ XX. VH ch÷ H¸n tiÕp thu nhiÒu yÕu tè cña v¨n ho¸ vµ t tëng Trung Hoa, nhng vÉn lµ mét thµnh phÇn cña VH VN, mang tinh thần dân tộc, thể hiện đời sống, t tởng, tâm lí dân tộc. * V¨n häc ch÷ N«m: XuÊt hiÖn muén ? V¨n häc ch÷ N«m xuÊt hiÖn khi h¬n v¨n häc ch÷ H¸n (TK XIII) nh÷ng nµo, ph¸t triÓn ra sao? tác phẩm còn lại đến ngày nay là “Quốc ©m thi tËp” cña NguyÔn Tr·i (TK XV). - Học sinh: XuÊt hiÖn tõ TK XIII V¨n häc ch÷ N«m tån t¹i song song víi văn học chữ Hán và đặc biệt phát triển mạnh mẽ ở thế kỉ XVIII- XIX mà đỉnh cao tiªu biÓu lµ “TruyÖn KiÒu” cña NguyÔn Du, th¬ Hå Xu©n H¬ng. * V¨n häc ch÷ quèc ng÷: ch÷ quèc ng÷ xuất hiện từ thế kỉ XVIII, đến cuối TK XIX mới đợc dùng để sáng tác văn học. Từ đầu TK XX, chữ quốc ngữ đợc phổ biÕn réng r·i vµ dÇn trë thµnh v¨n tù gÇn nh duy nhất dùng để sáng tác văn học ở Hoạt động 2: Hớng dẫn HS tìm nớc ta. hiÓu tiÕn tr×nh lÞch sö cña v¨n häc II. TiÕn tr×nh lÞch sö v¨n häc ViÖt Nam. ViÖt Nam. ? V¨n häc ViÖt Nam tr¶i qua mÊy - V¨n häc ViÖt Nam (chñ yÕu lµ nãi vÒ v¨n häc viÕt) tr¶i qua ba thêi k× lín: thêi k×? §ã lµ nh÷ng thêi k× nµo? + Từ TK X đến hết TK XIX (thời kì VH - Học sinh: 3thêi k× lín. ? Nêu đặc điểm nổi bật của văn học trung đại): ở thời kì này, nền văn học ph¸t triÓn trong m«i trêng x· héi phong thêi k× nµy? kiến trung đại qua nhiều giai đoạn, về - Học sinh nªu. c¬ b¶n vÉn lµ mét quèc gia phong kiÕn độc lập, tuy phải chống lại nhiều cuộc xâm lợc và ách đô hộ của phong kiến phơng Bắc. VH thời kì trung đại có nhiều đặc điểm chung về t tởng, về quan niÖm thÈm mÜ, vÒ hÖ thèng thÓ lo¹i,.

(417) ? KÓ tªn mét sè t¸c phÈm v¨n häc thêi k× nµy? - Học sinh kÓ.. ? Néi dung chñ yÕu cña giai ®o¹n v¨n häc nµy lµ g×? - Học sinh: Ph¸n ¸nh 2 cuéc kh¸ng chiÕn thÇn th¸nh cña d©n téc, chèng Ph¸p vµ chèng MÜ.. ? Em h·y nªu mét t¸c phÈm v¨n häc giai ®o¹n nµy lµm minh chøng? - Học sinh nªu Hoạt động 3: Hớng dẫn HS tìm hiểu mấy nét đắc sắc nổi bật của v¨n häc ViÖt Nam. ? VÒ néi dung t tëng, v¨n häc ViÖt. ngôn ngữ. VH trung đại VN đã có nh÷ng giai ®o¹n ph¸t triÓn m¹nh mÏ, kết tinh đợc thành tựu ở những tác giả lín, nh÷ng t¸c phÈm xuÊt s¾c, c¶ ch÷ H¸n lÉn ch÷ N«m. VD: ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng (NguyÔn D÷) TruyÖn KiÒu (NguyÔn Du) TruyÖn Lôc V©n Tiªn (NguyÔn §×nh ChiÓu)… + Từ đầu TK XX đến 1945: văn học chuyển sang thời kì hiện đại. Cuộc xâm lợc của thực dân Pháp, tiếp đó là cuộc khai thấc thuộc địa của cúng đem lại nhiều biến đổi sâu rộng về mặt kinh tế, x· héi v¨n ho¸, t tëng ë níc ta vµo ®Çu TK XX. Nền văn học vận động theo hớng hiện đại hoá, có những biến đổi toµn diÖn vµ mau lÑ, nhanh chãng kÕt tinh đợc những thành tựu xuất sắc ở giai ®o¹n 1930-1945, ë c¶ th¬ vµ v¨n xu«i. VÝ dô: L·o H¹c (Nam Cao) Nh÷ng ngµy th¬ Êu (Nguyªn Hång)…. + Tõ sau C¸ch m¹ng th¸ng T¸m 1945 đến nay: nền văn học của thời đại mớithời đại độc lập, dân chủ và đi lên chủ nghĩa xã hội. Văn học đã trải qua 2 giai đoạn 1945- 1975 và từ sau 1975 đến nay. + Giai ®o¹n 1945-1975: C¶ d©n téc ph¶i tiÕn hµnh liªn tiÕp hai cuéc kh¸ng chiÕn trờng kì chống Pháp và chống Mĩ xâm lợc, bảo vệ độc lập dân tộc và thống nhất Tổ Quốc. Văn học đã phục vụ tích cực cho hai cuéc kh¸ng chiÕn vµ c¸c nhiÖm vô c¸ch m¹ng, nªu cao tinh thÇn yªu níc, chñ nghÜa anh hïng, lßng nh©n ¸i, đức hy sinh, đã sáng tạo những hình ảnh cao đẹp về đất nớc và con ngời Việt Nam thuéc nhiÒu thÕ hÖ trong hai cuéc kháng chiến, trong lao động xây dựng. VÝ dô: §ång chÝ (ChÝnh H÷u) Bµi th¬ vÒ tiểu đội xe không kính (Phạm Tiến DuËt) Lµng (Kim L©n)…. + Từ sau 1975 đến nay: Văn học bớc vào thời kì đổi mới, mở rộng phạm vi tiếp cận đời sống một cách toàn dịên; kh¸m ph¸ con ngêi ë nhiÒu mÆt, híng tíi sù thøc tØnh ý thøc c¸ nh©n vµ tinh thần dân chủ- đó có thể coi là những ®iÓm næi bËt cña v¨n häc trong thêi k× đổi mới. Ví dụ: Mùa xuân nho nhỏ (Thanh H¶i), BÕn quª (NguyÔn Minh Ch©u)… III. Mấy nét đặc sắc nổi bật của văn häc ViÖt Nam. - Néi dung t tëng: tinh thÇn yªu níc, ý thức cộng đồng; tinh thần nhân đạo; sức.

(418) Nam có nét gì đặc sắc? - Học sinh: Tinh thÇn yªu níc, tinh thần nhân đạo. Hoạt động 4: Hớng dẫn HS tìm hiÓu s¬ lîc vÒ thÓ lo¹i v¨n häc. ? Dùa vµo c¬ së nµo ngêi ta cã thÓ ph©n chia c¸c thÓ lo¹i v¨n häc? - Học sinh nªu.. ? VËy thÓ lo¹i v¨n häc lµ g×? - Học sinh: ThÓ lo¹i v¨n häc lµ sù thèng nhÊt gi÷a mét lo¹i néi dung víi mét d¹ng thøc v¨n b¶n vµ ph¬ng thức chiếm lính đời sống. ? S¸ng t¸c v¨n häc gåm cã mÊy lo¹i h×nh? - Học sinh: Cã 3 lo¹i h×nh.. Hoạt động 5: Hớng dẫn HS tìm hiÓu mét sè thÓ lo¹i cña v¨n häc d©n gian. - Giáo viên: Nªu mét sè thÓ lo¹i VHDG. - Học sinh nªu.. Hoạt động 6: Hớng dẫn HS tìm hiÓu mét sè thÓ lo¹i v¨n häc trung đại. ? VHT§ cã nh÷ng thÓ lo¹i nµo? - Học sinh: Th¬, truyÖn.. ? Th¬ §êng luËt cã nh÷ng lo¹i nµo? - Học sinh nªu. Hoạt động 7: Hớng dẫn HS tìm hiÓu mét sè thÓ lo¹i v¨n häc hiÖn đại.. sèng bÒn bØ vµ tinh thÇn l¹c quan. + Nghệ thuật: chú trọng cái đẹp tinh tế hµi hoµ gi¶n dÞ. B. S¬ lîc mét sè thÓ lo¹i v¨n häc. - C¬ së: + Bất kì một tác phẩm văn học nào đều tồn tại một dạng thức nhất định. + Những đặc điểm hiện tợng đời sống trong t¸c phÈm. + Phơng thức phản ánh đời sống của tác gi¶ trong t¸c phÈm. + C¸ch tæ chøc t¸c phÈm. + Ng«n ng÷ cña t¸c phÈm. - ThÓ lo¹i v¨n häc lµ sù thèng nhÊt gi÷a mét lo¹i néi dung víi mét d¹ng thøc văn bản và phơng thức chiếm lính đời sèng. - Tù sù, tr÷ t×nh vµ kÞch. Ngoµi ra cßn cã lo¹i nghÞ luËn, chñ yÕu sö dông ph¬ng thøc lËp luËn. - Thể loại văn học vừa có tính ổn định, vừa biến đổi trong lịch sử; vừa có tính chung cña mäi nÒn v¨n häc, l¹i võa mang tính đặc thù của mỗi nền văn học d©n téc. I. Mét sè thÓ lo¹i v¨n häc d©n gian. - Tr÷ t×nh d©n gian: ca dao, d©n ca. - Tù sù d©n gian: thÇn tho¹i vµ truyÒn thuyÕt; Cæ tÝch, truyÖn cêi, ngô ng«n, truyÖn th¬, sö thi, vÌ. - S©n khÊu d©n gian: chÌo, tuån, kÞch rèi. - Nghị luận dân gian: tục ngữ, câu đó. II. Một số thể loại văn học trung đại. - Trữ tình trung đại: thơ (Đờng luật, cổ phong, ng©m, lôc b¸t,, song thÊt lôc b¸t, h¸t nãi- ca trï) - Tự sự trung đại: truyện ngắn chữ Hán; truyÖn truyÒn k×; tiÓu thuyÕt ch¬ng håi ch÷ H¸n; truyÖn th¬ N«m; kÝ sù; tuú bót. - Nghị luận trung đại: chiếu, hịch, cáo, luËn (LuËn vÒ phÐp häc) - Th¬ §êng luËt: thÊt ng«n b¸t có §êng luËt, thÊt ng«n tø tuyÖt, ngò ng«n tø tuyÖt, ngò ng«n cæ phong. III. Một số thể loại văn học hiện đại. - Tù sù: truyÖn cùc ng¾n, truyÖn võa(tiÓu thuyÕt), truyÖn dµi (tiÓu thuyÕt trêng thiªn), bót kÝ, kÝ sù, phãng sù, du kÝ, tuú bót (t¶n v¨n), nhËt kÝ. - Tr÷ t×nh: th¬ míi, th¬ tù do, th¬ v¨n xu«i, trêngca. - KÞch: kÞch nãi, chÝnh kÞch, bi kÞch, hµi kÞch. - ThÓ lo¹i tæng hîp: truyÖn -kÝ, truyÖn th¬, kÞch th¬..

(419) C. Tæng kÕt vµ luyÖn tËp. Hoạt động 8: Hớng dẫn HS tổng kÕt vµ luyÖn tËp. - Gọi học sinh đọc ghi nhớ (SGK) ? Ghi tên tác phẩm, tác giả, thể loại - Văn học dân gian đợc sáng tác và lu cña c¸c t¸c phÈm v¨n häc ViÖt Nam truyÒn chñ yÕu b»ng ph¬ng thøc truyÒn trung đại theo hai bộ phận: chữ Hán, miệng, còn văn học viết thì phải bằng ch÷ viÕt vµ c¸c h×nh thøc ghi chÐp, lu ch÷ N«m? giữ lại đợc ( tre, gỗ, đá, giấy..) - Học sinh thèng kª. ? Ph©n biÖt v¨n häc d©n gian vµ v¨n häc viÕt? - Học sinh ph©n biÖt. D. Híng dÉn häc bµi ở nhà: 1. Nắm đợc các bộ phận hợp thành nền văn học Việt Nam. Nªu vÝ dô minh ho¹. 2. ¤n tËp chuÈn bÞ cho bµi KÓm tra tæng hîp học kỳ II. Ngµy 8 th¸ng 5 n¨m 2015 TiÕt 169, 170.. KIỂM TRA TỔNG HỢP HỌC KÌ II (Theo lịch kiểm tra, đề ra, đáp án của phòng GD) Thời gian : 90phút ( Không kể phát đề) ………………………………………. ……...... A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: Giúp HS: - Đánh giá được các nội dung cơ bản của cả ba phần trong SGK Ngữ Văn 9, chủ yếu là tập II. - Biết cách vận dụng những kiến thức và kĩ năng ngữ văn đã học một cách tổng hợp, toàn diện theo nội dung và cách thức kiểm tra, đánh giá mới. B. CÁC HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP: I. Đề ra: ĐỀ CHẴN Câu 1- ( 1,5 điểm) Cho câu thơ : Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng ........................................................ ( Viếng lăng Bác- Viễn Phương) Chép chính xác 7 câu thơ tiếp theo và trình bày hoàn cảnh sáng tác bài thơ ? Câu 2- ( 1,5 điểm) Hãy nêu tên các thành phần biệt lập mà em đã học? Trong ví dụ sau tác giả sử dụng thành phần biệt lập gì? Trời ơi, chỉ còn có năm phút. ( Nguyễn Thành Long - Lặng Lẽ Sa Pa).

(420) Câu 3 - ( 2 điểm) Hãy tóm tắt ttuyện ngắn “ Những ngôi sao xa xôi” của nhà văn Lê Minh khuê ( Từ 10 - 15 dòng ). Câu 4- ( 5 điểm) Phân tích nhân vật Phương Định trong truyện ngắn “ Những ngôi sao xa xôi” của nhà văn Lê Minh Khuê. ĐỀ LẼ Câu 1- ( 1,5 điểm) Cho câu thơ : Ta làm con chim hót .................................. ( Mùa xuân nho nhỏ- Thanh Hải) Chép chính xác 7 câu thơ tiếp theo và trình bày hoàn cảnh sáng tác bài thơ ? Câu 2 - ( 1,5 điểm) Hãy nêu tên các thành phần biệt lập mà em đã học? Thành phần biệt lập nào được sử dụng trong ví dụ sau? Này, bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không? (Làng - Kim Lân) Câu 3 -( 2 điểm) Hãy tóm tắt ttuyện ngắn “ Những ngôi sao xa xôi” của nhà văn Lê Minh khuê .( Từ 10 - 15 dòng ) Câu 4- ( 5 điểm) Phân tích nhân vật Phương Định trong truyện ngắn “ Những ngôi sao xa xôi” của nhà văn Lê Minh Khuê. ĐÁP ÁN VÀ BIỂU CHẤM ĐỀ CHẴN Câu 1( 1,5 điểm)+ Học sinh chép đúng đoạn thơ không sai từ nào cho 1 điểm.( sai 1 từ trừ 0,25 điểm) + Bài thơ được sáng tác vào năm 1976, khi lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh vừa được khánh thành, Viễn Phương là người con Miền Nam có mặt trong đoàn đại biểu của nhân dân Miên Nam lần đầu tiên ra viếng lăng Bác, với niềm xúc động thiêng liêng , thành kính đã viết nên bài thơ " Viếng lăng Bác". + Nêu đúng hoàn cảnh sáng tác cho 0,5 điểm. Câu 2 -( 1,5 điểm).

(421) + Các thành phân biệt lập trong câu: - Thành phần tình thái - Thành phần cảm thán - Thành phần gọi đáp. - Thành phần phụ chú Nêu đúng cho 1 điểm + Trong ví dụ sau tác giả sử dụng thành phần cảm thán ( 0,5 điểm) Trời ơi, chỉ còn có năm phút. ( Nguyễn Thành Long - Lặng Lẽ Sa Pa) ĐỀ LẼ Câu 1- (1,5 điểm)+ Học sinh chép đúng đoạn thơ không sai từ nào cho 1 điểm.( sai 1 từ trừ 0,25 điểm) + Bài thơ được sáng tác vào tháng 11 năm 1980 khi nhà thơ đang nằm trên giường bệnh, không bao lâu sau thì nhà thơ qua đời (tháng 12-1980). Nêu đúng hoàn cảnh sáng tác cho 0,5 điểm. Câu 2 - ( 1,5 điểm) + Các thành phân biệt lập trong câu: - Thành phần tình thái. - Thành phần cảm thán. - Thành phần gọi đáp. - Thành phần phụ chú. Nêu đúng cho 1,5 điểm + Trong ví dụ sau tác giả sử dụng thành phần gọi - đáp ( 0,5 điểm) Này, bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không? (Làng - Kim Lân) Tự luận chung: Câu 3 - ( 2 điểm) Hãy tóm tắt ttuyện ngắn “ Những ngôi sao xa xôi” của nhà văn Lê Minh khuê ( Từ 10 - 15 dòng ). Học sinh phải tóm tắt được các ý sau : + Truyện kể về ba nữ thanh niên xung phong làm việc trên một cao điểm ở tuyến đường Trường Sơn trong những năm đánh Mỹ, đó là chị Thao, Nho, Phương Định. + Công việc của họ là quan sát mặt đường , đánh dấu bom nổ chậm, phá bom và đo khối lượng đất đá để san lấp. + Công việc của họ luôn đối mặt với tử thần , đối đầu với mưa bom , bão đạn. + Gian khổ, ác liệt như vậy nhưng họ vẫn giữ được nét đẹp hồn nhiên , trong sáng , vô tư. + Họ coi nhau như chị em ruột và ai cũng dành ra mặt đường không ai muốn ở lại trực tổng đài. + Trong một lần phá bom Nho bị thương, cô được mọi người chăm sóc tận tình chu đáo..

(422) + Kết thúc câu chuyện là chi tiết trận mưa đá khiến cho mọi người nhớ về quê hương, nhơ về tuổi ấu thơ, nhơ về thủ đô Hà Nội. Câu 4- ( 5 điểm) Học sinh cần đạt các yêu cầu sau: A- Về hình thức( 1 điểm): - Học sinh phải viết đúng thể loại văn nghị luận phân tích nhân vật - Có bố cục chặt chẽ, hành văn trôi chảy . - Chữ viết đẹp, ít sai lỗi chính tả. B- Về nội dung( 4 điểm): Cần thể hiện rõ được các ý sau: 1- Mở bài : - Nêu tác giả , tác phẩm. - Giới thiệu nhân vật. - Giới thiệu khái quát về nhân vật : Phương Định là một nữ thanh niên xung phong mang đầy đủ phẩm chất tốt đẹp của thế hệ trẻ Việt Nam thời chống Mỹ .Đó chính là vẻ đẹp của chủ nghĩa anh hùng cách mạng. 2- Thân bài : Phân tích nhân vật Phương Định cần thể hiện rõ các ý sau : + Phương Định là một cô gái đẹp đất Hà thành và rất thích làm duyên. - Là con gái Hà Nội... - Đựơc mẹ chiều và có những tháng năm tuổi học trò đầy ắp kỷ niệm. - Cô đẹp và thích làm duyên, thích ngắm mình trong gương , nhất là ngắm đôi mắt của mình. - Đúng ở một góc xa khi mọi người vây quanh những người lính trẻ… + Là cô gái hồn nhiên, yêu đời: - Chiến tranh khốc liệt không làm mất đi vẻ hồn nhiên của những cô gái thanh niên xung phong, nhất là Phương Định. - Cô thích hát và cũng hát rất hay. - Hay nói , hay cười ,luôn vui vẻ trong cuộc sống … + Là một nữ thanh niên xung phong dũng cảm: - Cô cùng với 2 người bạn (chị Thao và Nho) xung phong làm nhiệm vụ ở nơi nguy hiểm nhất " Quan sát mặt đường" giữa mưa bom ,bão đạn. - Đo khối lượng đất đá trong mưa bom. - Phá bom nổ chậm, trong lúc thần chết đang trốn một trong những quả bom ấy. " Thần chết là kẻ không thích đùa". - Thích ra quan sát mặt đường cho dù phải đối mặt với cái chết chứ không muốn ngồi trong hang làm nhiệm vụ báo cáo tình hình. Cô coi cái chết nhẹ tựa lông hồng … +Phương Định là cô gái biết quan tâm đến đồng đội của mình - Sống hòa đồng với mọi người - Dành về mình những khó khăn, nguy hiểm. - Lo lăng cho chị Thao khi chị Thao trinh sát về chậm... - Quan tâm chăm sóc Nho chu đáo khi Nho bị thương. 3- Kết bài: - Khẳng định vẻ đẹp của nhân vật.

(423) - Cảm nghĩ về nhân vật Lê Minh Khuê đã xây dựng thành công hình tượng người nữ thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn trong những tháng năm đánh Mỹ với nhưng nết đẹp duyên dáng , quả cảm. Qua nhân vật Phương Định, người đọc hiểu thêm về vẻ đẹp của "chủ nghĩa anh hùng các mạng" được thế hệ trẻ thể hiện rõ nét trong cuộc chiến tranh thần thánh của dân, đánh bại một cường quốc lớn - Đế Quốc Mỹ.. Ngày soạn: 10/5/2015 Tiết 171:. TRẢ BÀI KIỂM TRA VĂN A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: Giúp HS: 1. Kiến thức: - Giúp học sinh nhận ra những lỗi sai trong bài kiểm tra của mình để kịp thời sữa chữa. - Nhận ra những lỗi sai mà các bạn mắc phải để rút kinh nghiệm cho tất cả vào các bài làm sau 2. Kỹ năng: - Nhận diện và sửa chửa lỗi sai. 3. Thái độ: - Nghiêm túc nhận ra lỗi và sửa lỗi . B. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: Chấm bài kĩ, ghi lỗi ra giấy 2. Học sinh: Hình dung lại đề ra và bài làm của mình C. HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP 1. Ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới: I. Đề ra: Đề chẵn : 1. Nêu ý nghĩa nhan đề truyện ngắn “ Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh khuê?. 2. Cảm nhận của em về hình ảnh thế hệ trẻ Việt Nam trong thời kì kháng chiến chống Mĩ qua ba nhân vật nữ thanh niên xung phong trong truyện “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê. Đề lẻ : 1. Nêu ý nghĩa nhan đề truyện ngắn “Chiếc lược ngà “ của Nguyễn Quang Sáng ? 2. Cảm nhận của em về hình ảnh thế hệ trẻ Việt Nam trong thời kì kháng chiến chống Mĩ qua ba nhân vật nữ thanh niên xung phong trong truyện “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê. II. Yêu cầu cần đạt:.

(424) 1. Yêu cầu về nội dung Câu 1: - Ý nghĩa nhan đề : Những ngôi sao xa xôi + Những ngôi sao là hình ảnh biểu tượng cho vẻ đẹp của cô gái thanh niên xung phong trên những cao điểm xa xôi nơi tuyến lửa Trường Sơn. + Những ngôi sao chính là những hoài niệm, kí ức tuổi thơ, về quá khứ bình yên của các cô gái. + Những ngôi sao xa xôi là biểu tượng cho ánh sáng, niềm tin, hi vọng vào tương lai phía trước của thế hệ trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước. - Ý nghĩa nhan đề Bến quê: + Bến quê chính là gia đình, quê hương, là điểm tựa bình yên trong cuộc sống mỗi con người. + Gia đình quê hương chính là nơi cất giữ, lưu dấu những giá trị bền vững giản dị của cuộc sống. Hiều khi đến hét cuộc đời người ta mới có thể khám phá hết vễ đẹp đó. + Hành trình tìm về với bến quê, với những giá trị trong cuộc sống cũng là hành trình con người tìm lại chính mình, hoàn thiện bản thân. Câu 2. - Hình ảnh thế hệ trẻ Việt Nam trong kháng chiến chống Mĩ qua ba cô gái TNXP: Phương Định, Thao và Nho. + Tinh thần dũng cảm không sợ hy sinh khi làm nhiệm vụ rất nguy hiểm. + Tình cảm trong sáng, hồn nhiên lạc quan trong hoàn cảnh chiến đấu ác liệt. + Tình đồng đội gắn bó thân thiết. -> Yêu mến, cảm phục và tự hào. 2. Yêu cầu về hình thức - Trình bày rõ ràng, cẩn thận, sạch đẹp. - Diễn đạt mạch lạc, trôi chảy. - Chuẩn chính tả, dùng từ, đặt câu chính xác, trong sáng. - Phần tự luận : bài viết phải có bố cục chặt chẽ, rõ ràng. III. Nhận xét, đánh giá bài làm. 1. Ưu điểm: - Đa số các bài đạt yêu cầu về nội dung và hình thức. - Cơ bản làm rõ được ý nghĩa nhan đề của hai truyện ngắn. - Nghị luận vấn đề một cách triệt để, lập luận rõ ràng, chặt chẽ có sức thuyết phục: VD: em Trần Hằng, Bích Thảo,Thị Thảo,Phương,Cẩm Vân... ( 9B) Quỳnh Như, Huyền Trang, Duyên, Dung , Dương... (9D) - Nhận xét đánh giá sâu sắc có ấn tượng. 2. Tồn tại: - Một số bạn chưa hiểu ý nghĩa nhan đề mà ghi khái quát nội dung..

(425) - Bố cục chưa rõ ràng chặt chẽ, các luận điểmr chưa rõ ràng : Lê Hoàng Viết Hoàng, Quang Giang, Trường Sơn(9A). Nguyễn Văn Khánh, Trần Văn Tuấn, Hiếu (9E) III. Sửa các lỗi thường gặp: - Sai ý nghĩa nhan đề yêu cầu chữa lại vào vở - Ghi lại dàn ý câu 2 vào vở. IV. Đọc bài khá, giỏi: Trần Hằng (9b), Quỳnh Như (9d) V. Trả bài, lấy điểm, kết quả. Điểm 8- 10 6.5-7.9 5 - 6.4 3.5 -4.9 0 - 3.4 Lớp9b(33) 5 7 15 6 0 Lớp9d(26) 0 4 13 9 0 D. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ. - Sửa lại những lỗi sai - Chú ý hành văn trôi chảy - Hình dung lại bài kiểm tra Tiếng việt để tiết sau trả bài.. ................................................................................................................................ Ngày soạn: 11/5/2015 Tiết 172:. TRẢ BÀI KIỂM TRA TIẾNG VIỆT A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: Giúp HS: 1. Kiến thức: - Giúp học sinh nhận ra những lỗi sai trong bài kiểm tra của mình để kịp thời sữa chữa. - Nhận ra những lỗi sai mà các bạn mắc phải để rút kinh nghiệm cho tất cả vào các bài làm sau 2. Kỹ năng: - Nhận diện và sửa chửa lỗi sai. 3. Thái độ: - Nghiêm túc nhận ra lỗi và sửa lỗi . B. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: Chấm bài kĩ, ghi lỗi ra giấy 2. Học sinh: Hình dung lại đề ra và bài làm của mình C. HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP 1. Ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới: I. Đề ra: Đề lẽ :.

(426) Câu 1: Tìm khởi ngữ trong câu sau và viết thành câu không có khởi ngữ: Còn về con gái anh, anh yêu nó hơn tất cả mọi thứ quí giá trên đời này. (Lê Minh Khuê) Câu 2: Tìm thành phần biệt lập và nêu tác dụng của nó: Cũng may mà bằng mấy nét vẽ, hoạ sĩ ghi xong lần đầu gương mặt của anh thanh niên. Câu 3: Xác định phép liên kết câu: a. Ba không giống cái hình ba chụp với má. - Sao không giống, đi lâu, ba con già hơn trước thôi. - Cũng không phải già, mặt ba con không có cái thẹo trên mặt như vậy. À ra vậy, bây giờ bà mới biết. (Nguyễn Quang Sáng) b. Hoạ sĩ nào cũng đến Sa Pa! ở đấy tha hồ vẽ. Tôi đi đường này ba mươi hai năm. Trước cách mạng tháng Tám, tôi chở lên chở về mãi bao nhiêu hoạ sĩ như bác. Hoạ sĩ Tô Ngọc Vân này, hoạ sĩ Hoàng Kiết này… ( Nguyễn Thành Long) Câu 4. Viết một đoạn văn ngắn với chủ đề tự chọn có sử dụng ít nhất hai phép liên kết. Gạch chân dưới phép liên kết và nói rõ nó thuộc phép liên kết gì. Đề chẵn : Câu 1: Tìm khởi ngữ trong câu sau và viết thành câu không có khởi ngữ: Còn mắt tôi thì các anh lái xe bảo: “Có cái gì mà xa xăm” (Lê Minh Khuê) Câu 2: Tìm thành phần biệt lập và nêu tác dụng của nó: Thật đấy, chuyến này không được độc lập thì chết cả đi chứ sống làm gì cho nó nhục. Câu 3: Xác định phép liên kết câu: a. Không một hôm nào bà Hai ở quán về mụ không sấn đến vạch thúng ra xem. - ái chà! Nhà này có mớ cá ngon gớm, chiều tớ phải xin một bát mấy được. Thế là đến chiều mụ sai con bưng bát đến xin. (Kim Lân) b. Hoạ sĩ nào cũng đến Sa Pa! ở đấy tha hồ vẽ. Tôi đi đường này ba mươi hai năm. Trước cách mạng tháng Tám, tôi chở lên chở về mãi bao nhiêu hoạ sĩ như bác. Hoạ sĩ Tô Ngọc Vân này, hoạ sĩ Hoàng Kiết này… ( Nguyễn Thành Long) Câu 4. Viết một đoạn văn ngắn về chủ đề học tập có sử dụng ít nhất hai phép liên kết. II. Yêu cầu cần đạt: 1. Yêu cầu về nội dung Câu 1: Khởi ngữ trong câu là: mắt tôi Có thể viết lại: - Nhìn mắt tôi, các anh lái bảo: “Cô có cái nhìn sao mà xa xăm”! Câu 2: Thành phần biệt lập và tác dụng của nó: Đ2: Thật đấy: thành phần tình thái; dùng để tỏ thái độ xác nhận, khẳng định điều nói trong trong câu (tình thái).

(427) Đ1. (Cũng) may: thành phần tình thái; dùng để bày tỏ sự đánh giá tốt về điều kiện được nói đến trong câu. Câu 3: Xác định phép liên kết a. Phép lặp: giống, ba, ba con, già. Phép thế: vậy b. Phép nối: thế là c. Phép lặp: hoạ sĩ- hoạ sĩ Phép thế: Sa Pa- đấy Câu 4: - Viết đúng chủ đề. - Sử dụng ít nhất 2 phép liên kết (chỉ rõ) 2. Yêu cầu về hình thức - Trình bày rõ ràng, cẩn thận, sạch đẹp. - Diễn đạt mạch lạc, trôi chảy. - Chuẩn chính tả, dùng từ, đặt câu chính xác, trong sáng. III. Nhận xét, đánh giá bài làm. 1. Ưu điểm: - Đa số các bài đạt yêu cầu về nội dung và hình thức. - Nhiều em xác định tốt khởi ngữ và thành phần biệt lập. Điều đó chứng tỏ các em hiểu bài sâu sắc - Phần viết đoạn văn khá hấp dẫn và đúng nội dung, liên kết tốt. 2. Tồn tại: - Một số bài làm thể hiện nắm kiến thức cơ bản không vững III. Sửa các lỗi thường gặp: - Chữa lại bài vào vở theo yêu cầu trên bảng - Học sinh kiểm tra việc chữa bài của nhau . IV. Trả bài, lấy điểm, kết quả. Điểm. 8 - 10. 6.5 -7.9. 5 - 6.4. 3.5 4.9. - 0 - 3.4. Lớp 9b 5 10 15 3 0 Lớp 9d 0 5 10 11 0 D. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ. - Sửa lại những lỗi sai - Xem bài: Thư, điện chúc mừng và thăm hỏi để tiết sau học. ---------------------------------------------------------------------------.

(428) Ngày soạn: 12/5/2015 Tiết 173 - 174:. THƯ (ĐIỆN) CHÚC MỪNG VÀ THĂM HỎI A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: Giúp HS: - Nắm được đặc điểm, tác dụng và cách viết thư (điện) chúc mừng thăm hỏi. 1. Kiến thức: - Mục đích, tình huống và cách viết thư (điện) chúc mừng và thăm hỏi 2. Kỹ năng: - Viết thư (điện) chúc mừng và thăm hỏi. 3. Thái độ: Học tập nghiêm túc. Có ý thức gửi thư, điện chúc mừng, thăm hỏi người thân, bạn bè khi cần. . B. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: - Soạn bài, máy chiếu 2. Học sinh: - Xem trước bài C. HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP 1. Ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Nêu cách viết hợp đồng? 3. Bài mới: Thư (điện) chúc mừng hoặc thăm hỏi thuộc loại văn bản tiết kiệm lời đến mức tối đa nhưng vẫn đảm bảo biểu thị được đầy đủ, trọn vẹn nội dung chúc mừng và thăm hỏi, bộc lộ được tình cảm chân thành của người viết đến người nhận. .. Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu I. Những trường hợp viết thư (điện) những trường hợp viết thư (điện) chúc mừng và thăm hỏi. chúc mừng và thăm hỏi. - Ghi các trường hợp trên bảng phụ. - Gọi HS đọc. - GV: Những trường hợp nào cần gửi - Trường hợp: thư (điện) chúc mừng và những + Có nhu cầu trao đổi thông tin và bày trường hợp nào cần gửi thư (điện) tỏ tình cảm với nhau. + Có những khó khăn, trở ngại nào đó thăm hỏi? khiến người viết không thể đến tận nơi - HS: Có nhu cầu trao đổi thông tin. để trực tiếp nói với người nhận. - GV: Có mấy loại thư (điện) chính? - Có 2 loại chính: Là những loại nào? Mục đích của các + Thăm hỏi và chia vui..

(429) loại ấy có khác nhau không? Tại sao? - HS: Có hai loại. - GV: Hãy kể thêm một số trường hợp cụ thể cần gửi thư (điện) chúc mừng hoặc tư (điện) thăm hỏi? - HS kể.. - GV: Cho biết mục đích và tác dụng của thư (điện) chúc mừng và thăm hỏi khác nhau như thế nào? - HS nêu mục đích.. - GV: Em hiểu gì về thư (điện) chúc mừng và thư (điện) thăm hỏi? Hoạt động 2: Hướng dẫn tìm hiểu cách viết thư (điện) chúc mừng và thăm hỏi. - Ghi các văn bản trên bảng phụ, gọi HS đọc. - GV:Nội dung thư (điện) chúc mừng và thư (điện) thăm hỏi giống nhau và khác nhau như thế nào? - HS phân biệt.. - GV:Em có nhận xét gì về độ dài của thư (điện) chúc mừng và thư (điện) thăm hỏi? - GV: Trong thư (điện) chúc mừng và thư (điện) thăm hỏi, tình cảm được thể hiện như thế nào? - HS: Tình cảm chân thành. - GV: Lời văn của thư (điện) chúc mừng, thăm hỏi có điểm nào giống nhau?. + Thăm hỏi và chia buồn. + Chúc mừng: được tặng huân, huy chương hoặc danh hiệu vẻ vang, được nhận các học hàm học vị cao, đạt thành tích mới trong học tập…. + Thăm hỏi: người nhận gặp rủi ro, những điều không mong muốn như đau ốm, người thân qua đời, tổn thất do mưa gió, bão lụt, động đất…. - Mục đích khác nhau: + Thăm hỏi chia vui: biểu dương, khích lệ những thành tích, sự thành đạt…của người nhận. + Thăm hỏi chí buồn: động viên, an ủi để người nhận cố gắng vượt qua những rủi ro hoặc những khó khăn trong cuộc sống. * Ghi nhớ: - Thư (điện) chúc mừng hoặc thăm hỏi là những văn bản bày tỏ sự chúc mừng hoặc thông cảm của người gửi đến người nhận. II. Cách viết thư (điện) chúc mừng và thăm hỏi.. - Giống nhau: đều là loại văn bản dùng để trao đổi thông tin và bày tỏ tình cảm với nhau. - Khác nhau: Mục đích. + Thăm hỏi chia vui: Biểu dương, khích lệ những thành tích, sự thành đạt. - Ngắn gọn, tiết kiệm lời đến mức tối đa nhưng vẫn đảm bảo biểu thị được đầy đủ, trọn vẹn nội dung chúc mừng bà thăm hỏi. - Tình cảm chân thành. - Súc tích thể hiện được tình cảm chân thành..

(430) Hoạt động 3: Hướng dẫn HS luyện tập. - Gọi HS đọc bài tập trên bảng phụ. - GV: Thử cụ thể hoá các nội dung sau đây bằng những cách diễn đạt khác nhau? - Hướng dẫn HS làm bài tập 2 (SGK) - GV: Trong những tình huống trên, tình huống nào cần viết thư (điện) chúc mừng, tình huống nào cần viết thư (điện) thăm hỏi? - HS suy nghĩ và giải quyết. - GV: Từ 2 bài tập trên, em hãy cho biết nội dung chính của thư (điện) chúc mừng, thư (điện) thăm hỏi và cách thưc diễn đạt trong các bức thư đó?. III. Luyện tập: Bài tập 1(SGK) Bài tập 2: a. Điện chúc mừng. b. Điện chúc mừng. c. Điện thăm hỏi. d. Thư (điện) chúc mừng. e. Thư (điện) chúc mừng. Bài tập 3(SGK): * Ghi nhớ: - Nội dung chính: + Lí do gửi thư (điện) chúc mừng hoặc thăm hỏi. + Bộc lộ suy nghĩ cảm xúc đối với tin vui hoặc nỗi bất hạnh, điều không mong muốn của người nhận điện. + Lời chúc mừng, mong muốn. + Lời thăm hỏi chia buồn. - Cách diễn đạt: Ngắn gọn, súc tích với tình cảm chân thành.. D. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ. - Nắm vững cách viết thư, điện chúc mừng, thăm hỏi - Tiết sau trả bài kiểm tra học kỳ kì 2..

(431) Ngày soạn: 12/5/2015 Tiết 175:. TRẢ BÀI KIỂM TRA HỌC KÌ II A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT. 1. Kiến thức. - Giúp học sinh khắc sâu kiến thức về chương trình ngữ văn học kì 2. - Nhận ra được những khuyết điểm trong bài làm của mình, chú ý nội dung và hình thức trình bày , thấy được những sai sót, khắc phục. 2. Kĩ năng - Phát hiện lỗi sai và sửa lại cho đúng. 3. Thái độ - Học tập nghiêm túc. Rút kinh nghiệm để học tốt trong quá trình ôn tập B. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên: - Soạn bài chu đáo, chấm chữa bài, tìm ra lỗi cơ bản và chuẩn bị lên bảng phụ. 2. Học sinh Suy nghĩ về bài làm của mình. Xem lại kiến thức đã học. C. HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP 1. Ổn định tổ chức lớp. 2. Bài cũ: 3. Bài mới: I. Đề ra: ĐỀ CHẴN Câu 1- ( 1,5 điểm) Cho câu thơ : Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng ........................................................ ( Viếng lăng Bác- Viễn Phương) Chép chính xác 7 câu thơ tiếp theo và trình bày hoàn cảnh sáng tác bài thơ ? Câu 2- ( 1,5 điểm) Hãy nêu tên các thành phần biệt lập mà em đã học? Trong ví dụ sau tác giả sử dụng thành phần biệt lập gì? Trời ơi, chỉ còn có năm phút. ( Nguyễn Thành Long - Lặng Lẽ Sa Pa) Câu 3 - ( 2 điểm) Hãy tóm tắt ttuyện ngắn “ Những ngôi sao xa xôi” của nhà văn Lê Minh khuê ( Từ 10 - 15 dòng ). Câu 4- ( 5 điểm).

(432) Phân tích nhân vật Phương Định trong truyện ngắn “ Những ngôi sao xa xôi” của nhà văn Lê Minh Khuê. ĐỀ LẼ Câu 1- ( 1,5 điểm) Cho câu thơ : Ta làm con chim hót .................................. ( Mùa xuân nho nhỏ- Thanh Hải) Chép chính xác 7 câu thơ tiếp theo và trình bày hoàn cảnh sáng tác bài thơ ? Câu 2 - ( 1,5 điểm) Hãy nêu tên các thành phần biệt lập mà em đã học? Thành phần biệt lập nào được sử dụng trong ví dụ sau? Này, bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không? (Làng - Kim Lân) Câu 3 ( 2 điểm) Hãy tóm tắt ttuyện ngắn “ Những ngôi sao xa xôi” của nhà văn Lê Minh khuê .( Từ 10 - 15 dòng ) Câu 4- ( 5 điểm) Phân tích nhân vật Phương Định trong truyện ngắn “ Những ngôi sao xa xôi” của nhà văn Lê Minh Khuê. I. Đáp án: ĐỀ CHẴN Câu 1( 1,5 điểm)+ Học sinh chép đúng đoạn thơ không sai từ nào cho 1 điểm.( sai 1 từ trừ 0,25 điểm) + Bài thơ được sáng tác vào năm 1976, khi lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh vừa được khánh thành, Viễn Phương là người con Miền Nam có mặt trong đoàn đại biểu của nhân dân Miên Nam lần đầu tiên ra viếng lăng Bác, với niềm xúc động thiêng liêng , thành kính đã viết nên bài thơ " Viếng lăng Bác". + Nêu đúng hoàn cảnh sáng tác cho 0,5 điểm. Câu 2 -( 1,5 điểm) + Các thành phân biệt lập trong câu: - Thành phần tình thái - Thành phần cảm thán - Thành phần gọi đáp. - Thành phần phụ chú Nêu đúng cho 1 điểm + Trong ví dụ sau tác giả sử dụng thành phần cảm thán ( 0,5 điểm) Trời ơi, chỉ còn có năm phút. ( Nguyễn Thành Long - Lặng Lẽ Sa Pa) ĐỀ LẼ Câu 1- (1,5 điểm)+ Học sinh chép đúng đoạn thơ không sai từ nào cho 1 điểm.( sai 1 từ trừ 0,25 điểm).

(433) + Bài thơ được sáng tác vào tháng 11 năm 1980 khi nhà thơ đang nằm trên giường bệnh, không bao lâu sau thì nhà thơ qua đời (tháng 12-1980). Nêu đúng hoàn cảnh sáng tác cho 0,5 điểm. Câu 2 - ( 1,5 điểm) Các thành phân biệt lập trong câu: - Thành phần tình thái. - Thành phần cảm thán. - Thành phần gọi đáp. - Thành phần phụ chú. Nêu đúng cho 1,5 điểm + Trong ví dụ sau tác giả sử dụng thành phần gọi - đáp ( 0,5 điểm) Này, bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không? (Làng - Kim Lân) Tự luận chung: Câu 3 - ( 2 điểm) Hãy tóm tắt ttuyện ngắn “ Những ngôi sao xa xôi” của nhà văn Lê Minh khuê ( Từ 10 - 15 dòng ). B- Về nội dung( 4 điểm): Cần thể hiện rõ được các ý sau: 1- Mở bài : - Nêu tác giả , tác phẩm. - Giới thiệu nhân vật. - Giới thiệu khái quát về nhân vật : Phương Định là một nữ thanh niên xung phong mang đầy đủ phẩm chất tốt đẹp của thế hệ trẻ Việt Nam thời chống Mỹ .Đó chính là vẻ đẹp của chủ nghĩa anh hùng cách mạng. 2- Thân bài : Phân tích nhân vật Phương Định cần thể hiện rõ các ý sau : + Phương Định là một cô gái đẹp đất Hà thành và rất thích làm duyên. - Là con gái Hà Nội... - Đựơc mẹ chiều và có những tháng năm tuổi học trò đầy ắp kỷ niệm. - Cô đẹp và thích làm duyên, thích ngắm mình trong gương , nhất là ngắm đôi mắt của mình. - Đúng ở một góc xa khi mọi người vây quanh những người lính trẻ… + Là cô gái hồn nhiên, yêu đời: - Chiến tranh khốc liệt không làm mất đi vẻ hồn nhiên của những cô gái thanh niên xung phong, nhất là Phương Định. - Cô thích hát và cũng hát rất hay. - Hay nói , hay cười ,luôn vui vẻ trong cuộc sống … + Là một nữ thanh niên xung phong dũng cảm: - Cô cùng với 2 người bạn (chị Thao và Nho) xung phong làm nhiệm vụ ở nơi nguy hiểm nhất " Quan sát mặt đường" giữa mưa bom ,bão đạn. - Đo khối lượng đất đá trong mưa bom. - Phá bom nổ chậm, trong lúc thần chết đang trốn một trong những quả bom ấy. " Thần chết là kẻ không thích đùa"..

(434) - Thích ra quan sát mặt đường cho dù phải đối mặt với cái chết chứ không muốn ngồi trong hang làm nhiệm vụ báo cáo tình hình. Cô coi cái chết nhẹ tựa lông hồng … +Phương Định là cô gái biết quan tâm đến đồng đội của mình - Sống hòa đồng với mọi người - Dành về mình những khó khăn, nguy hiểm. - Lo lăng cho chị Thao khi chị Thao trinh sát về chậm... - Quan tâm chăm sóc Nho chu đáo khi Nho bị thương. 3- Kết bài: - Khẳng định vẻ đẹp của nhân vật - Cảm nghĩ về nhân vật III. Nhận xét bài làm: 1. Ưu điểm: - Qua bài làm cô thấy nhiều em đã học bài khá tốt, nắm chắc nội dung kiến thức học kì II:, Duyên, Như, Phương Thảo, Khánh Huyền, Cẩm Linh, Thư, Yến, (9A) : Tường Vi, Diệu Ly, Huyền Trang, Tuấn Anh, Hà Phương, Bảo Hằng,Lê Dung (9E) - Phần đề riêng hầu hết các em lấy trọn vẹn 5 điểm. Tóm tắt đầy đủ. Nêu được các thành phần biệt lập và xác định đúng qua ví dụ. 2. Tồn tại: - Một số em vẫn chưa nắm chắc kiến thức nên bài làm yếu, đạt dưới điểm trung bình: Viết Hoàng, Trường Sơn, ..(9A). Văn Khánh, ,...(9D). Điều này chứng tỏ các em lười học và học quá yếu khiến cô rất buồn và lo ngại + Không thuộc thơ nên chép sai. + Kiến thức Tiếng Việt thiếu chắc chắn nên bài làm còn sai. + Tóm tắt chưa đủ ý theo yêu cầu. + Phần nghị luận phân tích nhân vật chưa được, thậm chí chưa biết cách viết bài. - Chữ viết xấu, sai chính tả nhiều, diễn đạt yếu thường rơi vào các em mà thường ngày cô hay nhắc nhở III. Sửa lỗi, chữa bài: - Học sinh dựa vào đáp án của giáo viên, chữa bài vào vở ngữ văn. IV. Trả bài, lấy điểm, kết quả. Điểm 8 - 10 6.5-7.9 5-6.4 3.5- 4.9 0- 3.4 Trên Tb Lớp9B % Lớp9D % D. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ. - Chữa bài vào vở, bài dưới điểm trung bình phải làm lại.. Dưới Tb % %.

(435)

(436) TiÕt 171. Ngµy 5 th¸ng 5 n¨m 2015. Tr¶ bµi kiÓm tra V¨n A. Mục tiêu cần đạt. Gióp HS: - Đánh giá đợc các nội dung cơ bản về phân môn Văn. - Biết cách vận dụng những kiến thức, kĩ năng đã học một cách tổng hợp, toàn diÖn theo néi dung vµ c¸ch thøc kiÓm tra míi. - Cã ý thøc rót kinh nghiÖm vÒ kÜ n¨ng còng nh kiÕn thøc. B. TiÕn hµnh 1. ổn định. 2. Giíi thiÖu bµi. §Ó gióp HS cñng cè, kh¾c s©u kiÕn thøc còng nh rÌn luyÖn thªm kÜ n¨ng lµm bµi; thấy đợc những u điểm và những tồn tại trong bài viết của minh… Hoạt động của Gv và HS Néi dung kiÕn thøc Hoạt động 1: Tiến hành trả bài. I. Tr¶ bµi. - Yêu cầu HS đọc lại bài làm và kết qu¶ cña bµi. Hoạt động 2: Nhận xét u điểm, tồn II. Nhận xét: ¦u ®iÓm: t¹i trong bµi lµm cña HS. - Nhìn chung các em nắm đợc yêu cầu của đề bài; thực hiện đầy đủ yêu cầu của đề ra; đáp ứng đợc yêu cầu về kiến thức vµ kÜ n¨ng. - ChÊt lîng h¬n h¼n nh÷ng bµi viÕt tríc: + PhÇn tr¾c nghiÖm tr¶ lêi chÝnh x¸c: t¸c gi¶ cña 5 t¸c phÈm.; t×m chi tiÐt kh«ng cã trong v¨n b¶n “LÆng lÏ Sa Pa”; ng«i kÓ; néi dung cña v¨n b¶n “Nh÷ng ng«i sao xa x«i” + Phần tự luận: một số em nắm đợc yêu cầu đề bài nên đáp ứng đợc trọn vẹn cả 2 c©u: tù luËn nhá vµ lín. Tr×nh bµy râ ràng, diễn đạt trôi chảy, bố cục rõ ràng, chặt chẽ, dùng từ, đặt câu chính xác. Tån t¹i: - Mét sè em kh«ng chÞu khã suy nghÜ nên bài làm cha đáp ứng yêu cầu của bµi: + Tù luËn nhá: mét sè em kÓ l¹i tãm t¾t văn bản chứ không xác định đợc tình huèng truyÖn vµ t¸c dông cña nã. + C©u tù luËn lín: mét sè bµi sa vµo kÓ lại; nêu đợc những nét chung, riêng của ba n÷ thanh niªn- h×nh ¶nh thÕ hÖ trÎ thêi chèng MÜ, nh÷ng lÝ lÏ s¬ sµi, n«ng c¹n; dÉn chøng minh ho¹ kh«ng cã. III. Ch÷a bµi: 1. Nªu t×nh huèng truyÖn vµ ý nghÜa cña nã trong truyÖn “Lµng” cña Kim L©n. 2. C¶m nhËn cña em vÒ h×nh ¶nh thÕ hÖ Hoạt động 3: Chữa bài. - Yêu cầu HS đọc lại từng câu trong trẻ trong thời kì kháng chiến chống Mĩ.

(437) phÇn tr¾c nghiÖm vµ ch÷a.. qua ba nh©n vËt n÷ thanh niªn xung phong trong truyÖn “Nh÷ng ng«i sao xa x«i” cña Lª Minh Khuª. Yªu cÇu vÒ néi dung (9 ®iÓm) 1. T×nh huèng truyÖn: Tin xÊu vÒ lµng Chợ Dầu theo giặc đã làm ông Hai dằn vặt, khổ sở đến khi sự thật đợc sáng tá( 2 ®iÓm) - ý nghÜa: T×nh yªu lµng vµ t×nh yªu níc của ông Hai đợc bộc lộ rõ nét và sâu s¾c( 2 ®iÓm) 2. H×nh ¶nh thÕ hÖ trÎ ViÖt Nam trong kh¸ng chiÕn chèng MÜ qua ba c« g¸i TNXP: Ph¬ng §Þnh, Thao vµ Nho. + Tinh thÇn dòng c¶m kh«ng sî hy sinh khi lµm nhiÖm vô rÊt nguy hiÓm. + T×nh c¶m trong s¸ng, hån nhiªn l¹c quan trong hoàn cảnh chiến đấu ác liệt. -> Yªu mÕn, c¶m phôc vµ tù hµo. ( 5 ®iÓm) Yªu cÇu vÒ h×nh thøc (1 ®iÓm). D. Híng dÉn häc bµi ë nhµ: - ChuÈn bÞ cho tiÕt tr¶ bµi kiÓm tra TiÕng ViÖt. --------------------------------------------------------------------------------------------Ngµy 8 th¸ng 5 n¨m 2010. TiÕt 172. Tr¶ bµi kiÓm tra TiÕng ViÖt A. Mục tiêu cần đạt. Gióp HS: - Đánh giá đợc các nội dung cơ bản về phân môn Tiếng Việt. - Biết cách vận dụng những kiến thức, kĩ năng đã học một cách tổng hợp, toàn diÖn theo néi dung vµ c¸ch thøc kiÓm tra míi. - Cã ý thøc rót kinh nghiÖm. B. TiÕn hµnh. 1. ổn định. 2. Giíi thiÖu bµi. §Ó gióp HS cñng cè, kh¾c s©u kiÕn thøc còng nh rÌn luyÖn thªm kÜ n¨ng lµm bµi; thấy đợc những u điểm và những tồn tại trong bài viết của mình… 3. Hoạt động dạy học. Hoạt động của GV và HS Néi dung kiÕn thøc Hoạt động 1: Tiến hành trả bài. I. Tr¶ bµi. - Yêu cầu HS đọc lại bài làm và kết qu¶ cña bµi. Hoạt động 2: Nhận xét u điểm, tồn II. Nhận xét: t¹i trong bµi lµm cña HS. ¦u ®iÓm: - Nhìn chung các em nắm đợc yêu cầu của đề bài; thực hiện đầy đủ yêu cầu của đề ra; đáp ứng đợc yêu cầu về kiến thức vµ kÜ n¨ng. - ChÊt lîngbµi lµm kh¸ tèt: + N¾m v÷ng kiÕn thøc vÒ khëi ng÷. + Nhận biết đợc các thành phầnbiệt lập vµ t¸c dông cña nã. + Xác định đợc các phép liên kết trong c¸c ®o¹n v¨n cô thÓ. + VËn dông kiÕn thøc vÒ c¸c phÐp liªn.

(438) kết để tạo lập một đoạn văn có sử dụng c¸c phÐp liªn kÕt. Tån t¹i: - Mét sè em kh«ng chÞu khã suy nghÜ nên bài làm cha đáp ứng yêu cầu của bµi: + Cha chØ râ thµnh phÇn g× trong c¸c thµnh phÇn biÖt lËp. + Nhận biết cha đầy đủ các phép liên kÕt trong tõng ®o¹n v¨n. + Xây dựng đoạn văn cha đáp ứng yêu cÇu, sö dông Ýt phÐp liªn kÕt; lÇm víi lçi lÆp; cha chØ râ c¸c phÐp liªn kÕt mµ m×nh sö dông. III. Ch÷a bµi: Hoạt động 3: Chữa bài. - Yêu cầu HS đọc lại từng câu và Câu 1: Tìm khởi ngữ trong câu sau và ch÷a bµi. viÕt thµnh c©u kh«ng cã khëi ng÷: Cßn m¾t t«i th× c¸c anh l¸i xe b¶o: “Cã c¸i g× mµ xa x¨m” (Lª Minh Khuª) C©u 2: T×m thµnh phÇn biÖt lËp vµ nªu t¸c dông cña nã: a. Thật đấy, chuyến này không đợc độc lËp th× chÕt c¶ ®i chø sèng lµm g× cho nã nhôc. b. Còng may mµ b»ng mÊy nÐt vÏ, ho¹ sÜ ghi xong lÇn ®Çu g¬ng mÆt cña anh thanh niªn. Câu 3: Xác định phép liên kết câu: a. Ba kh«ng gièng c¸i h×nh ba chôp víi m¸. - Sao kh«ng gièng, ®i l©u, ba con giµ h¬n tríc th«i. - Còng kh«ng ph¶i giµ, mÆt ba con kh«ng cã c¸i thÑo trªn mÆt nh vËy. µ ra vËy, b©y giê bµ míi biÕt. (NguyÔn Quang S¸ng) b. Kh«ng mét h«m nµo bµ Hai ë qu¸n về mụ không sấn đến vạch thúng ra xem. - ¸i chµ! Nhµ nµy cã mí c¸ ngon gím, chiều tớ phải xin một bát mấy đợc. Thế là đến chiều mụ sai con bng bát đến xin. (Kim L©n) c. Hoạ sĩ nào cũng đến Sa Pa! ở đấy tha hồ vẽ. Tôi đi đờng này ba mơi hai năm. Tríc c¸ch m¹ng th¸ng T¸m, t«i chë lªn chë vÒ m·i bao nhiªu ho¹ sÜ nh b¸c. Ho¹ sÜ T« Ngäc V©n nµy, ho¹ sÜ Hoµng KiÕt nµy… ( NguyÔn Thµnh Long) 4. Viết một đoạn văn ngắn về chủ đề häc tËp cã sö dông Ýt nhÊt hai phÐp liªn kÕt. Yªu cÇu cô thÓ:.

(439) C©u 1: Khëi ng÷ trong c©u lµ: m¾t t«i Cã thÓ viÕt l¹i: Nh×n m¾t t«i, c¸c anh l¸i b¶o: “C« cã c¸i nh×n sao mµ xa x¨m”! ( 1,5 ®iÓm) C©u 2: Thµnh phÇn biÖt lËp vµ t¸c dông cña nã: a. Thật đấy: thành phần tình thái; dùng để tỏ thái độ xác nhận, khẳng định điều nãi trong trong c©u (t×nh th¸i) b. (Còng) may: thµnh phÇn t×nh th¸i; dùng để bày tỏ sự đánh giá tốt về điều kiện đợc nói đến trong câu. ( 1,5 ®iÓm) Câu 3: Xác định phép liên kết a. PhÐp lÆp: gièng, ba, ba con, giµ. PhÐp thÕ: vËy b. PhÐp nèi: thÕ lµ c. PhÐp lÆp: ho¹ sÜ- ho¹ sÜ Phép thế: Sa Pa- đấy (3 ®iÓm) C©u 4: - Viết đúng chủ đề. - Sö dông Ýt nhÊt 2 phÐp liªn kÕt (chØ râ) ( 4 ®iÓm) D. Híng dÉn häc bµi ë nhµ:. A. Mục tiêu cần đạt: Gióp HS: - Đánh giá đợc các nội dung cơ bản của cả ba phần trong SGK Ngữ Văn 9, chủ yếu lµ tËp II. - Biết cách vận dụng những kiến thức và kĩ năng ngữ văn đã học một cách tổng hợp, toàn diện theo nội dung và cách thức kiểm tra, đánh giá mới. B. tiÕn hµnh.

(440) I. §Ò ra: 1. Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ Kim L©n? 2.Trong “Bài thơ về tiểu đội xe khôngkính” (Phạm Tiến Duật), tác giả viết: “Kh«ng cã kÝnh, õ th× ít ¸o Ma tu«n ma xèi nh ngoµi trêi Cha cÇn thay l¸i tr¨m c©y sè n÷a Ma ngõng, giã lïa kh« mau th«i” Hãy viết một đoạn văn (khoảng 10 dòng) trong đó có sử dụng phép thế (gạch chân tõ ng÷ cña phÐp thÕ) tr×nh bµy c¶m nhËn cña m×nh vÒ khæ th¬. 3. NhËn ®inh vÒ truyÖn ng¾n “ChiÕc lîc ngµ” cña nhµ v¨n NguyÔn Quang S¸ng cã ý kiến cho rằng: Câu chuyện là một chuyện cảm động, vì ngời kể “mỗi lần nhớ lại, cø bµng hoµng nh mét giÊc m¬” (Ng÷ liÖu V¨n 9- NXBGD) Câu chuyện cảm động vì tình cảm cha con thắm thiết, sâu nặng và nhân vật bé Thu đã để lại trong em những ấn tợng sâu sắc. Hãy trình bày suy nghĩ của em về nhân vËt bÐ Thu trong ®o¹n trÝch “ChiÕc lîc ngµ” (NguyÔn Quang s¸ng) II. §¸p ¸n- BiÓu chÊm. C©u 1: HS trình bày đợc những nét cơ bản về tiểu sử, đặc điểm, phong cách và tác phẩm chÝnh cña t¸c gi¶ Kim L©n: - Kim L©n tªn khai sinh lµ NguyÔn V¨n Tµi (1920- 2007), quª ë Tõ S¬n- B¾c Ninh. - Lµ nhµ v¨n cã së trêng viÕt truyÖn ng¾n, lµ ngêi am hiÓu vµ g¾n bã víi n«ng th©n vµ ngêi n«ng d©n. - §Ò tµi chÝnh trong s¸ng t¸c cña Kim L©n lµ sinh ho¹t lµng quª vµ c¶nh ngé cña nh÷ng ngêi n«ng d©n sau luü tre lµng. - T¸c phÈm chÝnh: Vî nhÆt, Lµng. (2,0 ®iÓm) C©u 2: HS trình bày đợc các yêu cầu cơ bản sau: - Tạo lập đợc đoạn văn nghị luận có nội dung về khổ thơ, trong đó có sử dụng phép thÕ. - Tr×nh bµy c¶m nhËn vÒ khæ th¬: + Tõ h×nh ¶nh t¶ thùc nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh trong hoµn c¶nh ¸c liÖt cña cuéc kháng chiến chống Mĩ, nhà thơ đã làm nổi bật hình ảnh ngời chiến sĩ lái xe với t thÕ hiªn ngang, ý chÝ quyÕt chiÕn quyÕt th¾ng v× miÒn Nam ruét thÞt. + Nh÷ng c©u th¬ t¶ thùc h×nh ¶nh chiÕc xe kh«ng kÝnh; ng«n ng÷ vµ giäng ®iÖu giµu tÝnh khÈu ng÷, tù nhiªn, trÎ trung, nhÊt lµ sö dông h×nh ¶nh ho¸n dô ®Çy ý nghÜa. ( 3,0 ®iÓm) C©u 3: HS cần đảm bảo những ý sau: * Chỉ qua vài trang viết mà tác giả Nguyễn Quang Sáng đã khắc hoạ rõ nét hình ảnh bé THu trong những ngày tháng bên cha, để lại dấu ấn trong lòng ngời đọc... * BÐ Thu xuÊt hiÖn trong t¸c phÈm lµ mét c« bÐ hån nhiªn, trong s¸ng. Thu lín lªn trong tình yêu thơng của mẹ và trong em hình ảnh của ngời cha oai nghiêm, đẹp đẽ lu«n kh¾c s©u trong t©m trÝ cïng víi t×nh yªu th¬ng ngËp trµn... Với em ngời cha trở thành thần tợng, luôn đẹp nh trong bức ảnh chụp chung với m¸. Trong em luôn có một niềm mong ớc đợc gặp ngời cha yêu quí và đáng kính. * Lµ c« bÐ ®Çy c¸ tÝnh vµ ¬ng ng¹nh Khi gÆp «ng S¸u, Thu kh«ng nhËn «ng lµ cha vµ còng ch¼ng nãi nguyªn do, mäi hành động và lời nói của nó đều thể hiện thái độ ghét con ngời tự xng là ba nó. Kh«ng gäi ba.

(441) HÊt trøng c¸ ra khái b¸t... GiËn dçi nh¶y xuèng xuång sang nhµ bµ ngo¹i... Nã bíng bØnh vµ ¬ng ng¹nh, giËn ngêi cã vÕt sÑo ë trªn mÆt kh«ng gièng ba nã trong bức hình, bởi nó cha hiểu đợc những nỗi đau mất mát của chiến tranh... * Lµ c« bÐ yªu th¬ng cha s©u s¾c vµ m·nh liÖt. - Tất cả những hành động của bé Thu càng chứng tỏ tình yêu của nó dành cho cha thật sâu sắc và mãnh liệt. Tình yêu đó bùng lên đốt cháy tâm can nó khi nó đợc bà gi¶i thÝch vÕt sÑo cña cha nã lµ do chiÕn tranh... - Cảm động biết bao khi nó day dứt, trăn trở suốt đêm thở dài nh ngời lớn bởi sự hèi hËn... - Tình yêu thơng của nó đối với ngời cha của Thu khiến ta xúc động đến nghẹn ngào khi nó từ nhà bà ngoại trở về đứng lặng nhìn ông Sáu, để rồi không gian vỡ oà trogn tiếng thét gọi ba...Tiếng gọi xé tim gan mọi ngời đó chính là sự dồn nén của t×nh yªu th¬ng bao n¨m Êp ñ, phót chèc vì oµ: TiÕng gäi nÝu kÐo t×nh cha. Hµnh động “ôm cổ” hai chân “quặp chặt” thể hiện tình yêu thơng muốn giữ chặt ngời cha, bởi nó ngây thơ những tởng làm vậy là giữ đợc ba nó... Hình ảnh bé Thu với mái tóc tha, hai tay ôm chặt cổ và đôi chân quặp chặt ba nó đã trở thành nỗi ám ảnh trong lòng ngời đọc... * Tình yêu thơng ngời cha đã tạo nên một sức mạnh lớn lao để em biến đau thơng thành hành động cách mạng và trở thành cô giao liên dũng cảm sau này. ( 5,0 ®iÓm). TiÕt 173- 174. .. Th, ®iÖn.. Ngµy 4 th¸ng 5 n¨m 2012.

(442) A. Mục tiêu cần đạt. Gióp HS: - Trình bày đợc mục đích, tình huống và cách viết th (điện) chúc mừng và thăm hái; - Viết đợc th (điện) chúc mừng và thăm hỏi. - Cã ý thøc vËn dông kiÕn thøc vµo cuéc sèng thùc tiÔn. B. Ph¬ng ph¸p. Qui n¹p, ph©n tÝch, tæng hîp... C. TiÕn hµnh. 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Thế nào là hợp đồng? Hợp đồng có mấy phần? Đó là những phần nào? Nêu nội dung cña tõng phÇn? 3. Giíi thiÖu bµi: Th (®iÖn) chóc mõng hoÆc th¨m hái thuéc lo¹i v¨n b¶n tiÕt kiệm lời đến mức tối đa nhng vẫn đảm bảo biểu thị đợc đầy đủ, trọn vẹn nội dung chúc mừng và thăm hỏi, bộc lộ đợc tình cảm chân thành của ngời viết đến ngời nhËn. VËy nh÷ng trêng hîp nµo cÇn viÕt th (®iÖn) chóc mõng, th¨m hái? Hoạt động của Gv và HS Hoạt động 1: Hớng dẫn HS tìm hiÓu nh÷ng trêng hîp viÕt th (®iÖn) chóc mõng vµ th¨m hái. - Ghi c¸c trêng hîp trªn b¶ng phô. - Gọi HS đọc. - GV: Nh÷ng trêng hîp nµo cÇn göi th (®iÖn) chóc mõng vµ nh÷ng trêng hîp nµo cÇn göi th (®iÖn) th¨m hái? - HS: Có nhu cầu trao đổi thông tin.. Néi dung kiÕn thøc I. Nh÷ng trêng hîp viÕt th (®iÖn) chóc mõng vµ th¨m hái.. - Trêng hîp: + Có nhu cầu trao đổi thông tin và bµy tá t×nh c¶m víi nhau. + Có những khó khăn, trở ngại nào đó khiến ngời viết không thể đến tận nơi - GV: Có mấy loại th (điện) chính? để trực tiếp nói với ngời nhận. Là những loại nào? Mục đích của các - Có 2 loại chính: lo¹i Êy cã kh¸c nhau kh«ng? T¹i sao? + Th¨m hái vµ chia vui. - HS: Cã hai lo¹i. + Th¨m hái vµ chia buån. - GV: H·y kÓ thªm mét sè trêng hîp cụ thể cần gửi th (điện) chúc mừng + Chúc mừng: đợc tặng huân, huy chhoặc t (điện) thăm hỏi? ơng hoặc danh hiệu vẻ vang, đợc nhận - HS kÓ. các học hàm học vị cao, đạt thành tÝch míi trong häc tËp…. + Th¨m hái: ngêi nhËn gÆp rñi ro, nh÷ng ®iÒu kh«ng mong muèn nh ®au ốm, ngời thân qua đời, tổn thất do ma - GV: Cho biết mục đích và tác dụng gió, bão lụt, động đất…. của th (điện) chúc mừng và thăm hỏi - Mục đích khác nhau: kh¸c nhau nh thÕ nµo? + Th¨m hái chia vui: biÓu d¬ng, - HS nêu mục đích. khÝch lÖ nh÷ng thµnh tÝch, sù thµnh đạt…của ngời nhận. + Thăm hỏi chí buồn: động viên, an ủi để ngời nhận cố gắng vợt qua nh÷ng rñi ro hoÆc nh÷ng khã kh¨n trong cuéc sèng. - GV: Em hiÓu g× vÒ th (®iÖn) chóc * Ghi nhí: mõng vµ th (®iÖn) th¨m hái? - Th (®iÖn) chóc mõng hoÆc th¨m hái - HS kh¸i qu¸t. lµ nh÷ng v¨n b¶n bµy tá sù chóc Hoạt động 2: Hớng dẫn HS luyện mừng hoặc thông cảm của ngời gửi tËp..

(443) - Híng dÉn HS lµm bµi tËp 2 (SGK) - GV: Trong nh÷ng t×nh huèng trªn, t×nh huèng nµo cÇn viÕt th (®iÖn) chóc mõng, t×nh huèng nµo cÇn viÕt th (®iÖn) th¨m hái? - HS suy nghÜ vµ gi¶i quyÕt.. đến ngời nhận. II. LuyÖn tËp: Bµi tËp 2: a. §iÖn chóc mõng. b. §iÖn chóc mõng. c. §iÖn th¨m hái. d. Th (®iÖn) chóc mõng. e. Th (®iÖn) chóc mõng.. D. Híng dÉn häc bµi: - Nắm đợc: + ThÕ nµo lµ th (®iÖn) chóc mõng, th¨m hái. + Nh÷ng t×nh huèng cÇn viÕt th (®iÖn) chóc mõng, th (®iÖn) th¨m hái. - TiÕp tôc t×m hiÓu c¸ch viÕt th (®iÖn) th¨m hái, th (®iÖn) chóc mõng. --------------------------------------------------------------------------------------------Ngµy 6 th¸ng 5 n¨m 2012 TiÕt 174. Th, ®iÖn A. Mục tiêu cần đạt. TiÕp tôc gióp HS: - Trình bày đợc mục đích, các tình huống và cách viết th (điện) chúc mừng và th¨m hái. - Viết đợc th (điện) chúc mừng và thăm hỏi. - Cã ý thøc vËn dông kiÕn thøc vµo cuéc sèng thùc tiÔn. B. Ph¬ng ph¸p. Qui n¹p, ph©n tÝch, tæng hîp... C. tiÕn hµnh. 1. ổn định. 2. KiÓm tra bµi cò: ? ThÕ nµo lµ th (®iÖn) chóc mõng, th¨m hái? KÓ mét vµi trêng hîp cÇn viÕt th (®iÖn) chóc mõng, th¨m hái? 3. Giíi thiÖu bµi: Th (®iÖn) chóc mõng hoÆc th¨m hái lµ nh÷ng v¨n b¶n bµy tá sự chúc mừng hoặc thông cảm của ngời ngời đến ngời nhận. Nội dung, hình thức cña th ®iÖn nh thÕ nµo? Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Hớng dẫn HS tìm hiÓu c¸ch viÕt th (®iÖn) chóc mõng vµ th¨m hái. - Ghi các văn bản trên bảng phụ- gọi - HS đọc. - GV:Néi dung th (®iÖn) chóc mõng vµ th (®iÖn) th¨m hái gièng nhau vµ kh¸c nhau nh thÕ nµo? - HS ph©n biÖt.. Néi dung kiÕn thøc I. C¸ch viÕt th (®iÖn) chóc mõng vµ th¨m hái.. - Giống nhau: đều là loại văn bản dùng để trao đổi thông tin và bày tỏ t×nh c¶m víi nhau. - Khác nhau: Mục đích. + Th¨m hái chia vui: BiÓu d¬ng, khÝch lÖ nh÷ng thµnh tÝch, sù thµnh đạt. - GV:Em có nhận xét gì về độ dài của - Ngắn gọn, tiết kiệm lời đến mức tối th (điện) chúc mừng và th (điện) thăm đa nhng vẫn đảm bảo biểu thị đợc đầy đủ, trọn vẹn nội dung chúc mừng bà hái? th¨m hái. - HS: Ng¾n gän. - GV: Trong th (®iÖn) chóc mõng vµ - T×nh c¶m ch©n thµnh. th (điện) thăm hỏi, tình cảm đợc thể hiÖn nh thÕ nµo? - HS: T×nh c¶m ch©n thµnh. - GV: Lời văn của th (điện) chúc - Súc tích thể hiện đợc tình cảm chân mõng, th¨m hái cã ®iÓm nµo gièng thµnh..

(444) nhau? - Gọi HS đọc bài tập trên bảng phụ. - GV: Thö cô thÓ ho¸ c¸c néi dung sau đây bằng những cách diễn đạt kh¸c nhau? - GV: Tõ 2 bµi tËp trªn, em h·y cho biÕt néi dung chÝnh cña th (®iÖn) chóc mõng, th (®iÖn) th¨m hái vµ c¸ch thc diễn đạt trong các bức th đó? ( HS th¶o luËn nhãm). * Ghi nhí: - Néi dung chÝnh: + LÝ do göi th (®iÖn) chóc mõng hoÆc th¨m hái. + Bộc lộ suy nghĩ cảm xúc đối với tin vui hoÆc nçi bÊt h¹nh, ®iÒu kh«ng mong muèn cña ngêi nhËn ®iÖn. + Lêi chóc mõng, mong muèn. + Lêi th¨m hái chia buån. - Cách diễn đạt: Ngắn gọn, súc tích víi t×nh c¶m ch©n thµnh. II. LuyÖn tËp:. Hoạt động 2: Hớng dẫn HS luyện Bµi tËp 1(SGK) tËp. - GV: Hoµn chØnh 3 bøc ®iÖn ë môc II.1 theo mÉu? - GV ghi mÉu lªn b¶ng phô. Bµi tËp3(SGK): - Gäi 3 HS lªn b¶ng ®iÒn. - GV: Hoµn chØnh mét bøc ®iÖn mõng theo mÉu cña bu ®iÖn (bµi tËp 1) víi tình huống tự đề xuất? - HS thùc hiÖn. D. Híng dÉn häc bµi: - Häc thuéc ghi nhí. - Hoµn chØnh c¸c bµi tËp (SGK) - Su tÇm c¸c mÉu th ®iÖn vµ hoµn chØnh. -------------------------------------------------------------------------------------.

(445) TiÕt 171. Ngµy 5 th¸ng 5 n¨m 2011 Tr¶ bµi kiÓm tra V¨n. A. Mục tiêu cần đạt. Gióp HS: - Đánh giá đợc các nội dung cơ bản về phân môn Văn. - Biết cách vận dụng những kiến thức, kĩ năng đã học một cách tổng hợp, toàn diÖn theo néi dung vµ c¸ch thøc kiÓm tra míi. - Cã ý thøc rót kinh nghiÖm vÒ kÜ n¨ng còng nh kiÕn thøc. B. TiÕn hµnh 1. ổn định. 2. Giíi thiÖu bµi. §Ó gióp HS cñng cè, kh¾c s©u kiÕn thøc còng nh rÌn luyÖn thªm kÜ n¨ng lµm bµi; thấy đợc những u điểm và những tồn tại trong bài viết của minh… Hoạt động của Gv và HS Néi dung kiÕn thøc Hoạt động 1: Tiến hành trả bài. I. Tr¶ bµi. - Yêu cầu HS đọc lại bài làm và kết qu¶ cña bµi. Hoạt động 2: Nhận xét u điểm, tồn II. Nhận xét: ¦u ®iÓm: t¹i trong bµi lµm cña HS. - Nhìn chung các em nắm đợc yêu cầu của đề bài; thực hiện đầy đủ yêu cầu của đề ra; đáp ứng đợc yêu cầu về kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng. - ChÊt lîng h¬n h¼n nh÷ng bµi viÕt tríc: + PhÇn tr¾c nghiÖm tr¶ lêi chÝnh x¸c: t¸c gi¶ cña 5 t¸c phÈm.; t×m chi tiÐt kh«ng cã trong v¨n b¶n “LÆng lÏ Sa Pa”; ng«i kÓ; néi dung cña v¨n b¶n “Nh÷ng ng«i sao xa x«i” + Phần tự luận: một số em nắm đợc yêu cầu đề bài nên đáp ứng đợc trọn vÑn c¶ 2 c©u: tù luËn nhá vµ lín. Trình bày rõ ràng, diễn đạt trôi chảy, bố cục rõ ràng, chặt chẽ, dùng từ, đặt c©u chÝnh x¸c. Tån t¹i: - Mét sè em kh«ng chÞu khã suy nghÜ.

(446) nên bài làm cha đáp ứng yêu cầu của bµi: + Tù luËn nhá: mét sè em kÓ l¹i tãm tắt văn bản chứ không xác định đợc t×nh huèng truyÖn vµ t¸c dông cña nã. + C©u tù luËn lín: mét sè bµi sa vµo kể lại; nêu đợc những nét chung, Hoạt động 3: Chữa bài. - Yêu cầu HS đọc lại từng câu trong riêng của ba nữ thanh niên- hình ảnh thÕ hÖ trÎ thêi chèng MÜ, nh÷ng lÝ lÏ phÇn tr¾c nghiÖm vµ ch÷a. s¬ sµi, n«ng c¹n; dÉn chøng minh ho¹ kh«ng cã. III. Ch÷a bµi: 1. Nªu t×nh huèng truyÖn vµ ý nghÜa cña nã trong truyÖn “Lµng” cña Kim L©n. 2. C¶m nhËn cña em vÒ h×nh ¶nh thÕ hÖ trÎ trong thêi k× kh¸ng chiÕn chèng MÜ qua ba nh©n vËt n÷ thanh niªn xung phong trong truyÖn “Nh÷ng ng«i sao xa x«i” cña Lª Minh Khuª. Yªu cÇu vÒ néi dung (9 ®iÓm) 1. T×nh huèng truyÖn: Tin xÊu vÒ lµng Chợ Dầu theo giặc đã làm ông Hai dằn vặt, khổ sở đến khi sự thật đợc s¸ng tá( 2 ®iÓm) - ý nghÜa: T×nh yªu lµng vµ t×nh yªu nớc của ông Hai đợc bộc lộ rõ nét và s©u s¾c( 2 ®iÓm) 2. H×nh ¶nh thÕ hÖ trÎ ViÖt Nam trong kh¸ng chiÕn chèng MÜ qua ba c« g¸i TNXP: Ph¬ng §Þnh, Thao vµ Nho. + Tinh thÇn dòng c¶m kh«ng sî hy sinh khi lµm nhiÖm vô rÊt nguy hiÓm. + T×nh c¶m trong s¸ng, hån nhiªn l¹c quan trong hoàn cảnh chiến đấu ác liÖt. -> Yªu mÕn, c¶m phôc vµ tù hµo. ( 5 ®iÓm) Yªu cÇu vÒ h×nh thøc (1 ®iÓm) D. Híng dÉn häc bµi ë nhµ: - ChuÈn bÞ cho tiÕt tr¶ bµi kiÓm tra TiÕng ViÖt. --------------------------------------------------------------------------------------------Ngµy 8 th¸ng 5 n¨m 2010 TiÕt 172 Tr¶ bµi kiÓm tra TiÕng ViÖt A. Mục tiêu cần đạt. Gióp HS: - Đánh giá đợc các nội dung cơ bản về phân môn Tiếng Việt. - Biết cách vận dụng những kiến thức, kĩ năng đã học một cách tổng hợp, toàn diÖn theo néi dung vµ c¸ch thøc kiÓm tra míi. - Cã ý thøc rót kinh nghiÖm. B. TiÕn hµnh. 1. ổn định. 2. Giíi thiÖu bµi..

(447) §Ó gióp HS cñng cè, kh¾c s©u kiÕn thøc còng nh rÌn luyÖn thªm kÜ n¨ng lµm bµi; thấy đợc những u điểm và những tồn tại trong bài viết của mình… 3. Hoạt động dạy học. Hoạt động của GV và HS Néi dung kiÕn thøc Hoạt động 1: Tiến hành trả bài. I. Tr¶ bµi. - Yêu cầu HS đọc lại bài làm và kết qu¶ cña bµi. Hoạt động 2: Nhận xét u điểm, tồn II. Nhận xét: t¹i trong bµi lµm cña HS. ¦u ®iÓm: - Nhìn chung các em nắm đợc yêu cầu của đề bài; thực hiện đầy đủ yêu cầu của đề ra; đáp ứng đợc yêu cầu về kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng. - ChÊt lîngbµi lµm kh¸ tèt: + N¾m v÷ng kiÕn thøc vÒ khëi ng÷. + Nhận biết đợc các thành phầnbiệt lËp vµ t¸c dông cña nã. + Xác định đợc các phép liên kết trong c¸c ®o¹n v¨n cô thÓ. + VËn dông kiÕn thøc vÒ c¸c phÐp liên kết để tạo lập một đoạn văn có sử dông c¸c phÐp liªn kÕt. Tån t¹i: - Mét sè em kh«ng chÞu khã suy nghÜ nên bài làm cha đáp ứng yêu cầu của bµi: + Cha chØ râ thµnh phÇn g× trong c¸c thµnh phÇn biÖt lËp. + Nhận biết cha đầy đủ các phép liên kÕt trong tõng ®o¹n v¨n. + Xây dựng đoạn văn cha đáp ứng yªu cÇu, sö dông Ýt phÐp liªn kÕt; lÇm víi lçi lÆp; cha chØ râ c¸c phÐp liªn kÕt mµ m×nh sö dông. Hoạt động 3: Chữa bài. - Yêu cầu HS đọc lại từng câu và III. Chữa bài: C©u 1: T×m khëi ng÷ trong c©u sau ch÷a bµi. vµ viÕt thµnh c©u kh«ng cã khëi ng÷: Cßn m¾t t«i th× c¸c anh l¸i xe b¶o: “Cã c¸i g× mµ xa x¨m” (Lª Minh Khuª) C©u 2: T×m thµnh phÇn biÖt lËp vµ nªu t¸c dông cña nã: a. Thật đấy, chuyến này không đợc độc lập thì chết cả đi chứ sống làm gì cho nã nhôc. b. Còng may mµ b»ng mÊy nÐt vÏ, ho¹ sÜ ghi xong lÇn ®Çu g¬ng mÆt cña anh thanh niªn. Câu 3: Xác định phép liên kết câu: a. Ba kh«ng gièng c¸i h×nh ba chôp víi m¸. - Sao kh«ng gièng, ®i l©u, ba con giµ h¬n tríc th«i. - Còng kh«ng ph¶i giµ, mÆt ba con kh«ng cã c¸i thÑo trªn mÆt nh vËy. µ ra vËy, b©y giê bµ míi biÕt..

(448) (NguyÔn Quang S¸ng) b. Kh«ng mét h«m nµo bµ Hai ë qu¸n về mụ không sấn đến vạch thúng ra xem. - ¸i chµ! Nhµ nµy cã mí c¸ ngon gím, chiÒu tí ph¶i xin mét b¸t mÊy đợc. Thế là đến chiều mụ sai con bng bát đến xin. (Kim L©n) c. Hoạ sĩ nào cũng đến Sa Pa! ở đấy tha hồ vẽ. Tôi đi đờng này ba mơi hai n¨m. Tríc c¸ch m¹ng th¸ng T¸m, t«i chë lªn chë vÒ m·i bao nhiªu ho¹ sÜ nh b¸c. Ho¹ sÜ T« Ngäc V©n nµy, ho¹ sÜ Hoµng KiÕt nµy… ( NguyÔn Thµnh Long) 4. ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n vÒ chñ đề học tập có sử dụng ít nhất hai phÐp liªn kÕt. Yªu cÇu cô thÓ: C©u 1: Khëi ng÷ trong c©u lµ: m¾t t«i Cã thÓ viÕt l¹i: Nh×n m¾t t«i, c¸c anh l¸i b¶o: “C« cã c¸i nh×n sao mµ xa x¨m”! ( 1,5 ®iÓm) C©u 2: Thµnh phÇn biÖt lËp vµ t¸c dông cña nã: a. Thật đấy: thành phần tình thái; dùng để tỏ thái độ xác nhận, khẳng định điều nói trong trong câu (tình th¸i) b. (Còng) may: thµnh phÇn t×nh th¸i; dùng để bày tỏ sự đánh giá tốt về điều kiện đợc nói đến trong câu. ( 1,5 ®iÓm) Câu 3: Xác định phép liên kết a. PhÐp lÆp: gièng, ba, ba con, giµ. PhÐp thÕ: vËy b. PhÐp nèi: thÕ lµ c. PhÐp lÆp: ho¹ sÜ- ho¹ sÜ Phép thế: Sa Pa- đấy (3 ®iÓm) C©u 4: - Viết đúng chủ đề. - Sö dông Ýt nhÊt 2 phÐp liªn kÕt (chØ râ) ( 4 ®iÓm) D. Híng dÉn häc bµi ë nhµ: - ChuÈn bÞ cho tiÕt tr¶ bµi kiÓm tra Tæng hîp. ---------------------------------------------------------------------Ngµy 9 th¸ng 5 n¨m 2010. TiÕt 175. Tr¶ bµi kiÓm tra tæng hîp. A. Mục tiêu cần đạt. Gióp HS: - Đánh giá đợc các nội dung cơ bản về cả ba phân môn trogn sách Ngữ Văn 9, chủ yÕu lµ tËp II..

(449) - Biết cách vận dụng những kiến thức, kĩ năng ngữ văn đã học một cách tổng hợp, toµn diÖn theo néi dung vµ c¸ch thøc kiÓm tra míi. - Cã ý thøc rót kinh nghiÖm. B. TiÕn hµnh. 1. ổn định. 2. Giíi thiÖu bµi. §Ó gióp HS cñng cè, kh¾c s©u kiÕn thøc còng nh rÌn luyÖn thªm kÜ n¨ng lµm bµi; thấy đợc những u điểm và những tồn tại trong bài viết của minh… 3. Hoạt động dạy học. Hoạt động của Gv và HS Néi dung kiÕn thøc Hoạt động 1: Tiến hành trả bài. I. Tr¶ bµi. - Yêu cầu HS đọc lại bài làm và kết qu¶ cña bµi. Hoạt động 2: Nhận xét u điểm, tồn II. Nhận xét: ¦u ®iÓm: t¹i trong bµi lµm cña HS. - Nhìn chung các em nắm đợc yêu cầu của đề bài; thực hiện đầy đủ yêu cầu của đề ra; đáp ứng đợc yêu cầu về kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng. - ChÊt lîng h¬n h¼n nh÷ng bµi viÕt tríc. - Trình bày rõ ràng, diễn đạt trôi ch¶y, bè côc râ rµng, chÆt chÏ, dïng từ, đặt câu chính xác. Tån t¹i: - Mét sè em kh«ng chÞu khã suy nghÜ nên bài làm cha đáp ứng yêu cầu của bµi, mét sè bµi ph©n tÝch s¬ sµi kh«ng kÕt hîp ph©n tÝch nghÖ thuËt víi néi Hoạt động 3: Chữa bài. dung. - Yêu cầu HS đọc lại và chữa bài. III. Ch÷a bµi: C©u 1: HS trình bày đợc những nét cơ bản về tiểu sử, đặc điểm, phong cách và tác phÈm chÝnh cña t¸c gi¶ Kim L©n: - Kim L©n tªn khai sinh lµ NguyÔn V¨n Tµi (1920- 2007), quª ë Tõ S¬nB¾c Ninh. - Lµ nhµ v¨n cã së trêng viÕt truyÖn ng¾n, lµ ngêi am hiÓu vµ g¾n bã víi n«ng th©n vµ ngêi n«ng d©n. - §Ò tµi chÝnh trong s¸ng t¸c cña Kim L©n lµ sinh ho¹t lµng quª vµ c¶nh ngé cña nh÷ng ngêi n«ng d©n sau luü tre lµng. - T¸c phÈm chÝnh: Vî nhÆt, Lµng. (2,0 ®iÓm) C©u 2: HS trình bày đợc các yêu cầu cơ bản sau: - Tạo lập đợc đoạn văn nghị luận có nội dung về khổ thơ, trong đó có sử dông phÐp thÕ. - Tr×nh bµy c¶m nhËn vÒ khæ th¬: + Tõ h×nh ¶nh t¶ thùc nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh trong hoµn c¶nh ¸c liÖt cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ, nhµ.

(450) thơ đã làm nổi bật hình ảnh ngời chiÕn sÜ l¸i xe víi t thÕ hiªn ngang, ý chÝ quyÕt chiÕn quyÕt th¾ng v× miÒn Nam ruét thÞt. + Nh÷ng c©u th¬ t¶ thùc h×nh ¶nh chiÕc xe kh«ng kÝnh; ng«n ng÷ vµ giäng ®iÖu giµu tÝnh khÈu ng÷, tù nhiªn, trÎ trung, nhÊt lµ sö dông h×nh ¶nh ho¸n dô ®Çy ý nghÜa. ( 3,0 ®iÓm) C©u 3: HS cần đảm bảo những ý sau: * ChØ qua vµi trang viÕt mµ t¸c gi¶ Nguyễn Quang Sáng đã khắc hoạ rõ nÐt h×nh ¶nh bÐ THu trong nh÷ng ngày tháng bên cha, để lại dấu ấn trong lòng ngời đọc... * BÐ Thu xuÊt hiÖn trong t¸c phÈm lµ mét c« bÐ hån nhiªn, trong s¸ng. Thu lín lªn trong t×nh yªu th¬ng cña mÑ vµ trong em h×nh ¶nh cña ngêi cha oai nghiêm, đẹp đẽ luôn khắc sâu trong t©m trÝ cïng víi t×nh yªu th¬ng ngËp trµn... Víi em ngêi cha trë thµnh thÇn tîng, luôn đẹp nh trong bức ảnh chụp chung víi m¸. Trong em lu«n cã mét niÒm mong íc đợc gặp ngời cha yêu quí và đáng kÝnh. * Lµ c« bÐ ®Çy c¸ tÝnh vµ ¬ng ng¹nh Khi gÆp «ng S¸u, Thu kh«ng nhËn «ng lµ cha vµ còng ch¼ng nãi nguyªn do, mọi hành động và lời nói của nó đều thể hiện thái độ ghét con ngời tự xng lµ ba nã. Kh«ng gäi ba HÊt trøng c¸ ra khái b¸t... GiËn dçi nh¶y xuèng xuång sang nhµ bµ ngo¹i... Nã bíng bØnh vµ ¬ng ng¹nh, giËn ngêi cã vÕt sÑo ë trªn mÆt kh«ng gièng ba nã trong bøc h×nh, bëi nã cha hiÓu đợc những nỗi đau mất mát của chiến tranh... * Lµ c« bÐ yªu th¬ng cha s©u s¾c vµ m·nh liÖt. - Tất cả những hành động của bé Thu cµng chøng tá t×nh yªu cña nã dµnh cho cha thËt s©u s¾c vµ m·nh liÖt. Tình yêu đó bùng lên đốt cháy tâm can nó khi nó đợc bà giải thích vết sÑo cña cha nã lµ do chiÕn tranh... - Cảm động biết bao khi nó day dứt, trăn trở suốt đêm thở dài nh ngời lớn bëi sù hèi hËn... - Tình yêu thơng của nó đối với ngời.

(451) cha của Thu khiến ta xúc động đến nghÑn ngµo khi nã tõ nhµ bµ ngo¹i trë về đứng lặng nhìn ông Sáu, để rồi kh«ng gian vì oµ trogn tiÕng thÐt gäi ba...Tiếng gọi xé tim gan mọi ngời đó chÝnh lµ sù dån nÐn cña t×nh yªu th¬ng bao n¨m Êp ñ, phót chèc vì oµ: TiÕng gäi nÝu kÐo t×nh cha. Hµnh động “ôm cổ” hai chân “quặp chặt” thÓ hiÖn t×nh yªu th¬ng muèn gi÷ chÆt ngêi cha, bëi nã ng©y th¬ nh÷ng tëng làm vậy là giữ đợc ba nó... H×nh ¶nh bÐ Thu víi m¸i tãc tha, hai tay ôm chặt cổ và đôi chân quặp chặt ba nó đã trở thành nỗi ám ảnh trong lòng ngời đọc... * Tình yêu thơng ngời cha đã tạo nên một sức mạnh lớn lao để em biến đau thơng thành hành động cách mạng và trë thµnh c« giao liªn dòng c¶m sau nµy. ( 5,0 ®iÓm) D. Híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Ôn tập lại toàn bộ môn Ngữ Văn để chuẩn bị cho kì thi tuyển sinh vào THPT.. Tiết 170 - 171:. KIỂM TRA TỔNG HỢP HỌC KÌ II (Theo lịch kiểm tra, đề ra, đáp án của phòng) Thời gian : 90phút ( Không kể phát đề) ………………………………………. ……...... A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: Giúp HS: - Đánh giá được các nội dung cơ bản của cả ba phần trong SGK Ngữ Văn 9, chủ yếu là tập II. - Biết cách vận dụng những kiến thức và kĩ năng ngữ văn đã học một cách tổng hợp, toàn diện theo nội dung và cách thức kiểm tra, đánh giá mới. B. CÁC HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP: I. Đề ra: ĐỀ CHẴN Câu 1- ( 1,5 điểm).

(452) Cho câu thơ : Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng ........................................................ ( Viếng lăng Bác- Viễn Phương) Chép chính xác 7 câu thơ tiếp theo và trình bày hoàn cảnh sáng tác bài thơ ? Câu 2- ( 1,5 điểm) Hãy nêu tên các thành phần biệt lập mà em đã học? Trong ví dụ sau tác giả sử dụng thành phần biệt lập gì? Trời ơi, chỉ còn có năm phút. ( Nguyễn Thành Long - Lặng Lẽ Sa Pa) Câu 3 - ( 2 điểm) Hãy tóm tắt ttuyện ngắn “ Những ngôi sao xa xôi” của nhà văn Lê Minh khuê ( Từ 10 - 15 dòng ). Câu 4- ( 5 điểm) Phân tích nhân vật Phương Định trong truyện ngắn “ Những ngôi sao xa xôi” của nhà văn Lê Minh Khuê. ĐỀ LẼ Câu 1- ( 1,5 điểm) Cho câu thơ : Ta làm con chim hót .................................. ( Mùa xuân nho nhỏ- Thanh Hải) Chép chính xác 7 câu thơ tiếp theo và trình bày hoàn cảnh sáng tác bài thơ ? Câu 2 - ( 1,5 điểm) Hãy nêu tên các thành phần biệt lập mà em đã học? Thành phần biệt lập nào được sử dụng trong ví dụ sau? Này, bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không? (Làng - Kim Lân) Câu 3 -( 2 điểm) Hãy tóm tắt ttuyện ngắn “ Những ngôi sao xa xôi” của nhà văn Lê Minh khuê .( Từ 10 - 15 dòng ) Câu 4- ( 5 điểm) Phân tích nhân vật Phương Định trong truyện ngắn “ Những ngôi sao xa xôi” của nhà văn Lê Minh Khuê..

(453) ĐÁP ÁN VÀ BIỂU CHẤM ĐỀ CHẴN Câu 1( 1,5 điểm)+ Học sinh chép đúng đoạn thơ không sai từ nào cho 1 điểm.( sai 1 từ trừ 0,25 điểm) + Bài thơ được sáng tác vào năm 1976, khi lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh vừa được khánh thành, Viễn Phương là người con Miền Nam có mặt trong đoàn đại biểu của nhân dân Miên Nam lần đầu tiên ra viếng lăng Bác, với niềm xúc động thiêng liêng , thành kính đã viết nên bài thơ " Viếng lăng Bác". + Nêu đúng hoàn cảnh sáng tác cho 0,5 điểm. Câu 2 -( 1,5 điểm) + Các thành phân biệt lập trong câu: - Thành phần tình thái - Thành phần cảm thán - Thành phần gọi đáp. - Thành phần phụ chú Nêu đúng cho 1 điểm + Trong ví dụ sau tác giả sử dụng thành phần cảm thán ( 0,5 điểm) Trời ơi, chỉ còn có năm phút. ( Nguyễn Thành Long - Lặng Lẽ Sa Pa) ĐỀ LẼ Câu 1- (1,5 điểm)+ Học sinh chép đúng đoạn thơ không sai từ nào cho 1 điểm.( sai 1 từ trừ 0,25 điểm) + Bài thơ được sáng tác vào tháng 11 năm 1980 khi nhà thơ đang nằm trên giường bệnh, không bao lâu sau thì nhà thơ qua đời (tháng 12-1980). Nêu đúng hoàn cảnh sáng tác cho 0,5 điểm. Câu 2 - ( 1,5 điểm) + Các thành phân biệt lập trong câu: - Thành phần tình thái. - Thành phần cảm thán. - Thành phần gọi đáp. - Thành phần phụ chú. Nêu đúng cho 1,5 điểm + Trong ví dụ sau tác giả sử dụng thành phần gọi - đáp ( 0,5 điểm) Này, bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không? (Làng - Kim Lân) Tự luận chung: Câu 3 - ( 2 điểm) Hãy tóm tắt ttuyện ngắn “ Những ngôi sao xa xôi” của nhà văn Lê Minh khuê ( Từ 10 - 15 dòng ). Học sinh phải tóm tắt được các ý sau :.

(454) + Truyện kể về ba nữ thanh niên xung phong làm việc trên một cao điểm ở tuyến đường Trường Sơn trong những năm đánh Mỹ, đó là chị Thao, Nho, Phương Định. + Công việc của họ là quan sát mặt đường , đánh dấu bom nổ chậm, phá bom và đo khối lượng đất đá để san lấp. + Công việc của họ luôn đối mặt với tử thần , đối đầu với mưa bom , bão đạn. + Gian khổ, ác liệt như vậy nhưng họ vẫn giữ được nét đẹp hồn nhiên , trong sáng , vô tư. + Họ coi nhau như chị em ruột và ai cũng dành ra mặt đường không ai muốn ở lại trực tổng đài. + Trong một lần phá bom Nho bị thương, cô được mọi người chăm sóc tận tình chu đáo. + Kết thúc câu chuyện là chi tiết trận mưa đá khiến cho mọi người nhớ về quê hương, nhơ về tuổi ấu thơ, nhơ về thủ đô Hà Nội. Câu 4- ( 5 điểm) Học sinh cần đạt các yêu cầu sau: A- Về hình thức( 1 điểm): - Học sinh phải viết đúng thể loại văn nghị luận phân tích nhân vật - Có bố cục chặt chẽ, hành văn trôi chảy . - Chữ viết đẹp, ít sai lỗi chính tả. B- Về nội dung( 4 điểm): Cần thể hiện rõ được các ý sau: 1- Mở bài : - Nêu tác giả , tác phẩm. - Giới thiệu nhân vật. - Giới thiệu khái quát về nhân vật : Phương Định là một nữ thanh niên xung phong mang đầy đủ phẩm chất tốt đẹp của thế hệ trẻ Việt Nam thời chống Mỹ .Đó chính là vẻ đẹp của chủ nghĩa anh hùng cách mạng. 2- Thân bài : Phân tích nhân vật Phương Định cần thể hiện rõ các ý sau : + Phương Định là một cô gái đẹp đất Hà thành và rất thích làm duyên. - Là con gái Hà Nội... - Đựơc mẹ chiều và có những tháng năm tuổi học trò đầy ắp kỷ niệm. - Cô đẹp và thích làm duyên, thích ngắm mình trong gương , nhất là ngắm đôi mắt của mình. - Đúng ở một góc xa khi mọi người vây quanh những người lính trẻ… + Là cô gái hồn nhiên, yêu đời: - Chiến tranh khốc liệt không làm mất đi vẻ hồn nhiên của những cô gái thanh niên xung phong, nhất là Phương Định. - Cô thích hát và cũng hát rất hay. - Hay nói , hay cười ,luôn vui vẻ trong cuộc sống … + Là một nữ thanh niên xung phong dũng cảm:.

(455) - Cô cùng với 2 người bạn (chị Thao và Nho) xung phong làm nhiệm vụ ở nơi nguy hiểm nhất " Quan sát mặt đường" giữa mưa bom ,bão đạn. - Đo khối lượng đất đá trong mưa bom. - Phá bom nổ chậm, trong lúc thần chết đang trốn một trong những quả bom ấy. " Thần chết là kẻ không thích đùa". - Thích ra quan sát mặt đường cho dù phải đối mặt với cái chết chứ không muốn ngồi trong hang làm nhiệm vụ báo cáo tình hình. Cô coi cái chết nhẹ tựa lông hồng … +Phương Định là cô gái biết quan tâm đến đồng đội của mình - Sống hòa đồng với mọi người - Dành về mình những khó khăn, nguy hiểm. - Lo lăng cho chị Thao khi chị Thao trinh sát về chậm... - Quan tâm chăm sóc Nho chu đáo khi Nho bị thương. 3- Kết bài: - Khẳng định vẻ đẹp của nhân vật - Cảm nghĩ về nhân vật Lê Minh Khuê đã xây dựng thành công hình tượng người nữ thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn trong những tháng năm đánh Mỹ với nhưng nết đẹp duyên dáng , quả cảm. Qua nhân vật Phương Định, người đọc hiểu thêm về vẻ đẹp của "chủ nghĩa anh hùng các mạng" được thế hệ trẻ thể hiện rõ nét trong cuộc chiến tranh thần thánh của dân, đánh bại một cường quốc lớn - Đế Quốc Mỹ..

(456) Ngày soạn: 11/5/2013 Tiết 172:. TRẢ BÀI KIỂM TRA VĂN, KIỂM TRA TIẾNG VIỆT A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: Giúp HS: 1. Kiến thức: - Giúp học sinh nhận ra những lỗi sai trong bài kiểm tra của mình để kịp thời sữa chữa. - Nhận ra những lỗi sai mà các bạn mắc phải để rút kinh nghiệm cho tất cả vào các bài làm sau 2. Kỹ năng: - Nhận diện và sửa chửa lỗi sai. 3. Thái độ: - Nghiêm túc nhận ra lỗi và sửa lỗi . B. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: Chấm bài kĩ, ghi lỗi ra giấy 2. Học sinh: Hình dung lại đề ra và bài làm của mình C. HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP 1. Ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới: I. Đề ra: Đề chẵn : 1. Nêu ý nghĩa nhan đề truyện ngắn “ Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh khuê?. 2. Cảm nhận của em về hình ảnh thế hệ trẻ Việt Nam trong thời kì kháng chiến chống Mĩ qua ba nhân vật nữ thanh niên xung phong trong truyện “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê. Đề lẻ : 1. Nêu ý nghĩa nhan đề truyện ngắn “Chiếc lược ngà “ của Nguyễn Quang Sáng ? 2. Cảm nhận của em về hình ảnh thế hệ trẻ Việt Nam trong thời kì kháng chiến chống Mĩ qua ba nhân vật nữ thanh niên xung phong trong truyện “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê. II. Yêu cầu cần đạt: 1. Yêu cầu về nội dung Câu 1: - Ý nghĩa nhan đề : Những ngôi sao xa xôi + Những ngôi sao là hình ảnh biểu tượng cho vẻ đẹp của cô gái thanh niên xung phong trên những cao điểm xa xôi nơi tuyến lửa Trường Sơn. + Những ngôi sao chính là những hoài niệm, kí ức tuổi thơ, về quá khứ bình yên của các cô gái..

(457) + Những ngôi sao xa xôi là biểu tượng cho ánh sáng, niềm tin, hi vọng vào tương lai phía trước của thế hệ trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước. - Ý nghĩa nhan đề Bến quê: + Bến quê chính là gia đình, quê hương, là điểm tựa bình yên trong cuộc sống mỗi con người. + Gia đình quê hương chính là nơi cất giữ, lưu dấu những giá trị bền vững giản dị của cuộc sống. Hiều khi đến hét cuộc đời người ta mới có thể khám phá hết vễ đẹp đó. + Hành trình tìm về với bến quê, với những giá trị trong cuộc sống cũng là hành trình con người tìm lại chính mình, hoàn thiện bản thân. Câu 2. - Hình ảnh thế hệ trẻ Việt Nam trong kháng chiến chống Mĩ qua ba cô gái TNXP: Phương Định, Thao và Nho. + Tinh thần dũng cảm không sợ hy sinh khi làm nhiệm vụ rất nguy hiểm. + Tình cảm trong sáng, hồn nhiên lạc quan trong hoàn cảnh chiến đấu ác liệt. + Tình đồng đội gắn bó thân thiết. -> Yêu mến, cảm phục và tự hào. 2. Yêu cầu về hình thức - Trình bày rõ ràng, cẩn thận, sạch đẹp. - Diễn đạt mạch lạc, trôi chảy. - Chuẩn chính tả, dùng từ, đặt câu chính xác, trong sáng. - Phần tự luận : bài viết phải có bố cục chặt chẽ, rõ ràng. III. Nhận xét, đánh giá bài làm. 1. Ưu điểm: - Đa số các bài đạt yêu cầu về nội dung và hình thức. - Cơ bản làm rõ được ý nghĩa nhan đề của hai truyện ngắn. - Nghị luận vấn đề một cách triệt để, lập luận rõ ràng, chặt chẽ có sức thuyết phục:, Tuấn Anh Quỳnh Như, Duyên,Nguyễn Huyền,Thư,Tùng Lâm ( 9A) Tường Vy, Huyền Trang, Diệu Ly, Bảo Hằng, Lê Dung... (9E) - Nhận xét đánh giá sâu sắc có ấn tượng. 2. Tồn tại: - Một số bạn chưa hiểu ý nghĩa nhan đề mà ghi khái quát nội dung. - Bố cục chưa rõ ràng chặt chẽ, các luận điểmr chưa rõ ràng : Lê Hoàng Viết Hoàng, Quang Giang, Trường Sơn(9A). Nguyễn Văn Khánh, Trần Văn Tuấn, Hiếu (9E) III. Sửa các lỗi thường gặp: - Sai ý nghĩa nhan đề yêu cầu chữa lại vào vở - Ghi lại dàn ý câu 2 vào vở. IV. Đọc bài khá, giỏi: Duyên(9A), Tường Vy(9E) V. Trả bài, lấy điểm, kết quả..

(458) Điểm Lớp9A(31 ) Lớp9E(32 ). 8 - 10 6.57.9 12 7 7. 11. 5 - 6.4. 3.5 - 4.9 0 - 3.4. 12. 2. 0. Trên TB 94 %. 13. 1. 0. 97 %. Dưới TB 6 % 3 %. D. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ. - Sửa lại những lỗi sai - Chú ý hành văn trôi chảy - Hình dung lại bài kiểm tra Tiếng việt để tiết sau trả bài.. Ngày soạn: 11/5/2013 Tiết 173:. TRẢ BÀI KIỂM TRA VĂN, KIỂM TRA TIẾNG VIỆT (Tiếp) Giúp HS:. A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: 1. Kiến thức: - Giúp học sinh nhận ra những lỗi sai trong bài kiểm tra của mình để kịp thời sữa chữa. - Nhận ra những lỗi sai mà các bạn mắc phải để rút kinh nghiệm cho tất cả vào các bài làm sau 2. Kỹ năng: - Nhận diện và sửa chửa lỗi sai. 3. Thái độ: - Nghiêm túc nhận ra lỗi và sửa lỗi . B. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: Chấm bài kĩ, ghi lỗi ra giấy 2. Học sinh: Hình dung lại đề ra và bài làm của mình C. HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP 1. Ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới: I. Đề ra: Đề lẽ : Câu 1: Tìm khởi ngữ trong câu sau và viết thành câu không có khởi ngữ: Còn về con gái anh, anh yêu nó hơn tất cả mọi thứ quí giá trên đời này. (Lê Minh Khuê) Câu 2: Tìm thành phần biệt lập và nêu tác dụng của nó: Cũng may mà bằng mấy nét vẽ, hoạ sĩ ghi xong lần đầu gương mặt của anh thanh niên..

(459) Câu 3: Xác định phép liên kết câu: a. Ba không giống cái hình ba chụp với má. - Sao không giống, đi lâu, ba con già hơn trước thôi. - Cũng không phải già, mặt ba con không có cái thẹo trên mặt như vậy. À ra vậy, bây giờ bà mới biết. (Nguyễn Quang Sáng) b. Hoạ sĩ nào cũng đến Sa Pa! ở đấy tha hồ vẽ. Tôi đi đường này ba mươi hai năm. Trước cách mạng tháng Tám, tôi chở lên chở về mãi bao nhiêu hoạ sĩ như bác. Hoạ sĩ Tô Ngọc Vân này, hoạ sĩ Hoàng Kiết này… ( Nguyễn Thành Long) Câu 4. Viết một đoạn văn ngắn với chủ đề tự chọn có sử dụng ít nhất hai phép liên kết. Gạch chân dưới phép liên kết và nói rõ nó thuộc phép liên kết gì. Đề chẵn : Câu 1: Tìm khởi ngữ trong câu sau và viết thành câu không có khởi ngữ: Còn mắt tôi thì các anh lái xe bảo: “Có cái gì mà xa xăm” (Lê Minh Khuê) Câu 2: Tìm thành phần biệt lập và nêu tác dụng của nó: Thật đấy, chuyến này không được độc lập thì chết cả đi chứ sống làm gì cho nó nhục. Câu 3: Xác định phép liên kết câu: a. Không một hôm nào bà Hai ở quán về mụ không sấn đến vạch thúng ra xem. - ái chà! Nhà này có mớ cá ngon gớm, chiều tớ phải xin một bát mấy được. Thế là đến chiều mụ sai con bưng bát đến xin. (Kim Lân) b. Hoạ sĩ nào cũng đến Sa Pa! ở đấy tha hồ vẽ. Tôi đi đường này ba mươi hai năm. Trước cách mạng tháng Tám, tôi chở lên chở về mãi bao nhiêu hoạ sĩ như bác. Hoạ sĩ Tô Ngọc Vân này, hoạ sĩ Hoàng Kiết này… ( Nguyễn Thành Long) Câu 4. Viết một đoạn văn ngắn về chủ đề học tập có sử dụng ít nhất hai phép liên kết. II. Yêu cầu cần đạt: 1. Yêu cầu về nội dung Câu 1: Khởi ngữ trong câu là: mắt tôi Có thể viết lại: - Nhìn mắt tôi, các anh lái bảo: “Cô có cái nhìn sao mà xa xăm”! Câu 2: Thành phần biệt lập và tác dụng của nó: Đ2: Thật đấy: thành phần tình thái; dùng để tỏ thái độ xác nhận, khẳng định điều nói trong trong câu (tình thái) Đ1. (Cũng) may: thành phần tình thái; dùng để bày tỏ sự đánh giá tốt về điều kiện được nói đến trong câu. Câu 3: Xác định phép liên kết a. Phép lặp: giống, ba, ba con, già..

(460) Phép thế: vậy b. Phép nối: thế là c. Phép lặp: hoạ sĩ- hoạ sĩ Phép thế: Sa Pa- đấy Câu 4: - Viết đúng chủ đề. - Sử dụng ít nhất 2 phép liên kết (chỉ rõ) 2. Yêu cầu về hình thức - Trình bày rõ ràng, cẩn thận, sạch đẹp. - Diễn đạt mạch lạc, trôi chảy. - Chuẩn chính tả, dùng từ, đặt câu chính xác, trong sáng. III. Nhận xét, đánh giá bài làm. 1. Ưu điểm: - Đa số các bài đạt yêu cầu về nội dung và hình thức. - Nhiều em xác định tốt khởi ngữ và thành phần biệt lập. Điều đó chứng tỏ các em hiểu bài sâu sắc: Tuấn Anh Quỳnh Như, Duyên,Nguyễn Huyền,Thư,Tùng Lâm ( 9A) Tường Vy, Huyền Trang, Diệu Ly, Bảo Hằng, Lê Dung... (9E) - Phần viết đoạn văn khá hấp dẫn và đúng nội dung, liên kết tốt. 2. Tồn tại: - Một số bài làm thể hiện nắm kiến thức không vững: Trường Sơn, Viết Hoàng, Quang Giang (9A). Văn khánh, Hiếu, Văn Tuấn (9E) III. Sửa các lỗi thường gặp: - Chữa lại bài vào vở theo yêu cầu trên bảng - Học sinh kiểm tra việc chữa bài của nhau . IV. Trả bài, lấy điểm, kết quả. Điểm. 8 - 10. 6.5 - 7.9 5 - 6.4. 3.5 - 4.9 0 - 3.4. Trên TB 90 % 90 %. Lớp 9A 14 9 5 3 0 Lớp 9E 12 9 8 3 0 D. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ. - Sửa lại những lỗi sai - Xem bài: Thư, điện chúc mừng và thăm hỏi để tiết sau học. ---------------------------------------------------------------------------. Dưới TB 10 % 10 %.

(461) Ngày soạn: 10/5/2013 Tiết 174:. THƯ (ĐIỆN) CHÚC MỪNG VÀ THĂM HỎI A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: Giúp HS: - Nắm được đặc điểm, tác dụng và cách viết thư (điện) chúc mừng thăm hỏi. 1. Kiến thức: - Mục đích, tình huống và cách viết thư (điện) chúc mừng và thăm hỏi 2. Kỹ năng: - Viết thư (điện) chúc mừng và thăm hỏi. 3. Thái độ: Học tập nghiêm túc. Có ý thức gửi thư, điện chúc mừng, thăm hỏi người thân, bạn bè khi cần. . B. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: - Soạn bài, máy chiếu 2. Học sinh: - Xem trước bài C. HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP 1. Ổn định. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Nêu cách viết hợp đồng? 3. Bài mới: Thư (điện) chúc mừng hoặc thăm hỏi thuộc loại văn bản tiết kiệm lời đến mức tối đa nhưng vẫn đảm bảo biểu thị được đầy đủ, trọn vẹn nội dung chúc mừng và thăm hỏi, bộc lộ được tình cảm chân thành của người viết đến người nhận. .. Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu I. Những trường hợp viết thư (điện) những trường hợp viết thư (điện) chúc mừng và thăm hỏi. chúc mừng và thăm hỏi. - Ghi các trường hợp trên bảng phụ. - Gọi HS đọc. - GV: Những trường hợp nào cần gửi - Trường hợp: thư (điện) chúc mừng và những trường + Có nhu cầu trao đổi thông tin và bày tỏ tình cảm với nhau. hợp nào cần gửi thư (điện) thăm hỏi? + Có những khó khăn, trở ngại nào đó - HS: Có nhu cầu trao đổi thông tin. khiến người viết không thể đến tận nơi - GV: Có mấy loại thư (điện) chính? để trực tiếp nói với người nhận. Là những loại nào? Mục đích của các - Có 2 loại chính: + Thăm hỏi và chia vui. loại ấy có khác nhau không? Tại sao? + Thăm hỏi và chia buồn. - HS: Có hai loại. - GV: Hãy kể thêm một số trường hợp cụ thể cần gửi thư (điện) chúc mừng + Chúc mừng: được tặng huân, huy chương hoặc danh hiệu vẻ vang, được hoặc tư (điện) thăm hỏi? nhận các học hàm học vị cao, đạt thành - HS kể. tích mới trong học tập…. + Thăm hỏi: người nhận gặp rủi ro,.

(462) - GV: Cho biết mục đích và tác dụng của thư (điện) chúc mừng và thăm hỏi khác nhau như thế nào? - HS nêu mục đích.. - GV: Em hiểu gì về thư (điện) chúc mừng và thư (điện) thăm hỏi?. những điều không mong muốn như đau ốm, người thân qua đời, tổn thất do mưa gió, bão lụt, động đất…. - Mục đích khác nhau: + Thăm hỏi chia vui: biểu dương, khích lệ những thành tích, sự thành đạt…của người nhận. + Thăm hỏi chí buồn: động viên, an ủi để người nhận cố gắng vượt qua những rủi ro hoặc những khó khăn trong cuộc sống. * Ghi nhớ: - Thư (điện) chúc mừng hoặc thăm hỏi là những văn bản bày tỏ sự chúc mừng hoặc thông cảm của người gửi đến người nhận. II. Cách viết thư (điện) chúc mừng và thăm hỏi.. Hoạt động 2: Hướng dẫn tìm hiểu cách viết thư (điện) chúc mừng và thăm hỏi. - Ghi các văn bản trên bảng phụ, gọi HS đọc. - GV:Nội dung thư (điện) chúc mừng và thư (điện) thăm hỏi giống nhau và - Giống nhau: đều là loại văn bản dùng khác nhau như thế nào? để trao đổi thông tin và bày tỏ tình cảm - HS phân biệt. với nhau. - Khác nhau: Mục đích. + Thăm hỏi chia vui: Biểu dương, khích - GV:Em có nhận xét gì về độ dài của lệ những thành tích, sự thành đạt. thư (điện) chúc mừng và thư (điện) - Ngắn gọn, tiết kiệm lời đến mức tối đa nhưng vẫn đảm bảo biểu thị được đầy thăm hỏi? - GV: Trong thư (điện) chúc mừng và đủ, trọn vẹn nội dung chúc mừng bà thư (điện) thăm hỏi, tình cảm được thể thăm hỏi. - Tình cảm chân thành. hiện như thế nào? - Súc tích thể hiện được tình cảm chân - HS: Tình cảm chân thành. - GV: Lời văn của thư (điện) chúc thành. mừng, thăm hỏi có điểm nào giống nhau? Hoạt động 3: Hướng dẫn HS luyện tập. - Gọi HS đọc bài tập trên bảng phụ. - GV: Thử cụ thể hoá các nội dung sau III. Luyện tập: đây bằng những cách diễn đạt khác Bài tập 1(SGK) nhau? - Hướng dẫn HS làm bài tập 2 (SGK) - GV: Trong những tình huống trên, tình huống nào cần viết thư (điện) chúc Bài tập 2:.

(463) mừng, tình huống nào cần viết thư a. Điện chúc mừng. (điện) thăm hỏi? b. Điện chúc mừng. - HS suy nghĩ và giải quyết. c. Điện thăm hỏi. d. Thư (điện) chúc mừng. e. Thư (điện) chúc mừng. - GV: Từ 2 bài tập trên, em hãy cho biết nội dung chính của thư (điện) chúc Bài tập 3(SGK): mừng, thư (điện) thăm hỏi và cách thưc diễn đạt trong các bức thư đó? * Ghi nhớ: - Nội dung chính: + Lí do gửi thư (điện) chúc mừng hoặc thăm hỏi. + Bộc lộ suy nghĩ cảm xúc đối với tin vui hoặc nỗi bất hạnh, điều không mong muốn của người nhận điện. + Lời chúc mừng, mong muốn. + Lời thăm hỏi chia buồn. - Cách diễn đạt: Ngắn gọn, súc tích với tình cảm chân thành. D. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ. - Nắm cách viết thư, điện chúc mừng - Tiết sau trả bài kiểm tra kì 2..

(464) Ngày soạn: 12/5/2013 Tiết 175:. TRẢ BÀI KIỂM TRA HỌC KÌ II A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT. 1. Kiến thức. - Giúp học sinh khắc sâu kiến thức về chương trình ngữ văn học kì 2. - Nhận ra được những khuyết điểm trong bài làm của mình, chú ý nội dung và hình thức trình bày , thấy được những sai sót, khắc phục. 2. Kĩ năng - Phát hiện lỗi sai và sửa lại cho đúng. 3. Thái độ - Học tập nghiêm túc. Rút kinh nghiệm để học tốt trong quá trình ôn tập B. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên: - Soạn bài chu đáo, chấm chữa bài, tìm ra lỗi cơ bản và chuẩn bị lên bảng phụ. 2. Học sinh Suy nghĩ về bài làm của mình. Xem lại kiến thức đã học. C. HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP 1. Ổn định tổ chức lớp. 2. Bài cũ: 3. Bài mới: I. Đề ra: ĐỀ CHẴN Câu 1- ( 1,5 điểm) Cho câu thơ : Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng ........................................................ ( Viếng lăng Bác- Viễn Phương) Chép chính xác 7 câu thơ tiếp theo và trình bày hoàn cảnh sáng tác bài thơ ?.

(465) Câu 2- ( 1,5 điểm) Hãy nêu tên các thành phần biệt lập mà em đã học? Trong ví dụ sau tác giả sử dụng thành phần biệt lập gì? Trời ơi, chỉ còn có năm phút. ( Nguyễn Thành Long - Lặng Lẽ Sa Pa) Câu 3 - ( 2 điểm) Hãy tóm tắt ttuyện ngắn “ Những ngôi sao xa xôi” của nhà văn Lê Minh khuê ( Từ 10 - 15 dòng ). Câu 4- ( 5 điểm) Phân tích nhân vật Phương Định trong truyện ngắn “ Những ngôi sao xa xôi” của nhà văn Lê Minh Khuê. ĐỀ LẼ Câu 1- ( 1,5 điểm) Cho câu thơ : Ta làm con chim hót .................................. ( Mùa xuân nho nhỏ- Thanh Hải) Chép chính xác 7 câu thơ tiếp theo và trình bày hoàn cảnh sáng tác bài thơ ? Câu 2 - ( 1,5 điểm) Hãy nêu tên các thành phần biệt lập mà em đã học? Thành phần biệt lập nào được sử dụng trong ví dụ sau? Này, bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không? (Làng - Kim Lân) Câu 3 -( 2 điểm) Hãy tóm tắt ttuyện ngắn “ Những ngôi sao xa xôi” của nhà văn Lê Minh khuê .( Từ 10 - 15 dòng ) Câu 4- ( 5 điểm) Phân tích nhân vật Phương Định trong truyện ngắn “ Những ngôi sao xa xôi” của nhà văn Lê Minh Khuê. I. Đáp án: ĐỀ CHẴN Câu 1( 1,5 điểm)+ Học sinh chép đúng đoạn thơ không sai từ nào cho 1 điểm.( sai 1 từ trừ 0,25 điểm).

(466) + Bài thơ được sáng tác vào năm 1976, khi lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh vừa được khánh thành, Viễn Phương là người con Miền Nam có mặt trong đoàn đại biểu của nhân dân Miên Nam lần đầu tiên ra viếng lăng Bác, với niềm xúc động thiêng liêng , thành kính đã viết nên bài thơ " Viếng lăng Bác". + Nêu đúng hoàn cảnh sáng tác cho 0,5 điểm. Câu 2 -( 1,5 điểm) + Các thành phân biệt lập trong câu: - Thành phần tình thái - Thành phần cảm thán - Thành phần gọi đáp. - Thành phần phụ chú Nêu đúng cho 1 điểm + Trong ví dụ sau tác giả sử dụng thành phần cảm thán ( 0,5 điểm) Trời ơi, chỉ còn có năm phút. ( Nguyễn Thành Long - Lặng Lẽ Sa Pa) ĐỀ LẼ Câu 1- (1,5 điểm)+ Học sinh chép đúng đoạn thơ không sai từ nào cho 1 điểm.( sai 1 từ trừ 0,25 điểm) + Bài thơ được sáng tác vào tháng 11 năm 1980 khi nhà thơ đang nằm trên giường bệnh, không bao lâu sau thì nhà thơ qua đời (tháng 12-1980). Nêu đúng hoàn cảnh sáng tác cho 0,5 điểm. Câu 2 - ( 1,5 điểm) + Các thành phân biệt lập trong câu: - Thành phần tình thái. - Thành phần cảm thán. - Thành phần gọi đáp. - Thành phần phụ chú. Nêu đúng cho 1,5 điểm + Trong ví dụ sau tác giả sử dụng thành phần gọi - đáp ( 0,5 điểm) Này, bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không? (Làng - Kim Lân) Tự luận chung: Câu 3 - ( 2 điểm) Hãy tóm tắt ttuyện ngắn “ Những ngôi sao xa xôi” của nhà văn Lê Minh khuê ( Từ 10 - 15 dòng ). Học sinh phải tóm tắt được các ý sau : + Truyện kể về ba nữ thanh niên xung phong làm việc trên một cao điểm ở tuyến đường Trường Sơn trong những năm đánh Mỹ, đó là chị Thao, Nho, Phương Định. + Công việc của họ là quan sát mặt đường , đánh dấu bom nổ chậm, phá bom và đo khối lượng đất đá để san lấp. + Công việc của họ luôn đối mặt với tử thần , đối đầu với mưa bom , bão đạn..

(467) + Gian khổ, ác liệt như vậy nhưng họ vẫn giữ được nét đẹp hồn nhiên , trong sáng , vô tư. + Họ coi nhau như chị em ruột và ai cũng dành ra mặt đường không ai muốn ở lại trực tổng đài. + Trong một lần phá bom Nho bị thương, cô được mọi người chăm sóc tận tình chu đáo. + Kết thúc câu chuyện là chi tiết trận mưa đá khiến cho mọi người nhớ về quê hương, nhơ về tuổi ấu thơ, nhơ về thủ đô Hà Nội. Câu 4- ( 5 điểm) Học sinh cần đạt các yêu cầu sau: A- Về hình thức( 1 điểm): - Học sinh phải viết đúng thể loại văn nghị luận phân tích nhân vật - Có bố cục chặt chẽ, hành văn trôi chảy . - Chữ viết đẹp, ít sai lỗi chính tả. B- Về nội dung( 4 điểm): Cần thể hiện rõ được các ý sau: 1- Mở bài : - Nêu tác giả , tác phẩm. - Giới thiệu nhân vật. - Giới thiệu khái quát về nhân vật : Phương Định là một nữ thanh niên xung phong mang đầy đủ phẩm chất tốt đẹp của thế hệ trẻ Việt Nam thời chống Mỹ .Đó chính là vẻ đẹp của chủ nghĩa anh hùng cách mạng. 2- Thân bài : Phân tích nhân vật Phương Định cần thể hiện rõ các ý sau : + Phương Định là một cô gái đẹp đất Hà thành và rất thích làm duyên. - Là con gái Hà Nội... - Đựơc mẹ chiều và có những tháng năm tuổi học trò đầy ắp kỷ niệm. - Cô đẹp và thích làm duyên, thích ngắm mình trong gương , nhất là ngắm đôi mắt của mình. - Đúng ở một góc xa khi mọi người vây quanh những người lính trẻ… + Là cô gái hồn nhiên, yêu đời: - Chiến tranh khốc liệt không làm mất đi vẻ hồn nhiên của những cô gái thanh niên xung phong, nhất là Phương Định. - Cô thích hát và cũng hát rất hay. - Hay nói , hay cười ,luôn vui vẻ trong cuộc sống … + Là một nữ thanh niên xung phong dũng cảm: - Cô cùng với 2 người bạn (chị Thao và Nho) xung phong làm nhiệm vụ ở nơi nguy hiểm nhất " Quan sát mặt đường" giữa mưa bom ,bão đạn. - Đo khối lượng đất đá trong mưa bom. - Phá bom nổ chậm, trong lúc thần chết đang trốn một trong những quả bom ấy. " Thần chết là kẻ không thích đùa". - Thích ra quan sát mặt đường cho dù phải đối mặt với cái chết chứ không muốn ngồi trong hang làm nhiệm vụ báo cáo tình hình. Cô coi cái chết nhẹ tựa lông hồng ….

(468) +Phương Định là cô gái biết quan tâm đến đồng đội của mình - Sống hòa đồng với mọi người - Dành về mình những khó khăn, nguy hiểm. - Lo lăng cho chị Thao khi chị Thao trinh sát về chậm... - Quan tâm chăm sóc Nho chu đáo khi Nho bị thương. 3- Kết bài: - Khẳng định vẻ đẹp của nhân vật - Cảm nghĩ về nhân vật III. Nhận xét bài làm: 1. Ưu điểm: - Qua bài làm cô thấy nhiều em đã học bài khá tốt, nắm chắc nội dung kiến thức học kì II:, Duyên, Như, Phương Thảo, Khánh Huyền, Cẩm Linh, Thư, Yến, (9A) : Tường Vi, Diệu Ly, Huyền Trang, Tuấn Anh, Hà Phương, Bảo Hằng,Lê Dung (9E) - Phần đề riêng hầu hết các em lấy trọn vẹn 5 điểm. Tóm tắt đầy đủ. Nêu được các thành phần biệt lập và xác định đúng qua ví dụ. 2. Tồn tại: - Một số em vẫn chưa nắm chắc kiến thức nên bài làm yếu, đạt dưới điểm trung bình: Viết Hoàng, Trường Sơn, ..(9A). Văn Khánh, ,...(9D). Điều này chứng tỏ các em lười học và học quá yếu khiến cô rất buồn và lo ngại + Không thuộc thơ nên chép sai. + Kiến thức Tiếng Việt thiếu chắc chắn nên bài làm còn sai. + Tóm tắt chưa đủ ý theo yêu cầu. + Phần nghị luận phân tích nhân vật chưa được, thậm chí chưa biết cách viết bài. - Chữ viết xấu, sai chính tả nhiều, diễn đạt yếu thường rơi vào các em mà thường ngày cô hay nhắc nhở III. Sửa lỗi, chữa bài: - Học sinh dựa vào đáp án của giáo viên, chữa bài vào vở ngữ văn. IV. Trả bài, lấy điểm, kết quả. Điểm 8 - 10 6.5-7.9 5-6.4 Lớp9B Lớp9D D. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ.. 3.5- 4.9 0- 3.4. Trên Tb % %. Dưới Tb % %.

(469) Ngày soạn : 28-5-2015 Buổi 14 :. Luyện đề tổng hợp. I. Đề ra : Câu 1: Cho đoạn văn sau: “ Mưa mùa xuân xôn xao, phơi phới. Những hạt mưa bé nhỏ, mềm mại, rơi mà như nhảy nhót. Hạt nọ tiếp hạt kia đan xuống mặt đất (...). Mặt đất đã kiệt sức bỗng thức dậy, âu yếm đón lấy những g iọt mưa ấm áp, trong lành. Đất trời lại dịu mềm, lại cần mẫn tiếp nhựa cho cây cỏ. Mưa mùa xuân đã mang lại cho chúng cái sức sống ứ đầy, tràn lên các nhánh lá mầm non. Và cây trả nghĩa cho mưa bằng cả mùa hoa thơm trái ngọt.” ( Tiếng mưa - Nguyễn Thị Thu Trang) a. Xác định và nêu ngắn gọn tác dụng của các biện pháp tu từ từ vựng được dùng trong đoạn văn trên ? b. Chỉ rõ các phép liên kết trong đoạn văn ? Câu 2: Trong bài Mùa xuân nho nhỏ, Thanh Hải viết : "Ta làm con chim hót Ta làm một cành hoa." Kết thúc bài Viếng lăng Bác, Viễn Phương có viết : M " ai về miền Nam thương trào nước mắt Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác.".

(470) a. Hai bài thơ của hai tác giả viết về đề tài khác nhau nhưng có chung chủ đề. Hãy chỉ ra tư tưởng chung đó. b. Viết 1 đoạn văn khoảng 5 câu phát biểu cảm nghĩ về 1 trong hai đoạn thơ trên. Câu 3: Suy nghĩ của em về bµi ca dao sau: C«ng cha nh nói Th¸i S¬n NghÜa mÑ nh níc trong nguån ch¶y ra Mét lßng thê mÑ kÝnh cha Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con. Câu 4: Vẻ đẹp trong lối sống, tâm hồn của nhân vật anh thanh niên trong Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long và nhân vật Phương Định trong Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê? II. Đáp án- biểu chấm: Câu 1: (1điểm) a. Xác định và nêu ngắn gọn tác dụng của các biện pháp tu từ từ vựng: (0,5 điểm) - Phép nhân hóa ->làm cho các yếu tố thiên nhiên (mưa, đất trời, cây cỏ) trở nên có sinh khí, có tâm hồn - Phép so sánh ->làm cho chi tiết, hình ảnh (những hạt mưa) trở nên cụ thể, gợi cảm b. Chỉ rõ các phép liên kết của đoạn văn: (0,5 điểm) + Phép lặp: mưa mùa xuân, mưa, mặt đất + Phép đồng nghĩa, liên tưởng: mưa, hạt mưa, giọt mưa; mặt đất, đất trời; cây cỏ, cây, nhánh lá mầm non, hoa thơm trái ngọt + Phép thế: cây cỏ - chúng + Phép nối: và Câu 2: ( 2 điểm) a. Khác nhau và giống nhau : - Khác nhau : + Thanh Hải viết về đề tài thiên nhiên đất nước và khát vọng hoà nhập dâng hiến cho cuộc đời. + Viễn Phương viết về đề tài lãnh tụ, thể hiện niềm xúc động thiêng liêng, tấm lòng tha thiết thành kính khi tác giả từ miền Nam vừa được giải phóng ra viếng Bác Hồ. - Giống nhau : + Cả hai đoạn thơ đều thể hiện ước nguyện chân thành, tha thiết được hoà nhập, cống hiến cho cuộc đời, cho đất nước, nhân dân... Ước nguyện khiêm nhường, bình dị muốn được góp phần dù nhỏ bé vào cuộc đời chung. + Các nhà thơ đều dùng những hình ảnh đẹp của thiên nhiên là biểu tượng thể hiện ước nguyện của mình..

(471) b. HS tự chọn đoạn thơ để viết nhằm nổi bật thể thơ, giọng điệu thơ và ý tưởng thể hiện trong đoạn thơ. Đoạn thơ của Thanh Hải sử dụng thể thơ 5 chữ gần với các điệu dân ca , đặc biệt là dân ca miền Trung, có âm hưởng nhẹ nhàng tha thiết. Giọng điệu thể hiện đúng tâm trạng và cảm xúc của tác giả : trầm lắng, hơi trang nghiêm mà tha thiết khi bộc bạch những tâm niệm của mình. Đoạn thơ thể hiện niềm mong muốn được sống có ích, cống hiến cho đời một cách tự nhiên như con chim mang đến tiếng hót. Nét riêng trong những câu thơ của Thanh Hải là đề cập đến một vấn đề lớn : ý nghĩa của đời sống cá nhân trong quan hệ với cộng đồng. Đoạn thơ của Viễn Phương sử dụng thể thơ 8 chữ, nhịp thơ vừa phải với điệp từ muốn làm, giọng điệu phù hợp với nội dung tình cảm, cảm xúc. Đó là giọng điệu vừa trang nghiêm, sâu lắng, vừa thiết tha thể hiện đúng tâm trạng lưu luyến của nhà thơ khi phải xa Bác. Tâm trạng lưu luyến của nhà thơ muốn mãi ở bên lăng Bác và chỉ biết gửi tấm lòng mình bằng cách hoá thân hoà nhập vào những cảnh vật bên lăng : làm con chim cất tiếng hót. Câu 3: ( 3 điểm) *LËp dµn ý. a.Më bµi. - Khái quát mối quan hệ của cha mẹ và con cái trong gia đình. - TrÝch dÉn bµi ca dao. - Trong đời sống tình cảm của con ngời, quan hệ giữa con cái và cha mẹ là quan hệ m¸u thÞt thiªng liªng nhÊt. Ngêi xa rÊt träng ch÷ hiÕu, coi ch÷ hiÕu lµ nÒn t¶ng cña đạo đức. - Điều đó đợc thể hiện qua bài ca dao: “Công cha…đạo con” b. Th©n bµi. * Gi¶i thÝch néi dung c©u ca dao: - Ngêi xa lÊy h×nh ¶nh nói Th¸i S¬n cao vßi väi vµ níc trong nguån kh«ng bao giê cạn để so sánh và khẳng định công lao cha mẹ là vô cùng to lớn. Cách so sánh đó còn thể hiện thái độ tôn kính và lòng biết ơn sâu sắc của con cái đối với cha mẹ . - Phận làm con phải giữ tròn đạo hiếu với cha mẹ ( thờ mẹ , kính cha) * Phân tích ý nghÜa bµi ca dao: - Khẳng định ý nghĩa bài ca dao là hoàn toàn đúng. + Chữ hiếu đợc thể hiện qua: -Thái độ kính trọng và biết ơn chân thành đối với cha mẹ . - BiÕt v©ng lêi cha mÑ . - Săn sóc chu đáo ân cần lúc cha mệ bệnh tật , già yếu. -Nói lời hay , làm việc tốt để cha mẹ vui lòng. + Con c¸i ph¶i hiÕu th¶o víi cha mÑ v×. -Cha mÑ cã c«ng sinh thµnh, dưỡng dôc vµ t¹o dùng cho con c¸i cuéc sèng. C«ng lao đó rất to lớn nh núi Thái Sơn, nh nớc trong nguồn không sao kể xiết . - Hiếu thảo với cha mẹ là nghĩa vụ của con cái . Hiếu thảo là nền tảng của đạo đức, đạo lí làm ngời, là cơ sở để tạo dựng các mối quan hệ khác trong gia đình và ngoài x· héi . * Nâng cao mở rộng vấn đề. - Trong thời đại ngày nay bài ca dao trên vẫn giữ nguyên giá trị tốt đẹp của nó. Đó là lời khuyên chân tình về đạo lí làm con . - ý nghĩa của lơì khuyên đợc nâng cao lên một bớc:con cái không chỉ hiếu thảo với cha mẹ mà còn phải hiếu thảo với đất nớc với nhân dân (trung thành với quyền lợi của đát nớc, tận tâm phục vụ nhân dân .).

(472) - Ngêi con hiÕu th¶o thêng lµ mét ngêi c«ng d©n tèt, cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao đối với gia đình và xã hội .Trung thành với đất nớc nhân dân cũng là hiếu thảo với cha mÑ. c. KÕt bµi: - Kh¸i qu¸t l¹i ý nghÜa bµi ca dao - Bµi häc rót ra tõ bµi ca dao Êy. - NhÊn m¹nh ý nghÜa gi¸o huÊn cña lêi khuyªn : con c¸i ph¶i biÕt hiÕu th¶o víi cha mÑ . - Bµi ca dao lµ lêi d¹y dç nhÑ nhµng mµ ss©u s¾c thÊm thÝa. - Muốn trở thành con ngời có đạo đức chúng ta phải thờng xuyên trau dồi đức tính: hiÕu víi cha mÑ , nghÜa víi nh©n d©n, trung víi níc. Câu 4: (4 điểm) a. Giới thiệu sơ lược về đề tài viết về những con người sống, cống hiến cho đất nước trong văn học. Nêu tên 2 tác giả và 2 tác phẩm cùng những vẻ đẹp của anh thanh niên và Phương Định. b. Vẻ đẹp của 2 nhân vật trong hai tác phẩm : * Vẻ đẹp trong cách sống : + Nhân vật anh thanh niên : trong Lặng lẽ Sa Pa - Hoàn cảnh sống và làm việc: một mình trên núi cao, quanh năm suốt tháng giữa cỏ cây và mây núi Sa Pa. Công việc là đo gió, đo mưa đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất… - Anh đã làm việc với tinh thần trách nhiệm cao, cụ thể, tỉ mỉ, chính xác, đúng giờ ốp thì dù cho mưa tuyết, giá lạnh thế nào anh cũng trở dậy ra ngoài trời làm việc đúng giờ quy định. - Anh đã vượt qua sự cô đơn vắng vẻ quanh năm suốt tháng trên đỉnh núi cao không một bóng người. - Sự cởi mở chân thành, quý trọng mọi người, khao khát được gặp gỡ, trò chuyện với mọi người. - Tổ chức sắp xếp cuộc sống của mình một cách ngăn nắp, chủ động : trồng hoa, nuôi gà, tự học... + Cô thanh niên xung phong Phương Định : - Hoàn cảnh sống và chiến đấu : ở trên cao điểm giữa một vùng trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn, nơi tập trung nhất bom đạn và sự nguy hiểm, ác liệt. Công việc đặc biệt nguy hiểm : Chạy trên cao điểm giữa ban ngày, phơi mình trong vùng máy bay địch bị bắn phá, ước lượng khối lượng đất đá, đếm bom, phá bom. - Yêu mến đồng đội, yêu mến và cảm phục tất cả những chiến sĩ mà cô gặp trên tuyến đường Trường Sơn. - Có những đức tính đáng quý, có tinh thần trách nhiệm với công việc, bình tĩnh, tự tin, dũng cảm... * Vẻ đẹp tâm hồn :.

(473) + Anh thanh niên trong Lặng lẽ Sa Pa : - Anh ý thức về công việc của mình và lòng yêu nghề khiến anh thấy được công việc thầm lặng ấy có ích cho cuộc sống, cho mọi người. - Anh đã có suy nghĩ thật đúng và sâu sắc về công việc đối với cuộc sống con người. - Khiêm tốn thành thực cảm thấy công việc và những đóng góp của mình rất nhỏ bé. - Cảm thấy cuộc sống không cô đơn buồn tẻ vì có một nguồn vui, đó là niềm vui đọc sách mà lúc nào anh cũng thấy như có bạn để trò chuyện. - Là người nhân hậu, chân thành, giản dị. + Cô thanh niên Phương Định : - Có thời học sinh hồn nhiên vô tư, vào chiến trường vẫn giữ được sự hồn nhiên. - Là cô gái nhạy cảm, mơ mộng, thích hát, tinh tế, quan tâm và tự hào về vẻ đẹp của mình. - Kín đáo trong tình cảm và tự trọng về bản thân mình. Các tác giả miêu tả sinh động, chân thực tâm lí nhân vật làm hiện lên một thế giới tâm hồn phong phú, trong sáng và đẹp đẽ cao thượng của nhân vật ngay trong hoàn cảnh chiến đấu đầy hi sinh gian khổ. c. Đánh giá, liên hệ : - Hai tác phẩm đều khám phá, phát hiện ngợi ca vẻ đẹp tâm hồn con người Việt Nam trong lao động và trong chiến đấu. - Vẻ đẹp của các nhân vật đều mang màu sắc lí tưởng, họ là hình ảnh của con người Việt Nam mang vẻ đẹp của thời kì lịch sử gian khổ hào hùng và lãng mạn của dân tộc. Liên hệ với lối sống, tâm hồn của thanh niên trong giai đoạn hiện nay. * Gv cho Hs làm bài sau đó thu bài về nhà chấm,buổi sau trả bài và chữa bài cụ thể. * Hs về nhà ôn tập lại tất cả các nội dung đã học từ phần Văn học trung đại đến Phần Thơ hiện đại để hôm sau luyện đề..

(474) Ngày soạn : 1-6-2015 Buổi 15 :. Luyện đề tổng hợp. I. Đề ra : Câu 1: (1 điểm) Tìm thành phần phụ chú trong đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì? Bước vào thế kỉ mới, muốn “sánh vai cùng các cường quốc năm châu” thì chúng ta sẽ phải lấp đầy hành trang bằng những điểm mạnh, vứt bỏ những điểm yếu. Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ – những người chủ thật sự của đất nước trong thế kỉ tới – nhận ra điều đó, quen dần với những thói quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất. (Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới –Vũ Khoan). Câu 2 (1 điểm) Giải thích nghĩa của các thành ngữ dưới đây và cho biết những thành ngữ này có liên quan đến phương châm hội thoại nào? a. Ông nói gà bà nói vịt. b. Cãi chày cãi cối. Câu 3 (3 điểm): Viết một bài văn ngắn (khoảng 01 trang giấy thi) trình bày suy nghĩ của em về cách ứng xử tốt đẹp trong quan hệ bạn bè?. Câu 4 (5,0 điểm) Cảm nhận của em về đoạn thơ: “Từ hồi về thành phố quen ánh điện, cửa gương vầng trăng đi qua ngõ như người dưng qua đường Thình lình đèn điện tắt vội bật tung cửa sổ đột ngột vầng trăng tròn Ngửa mặt lên nhìn mặt có cái gì rưng rưng. phòng buyn- đinh tối om.

(475) như là đồng là bể như là sông là rừng Trăng cứ tròn vành vạnh kể chi người vô tình ánh trăng im phăng phắc đủ cho ta giật mình.” (Nguyễn Duy, Ánh trăng, SGK Ngữ văn 9 tập I, NXB Giáo dục, 2005) II. Đáp án- biểu chấm: Câu 1: (1điểm) Tìm thành phần phụ chú và cho biết ý nghĩa bổ sung: – Thành phần phụ chú: những người chủ thật sự của đất nước trong thế kỉ tới.: 0,5đ – Giải thích, bổ sung nghĩa cho cụm từ “lớp trẻ”: 0,5đ. Câu 2 (1 điểm) a. Giải thích nghĩa Ông nói gà bà nói vịt: không nói đúng đề tài giao tiếp, nói lạc đề -> Không tuân thủ phương châm quan hệ. (0,5 điểm) b. Giải thích Cãi chày cãi cối: Cố tranh cãi nhưng không có lí lẽ gì –>Cách nói, nội dung nói không tuân thủ phương châm về chất. (0,5đ) Câu 3 ( 3 đ) Suy nghĩ về cách ứng xử tốt đẹp trong quan hệ bạn bè. a.Yêu cầu về kĩ năng – Nắm phương pháp làm bài nghị luận xã hội. – Bố cục và hệ thống ý sáng rõ. – Biết vận dụng phối hợp nhiều thao tác nghị luận (giải thích, chứng minh, bình luận… ). – Văn trôi chảy, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục. Không mắc lỗi diễn đạt; không sai lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp; trình bày bài rõ ràng. b. Yêu cầu về kiến thức – Giới thiệu được vấn đề nghị luận: 0,25đ – Cách ứng xử tốt đẹp là thái độ giao tiếp, cách đối đãi, đối xử ân tình, yêu thương, trân trọng đối với bạn bè: 0,75đ – Người đối xử tốt đẹp với bạn bè là người biết trân trọng bạn, yêu thương bạn, trong những va chạm thì luôn vị tha, nhân hậu, giúp bạn nhận ra khuyết điểm và sửa chữa …1đ.

(476) Lưu ý: học sinh cần có dẫn chứng để làm nổi bật ý. Bàn luận 2 biểu hiện là đạt yêu cầu. – Lên án, phê phán những hiện tượng tiêu cực: không biết trân trọng, yêu thương bạn, đối xử thô bạo với bạn …0,5đ – Rèn lối sống, cách ứng xử tốt đẹp với bạn bè: 0,5đ. Câu 4 (5,0 điểm) 1. Yêu cầu về nội dung: Học sinh phải nắm vững nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ hiểu được ý nghĩa của hình ảnh vầng trăng, từ đó thấm thía cảm xúc ân tình với quá khứ gian lao và biết rút ra bài học về cách sống cho mình. a. Giới thiệu được tác giả, tác phẩm và vị trí của đoạn thơ. b. Hình ảnh vầng trăng cùng cảm xúc của nhà thơ: – Sống ở thành phố hiện đại nhiều tiện nghi, vật chất ánh điện, cửa gương, ngỡ như không còn chỗ cho vầng trăng tình nghĩa một thời gian lao của người lính:vầng trăng đi qua ngõ – như người dưng qua đường. – Sự xuất hiện đột ngột của vầng trăng trong tình huống đặc biệt phòng buyn-đinh tối om gây ấn tượng mạnh: đột ngột vầng trăng tròn, nhà thơ nhận ra vẻ đẹp đích thực của vầng trăng tròn mà lâu nay sống với ánh điện, cửa gương đã quên mất. – Cảm xúc thiết tha có phần thành kính ở tư thế lặng im: Ngửa mặt lên nhìn mặt – có cái gì rưng rưng. – Vầng trăng là hình ảnh của thiên nhiên tươi mát, là người bạn tri kỷ suốt thời tuổi nhỏ rồi thời chiến tranh ở rừng. Vầng trăng xuất hiện làm sống dậy trong tâm trí con người bao kỷ niệm của năm tháng gian lao, bao hình ảnh của thiên nhiên đất nước bình dị, hiền hậu như là đồng là bể – như là sông là rừng. – Khổ cuối đoạn thơ là nơi tập trung nhất ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh vầng trăng, chiều sâu tư tưởng mang tình triết lý của tác phẩm: Trăng cứ tròn vành vạnh như tượng trưng quá khứ đẹp đẽ, vẹn nguyện chẳng thể phai mờ, ánh trăng im phăng phắc chính là người bạn – nhân chứng nghĩa tình mà nghiêm khắc đang nhắc nhở nhà thơ và cả mỗi chúng ta: con người có thể vô tình, có thể lãng quên nhưng thiên nhiên, nghĩa tình quá khứ thì bất diệt. – Từ một câu chuyện riêng, đoạn thơ cất lên lời tự nhắc nhở, thấm thía về thái độ, tình cảm đối với những năm tháng quá khứ gian lao, nghĩa tình đối với thiên nhiên đất nước bình dị hiền hậu. c. Ý nghĩa của đoạn thơ nằm trong mạch cảm xúc uống nước nhớ nguồn, gợi lên đạo lý sống thủy chung đã thành truyền thống tốt đẹp của dân tộc. d. Thể thơ năm chữ, nhịp thơ trôi chảy tự nhiên theo lời kể, có khi.

(477) trầm lắng biểu hiện suy tư, giọng điệu tâm tình tự nhiên như một lời tự nhắc nhở. Kết cấu, giọng điệu của đoạn thơ có tác dụng làm nổi bật chủ đề, tạo nên tính chân thực, sức truyền cảm sâu sắc, gây ấn tượng mạnh cho người đọc. 2. Yêu cầu về kỹ năng. – Nắm vững phương pháp nghị luận về một đoạn thơ. Cảm nhận phải gắn với sự phân tích, bình giá ngôn từ, hình ảnh, giọng điệu, nội dung cảm xúc của đoạn thơ. – Bố cục chặt chẽ, mạch lạc, rõ ràng. Diễn đạt trôi chảy, gợi cảm. Không sai lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp. 3. Biểu điểm: – Điểm 5,0: Đáp ứng tốt các yêu cầu trên. – Điểm 4,0: Đáp ứng tương đối tốt các yêu cầu trên. Có thể mắc 1, 2 lỗi về diễn đạt, chính tả, dùng từ. – Điểm 3,0: Đáp ứng được 2/3 yêu cầu trên trở lên. Có thể mắc 3, 4 lỗi về diễn đạt, chính tả, dùng từ. – Điểm 2,0: Đáp ứng một số yêu cầu trên song còn hời hợt, tản mạn. Diễn đạt chưa trôi chảy. – Điểm 1,0: Bài làm lan man chưa làm rõ yêu cầu của đề. * Gv cho Hs làm bài sau đó thu bài về nhà chấm, buổi sau trả bài và chữa bài cụ thể. * Hs về nhà ôn tập lại tất cả các nội dung đã học từ phần Văn học trung đại đến Phần Thơ hiện đại để hôm sau luyện đề ( tiếp).

(478) Ngày soạn : 3-6-2015 Buổi 16 :. Luyện đề tổng hợp. I. Đề ra : Câu 1 (1 điểm): Nêu ý nghĩa của những chi tiết kỳ ảo trong Chuyện người con gái Nam Xương của Nguyễn Dữ? Câu 2 (1 điểm): Tìm nghĩa gốc, nghĩa chuyển và phương thức chuyển nghĩa của các từ in đậm trong các câu thơ sau: Đuề huề lưng túi gió trăng, Sau chân theo một vài thằng con con. (Nguyễn Du, Truyện Kiều) Buồn trông nội cỏ rầu rầu Chân mây mặt đất một màu xanh xanh. (Nguyễn Du, Truyện Kiều) Câu 3: (3 điểm) Mùa hè này, những học trò nghèo của làng chài bãi ngang xã Phổ Châu, huyện Đức Phổ, tỉnh Quãng Ngãi, ngày nào cũng xuống biển bắt cua, sò, ốc … để kiếm vài ngàn ít ỏi nuôi mơ ước đến trường. Từng giọt mồ hôi “non nớt” sớm rơi trên gành đá, hòa vào lòng biển vì ước mong có được bộ sách, cái cặp… cho năm học mới. Đồng hành với khát khao của con trẻ, những người mẹ.

(479) nghèo của vùng đất này cũng nói với con: “Ăn khổ mấy má cũng chịu, miễn con có sách vở, quần áo mới tới trường là má vui rồi!” (Theo Báo Thanh niên ngày 18-6-2013, Ôm ước mơ đi về phía biển) Hãy viết bài văn ngắn (khoảng 01 trang giấy thi) trình bày suy nghĩ của em được gợi ra từ câu chuyện trên. Câu 4 (5 điểm): Cảm nhận và suy nghĩ của em về đoạn thơ: Thuyền ta lái gió với buồm trăng Lướt giữa mây cao với biển bằng, Ra đậu dặm xa dò bụng biển, Dàn đan thế trận lưới vây giăng. Cá nhụ cá chim cùng cá đé, Cá song lấp lánh đuốc đen hồng, Cái đuôi em quẫy trăng vàng chóe, Đêm thở : sao lùa nứơc Hạ Long. Ta hát bài ca gọi cá vào, Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao, Biển cho ta cá như lòng mẹ Nuôi lớn đời ta tự buổi nào. (Huy Cận, Đoàn thuyền đánh cá) II. Đáp án- biểu chấm: Câu 1: (1điểm) Học sinh cần trình bày được: – Kể ra những chi tiết kỳ ảo trong Chuyện người con gái Nam Xương: Phan Lang nằm mộng, thả rùa; lạc vào động rùa của Linh Phi, được đãi yến tiệc, gặp Vũ Nương – người cùng làng đã chết, rồi được sứ giả của Linh Phi đưa về dương thế; Vũ Nương hiện ra với kiệu hoa, võng lọng… lúc ẩn lúc hiện sau khi Trương Sinh lập đàn giải oan cho nàng ở bến Hoàng Giang. – Nêu ý nghĩa của những chi tiết kỳ ảo trên: + Là yếu tố nghệ thuật độc đáo, góp phần tạo nên sức hấp dẫn, lung linh của thiên truyện, đáp ứng được yêu cầu của thể loại truyền kỳ..

(480) + Góp phần thể hiện giá trị tư tưởng của tác phẩm, đặc biệt là giá trị nhân đạo: tô đậm thêm vẻ đẹp phẩm chất của Vũ Nương – vẫn khao khát trở về dương thế, phục hồi danh dự; khiến câu chuyện có màu sắc như cổ tích với kết thúc có hậu, nói lên khát vọng, ước mơ của tác giả cũng như của nhân dân về sự công bằng, tốt đẹp trong cuộc đời. Ở một góc độ khác, chi tiết kỳ ảo ở cuối truyện cũng đồng thời cũng tô đậm bi kịch của Vũ Nương – hạnh phúc dương thế mà nàng khao khát chỉ là ảo ảnh, hiện ra trong thoáng chốc rồi biến mất, thể hiện niềm cảm thương của tác giả đối với số phận bi thảm của người phụ nữ dưới xã hội phong kiến. Câu 2: (1điểm) Học sinh xác định được nghĩa gốc, nghĩa chuyển và phương thức chuyển nghĩa của các từ in đậm trong các câu thơ. Cụ thể là: – Trường hợp thứ nhất: a. Đuề huề lưng túi gió trăng, Sau chân theo một vài thằng con con. (Nguyễn Du, Truyện Kiều) Từ chân: được dùng theo nghĩa gốc. – Trường hợp thứ hai: b. Buồn trông nội cỏ rầu rầu Chân mây mặt đất một màu xanh xanh. (Nguyễn Du, Truyện Kiều) Từ chân: được dùng theo nghĩa chuyển, theo phương thức ẩn dụ. Câu 3: ( 3đ) Thí sinh cần đáp ứng yêu cầu của câu hỏi : trình bày suy nghĩ của mình được gợi lên từ câu truyện trên trong phạm vi khoảng một trang giấy thi. Thí sinh có thể triển khai suy nghĩ của mình theo những cách thức cụ thể khác nhau. Sau đây là một số gợi ý để tham khảo: – Bên cạnh những học sinh được chăm lo đầy đủ còn có những học sinh phải nỗ lực đến tận cùng để kiếm vài ngàn ít ỏi nuôi mơ ước được đến trường. – Những giọt mồ hôi “non nớt” sớm rơi trên gành đá hòa vào lòng biển vì ước mong có được bộ sách, cái cặp đã tạo những xúc.

(481) động sâu sắc đến với người đọc, đặc biệt là đối với lứa tuổi học sinh. – Bên cạnh những ước mơ bình thường mà đau đớn đó là tấm lòng của những người mẹ dành cho con. Họ sẵn sàng chịu đựng khổ sở đến cùng cực để con được cắp sách đến trường. – Câu chuyện đã giúp em nhìn lại bản thân mình. Đã thờ ơ trước công ơn ba mẹ đã nuôi dưỡng và tạo điều kiện để em được đến trường. Câu chuyện mãi mãi là một ấn tượng sâu sắc trong cuộc đời học sinh của chúng em. Nó như một hành trang quý giá giúp em biết trân trọng và yêu thương những điều bình dị mà cao cả. – Những ước mơ của các em học trò nghèo ở làng chài đẹp như những đóa hoa xương rồng nở trên gai góc và nắng gió. – Ước mơ cao đẹp trong điều kiện đói nghèo và tấm lòng của người mẹ là biểu tượng đẹp và –. khá phổ biến trong những gia đình nghèo ở Việt Nam.. – “Ôm ước mơ đi về phía biển” là một biểu tượng nghệ thuật đẹp đẽ của ý chí và khát vọng vươn lên trên nền tối là sự đói nghèo và thiếu thốn. – Câu chuyện là một bài học cho tuổi học sinh, phải biết trân trọng những gì mình đang có, biết chia sẻ và cảm thông với những người cùng lứa tuổi nhưng không có điều kiện như mình. Từ đó, các em cần phải nỗ lực hơn trong việc học và góp phần nhỏ nhoi nào đó để chia sẻ và giúp đỡ những học sinh nghèo. Câu 4 (5 điểm): Trên cơ sở những kiến thức khái quát về tác giả Huy Cận, về bài thơ Đoàn thuyền đánh cá, học sinh có thể trình bày cảm nhận, suy nghĩ về đoạn thơ bằng nhiều cách khác nhau, nhưng cần đáp ứng được một số ý chính sau: * Cảm nhận, suy nghĩ về nội dung đoạn thơ: – Khung cảnh đánh cá giữa biển đêm được khắc họa bằng nhiều vẻ đẹp: + Vẻ đẹp của con người: được miêu tả ở nhiều góc độ: khỏe khoắn, đầy hứng khởi (được thể hiện qua không khí lao động – hoạt động đánh bắt cá – khẩn trương sôi nổi (Ra đậu dặm xa dò bụng biển / Dàn đan thế trận lưới vây giăng ; Ta hát bài ca gọi cá.

(482) vào / Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao); tư thế, tầm vóc lớn lao, thậm chí sánh ngang cùng vũ trụ (Thuyền ta lái gió với buồm trăng / Lướt giữa mây cao với biển bằng); tình yêu, lòng biết ơn đối với biển cả (Biển cho ta cá như lòng mẹ/ Nuôi lớn đời ta tự buổi nào). + Vẻ đẹp – giàu của thiên nhiên: không gian bao la, rộng mở, vừa kỳ vĩ vừa nên thơ với biển, trăng, sao, mây, gió (Thuyền ta lái gió với buồm trăng/ Lướt giữa mây cao với biển bằng; Đêm thở : sao lùa nước Hạ Long…); với màu sắc rực rỡ, lộng lẫy tựa như vẻ đẹp của tranh sơn mài (Cá nhụ cá chim cùng cá đé / Cá song lấp lánh đuốc đen hồng / Cái đuôi em quẫy trăng vàng chóe…); với sự giàu có, phong phú của các loài cá trên biển. + Vẻ đẹp của con người, của thiên nhiên hài hòa, hô ứng nhau tạo thành vẻ đẹp vừa tráng lệ, vừa gần gũi với con người. Đặc biệt vẻ đẹp của thiên nhiên có tác dụng làm tôn lên vẻ đẹp và tầm vóc của con người. * Cảm nhận, suy nghĩ về nghệ thuật đoạn thơ: – Nét nổi bật là sự kết hợp giữa bút pháp hiện thực và lãng mạn. Chính bút pháp lãng mạn với cảm hứng say sưa, bay bổng, với các thủ pháp khoa trương, phóng đại về hình ảnh con người, vũ trụ… đã tạo nên vẻ đẹp độc đáo của đoạn thơ cũng như bài thơ này. – Sự sáng tạo trong việc sử dụng hình ảnh thơ: vừa kỳ vĩ, vừa lung linh, huyền ảo, được tạo nên bởi trí tưởng tượng bay bổng và những liên tưởng phong phú, bất ngờ. – Âm hưởng, giọng điệu trong đoạn thơ vừa sôi nổi, khỏe khoắn vừa bay bổng, nhịp thơ biến hóa linh hoạt… * Đánh giá chung: Đây là đoạn thơ đặc sắc của bài thơ Đoàn thuyền đánh cá, kết tinh vẻ đẹp, thể hiện giá trị nội dung và nghệ thuật của toàn bài thơ, góp phần khiến cho bài thơ trở thành khúc tráng ca khỏe khoắn, say sưa, bay bổng ngợi ca vẻ đẹp của con người lao động mới, cuộc sống mới động thời thể hiện sự biến chuyển về tư tưởng, tình cảm trong thơ Huy Cận. * Gv cho Hs làm bài sau đó thu bài về nhà chấm, buổi sau trả bài và chữa bài cụ thể..

(483) * Hs về nhà ôn tập lại tất cả các nội dung đã học từ phần Văn học trung đại đến Phần Thơ hiện đại để hôm sau luyện đề ( tiếp). Buổi 17 :. Ngµy so¹n: 6/ 6/2015 Híng dÉn c¸ch lµm bµi thi. * Cấu tạo đề thi và hướng dẫn cách làm bài thi cho HS: §Ò thi thường có từ 3 đến 4 câu liên quan tới các kiến thức về Tiếng Việt, Tập làm văn và Tác phẩm văn học, chiếm khoảng 5 đến 7 điểm..

(484) Câu 1: Thường là chép thuộc lòng một đoạn thơ, một bài thơ đã học trong chương trình hoặc yêu cầu tóm tắt tiểu sử tác giả hoặc tóm tắt nội dung tác phẩm văn xuôi. Khi làm dạng bài tập này, các em phải cần chú ý những điểm sau: 1,1. Với câu hỏi yêu cầu chép thuộc lòng: - Bình tĩnh hình dung nhớ lại tên bài thơ. - Xác định xem bài thơ đó của tác giả nào; đoạn thơ đó thuộc bài thơ nào? Câu thơ đầu của đoạn đó là câu gì? Bài thơ hoặc đoạn thơ đó viết theo thể thơ gì? để khi chép lại trình bày theo đúng cách trình bày của khổ thơ. - Chép nháp. - Đọc lại. - Kiểm tra chính tả, dấu câu, ở bản nháp. - Viết vào bài làm. Ví dụ 1: Hãy chép thuộc lòng 4 câu thơ đầu của bài thơ Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận. Với câu hỏi này các em phải làm đảm bảo yêu cầu sau: - Đây là đoạn đầu tiên của bài thơ “ Đoàn thuyền đánh cá” của tác giả Huy Cận vì vậy ta phải chép như sau mới đảm bảo: “Mặt trời xuống biển như hòn lửa Sóng đã cài then đêm sập cửa Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi Câu hát căng buồm cùng gió khơi”… ( Đoàn thuyền đánh cá-Huy Cận) Ví dụ 2: Hãy chép thuộc lòng 4 câu thơ miêu tả Thuý Vân trong đoạn “ Chị em Thuý Kiều” của Nguyễn Du - Ta khẳng định đây là đoạn thơ nằm ở giữa đoạn thơ “Chị em Thuý Kiều” của Nguyễn Du. Vì vậy ta phải chép lại đoạn thơ đó như sau: … “ Vân xem trang trọng khác vời Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang Hoa cười ngọc thốt đoan trang Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da”… (Chị em Thuý Kiều-Truyện Kiều-Nguyễn Du) Ví dụ 3: Hãy chép thuộc lòng 6 câu thơ cuối trong bài thơ tiếng gà trưa của nhà thơ Xuân Quỳnh. - Ta khẳng định đây là đoạn cuối cùng của bài thơ tiếng gà trưa vì vậy ta phải chép như sau: ... “Cháu chiến đấu hôm nay Vì lòng yêu tổ quốc Vì xóm làng thân thuộc Bà ơi cũng vì Bà.

(485) Vì tiếng gà cục tác Ổ trứng hồng tuổi thơ” (Tiếng gà trưa - Xuân Quỳnh) 1,2. Với câu hỏi thuộc dạng tóm tắt tiểu sử tác giả hoặc tóm tắt nội dung tác phẩm văn xuôi Khi làm các câu hỏi thuộc dạng này các em cần viết thành một đoạn văn hoàn chỉnh, có câu chủ đề và các ý triển khai. Về tiểu sử tác giả nên theo các bước sau: -Tên thật, tên hiệu, tên chữ, các bút danh khác (nếu có) -Năm sinh, năm mất (nếu có) -Khái quát sự nghiệp văn chương theo từng chặng -Khái quát phong cách nghệ thuật độc đáo hoặc nét riêng đặc sắc -Các tác phẩm chính (kể tên ít nhất 2 tác phẩm) Ví dụ: Tóm tắt tiểu sử nhà thơ Chế Lan Viên Chế Lan Viên (1920-1989) tên thật là Phan Ngọc Hoan, quê ở huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị nhưng lớn lên ở Bình Định. Trước Cách mạng tháng Tám 1945, Chế Lan Viên đã nổi tiếng trong phong trào Thơ mới với một hồn thơ “kỳ dị” (Hoài Thanh). Sau Cách mạng ông tiếp tục có nhiều tìm tòi sáng tạo, trở thành một trong những tên tuổi hàng đầu của nền thơ Việt Nam thế kỷ XX. Thơ Chế Lan Viên mang tính trí tuệ và triết lý sâu sắc. Năm 1996, ông được Nhà nước truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật. Các tập thơ chính: Điêu tàn (1937), Hoa ngày thường – Chim báo bão (1967)… Lưu ý, khi làm bài, nếu không nhớ tác giả quê ở huyện, xã nào thì chỉ viết tên tỉnh cũng được. Đối với bài tập yêu cầu tóm tắt tác phẩm văn xuôi, các em nên tóm tắt theo nhân vật chính với các chi tiết quan trọng (tránh sa vào những chi tiết vụn vặt, tản mạn). Ví dụ, nhân vật kể chuyện trong Chiếc lược ngà của nhà văn Nguyễn Quang Sáng là ông Ba nhưng khi tóm tắt nên theo nhân vật chính là anh Sáu, cha bé Thu. Câu 2 : Có 2 dạng: 2,1. Thường yêu cầu viết một đoạn văn từ 8-10 câu theo một trong các phương pháp viết đoạn văn (diễn dịch, quy nạp…), bình luận về một câu nói, trong đó có thành phần biệt lập, khởi ngữ hoặc sử dụng phép liên kết đã học. Khi làm những dạng bài tập này các em nên tập trung viết đoạn văn hoàn chỉnh trước rồi sau đó thêm thành phần biệt lập, khởi ngữ hoặc phép liên kết sau. Khi đã hoàn thành, một yêu cầu bắt buộc là các em phải chỉ ra cụ thể, đâu là câu chủ đề, đâu là các thành phần mà đề tài yêu cầu. Đề bài thường ra những câu tục ngữ hoặc danh ngôn mang tính triết lý như “Tốt gỗ hơn tốt nước sơn”, “ Không thầy đố mày làm nên”, “Không có việc gì khó – Chỉ sợ lòng không bền – Đào núi và lấp biển – Quyết chí ắt làm nên”… Khi bình luận những câu như vậy, các em nên theo các bước sau: -Giới thiệu câu tục ngữ, danh ngôn (trích nguyên văn).

(486) -Giải thích -Đánh giá đúng sai -Bình luận mở rộng: liên hệ thực tế, liên hệ bản thân… -Rút ra ý nghĩa của câu danh ngôn, tục ngữ Ví dụ: Viết một đoạn văn ngắn (8-10 câu) nêu suy nghĩ của em về lời dạy của Bác Hồ: “Học hỏi là một việc phải tiếp tục suốt đời”. Trong đó có 2 thành phần biệt lập, 1 phép liên kết đã học. Bài làm: Hồ Chủ Tịch, vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam, đã để lại nhiều câu nói nổi tiếng có giá trị như những lời răn dạy. Có lẽ không ai là không biết câu: “Học hỏi là một việc phải tiếp tục suốt đời”. Học hỏi có nghĩa là tiếp thu tri thức mà nhân loại từ sách vở, từ cuộc sống, từ những người xung quanh ta. Học hỏi là một quá trình lâu dài chứ không thể trong một thời gian ngắn bởi vậy Bác Hồ nói đó là việc phải tiếp tục suốt đời, không ngừng nghỉ, không mệt mỏi. Tri thức nhân loại thì vô tận và mỗi giây mỗi phút trôi qua là bao tri thức mới được ra đời. Nếu không liên tục học hỏi thì chúng ta sẽ nhanh chóng bị lạc hậu. Học phải đi đôi với hỏi để hiểu sâu sắc kiến thức, biến tri thức thành của mình chứ không phải là sự tiếp nhận thụ động. Câu nói của Bác ra đời đã lâu nhưng đến nay vẫn còn nguyên giá trị. Mỗi người Việt Nam phải học theo lời dạy của Người để không ngừng tiến bộ. Và bản thân Hồ Chủ Tịch cũng là tấm gương sáng ngời của một con người suốt đời học hỏi. Sau đó phải ghi rõ: vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam: là thành phần biệt lập, thành phần phụ chú có lẽ: thành phần biệt lập, thành phần tình thái và: phép liên kết, phép nối 2,2. Phân tich giá trị sử dụng của các phép tu từ, từ loại trong đoạn văn hoặc đoạn thơ. Khi làm đề này các em cần: - Đọc kĩ đoạn thơ đó, nhớ, và ghi vào bài làm: Đoạn thơ đó năm ở bài thơ nào? của tác giả nảo? nội dung của bài thơ đó nói về vấn đề gì? nghệ thuật chủ đạo của bài thơ là gì? - Ghi ra nháp các tín hiệu nghệ thuật sử dụng trong các câu thơ đó, xác định xem phép tu từ hoặc từ loại nào là chủ công làm toát lên nội dung của đoạn thơ đó. - Ghi rõ các từ ngữ biểu hiện các phép tu từ đó - Tác dụng của các phép tu từ, từ loại, cách hiệp vần trong các câu thơ đó là gì đối với cảnh, nhân vật trữ tình và với toàn bộ bài thơ và trong việc thể hiện cảm xúc của tác giả - Đọc lại nháp nếu thấy yên tâm và tin tưởng thì chép vào bài làm. Còn nếu chưa yên tâm thì tạm dừng ở mức làm nháp. chuyển sang làm các phần tiếp theo và sẽ làm tiếp sau khi đã hoàn thành các phần khác của bài làm. VÍ DỤ: Nêu tác dụng của việc sử dụng từ láy trong những câu thơ sau: Nao nao dòng nước uốn quanh, Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang..

(487) Sè sè nấm đất bên đường, Rầu rầu ngọn cỏ nửa vàng nửa xanh. Chúng ta phải làm như sau: -Đây là 4 câu thơ trong đoạn “Cảnh ngày xuân” trích truyện Kiều của Nguyễn Du. 4 câu thơ đã sử dụng các từ láy như: nao nao, nho nhỏ, sè sè, rầu rầu. trong đó các từ láy “nao nao, rầu rầu” là các từ láy góp phần quan trọng tạo nên sắc thái cảnh vật và tâm trạng con người. - Việc sử dụng từ láy đó có tác dụng trong đoạn thơ, cụ thể là: + Các từ láy nao nao, rầu rầu là những từ láy vốn thường được dùng để diễn tả tâm trạng con người. + Trong đoạn thơ, các từ láy nao nao, rầu rầu chẳng những biểu đạt được sắc thái cảnh vật (từ nao nao: góp phần diễn tả bức tranh mùa xuân thanh nhẹ với dòng nước lững lờ trôi xuôi trong bóng chiều tà; từ rầu rầu: gợi sự ảm đạm, màu sắc úa tàn của cỏ trên nấm mộ Đạm Tiên) mà còn biểu lộ rõ nét tâm trạng con người (từ nao nao: thể hiện tâm trạng bâng khuâng, luyến tiếc, xao xuyến về một buổi du xuân, sự linh cảm về những điều sắp xảy ra - Kiều sẽ gặp nấm mộ Đạm Tiên, gặp Kim Trọng; từ rầu rầu: thể hiện nét buồn, sự thương cảm của Kiều khi đứng trước nấm mồ vô chủ). + Được đảo lên đầu câu thơ, các từ láy trên có tác dụng nhấn mạnh tâm trạng con người - dụng ý của nhà thơ. Các từ láy nao nao, rầu rầu đã làm bật lên nghệ thuật tả cảnh đặc sắc trong đoạn thơ: cảnh vật được miêu tả qua tâm trạng con người, nhuốm màu sắc tâm trạng con người. Câu 3 (5 điểm): Thường yêu cầu phân tích thơ hoặc phân tích nhân vật trong tác phẩm văn xuôi. Yêu cầu bắt buộc là trước khi thi, các em phải đọc kỹ SGK Đọc Kết quả cần đạt để biết những đơn vị kiến thức cần nắm Đọc kỹ văn bản tác phẩm: đối với thơ, yêu cầu thuộc lòng, với văn xuôi thì phải nhớ các chi tiết và tóm tắt lại được. Đọc chú thích để hiểu về tác giả và hoàn cảnh sáng tác tác phẩm. Đọc chú thích để hiểu từ khó Xem lại Đọc – hiểu văn bản và trả lời lại các câu hỏi. Nhớ kỹ phần ghi nhớ. Đối với dạng bài phân tích một đoạn thơ hoặc một đoạn trích thì phải nhắc lại vị trí của đoạn, khi phân tích phải đặt trong chỉnh thể tác phẩm để hiểu hơn đoạn trích. Khi đề bài yêu cầu phân tích nhân vật hoặc những vấn đề liên quan đến nội dung, các em cũng phải nhắc đến những yếu tố nghệ thuật mà tác giả sử dụng để chuyển tải nội dung (nghệ thuật xây dựng tình huống truyện, nghệ thuật miêu tả nhân vật…) Về thời gian làm bài, các em cần phân bố thời gian hợp lý cho các câu. Không nên mất quá nhiểu thời gian cho câu ít điểm, đến khi làm câu nhiều điểm hơn lại không còn thời gian. Tránh tình trạng làm bài “đầu voi, đuôi chuột” sự phân bố thời gian không hợp lý..

(488) Sự cẩu thả trong một bài văn rất dễ đem lại sự phản cảm cho người chấm, dù bài làm tốt. Vì vậy, chữ các em có thể không đẹp nhưng phải dễ nhìn và trình bày sạch sẽ. Nên làm dàn ý trước khi viết bài để bài làm không bị lộn xộn, thiếu ý. Hãy viết văn giản dị, trong sáng. Tránh diễn đạt quá cầu kỳ, hoa mỹ bởi rất dễ sa vào sáo rỗng. * Chúc các em đi thi đạt kết quả cao nhất. Câu 2 (8 điểm): Cần đáp ứng được các yêu cầu: – Về hình thức: trình bày thành bài văn nghị luận ngắn, có bố cục ba phần rõ ràng (mở bài, thân bài và kết luận), không quá hai trang giấy thi. – Về nội dung: + Giải thích hiện tượng: là hiện tượng có thể bắt gặp trong thiên nhiên, gợi tả sức chịu đựng, sức sống kỳ diệu của những loài cây vẫn mọc lên và nở những chùm hoa thật đẹp ngay trong một vùng sỏi đá khô cằn (có thể đi từ việc giải thích từ ngữ: vùng sỏi đá khô cằn chỉ sự khắc nghiệt của môi trường sống; loài cây vẫn mọc lên và nở những chùm hoa thật đẹp: sự thích nghi, sức chịu đựng, sức sống, vẻ đẹp)..

(489) + Trình bày suy nghĩ: hiện tượng thiên nhiên nói trên gợi suy nghĩ về vẻ đẹp của những con người – trong bất cứ hoàn cảnh nghiệt ngã nào vẫn thể hiện nghị lực phi thường, sức chịu đựng và sức sống kỳ diệu nhất. Đối với họ, nhiều khi sự gian khổ, khắc nghiệt của hoàn cảnh lại chính là môi trường để tôi luyện, giúp họ vững vàng hơn trong cuộc sống. Những chùm hoa thật đẹp – những chùm hoa trên đá (thơ Chế Lan Viên), thành công mà họ đạt được thật có giá trị vì nó là kết quả của những cố gắng phi thường, sự vươn lên không mệt mỏi. Vẻ đẹp của những cống hiến, những thành công mà họ dâng hiến cho cuộc đời lại càng có ý nghĩa hơn, càng rực rỡ hơn… + Liên hệ với thực tế (trong đời sống và trong văn học) để chứng minh cho cảm nhận, suy nghĩ nói trên. + Nêu tác dụng, ảnh hưởng, bài học rút ra từ hiện tượng: những con người với vẻ đẹp của ý chí, nghị lực luôn là niềm tự hào, ngưỡng mộ của chúng ta, động viên và thậm chí cảnh tỉnh những ai chưa biết chấp nhận khó khăn, thiếu ý chí vươn lên trong cuộc sống… MÔN THI: NGỮ VĂN Thời gian làm bài: 90 phút (không kể thời gian giao đề) Câu 1 (1 điểm): Một ngày chúng tôi phá bom đến năm lần. Ngày nào ít: ba lần. Tôi có nghĩ tới cái chết. Nhưng một cái chết mờ nhạt, không cụ thể. Còn cái chính: liệu mìn có nổ, bom có nổ không ? (Những ngôi sao xa xôi – Lê Minh Khuê) Đoạn trích trên cho thấy nét tính cách nào của nhân vật “tôi” – Phương Định ? Câu 4 (5 điểm): Cảm nhận của em về hai khổ thơ sau: Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ. Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân … Bác nằm trong giấc ngủ bình yên Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền Vẫn biết trời xanh là mãi mãi Mà sao nghe nhói ở trong tim ! (Viếng lăng Bác – Viễn Phương) … … … .HẾT. … … … Thí sinh không sử dụng tài liệu. Giám thị không giải thích gì thêm. Họ và tên thí sinh:………………………………………… Số báo danh:………………… SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH.

(490) HƯỚNG DẪN CHẤM I. HƯỚNG DẪN CHUNG – Đề bài gồm 4 câu: câu 1 và câu 2 kiểm tra kiến thức Văn học và thực hành bài tập Tiếng việt; câu 3 là bài nghị luận xã hội; câu 4 là bài nghị luận văn học. Câu 1 và 2 chủ yếu yêu cầu tái hiện kiến thức nhưng cũng có yêu cầu về diễn đạt. Những học sinh diễn đạt trôi chảy, đúng chính tả, ngữ pháp mới được điểm tối đa. Câu 3 và câu 4 kiểm tra kiến thức xã hội, kiến thức văn học và kĩ năng diễn đạt, lập luận. – Giám khảo cần nắm nội dung bài làm của học sinh để đánh giá, tránh đếm ý cho điểm một cách máy móc. Chú ý khuyến khích các bài viết có ý riêng, sáng tạo. – Thí sinh có thể trình bày, triển khai ý theo các cách riêng, nếu đáp ứng các yêu cầu vẫn cho đủ điểm. II. ĐÁP ÁN VÀ THANG ĐIỂM Đáp án Điểm Câu 1 Nét tính cách của nhân vật Phương Định qua đoạn trích. 1,0 – Tính cách nhận vật Phương Định qua đoạn trích : gan dạ, dũng cảm, có tinh thần trách nhiệm đối với công việc … 1,0 Lưu ý: chấp nhận những lời đánh giá hợp lí khác. Học sinh nêu 1 nét tính cách được 1 điểm. Câu 4 Cảm nhận về khổ 2 và 3 bài thơ “Viếng lăng Bác” 5,0 a. Yêu cầu về kĩ năng – Nắm phương pháp làm bài nghị luận văn học. – Bố cục và hệ thống ý sáng rõ. – Biết vận dụng phối hợp nhiều thao tác nghị luận (chứng minh, bình luận, so sánh mở rộng vấn đề… ). Đặc biệt, thí sinh phải nắm vững thao tác phân tích một đoạn trích thơ. – Văn trôi chảy, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục. – Không mắc lỗi diễn đạt; không sai lỗi chính tả, dùng từ; trình bày bài rõ ràng. b. Yêu cầu về kiến thức – Giới thiệu được vấn đề nghị luận. 0,5 – Giới thiệu vài nét về tác giả Viễn Phương và tác phẩm Viếng lăng Bác. Lưu ý: Hs có thể nêu ở các phần khác nhau của bài làm. 0,5.

(491) – Hình ảnh Bác Hồ: vị lãnh tụ vĩ đại (soi sáng cách mạng dân tộc, cống hiến cả cuộc đời cho đất nước, tâm hồn cao đẹp, sáng trong … ) 1,0 – Tình cảm của nhân dân và của tác giả đối với Bác: kính yêu, tự hào, ngợi ca, thương nhớ … 1,0 – Nghệ thuật: kết hợp hài hòa giữa hình ảnh thực và hình ảnh ẩn dụ, hình ảnh ẩn dụ súc tích, gợi cảm; ngôn ngữ bình dị mà cô đúc … 1,0 Lưu ý: Học sinh có thể triển khai luận điểm theo nhiều cách khác nhau: cảm nhận về nội dung sau đó cảm nhận về nghệ thuật, phân tích nghệ thuật để nêu bật nội dung … Giám khảo đánh giá mức điểm dựa trên kĩ năng làm bài và nội dung toàn bài của học sinh. – Khái quát, đánh giá được những vấn đề đã bàn luận. 1,0 3 (10 điểm): Tác phẩm nghệ thuật nào cũng xây dựng bằng những vật liệu mượn ở thực tại. Nhưng nghệ sĩ không những ghi lại cái đã có rồi mà còn muốn nói một điều gì mới mẻ. (Nguyễn Đình Thi, Tiếng nói văn nghệ) Suy nghĩ về ý kiến trên qua một số tác phẩm văn học trong chương trình Ngữ văn Trung học cơ sở. GỢI Ý GIẢI ĐỀ THI Câu 3 (10 điểm): Có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo đựơc một số ý chính: * Giải thích ý kiến của Nguyễn Đình Thi trong Tiếng nói của văn nghệ: – Giải thích từ ngữ: + Tác phẩm nghệ thuật nào cũng xây dựng bằng những vật liệu mượn ở thực tại: đặc trưng riêng của tác phẩm nghệ thuật trong phương thức phản ánh đời sống. Người nghệ sĩ nào khi sáng tác cũng cũng lấy vật liệu mượn ở thực tại – hiện thực khách quan về cuộc sống, con người, xã hội, để xây dựng nên tác phẩm của mình. Có như vậy, tác phẩm của họ mới được công chúng đón nhận, mới đi vào cuộc sống. + Nhưng nghệ sĩ không những ghi lại cái đã có rồi mà còn muốn nói một điều gì mới mẻ: tác phầm không chỉ phản ánh cuộc sống thực tại khách quan (ghi lại cái đã có rồi) mà còn là nơi thể hiện những suy nghĩ chủ quan, hay nói cách khác là tâm tư tình cảm, là tư tưởng của người nghệ sĩ. Đây chính là một điều gì mới mẻ luôn xuất hiện trong sáng tác của họ. – Rút ra nội dung nhận định: ý kiến của Nguyễn Đình Thi đề cập đến nội dung phản ánh, thể hiện của văn nghệ: tác phẩm nghệ thuật bao giờ cũng phản ánh thực tại và là nơi nhà văn nhắn gửi, thể hiện thế giới tình cảm cũng như tư tưởng, quan điểm nhân sinh của mình. Đây cũng là đặc trưng của các tác phẩm văn chương, tạo nên sức cuốn hút, sự lay động tâm hồn, là Tiếng nói của văn nghệ. * Chứng minh qua một số tác phẩm văn học trong chương trình Ngữ văn Trung học cơ sở: Học sinh có thể chọn một số tác phẩm tiêu biểu trong chương trình (các lớp 6,7,8,9) để qua đó chứng minh hai vấn đề chính:.

(492) – Tác phẩm văn học phản ánh thực tại đời sống (ghi lại cái đã có rồi): hiện thực cuộc sống luôn được thể hiện rõ nét (ví dụ: xã hội phong kiến Việt Nam thế kỷỉ XVIII hiện lên với những mặt trái của nó – xã hội vô nhân đạo với những thế lực tàn ác chà đạp chà đạp con người, số phận bi thảm của người phụ nữ… trong Truyện Kiều của Nguyễn Du; cuộc sống đói nghèo, bị dồn vào bước đường cùng của người nông dân trong Lão Hạc của Nam Cao; không khí sôi nổi, hào hứng trong lao động xây dựng cuộc sống mới trong Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận; cuộc sống chiến đấu gian khổ ác liệt nhưng tràn đầy lạc quan trong Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật…)… – Tác phẩm văn học là nơi nhà văn nhắn gửi, thể hiện tình cảm cũng như tư tưởng, quan điểm nhân sinh của mình (muốn nói một điều gì mới mẻ): Truyện Kiều của Nguyễn Du thể hiện rõ nét sự bất bình, căm ghét đối với xã hội phong kiến, thái độ xót thương vô hạn của nhà văn đối với những người phụ nữ; qua Lão Hạc, Nam Cao nói lên niềm yêu mến, cảm phục đối với những người nông dân nghèo khổ mà giữ được phẩm chất tốt đẹp; Làng của Kim Lân chẳng những thể hiện cái nhìn yêu mến, trân trọng mà còn nói lên được sự biến chuyển trong nhận thức và tình cảm của người nông dân trong bổi đầu chống Pháp; Bến quê của Nguyễn Minh Châu gửi gắm suy nghĩ, bài học nhân sinh về cuộc đời của mỗi con người. (Lưu ý: học sinh cần chú ý đến tính toàn diện, tiêu biểu của dẫn chứng). * Đánh giá chung: – Ý kiến của Nguyễn Đình Thi đề cập đến nội dung có tính chất đặc trưng của tác phẩm văn nghệ nói chung, tác phẩm văn học nói riêng, gợi cho người đọc có phương pháp tiếp cận tác phẩm đúng đắn và sâu sắc. – Để có một nội dung sâu sắc, hấp dẫn, nhà văn chẳng những phải có vốn sống phong phú mà còn phải có tài năng nghệ thuật, và quan trọng nhất là tình cảm chân thành, tư tưởng đúng đắn.. Lòng yêu thương con người của tuổi trẻ trong xã hội hiện nay Bài làm Lòng yêu thương là một trong những phẩm chất cao đẹp của không chỉ mỗi cá nhân mà của cả nhân loại. Đối với tuổi trẻ, những con người đang bước vào ngưỡng cửa cuộc đời, cần trau dồi trí tuệ nhưng nhất định không thể bỏ quên một giá trị cơ bản nhất khi làm người, đó là biết trân trọng giá trị của tình yêu thương. Tình yêu thương là những xúc cảm phát ra tự đáy tâm hồn biểu hiện, sự chia sẻ, thấu hiểu, đồng cảm với đồng loại. Nếu không biết yêu thương những cảnh đời bất hạnh; nếu không biết trân trọng những người có phẩm chất, tình cảm cao đẹp và không biết nghiêm khắc rèn luyện, trau dồi nhân phẩm mình; không biết để cho trái tim mình trỗi lên những xúc cảm yêu thương thì đó là người có trái tim “tật nguyền” về cảm xúc hay nói cách khác là vô cảm. Từ muôn đời nay, mối quan hệ giữa mẫu từ, phụ tử bao giờ cũng thiết lập bởi tình yêu thương và vì thế nó trở thành những tình cảm thiêng liêng bậc nhất của nhân loại. Cũng chính vì thế, mà mối tình cảm ấy đã đi vào đời sống văn chương và nó trở thành những vần thơ, những câu chuyện giàu tính nhân văn nhất. Bài thơ “Thư gửi mẹ” của Ê-xê-nhin – thi hào Nga đã lay động biết bao nhiêu trái tim con người. Câu chuyện Chứ Đồng Tử trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam làm ta nhớ mãi về tấm lòng của Chử Cù Văn – người cha hết mực thương con. Và còn biết bao câu chuyện về tình yêu thương khác nữa đã làm ngời sáng giá trị của tình người, tình đời. Mỗi mùa hè đến, những sinh viên với chiếc áo xanh của niềm tin và hi vọng đã lặn lội khắp nơi giúp đỡ những đồng bào khó khăn trên khắp dải đất này đã trở thành biểu tượng sáng đẹp về tình yêu thương, biết sống vì yêu thương. Câu chuyện Nguyễn Hữu Ân đã chia “Chiếc bánh thời gian” của mình để chăm sóc những bệnh.

(493) nhân là hình ảnh đẹp mà tuổi trẻ cần học tập. Bên cạnh những thanh niên biết vun đắp, biết đối nhân xử thế bằng tình yêu thương, thì vẫn còn một số ít đang sống hờ hững, lạnh lùng, vô cảm với xung quanh. Lối sống ích kỉ ấy là một hiện tượng cần lên án, vì nó đi ngược lại với truyền thống trọng tình, quý nghĩa của cha ông ta. Ngày nay, sống trong xã hội văn minh hơn, thì tình thương càng phải được đề cao hơn. Đó là điều tuổi trẻ cần ý thức và nhận ra trách nhiệm sống của mình. Tuổi trẻ là đối tượng phải mang cho mình nhiều trọng trách nhất đối Với chính bản thân, gia đình và xã hội. Vì thế, trong muôn vàn điều phải học trong kho tàng tri thức của nhân loại phải nhận thức đúng đắn tình thương là đỉnh cao của văn minh nhân loại. Hãy biết sống sẻ chia, cảm thông, thấu hiểu và hướng về cộng đồng, để hoàn thiện nhân cách mình và trở thành những công dân có ích.. Ôi! Sống đẹp là thế nào, hỡi bạn? Học sinh phải đảm bảo các ý chính sau: - Giải thích khái niệm sống, sống đẹp: sống có mục đích, có hoài bão, có úớc mơ, có lí tưởng và có ý chí, nghị lực dể thực hiện hoài bão, lí tưởng của mình. Sống đẹp không chỉ là sống có ý nghĩa cho bản thân, mà còn cho gia đinh, cho những người xung quanh và cho xã hội. - Quan niệm về biểu hiện của sống dẹp: + Sống có ước mơ, có hoài bão, có lí tưởng. + Sông có mục đích, có ý chí, quyết tâm để thực hiện mục đích. + Sống là biết cống hiến: “Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình”. (Tố Hữu) + Sống biết trân trọng, nhân ái, vị tha., với tất cả những gì xung quanh mình. - Có thể minh hoạ bằng tấm gươmg có lẽ sống đẹp như: Bác Hồ, anh Trỗi, Tố Hữu, Đặng Thuỳ Trâm, Nguyễn Văn Thạc,… vấn đề là phải thể hiện những biểu hiện của lẽ sống đẹp qua những tấm gương đã chọn để minh hoạ nhàm làm nổi bật lập luận của người viết. - Bàn về lẽ sống đẹp trong xã hội hiện nay – gắn với thời đại công nghiệp hoá, hiện đại hoá, thời đại bùng nổ thông tin, thời đại hợp tác hoá toàn cầu, thời đại giao lưu mở cửa bắt tay với bạn bè năm châu. Bài làm Tùy vào suy nghĩ của từng người mà “sống đẹp” được cảm nhận theo nhiều cách khác nhau, nhưng dù thế nào thì nó cũng mang một ý nghĩa tốt đẹp. Sống đẹp là sống có mục đích, sống có tình cảm, có lí tưởng, sống vì mọi người,…Sống đẹp là mang lại niềm vui cho người khác mà không phải vì một lợi ích cá nhân nào, cũng không prhải để mọi người chú ý khen ngợi. Sống như thế chỉ với một mục đích sống tốt đẹp, giúp ích cho đời mang lại niềm vui cho mọi người. Trong kho tàng ca dao – tục ngữ, cha ông ta từng thiết tha sống đẹp. Đến thời đại chúng ta, Tố Hữu cũng tha thiết kêu gọi bằng câu thơ “Ôi! Sống đẹp là thế nào hãi bạn?” Nguyễn Hữu Ân – chàng trai vào đời bằng nghĩa cử đẹp như trang cổ tích, đã dùng gần hết “chiếc bánh thời gian” cùa mình để thăm nom, chăm sóc cho những bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối; một em học, sinh vùng núi hằng ngày cõng bạn bị cụt hai chân đến trường ròng rã bao năm liền…Không chỉ có vậy, ta còn thấy nó qua những câu chuyện phương Đông trong “nhị thập tứ hiếu”,… Nhưng ngày nay không ít người chỉ biết sông cho riêng mình, không cần quan tâm đến mọi người, thậm chí họ còn sẵn sàng chà đạp lên cuộc sống của người khác để kiếm lợi ích cho bản thân mình. Đó là một trong những quan niệm sai lầm.

(494) về lối sông, đó là một lối sống ích kĩ và nhỏ nhen, nếu như không sớm khắc phục thì hậu quả sẽ không tốt cho thế hệ con cháu sau này, nó biến mọi người trở nên vô cảm và khi đó cuộc sống sẻ rất tẻ nhạt, buồn chán .. Để cho xã hội tốt đẹp hơn, trước hết ta phải làm đẹp con người đã, làm đẹp ở đây không phải là đi thẩm mĩ để đẹp dung nhan mà là làm đẹp nhân cách con người. Ta phải rèn luyện tính tự lập hòa đồng biết yêu thương, giúp đỡ những người xung quanh mình dù đó là một việc làm rất nhỏ.Suy nghĩ trong từng lời nói, cử chỉ sẽ giúp ta rèn luyện phẩm chất tốt đẹp hơn. Sống đẹp là một chuẩn mực cao nhất trong nhân cách con người, câu thơ của Tô’ Hữu có tác dụng gợi mở, nhắc nhở chung cho mọi người đặc biệt là thế hệ trẻ hiện nay phải biết giữ gìn truyền thống tốt dẹp của dân tộc như “ Lá lành đùm lá rách”, “Nhường cơm sẻ áo”, cùng nâng đỡ tâm hồn, nhân cách của nhau để cuộc sông ý nghĩa hơn, góp phần xây dựng một đất nước văn minh giàu đẹp.. Hãy yêu sach vì nó là con đường sống! Ai cũng có một tuổi thơ gắn cùng bao kỉ niệm vui buồn cùng bao bạn bc. Nhà văn Maxim Gorki cũng vậy. Những kí ức về những năm thíỉng xa xôi ấy của ông không phải là những Irò chơi, những ngọt ngào êm âm. Khác mọi người bình thường, đó là những chuỗi ngày khốn khổ. Gorki vất vả tự nuôi thân sau hạnh phúc ngắn ngủi bôn cạnh bà ngoại và đắm mình vào sách. Đã là người, có ai sống mà không muôn có một sự nâng đỡ, an ủi, có bạn bè và ưđc mơ, phân đâu, dù chỉ một lần trong đời. Và người bạn đáng yêu ấy là sách. Sách xứng đáng gợi là người bạn tốt vô ngần, sách tốt không bao giờ phản bội, sách cho mà không khi nào đòi nhận lại. Sách giúp con người khôn khổ những giây phút sung sướng thư thái. Nó vô iư vậy đó! Sách là kho tàng kiến thức mà loài người tổng hợp từ cổ chí kim: sách còn thể hiện những ước mơ cao đẹp vươn tới cái chân thiện mĩ của con người nên những trang sách ẩn chứa một chân trời cao rộng kì diệu. Nơi đó, con người có ihể tìm được chính r ình và những người khác, nơi đó con người nhận ra cái sai cái đúng, nơi đó . on người không chỉ đi tới bằng hai chân mà vươn lên bằng cả trái tim và tâm hồn, nơi đó “một cuộc sông khác” mở ra trước mắt, cuộc sông đẹp và đáng vươn tới hơn sự tầm thường vốn có của cuộc đời. Nơi đó, con người thực sự chiến thắng cái độc ác, giả dối để sống với chính mình. Ghéc-xa đã từng nói ” Sách là di huân về tinh thần của thế hộ này đốì với thô hệ khác”. Nhìn rộng ra ta hiểu rằng: nếu không có sách – người bạn tinh thần thì cũng không có văn háo Maxim Gorki. Chính nhà văn đã viết: “Hãy yêu sách, nó là nguồn kiến hức, chỉ có kiến thức mới là con đường sống”. Và con người sẽ có cảm giác hân hoan mỗi khi “Mở sách ra đọc và thííy một cuộc sông khác ưước mắt mới thú vị làm sao”. Không phải ngẫu nhiên Xmai-xơ đã nói rằng: “Sách là người bạn tốt nhât của tuổi già, đồng thời là người chỉ dẫn tốt nhất của tuổi trẻ”. Vượt qua thời gian và không gian, sách đến mọi nơi cùng ánh sáng tinh thần soi khắp. Sách (. hình là sỢi dây nôi bền vững, chính xác giữa thế hệ sau và thố hệ trước. Trong cuộc sống, sách là món ăn tinh ihần không thể thay thế được. “Sách mở ra trước mắt tôi những chân ười mới” (Gorki). Và có sự khao khát, sự thôi thúc khám phá những lí thú của đời nơi trang giây, ưong cuộc sống, khiến con người nhận thức rõ được ý nghĩa cuộc sống của mình và gắng vươn lên. Con người sông với ước mơ và thực tại. Nhưng ước mơ và sự nuôi dưỡng nó nằm lặng lẽ nơi sách. Chính vì vậy “Đọc sách là cách học tốt nhất” (Puskin). ở mỗi trang sách, ta có thể học được cái tốt cái hay nhưng quan trọng hơn cả là mỗi con người đều có thể học cách làm người một cách hoàn thiện hơn. Điều này không có nghĩa là sách nào cũng tuyệt, cũng đáng học hết. Có những kẻ do muốn kiếm lời đã cho xuất bản những loại sách xâ’u, kém văn hóa. Khi đọc, la không những không tiếp thu được bấl cứ điều bổ ích nào mà còn bị tiêm nhiễm nội dung xâu, thâp hèn. Những loại sách này thường viết về lối sống bản thân tầm thường hoặc bôi bác ý nghĩa cuộc sống, con người. Vì vậy lựa sách để đọc cũng là một điều rất quan trọng..

(495) “Điều la biết có giới hạn, đều la chưa biết là vô hạn” (Laplace) và sách chân chính sẽ giúp chúng ta mở mang kiến thức, làm đẹp suy nghĩ con người. Chính trong quá trình vận động iưduy ây, ta sẽ trưởng thành từng bước. Sách hay và bât diệt, biú được nhịp thở bất lử đó, con người có thể vươn tới những gì cao đọp nhât. Chưa có vĩ nhân hoặc người sông có mục đích, lí iưởng nào lại phủ nhận vai trò của sách Irong đời mình. Nhưng những người càng uyên bác càng thích đọc sách, không phải chỉ thuần lúy là “khám phá chân trời mới” mà ưên trang giây con người vẫn tìm thây cái gì để tin yêu dù hiện thực còn có điều chua xót. Câu viết về sách của văn hào Gorki trên đây luôn là chân lí không thổ đổi dời. Riêng đối với bản thân em, sách có ý nghĩa đặc biệt. Nó là niềm vui của tuổi thơ và người chỉ dẫn cho cm irong nhận thức. Sách mang lại nụ cười vui vẻ nhất là truyện cổ tích, sách khiến em suy nghĩ về mình, mọi người xung quanh và nhân cách con người. Sách tập cho em biết khóc trước nỗi đau kẻ khác, biết cười trước hạnh phúc người không quen. Đọc sách tức là ngồi trên phi thuyền bay nhanh như ánh sáng, vượt qua khoảng dài về thời gian. Em hiểu được rằng đến với sách là càng đến gần với đồng loại và chính mình. Nếu sông mà không đọc sách thì giống như người lạc lõng Irên hoang mạc tinh thần.. Lời nói chẳng mất tiền mua, Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau Ngôn ngữ – tiếng nói là công cụ để giao tiếp, để diễn đạt tư tưởng, tình cảm của con người. Ngôn ngữ – cách ăn nói là thước đo tri thức, nhân cách của mỗi chúng ta. Vì thế, nhân dân ta luôn luôn nhắc nhở nhau: “Lời nói chẳng mất tiền mua Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”. “Lời nói chẳng mất tiền mua” vì nó là ngôn ngữ cộng đồng, là tài sản chung của cả dân tộc. Hồ Chủ tịch có nói: “Tiếng Việt là của quý lâu đời của nhân dân ta”. Ngay từ lúc còn nằm trong bụng mẹ đến lúc cất tiếng chào đời, rồi trưởng thành khôn lớn, tiếng mẹ đẻ luôn luôn gắn liền với tâm hồn và cuộc sống của mỗi con người. Câu tục ngữ “Lời nói chẳng mất tiền mua” chứa đựng một lời khuyên, một sự nhắc nhở: phải biết trân trọng và có ý thức giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt. “Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau” – “Lựa lời” nghĩa là biết cân nhắc, chọn từ ngữ, tìm cách diễn đạt chính xác nhất, tế nhị nhất, phản ánh đúng tư tưởng tình cảm của mình lúc nói. Nói như thế nào “cho vừa lòng nhau”, nhân dân ta muốn lưu ý đến tính hiệu quả trong giao tiếp, phải văn minh, lịch sự, hợp tình hợp lí và đúng lễ nghĩa, đạo lí. Tóm lại, câu tục ngữ nêu lên một kinh nghiệm quý báu VC cách ứng xử, giao tiếp nhằm giáo dục mọi người cách ăn nói văn minh lịch sự, không được thô lỗ, cục cần. Bài học mà câu tục ngữ nêu lên là đúng đắn và sâu sắc cho tất cả mọi người. Tại sao phải “lựa lời” lúc nói năng? Nói phải đúng: đúng sự vật, đúng hiện tượng, khách quan, đúng tư tưởng tình cảm ý nghĩ của mình, phải ăn nói đúng nơi, đúng lúc. Không được ăn nói tuỳ tiện, ăn nói thiếu suy nghĩ. Muốn nói đúng phải ‘!lựa lời”: cân nhắc ngôn từ, lựa chọn cách diễn dải sao cho tế nhị, dễ hiểu, cảm hóa lòng người. Có lúc phải nói năng từ tốn, ăn nói lễ độ, nói ít mà nghe nhiều. Nói phải văn minh, lịch sự nên phải “lựa lời mà nói”. Ngôn ngữ phản ánh vốn sống, sự hiểu biết, trình độ học vấn của mỗi người. Kẻ dốt nát, thô lậu thường ăn nói thô lỗ, tục tằn. Ngôn ngữ là thước đo đạo đức của mọi người. Ông bà ta quan niệm lời ăn tiếng nói luôn luôn gắn liền với lễ nghĩa, đạo lí. Trong gia dinh, ngoài xã hội. có kẻ trên người dưới, có người già người trẻ, có quan hệ thân, sơ… “kính thưa, dạ. vâng…” là những điều cần biết trong lúc nói năng, ứng xử. Cách dùng đại từ nhân xưng, như: ông, bà. bác, chú. dì, cô, tôi, bạn,… đều phải cân nhắc, phải “lựa lời”. Giao tiếp phải biết “Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”, nghĩa là ăn nói văn minh, lịch sự, hợp tình hợp lí, phải coi trọng tâm lí, tình cảm người đang đối thọai với mình. Tính hiệu quả Lúc nói cần được đặc biệt quan tâm. Án nói phải lỗ phép, khiêm nhường và chín chắn. “Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau” không có nghĩa là ăn nói mơn trớn, xu nịnh, giả dối để mua chuộc, lừa bịp người đối thọai. Kẻ ăn nói xu nịnh, giả dối là vô đạo đức, kém nhân cách, bị người đời khinh bỉ. Suy rộng câu tục ngữ trên, ta thấy rõ hơn bao giờ hết, nhân dân ta rất coi trọng lời ăn tiếng.

(496) nói. Có biết bao câu ca dao, tục ngữ cho ta lời khuyên quý báu về cách ăn nói: – “Học ăn, học nói, học gói, học mở”. “Gọi dạ, bảo vâng”. “Đất tốt trồng cây rườm rà, Những người thanh lịch nói ra dịu dàng”. “Đất xấu trồng cây khẳng khiu, Những người thô tục nói điều phàm phu”. Trong giao tiếp, chúng ta phải biết nói lời hay ý đẹp. Tuổi học trò phải biết ăn nói trung thực, khiêm tốn, lễ phép; không được đặt điều, nói năng giả dối, xảo trá; phải tránh cách nói hoa hòe hoa sói, ngọt xớt, đãi bôi. Ai ai cũng nên nhớ: “Mật ngọt chết ruồi”. Khua môi múa mép, ba hoa một tấc đến trời, đặt điều vu cáo, ngậm máu phun người, gắp lửa bỏ tay người… đều là xấu xa, tàn nhẫn, độc ác. Nói với ai? Nói điều gì? Nói để làm gì? Nói như thế nào? Đó là những câu hỏi mà con người khôn ngoan, chín chắn luôn luôn tự nêu ra làm định hướng trong giao tiếp, ứng xử. Từ cuộc sống gia đình, học đường vào cuộc sống xã hội rộng lớn. trong quan hệ xã hội làm ăn của nền kinh tế thị trường, nghệ thuật “ăn nói” càng trở nên vô cùng quan trọng. Do đó, tuổi trẻ chúng ta phải học tập lời ăn tiếng nói của nhân dân, học tập ca dao, tục ngữ, học cách diễn đạt, cách chọn từ, đặt câu của các nhà văn trong tác phẩm văn học. Cái gốc ngôn ngữ của mỗi người là đạo đức, kinh nghiệm và trình độ văn hoá. Cho nên phải biết học: “Học ăn học nói, học gói học mở”. Không thể, không nên nói xấu người, nói xấu bạn bè. Cũng không thể sống như bọn đạo đức giả ”Miệng nam mô, bụng bồ dao găm!”. Nhiều lúc tôi cứ ngẩn ngơ suy nghĩ về hai câu tục ngữ sau đây: “Lời nói gói vàng”, và “Lời nói đọi máu. Tóm lại, câu tục ngữ trên đã cho em một kinh nghiệm quý báu, một bài học sâu sắc về cách ăn nói, ứng xử, giao tiếp. Quan hệ giữa con người với con người là bạn. Chúng ta phải học cách ăn nói lễ phép, văn minh lịch sự; phải xa lánh những kẻ ăn nói tục tĩu, thô lỗ. Nhiệm vụ của mỗi người cần phải góp phần giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt, phải biết ăn nói lễ phép, lịch sự, thể hiện một nhân cách văn hoá sang trọng.. Bình luận câu tục ngữ: Lá lành đùm lá rách Lao động tình thương, lẽ phải là vẻ đẹp tính cách của con người Việt Nam. Đặc biệt, tình thương là biểu hiện cao quý của đạo lí dân tộc. Kho làng văn học dân gian có nhiều bài ca dao, tục ngữ tuyệt hay nói về tình thương người. Một trong những câu tục ngữ được cha ông nhắc nhở con cháu là câu: “Lá lành đùm lá rách. ” Chúng ta cần tìm hiểu câu tục ngữ trên thế nào cho đúng? 1. Giải thích nghĩa đen, nghĩa bóng, rút ra ý nghĩa: a. “Lá lành, lá rách” là hai trạng thái sống tương phản của cỏ cây trong thiên nhiên. “Đùm” nghĩa là đùm bọc, bao bọc, che chở, bảo vệ. “Lá lành đùm lá rách”: Lá lành” đùm bọc, bao bọc. che chở, bảo vệ cho “lá rách” để cùng tồn lại trong một cơ thể sống của cây cỏ nước nắng gió, thời gian. “Lá rách” có được “lá lành” đùm bọc, chở che thì đất trời mới có màu xanh, mới có sự sinh sôi nảy nở của thực vật. Hình ảnh bình dị, dân dã mà xúc động lòng người: sự đùm bọc của những người bình dân. b. Nhân dân ta mượn cây cỏ làm ẩn dụ nói lên mối quan hệ giữa con người với con người. “Lá lành” – biểu tượng nói về những con người có cuộc đời ấm no, hạnh phúc, vui tươi, khoẻ mạnh. “Lá rách”- biểu tượng chỉ những con người bất hạnh, đói rét, ốm đau. họan nạn… Lấy biểu tượng “Lá lành đùm lá rách”, nhân dân ta nhắc nhắc nhở mọi người biết thương yêu, đùm bọc đồng loại, biết tương thân tương ái, giúp đỡ lẫn nhau, vượt qua họan nạn khó khăn, cùng nhau xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc lâu dài. Có thể nói, câu tục ngữ “Lá lành đùm lá rách” nêu lên bài học đạo lí về tình thương nhằm giáo dục mọi người. 2. Bình luận Câu tục ngữ “Lá lành đùm lá rách” là hoàn toàn đúng. Nó biểu dương mối quan hệ tốt đẹp, gắn bó trong nhãn dán ta từ bao đời nay. Cùng sinh sống trong một vùng quê, một đường phố, học chung một mái trường, với tình làng nghĩa xóm, lúc tắt lửa tối đen có nhau, ngọt bùi đắng cay cùng chia sẻ. Vì tình người và nghĩa đồng bào mà mọi người đều biết yêu thương, đùm bọc, giúp đỡ lẫn nhau, biết sống đẹp “Lá lành đùm lá rách”..

(497) Cuộc sống đầy rẫy khó khăn. Khi gặp thiên tai, dịch, họa, lúc hoạn nạn… mọi người biết dựa vào nhau trên tình thương yêu. Nhờ thế mà cuộc sống đẹp đẽ hơn, đầy màu sắc ý vị hơn. Nào ai sống biệt lập, sống cô đơn, ích kỉ mà được hạnh phúc thật sự bao giờ? Mọi người đùm bọc, che chở, thương yêu nhau… sẽ cho ta thêm sức mạnh, sống nhân đạo hơn, xã hội ngày một văn minh, tốt đẹp hơn. Mọi người trong cộng đồng phải biết tương thân tương ái để mưu cầu hạnh phúc và làm sáng đẹp đạo lí của dân tộc ‘Thương người như thể thương thân”. Bài học mà câu tục ngữ “Lá lành đùm lá rách ” neu lổn luôn luôn mới mẻ với mọi người. Nó nhắc ta biết hướng thiện và làm việc thiện. 3. Luận: Tính nhân ái là truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta được hun đúc qua hơn bốn nghìn năm dựng nước và giữ nước tình thương là thước đo phẩm chất, nhân cách của mỗi thành viên trong gia đình, ngoài xã hội. Tình thương phải thể hiện được bằng việc làm cụ thể: săn sóc người già yếu. bệnh tật, an ủi người đau thương, giúp đỡ trẻ mồ côi, chi viện cho đồng bào bị thiên tai, dịch bệnh. Một miếng khi đói bằng một gói khi no; một con ngựa đau cả tàu bỏ cỏ; chị ngã em nâng… lá lành đùm lá rách là như vậy. “Gia huấn ca ” tương truyền là của Nguyễn Trãi(?) có những vần thơ đầy tình người: “Tiếng rằng ngày đói, tháng đông, Thương người bớt miệng, bớt lòng mà cho. Miếng khi đói, gói khi no, Của tuy tơ tóc, nghĩa so nghìn trùng “… Mấy chục năm chiến tranh, bão lụt cơ hàn triền miên… thế mà nhân dân ta vẫn vượt qua để đi tới. Phong trào giúp đỡ miền Trung bị bão lụt, quỹ giúp đỡ học sinh nghèo, trẻ mồ côi, phong trào xoá đói giảm nghèo… do Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phát động dã được đông đảo nhân dân ta hưởng ứng nhiệt liệt. Một ngày công, một quyển vở, một chiếc áo… gửi tặng nói lên tấm lòng thơm thảo nghĩa tình, làm cho tình yêu thương đoàn kết dân tộc thêm keo sơn, gắn bó. Nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu đã viết: “Đứa ăn mày cũng trời sinh, Bệnh còn cứu đặng, thuốc đành cho không ”. Tình thương người được nhân lên dưới ánh sáng cách mạng: “Thương nhau chia củ sắn lùi, Bát cơm sẻ nửa, chăn sui đắp cùng Đó không chỉ là câu thơ đẹp mà còn là tấm lòng đẹp, tình nhân ái, nghĩa đồng bào, đồng chí và là biểu hiện sâu sắc nhất “Lá lành đùm lá rách” Tóm lại câu tục ngữ nêu lên một triết lí sống đẹp: người với người là bạn nên ai cũng phải biết yêu thương, giúp đỡ lẫn nhau. Con người chi dẹp khi sống giàu tình thương. Xã hội không chỉ đẹp vì sự giàu sang vật chất mà còn vì văn minh, nhân ái. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân ta phấn đấu vì một mục tiêu cao cả: dân giàu nước mạnh. Đến với một ngày mai tốt đẹp ấy, mọi người Việt Nam càng cần yêu thương, giúp đỡ nhau hơn. Đời đã đẹp và tình người càng thêm đẹp. Câu 1 (1 điểm): Chép nguyên văn bốn câu cuối bài thơ Bếp lửa của Bằng Việt. Câu 2 (1 điểm): Tìm nghĩa gốc, nghĩa chuyển và phương thức chuyển nghĩa của các từ in đậm trong các câu thơ sau: Đuề huề lưng túi gió trăng, Sau chân theo một vài thằng con con. (Nguyễn Du, Truyện Kiều) Buồn trông nội cỏ rầu rầu Chân mây mặt đất một màu xanh xanh. (Nguyễn Du, Truyện Kiều).

(498) Câu 3 (3 điểm): Viết một văn bản nghị luận (không quá một trang giấy thi) trình bày suy nghĩ về đức hy sinh. Câu 4 (5 điểm): Cảm nhận và suy nghĩ của em về đoạn thơ: Thuyền ta lái gió với buồm trăng Lướt giữa mây cao với biển bằng, Ra đậu dặm xa dò bụng biển, Dàn đan thế trận lưới vây giăng. Cá nhụ cá chim cùng cá đé, Cá song lấp lánh đuốc đen hồng, Cái đuôi em quẫy trăng vàng chóe, Đêm thở : sao lùa nứơc Hạ Long. Ta hát bài ca gọi cá vào, Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao, Biển cho ta cá như lòng mẹ Nuôi lớn đời ta tự buổi nào. (Huy Cận, Đoàn thuyền đánh cá) GỢI Ý GIẢI ĐỀ THI Câu 1 (1 điểm): Học sinh cần đáp ứng được các yêu cầu sau: – Chép đúng và đủ nguyên văn bốn câu cuối bài thơ Bếp lửa của Bằng Việt: Giờ cháu đã đi xa. Có ngọn khói trăm tàu Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở: – Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?… – Không sai chính tả, nhớ chính xác từ ngữ trong đoạn thơ. – Trình bày sạch sẽ, rõ ràng. Câu 2 (1 điểm): Học sinh xác định được nghĩa gốc, nghĩa chuyển và phương thức chuyển nghĩa của các từ in đậm trong các câu thơ. Cụ thể là: – Trường hợp thứ nhất: a. Đuề huề lưng túi gió trăng, Sau chân theo một vài thằng con con. (Nguyễn Du, Truyện Kiều) Từ chân: được dùng theo nghĩa gốc. – Trường hợp thứ hai:.

(499) b. Buồn trông nội cỏ rầu rầu Chân mây mặt đất một màu xanh xanh. (Nguyễn Du, Truyện Kiều) Từ chân: được dùng theo nghĩa chuyển, theo phương thức ẩn dụ. Câu 3 (3 điểm): Đề bài yêu cầu học sinh viết một văn bản nghị luận (không quá một trang giấy thi) trình bày suy nghĩ của bản thân về đức hy sinh. Đây là dạng bài nghị luận xã hội (về một vấn đề tư tưởng, đạo lý) đã khá quen thuộc với học sinh. Dù vậy, các em cần đáp ứng được các yêu cầu sau: * Trình bày bài viết đúng với yêu cầu của đề: không quá một trang giấy thi. * Có thể diễn đạt theo nhiều cách, song cần đảm bảo được một số ý chính sau: – Giải thích sơ lược, nêu biểu hiện của đức hy sinh: là những suy nghĩ, hành động vì người khác, vì cộng đồng. Người có đức hy sinh không chỉ có tấm lòng nhân ái mà còn là người biết đặt quyền lợi của người khác, của cộng đồng lên trên quyền lợi của bản thân mình… – Khẳng định: đức hy sinh là tình cảm cao đẹp, là phẩm chất cao đẹp của con người. Người có đức hy sinh luôn được moi người yêu mến, trân trọng. – Liên hệ thực tế để thấy: + Có nhiều tấm gương giàu đức hy sinh, quên mình vì người khác, vì sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước. Bác Hồ chính là biểu tượng cao đẹp nhất của con người hy sinh quên mình vì nhân dân, vì dân tộc. + Tuy nhiên trong cuộc sống cũng còn một số người có lối sống ích kỷ, chỉ nghĩ đến quyền lợi của cá nhân mình… – Đức hy sinh từ lâu đã trở thành tình cảm có tính chất truyền thống đạo lý của con người, dân tộc Việt Nam… Mỗi người cần ý thức được điều này để góp phần làm cho cuộc sống có ý nghĩa hơn, tốt đẹp hơn. Câu 4 (5 điểm): Trên cơ sở những kiến thức khái quát về tác giả Huy Cận, về bài thơ Đoàn thuyền đánh cá, học sinh có thể trình bày cảm nhận, suy nghĩ về đoạn thơ bằng nhiều cách khác nhau, nhưng cần đáp ứng được một số ý chính sau: * Cảm nhận, suy nghĩ về nội dung đoạn thơ: – Khung cảnh đánh cá giữa biển đêm được khắc họa bằng nhiều vẻ đẹp: + Vẻ đẹp của con người: được miêu tả ở nhiều góc độ: khỏe khoắn, đầy hứng khởi (được thể hiện qua không khí lao động – hoạt động đánh bắt cá – khẩn trương sôi nổi (Ra đậu dặm xa dò bụng biển / Dàn đan thế trận lưới vây giăng ; Ta hát bài ca gọi cá vào / Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao); tư thế, tầm vóc lớn lao, thậm chí sánh ngang cùng vũ trụ (Thuyền ta lái gió với buồm trăng / Lướt giữa mây cao với biển bằng); tình yêu, lòng biết ơn đối với biển cả (Biển cho ta cá như lòng mẹ/ Nuôi lớn đời ta tự buổi nào). + Vẻ đẹp – giàu của thiên nhiên: không gian bao la, rộng mở, vừa kỳ vĩ vừa nên thơ với biển, trăng, sao, mây, gió (Thuyền ta lái gió với buồm trăng/ Lướt giữa mây cao với biển bằng; Đêm thở : sao lùa nước Hạ Long…); với màu sắc rực rỡ, lộng lẫy tựa như vẻ đẹp của tranh sơn mài (Cá nhụ cá chim cùng cá đé / Cá song lấp lánh đuốc đen hồng / Cái đuôi em quẫy trăng vàng chóe…); với sự giàu có, phong phú của các loài cá trên biển..

(500) + Vẻ đẹp của con người, của thiên nhiên hài hòa, hô ứng nhau tạo thành vẻ đẹp vừa tráng lệ, vừa gần gũi với con người. Đặc biệt vẻ đẹp của thiên nhiên có tác dụng làm tôn lên vẻ đẹp và tầm vóc của con người. * Cảm nhận, suy nghĩ về nghệ thuật đoạn thơ: – Nét nổi bật là sự kết hợp giữa bút pháp hiện thực và lãng mạn. Chính bút pháp lãng mạn với cảm hứng say sưa, bay bổng, với các thủ pháp khoa trương, phóng đại về hình ảnh con người, vũ trụ… đã tạo nên vẻ đẹp độc đáo của đoạn thơ cũng như bài thơ này. – Sự sáng tạo trong việc sử dụng hình ảnh thơ: vừa kỳ vĩ, vừa lung linh, huyền ảo, được tạo nên bởi trí tưởng tượng bay bổng và những liên tưởng phong phú, bất ngờ. – Âm hưởng, giọng điệu trong đoạn thơ vừa sôi nổi, khỏe khoắn vừa bay bổng, nhịp thơ biến hóa linh hoạt… * Đánh giá chung: Đây là đoạn thơ đặc sắc của bài thơ Đoàn thuyền đánh cá, kết tinh vẻ đẹp, thể hiện giá trị nội dung và nghệ thuật của toàn bài thơ, góp phần khiến cho bài thơ trở thành khúc tráng ca khỏe khoắn, say sưa, bay bổng ngợi ca vẻ đẹp của con người lao động mới, cuộc sống mới động thời thể hiện sự biến chuyển về tư tưởng, tình cảm trong thơ Huy Cận. Câu 1 (1,0 điểm) Tìm khởi ngữ trong câu sau và viết lại thành câu không có khởi ngữ: Còn mắt tôi thì các anh lái xe bảo: “Cô có cái nhìn sao mà xa xăm!” (Những ngôi sao xa xôi – Lê Minh Khuê). Câu 2 (2,0 điểm) Giải thích nghĩa của các thành ngữ dưới đây và cho biết những thành ngữ này có liên quan đến phương châm hội thoại nào? a. Ông nói gà bà nói vịt. b. Cãi chày cãi cối. Câu 3 (2,0 điểm) Hãy nêu tình huống chính của truyện và vai trò của tình huống ấy trong truyện ngắn “Làng” (Kim Lân). Câu 4 (5,0 điểm) Cảm nhận của em về đoạn thơ: “Từ hồi về thành phố quen ánh điện, cửa gương vầng trăng đi qua ngõ như người dưng qua đường Thình lình đèn điện tắt phòng buyn-đinh tối om vội bật tung cửa sổ đột ngột vầng trăng tròn Ngửa mặt lên nhìn mặt có cái gì rưng rưng như là đồng là bể như là sông là rừng Trăng cứ tròn vành vạnh kể chi người vô tình ánh trăng im phăng phắc.

(501) đủ cho ta giật mình.” (Nguyễn Duy, Ánh trăng, SGK Ngữ văn 9 tập I, NXB Giáo dục, 2005) ——– Hết ——– HƯỚNG DẪN CHẤM THI TUYỂN SINH LỚP 10 THPT NĂM HỌC 2008 – 2009 MÔN NGỮ VĂN Câu 1 (1,0 điểm) – Khởi ngữ là: Còn mắt tôi (0,5 điểm) – Câu không khởi ngữ: Các anh lái xe bảo: “Cô có cái nhìn sao mà xa xăm!” (0,5 điểm) Câu 2 (2,0 điểm) a. – Giải thích nghĩa Ông nói gà bà nói vịt: không nói đúng đề tài giao tiếp, nói lạc đề. (0,5 điểm) – Không tuân thủ phương châm quan hệ. (0,5 điểm) b. – Giải thích Cãi chày cãi cối: Cố tranh cãi nhưng không có lí lẽ gì. (0,5 điểm) – Cách nói, nội dung nói không tuân thủ phương châm về chất. (0,5 điểm) Câu 3 (2,0 điểm) – Mỗi truyện ngắn thường tập trung vào một tình huống chính. Tình huống đó là một hoàn cảnh mà nhân vật phải bộc lộ đầy đủ tính cách, các biến cố, sự kiện trong cốt truyện được dồn nén, vấn đề của truyện được nảy sinh. Xây dựng tình huống là một trong những yếu tố quan trọng nhất của nghệ thuật viết truyện. (0,5 điểm) – Tình huống của truyện Làng là: khi ông Hai ở phòng thông tin ra, đang phấn chấn, hào hứng với những tin tức kháng chiến thì bất ngờ nghe tin làng mình theo giặc. (0,5 điểm) – Tình huống ấy đã đặt ông ấy vào một tâm trạng bất ổn, căng thẳng trong sự xung đột giữa tình cảm làng quê và lòng yêu nước, ý thức công dân. Đặt trong tình huống ấy tính cách và nội tâm của nhân vật ông Hai đã bộc lộ sâu sắc. (1,0 điểm) Câu 4 (5,0 điểm) 1. Yêu cầu về nội dung: Học sinh phải nắm vững nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ hiểu được ý nghĩa của hình ảnh vầng trăng, từ đó thấm thía cảm xúc ân tình với quá khứ gian lao và biết rút ra bài học về cách sống cho mình. a. Giới thiệu được tác giả, tác phẩm và vị trí của đoạn thơ. b. Hình ảnh vầng trăng cùng cảm xúc của nhà thơ: – Sống ở thành phố hiện đại nhiều tiện nghi, vật chất ánh điện, cửa gương, ngỡ như không còn chỗ cho vầng trăng tình nghĩa một thời gian lao của người lính:vầng trăng đi qua ngõ – như người dưng qua đường. – Sự xuất hiện đột ngột của vầng trăng trong tình huống đặc biệt phòng buyn-đinh tối om gây ấn tượng mạnh: đột ngột vầng trăng tròn, nhà thơ nhận ra vẻ đẹp đích thực của vầng trăng tròn mà lâu nay sống với ánh điện, cửa gương đã quên mất. – Cảm xúc thiết tha có phần thành kính ở tư thế lặng im: Ngửa mặt lên nhìn mặt – có cái gì rưng rưng. – Vầng trăng là hình ảnh của thiên nhiên tươi mát, là người bạn tri kỷ suốt thời tuổi nhỏ rồi thời chiến tranh ở rừng. Vầng trăng xuất hiện làm sống dậy trong tâm trí con người bao kỷ niệm của năm tháng gian lao, bao hình ảnh của thiên nhiên đất nước bình dị, hiền hậu như là đồng là bể – như là sông là rừng. – Khổ cuối đoạn thơ là nơi tập trung nhất ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh vầng trăng, chiều sâu tư tưởng mang tình triết lý của tác phẩm: Trăng cứ tròn vành vạnh như tượng trưng quá khứ đẹp đẽ, vẹn nguyện chẳng thể phai mờ, ánh trăng im phăng phắc chính là người bạn – nhân chứng nghĩa tình mà nghiêm khắc đang nhắc nhở nhà thơ và cả mỗi chúng ta: con người có thể vô tình, có thể lãng quên nhưng thiên nhiên, nghĩa tình quá khứ thì bất diệt. – Từ một câu chuyện riêng, đoạn thơ cất lên lời tự nhắc nhở, thấm thía về thái độ, tình cảm đối với những năm tháng quá khứ gian lao, nghĩa tình đối với thiên nhiên đất nước bình dị hiền hậu. c. Ý nghĩa của đoạn thơ nằm trong mạch cảm xúc uống nước nhớ nguồn, gợi lên đạo lý sống.

(502) thủy chung đã thành truyền thống tốt đẹp của dân tộc. d. Thể thơ năm chữ, nhịp thơ trôi chảy tự nhiên theo lời kể, có khi trầm lắng biểu hiện suy tư, giọng điệu tâm tình tự nhiên như một lời tự nhắc nhở. Kết cấu, giọng điệu của đoạn thơ có tác dụng làm nổi bật chủ đề, tạo nên tính chân thực, sức truyền cảm sâu sắc, gây ấn tượng mạnh cho người đọc. 2. Yêu cầu về kỹ năng. – Nắm vững phương pháp nghị luận về một đoạn thơ. Cảm nhận phải gắn với sự phân tích, bình giá ngôn từ, hình ảnh, giọng điệu, nội dung cảm xúc của đoạn thơ. – Bố cục chặt chẽ, mạch lạc, rõ ràng. Diễn đạt trôi chảy, gợi cảm. Không sai lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp. 3. Biểu điểm: – Điểm 5,0: Đáp ứng tốt các yêu cầu trên. – Điểm 4,0: Đáp ứng tương đối tốt các yêu cầu trên. Có thể mắc 1, 2 lỗi về diễn đạt, chính tả, dùng từ. – Điểm 3,0: Đáp ứng được 2/3 yêu cầu trên trở lên. Có thể mắc 3, 4 lỗi về diễn đạt, chính tả, dùng từ. – Điểm 2,0: Đáp ứng một số yêu cầu trên song còn hời hợt, tản mạn. Diễn đạt chưa trôi chảy. – Điểm 1,0: Bài làm lan man chưa làm rõ yêu cầu của đề. ———————– Ghi chú: Giáo viên có thể cho đến 0,25 điểm. Điểm toàn bài không được làm tròn. Câu 1 (1 điểm) Truyện “Chiếc lược ngà” xoay quanh một kỉ vật đơn sơ mà vô giá nối hai cuộc gặp gỡ với ba con người. Nhưng vang vọng suốt cả câu chuyện, suốt những quãng đời, suốt những cuộc đời ấy chỉ có một tiếng kêu, một tiếng kêu bình dị mà thiêng liêng bậc nhất của cõi đời này, ấy là tiếng … ! (Chu Văn Sơn, Phân tích – bình giảng tác phẩm văn học) Tiếng kêu bình dị mà thiêng liêng bậc nhất trong tác phẩm Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng được nhắc đến trong đoạn trích trên là gì? Tiêng kêu ấy thể hiện tâm trạng gì của nhân vật? Câu 2 : (1 điểm) Bạn trẻ trong hình bên đã dùng ngôn ngữ chat, ngôn ngữ tuổi teen, khi giao tiếp với người lớn. Theo em, bạn ấy đã vi phạm phương châm hội thoại nào? Nguyên nhân dẫn đến sự vi phạm đó? Câu 3: (3 điểm) Mùa hè này, những học trò nghèo của làng chài bãi ngang xã Phổ Châu, huyện Đức Phổ, tỉnh Quãng Ngãi, ngày nào cũng xuống biển bắt cua, sò, ốc … để kiếm vài ngàn ít ỏi nuôi mơ ước đến trường. Từng giọt mồ hôi “non nớt” sớm rơi trên gành đá, hòa vào lòng biển vì ước mong có được bộ sách, cái cặp… cho năm học mới. Đồng hành với khát khao của con trẻ, những người mẹ nghèo của vùng đất này cũng nói với con: “Ăn khổ mấy má cũng chịu, miễn con có sách vở, quần áo mới tới trường là má vui rồi!” (Theo Báo Thanh niên ngày 18-6-2013, Ôm ước mơ đi về phía biển) Hãy viết bài văn ngắn (khoảng 01 trang giấy thi) trình bày suy nghĩ của em được gợi ra từ câu chuyện trên. Câu 4: (5 điểm).

(503) Không có kính, rồi xe không có đèn,. Mùa xuân người cầm súng. Không có mui xe, thùng xe có xước,. Lộc giắt đầy trên lưng. Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:. Mùa xuân người ra đồng. Chỉ cần trong xe có một trái tim.. Lộc trải dài nương mạ. (Phạm Tiến Duật – Bài thơ về. Tất cả như hối hả. tiểu đội xe không kính). Tất cả như xôn xao …. (Thanh Hải – Mùa xuân nho nhỏ) Trình bày cảm nhận về một trong hai vấn đề sau: 1.. Tình cảm của người Việt Nam đối với đất nước qua hai khổ thơ trên.. 2.. Vẻ đẹp của hình ảnh ẩn dụ trong hai khổ thơ trên.. BÀI GIẢI GỢI Ý Câu 1 : Tiếng kêu bình dị mà thiêng liêng bậc nhất trong tác phẩm Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng được nhắc đến trong đoạn trích trên là : tiếng “Ba”. Đối với ông Sáu, tiếng “Ba” ấy thể hiện lòng yêu thương của một người cha đối với con và niềm khao khát được nghe con gọi tiếng “Ba” sau rất nhiều năm cha con không gặp mặt vì chiến tranh. Còn đối với bé Thu, tiếng “Ba” ấy là một tiếng gọi thiêng liêng thể hiện lòng yêu thương của người con đối với cha. Vì vậy, trước khi khẳng định ông Sáu đúng là bố của mình, em đã nhất định không gọi ông Sáu là ba. Chỉ đến khi xác định được ông Sáu đúng là ba của mình, em đã kêu ông Sáu là ba, một cái tiếng “Ba” xé sự im lặng, xé cả ruột gan của mọi người, nghe thật xót xa.. Câu 2: Bạn trẻ trong hình đã vi phạm phương châm hội thoại cách thức vì phương châm này yêu cầu khi nói phải nói ngắn gọn, rõ ràng, rành mạch, tránh mơ hồ. Nguyên nhân dẫn đến sự vi phạm này là do thiếu ý thức khi sử dụng phương châm hội thoại, thiếu văn hóa khi giao tiếp, đặc biệt là thiếu ý thức giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt. Câu 3: Thí sinh cần đáp ứng yêu cầu của câu hỏi : trình bày suy nghĩ của mình được gợi lên từ câu truyện trên trong phạm vi khoảng một trang giấy thi. Thí sinh có thể triển khai suy nghĩ của mình theo những cách thức cụ thể khác nhau. Sau đây là một số gợi ý để tham khảo:.

(504) – Bên cạnh những học sinh được chăm lo đầy đủ còn có những học sinh phải nỗ lực đến tận cùng để kiếm vài ngàn ít ỏi nuôi mơ ước được đến trường. – Những giọt mồ hôi “non nớt” sớm rơi trên gành đá hòa vào lòng biển vì ước mong có được bộ sách, cái cặp đã tạo những xúc động sâu sắc đến với người đọc, đặc biệt là đối với lứa tuổi học sinh. – Bên cạnh những ước mơ bình thường mà đau đớn đó là tấm lòng của những người mẹ dành cho con. Họ sẵn sàng chịu đựng khổ sở đến cùng cực để con được cắp sách đến trường. – Câu chuyện đã giúp em nhìn lại bản thân mình. Đã thờ ơ trước công ơn ba mẹ đã nuôi dưỡng và tạo điều kiện để em được đến trường. Câu chuyện mãi mãi là một ấn tượng sâu sắc trong cuộc đời học sinh của chúng em. Nó như một hành trang quý giá giúp em biết trân trọng và yêu thương những điều bình dị mà cao cả. – Những ước mơ của các em học trò nghèo ở làng chài đẹp như những đóa hoa xương rồng nở trên gai góc và nắng gió. – Ước mơ cao đẹp trong điều kiện đói nghèo và tấm lòng của người mẹ là biểu tượng đẹp và –. khá phổ biến trong những gia đình nghèo ở Việt Nam.. – “Ôm ước mơ đi về phía biển” là một biểu tượng nghệ thuật đẹp đẽ của ý chí và khát vọng vươn lên trên nền tối là sự đói nghèo và thiếu thốn. – Câu chuyện là một bài học cho tuổi học sinh, phải biết trân trọng những gì mình đang có, biết chia sẻ và cảm thông với những người cùng lứa tuổi nhưng không có điều kiện như mình. Từ đó, các em cần phải nỗ lực hơn trong việc học và góp phần nhỏ nhoi nào đó để chia sẻ và giúp đỡ những học sinh nghèo. Câu 4: Câu hỏi cho phép thí sinh chọn một trong hai vấn đề. Do đó, mỗi thí sinh chỉ thực hiện một vấn đề mà thôi. Ở mỗi vấn đề, thí sinh có thể triển khai một cách cụ thể khác nhau. Sau đây chỉ là một số gợi ý để tham khảo. Vấn đề thứ nhất: Tình cảm của người Việt Nam đối với đất nước qua hai khổ thơ trên. Mở bài: Giới thiệu lòng yêu nước là một trong những tình cảm lớn của con người Việt Nam được thể hiện trong rất nhiều sáng tác của thơ ca như trong hai đoạn thơ sau đây (chép lại 2 đoạn thơ). Thân bài: – Tình cảm của người Việt Nam đối với đất nước qua khổ thơ trong Bài thơ về tiểu đội xe không kính. + Giới thiệu vài nét về Phạm Tiến Duật : nhà thơ quân đội trưởng thành trong giai đoạn chống Mĩ; công tác ở binh đoàn Trường Sơn và có nhiều bài thơ nổi tiếng về cuộc sống của những người lính trên đường mòn Trường Sơn thời chống Mĩ, trong đó có Bài thơ về tiểu đội xe không kính. + Giới thiệu Bài thơ về tiểu đội xe không kính : được sáng tác trong giai đoạn kháng chiến chống Mĩ; bài thơ có bảy khổ và đây là khổ thơ cuối cùng của bài thơ..

(505) + Khổ thơ thể hiện tình cảm yêu nước của nhân dân Việt Nam trong hoàn cảnh đất nước đang bị chia đôi, miền Nam trực tiếp đấu tranh với Mĩ và miền Bắc vừa đương đầu với chiến tranh phá hoại của Mĩ vừa hỗ trợ cho miền Nam về người, về của để chiến đấu. Hai câu thơ đầu, qua hình tượng đặc biệt những chiếc xe không có kính với những hư hao mất mát tiếp tục có thể có đã gợi lên sự khốc liệt của chiến tranh. Hai câu thơ sau là lời khẳng định tình cảm bất di bất dịch vì miền Nam phía trước, tình cảm yêu nước của người chiến sĩ lái xe nói riêng, của nhân dân Việt Nam nói chung. Đó là nguồn sức mạnh tinh thần to lớn giúp con người Việt Nam vượt qua tất cả gian khổ, chấp nhận hi sinh vì sự nghiệp giải phóng miền Nam thống nhất tổ quốc. – Tình cảm của người Việt Nam đối với đất nước qua khổ thơ trong bài thơ Mùa xuân nho nhỏ + Giới thiệu nhà thơ Thanh Hải : là nhà thơ trưởng thành trong giai đoạn chống Mĩ, có những đóng góp cho sự phát triển của văn học giải phóng miền Nam. + Giới thiệu bài thơ, khổ thơ : Mùa xuân nho nhỏ được sáng tác vào tháng 11/1980 vào lúc nhà thơ đang ở trên giường bệnh; thể hiện tình cảm của nhà thơ đối với đất nước; về cơ bản bài thơ có ba phần, đoạn thơ này là phần thứ hai trong bài thơ; phần thơ thể hiện suy nghĩ của nhà thơ về trách nhiệm đối với đất nước. + Trách nhiệm đối với đất nước : Hai câu đầu: thông qua những hình ảnh ẩn dụ nhà thơ nói lên trách nhiệm cầm súng bảo vệ tổ quốc của mọi công dân. Hai câu tiếp theo: thông qua những hình ảnh ẩn dụ nhà thơ nói lên trách nhiệm lao động và phát triển đất nước. è Bốn câu thơ có những hình ảnh thơ bình dị, gần gũi với cuộc sống gợi được những cảm nhận của mọi người về tình yêu đối với thiên nhiên và đất nước. Hai câu cuối : thông qua phép điệp, hai câu thơ thể hiện không khí sôi nổi, phấn khởi, khẩn trương của cả dân tộc trong cả hai sự nghiệp lao động xây dựng và chiến đấu bảo vệ tổ quốc. –. Cả hai đoạn thơ thể hiện tình cảm của người Việt Nam đối với đất nước :. + Trong cuộc sống hòa bình : lao động hăng say xây dựng đất nước. + Trong chiến tranh : sẵn sàng xả thân, hi sinh bảo vệ tổ quốc. Kết bài: Hai đoạn thơ của hai tác giả khác nhau, ra đời trong hai hoàn cảnh khác nhưng cùng thể hiện một tình cảm lớn của con người Việt Nam và để lại những ấn tượng sâu sắc đối với người đọc. Vấn đề thứ hai: Vẻ đẹp của hình ảnh ẩn dụ trong hai khổ thơ trên. Mở bài: Giới thiệu chung : Phạm Tiến Duật và Thanh Hải là những nhà thơ nổi tiếng của văn học Việt Nam thời chống Mĩ. Bài thơ về tiểu đội xe không kính và Mùa xuân nho nhỏ là những thi phẩm nổi tiếng của họ. Trong hai bài thơ trên, có hai đoạn thơ đã xây dựng được những hình ảnh ẩn dụ đẹp (dẫn lại hai đoạn thơ).

(506) Thân bài:. –. Vẻ đẹp ẩn dụ trong khổ thơ của Bài thơ về tiểu đội xe không kính:. + Giới thiệu vài nét về Phạm Tiến Duật : nhà thơ quân đội trưởng thành trong giai đoạn chống Mĩ; công tác ở binh đoàn Trường Sơn và có nhiều bài thơ nổi tiếng về cuộc sống của những người lính trên đường mòn Trường Sơn thời chống Mĩ, trong đó có Bài thơ về tiểu đội xe không kính. + Giới thiệu Bài thơ về tiểu đội xe không kính : được sáng tác trong giai đoạn kháng chiến chống Mĩ; bài thơ có bảy khổ và đây là khổ thơ cuối cùng của bài thơ. + Vẻ đẹp của hình ảnh ẩn dụ trong khổ thơ Hình ảnh những chiếc xe không kính (trong hai câu thơ đầu): gắn với những chi tiết hiện thực trần trụi (không có kính, không có đèn, không có mui xe, thùng xe có xước) gợi lên hình tượng thơ độc đáo, có ý nghĩa của một chi tiết nghệ thuật đặc sắc, nói lên sự khốc liệt của chiến tranh; đây là một hình tượng thơ mang bản sắc rất riêng của nhà thơ Phạm Tiến Duật về hiện thực chiến tranh. Hình ảnh miền Nam phía trước là hình ảnh ẩn dụ gợi tới hình ảnh tổ quốc Việt Nam, gợi tới nhiệm vụ chiến đấu trong giai đoạn chống Mĩ. Gợi tới mục đích chiến đấu mà mỗi chiến sĩ phải hoàn thành; một hình ẩn dụ có sức khích lệ động viên tinh thần chiến đấu của nhân dân. Hình ảnh trái tim : một hình ảnh quen thuộc là biểu tượng cho tình yêu, ở đây là tình yêu tổ quốc và đồng bào miền Nam. Hình ảnh quen thuộc nhưng được biểu hiện bằng một cách diễn đạt giản dị và đầy ẩn ý : Chỉ cần trong xe có một trái tim. Đây là cách nói khá gợi cảm và thuyết phục. Cách nói này nhấn mạnh sức mạnh to lớn của tình cảm yêu nước nơi người chiến sĩ của binh đoàn Trường Sơn, của người bộ đội Việt Nam trong thời chống Mĩ trước mưa bom bão đạn đầy khốc liệt. –. Vẻ đẹp ẩn dụ trong khổ thơ của Mùa xuân nho nhỏ:. + Giới thiệu nhà thơ Thanh Hải : là nhà thơ trưởng thành trong giai đoạn chống Mĩ, có những đóng góp cho sự phát triển của văn học giải phóng miền Nam. + Giới thiệu bài thơ, khổ thơ : Mùa xuân nho nhỏ được sáng tác vào tháng 11/1980 vào lúc nhà thơ đang ở trên giường bệnh; thể hiện tình cảm của nhà thơ đối với đất nước; về cơ bản bài thơ có ba phần, đoạn thơ này là phần thứ hai trong bài thơ; phần thơ thể hiện suy nghĩ của nhà thơ về trách nhiệm đối với đất nước. + Vẻ đẹp ẩn dụ trong khổ thơ: Hình ảnh mùa xuân : là hình ảnh ẩn dụ cho cuộc sống, một cuộc sống xuân, tươi đẹp, tràn trề sinh lực của đất nước trong giai đoạn sau 1975 (sau chiến thắng chống Mĩ, đất nước được thống nhất, hòa bình) Hình ảnh người cầm súng : là hình ảnh ẩn dụ cho nhiệm vụ chiến đấu bảo vệ tổ quốc. Hình ảnh bình dị gần gũi với cuộc sống cũng gợi được suy nghĩ của người đọc. Hình ảnh người ra đồng : là là hình ảnh ẩn dụ cho nhiệm vụ lao động xây dựng phát triển đất nước. Hình ảnh bình dị gần gũi với cuộc sống cũng gợi được suy nghĩ của người đọc. Hình ảnh Lộc : hình ảnh ẩn dụ có tính đa nghĩa cho nên gợi được nhiều liên tưởng và cảm nhận nơi người đọc. Lộc là chồi non. Lộc giắt đầy trên lưng gợi hình ảnh người lính ngụy trang khi chiến đấu; Lộc trải dài nương mạ gợi những mầm non được sử dụng khi gieo trồng. Nhưng Lộc đồng thời cũng có thể gợi tới hình ảnh đặc biệt của người lính trong giai đoạn mới.

(507) của tổ quốc từ chiến tranh chuyển sang hòa bình, từ chiến đấu chuyển sang sản xuất; gợi tới thành quả mà sự nghiệp chiến đấu và lao động mang lại cho đất nước, gợi tới cống hiến đặc biệt của người lính : cầm súng bảo vệ tổ quốc để mang lại “Lộc”(những điều hạnh phúc tốt đẹp, may mắn,…) cho cuộc đời. – Hai khổ thơ đều có những hình ảnh ẩn dụ. Mỗi hình ảnh có sắc thái riêng, có ý nghĩa riêng và góp phần biểu hiện phong cách riêng của từng tác giả. Ví dụ như hình ảnh ẩn dụ của Phạm Tiến Duật thì độc đáo, đặc sắc; còn của Thanh Hải thì bình dị mà có ý nghĩa sâu xa. Kết bài: Hai đoạn thơ của hai tác giả khác nhau, ra đời trong hai hoàn cảnh khác nhau nhưng đều sử dụng một biện pháp tu từ rất quen thuộc của thơ ca : ẩn dụ. Tuy nhiên, hình ảnh ẩn dụ ở mỗi tác giả đều có những nét đẹp riêng, bản sắc riêng, phong cách riêng tạo thành cái độc đáo, hấp dẫn của mỗi nhà thơ. Câu 1 (2 điểm): a, Từ “đầu” trong câu ca dao sau được dùng theo nghĩa gốc hay nghĩa chuyển? Hôm qua tát nước đầu đình Bỏ quên chiếc áo trên cành hoa sen. b, Tìm khởi ngữ trong các câu sau: Nó ngơ ngác, lạnh lùng. Còn anh, anh không kìm nổi xúc động. (Chiếc lược ngà – Nguyễn Quang Sáng) c, Xác định thành phần biệt lập trong câu sau và gọi tên thành phần biệt lập ấy? Vũ Thị Thiết, người con gái quê ở Nam Xương, tính đã thuỳ mị nết na, lại thêm tư dung tốt đẹp. (Chuyện người con gái Nam Xương – Nguyễn Dữ) Câu 2 (2 điểm): Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 20 dòng) bàn về câu tục ngữ Thương người như thể thương thân. Câu 3 (1 điểm): Bằng một đoạn văn (khoảng 10 dòng) hãy thể hiện cảm nhận của em về vẻ đẹp trong những dòng thơ sau: Con là mây và mẹ sẽ là trăng Hai bàn tay con ôm lấy mẹ, và mái nhà ta sẽ là bầu trời xanh thẳm (Mây và sóng- R.Ta-go) Câu 4 (5 điểm):.

(508) “Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long đã khắc hoạ thành công hình ảnh những con người bình thường mà cao đẹp”. Phân tích vẻ đẹp của nhân vật anh thành niên trong đoạn trích đã học để làm sáng tỏ nhận định trên. Câu 1.(1,5 điểm). a.Thế nào là từ nhiều nghĩa ? b.Trong những từ ngữ in đậm sau đây,từ nào còn dùng nghĩa gốc? -già nua, già nửa mét, già lửa; trắng tay, trong trắng, thức trắng đêm. -ăn ở, ăn ảnh, ăn ý ; đèn đỏ đèn xanh, trò đỏ đen.. Câu 2.(1,5 điểm). Khi miêu tả tài sắc chị em Kiều, Nguyễn Du có viết: … “Thông minh vốn sẵn tính trời, Pha nghề thi hoạ đủ mùi ca ngâm Cung thương làu bậc ngũ âm. Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương”. a.Khổ thơ trên viết về nhân vật nào? b.Nội dung hai câu thơ in đậm nói về tài năng nổi bật gì của nhân vật?. Câu 3.(2,0 điểm). Viết một đoạn văn ngắn( dưới 300 từ) có sử dụng phép thế,phép lặp và các cụm từ sau: một nắng hai sương, hạt cơm thơm, đầu tắt mặt tối, ghi lòng tạc dạ.. Câu 4.(5,0 điểm). Cảm nhận của em về tình cha con sâu sắc và cảm động trong truyện ngắn Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng. ( Ngữ văn 9- Tập 1). ……HẾT……. Câu 1 (2,0 điểm). Cho đoạn văn:.

(509) “… Trong những hành trang ấy, có lẽ sự chuẩn bị bản thân con người là quan trọng nhất. Từ cổ chí kim, bao giờ con người cũng là động lực phát triển của lịch sử. Trong thế kỉ tới mà ai ai cũng thừa nhận rằng nền kinh tế tri thức sẽ phát triển mạnh mẽ thì vai trò con người lại càng nổi trội”. ( Ngữ văn 9, Tập 2, NXBGD – 2006) 1.. Đoạn văn trên được trích từ văn bản nào? Của ai?. 2.. Câu chủ đề của đoạn văn trên nằm ở vị trí nào?. 3.. Đoạn văn trên sử dụng phép liên kết nào là chủ yếu?. 4.. Từ được in đậm trong câu “Trong những hành trang ấy, có lẽ sự chuẩn bị bản thân con người là quan trọng nhất.” là thành phần biệt lập gì ?. Câu 2 (3,0 điểm). Trong tác phẩm Truyện Kiều, Nguyễn Du viết: Tưởng người dưới nguyệt chén đồng, Tin sương luống những rày trông mai chờ. 1. 2. 3.. Chép chính xác 6 câu thơ tiếp theo hai câu thơ trên. Những câu thơ vừa chép nằm trong đoạn trích nào của Truyện Kiều? Nêu ngắn gọn giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn trích đó. Em hiểu từ “chén đồng” trong đoạn thơ trên như thế nào?. Câu 3 (5,0 điểm). Cảm nhận của em về tình cảm của nhân vật ông Sáu dành cho con trong trích đoạn Chiếc lược ngà của nhà văn Nguyễn Quang Sáng.. — Hết — Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm!. Họ và tên thí sinh………………………………………… Số báo danh…………….

(510) SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC ———————. KỲ THI TUYỂN SINH LỚP 10 THPT NĂM HỌC 2013 – 2014 DẪN CHẤM MÔN: NGỮ VĂN. HƯỚNG. ( Đáp án có 03 trang) ——————. Câu 1 (2,0 điểm). Đoạn văn được trích từ văn bản “Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới” của tác giả Vũ Khoan.. 0,5 đ. b.. Câu chủ đề nằm ở đầu đoạn.. 0,5 đ. c.. Đoạn văn trên sử dụng phép liên kết chủ yếu là: phép lặp.. 0,5 đ. d.. Có lẽ là thành phần biệt lập tình thái trong câu.. 0,5 đ. a.. Câu 2 (3,0 điểm). 1.. Chép tiếp 6 câu thơ (1,0 điểm):. Bên trời góc bể bơ vơ, Tấm son gột rửa bao giờ cho phai. Xót người tựa cửa hôm mai, Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ? Sân Lai cách mấy nắng mưa, Có khi gốc tử đã vừa người ôm. * Cho điểm: – Chép đúng (không kể dấu câu): + Đúng cả 6 câu: 0,75 điểm. + Đúng 4 – 5 câu: 0,5 điểm. + Đúng 2 – 3 câu: 0,25 điểm..

(511) – Dấu câu: + Đúng 4 dấu câu trở lên: 0,25 điểm. + Sai hoặc thiếu từ 3 dấu câu trở lên: không cho điểm.. 1.. (1,5 điểm).. – Những câu thơ trên nằm trong đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích”. (0,5 điểm). – Giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn trích: + Về nội dung (0,5 điểm): Đoạn trích thể hiện tâm trạng cô đơn, buồn tủi và tấm lòng thuỷ chung, hiếu thảo của Thuý Kiều. + Về nghệ thuật (0,5 điểm): Nghệ thuật khắc hoạ nội tâm nhân vật qua ngôn ngữ độc thoại và nghệ thuật tả cảnh ngụ tình đặc sắc.. 1.. (0,5 điểm).. Chén đồng: Chén rượu thề nguyền cùng lòng cùng dạ (đồng tâm) với nhau. Lưu ý: Thí sinh có thể diễn đạt theo cách khác nhưng đúng tinh thần thì vẫn cho điểm tối đa.. Câu 3 (5,0 điểm). * Yêu cầu về kỹ năng Thí sinh hiểu đúng yêu cầu của đề bài; biết cách làm bài văn nghị luận văn học; bố cục ba phần rõ ràng; lập luận chặt chẽ, mạch lạc; dẫn chứng phong phú, tiêu biểu; không mắc các lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp; khuyến khích những bài viết sáng tạo.. * Yêu cầu về kiến thức Thí sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau trên cơ sở nắm chắc tác phẩm, không suy diễn tuỳ tiện. Bài viết phải làm nổi bật được tình yêu con sâu nặng của nhân vật ông Sáu trong tác phẩm Chiếc lược ngà. Cụ thể cần đảm bảo các ý cơ bản sau:.

(512) - Tình cảm của ông Sáu dành cho con trong 3 ngày phép: + Tình huống: Hai cha con gặp nhau sau tám năm xa cách nhưng thật trớ trêu là bé Thu lại không chịu nhận ông là cha. Đến lúc em nhận ra và biểu lộ tình cảm thắm thiết thì ông Sáu lại phải ra đi. + Nỗi nhớ cồn cào mãnh liệt thôi thúc ông Sáu về thăm con. Gặp con, cảm xúc hồi hộp, vui sướng trào dâng trong lòng ông. Nhưng vừa gặp, bé Thu đã hoảng sợ bỏ chạy khiến ông hụt hẫng “… mặt anh sầm lại trông thật đáng thương và hai tay buông xuống như bị gãy”. + Trong 3 ngày ở nhà, ông Sáu dành cho con tình cảm sâu sắc và mong chờ tiếng gọi “ba” của con bé. Nhưng bé Thu bướng bỉnh không chịu nhận ba khiến ông rất đau khổ. “Anh quay lại nhìn con vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười. Có lẽ vì khổ tâm đến nỗi không khóc được, nên anh phải cười vậy thôi.” + Trong bữa ăn, ông gắp thức ăn cho Thu “miếng trứng cá to vàng để vào chén nó” thể hiện tình yêu thương, chăm chút, muốn bù đắp cho con. Khi con bé hất bỏ miếng trứng cá, ông Sáu rất tức giận đánh vào mông nó một cái và hét lên: “Sao mày cứng đầu quá vậy, hả?” + Khi bé Thu nhận ông là ba, ông sung sướng, nghẹn ngào đến trào nước mắt.. - Trong những ngày ở khu căn cứ: + Sau buổi chia tay con, ông Sáu luôn nhớ con da diết xen lẫn với sự ân hận vì đã đánh mắng con. + Thái độ vui mừng, sung sướng “Mặt anh hớn hở như một đứa trẻ được quà” khi nhặt được khúc ngà voi, vì ông sẽ thực hiện được tâm nguyện làm cây lược cho con như đã hứa. + Ông Sáu làm cây lược với tất cả sự công phu, kĩ lưỡng, khéo léo. Việc làm đó vừa làm dịu đi nỗi nhớ thương, ân hận vì đã đánh con vừa đốt cháy thêm khao khát được gặp con. “Có cây lược, anh càng mong gặp lại con”. + Ông Sáu hi sinh khi chưa kịp trao tận tay món quà cho con gái, nhưng ánh mắt ông, cái nhìn “không đủ lời lẽ để tả lại” của ông đã nói lên tất cả tình yêu ông dành cho con.. - Đánh giá: + Đó là tình cảm cao đẹp, sâu nặng, cảm động trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh. Qua đó người đọc thấm thía những mất mát không gì bù đắp được của con người Việt Nam trong chiến tranh vừa trân trọng tình cảm cao đẹp trong tâm hồn họ. + Cách kể chuyện theo ngôi thứ nhất, tạo tình huống độc đáo, đặc biệt thành công trong việc miêu tả tâm lí và xây dựng tính cách nhân vật góp phần thể hiện chân thực, cảm động tình cảm cao đẹp đó.. * Thang điểm:.

(513) Điểm 5: Đáp ứng đầy đủ những yêu cầu nêu trên, văn viết có cảm xúc, diễn đạt tốt, dẫn chứng chọn lọc, phong phú. Có thể mắc một vài sai sót nhỏ. Điểm 4: Cơ bản đáp ứng được những yêu cầu nêu trên, diễn đạt lưu loát, bố cục rõ ràng, dẫn chứng hợp lí. Có thể mắc một số lỗi chính tả, dùng từ. Điểm 3 : Đáp ứng được khoảng nửa số ý, diễn đạt được, làm rõ trọng tâm. Có thể mắc một số lỗi. Điểm 1, 2 : Nắm chưa chắc tác phẩm, dẫn chứng nghèo nàn. Bố cục lộn xộn, mắc nhiều lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp. Điểm 0 : Không hiểu đề, sai lạc cả nội dung và phương pháp. Các điểm còn lại giám khảo tự cân nhắc.. Lưu ý: - Phần mở bài và phần kết bài cho điểm tối đa là 1,0 điểm. - Tổng điểm phần thân bài là 4,0 điểm. - Việc chi tiết hoá điểm số trong phần thân bài được thống nhất trong hội đồng chấm. - Điểm của bài thi là tổng điểm các câu cộng lại; cho điểm từ 0 đến 10. - Điểm lẻ làm tròn tính đến 0,25 điểm ..

(514)

GIAO AN NGU VAN 9 CA NAM FULL

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về