giao an ngu van 10

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.02 MB, 236 trang )

(1)Ngày soạn: Ngày dạy : Tiết:1-2-3 Đọc văn. Tổng quan văn học Việt Nam A.Mục tiêu bài học: Giúp hs: 1- Kiến thức : - Nhận thức được những nét lớn của nền VHVN về các phương diện: các bộ phận hợp thành, các thời kì phát triển (thêi k× tõ thÕ kØ X- XIX). - Nhận thức được các giai đoạn phát triển cña VHVNH và một số nét đặc sắc truyền thống của VH dân tộc 2- Kĩ năng : Biết vận dụng các tri thức đó để tìm hiểu và hệ thống hóa những tác phẩm sẽ học về VHVN. 3- Thái độ : Bồi dưỡng niềm tự hào về VHVN. B. Chuẩn bị - Sgk, sgv và các tài liệu tham khảo. - Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái cña sgk. - Gv thiết kế dạy- học. C. Phương pháp: Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức nêu vấn đề, trao đổi - thảo luận và trả lời các câu hỏi. D. Tiến trình dạy học: 1. æn định tổ chức lớp. 2- Bài cũ 3-Bài mới Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt I. C¸c bé phËn cña nÒn VHVN: Hoạt động 1: Tìm hiểu các bộ 1. VH d©n gian: phận của VHVN - K/n: Lµ s¸ng t¸c tËp thÓ vµ truyÒn miÖng cña -VH d©n gian lµ g×? nhân dân lao động. - C¸c thÓ lo¹i VH d©n gian: ThÇn tho¹i, truyÒn - KÓ tªn c¸c thÓ lo¹i VH d©n thuyÕt, sö thi, truyÖn cæ tÝch, truyÖn cêi, truyÖn gian? ngụ ngôn, tục ngữ, câu đố, ca dao, vè, truyện thơ, chÌo. - §Æc trng: - §Æc trng c¬ b¶n cña VH d©n + TÝnh tËp thÓ. gian? + TÝnh truyÒn miÖng. + TÝnh thùc hµnh (g¾n bã vµ phôc vô trùc tiÕp cho các sinh hoạt khác nhau trong đời sống cộng đồng). - Vai trß: - Vai trß cña VH d©n gian? + Gi÷ g×n, mµi giòa vµ ph¸t triÓn ng«n ng÷ d©n téc. + Nu«i dìng t©m hån nh©n d©n. + Gãp phÇn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn VH viÕt. 2. VH viÕt: - VH viÕt lµ g×? - K/n: Là sáng tác của trí thức, đợc ghi lại bằng ch÷ viÕt, mang dÊu Ên cña t¸c gi¶. - §Æc trng c¬ b¶n cña VH viÕt? - §Æc trng: Lµ s¸ng t¹o cña c¸ nh©n, mang dÊu Ên - C¸c thµnh phÇn chñ yÕu cña c¸ nh©n. VH viÕt? Nªu mét vµi t¸c phÈm - C¸c thµnh phÇn chñ yÕu: thuộc các thành phần đó?.

(2) Câu hỏi nâng cao: HÖ thèng thÓ lo¹i cña VH viÕt? Lấy ví dụ minh họa?. Hoạt động 2: Tìm hiểu các thời kì phát triển của VHVN - Chữ Hán đợc du nhập vào VN tõ kho¶ng thêi gian nµo? T¹i sao đến thế kỉ X, VH viết VN míi thùc sù h×nh thµnh? - Em biÕt g× vÒ ch÷ N«m vµ sù ph¸t triÓn cña VH ch÷ N«m? Câu hỏi nâng cao: ý nghÜa cña ch÷ N«m vµ VH ch÷ N«m?. + VH viÕt b»ng ch÷ H¸n. + VH viÕt b»ng ch÷ N«m. + VH viÕt b»ng ch÷ quèc ng÷. - HÖ thèng thÓ lo¹i: + Tõ thÕ kØ X-XIX: VH ch÷ H¸n:+ V¨n xu«i. + Th¬. + V¨n biÒn ngÉu. VH ch÷ N«m:+ Th¬. + V¨n biÒn ngÉu. + Tõ ®Çu thÕ kØ XX- nay:+ Tù sù. + Tr÷ t×nh. + KÞch. II. C¸c thêi k× ph¸t triÓn cña nÒn VHVN: 1. VH trung đại (Thời kì từ thế kỉ X-XIX): a. VH ch÷ H¸n: - Ch÷ H¸n du nhËp vµo VN tõ ®Çu c«ng nguyªn. - VH viÕt VN thùc sù h×nh thµnh vµo thÕ kØ X khi dân tộc ta giành đợc độc lập. b. V¨n häc ch÷ N«m: - Ch÷ N«m lµ lo¹i ch÷ ghi ©m tiÕng ViÖt dùa trªn c¬ së ch÷ H¸n do ngêi ViÖt s¸ng t¹o ra tõ thÕ kØ XIII. -VH chữ Nôm:+ Ra đời vào thế kỉ XIII. + Ph¸t triÓn ë thÕ kØ XV + Đạt đến đỉnh cao vào thế kỉ XVIII- đầu thế kỉ XIX - ý nghÜa cña ch÷ N«m vµ VH ch÷ N«m: + Chøng tá ý chÝ x©y dùng mét nÒn VH vµ v¨n hóa độc lập của dân tộc ta. + ¶nh hëng s©u s¾c tõ VH d©n gian nªn VH ch÷ N«m gÇn gòi vµ lµ tiÕng nãi t×nh c¶m cña nh©n d©n lao động. + Khẳng định những truyền thống lớn của VH dân tộc (CN yêu nớc, tính hiện thực và CN nhân đạo). + Ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh d©n téc hãa vµ d©n chñ hãa của VH trung đại.. Cõu hỏi nõng cao: Nêu đặc 2. VH hiện đại (Từ đầu thế kỉ XX- hết thế kỉ XX): ®iÓm chÝnh cña giai ®o¹n VH a. VHVN tõ 1900- 1930: - §Æc ®iÓm: Lµ giai ®o¹n v¨n häc giao thêi. 1900-1930? + Dấu tích của nền VH trung đại: quan niệm thẩm mĩ, một số thể loại VH trung đại (thơ Đờng luật, văn biền ngẫu,...) vẫn đợc lớp nhà nho cuối mùa sử dông. + Cái mới: VHVN đã bớc vào quỹ đạo hiện đại hãa, cã sù tiÕp xóc, häc tËp VH ch©u ¢u b. VHVN tõ 1930-1945: - §Æc ®iÓm: - Nêu đặc điểm chính của + VH phát triển với nhịp độ mau lẹ. VHVN giai đoạn từ 1930- + Công cuộc hiện đại hóa nền VH đã hoàn thành. - C¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu: 1945? + ThÕ L÷, Xu©n DiÖu, ChÕ Lan Viªn, NguyÔn - KÓ tªn c¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu? BÝnh,... + Ng« TÊt Tè, Nam Cao, Vò Träng Phông, NguyÔn Tu©n,... c. VHVN tõ 1945-1975: - §Æc ®iÓm: Lµ giai ®o¹n VH c¸ch m¹ng. + VH đợc sự chỉ đạo về t tởng, đờng lối của.

(3) - Nêu đặc điểm chính của Đảng. VHVN giai ®o¹n tõ 1945+ VH ph¸t triÓn thèng nhÊt phôc vô c¸c nhiÖm 1975? vô chÝnh trÞ. - Néi dung ph¶n ¸nh chÝnh: - VHVN đợc sự chỉ đạo về t t- + Sự nghiệp đấu tranh cách mạng. ởng, đờng lối của tổ chức nào? + Công cuộc xây dựng cuộc sống mới của nhân phôc vô nhiÖm vô g×? Nh÷ng d©n. néi dung ph¶n ¸nh chÝnh cña  VH mang ®Ëm c¶m høng sö thi vµ chÊt l·ng m¹n nã? c¸ch m¹ng. d. VHVN tõ 1975- hÕt thÕ kØ XX: - §Æc ®iÓm: + VHVN bíc vµo giai ®o¹n ph¸t triÓn míi. + Hai mảng đề tài lớn là: lịch sử chiến tranh cách - Nêu đặc điểm chính của mạng và con ngời Việt Nam đơng đại. VHVN giai ®o¹n tõ 1975- hÕt  §¸nh gi¸: thÕ kØ XX? Nền VHVN đã đạt đợc thành tựu to lớn: + Kết tinh đợc những tác giả VH lớn: Nguyễn Tr·i, NguyÔn Du, Hå ChÝ Minh,... + Nhiều tác phẩm có giá trị đợc dịch ra nhiều thứ tiÕng trªn thÕ giíi: TruyÖn KiÒu, NhËt kÝ trong tï, Th¬ t×nh Xu©n DiÖu,... + Có vị trí xứng đáng trong nền VH nhân loại. III. Con ngêi ViÖt Nam qua VH: 1. Con ngêi ViÖt Nam trong mèi quan hÖ víi thÕ giíi tù nhiªn: Hoạt động 3 : Tìm hiểu con - NhËn thøc, c¶i t¹o, chinh phôc thÕ giíi tù nhiªn: người VN qua VH + TruyÒn thuyÕt S¬n Tinh- Thñy Tinh kh¸t väng chinh phôc thÕ giíi tù nhiªn. - Thiªn nhiªn lµ ngêi b¹n tri ©m, tri kØ: Gv chuyÓn ý, dÉn d¾t. - Thiên nhiên gắn với lí tởng thẩm mĩ, đạo đức Mèi quan hÖ cña con ngêi ViÖt nhµ nho: Nam với thế giới tự nhiên đợc - Thiên nhiên thể hiện tình yêu quê hơng, đất nớc, biểu hiện qua những mặt nào? yêu cuộc sống và đặc biệt là tình yêu lứa đôi: VD minh häa?  Con ngêi ViÖt Nam cã t×nh yªu thiªn nhiªn s©u s¾c vµ thÊm thÝa. 2. Con ngêi ViÖt Nam trong mèi quan hÖ víi quèc gia d©n téc: - CN yªu níc - mét trong nh÷ng néi dung quan träng vµ næi bËt nhÊt cña VHVN. Câu hỏi nâng cao : - BiÓu hiÖn: Tại sao CN yêu nớc lại trở + Tình yêu quê hơng (yêu cảnh đẹp của quê hơng thành một trong những nội đất nớc). dung quan träng vµ næi bËt nhÊt + NiÒm tù hµo vÒ truyÒn thèng v¨n hãa d©n téc, cña VHVN? lÞch sö dùng níc vµ gi÷ níc hµo hïng. - Nh÷ng biÓu hiÖn cña CN yªu + ý chÝ c¨m thï qu©n x©m lîc vµ tinh thÇn x¶ th©n níc trong VHVN? vì độc lập tự do...  CN yªu níc lµ mét néi dung tiªu biÓu, mét gi¸ trÞ quan träng cña VHVN. 3. Con ngêi ViÖt Nam trong mèi quan hÖ víi x· héi: - Mơ ớc về một xã hội công bằng tốt đẹp ớc muốn, khát vọng muôn đời của nhân dân ta. - Tè c¸o, phª ph¸n c¸c thÕ lùc chuyªn quyÒn vµ bµy tá lßng c¶m th«ng víi nh©n d©n bÞ ¸p bøc. - Em h·y nªu nh÷ng biÓu hiÖn NhËn thøc, phª ph¸n, c¶i t¹o x· héi. cña mèi quan hÖ gi÷a con ngêi ViÖt Nam vµ x· héi? Ph©n tÝch  lµ nh÷ng con ngêi víi ý chÝ quËt cêng, cã søc VD minh häa? m¹nh tiÒm tµng ko chÊp nhËn lµ n¹n nh©n ®au khæ của xã hội áp bức bất công mà ko ngừng đấu tranh.

(4) cho tù do, h¹nh phóc, nh©n phÈm vµ quyÒn sèng cña m×nh. - Cảm hứng xã hội sâu đậm là tiền đề hình thành CN hiện thực và CN nhân đạo trong VHVN. - VHVN đã và đang đi sâu phản ánh công cuộc x©y dùng cuéc sèng míi tuy cßn khã kh¨n gian khæ nhng ®Çy høng khëi tin vµo t¬ng lai. 4. Con ngêi ViÖt Nam vµ ý thøc vÒ b¶n th©n: - ý thøc c¸ nh©n: lµ ý thøc vÒ chÝnh con ngêi m×nh víi c¸c mÆt song song tån t¹i (thÓ x¸c- t©m hån, b¶n n¨ng- v¨n hãa, t táng vÞ kØ- t tëng vÞ tha, ý thøc cá nhân- ý thức cộng đồng,...). - Theo em, ý thøc c¸ nh©n lµ - BiÓu hiÖn: + VHVN ghi lại quá trình lựa chọn, đấu tranh để g×? khẳng định đạo lí làm ngời của con ngời Việt Nam trong sù kÕt hîp hµi hßa hai ph¬ng diÖn: ý thøc c¸ - ý thức về bản thân của con nhân – ý thức cộng đồng. ngời Việt Nam đợc biểu hiện + Vì những lí do khác nhau nên ở những giai đoạn nhất định, VHVN đề cao một trong hai mặt trên. trong VH ntn? VD: Trong chiÕn tranh hoÆc c«ng cuéc c¶i t¹o, chinh phục tự nhiên, cần huy động sức mạnh của cả cộng đồng, VHVN đề cao ý thức cộng đồng (VHVN giai ®o¹n thÕ kØ X-XIV, 1945-1975). IV. Tæng kÕt bµi häc: Ghi nhí (sgk) Hoạt động 4 : Tổng kết Hs đọc và học phần ghi nhớ (sgk). 4- Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs: - Häc bµi. - Lµm bµi tËp: LËp b¶ng so s¸nh VHT§ vµ VHH§. - soạn bài: Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ 5- Rút kinh nghiệm.

(5) Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt 4 TiÕng ViÖt:. hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ. A. Môc tiªu bµi häc: Gióp hs: 1- Kiến thức: Nắm đợc các kiến thức cơ bản về hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ; các nhân tố giao tiếp: nhân vật, hoàn cảnh, nội dung, mục đích, phơng tiện, cách thức giao tiếp; hai quá trình trong hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ. 2- Kĩ năng: Xác định các nhân tố giao tiếp trong một hoạt động giao tiếp, nâng cao n¨ng lùc giao tiÕp khi nãi (viÕt) vµ n¨ng lùc ph©n tÝch, lÜnh héi khi giao tiÕp. 3- Thỏi độ: Giáo dục thái độ và hành vi phù hợp trong một hoạt động giao tiếp bằng ng«n ng÷. B. Chuẩn bị - Sgk, sgv. - Một số tài liệu về hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ. - Hs đọc trớc bài học. - Gv thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp: Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi- thảo luận, trả lời các c©u hái..

(6) D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Hoạt động 1: Tìm hiểu ngữ liệu Yêu cầu hs đọc ngữ liệu trong sgk, th¶o luËn, tr¶ lêi c¸c c©u hái ở sgk. Yêu cầu cần đạt I. T×m hiÓu ng÷ liÖu: 1. Ng÷ liÖu 1: VB Héi nghÞ Diªn Hång. - Nh©n vËt giao tiÕp: Vua vµ c¸c vÞ b« l·o. - C¬ng vÞ: + Vua- ngời đứng đầu triều đình, cai quản đất nớc, ch¨m lo cho mu«n d©n bÒ trªn. + Các vị bô lão- ngời đại diện cho trăm họ bề dới. - §æi vai: + Lît 1: Vua TrÇn nãi- c¸c b« l·o nghe. + Lît 2: C¸c b« l·o nãi- vua TrÇn nghe. + Lît 3: Vua TrÇn hái- c¸c b« l·o nghe. + Lît 4: C¸c b« l·o tr¶ lêi- vua TrÇn nghe.  §æi vai lÇn lît. - Hành động của vua Trần (ngời nói): hỏi các bô lão liÖu tÝnh ntn khi qu©n M«ng Cæ hung h·n trµn sang. - Hành động của các bô lão (ngời nói): xin đánh. - Hành động tơng ứng của vua Trần và các bô lão (ngêi nghe): l¾ng nghe. - Hoµn c¶nh giao tiÕp: + §Þa ®iÓm: ®iÖn Diªn Hång. +Thêi ®iÓm: qu©n Nguyªn x©m lîc níc ta lÇn 2(1285). - Néi dung giao tiÕp: + Bµn vÒ nguy c¬ cña mét cuéc chiÕn tranh x©m lîc đã ở vào tình trạng khẩn cấp. + Đề cập đến vấn đề nên hoà hay nên đánh. - Mục đích của hoạt động giao tiếp : Thống nhất ý chí và hành động để chiến đấu bảo vệ tổ quốc.  Mục đích đó đã thành công. 2. Ng÷ liÖu 2: VB Bµi tæng quan VHVN. - C¸c nh©n vËt giao tiÕp: + Ngêi viÕt sgk. + Gi¸o viªn Ng÷ V¨n THPT. + Häc sinh líp 10 toµn quèc. - §Æc ®iÓm: + §é tuæi: tõ 65 tuæi trë xuèng 15 tuæi. + Trình độ: từ các giáo s, tiến sĩ xuống học sinh lớp 10. - Hoµn c¶nh giao tiÕp: cã tÝnh chÊt quy ph¹m, cã tæ chức, mục đích, nội dungvà đợc thực hiện theo chơng tr×nh mang tÝnh ph¸p lÝ trong nhµ trêng. - Néi dung giao tiÕp: + LÜnh vùc: V¨n häc sö. + §Ò tµi: Tæng quan VHVN. + Vấn đề cơ bản: Các bộ phận hợp thành VHVN, tiÕn tr×nh ph¸t triÓn, con ngêi VN qua VH. - Mục đích giao tiếp: + Ngời viết: cung cấp cho ngời đọc cái nhìn tổng qu¸t vÒ VHVN. + Ngời đọc: lĩnh hội một cách tổng quát nhất về các bé phËn, tiÕn tr×nh ph¸t triÓn vµ con ngêi VN qua VH. - Ph¬ng tiÖn ng«n ng÷:.

(7) + Ng«n ng÷: thuéc lo¹i VBKH gi¸o khoa. + Bè côc: râ rµng, hÖ thèng m¹ch l¹c. + LÝ lÏ chÆt chÏ, thuyÕt phôc, dÉn chøng tiªu biÓu. Hoạt động 2: Rút ra bài học Gv yªu cÇu hs dùa vµo kÕt qu¶ cña viÖc t×m hiÓu ng÷ liÖu vµ đọc phần ghi nhớ trong sgk để tr¶ lêi c¸c c©u hái: - Thế nào là hoạt động giao tiếp b»ng ng«n ng÷?. - C¸c qu¸ tr×nh diÔn ra trong hoạt động giao tiếp bằng ngôn ng÷? Ai lµ ngêi thùc hiÖn mçi quá trình đó? - Các nhân tố của hoạt động giao tiÕp b»ng ng«n ng÷?. II. Bài học 1. Khái niệm hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ: - Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ là hoạt động trao đổi thông tin của con ngời trong xã hội, đợc tiến hµnh chñ yÕu b»ng ph¬ng tiÖn ng«n ng÷ (d¹ng nãi hoặc dạng viết) nhằm thực hiện mục đích về nhận thức, tình cảm, hành động,...  Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ là hoạt động “liªn c¸ nh©n” nh»m: + Trao đổi thông tin. + Trao đổi t tởng, tình cảm. + T¹o lËp quan hÖ x· héi. 2. Các quá trình của hoạt động giao tiếp bằng ngôn ng÷: - T¹o lËp (s¶n sinh) VB: ngêi nãi (ngêi viÕt) thùc hiÖn. - Lĩnh hội VB: ngời nghe (ngời đọc) thực hiện. 3. Các nhân tố của hoạt động giao tiếp bằng ngôn ng÷: - Nh©n vËt giao tiÕp. - Hoµn c¶nh giao tiÕp. - Néi dung giao tiÕp. - Mục đích giao tiếp. - Ph¬ng tiÖn vµ c¸ch thøc giao tiÕp.. 4- Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- §äc vµ lµm c¸c bµi tËp trong sgk trang 20, 21, 22. - So¹n bµi: Kh¸i qu¸t VH d©n gian VN. 5- Rút kinh nghiệm.

(8) Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt: 5-6 §äc v¨n:. Kh¸i qu¸t v¨n häc d©n gian VIỆT NAM A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1- Kiến thức: Nắm đợc những đặc trng, hệ thống thể loại và những giá trị cơ b¶n cña VH d©n gian. 2- Kĩ năng: RÌn kÜ n¨ng t×m vµ tãm t¾t c¸c ý chÝnh cña bµi, t×m vµ ph©n tÝch c¸c dÉn chøng tiªu biÓu cho c¸c ý. 3- Thỏi độ: Giáo dục thái độ trân trọng đối với VH dân gian, di sản văn hóa của dân tộc. B. Chuẩn bị: - Sgk, sgv. - Mét sè tµi liÖu vÒ VH d©n gian. - Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái cña sgk. - Gv thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Ph¬ng ph¸p: Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi- thảo luận, trả lời các c©u hái. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt.

(9) Hoạt động 1: Hướng dẫn hs I. VH d©n gian lµ g×? Là những tác phẩm ngôn từ truyền miệng đợc tìm hiểu khái niệm văn học tËp thÓ s¸ng t¹o nh»m phôc vô trùc tiÕp cho c¸c dân gian sinh hoạt khác nhau của đời sống cộng đồng. - VH d©n gian lµ g×? T¹i sao nãi VH d©n gian lµ t¸c phÈm nghÖ thuËt ng«n tõ? II. §Æc trng c¬ b¶n cña VH d©n gian: Hoạt động 2: Hướng dẫn hs 1. TÝnh truyÒn miÖng: tỡm hiểu đặc trưng của văn - Không lu hành bằng chữ viết mà đợc truyền miÖng tõ ngêi nµy sang ngêi kh¸c qua nhiÒu thÕ học dân gian và các địa phơng khác nhau. -VH dân gian có những đặc trng hệ - §îc biÓu hiÖn trong diÔn xíng d©n gian. c¬ b¶n nµo? - Em hiÓu thÕ nµo lµ tÝnh truyÒn  T¸c dông: + Làm cho tác phẩm VH dân gian đợc trau miÖng? chuèt, hoµn thiÖn, phï hîp h¬n víi t©m t×nh cña Câu hỏi nâng cao: T¸c dông và nh©n d©n lao động. hệ quả cña tÝnh truyÒn miÖng? + T¹o nªn tÝnh dÞ b¶n (nhiÒu b¶n kÓ) cña VH d©n VD? gian. 2. TÝnh tËp thÓ: Qu¸ tr×nh s¸ng t¸c tËp thÓ: C¸ nh©n khëi xíng - Qu¸ tr×nh s¸ng t¸c tËp thÓ cña -tËp thÓ hëng øng (tham gia cïng s¸ng t¹o hoÆc VH d©n gian diÔn ra ntn? tiÕp nhËn) tu bæ, söa ch÷a, thªm bít cho phong phó, hoµn thiÖn. 3. TÝnh thùc hµnh: - Em hiÓu thÕ nµo lµ tÝnh thùc - Lµ sù g¾n bã vµ phôc vô trùc tiÕp cho c¸c sinh hoạt khác nhau trong đời sống cộng đồng. hµnh cña VH d©n gian? VD? III. HÖ thèng thÓ lo¹i cña VH d©n gian: Hoạt động 3: Hướng dẫn hs tìm hiểu hệ thống thể loại của văn học dân gian Yêu cầu hs đọc và tự học các định nghĩa về các thể loại VH d©n gian trong sgk. - LËp b¶ng hÖ thèng c¸c thÓ lo¹i VH d©n gian?. Hoạt động 4: Hướng dẫn hs tìm hiểu những giá trị của VHDG - Vì sao VH dân gian đợc coi là kho tri thøc v« cïng phong phó vµ ®a d¹ng? Câu hỏi nâng cao: VH d©n gian thể hiện trình độ nhận thức và quan điểm của ai? Điều đó có gì kh¸c víi giai cÊp thèng trÞ cïng thời? VD? Tri thức dân gian đợc tr×nh bµy ntn? VD?. Tù sù. Tr÷ t×nh. S©n khÊu - ChÌo. - ThÇn tho¹i - Ca dao - Sö thi - Vè - TruyÒn thuyÕt Tục - TruyÖn cæ tÝch ngữ - TruyÖn cêi - TruyÖn ngô ng«n - Câu đố - TruyÖn th¬ IV. Nh÷ng gi¸ trÞ c¬ b¶n cña VH d©n gian: 1. VH d©n gian lµ kho tri thøc v« cïng phong phú về đời sống các dân tộc (giá trị nhận thức): - VH d©n gian  lµ tri thøc vÒ mäi lÜnh vùc cña đời sống tự nhiên, xã hội và con ngời phong phú.  lµ tri thøc cña 54 d©n téc ®a d¹ng. - VH dân gian thể hiện trình độ nhận thức và quan điểm t tởng của nhân dân lao động nên nó mang tính chất nhân đạo, tiến bộ, khác biệt và thậm chí đối lập với quan điểm của giai cấp thèng trÞ cïng thêi. - Tri thức dân gian thờng đợc trình bày bằng ng«n ng÷ nghÖ thuËt hÊp dÉn, dÔ phæ biÕn, cã søc sèng l©u bÒn víi thêi gian. 2.VH d©n gian cã gi¸ trÞ gi¸o dôc s©u s¾c vÒ đạo lí làm ngời: - Tinh thần nhân đạo: + T«n vinh gi¸ trÞ con ngêi (t tëng nh©n v¨n)..

(10) TÝnh gi¸o dôc cña VH d©n gian + T×nh yªu th¬ng con ngêi (c¶m th«ng, th¬ng đợc thể hiện qua những khía xót). c¹nh nµo? VD? + Đấu tranh ko ngừng để bảo vệ, giải phóng con ngêi khái bÊt c«ng, cêng quyÒn. - H×nh thµnh nh÷ng phÈm chÊt truyÒn thèng tèt đẹp: + Tình yêu quê hơng, đất nớc. + Lòng vị tha, đức kiên trung. + TÝnh cÇn kiÖm, ãc thùc tiÔn,... 3. VH d©n gian cã gi¸ trÞ thÈm mÜ to lín, gãp phÇn quan träng t¹o nªn b¶n s¾c riªng cho nÒn - Gi¸ trÞ thÈm mÜ to lín cña VH VH d©n téc: - NhiÒu t¸c phÈm VH d©n gian trë thµnh mÉu dân gian đợc biểu hiện ntn? mực nghệ thuật để ngời đời học tập. - Khi VH viết cha phát triển, VH dân gian đóng vai trò chủ đạo. - Khi VH viÕt ph¸t triÓn, VH d©n gian lµ nguån nu«i dìng, lµ c¬ së cña VH viÕt, ph¸t triÓn song song, lµm cho VH viÕt trë nªn phong phó, ®a dạng, đậm đà bản sắc dân tộc. 4- Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs: - §äc phÇn ghi nhí (sgk). - Soạn bài: Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ (tiếp theo). 5- Rút kinh nghiệm.

(11) Ngµy so¹n Ngµy d¹y: TiÕt:7 TiÕng ViÖt:. Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ (tiÕp). A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1- Kiến thức: Củng cố khái niệm và các nhân tố chi phối của hoạt động giao tiÕp b»ng ng«n ng÷. 2- Kĩ năng: Vận dụng lí thuyết về hoạt động giao tiếp vào việc phân tích các tình huống giao tiÕp cô thÓ. 3- Thỏi độ: Giáo dục thái độ và hành vi phù hợp trong hoạt động giao tiếp bằng ngôn ng÷. B.Chuẩn bị: - Sgk, sgv. - Hs đọc trớc bài học. - Gv thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Ph¬ng ph¸p: Gv tổ chức giờ dạy- học theo hình thức trao đổi thảo luận. Một số hs lên bảng làm các bài tập, các em khác tự làm vào vở, nhận xét, bổ sung bài của bạn. Gv nhận xét, định hớng hoàn chỉnh. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt.

(12) Hoạt động 1 Gv yªu cÇu 3 hs lªn b¶ng lµm c¸c bµi tËp 1. C¸c em kh¸c tù lµm vµo vë, theo dâi bµi cña b¹n nhËn xÐt bæ sung. Gv nhận xét, khẳng định đáp án, lu ý hs c¸c kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng cÇn thiÕt.. Hoạt động 2 Gv yªu cÇu hs lªn b¶ng lµm bµi tËp 2. C¸c em kh¸c tù lµm vµo vë, theo dâi bµi cña b¹n nhËn xÐt bæ sung. Gv nhận xét, khẳng định đáp án, lu ý hs c¸c kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng cÇn thiÕt.. Hoạt động 3 Gv yªu cÇu hs lªn b¶ng lµm bµi tËp 3. C¸c em kh¸c tù lµm vµo vë, theo dâi bµi cña b¹n nhËn xÐt bæ sung. Gv nhận xét, khẳng định đáp án, lu ý hs c¸c kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng cÇn thiÕt.. Hoạt động 4 Gv yªu cÇu hs lªn b¶ng lµm bµi. III. LuyÖn tËp: Bµi 1: a. Nh©n vËt giao tiÕp:- Chµng trai (anh). - C« g¸i (nµng). Lứa tuổi: 18-20, trẻ, đang ở độ tuổi yêu đơng. b. Thêi ®iÓm giao tiÕp: §ªm tr¨ng s¸ng, yªn tÜnh thÝch hîp víi nh÷ng cuéc trß chuyÖn cña những đôi lứa đang yêu. c. Néi dung giao tiÕp: NghÜa tuêng minh: Chµng trai hái c« g¸i “tre non đủ lá”(đủ già) rồi thì có dùng để đan sàng đợc ko? - NghÜa hµm Èn: Còng nh tre, chµng trai vµ c« gái đã đến tuổi trởng thành, lại có tình cảm với nhau liÖu nªn tÝnh chuyÖn kÕt duyªn ch¨ng? - Mục đích giao tiếp: tỏ tình, cầu hôn tế nhị. d. C¸ch nãi cña chµng trai: Cã mµu s¾c v¨n ch¬ng, t×nh tứ , ý nhị, mợn hình ảnh thiên nhiên để tỏ lòng m×nh phï hîp, tinh tÕ. Bµi 2: a,b. Các hành động nói (hành động giao tiếp): - Chµo (Ch¸u chµo «ng ¹!). - Chào đáp (A Cổ hả?). - Khen (Lín tíng råi nhØ?). - Hỏi (Bố cháu có gửi pin đài lên cho ông ko?). c. Tình cảm, thái độ: + A Cæ: kÝnh mÕn «ng giµ. + ¤ng giµ: tr×u mÕn, yªu quý A Cæ. - Quan hÖ: gÇn gòi, th©n mËt. Bµi 3: a. Néi dung giao tiÕp: - Nghĩa tờng minh: Miêu tả, giới thiệu đặc ®iÓm, qu¸ tr×nh lµm b¸nh tr«i níc. - NghÜa hµm Èn: Th«ng qua h×nh tîng b¸nh tr«i nớc, tác giả ngợi ca vẻ đẹp, thể hiện thân phận bÊt h¹nh cña m×nh còng nh cña bao ngêi phô n÷ trong XHPK bÊt c«ng. Song trong hoµn c¶nh khắc nghiệt, họ vẫn giữ trọn đợc phẩm chất tốt đẹp của mình. - Mục đích: + Chia sẻ, cảm thông với thân phận ngêi phô n÷ trong XH cò. + Lªn ¸n, tè c¸o XHPK bÊt c«ng. - Ph¬ng tiÖn tõ ng÷, h×nh ¶nh: biÓu c¶m, ®a nghÜa. b. C¨n cø: - Ph¬ng tiÖn tõ ng÷: + “Tr¾ng”, “trßn” gîi vÎ đẹp hình thể. + M« tÝp më ®Çu: “th©n em” lêi than th©n, béc lé t©m t×nh cña ngêi phô n÷. + Thµnh ng÷ “b¶y næi ba ch×m” th©n phËn long ®ong, bÊt h¹nh. + “TÊm lßng son” phÈm chÊt thñy chung, trong tr¾ng, son s¾t. Bµi 4: Gv gîi ý hs viÕt th«ng b¸o theo bè côc: - Tiªu ng÷..

(13) tËp 4. C¸c em kh¸c tù lµm vµo vë, theo dâi bµi cña b¹n nhËn xÐt bæ sung. Gv nhận xét, khẳng định đáp án, lu ý hs c¸c kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng cÇn thiÕt. Hoạt động 5 Gv yêu cầu hs đọc bức th của Bác Hå vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái trong sgk. Gv lu ý hs: Khi thùc hiÖn bÊt cø hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ nµo (d¹ng nãi vµ viÕt), chóng ta cÇn ph¶i chó ý: + Nhân vật, đối tợng giao tiếp (Nói vµ viÕt cho ai?). + Mục đích giao tiếp (Nói và viết để làm gì?). + Néi dung giao tiÕp (Nãi vµ viÕt để làm gì?). + Giao tiÕp b»ng c¸ch nµo (Nãi vµ viÕt ntn?).. - Tªn th«ng b¸o. - Nªu lÝ do. - Thêi gian thùc hiÖn. - Néi dung c«ng viÖc. - Lùc lîng tham gia. - Dông cô. - KÕ ho¹ch cô thÓ. - Lêi kªu gäi. Bµi 5: a. Nh©n vËt giao tiÕp: + B¸c Hå- chñ tÞch níc. + Hs toàn quốc- thế hệ tơng lai của đất nớc. b. Hoµn c¶nh giao tiÕp: + Tháng 9-1945: đất nớc vừa giành đợc độc lập Hs lần đầu tiên đợc đón nhận một nền giáo dục hoµn toµn ViÖt Nam. + Bác Hồ: giao nhiệm vụ, khẳng định quyền lợi của hs nớc Việt Nam độc lập. c. Néi dung giao tiÕp: - NiÒm vui síng cña B¸c v× thÊy hs- thÕ hÖ t¬ng lai của đất nớc đợc hởng nền giáo dục của dân téc. - NhiÖm vô vµ tr¸ch nhiÖm nÆng nÒ nhng vÎ vang cña hs. - Lêi chóc cña B¸c víi c¸c em hs. d. Mục đích giao tiếp: - Chóc mõng hs nh©n ngµy khai trêng ®Çu tiªn cña níc ViÖt Nam DCCH. - Xác định nhiệm vụ nặng nề nhng vẻ vang của c¸c em hs. e. H×nh thøc: - Ng¾n gän. - Lêi v¨n võa gÇn gòi, ch©n t×nh võa nghiªm tóc, trang träng.. 4. Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- Lµm bµi tËp 4 trong sgk. - §äc, t×m hiÓu tríc bµi : V¨n b¶n. 5- Rút kinh nghiệm.

(14) Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt:8 TiÕng ViÖt:. v¨n b¶n. A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1- Kiến thức: Nắm đợc khái niệm, đặc điểm, các loại VB phân chia theo lĩnh vực và mục đích giao tiếp. 2- Kĩ năng: - N©ng cao kÜ n¨ng thùc hµnh ph©n tÝch vµ t¹o lËp VB trong giao tiÕp. - BiÕt ph©n biÖt, sö dông c¸c lo¹i VB phï hîp, linh ho¹t trong c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau của đời sống. 3- Thái độ: tạo lập văn bản có văn hóa trong giao tiếp B. Chuẩn bị: - Sgk, sgv. - Hs đọc trớc bài học.Gv thiết kế dạy- học. C. Ph¬ng ph¸p: Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi- thảo luận, trả lời các c©u hái. D.TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tỡm I. Khái niệm, đặc điểm: 1. T×m hiÓu ng÷ liÖu: hiểu khỏi niệm, đặc điểm của văn a. Các văn bản đợc tạo ra trong hoạt động bản.

(15) Yêu cầu hs đọc các văn bản trong sgk, th¶o luËn, tr¶ lêi c¸c c©u hái. 1. Mỗi văn bản trên đợc ngời nói (viết) tạo ra trong loại hoạt động nào? Để đáp ứng yêu cầu gì? Dung lîng v¨n b¶n?. 2. Mỗi văn bản trên đề cập đến vấn đề gì? Vấn đề đó đợc triển khai nhất qu¸n ë trong toµn bé v¨n b¶n ntn?. 3. ë nh÷ng v¨n b¶n cã nhiÒu c©u (v¨n b¶n 2 vµ 3), néi dung cña v¨n bản đợc triển khai mạch lạc qua tõng c©u, tõng ®o¹n ntn? - Đặc biệt ở văn bản 3, văn bản đợc tæ chøc theo kÕt cÊu 3 phÇn ntn? Gv gi¶i thÝch: M¹ch l¹c lµ sù tiÕp nèi theo mét trËt tù hîp lÝ, l«gÝc gi÷a c¸c ý, c¸c phÇn cña v¨n b¶n.. 4. VÒ h×nh thøc, v¨n b¶n 3 cã dÊu hiÖu më ®Çu vµ kÕt thóc ntn? 5. Mỗi Văn bản trên đợc tạo ra nhằm mục đích gì?. - Nªu kh¸i niÖm v¨n b¶n?. giao tiÕp b»ng ng«n ng÷: - Văn bản 1: Trao đổi kinh nghiệm sống. Gồm 1 c©u. - Văn bản 2: Trao đổi tình cảmlà lời than thân cña ngêi con g¸i trong XHPK. Gåm 4 c©u. - Văn bản 3: Trao đổi thông tin chính trị- xã hội cña B¸c Hå (vÞ chñ tÞch níc) víi toµn d©n. Gåm 17 c©u. b. Néi dung c¸c v¨n b¶n: - Văn bản 1: Hoàn cảnh sống có thể tác động đến sự hình thành nhân cách của con ngời theo híng tÝch cùc hoÆc tiªu cùc. - V¨n b¶n 2: Th©n phËn bÞ phô thuéc, kh«ng tù quyết định đợc hạnh phúc của mình mà hoàn toµn phô thuéc vµo sù may rñi cña ngêi phô n÷ trong XHPK. - Văn bản 3: Kêu gọi, khích lệ đồng bào thống nhất ý chí và hành động để chiến đấu chống thùc d©n Ph¸p, b¶o vÖ tæ quèc.  Các vấn đề đợc triển khai nhất quán, các từ, câu cùng hớng đến làm rõ chủ đề. c. Sù triÓn khai m¹ch l¹c cña néi dung v¨n b¶n: - V¨n b¶n 2: C« g¸i vÝ th©n phËn m×nh nh h¹t ma  hạt ma ko tự quyết định đợc địa chỉ mà nó sÏ r¬i xuèng  ngÉu nhiªn, may rñi.  C« g¸i trong x· héi cò bÞ g¶ b¸n n¬i nao còng ph¶i cam phËn. - V¨n b¶n 3:+ LËp trêng chÝnh nghÜa cña ta, d· t©m cña thùc d©n Ph¸p (c©u 1- c©u 3). + Ch©n lÝ sèng cña d©n téc: thµ hi sinh tất cả chứ nhất định ko chịu mất nớc, ko chÞu lµm n« lÖ (c©u 4- c©u 5). + Kêu gọi mọi ngời đứng lên đánh thùc d©n Ph¸p b»ng mäi vò khÝ cã thÓ (c©u 6c©u 11). + Kªu gäi binh sÜ, tù vÖ, d©n qu©nlùc lîng chñ chèt cña cuéc kh¸ng chiÕn (c©u 12- c©u 14). + Khẳng định niềm tin vào thắng lîi tÊt yÕu cña d©n téc (c©u 15- c©u 17). KÕt cÊu 3 phÇn:- Më ®Çu: c©u 1- c©u 3. - Th©n bµi: c©u 4- c©u 14. - KÕt bµi: c©u 15- c©u 17. d. DÊu hiÖu h×nh thøc: - Mở đầu: Tiêu đề. - KÕt thóc: DÊu c©u(!) e. Mục đích giao tiếp: + Văn bản 1: Truyền đạt một kinh nghiệm sèng. + Văn bản 2: Lời than thân nêu lên một hiện tợng bất công trong đời sống XHPK để mọi ngời thÊu hiÓu, c¶m th«ng. + Văn bản 3: Kêu gọi, khích lệ đồng bào toàn quèc quyÕt t©m kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. 2. Các vấn đề lí thuyết: a. Kh¸i niÖm v¨n b¶n: Là sản phẩm của hoạt động giao tiếp bằng.

(16) - §Æc ®iÓm cña v¨n b¶n?. Hoạt động 2: Hướng dẫn hs tìm hiểu các loại văn bản Yªu cÇu hs tr¶ lêi c¸c c©u hái trong sgk: 1. So s¸nh c¸c v¨n b¶n 1, 2 víi v¨n b¶n 3 (môc I) vÒ c¸c ph¬ng diÖn: - Vấn đề đợc đề cập đến trong mỗi v¨n b¶n lµ g×? Thuéc lÜnh vùc nµo trong cuéc sèng? - Từ ngữ đợc sử dụng trong mỗi văn b¶n thuéc lo¹i nµo? - C¸ch thøc thÓ hiÖn néi dung?. ng«n ng÷, gåm mét, nhiÒu c©u hay nhiÒu ®o¹n. b. Các đặc điểm của văn bản: - Mỗi văn bản tập trung thể hiện một chủ đề. - C¸c c©u trong v¨n b¶n cã sù liªn kÕt chÆt chÏ, kÕt cÊu m¹ch l¹c. - Mçi v¨n b¶n cã dÊu hiÖu biÓu hiÖn tÝnh hoµn chØnh vÒ néi dung. - Mçi v¨n b¶n nh»m thùc hiÖn mét hoÆc mét sè mục đích giao tiếp nhất định. II. C¸c lo¹i v¨n b¶n: 1. T×m hiÓu v¨n b¶n: a. So s¸nh v¨n b¶n 1, 2 vµ v¨n b¶n 3 (môc I): * Vấn đề đợc đề cập đến: - V¨n b¶n 1: Mét kinh nghiÖm sèng Thuéc lÜnh vùc quan hÖ gi÷a con ngêi- hoµn c¶nh x· héi. - V¨n b¶n 2: Th©n phËn bÊt h¹nh cña ngêi phô n÷ trong XHPK Thuéc lÜnh vùc t×nh c¶m. - V¨n b¶n 3: Kªu gäi toµn d©n kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p Thuéc lÜnh vùc t tëngchÝnh trÞ. * Tõ ng÷ : - V¨n b¶n 1, 2: Tõ ng÷ th«ng thêng, giµu h×nh ¶nh. - V¨n b¶n 3: Tõ ng÷ chÝnh trÞ. * C¸ch thøc thÓ hiÖn néi dung: - V¨n b¶n 1, 2: Th«ng qua h×nh ¶nh cô thÓ, cã tÝnh h×nh tîng. - V¨n b¶n 3: Dïng lÝ lÏ, lËp luËn trùc tiÕp. b. So s¸nh v¨n b¶n 2, 3 víi mét sè lo¹i v¨n b¶n kh¸c: * Ph¹m vi sö dông: + V¨n b¶n 2: Giao tiÕp nghÖ thuËt. + V¨n b¶n 3: Giao tiÕp chÝnh trÞ. + V¨n b¶n sgk: Giao tiÕp khoa häc. + §¬n tõ, giÊy khai sinh: Giao tiÕp hµnh chÝnh.. Gv yªu cÇu hs th¶o luËn, so s¸nh v¨n b¶n 2, 3 víi c¸c v¨n b¶n kh¸c: bµi häc trong sgkc¸c m«n häc vµ đơn xin nghỉ học hoặc giấy khai sinh. - Ph¹m vi sö dông cña mçi lo¹i v¨n b¶n? - Mục đích giao tiếp của mỗi loại v¨n b¶n? * Mục đích giao tiếp: - V¨n b¶n 2: Béc lé c¶m xóc than th©n. - V¨n b¶n 3: Kªu gäi toµn quèc kh¸ng chiÕn - V¨n b¶n sgk: TruyÒn thô kiÕn thøc khoa häc. - §¬n tõ, giÊy khai sinh: Tr×nh bµy ý kiÕn nguyÖn väng; ghi nhËn sù viÖc, hiÖn tîng trong đời sống. - Lớp từ ngữ riêng đợc sử dụng * Từ ngữ: trong mçi lo¹i v¨n b¶n? - V¨n b¶n 2: Tõ ng÷ th«ng thêng vµ giµu h×nh ¶nh. - V¨n b¶n 3: Dïng nhiÒu tõ chÝnh trÞ. - V¨n b¶n sgk: Dïng nhiÒu tõ ng÷ khoa häc. - §¬n tõ, giÊy khai sinh: Dïng nhiÒu tõ hµnh chÝnh. 2. Các vấn đề lí thuyết: C¸c lo¹i v¨n b¶n ph©n theo lÜnh vùc vµ môc đích giao tiếp: - V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ nghÖ KÓ tªn c¸c lo¹i v¨n b¶n ph©n theo thuËt. lĩnh vực và mục đích giao tiếp? - V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t. - V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ khoa häc..

(17) - V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ hµnh chÝnh. - V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ chÝnh luËn. - V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ b¸o chÝ. 4. Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- Häc bµi, lµm bµi tËp tr.37-38; chuÈn bÞ viÕt bµi lµm v¨n sè 1(t¹i líp). 5- Rút kinh nghiệm. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt:9-10 Lµm v¨n:. bµi viÕt sè 1. A. Môc tiªu bài học Giup HS: 1. VÒ kiÕn thøc -Vận dụng kiến thức và kĩ năng về văn biểu cảm đã học để viết đợc bài văn biểu cảm. 2.VÒ kÜ n¨ng -Tiếp tục rèn luyện các kĩ năng tìm hiểu đề, lập dàn ý và viết văn biểu cảm 3. Về thái độ - Gi¸o dôc HS: + ý thøc häc tèt bµi lµm v¨n biểu cảm + Cã høng thó khi lµm bµi v¨n. B. CHUẨN BỊ - GV: giáo án - HS: tư liệu cần thiết C. PHƯƠNG PHÁP : Ra đề phù hợp trình độ HS D. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: 1. Ổn định tổ chức 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới:.

(18) Mức Nhận Thông độ hiểu HOẠT biết CỦA Chủ đề ĐỘNG. Vận Vận dụng cao dụng GV thấpVÀ HS. Cộng. NỘI DUNG BÀI HỌC * MA TRẬN ĐỀ BÀI VIẾT. Làm văn: Văn biểu cảm. -Vận dụng hiểu biết về phương thức biểu đạt biểu cảm để viết bài. Số câu: 1 Tỉ lệ: 100% Tổng cộng. 100% x1 điểm = 10 điểm. 100% x1 = 10 điểm. 1. 10,0 điểm. I.. Ôn tập kiến thức:. II. Đề bài : Nêu cảm nghĩ của em về những ngày đầu được học tập dưới mái trường THPT Phan Đình Phùng. III. Hướng dẫn chấm- biểu điểm 1. Yªu cÇu:. * Hoạt động 1: Ôn tập kiến thức a. VÒ kü n¨ng: và kĩ năng về làm văn biểu cảm * Hoạt động 2: GV cho đề bài.. - Biết cách làm bài văn biểu cảm. - Có kỹ năng phân tích đề, tìm ý - Tình bày và diễn đạt tốt trong văn viết. 2. VÒ kiÕn thøc: Trình bày được một số ý cơ bản: - Những cảm nghĩ về mái trường( khuôn viên, môi trường học tập) - Những cảm nghĩ về thầy cô mới ( GVCN, các cô thầy bộ môn để lại nhiều ấn tượng...) - Những cảm nghĩ về các tiết học thú vị GV yêu cầu HS xem lại các vấn đề - Cảm nghĩ về ngày khai giảng đầu tiên ở cấp học có lên quan đến bài viết: mới... + Về bố cục - Những cảm nghĩ về những người bạn mới... + Về diễn dạt 2.Biểu điểm : + Điểm 9,10: Bài viết đảm bảo đầy đủ nội dung kiến thức và kĩ năng. Văn phong sáng rõ, sạch đẹp và diễn đạt trôi chảy, giàu cảm xúc. Có cách triển khai lập luận sáng tạo. + Điểm 7,8: Bài viết đảm bảo kĩ năng và hơn 2/3 nội dung kiến thức. Văn phong sáng rõ, sạch đẹp và diễn đạt trôi chảy. Có thể mắc một vài lỗi nhỏ về chính tả. + Điểm 5,6: Bài viết chỉ đảm bảo một nửa nội dung kiến thức, diễn đạt tương đối mạch lạc, chặt chẽ hoặc đảm bảo bố cục, đầy đủ luận điểm nhưng phân tích chưa sâu. Có thể mắc một số lỗi về diễn đạt. + Điểm 2,3,4: Bài viết chưa đảm bảo về bố cục, phân tích sơ sài, thiếu dẫn chứng. Yếu về kỹ.

(19) năng: diễn đạt lủng củng, mắc nhiều lỗi về chính tả, dùng từ, đặt câu…. + Điểm 0,1: Lạc đề hoặc bỏ giấy trắng. GV thu bài 4. Dăn dò chuẩn bị bài mới: Đọc và soạn trước “Chiến thắng Mtao Mxây” 5- Rút kinh nghiệm.

(20) Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt: 11-12 §äc v¨n:. chiÕn th¾ng mtao mx©y (TrÝch §¨m S¨n- Sö thi T©y Nguyªn). A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1- Kiến thức:- Nắm đợc các đặc điểm cơ bản của sử thi, đặc biệt là sử thi anh hïng. - Nắm đợc nội dung sử thi Đăm Săn. - Nhận thức đợc vẻ đẹp hình tợng Đăm Săn trong cuộc quyết chiến với Mtao Mx©y. 2- Kĩ năng: Rèn kĩ năng đọc văn bản sử thi, phân tích một văn bản sử thi anh hùng. 3- Thỏi độ: Giáo dục ý thức cộng đồng. B. Sù chuÈn bÞ : - Sgk, sgv, mét sè tµi liÖu tham kh¶o. - Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái cña sgk. - Gv thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp: đọc diễn cảm, vấn đápđàm thoại. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs I. T×m hiÓu chung: 1. ThÓ lo¹i sö thi: tìm hiểu chung a. §Æc ®iÓm cña sö thi:.

(21) Hs đọc phần Tiểu dẫn. - Tõ kh¸i niÖm vÒ sö thi (bµi kh¸i qu¸t VH d©n gian), em h·y cho biết sử thi có những đặc điểm gì?. - Cã mÊy lo¹i sö thi? - §Æc ®iÓm næi bËt cña mçi thÓ lo¹i?. - H×nh thøc diÔn xíng? - Gi¸ trÞ néi dung cña t¸c phÈm?. Hoạt động 2 : Hướng dẫn hs đọc hiểu chi tiết văn bản Hs đọc phân vai đoạn trích. - Theo em, em sÏ ph©n chia ®o¹n trích thành các phần, các ý ntn để ph©n tÝch?. - TrËn quyÕt chiÕn gi÷a §¨m Săn- Mtao Mxây đợc miêu tả, kể qua nh÷ng chÆng nµo?. - ở chặng 1, Đăm Săn và Mtao đợc xây dựng trong thế đối lập ntn? T×m c¸c chi tiÕt, c¸c ý cô thể để lập bảng so sánh?. - Lµ t¸c phÈm tù sù d©n gian cã quy m« lín. - Ng«n ng÷ cã vÇn, nhÞp. - H×nh tîng nghÖ thuËt hoµnh tr¸ng, hµo hïng. - Kể về những biến cố lớn diễn ra trong đời sống cộng đồng thời cổ đại. b. Ph©n lo¹i: Hai lo¹i:- Sö thi thÇn tho¹i  KÓ vÒ sù h×nh thµnh thÕ giíi vµ mu«n loµi, con ngêi vµ bé téc thêi cæ đại. - Sö thi anh hïng  KÓ vÒ cuéc đời, chiến công của những nhân vật anh hùng. c. H×nh thøc diÔn xíng: KÓ- h¸t. 2. Sö thi §¨m S¨n: a. Tãm t¾t: b. Gi¸ trÞ néi dung: + ChiÕn tranh më réng bê câi, lµm næi uy danh của cộng đồng. + Kh¸t väng chinh phôc tù nhiªn. + Cuộc đấu tranh giữa chế độ xã hội mẫu quyền víi phô quyÒn. II. §äc- hiÓu v¨n b¶n: 1. §äc. 2. Bè côc: 3 phÇn. - Phần 1: Từ đầu đến cắt đầu Mtao Mxây đem bêu ngoài đờng  Cảnh trận đánh giữa hai tù trởng. - Phần 2: Tiếp đến Họ đến bãi ngoài làng, rồi vµo lµng  C¶nh §¨m S¨n cïng n« lÖ ra vÒ sau chiÕn th¾ng. - PhÇn 3: Cßn l¹i  C¶nh §¨m S¨n ¨n mõng chiÕn th¾ng. 3. T×m hiÓu v¨n b¶n: a. H×nh tîng §¨m S¨n trong cuéc quyÕt chiÕn víi Mtao Mx©y: - C¸c chÆng: + Đăm Săn khiêu chiến- Mtao buộc phải đáp lại. + DiÔn biÕn cuéc chiÕn:  HiÖp 1: Mtao móa khiªn tríc, §¨m S¨n b×nh tĩnh, thản nhiên xem khả năng của đối thủ.  HiÖp 2: §¨m S¨n móa tríc- Mtao trèn ch¹y, chÐm trît, cÇu cøu H¬ NhÞ qu¨ng cho miÕng trÇu.  HiÖp 3: §¨m S¨n móa khiªn vµ ®uæi theo Mtao nhng ko đâm thủng đợc y.  Hiệp 4: Đăm Săn cầu cứu ông trời giết đợc Mtao. * ChÆng 1: §¨m S¨n Mtao Mx©y - §Õn tËn cÇu thang - Mtao Mx©y bÞ khiêu chiến (lần 1) động, sợ hãi nhng vÉn trªu tøc §¨m chủ động. S¨n. - Khiªu khÝch, ®e - Do dù, sî h·i  vÎ däa quyÕt liÖt (lÇn ngoµi hung tîn. 2), coi khinh Mtao Mxây, tự tin, đờng hoµng. * ChÆng 2:.

(22) - T×m c¸c chi tiÕt miªu t¶ tµi móa g¬m cña §¨m S¨n? - T×m c¸c chi tiÕt miªu t¶ sù bÞ động, thế thua của Mtao?. - Tµi nghÖ móa g¬m cña §¨m S¨n béc lé qua lÇn móa g¬m thø 2?. Câu hỏi nâng cao: ý nghÜa cña miÕng trÇu H¬ NhÞ qu¨ng cho §¨m S¨n.  HiÖp 1: §¨m S¨n Mtao Mx©y - Khích Mtao múa - Bị khích giả đò khiªn tríc. khiªm tèn  thùc chÊt kiªu c¨ng, ng¹o - §iÒm tÜnh xem kh¶ m¹n. - Móa khiªn nh trß n¨ng cña kÎ thï. ch¬i (kªu l¹ch x¹ch nh qu¶ míp kh«) kÐm cái, hÌn män.  HiÖp 2: §¨m S¨n Mtao Mx©y - Móa khiªn tríc  - Ho¶ng hèt, trèn vừa khỏe vừa đẹp chạy, chém trợt  thế thế thắng áp đảo, oai thua, hèn kém. hïng. - Nhận đợc miếng - Cầu cứu Hơ Nhị trÇu cña H¬ NhÞ søc qu¨ng cho miÕng trầu ko đợc. kháe t¨ng gÊp béi. - MiÕng trÇu lµ biÓu tîng cho sù ñng hé, tiÕp thªm søc m¹nh cho ngêi anh hïng cña céng đồng.  HiÖp 3: §¨m S¨n Mtao Mx©y - Móa khiªn cµng - Hoµn toµn ë thÕ nhanh, càng mạnh và thua, bị động. đẹp, hào hùng. - §©m Mtao nhng ko - BÞ ®©m. thñng ¸o gi¸p s¾t cña y.. - Chi tiÕt «ng Trêi m¸ch kÕ cho  HiÖp 4: §¨m S¨n nãi lªn ®iÒu g×? §¨m S¨n - ThÇn linh cã ph¶i lµ lùc lîng - ThÊm mÖt cÇu cøu quyết định chiến thắng của ngời thần linh. anh hïng ko? V× sao? - §îc kÕ cña «ng Trêi  lÊy c¸i chµy mßn nÐm vµo vµnh tai kÎ thï. - §uæi theo kÎ thï. - Hái téi Mtao.. Mtao Mx©y - Th¸o ch¹y v× cã ¸o gi¸p s¾t v« dông. - Trèn ch¹y quanh quÈn. - Gi¶ dèi cÇu xin tha m¹ng. - BÞ giÕt.. - GiÕt chÕt Mtao. - Nêu nhận xét về cuộc chiến và - Cuộc quyết đấu ko gây cảm giác ghê rợn mà chiÕn th¾ng cña §¨m S¨n? ngời đọc, ngời nghe vui say với chiến thắng oai hïng, yªu mÕn, c¶m phôc §¨m S¨n. Cõu hỏi nõng cao: Mục đớch - Mục đích của cuộc quyết đấu: Đòi lại vợ.  B¶o vÖ danh dù cña tï trëng anh hïng, cña bé chiến đấu của Đăm Săn là gì? téc.  Trõng ph¹t kÎ cíp, ®em l¹i sù yªn æn cho bu«n lµng.  Lµ c¸i cí lµm n¶y sinh m©u thuÉn gi÷a c¸c bé.

(23) téc dÉn tíi chiÕn tranh më réng bê câi, lµm næi uy danh của cộng đồng. - Không nói đến chết chóc, ko có cảnh tàn sát, đốt phá,... mà phần tiếp lại là cảnh nô lệ của Mtao Mx©y n« nøc theo §¨m S¨n vÒ vµ hä cïng më tiÖc mõng chiÕn th¾ng.. - Cuộc đối thoại giữa Đăm Săn vµ d©n lµng (n« lÖ) cña Mtao Mxây diễn ra qua mấy nhịp hỏiđáp? Qua đó, chúng ta hiểu gì về §¨m S¨n, uy tÝn vµ t×nh c¶m cña dân làng đối với chàng?. - ý nghÜa cña c¶nh mäi ngêi theo Đăm Săn về đông vui nh hội?. - Trong nh÷ng lêi nãi (kªu gäi, ra lÖnh næi nhiÒu cång chiªng lín, më tiÖc to mêi tÊt c¶ mäi ngêi ¨n uèng vui ch¬i), §¨m S¨n béc lé t©m tr¹ng ntn? Câu hỏi nâng cao: - Sức mạnh và vẻ đẹp dũng mãnh của Đăm Săn đợc miêu tả qua nh÷ng chi tiÕt, h×nh ¶nh cô thÓ nào? Bút pháp miêu tả đợc sử dông lµ g×? C¸ch nh×n, c¸ch miªu tả của sử thi có gì đặc biệt?. Hoạt động 3: Tổng kết Yêu cầu hs đọc và học phần ghi nhí trong sgk.. b. Hình tuợng Đăm Săn trong cuộc đối thoại, thuyÕt phôc t«i tí cña Mtao Mx©y: - Gồm 3 nhịp hỏi- đáp. - Mục đích: Đăm Săn kêu gọi mọi ngời theo m×nh cïng x©y dùng thµnh mét thÞ téc hïng m¹nh. - Đăm Săn để dân làng tự quyết định số phận của mình lòng khoan dung, đức nhân hậu của chàng. - Đăm Săn có uy tín lớn với cộng đồng. * ý nghÜa cña c¶nh mäi ngêi n« nøc theo §¨m S¨n vÒ: - Sự thống nhất cao độ giữa quyền lợi, khát vọng của cá nhân ngời anh hùng và của cộng đồng. - Lßng yªu mÕn, sù tu©n phôc cña tËp thÓ céng đồng đối với cá nhân ngời anh hùng. c. H×nh tîng §¨m S¨n trong tiÖc mõng chiÕn th¾ng: - §¨m S¨n tù béc lé qua lêi nãi víi t«i tí cña m×nh: + NiÒm vui chiÕn th¾ng. + Tù hµo, tù tin vµo søc m¹nh vµ sù giµu cã cña thÞ téc m×nh. - Sức mạnh và vẻ đẹp dũng mãnh của Đăm S¨n: + Tãc: dµi høng tãc lµ mét c¸i nong hoa. + Uèng: ko biÕt say; ¡n: ko biÕt no; ChuyÖn trß: ko biÕt ch¸n. + Đầu đội khăn nhiễu, vai mang nải hoa,... + Bắp đùi: to bằng cây xà ngang, to bằng ống bễ. + N»m sÊp th× g·y rÇm sµn, n»m ngöa th× g·y xµ däc.  Vẻ đẹp hình thể: có phần cổ sơ, hoang dã, mộc m¹c vµ hµi hoµ víi thiªn nhiªn T©y Nguyªn.  Søc khoÎ: phi phµm, dòng m·nh, oai hïng, vèn đã ngang tàng từ trong bụng mẹ  Bót ph¸p lÝ tëng ho¸ vµ biÖn ph¸p tu tõ phãng đại đã khắc hoạ bức chân dung đẹp, oai hùng, kì vÜ cña §¨m S¨n.  C¸ch nh×n cña t¸c gi¶ sö thi: ®Çy ngìng mé, sïng kÝnh, tù hµo.  C¸ch miªu t¶: + Sö dông nhiÒu h×nh ¶nh so s¸nh trïng ®iÖp. + Biện pháp phóng đại. + Giäng v¨n trang träng, hµo hïng, trµn ®Çy c¶m høng ngîi ca, lÝ tëng ho¸. III. Tæng kÕt bµi häc: 1. Néi dung: - Nh÷ng t×nh c¶m cao c¶ nhÊt th«i thóc §¨m S¨n chiến đấu và chiến thắng kẻ thù: trọng danh dự,.

(24) gắn bó với hạnh phúc gia đình, thiết tha với cuộc sèng b×nh yªn vµ h¹nh phóc cña thÞ téc. - Sự thống nhất về lợi ích, vẻ đẹp của ngời anh hùng và cộng đồng. 2. NghÖ thuËt: - Ng«n ng÷: cã vÇn, nhÞp. - Giäng ®iÖu: trang träng, chËm r·i. - Một số biện pháp nghệ thuật đặc sắc: so sánh, phóng đại, liệt kê, trùng điệp. 4. Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- Häc bµi. - Soạn bài Văn bản ( tiếp) 5- Rút kinh nghiệm. Ngµy so¹n: TiÕt: 13. Ngµy d¹y:.

(25) TiÕng ViÖt:. V¨n b¶n (tiÕp). A. Môc tiªu bµi häc: Gióp hs: 1- Kiến thức: Cñng cè kiÕn thøc vÒ v¨n b¶n. 2- Kĩ năng: RÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng ph©n tÝch v¨n b¶n, liªn kÕt v¨n b¶n vµ hoµn chØnh v¨n b¶n. 3- Thỏi độ:Có ý thức tạo lập, sử dụng các loại văn bản phù hợp (đặc biệt là văn bản hµnh chÝnh). B. Sù chuÈn bÞ: - Sgk, sgv. - Hs đọc trớc bài học. - Gv thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv yªu cÇu 3 hs lªn b¶ng lµm c¸c bµi tËp 1, 3, 4. C¸c em kh¸c tù hoµn thiÖn vµo vë bµi tập của mình, nhận xét, bổ sung bài làm của các bạn làm trên bảng. Gv định hớng hoàn chỉnh. Riêng bài tập 2, gv cho hs trao đổi thảo luận, vấn đáp đàm thoại trả lời. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2.KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt I. LuyÖn tËp: Hoạt động 1: 1. Bµi 1: Gv yêu cầu hs lên bảng làm bài 1  a. Đoạn văn có một chủ đề thống nhất, câu chốt nhận xét, khẳng định đáp án. (câu chủ đề) đứng đầu đoạn văn, đợc làm rõ ở a. Ph©n tÝch tÝnh thèng nhÊt vÒ chñ c¸c c©u tiÕp. đề của đoạn văn? b. Sự phát triển chủ đề: b. Phân tích sự phát triển của chủ * Câu chủ đề: Giữa cơ thể và môi trờng có ảnh đề trong đoạn văn (từ ý khái quát hởng qua lại với nhau. đến cụ thể qua các cấp độ?) * C¸c luËn cø:- Hai luËn cø lÝ lÏ: + Môi trờng có ảnh hởng tới mọi đặc tính của c¬ thÓ. + So s¸nh c¸c l¸ mäc trong c¸c m«i trêng kh¸c nhau. - Bèn luËn chøng (dÉn chøng): + L¸ c©y ®Ëu Hµ Lan tua cuèn. + L¸ c©y m©y tua mãc cã gai b¸m. + L¸ c©y x¬ng rång gai. + L¸ c©y l¸ báng chøa nhiÒu níc. c. Đặt nhan đề cho đoạn văn? c. Nhan đề:- Mối quan hệ giữa cơ thể và môi trờng. - ¶nh hëng qua l¹i gi÷a c¬ thÓ vµ m«i trêng. 2. Bµi 2: Hoạt động 2 - S¾p xÕp: 1-3-5-2-4. - Nhan đề: Bài thơ Việt Bắc. 3. Bµi 3: - Câu chủ đề: Môi trờng sống của loài ngời hiện Hoạt động 3: nay ®ang bÞ huû ho¹i nghiªm träng. Hs đọc yêu cầu của đề, thảo luận - Các luận cứ: + Rõng ®Çu nguån ®ang bÞ chÆt ph¸, khai th¸c tr¶ lêi. bõa b·i lµ nguyªn nh©n g©y ra lò lôt, h¹n h¸n Gv nhận xét, khẳng định đáp án. kÐo dµi. Gv cã thÓ gäi mét vµi em nhËn xÐt, + C¸c s«ng suèi ngµy cµng bÞ « nhiÔm. bæ sung cho ®o¹n v¨n cña b¹n lµm + R¸c th¶i, chÊt th¶i c«ng nghiÖp vµ sinh ho¹t trên bảng, đọc đoạn văn của các cha đợc xử lí. em dÓ c¶ líp nhËn xÐt, bæ sung + C¸c lo¹i thuèc trõ s©u sö dông ko theo quy.

(26) hoµn thiÖn. định đảm bảo an toàn cho môi trờng... Gv yêu cầu hs đặt tiêu đề cho đoạn - Tiểu kết: Thực trạng trên làm cho nạn ô nhiễm v¨n cña m×nh. môi trờng sống đang ở mức báo động. - Tiêu đề: Môi trờng sống kêu cứu. Hoạt động 4 Gv yªu cÇu 1 hs tr¶ lêi c¸c c©u hái trong sgk trªn b¶ng, c¸c em kh¸c viết mẫu lá đơn xin phép nghỉ học vµo vë. Gv yêu cầu một vài hs đọc lá đơn xin phÐp nghØ häc cña m×nh, nhËn xét, định hớng hoàn thiện.. 4. Bµi 4: §¬n xin phÐp nghØ häc. a. Ngêi nhËn: ThÇy (c«) gi¸o chñ nhiÖm vµ c¸c thÇy (c«) bé m«n. - Ngêi viÕt: Häc trß. b. Mục đích: Xin phép đợc nghỉ học trong một thời gian nhất định. c. Néi dung: CÇn nªu râ: - Hä vµ tªn, líp, trêng. - LÝ do xin nghØ häc. - Thêi gian xin nghØ. - Lời hứa thực hiện đầy đủ các công việc học tËp khi ph¶i nghØ häc. d. KÕt cÊu: - Quèc hiÖu, tiªu ng÷. - Tên đơn. - Ngời nhận, đơn vị công tác của ngời nhận. - Hä vµ tªn, líp, trêng cña hs. - LÝ do xin nghØ häc. - Thêi gian xin nghØ. - Lời hứa thực hiện đầy đủ các công việc học tËp khi ph¶i nghØ häc. - Địa điểm, thời gian viết đơn. - KÝ tªn. - X¸c nhËn cña phô huynh hs.. 4. Cñng cè, dÆn dß: - So¹n bµi: An D¬ng V¬ng vµ MÞ Ch©u- Träng Thñy 5- Rút kinh nghiệm.

(27) Ngµy so¹n: TiÕt:14-15 §äc v¨n:. Ngµy dạy:. truyÖn an d¬ng v¬ng.

(28) vµ mÞ ch©u- träng thñy. (TruyÒn thuyÕt) A. Môc tiªu bµi häc: Gióp hs: 1- Kiến thức: -Nắm đợc các đặc trng cơ bản, giá trị, ý nghĩa, môi trờng sinh thành, biến đổi và diễn xớng của truyền thuyết. - Nh÷ng chiÕn c«ng cña An D¬ng V¬ng. - Nắm đợc những sai lầm và thất bại của An Dơng Vơng. - Sai lầm, tội lỗi và sự đáng thơng, đáng cảm thông của Mị Châu. - TÝnh chÊt m©u thuÉn cña nh©n vËt Träng Thuû. 2- Kĩ năng: ph©n tÝch nh©n vËt trong t¸c phÈm tù sù. 3- Thỏi độ: Nắm đợc bài học về tinh thần cảnh giác với kẻ thù, cách xử lí đúng đắn mối quan hệ giữa riêng- chung, giữa gia đình- đất nớc, giữa cá nhân- cộng đồng. B. Sù chuÈn bÞ - Sgk, sgv, mét sè tµi liÖu tham kh¶o. - Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái cña sgk. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp: đọc diễn cảm, trao đổithảo luận, trả lời các câu hỏi. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs I. T×m hiÓu chung: 1. Giíi thiÖu chung vÒ truyÒn thuyÕt: tìm hiểu chung a. §Æc trng: - Lµ t¸c phÈm tù sù d©n gian kÓ vÒ sù kiÖn vµ Hs đọc phần tiểu dẫn trong sgk. nhân vật lịch sử (có liên quan đến lịch sử) theo xu - Nh¾c l¹i kh¸i niÖm vÒ truyÒn híng lÝ tëng hãa. thuyÕt? - Thể hiện nhận thức, quan điểm đánh giá, tình - Các đặc trng cơ bản của truyền cảm của nhân dân lao động đối với các sự kiện, thuyÕt? - Theo em, qmôi trờng sinh nhân vật lịch sử ấy Yếu tố lịch sử và yếu tố tởng tthành, biến đổi và diễn xớng của ợng thần kì hòa quyện. b. Môi trờng sinh thành, biến đổi và diễn xớng: truyÒn thuyÕt lµ g×? LÔ héi vµ c¸c di tÝch lÞch sö cã liªn quan. 2. TruyÒn thuyÕt An D¬ng V¬ng vµ MÞ Ch©uTräng Thñy: - V¨n b¶n: 3 b¶n kÓ: - Em biÕt truyÒn thuyÕt An D- + TruyÖn Rïa Vµng- trong LÜnh Nam chÝch qu¸i ơng Vơng và Mị Châu- Trọng (Những chuyện quái dị ở đất Lĩnh Nam) do Vũ Quúnh vµ KiÒu Phó su tËp, biªn so¹n b»ng ch÷ Thñy cã mÊy b¶n kÓ? Hán vào cuối thế kỉ XV, đợc Đinh Gia Khánh và NguyÔn Ngäc San dÞch. + Thôc kØ An D¬ng V¬ng- trong Thiªn Nam ng÷ lôc. + MÞ ch©u- Träng Thñy- truyÒn thuyÕt ë vïng Cæ Loa. II. §äc- hiÓu v¨n b¶n: 1. §äc. Hoạt động 2: Hướng dẫn hs 2.Bè côc: 4 phÇn tìm hiểu chi tiết văn bản + (1) An D¬ng V¬ng x©y thµnh, chÕ ná vµ chiÕn Yêu cầu hs đọc văn bản. th¾ng TriÖu §µ. + (2) Träng Thñy lÊy c¾p lÉy ná thÇn. - Em h·y t×m bè côc cña truyÖn? + (3) TriÖu §µ l¹i ph¸t binh x©m lîc, An D¬ng V¬ng thÊt b¹i, chÐm MÞ Ch©u, theo Rïa Vµng.

(29) - Nhân vật An Dơng Vơng đã lËp nªn nh÷ng chiÕn c«ng nµo? Quá trình xây thành của An Dơng Vơng đợc miêu tả ntn?. Câu hỏi nâng cao: *ý nghÜa cña các chi tiết thần kì: An Dơng Vơng đợc một cụ già mách bảo, sø Thanh Giang gióp x©y thµnh? * X©y thµnh xong, khi Rïa Vàng từ biệt, An Dơng Vơng đã nói gì với Rùa Vàng? Qua đó, em cã suy nghÜ g× vÒ An D¬ng V¬ng? * T¹i sao An D¬ng V¬ng l¹i dÔ dµng chiÕn th¾ng kÎ thï x©m lîc trong giai ®o¹n nµy? - V× sao An D¬ng V¬ng nhanh chãng thÊt b¹i thª th¶m khi TriÖu §µ cÊt qu©n x©m lîc lÇn 2?. Câu hỏi nâng cao:* Nh©n dân muốn biểu lộ thái độ, t×nh c¶m g× víi nh©n vËt lÞch sö An D¬ng V¬ng vµ viÖc mÊt níc ¢u L¹c? * Em cã suy nghÜ g× vÒ ý nghÜa cña chi tiÕt An D¬ng V¬ng theo Rïa Vµng xuèng thñy phñ? So s¸nh. xuèng biÓn. + (4) KÕt côc bi th¶m cña Träng Thñy, h×nh ¶nh ngäc trai- níc giÕng. 3. T×m hiÓu v¨n b¶n: 3.1. Nh©n vËt An D¬ng V¬ng: a. Nh÷ng chiÕn c«ng x©y thµnh, chÕ ná, chiÕn th¾ng TriÖu §µ lÇn mét: - X©y thµnh Cæ Loa: Quá trình xây thành:+ Thành đắp đến đâu lại lở đến đó. + Lập đàn cầu đảo bách thÇn, trai giíi. + Nhê cô giµ m¸ch b¶o, sø Thanh Giang gióp  x©y thµnh xong trong nöa th¸ng.  - Qu¸ tr×nh x©y thµnh gian nan, khã nhäc còng gièng nh qu¸ tr×nh dùng níc. - Nh©n d©n ngìng mé, ngîi ca viÖc x©y thµnh nªn đã sáng tạo các chi tiết thần kì. - ý nghÜa cña c¸c chi tiÕt thÇn k×: + LÝ tëng hãa viÖc x©y thµnh. + Nét đẹp của truyền thống Việt Nam: cha ông luôn ngầm giúp đỡ con cháu đời sau trong công cuéc dùng níc vµ gi÷ níc. - Khi Rïa Vµng tõ biÖt, An D¬ng V¬ng: + C¶m t¹ Rïa Vµng. + B¨n kho¨nNÕu cã giÆc ngoµi th× lÊy g× mµ chèng?  ý thức trách nhiệm cao với đất nớc và tinh thần c¶nh gi¸c. - An D¬ng V¬ng chiÕn th¾ng qu©n x©m lîc do: + Cã thµnh èc kiªn cè. + Cã ná thÇn k× diÖu tr¨m ph¸t tr¨m tróng. + Đặc biệt là có tinh thần cảnh giác cao độ.. b. Cơ đồ đắm biển sâu- Sự thất bại của An D ơng Vơng: - Nguyªn nh©n thÊt b¹i: + Chñ quan, l¬ lµ, mÊt c¶nh gi¸c, ko nhËn ra d· t©m nham hiÓm cña kÎ thï. + Ph¹m nhiÒu sai lÇm nghiªm träng:  NhËn lêi cÇu hoµ cña TriÖu §µ.  NhËn lêi cÇu h«n cho Träng Thuû ë rÓ mµ ko gi¸m sát, đề phòng.  Lơ là việc phòng thủ đất nớc, ham hởng lạc.  Chủ quan khinh địch.  An D¬ng V¬ng chØ nhËn ra khi nghe tiÕng thÐt cña Rïa Vµng. - ý nghÜa cña nh÷ng h cÊu nghÖ thuËt: + Thể hiện lòng kính trọng của nhân dân đối với thái độ dũng cảm, kiên quyết đặt nghĩa nớc (cái chung) lªn trªn t×nh nhµ (c¸i riªng) cña An D¬ng V¬ng. + Lµ lêi gi¶i thÝch cho lÝ do mÊt níc nh»m xoa dÞu nçi ®au mÊt níc cña mét d©n téc yªu níc nång nµn nay lÇn ®Çu tiªn bÞ mÊt nước - An D¬ng V¬ng cÇm sõng tª b¶y tÊc theo Rïa Vµng xuèng biÓn Sù bÊt tö cña An D¬ng V¬ng..

(30) víi h×nh ¶nh Th¸nh Giãng  Lßng kÝnh träng, biÕt ¬n nh÷ng c«ng lao bay vÒ trêi, em thÊy thÕ to lín cña An D¬ng V¬ng cña nh©n d©n ta. nµo?  So víi h×nh ¶nh Th¸nh Giãng bay vÒ trêi, h×nh ¶nh An D¬ng V¬ng rÏ níc xuèng biÓn kh¬i ko - Tìm những chi tiết biểu rực rỡ, hào hùng bằng. Bởi ông đã để mất nớc Nh©n vËt MÞ Ch©u: lộ sự cả tin, ngây thơ đến 2. MÞ Ch©u lÐn ®a cho Träng Thñy xem ná thÇn lµ chØ møc khê kh¹o cña MÞ -thuËn theo t×nh c¶m vî chång mµ bá quªn nghÜa vô Ch©u? với đất nớc. Bởi: Tự ý cho Trọng Thủy biết bí mật. nh÷ng chi tiÕt h cÊu tëng tîng: m¸u nµng ho¸ thµnh ngäc trai, x¸c nµng ho¸ thµnh ngäc th¹ch có ý nghĩa gì? - Ngêi xa nh¾n göi bµi häc gì đến thế hệ trẻ qua nhân vËt MÞ Ch©u?. Gv nêu các ý kiến đánh gi¸ vÒ nh©n vËt Träng Thñy cho hs th¶o luËn: + Träng Thñy lµ mét tªn gi¸n ®iÖp nguy hiÓm, mét ngêi chång nÆng t×nh víi vî? + Träng Thñy lµ nh©n vËt truyÒn thuyÕt víi m©u thuÉn phøc t¹p: gi÷a nghÜa vô vµ t×nh c¶m, võa lµ thñ ph¹m võa lµ n¹n nh©n? + Träng Thñy lµ mét ngêi con bÊt hiÕu, mét ngêi chång lõa dèi, mét ngêi con rÓ ph¶n béi- kÎ thï cña nh©n d©n ¢u L¹c? - ý kiÕn nµo kh¸i qu¸t, x¸c đáng nhất về nhân vật nµy? Hs th¶o luËn, tr¶ lêi. Gv nhận xét, định hớng hs hiÓu thao c¸ch 2.. quèc gia, xem ná thÇn Tù tiÖn sö dông bÝ mËt quèc gia cho tình riêng, khiến bảo vật giữ nớc bị đánh tráo mµ hoµn toµn ko biÕt. + MÊt c¶nh gi¸c tríc nh÷ng lêi chia tay ®Çy Èn ý cña Trọng Thủy Ko hiểu đợc những ẩn ý trong lời từ biệt cña Träng Thñy: chiÕn tranh sÏ x¶y ra. + Đánh dấu đờng cho Trọng Thủy lần theo chỉ nghĩ đến hạnh phúc cá nhân, mù quáng vì yêu. - Có phần đáng thơng, đáng cảm thông: Những sai lầm, tội lỗi đều xuất phát từ sự vô tình, tính ngây thơ, nhẹ dạ, cả tin đến mức mù quáng, đặt tình cảm lên trªn lÝ trÝ, thùc sù bÞ ngêi lõa dèi - C¸c chi tiÕt h cÊu:+ m¸u MÞ Ch©u ngäc trai. + x¸c MÞ Ch©u ngäc th¹ch.  Sù an ñi, chøng thùc cho lêi khÊn nguyÖn cña MÞ Ch©u tríc khi bÞ cha chÐm. - Bµi häc: + Cần đặt cái chung lên trên cái riêng, đặt lợi ích của quèc gia, d©n téc lªn trªn quyÒn lîi cña c¸ nh©n, gia đình. + Biết cảm xúc bằng lí trí, suy nghĩ bằng trái timgiải quyết mối quan hệ giữa lí trí và tình cảm đúng mùc. 3. Nh©n vËt Träng Thñy: - Cuéc h«n nh©n gi÷a Träng Thñy- MÞ Ch©u lµ mét cuộc hôn nhân mang mục đích chính trị: Triệu Đà giả cầu hoà, cầu thân để điều tra bí mật quân sự, đánh cắp lẫy nỏ thần  Trọng Thủy đóng vai trò của một tên gi¸n ®iÖp. - Thời kì đầu  Trọng Thủy đơn thuần đóng vai trò của mét tªn gi¸n ®iÖp theo lÖnh vua cha sang lµm rÓ An Dơng Vơng để điều tra bí mật quân sự, tìm cơ hội đánh tráo lẫy nỏ thần. - Thêi gian ë Loa Thµnh y ko quªn nhiÖm vô gi¸n điệp  lợi dụng, lừa gạt đợc Mị Châu, thực hiện đợc mục đích. - Có thể trong thời gian chung sống, Trọng Thủy đã nảy sinh tình cảm thực sự với Mị Châu  để lộ những s¬ hë trong lêi tiÔn biÖt  ngÇm b¸o tríc mét cuéc chiÕn tranh khã tr¸nh khái vµ béc lé t×nh c¶m cã phÇn ch©n thµnh víi MÞ Ch©u. Nhng y vÉn trë vÒ, hoµn thµnh bæn phËn víi TriÖu §µ. - Khi đuổi kịp cha con An Dơng Vơng, Mị Châu đã chÕt  Träng Thñy «m x¸c vî khãc lãc, th¬ng nhí råi tù tö..

(31) Câu hỏi nâng cao: Chi tiÕt ngäc trai- giÕng níc cã phải để khẳng định tình yªu chung thñy cña Träng Thñy hay ko? V× sao?.  NhËn xÐt: + Träng Thñy lµ nh©n vËt truyÒn thuyÕt víi m©u thuÉn phøc t¹p: nghÜa vô  t×nh c¶m, thñ ph¹m  n¹n nh©n. + Là một tên gián điệp đội nốt con rể-kẻ thù của nhân d©n ¢u L¹c (thñ ph¹m). + Là nạn nhân của chính ngời cha đẻ đầy tham vọng xÊu xa. - Chi tiÕt ngäc trai- giÕng níc: + Ko khẳng định tình yêu chung thủy của Trọng Thñy- MÞ Ch©u. + Minh oan, chiªu tuyÕt cho MÞ Ch©u. + Chøng nhËn cho mong muèn hãa gi¶i téi lçi cña Trọng Thủy, có thể y đã tìm đợc sự hóa giải trong tình c¶m cña MÞ Ch©u n¬i thÕ giíi bªn kia... + Cho thÊy lßng nh©n hËu, bao dung cña nh©n d©n ta.. 4. Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs: - Lµm c¸c bµi tËp trong phÇn luyÖn tËp. - §äc tríc bµi: Uy-lit-xơ trở về 5- Rút kinh nghiệm.

(32) Ngµy so¹n TiÕt: 16- 17 §äc v¨n:. Ngµy dạy:. uy-lÝt-x¬ trë vÒ (TrÝch ¤-®i-xª_ Sö thi Hi L¹p) A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1-Kiến thức:- Nắm đợc nội dung, chủ đề của sử thi Ô-đi-xê. - Hiểu đợc trí tuệ và tình yêu thủy chung là những phẩm chất cao đẹp mà con ngời trong thời đại Hô-me-rơ khát khao vơn tới. 2- Kĩ năng: Tóm tắt tác phẩm tự sự và phân tích nhân vật trong tp tự sự 3- Thái độ: Đề cao trí tuệ và lòng chung thủy B. Sù chuÈn bÞ: - Sgk, sgv, mét sè tµi liÖu tham kh¶o. - Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái cña sgk. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp: đọc diễn cảm, trao đổithảo luận, trả lời các câu hỏi. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm I. T×m hiÓu chung: 1. T¸c gi¶ H«-me-r¬: hiểu chung - Là con của một gia đình nghèo, đợc sinh ra Yêu cầu hs đọc phần Tiểu dẫn-sgk. bªn dßng s«ng Mª-lÐt vµo kho¶ng thÕ kØ IX- Em cã hiÓu biÕt g× vÒ t¸c gi¶ H«- VIII tríc c«ng nguyªn. me-r¬? - Lµ mét nhµ th¬ mï tµi hoa, mét ca sÜ h¸t rong ®uîc mäi ngêi d©n Hi L¹p yªu mÕn. Hiện nay có 11 thành phố Hi Lạp đều 2. Sử thi Ô-đi-xê: tù nhËn lµ quª h¬ng cña «ng. a. Dung luîng: Gåm 12 110 c©u th¬, chia thµnh XXIV.

(33) khóc ca. b. Tãm t¾t: c. Chủ đề: - Qu¸ tr×nh chinh phôc thiªn nhiªn, biÓn c¶, di dân mở đất  Ca ngợi ý chí, lòng dũng cảm, trí tuệ của ngời Hi Lạp cổ đại. - Cuộc đấu tranh để bảo vệ hạnh phúc gia - Em hãy nêu chủ đề của sử thi Ô-đi- đình của ngời Hi Lạp thời cổ  Ca ngợi giá trị xª? tình cảm gia đình gắn bó, thủy chung. §o¹n trÝch Uy-lÝt-x¬ trë vÒ: Nªu vÞ trÝ cña ®o¹n trÝch Uy-lÝt-x¬ trë 3. VÞ trÝ: Thuéc phÇn 2, khóc ca thø XXIII. vÒ? II. §äc- hiÓu v¨n b¶n: 1. §äc. Hoạt động 2: Hướng dẫn hs đọc 2. Bè côc: 2 phÇn. hiểu chi tiết + Phần 1: Từ đầu kém gan dạ : Tác động của Yêu cầu hs đọc phân vai văn bản. nhò mÉu vµ Tª-lª-m¸c lªn Pª-nª-lèp. Uy-lÝt- T×m bè côc cña ®o¹n trÝch? x¬ chÊp nhËn thö th¸ch cña Pª-nª-lèp, híng con trai đến việc đối phó với bọn cầu hôn. + Phần 2: Còn lại: Cuộc đấu trí giữa Pê-nêlốp và Uy-lít-xơ để nhận ra nhau bằng phép thö bÝ mËt cña chiÕc giêng cíi.. - Thái độ và suy nghĩ của Pê-nê-lốp thÓ hiÖn ntn tríc lêi nhò mÉu b¸o tin Uy-lít-xơ, chồng nàng, đã trở về?. thái độ của Pê-nê-lốp ntn?. - Khi bớc xuống lầu, đối diện với ngời hµnh khÊt, t©m tr¹ng cña Pª-nª-lèp ntn? Câu hỏi nâng cao: *Tríc lêi tr¸ch mãc cña con trai, Pª-nª-lèp bµy tá. 3. T×m hiÓu v¨n b¶n: a. Nh©n vËt Pª-nª-lèp: - Thái độ và suy nghĩ của Pê-nê-lốp trớc nh÷ng lêi b¸o tin cña nhò mÉu: + Thái độ: Bình tĩnh, trấn an nhũ mẫu cũng lµ tù trÊn an m×nh, hoµi nghi lêi nhò mÉu. + Suy nghÜ, lÝ gi¶i:  Nàng cho rằng đó là vị thần bất bình vì sự láo xợc bất kham và những hành động nhuèc nh¬ cña bän cÇu h«n.  Nµng sî bÞ lõa g¹t.  VÒ phÇn Uy-lÝt-x¬, sau 20 n¨m bÆt v« ©m tín, nàng đã hết hi vọng chàng sẽ trở về: Còn về phần Uy-lít-xơ thì ở nơi đất khách quê ngời chàng cũng đã hết hi vọng trở lại đất A-cai, chính chàng cũng đã chết rồi.  Sù tØnh t¸o, kh«n ngoan, thËn träng cña Pªnª-lèp. - Khi nhò mÉu ®a ra b»ng chøng thuyÕt phục, lại dùng cả tính mệnh của mình ra để đánh cuộc, quả quyết khẳng định tin tức Uylít-xơ đã trở về, thái độ của Pê-nê-lốp: + Ko c¬ng quyÕt b¸c bá mµ thÇn bÝ hãa mäi viÖc. + Quyết định xuống lầu để xem xác chết của bọn cầu hôn và đặc biệt là ngời giết chúng. - T©m tr¹ng cña Pª-nª-lèp khi bíc xuèng lÇu: + Rất đỗi phân vân, lúng túng tìm cách ứng xö. + Dò xét, suy nghĩ, tính toán mông lung nhng cũng ko giấu đợc sự bàng hoàng, xúc động - Tríc lêi tr¸ch mãc cña con trai, Pª-nª-lèp: + Gi¶i thÝch cho con hiÓu t©m tr¹ng kinh.

(34) t©m tr¹ng, suy nghÜ g×?. *T©m tr¹ng vµ c¸ch xö trÝ cña Pª-nªlèp tríc nh÷ng lêi tr¸ch mãc cña UylÝt-x¬? C¸ch ®a ra thö th¸ch vÒ bÝ mËt chiÕc giêng cíi cña Pª-nª-lèp ntn?. - Nghe nh÷ng lêi nãi cña Uy-lÝt-x¬ râ rµng vÒ bÝ mËt cña chiÕc giêng cíi, thái độ của Pê-nê-lốp thay đổi ra sao? Qua ®©y, cã thÓ nèi nµng qu¸ tµn nhÉn hay ko?. ngạc, phân vân, xúc động nhng vẫn hết sức tỉnh táo của mình hành động giữ khoảng c¸ch víi Uy-lÝt-x¬. + Nãi víi con nhng l¹i híng tíi Uy-lÝt-x¬  ngÇm ®a ra thö th¸ch (NÕu qu¶ thùc... ko ai biÕt hÕt)  kh«n ngoan, thËn träng. - T©m tr¹ng vµ c¸ch xö trÝ cña Pª-nª-lèp tríc nh÷ng lêi tr¸ch mãc cña Uy-lÝt-x¬: + ThËn träng, tØnh t¸o. + KhÐo lÐo ®a ra thö th¸ch vÒ bÝ mËt cña chiÕc giêng cíi mét c¸ch nh lµ t×nh cê, rÊt tù nhiªn, hîp lÝ.  Mục đích:- Xác định rõ chân tớng của vị kh¸ch. - NÕu lµ Uy-lÝt-x¬ thùc th× nµng sẽ biết đợc tình cảm thực của chàng đối với m×nh giê ntn. - Khi Uy-lÝt-x¬ nãi râ bÝ mËt vÒ chiÕc giêng cíi + Xúc động cực điểm + CÇu xin Uy-lÝt-x¬ tha thø. + Giải thích nguyên nhân của thái độ lạnh lïng, thËn träng ®a ra thö th¸ch cña m×nh + O¸n tr¸ch thÇn linh g©y nªn sù mÊt m¸t lín cña 2 ngêi + Khẳng định Uy-lít-xơ đã thuyết phục đợc sù hoµi nghi, c¶nh gi¸c thêng trùc cña nµng bằng việc chàng đã hóa giải đợc phép thử bí mËt cña chiÕc giêng cíi. + Béc lé niÒm vui síng, h¹nh phóc tét cïng.. - PhÐp so s¸nh cã ®u«i dµi  diÔn t¶ niÒm Cõu hỏi nõng cao: Để miêu tả niềm hạnh phúc vô bờ nh đợc hồi sinh của nàng. hạnh phúc, vui sớng tột cùng của Pênê-lốp, tác giả đã dùng biện pháp nghÖ thuËt nµo trong c©u v¨n dµi cuèi ®o¹n trÝch Vẻ đẹp của nhân vật Pê-nê-lốp: Thông minh, nghÞ lùc, thËn träng vµ kh«n ngoan, - Em hãy nhận xét khái quát về vẻ đẹp thủy chung, kiên trinh bảo vệ phẩm giá của của Pê-nê-lốp cũng nh của ngời phụ mình và hạnh phúc gia đình. nữ Hi Lạp cổ đại? b. Nh©n vËt Uy-lÝt-x¬: - Uy-lít-xơ mỉm cời khi nghe Pê-nê-lốp đáp l¹i nh÷ng lêi tr¸ch mãc cña con trai Chµng Cõu hỏi nõng cao: Trớc những lời đồng tình chấp nhận thử thách và tin vào trí tr¸ch mãc mÑ cña Tª-lª-m¸c vµ lêi tuÖ cña m×nh. giải thích với con trai của Pê-nê-lốp, - Trí tuệ của Uy-lít-xơ cũng đợc Tê-lê-mác thùc chÊt lµ ngÇm ý ®a ra thö th¸ch vµ nhò mÉu ngîi ca:lµ ngêi næi tiÕng kh«n cho Uy-lít-xơ, chàng có hành động ngoan, ko một kẻ phàm trần nào sánh g×? ý nghÜa? kÞp,ngêi ®ang cã trong ®Çu mét ý nghÜ rÊt kh«n - Sau khi tắm, trở lại đúng dáng hình của mình, đẹp nh một vị thần nhng vẫn bị Pê-nêlốp nghi ngờ thái độ của Uy-lít-xơ: - Sau khi t¾m xong, d¸ng h×nh Uy-lÝt + Hên dçi, tr¸ch mãc Pª-nª-lèp (H¼n...xø xơ thay đổi hẳn nhng vẫn bị nghi ngờ. sở). Chàng đã tỏ thái độ gì trong câu nói + Thanh minh cho lòng chung thuỷ của.

(35) víi Pª-nª-lèp vµ nhò mÉu?. - Nh÷ng ph¶n øng cña Uy-lÝt-x¬ khi nghe Pª-nª-lèp sai nhò mÉu dÞch chuyÓn chiÕc giêng cíi chøa bÝ mËt riªng t cña hä?. - Trớc sự xúc động mãnh liệt của Pênê-lốp khi nàng nhận ra mình, tâm tr¹ng cña Uy-lit-x¬ ntn? - Qua ®o¹n trÝch nµy, em nhËn thÊy những vẻ đẹp nào của nhân vật Uy-lítxơ? Hoạt động 3: Tổng kết - Em hãy đánh giá chung về giá trị nội dung và các đặc sắc nghệ thuật cña ®o¹n trÝch?. m×nh (Th«i,...nay)  T¹o cí cho Pª-nª-lèp ®a ra thö th¸ch. - Nh÷ng ph¶n øng cña Uy-lÝt-x¬ khi nghe Pª-nª-lèp sai nhò mÉu dÞch chuyÓn chiÕc giêng cíi chøa bÝ mËt riªng t : + Giật mình, chột dạ, sợ Pê-nê-lốp đã thay lòng đổi dạ nếu nh chiếc giờng đã bị dịch chuyÓn. + Nói rõ bí mật của chiếc giờng  giải đáp thử th¸ch cña Pª-nª-lèp vµ chøng tá lßng chung thñy cña m×nh. - Khi hiÓu râ t×nh c¶m cña Pª-nª-lèp, tríc sù xúc động mãnh liệt của nàng, Uy-lít-xơ khãc dÇm dÒ. §ã lµ níc m¾t cña sù c¶m động, niềm vui, niềm hạnh phúc.  Vẻ đẹp của nhân vật Uy-lít-xơ: Cao quý, nhÉn n¹i, th«ng minh, thñy chung vµ hÕt lßng v× vî con. III. Tæng kÕt bµi häc: 1. Néi dung: - Đề cao vẻ đẹp tâm hồn và trí tuệ của con ngời Hi Lạp thời cổ đại. - Khẳng định giá trị hạnh phúc gia đình khi ngời Hi Lạp chuyển từ chế độ thị tộc sang chế độ chiếm hữu nô lệ, hôn nhân một vợ mét chång. 2. NghÖ thuËt: - C¸ch kÓ chËm r·i, tØ mØ (lèi tr× ho·n sö thi). - Sử dụng đối thoại để khắc hoạ nội tâm. - So s¸nh më réng. - Dùng định ngữ khẳng định vẻ đẹp của nh©n vËt.. 4- Cñng cè, dÆn dß: -Yªu cÇu hs lµm bµi tËp ë phÇn luyÖn tËp 5- Rút kinh nghiệm.

(36) Ngµy so¹n: TiÕt:18 Lµm v¨n:. Ngµy d¹y:. tr¶ bµi viÕt sè 1 Hướng dẫn tự học: Lập dàn ý bài văn tự sự. A. Môc tiªu bµi häc: Gióp hs: 1- Kiến thức: ¤n tËp, cñng cè kiÕn thøc, kÜ n¨ng lµm bµi v¨n biÓu c¶m..

(37) 2- Kĩ năng: Sửa chữa, rút kinh nghiệm về các lỗi dùng từ, đặt câu, diễn đạt, bố cục văn b¶n,... 3- Thái độ: Lµm tốt c«ng viÖc chuÈn bÞ cho nh÷ng bµi viÕt tiÕp theo. B. Sù chuÈn bị - Sgk, sgv. - Hs xem l¹i c¸c kiÕn thøc cò. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy theo cách kết hợp các hình thức hớng dẫn hs trao đổi, thảo luận, trả lời các câu hỏi để phân tích đề, lập dàn ý. Gv nhận xét u-khuyết điểm trong bài làm cña hs, biÓu d¬ng c¸c bµi lµm tèt. D. TiÕn tr×nh d¹y - häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. TiÕn tr×nh tr¶ bµi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Gv chép lại đề bài lên bảng. §Ò bµi: Ph¸t biÓu c¶m nghÜ cña anh (chÞ) vÒ nh÷ng ngµy ®Çu tiªn được học tập dưới mái trường THPT Phan Đình Phùng Hoạt động 1: Hướng dẫn hs I. Phân tích đề: 1. KiÓu bµi: phân tích đề - §Ò bµi trªn thuéc kiÓu bµi lµm Ph¸t biÓu c¶m nghÜ (v¨n biÓu c¶m) 2. Néi dung: v¨n nµo? - Ngời viết cần đề cập đến những - Giới thiệu đợc những cảm xúc về mái trờng, thầy c« vµ b¹n bÌ míi. néi dung g×? - C¶m xóc vÒ ngµy khai gi¶ng vµ nh÷ng buæi häc ®Çu tiªn. - Ph¹m vi dÉn chøng, t liÖu cÇn 3. Ph¹m vi dÉn chøng, t liÖu: - KiÕn thøc v¨n häc. huy động? - KiÕn thøc thùc tÕ. - Các phơng pháp cần huy động 4. Các phơng pháp: trong qu¸ tr×nh lµm v¨n? Ph¬ng - BiÓu c¶m (ph¬ng ph¸p chÝnh). - Miªu t¶. ph¸p nµo lµ chñ yÕu? - Tù sù. - NghÞ luËn. II. LËp dµn ý: 1. Më bµi: Giới thiệu đợc đề tài và gây đợc hứng thú cho ngời đọc. 2. Th©n bµi: - Nªu c¶m xóc vÒ ng«i trêng míi, líp häc vµ b¹n bÌ, thÇy c«. (1®) - NiÒm vui trong ngµy tùu trêng, khai gi¶ng.(3®) - Những giờ học đầu tiên và một kỉ niệm đáng nhí ®em l¹i bµi häc s©u s¾c.(3®) 3. KÕt bµi: - Em cÇn nªu ý g× ë phÇn kÕt Thâu tóm đợc tinh thần và nội dung cơ bản của bµi? bài làm đồng thời lu lại những cảm xúc và suy nghĩ nơi ngời đọc. III. NhËn xÐt vÒ kÕt qu¶ bµi lµm cña hs: Hoạt động 3: 1. ¦u ®iÓm: - Đa số hs nhận thức đợc kiểu bài. Gv nhËn xÐt cô thÓ vÒ kÕt qu¶ bµi - NhiÒu bµi viÕt béc lé c¶m xóc ch©n thµnh, ng«n ngữ diễn đạt biểu cảm lµm cña hs. 2. Nhîc ®iÓm: - NhiÒu hs cha biÕt ph©n chia bè côc bµi hîp lÝ - Mét sè bµi cßn sai nhiÒu lçi chÝnh t¶, c©u vµ diÔn Hoạt động 2: Hướng dãn hs lập dàn ý - Em cÇn nªu ý g× ë phÇn më bµi? - C¸c ý chÝnh cÇn nªu ë phÇn th©n bµi?.

(38) đạt IV. Ch÷a lçi. - Lçi chÝnh t¶. - Lçi vÒ c©u. Hoạt động 4 Gv nêu một số lỗi cụ thể trong - Lỗi diễn đạt. bµi viÕt cña hs vµ söa lçi. V.§äc vµ biÓu d¬ng bµi lµm tèt. Bài của Hoạt động 5 Gv đọc và biểu dơng bài làm tốt. Thống kờ Giỏi:0 Khá: Tb Yếu: Kém. Hướng dẫn tự học lËp dµn ý bµi v¨n tù sù Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Yêu cầu hs đọc sgk và trả lời các I. Hình thành ý tởng, dự kiến cốt truyện: 1. T×m hiÓu ng÷ liÖu: c©u hái: 2. Bµi häc: Để viết đợc một văn bản tự sự, cần phải: - Qua lêi kÓ cña nhµ v¨n Nguyªn + H×nh thµnh ý tëng vµ dù kiÕn cèt truyÖn Ngọc, anh (chị) học tập đợc điều gì (mở đầu và kết thúc). trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh ý tëng, + Suy nghÜ, tëng tîng, h cÊu mét sè nh©n dự kiến cốt truyện để chuẩn bị lập vật, sự việc và mối quan hệ giữa chúng. + Xây dựng tình huống, các chi tiết đặc dµn ý cho bµi v¨n tù sù? biệt, tiêu biểu để câu chuyện phát triển một c¸ch l«gÝc, giµu kÞch tÝnh. + LËp dµn ý cô thÓ, chi tiÕt. II. LËp dµn ý: Gv híng dÉn hs chia tæ th¶o luËn, h×nh thµnh c¸c dµn ý Yªu cÇu hs lµm bµi tËp ë nhµ. 4. Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs : - Häc phÇn ghi nhí trong sgk. - soạn bài: Chọn sự việc,chi tiết tiêu biểu trong bài văn tự sự 5- Rút kinh nghiệm.

(39) Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt:19 Lµm v¨n:. chän sù viÖc, chi tiÕt tiªu biÓu trong bµi v¨n tù sù..

(40) Hướng dẫn tự học: Miêu tả và biểu cảm trong văn tự sự A. Môc tiªu bµi häc: Gióp hs: 1- Kiến thức: NhËn biÕt thÕ nµo lµ sù viÖc, chi tiÕt tiªu biÓu trong bµi v¨n tù sù. 2- Kĩ năng: Bớc đầu chọn đợc sự việc, chi tiết tiêu biểu khi viết một bài văn tự sự đơn gi¶n. 3- Thỏi độ: Có ý thức và thái độ tích cực phát hiện, ghi nhận những sự việc, chi tiết xảy ra trong tác phẩm để viết một văn bản tự sự. B. Sù chuÈn bÞ - Sgk, sgv. - Hs đọc trớc bài học. - Gv thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi- thảo luận, trả lời các c©u hái. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs I. Kh¸i niÖm: 1. Tù sù: tìm hiểu các khái niệm Lµ ph¬ng thøc tr×nh bµy mét chuçi c¸c sù viÖc, sự việc này dẫn đến sự việc kia, cuối cùng dẫn Hs đọc sgk và trả lời các câu hỏi: đến một kết thúc, thể hiện một ý nghĩa. - ThÕ nµo lµ tù sù? 2. Sù viÖc: - Là cái xảy ra đợc nhận thức có ranh giới rõ rµng, ph©n biÖt víi nh÷ng c¸i x¶y ra kh¸c. - Thế nào là sự việc? Sự việc tiêu - Trong văn bản tự sự, mỗi sự việc đợc diễn tả biÓu lµ g×? bằng lời nói, cử chỉ, hành động của nhân vật trong quan hÖ víi nh©n vËt kh¸c. - Sù viÖc tiªu biÓu: lµ nh÷ng sù viÖc quan träng gãp phÇn h×nh thµnh cèt truyÖn. - Mçi sù viÖc bao gåm nhiÒu chi tiÕt. 3. Chi tiÕt: - ThÕ nµo lµ chi tiÕt? Chi tiÕt tiªu - Chi tiÕt:+ Lµ tiÓu tiÕt cña t¸c phÈm mang søc biÓu lµ g×? chøa lín vÒ c¶m xóc vµ t tëng. + Cã thÓ lµ mét lêi nãi, mét cö chØ vµ một hành động của nhân vật hoặc một sự vật, một h×nh ¶nh thiªn nhiªn, mét nÐt ch©n dung. - Chi tiÕt tiªu biÓu: Lµ chi tiÕt tËp trung thÓ hiÖn râ nÐt sù viÖc tiªu biÓu. II. C¸ch chän sù viÖc, chi tiÕt tiªu biÓu: 1. V¨n b¶n truyÖn An D¬ng V¬ng vµ MÞ Ch©uHoạt động 2 : Hướng dẫn hs Träng Thñy: tìm hiểu cách chọn sự việc, chi a. Néi dung v¨n b¶n: C«ng cuéc x©y dùng vµ b¶o vệ đất nớc của ông cha ta xa. tiết tiêu biểu Hs đọc và trả lời các câu hỏi  Trong câu chuyện ấy, có cả chuyện về tình cha con, t×nh vî chång, sè phËn cña mçi con ngêi, sè trong sgk: phËn cña t×nh yªu,... b. §ã lµ sù viÖc vµ c¸c chi tiÕt tiªu biÓu. V× chúng đều mở ra bớc ngoặt, tình tiết mới cho câu chuyÖn.NÕu thiÕu chóng, c©u chuyÖn sÏ dõng l¹i ở việc Triệu Đà cất quân sang đánh Âu Lạc và giµnh th¾ng lîi..

(41) Hs đọc yêu cầu của đề. Gv hớng dẫn hs xác định các sự viÖc chÝnh trong c©u chuyÖn tëng tîng nµy. Yªu cÇu hs lùa chän c¸c chi tiÕt tiªu biÓu lµm râ sù việc: Anh gặp lại ông giáo, đợc nghe kÓ vÒ cha m×nh råi theo «ng ®i viÕng mé cha.. - Tõ c¸c VD trªn, anh (chÞ) h·y nªu c¸ch chän sù viÖc, chi tiÕt tiªu biÓu trong bµi v¨n tù sù?. Hoạt động 3 : Luyện tập Yêu cầu hs đọc văn bản và trả lời c©u hái:. Anh (chÞ) rót ra bµi häc g× vÒ lùa chän sù viÖc, chi tiÕt tiªu biÓu khi viÕt bµi v¨n tù sù? - Hô-me-rơ đã kể chuyện gì? - ë phÇn cuèi ®o¹n trÝch, t¸c gi¶ đã chọn một sự việc quan trọng, đó là sự việc gì? Đợc kể bằng nh÷ng chi tiÕt tiªu biÓu nµo? Cã thÓ coi ®©y lµ thµnh c«ng cña H«-me-r¬ trong nghÖ thuËt kÓ chuyÖn ko? V× sao?. 2. C©u chuyÖn : Ngêi con trai L·o H¹c trë vÒ lµng vµo mét h«m sau c¸ch m¹ng th¸ng T¸m1945: - Sự việc: Anh tìm gặp lại ông giáo, đợc nghe kể vÒ cha m×nh, råi theo «ng ®i viÕng mé cha. - C¸c chi tiÕt: + Sự đổi thay của gia cảnh nhà ông giáo. Ông giáo già đi nhiều nhng tinh thần đổi mới, lạc quan kh¸c tríc. + Ông hỏi thăm những chuyện anh đã trải qua, xúc động kể lại cái chết của Lão Hạc. Sau đó, «ng dÉn anh ®i viÕng mé cha. + Khung cảnh con đờng đến, quang cảnh nghĩa địa u buồn. + Anh thắp hơng, cúi gục bên mộ cha, đau đớn, nghẹn ngào bộc lộ tình cảm với ngời cha đã khuất, nói với cha những dự định tơng lai. + Bªn c¹nh anh, «ng gi¸o còng ngÊn lÖ.. 3. C¸ch chän sù viÖc, chi tiÕt tiªu biÓu trong bµi v¨n tù sù: C¸c bíc: - Xác định đề tài, chủ đề câu chuyện. - Dù kiÕn cèt truyÖn (C¸c sù viÖc tiªu biÓu). - TriÓn khai c¸c sù viÖc b»ng c¸c chi tiÕt. III. Luyện chuyện : Hòn đá xù xì. a. Ko thể bỏ sự việc đó. Vì nó dẫn đến sự có mặt cña c¸c chi tiÕt: + Sù ng¹c nhiªn cña lò trÎ vµ ngêi bµ. + Cuộc đối đáp giữa ngời bà và nhà thiên văn. + Sù xÊu hæ cña ngêi bµ vµ cËu bÐ khi hiÓu hµm ý cña nhµ thiªn v¨n.  C¸c chi tiÕt trªn miªu tsr diÔn biÕn t©m tr¹ng nhân vật và làm sáng rõ chủ đề văn bản.  ý nghÜa c©u chuyÖn: + ở trên đời này, có những sự vật, sự việc tởng chừng nh đáng bỏ đi nhng lại vô cùng quan träng. + Sù sèng ©m thÇm vµ ko sî hiÓu nhÇm cña hßn đá là một lẽ sống tốt. b. Bµi häc: CÇn lùa chän nh÷ng sù viÖc, chi tiÕt tiªu biÓu lµ nh÷ng sù viÖc, chi tiÕt lµm nªn ý nghÜa cña cèt truyÖn. 2. §o¹n trÝch Uy-lÝt-x¬ trë vÒ: - Cèt truyÖn: Cuéc ®oµn viªn k× l¹ cña Uy-lÝt-x¬ vµ Pª-nª-lèp sau 20 n¨m xa c¸ch - mét thö th¸ch trÝ tuÖ. - Sù viÖc tiªu biÓu: Pª-nª-lèp thö th¸ch chång b»ng c¸ch ngÇm hái vÒ bÝ mËt cña chiÕc giêng cíi. - Chi tiÕt: + Pª-nª-lèp sai nhò mÉu khiªng chiÕc giêng chøa bÝ mËt ra khái phßng. + Uy-lít-xơ giật mình, chột dạ, hỏi lại, nói rõ đặc ®iÓm bÝ mËt cña chiÕc giêng. + Hai ngêi nhËn ra nhau trong niÒm h¹nh phóc tét cïng.  §ã lµ thµnh c«ng trong nghÖ thuËt kÓ chuyÖn cña H«-me-r¬. V× chóng gãp phÇn kh¾c häa ®Ëm.

(42) nét trí tuệ, phẩm chất tốt đẹp của các nhân vật.. Hướng dẫn tự học. miªu t¶ vµ biÓu c¶m trong bµi v¨n tù sù Hoạt động của gv và hs Gv yªu cÇu hs tr¶ lêi c¸c c©u hái «n l¹i kiÕn thøc cò. Gv ®a ra b¶ng phô hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc.. - Từ các đặc điểm trên, em thấy v¨n b¶n tù sù cßn bao chøa c¸c yÕu tè nµo? - Miªu t¶ vµ biÓu c¶m trong v¨n tù sù cã g× gièng vµ kh¸c víi miªu t¶ vµ biÓu c¶m trong v¨n b¶n miªu t¶ vµ v¨n b¶n biÓu c¶m? - Căn cứ vào đâu để đánh giá hiÖu qu¶ cña miªu t¶ vµ biÓu c¶m trong v¨n tù sù? Hs đọc đoạn trích, trả lời các câu hái ở nhà. Hướng dẫn hs làm ở nhà. Yêu cầu cần đạt I. Miªu t¶ vµ biÓu c¶m trong v¨n tù sù: 1. Miªu t¶: 2. BiÓu c¶m: 3. Tù sù:  NhËn xÐt: - V¨n b¶n tù sù cã c¶ yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m. - YÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m trong v¨n tù sù: + Gièng: VÒ c¸ch thøc tiÕn hµnh. + Khác: Về mức độ chỉ là yếu tố phụ trong v¨n b¶n tù sù. - Căn cứ đánh giá hiệu quả của miêu rả và biÓu c¶m trong v¨n b¶n tù sù: + Miªu t¶: C¨n cø vµo sù hÊp dÉn (kh¶ n¨ng gîi tëng tîng, liªn tëng). + BiÓu c¶m: C¨n cø vµo kh¶ n¨ng truyÒn c¶m, tạo sự đồng cảm. 4. VÝ dô:  NhËn xÐt: C¸c yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m đã giúp cho đoạn văn tự sự trở nên sinh động, hÊp dÉn vµ giµu chÊt th¬. II. Quan sát, liên tởng, tởng tợng đối với việc miªu t¶ vµ biÓu c¶m trong bµi v¨n tù sù: 1. Chän vµ ®iÒn tõ : a. Liên tởng: từ sự việc, hiện tợng nào đómà nghĩ đến sự việc, hiện tợng có liên quan. b. Quan sát: xem xét để nhìn rõ, biết rõ sự vật (hiÖn tîng). c. Tëng tîng: t¹o ra trong t©m trÝ h×nh ¶nh cña c¸i ko hÒ cã ë tríc m¾t hoÆc cßn cha gÆp. 2. Các thao tác bộc lộ cảm xúc, rung động, t×nh c¶m (biÓu c¶m): - Tõ sù quan s¸t ch¨m chó, kÜ cµng, tinh tÕ. - Tõ sù vËn dông liªn tëng, tëng tîng, håi øc. - Từ những sự vật, sự việc khách quan đã hoặc đang lay động trái tim ngời kể. - ý (d) : Tõ (vµ chØ tõ) bªn trong tr¸i tim ngêi kÓ ko chÝnh x¸c. V×: + Muốn biểu cảm thì nhất thiết phải có đối tợng để miêu tả và thông qua miêu tả mới biểu cảm đợc. + Nếu chỉ từ bên trong trái tim ngời kể thì đó sÏ lµ nh÷ng t©m tr¹ng, c¶m xóc m¬ hå, chung chung, trừu tợng, khó khơi gợi đợc sự đồng cảm ở ngời nghe (ngời đọc)..

(43) 4-Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs: - Hoµn thiÖn c¸c bµi tËp. - hom sau viết bài số 2 tại lớp 5- Rút kinh nghiệm.

(44) Mức độ Chủ đề. Nhận biết. Thông hiểu. Vận dụng thấp. Vận dụng cao Cộng. Làm văn: Văn tự sự. -Vận dụng hiểu biết về phương thức biểu đạt tự sự để viết bài. Số câu: 1 Tỉ lệ: 100% Tổng cộng. 100% x1 điểm = 10 điểm. 100% x1 = 10 điểm. 1. 10,0 điểm. Ngµy so¹n: TiÕt:20-21 Lµm v¨n:. Ngµy kiÓm tra:. bµi viÕt sè 2. A. MỤC TIÊU Giup HS: 1. VÒ kiÕn thøc -Vận dụng kiến thức và kĩ năng về văn tự sự đã học để viết đợc bài văn tự sự 2.VÒ kÜ n¨ng -Tiếp tục rèn luyện các kĩ năng tìm hiểu đề, lập dàn ý và viết bài văn tự sự 3. Về thái độ - Gi¸o dôc HS: + ý thøc häc tèt bµi lµm v¨n tự sự. + Cã høng thó khi lµm bµi v¨n. B. CHUẨN BỊ - GV: giáo án - HS: tư liệu cần thiết C. PHƯƠNG PHÁP : Ra đề phù hợp trình độ HS D. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: 1. Ổn định tổ chức 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới: HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS. NỘI DUNG BÀI HỌC * MA TRẬN ĐỀ BÀI VIẾT I. Ôn tập kiến thức: II. Đề bài : Sau khi chết, Trọng Thủy xuống Thủy Cung và Mị Châu. Hãy tưởng tượng và kể lại cuộc gặp gỡ đó III. Hướng dẫn chấm- biểu điểm 1. Yªu cÇu:.

(45) a. VÒ kü n¨ng: - Biết cách làm bài văn tự sự - Có kỹ năng phân tích đề, tìm ý * Hoạt động 1: ễn tập kiến thức - Tình bày và diễn đạt tốt trong văn viết. 2. VÒ kiÕn thøc: và kĩ năng về làm văn tự sự a- Hµnh tr×nh t×m gÆp MÞ Ch©u cña Träng * Hoạt động 2: GV cho đề bài. Thñy: - Díi ©m phñ: + Thµnh khÈn hèi hËn, cam t©m chÞu mäi h×nh phạt đau đớn. + Mong đợc đặc ân xuống thủy cung gặp lại Mị Ch©u. + §îc Diªm V¬ng chÊp nhËn. - Xuèng thñy cung: + C¶nh vËt thiªn nhiªn: san h«, mu«n loµi t«m cá, ngọc trai,...lung linh đẹp đẽ, qúy giá. + Cảnh lâu đài tráng lệ, quân lính trang nghiêmGV yờu cầu HS xem lại cỏc vấn đề nơi Mị Châu ở. có lên quan đến bài viết:  Trọng Thủy cầu xin quân lính cho đợc gặp nàng. b. Cuéc gÆp gì cña MÞ Ch©u vµ Träng Thñy: + Về bố cục - C¸ch 1: + Về diễn dạt + MÞ Ch©u nÆng lêi phª ph¸n, ®o¹n tuyÖt víi Träng Thñy. + Träng Thñy bµy tá sù hèi hËn muén mµng, cÇu xin nàng tha thứ nhng vẫn ko lay chuyển đợc nµng. + Lâu đài tan biến, hồn Trọng Thủy bơ phờ, mờ dÇn, tan trong dßng níc xanh. - C¸ch 2: + Hai ngêi tá ý ©n hËn vÒ nh÷ng sai lÇm cña m×nh. + Cùng nhau cố quên quá khứ, hớng đến cuộc sèng yªn b×nh, ko víng bËn chuyÖn trÇn gian. - C¸ch 3: + Mị Châu phân tích rõ mọi lẽ đúng sai. + Träng Thñy tá ý ©n hËn, muèn nèi l¹i duyªn xa. + Tuy cßn t×nh yªu nhng MÞ Ch©u ko chÊp nhËn, muốn đem tình “cầm sắt đổi ra cầm kì” 3 Biểu điểm : + Điểm 9,10: Bài viết đảm bảo đầy đủ nội dung kiến thức và kĩ năng. Văn phong sáng rõ, sạch đẹp và diễn đạt trôi chảy, giàu cảm xúc. Có cách triển khai lập luận sáng tạo. + Điểm 7,8: Bài viết đảm bảo kĩ năng và hơn 2/3 nội dung kiến thức. Văn phong sáng rõ, sạch đẹp và diễn đạt trôi chảy. Có thể mắc một vài lỗi nhỏ về chính tả. + Điểm 5,6: Bài viết chỉ đảm bảo một nửa nội dung kiến thức, diễn đạt tương đối mạch lạc, chặt chẽ hoặc đảm bảo bố cục, đầy đủ luận điểm nhưng phân tích chưa sâu. Có thể mắc một số lỗi về diễn đạt. + Điểm 2,3,4: Bài viết chưa đảm bảo về bố cục, phân tích sơ sài, thiếu dẫn chứng. Yếu về kỹ.

(46) năng: diễn đạt lủng củng, mắc nhiều lỗi về chính tả, dùng từ, đặt câu…. + Điểm 0,1: Lạc đề hoặc bỏ giấy trắng. GV thu bài 4. Dặn dò chuẩn bị bài mới: Đọc và soạn trước “Tấm Cám” 5- Rút kinh nghiệm.

(47) Ngµy so¹n: TiÕt: 22-23 §äc v¨n:. Ngµy day:. tÊm c¸m. (TruyÖn cæ tÝch) A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1- Kiến thức:Nắm đợc khái niệm, sự phân loại truyện cổ tích, đặc trng của truyÖn cæ tÝch thÇn k×. 2- Kĩ năng:- Hiểu đợc các nhân vật và mâu thuẫn- xung đột chủ yếu của truyện. - Nắm đợc giá trị nghệ thuật của tác phẩm. 3- Thỏi độ: - Có lòng cảm thơng đối với những ngời lao động nghèo khổ, những thân phËn bÊt h¹nh. - Båi dìng niÒm tin vµo sù chiÕn th¾ng cña c¸i thiÖn, chÝnh nghÜa trong cuéc sèng. B. Sù chuÈn bÞ - Sgk, sgv. - C¸c tµi liÖu tham kh¶o. - Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái cña sgk. -Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi- thảo luận, trả lời các c©u hái. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm I. T×m hiÓu chung: 1. Giíi thiÖu chung vÒ truyÖn cæ tÝch: hiểu chung a. Kh¸i niÖm: Lµ t¸c phÈm tù sù d©n gian mµ cèt truyÖn vµ - Nhắc lại khái niệm về truyện cổ hình tợng đợc h cấu có chủ định, kể về số tÝch? phËn con ngêi b×nh thêng trong x· héi, thÓ hiện tinh thần nhân đạo và lạc quan của nhân dân lao động. b. Ph©n lo¹i: + TruyÖn cæ tÝch loµi vËt: - Cã mÊy lo¹i truyÖn cæ tÝch? VD? + TruyÖn cæ tÝch sinh ho¹t (truyÖn cæ tÝch thÕ sù) 2. §Æc trng cña truyÖn cæ tÝch thÇn k×: - Lµ lo¹i truyÖn cæ tÝch cã sù tham gia cña c¸c - Nêu đặc trng của truyện cổ tích yếu tố thần kì vào tiến trình phất triển của câu thÇn k×? chuyÖn. - C¸c yÕu tè thÇn k×: Câu hỏi nâng cao: C¸c yÕu tè thÇn + Nh©n vËt thÇn k×: Tiªn, Bôt, vua Thñy TÒ, Diªm V¬ng, Ngäc Hoµng,... k× xuất hiện trong TCT? Lấy vd? + Những vật, con vật thần kì: đàn thần, sách ớc, nớc thần,...; chim thần, trăn tinh,....

(48) - TruyÖn TÊm C¸m thuéc lo¹i truyÖn cæ tÝch nµo?. Hoạt động 2 : Hướng dẫn hs đọc hiểu chi tiết văn bản - T×m bè côc cña truyÖn? Yªu cÇu hs vÒ nhµ tãm t¾t vµ tËp kÓ l¹i t¸c phÈm.. Theo dâi toµn truyÖn, chóng ta thÊy nổi bật lên sự đối lập và mâu thuẫn g×, gi÷a c¸c nh©n vËt nµo? M©u thuẫn đó phát triển ra sao theo mạch cèt truyÖn? M©u thuÉn nµo lµ chñ yÕu? V× sao?. + Sù biÕn ho¸ thÇn k×: vËt ngêi (Sä Dõa), ngêi- vËt- ngêi (c« TÊm),... 3. TruyÖn TÊm C¸m: - Thuéc lo¹i truyÖn cæ tÝch thÇn k×. - Thuéc kiÓu truyÖn phæ biÕn ë nhiÒu d©n téc trªn thÕ giíi. Theo thèng kª cña mét n÷ sÜ ngêi Anh, trªn thÕ giíi cã 564 kiÓu truyÖn TÊm C¸m. ë ViÖt Nam cã 30 kiÓu truyÖn TÊm C¸m. II. §äc- hiÓu v¨n b¶n: 1. §äc. 2. Bè côc: 3 phÇn. + Më truyÖn: Ngµy xa... viÖc nÆng Giíi thiÖu hoµn c¶nh, c¸c nh©n vËt chÝnh cña truyÖn. + Th©n truyÖn: Mét h«m ... vÒ cung TÊm ë víi gì ghẻ và Cám đến khi thành hoàng hậu: Từ th©n phËn khæ ®au trë thµnh hoµng hËu.  Tấm bị giết và hoá thân: Cuộc đấu trnh ko khoan nhợng qua những kiếp hồi sinh để giµnh l¹i h¹nh phóc. + KÕt truyÖn: Cßn l¹i TÊm trë l¹i lµm ngêi, hëng h¹nh phóc, trõng trÞ mÑ con C¸m. 3. T×m hiÓu v¨n b¶n: a. Nhân vật và mâu thuẫn- xung đột chủ yÕu: - Trong quan hệ gia đình: mâu thuẫn gia đình TÊm  C¸m (hai chÞ em cïng cha kh¸c mÑ) TÊm  D× ghÎ (con chång vµ d× ghÎ)  M©u thuÉn TÊm- C¸m lµ chñ yÕu, xuyªn suèt toµn truyÖn, liªn tôc vµ ngµy cµng c¨ng th¼ng, quyÕt liÖt.  Mâu thuẫn dì ghẻ- con chồng chỉ đóng vai trò bæ sung, phô trî, ko liªn tôc. - Trong quan hÖ x· héi: TÊm  C¸m vµ d× ghÎ. ¤ng Bôt (phe ¸c) Nhµ vua VËt thÇn k× kh¸c (phe thiÖn)  Mâu thuẫn vì quyền lợi xã hội (địa vị và quyền lợi đẳng cấp).  Kh¸i qu¸t thµnh m©u thuÉn: thiÖn  ¸c.. - Mâu thuẫn, xung đột b. Diễn biến của mâu thuẫn- xung đột giữa Tấm và mẹ gi÷a TÊm víi C¸m vµ con C¸m: mô g× ghÎ cã thÓ ph©n Ba chÆng: thµnh mÊy chÆng? (1) B¾t tÐp ch¨n tr©u xem héi thµnh hoµng hËu. - Tãm t¾t c¸c sù viÖc (2) Bèn lÇn bÞ giÕt bèn lÇn ho¸ th©n. chÝnh trong tõng (3) Tr¶ thï. chÆng? - ChÆng nµo c¨ng th¼ng ChÆng 1: Tõ th©n phËn khæ ®au trë thµnh hoµng hËu. vµ quyÕt liÖt nhÊt? V× Sù TÊm C¸m vµ d× YÕu tè sao? viÖc ghÎ thÇn k× - LËp b¶ng hÖ thèng liªn quan.

(49) c¸c chi tiÕt g¾n víi c¸c nh©n vËt, c¸c yÕu tè thÇn k× cã liªn quan? Gv dẫn dắt, gợi mở để hs cïng lËp b¶ng.. Câu hỏi nâng cao:. 1. §i - Ch¨m chØ - Lêi biÕng, b¾t bắt đợc giỏ ko bắt đợc tÐp. ®Çy. g×. - Khãc. - Lõa chÞ, trót hÕt tÐp sang giá cña m×nh, vÒ tríc lÜnh thëng. - R×nh trém - Dµnh c¬m TÊm cho c¸ nu«i bèng. ¨n. 2. §i - §i ch¨n ë - Sai TÊm ch¨n đồng xa. ®i ch¨n ë tr©u. đồng xa. - Khãc. - B¾t bèng giÕt thÞt. - Ch«n x¬ng bèng ë ®Çu giêng.. - C¸i yÕm đỏ (vật thởng) - Bôt hiÖn ra bµy c¸ch gióp.. Con bèng.. - Bôt hiÖn ra an ñi, bµy c¸ch gióp. - Con gµ biÕt nãi. - Bèn lä x¬ng bèng.. 3. §i - NhÆt thãc - Bµy kÕ xem g¹o. hµnh h¹ héi. TÊm. - Khãc. - Bôt hiÖn ra an ñi, bµy c¸ch gióp. - §i xem -Thö giµy - §µn sÎ. héi, r¬i giµy khinh miÖt - Bèn lä thÇn thö giµy TÊm bÏ x¬ng k×. thµnh hoµng bµng xÊu hËu. hæ.. *Qua chÆng nµy, em thÊy TÊm lµ mét c« g¸i ntn? MÑ con C¸m lµ - TÊm: + Mét c« g¸i må c«i, mét ngêi con riªng bÊt hạnh, bị hắt hủi, bị đày đọa khổ đau. ngêi ntn? + Yếu đuối, thụ động, chỉ biết khóc vì bất lực trớc những trớ trêu của phận mình + Lµ mét c« g¸i ch¨m chØ, hiÒn th¶o, còng kh¸t khao đợc vui chơi, có hạnh phúc. - MÑ con C¸m: + Là một bè độc ác, nhẫn tâm hành hạ Tấm, bóc lột sức * Vai trò, ý nghĩa của lao động, cớp công lao vật chất của Tấm «ng Bôt vµ nh÷ng con + MiÖng lìi ngät nh¹t, lõa dèi TÊm. - ¤ng Bôt vµ nh÷ng con vËt, sù vËt thÇn k×: lµ c¸c yÕu tè vËt, sù vËt thÇn k× thÇn k×, trî gióp nh©n vËt chÝnh diÖn vît qua khã kh¨n, bế tắc, tìm đợc hạnh phúc, thỏa nguyện ớc mơ. Chặng 2: Cuộc đấu tranh ko khoan nhợng để giành l¹i h¹nh phóc. - Nªu c¸c sù viÖc, chi tiÕt ë chÆng 2 th«ng qua b¶ng hÖ thèng?. Sù viÖc TÊm 1. TÊm - VÒ lo dç bè. bÞ giÕt. - TrÌo cau. - Ng· chÕt ®uèi.. C¸m vµ d× ghÎ - D× ghÎ bµy mu độc ác. - §½n gèc cau.

(50) giÕt TÊm. - §a C¸m vµo thÕ chÞ lµm hoµng hËu. (Vua ko nãi g×) 2. TÊm ho¸ th©n lÇn mét. 3. TÊm ho¸ th©n lÇn hai.. Câu hỏi nâng cao: *M©u thuÉn truyện phát triển như thế nào? *Bèn lÇn ho¸ th©n cña TÊm nãi lªn ®iÒu biÕn đổi gì trong tính cách nh©n vËt, søc sèng cña nh©n vËt?. Gv nêu vấn đề để hs tranh luËn: §¸nh gi¸ viÖc TÊm tr¶ thï mÑ con C¸m?. Hoạt động 3: Tổng kết. - Ho¸ thµnh chim vµng anh. - QuyÕn luyÕn bªn vua, hãt m¾ng C¸m. - BÞ giÕt.. - C¸m nghe theo lêi mÑ, giÕt thÞt vµng anh, vøt l«ng ra vên. (Vua ko nãi g×) - C¸m nghe lêi mÑ sai ngêi chÆt xoan, đóng khung cöi. (Vua ko tr¸ch téi) - Sî h·i, vÒ m¸ch mÑ.. - L«ng chim ho¸ thµnh c©y xoan đào đợc vua yêu quý. - BÞ chÆt. 4. TÊm - Khung cöi ho¸ nguyÒn rña téi cth©n lÇn íp chång cña ba. C¸m. - Bị đốt. - §èt khung cöi, đổ tro bên lề đờng xa hoàng cung. 5. Tấm - Từ đống tro ho¸ mäc lªn c©y thÞ, th©n lÇn cã mét qu¶ vµng bèn. th¬m, rông vµo bÞ bµ l·o nghÌo, tèt bông. - Tõ qu¶ thÞ, TÊm - Sî h·i. bớc ra, xinh đẹp - Muốn xinh đẹp h¬n xa nh TÊm. gÆp l¹i vua, trë l¹i lµm hoµng hËu. - M©u thuÉn: TÊm- C¸m vµ d× ghÎ ngµy cµng gay g¾t, quyÕt liÖt h¬n. -TÊm: trë nªn m¹nh mÏ, quyÕt liÖt h¬n. - TÊm cã mét søc sèng m·nh liÖt thÓ hiÖn quan niÖm luân hồi của đạo Phật nhào nặn qua lí tởng, thể hiện ớc m¬ c«ng lÝ, tinh thÇn l¹c quan, tin tëng vµo lÏ tÊt th¾ng của cái thiện của nhân dân lao động. Chặng 3: Trả thù- Trừng trị kẻ thù độc ác, giành lại h¹nh phóc trän vÑn n¬i trÇn thÕ. ViÖc tr¶ thï quyÕt liÖt cña TÊm: + Phï hîp víi qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn tÝnh c¸ch nh©n vËt: từ yếu đuối, thụ động chấp nhận đã trở nên mạnh mẽ, quyết liệt hơn, kiên cờng đấu tranh đến cùng cho hạnh phóc cña m×nh. + ThÓ hiÖn quan niÖm vÒ thiÖn- ¸c, íc m¬ c«ng lÝ, tinh thÇn l¹c quan, tin tëng vµo lÏ tÊt th¾ng cña chÝnh nghÜa, cña c¸i thiÖn cña nh©n d©n III. Tæng kÕt bµi häc: 1. Néi dung: - Sự biến hoá của Tấm đã thể hiện sức sống, sức trỗi dậy m·nh liÖt cña con ngßi tríc sù vïi dËp cña kÎ ¸c. §ã lµ.

(51) - §¸nh gi¸ vÒ gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña truyÖn cæ tÝch TÊm C¸m? Yêu cầu hs đọc và học phÇn ghi nhí (sgk). sức mạnh của cái thiện thắng cái ác qua cuộc đấu tranh ko khoan nhîng. - Mâu thuẫn và xung đột trong truyện phản ánh mâu thuẫn và xung dột trong gia đình phụ quyền thời cổ, mâu thuÉn x· héi thiÖn- ¸c. 2. NghÖ thuËt: - C¸c yÕu tè thÇn k× khiÕn c©u chuyÖn li k×, hÊp dÉn. - Kh¾c häa sù chuyÓn biÕn tÝnh c¸ch cña nh©n vËt TÊm từ yếu đuối, thụ động đến kiên quyết đấu tranh giành lại sù sèng vµ h¹nh phóc cña m×nh.. 4-Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- Häc bµi, su tÇm c¸c t¸c phÈm th¬ v¨n cã nãi vÒ nh©n vËt TÊm. - soạn bài: Tam đại con gà, Nhưng nó phải bằng hai mày 5- Rút kinh nghiệm. Ngµy so¹n: TiÕt: 24-25 §äc v¨n:. Ngµy day:. tam đại con gà nhng nã ph¶i b»ng hai mµy (TruyÖn cêi). A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs:1-Kiến thức:- Qua truyện Tam đại con gà hiểu đợc mâu thuẫn trái tự nhiên đợc biểu hiện cụ thể qua nhân vật thầy đồ; nghệ thuật tự bộc lộ. - Qua truyện Nhng nó phải bằng hai mày hiểu đợc nguyên nhân của cái cời và thái độ của nhân dân với bản chất tham nhũng của quan lại địa phơng; tình cảnh bi hài của ngời lao động khi lâm vào vòng kiện tụng; nghệ thuật gây cời đặc sắc (chơi chữ, kết hîp lêi nãi vµ cö chØ,...) 2- Kĩ năng: Có kĩ năng đọc và phân tích mâu thuẫn trong truyện cời. 3- Thái độ: Cã tÝnh ham häc hái, khiªm tèn, trung thùc trong häc tËp vµ cuéc sèng, biết lên án, đấu tranh chống thói tham nhũng. B. Sù chuÈn bÞ.

(52) - Sgk, sgv. - C¸c tµi liÖu tham kh¶o. - Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái trong sgk. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi- thảo luận, trả lời các c©u hái. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm I.T×m hiÓu chung: 1. Giíi thiÖu chung vÒ truyÖn cêi: hiểu chung a. Kh¸i niÖm: Lµ t¸c phÈm tù sù d©n gian ng¾n, - Em h·y nh¾c l¹i kh¸i niÖm cã kÕt cÊu chÆt chÏ, kÕt thóc bÊt ngê, kÓ vÒ truyÖn cêi? nh÷ng viÖc xÊu, tr¸i tù nhiªn trong cuéc sèng, có tác dụng gây cời, nhằm mục đích giải trí, phª ph¸n. b. Ph©n lo¹i: - Truyện khôi hài: nhằm mục đích giải trí, mua vui, Ýt nhiÒu cã tÝnh gi¸o dôc. - TruyÖn cêi cã mÊy lo¹i? VD? - TruyÖn trµo phóng: + Nh»m phª ph¸n nh÷ng kÎ thuéc tÇng líp trªn trong x· héi n«ng thon ViÖt Nam xa (trµo phóng thï). + Nh»m phª ph¸n thãi h tËt xÊu trong néi bé nh©n d©n (trµo phóng b¹n). 2. Truyện Tam đại con gà và Nhng nó phải b»ng hai mµy: - Truyện Tam đại con gà và Nhng Thuộc loại truyện cời trào phúng: nó phải bằng hai mày thuộc loại + Tam đại con gà: trào phúng bạn. truyÖn cêi nµo? + Nhng nã ph¶i b»ng hai mµy: trµo phóng thï. II. §äc- hiÓu v¨n b¶n: * Văn bản 1: Tam đại con gà: Hoạt động 2: Hướng dẫn hs đọc 1. §äc. 2. Bè côc: 3 phÇn hiểu văn bản Yêu cầu hs đọc- kể tác phẩm, chú + Mở truyện: Câu đầu. ý hs phải giữ thái độ khách quan  Giới thiệu mâu thuẫn trái tự nhiên. khi đọc. + Thân truyện: Tiếp đến Tam đại con gà nghĩa - Em hãy xác định bố cục của là làm sao? truyÖn?  C¸c t×nh huèng m©u thuÉn g©y cêi. + KÕt truyÖn: C©u cuèi lËt tÈy b¶n chÊt dèt n¸t mà lại cố giấu dốt của thầy đồ bật lên tiếng cời gißn gi·. 3. T×m hiÓu v¨n b¶n: a. M©u thuÉn tr¸i tù nhiªn ë nh©n vËt thÇy đồ: - C©u më truyÖn: Cõu hỏi nõng cao: *Câu mở + Giới thiệu nhân vật chính thầy đồ và khả n¨ng, tÝnh c¸ch næi bËt cña nh©n vËt: dèt n¸t truyÖn cã ý nghÜa g×? nhng l¹i lªn mÆt v¨n hay ch÷ tèt. + Nªu m©u thuÉn tr¸i tù nhiªn ë d¹ng kh¸i qu¸t nhÊt: dèt  khoe giái.  Tiếng cời cha bật ra, mới ở dạng tiềm năng, ch*Tiếng cời đã bật ra từ câu đầu này a có biểu hiện gì đáng cời, cha biết anh ta dốt cha? V× sao? ntn. - T×nh huèng thø nhÊt:.

(53) - T×nh huèng thø nhÊt mµ anh thÇy GÆp ch÷ “kª” trong cuèn “Tam thiªn tù”, đồ phải giải quyết là gì? ý nghĩa thầy ko đọc đợc mà học trò lại hỏi gấp. cña nã?  Trình độ, khả năng của thầy đồ: dốt đến mức ch÷ tèi thiÓu trong s¸ch d¹y vì lßng cña trÎ còng ko biÕt.  Cách xử lí của thầy đồ: + Nãi liÒu: Dñ dØ lµ con dï d×. “Dñ dØ”  ko ph¶i ch÷ H¸n, l¹i lµ tõ v« nghÜa trong tiÕng ViÖt, mµ thùc tÕ ko cã loµi nµo nh vËy dèt kiÕn thøc s¸ch vë lÉn thùc tÕ. + GiÊu dèt, thËn träng gi÷ sÜ diÖn h·o: dÆn häc trò đọc khẽsợ ngời khác biết cái sai và sự liều lÜnh cña m×nh. + Xin bài âm dơng đợc thần đồng ý đắc chí vì tin tởng mình hoàn toàn đúng, tự cho mình giỏi yêu cầu học trò đọc to.  Thầy đồ vừa dốt vừa mê tín.  Nh©n d©n cßn chª cêi c¸i dèt cña vÞ thæ c«ng. Đến đây, tiếng cời đã bật ra nhng cha giòn giã. T×nh huèng thø 2: Bè cña häc trß chÊt vÊn - Tình huống thứ 2 xảy đến với thÇy thầy đồ là gì? Trớc tình huống khó + Suyđồ.nghĩ của thầy đồ trớc lời chất vấn của xử đó, thầy đồ có suy nghĩ gì và xử ông chủ nhà hay chữ lại đáo để: Mình đã dốt, lÝ ra sao? - Cách biện bác của thầy đồ, theo thổ công nhà nó cũng dót nữa tự nhận thức đợc em, cho thÊy thÇy lµ ngêi th«ng sù dèt n¸t cña m×nh vµ vÞ thæ c«ng. minh nhanh trí hay đó chỉ là sự láu + Cách xử lí: Nhanh chãng t×m c¸ch gi¶i thÝch, biÖn b¸c vÒ c¸, lÝ sù cïn? ch÷ “kª” mét c¸ch “s©u s¾c”, “uyªn b¸c”, gi¶ng giải đến nguồn gốc tận ba đời.  Sù l¸u c¸, lÝ sù cïn, tù lËt tÈy b¶n chÊt dèt n¸t của thầy đồ.  Tiếng cời đã bật lên giòn giã hơn. C©u cuèi truyÖn: Lêi gi¶i thÝch vßng vo, phi l«gÝc, chØ lµ mét thø lÝ sù cïn, v« nghÜa lÝ.  Thầy đồ càng cố giấu dốt lại càng tự bóc trần b¶n chÊt dèt n¸t cña m×nh.  Tiếng cời đạt đến cao trào giòn giã. Câu hỏi nâng cao:* Theo em, c©u b. ý nghÜa phª ph¸n cña truyÖn: chuyÖn nµy cã ý nghÜa phª ph¸n - Phª ph¸n thãi giÊu dèt- mét tËt xÊu cã thËt trong néi bé nh©n d©n. ®iÒu g×? - NgÇm ý khuyªn r¨n mäi ngêi, nhÊt lµ nh÷ng ngêi ®i häc, chí nªn giÊu dèt mµ h·y m¹nh d¹n * Nét đặc sắc về nghệ thuật của học hỏi ko ngừng. c. NghÖ thuËt: c©u chuyÖn nµy? - T¹o m©u thuÉn. - §Èy m©u thuÉn ph¸t triÓn trong nh÷ng t×nh huèng kÞch tÝnh, gi¶i quyÕt bÊt ngê, hîp lÝ. - Sö dông nhiÒu c©u nãi g©y cêi. Hs đọc- kể tác phẩm. * V¨n b¶n 2: Nhng nã ph¶i b»ng hai mµy. - T×m bè côc cña t¸c phÈm? 1. §äc. 2. Bè côc: 3 phÇn. + Më truyÖn: C©u 1.  Giới thiệu nhân vật lí trởng và tài đặc biệt của y(xö kiÖn giái). + Thân truyện: Tiếp đến Xin xét lại, lẽ phải.

(54) - Quan hÖ gi÷a nh©n vËt thÇy lÝ vµ C¶i lµ mèi quan hÖ ntn?. - C¸ch xö kiÖn cña thÇy lÝ ntn? Lêi kết án đã gây phản ứng ntn tới các nh©n vËt Ng« vµ C¶i?. Câu hỏi nâng cao : Ph©n tÝch sù kết hợp giữa lời nói và động tác cña C¶i vµ thÇy lÝ?. Theo em, tác giả dân gian đã sử dông nghÖ thuËt g©y cêi nµo trong truyÖn trªn?. Hoạt động 3: Tổng kết - Nªu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ néi dung cña 2 truyÖn cêi trªn?. thuéc vÒ con mµ!  DiÔn biÕn vô kiÖn gi÷a Ng« vµ C¶i nhê thÇy lÝ xö. + KÕt truyÖn: Cßn l¹i. Lêi gi¶i thÝch cña thÇy lÝ cho c¸ch xö kiÖn cña m×nh. 3. T×m hiÓu v¨n b¶n: a. Tính kịch trong lời đối đáp của thầy lí và C¶i: - Quan hÖ gi÷a nh©n vËt thÇy lÝ vµ C¶i: quan hÖ x· héi, ph¸p luËt. + Thầy lí: ngời xử kiện, ngời cầm quyền ở địa phơng, đại diện cho nhà nớc phong kiến thực thi pháp luật, đợc ngời đời truyền tụng nổi tiếng do xö kiÖn giái. + Cải: ngời dân lao động nghèo, lo tiền đút lót thầy lí, mong đợc xử thắng kiện. - C¸ch xö kiÖn cña thÇy lÝ: Ko ®iÒu tra, ko ph©n tÝch, véi kÕt ¸n ngay ko hÒ cã søc thuyÕt phôc.  Tác động: + Cải: ngạc nhiên, vội tìm cách kêu xin đợc xét l¹i. + Ngô: im lặng vì đã đợc xử thắng kiện. - Sự kết hợp giữa lời nói và động tác của hai nh©n vËt: + C¶i: Xin thÇy lÝ xÐt l¹i ngÇm kÕt hîp víi cö chØ xoÌ n¨m ngãn tay.  NghÜa hµm Èn: LÏ ph¶i cña C¶i = 5 ngãn tay xoè = 5 đồng thầy lí đã nhận. + ThÇy lÝ: HiÓu ý C¶i nhng vÉn xö vËy gi¶i thÝch nhanh, rÊt “hîp lÝ” mµ ®Çy bÊt ngê. Kết hợp với lời nói là hành động xoè năm ngãn tay tr¸i óp lªn 5 ngãn tay ph¶i.  NghÜa hµm Èn: LÏ ph¶i cña Ng« = 10 ngãn tay = 10 đồng(gấp đôi của Cải) mà thầy lí đã nhận cña Ng«.  LËp luËn tam ®o¹n luËn: LÏ ph¶i = Ngãn tay/ bµn tay = TiÒn.  LÏ ph¶i = TiÒn. LÏ ph¶i trong x· héi xa, theo nh÷ng ngêi cÇm c©n n¶y mùc nh thÇy lÝ, ko ph¶i xuÊt ph¸t tõ ph¸p luËt, c«ng lÝ mµ tõ tiÒn, tõ viÖc hèi lé. §ång tiÒn lµ c¸n c©n c«ng lÝ, “nÐn b¹c ®©m to¹c tê giÊy”. b. NghÖ thuËt g©y cêi: - Tơng phản: lời đồn đại- sự thật về tài xử kiện cña thÇy lÝ. - NghÖ thuËt ch¬i ch÷ :Tao biÕt mµy ph¶i(1) nhng nã l¹i ph¶i(2)... b»ng hai mµy. + Phải(1): lẽ phải, cái đúng, đối lập với cái sai, ®iÒu tr¸i. + Ph¶i(2): ®iÒu b¾t buéc cÇn ph¶i cã. III. Tæng kÕt bµi häc: 1. Néi dung: * Tam đại con gà: - Phª ph¸n thãi giÊu dèt- mét tËt xÊu cã thËt trong néi bé nh©n d©n..

(55) Câu hỏi nâng cao : Qua 2 truyÖn trªn, em h·y rót ra những nét nghệ thuật đặc sắc của truyÖn cêi?( vÒ kÕt cÊu, nghÖ thuËt x©y dùng m©u thuÉn, nh©n vËt vµ ng«n ng÷?).. - Khuyªn r¨n con ngêi chí nªn giÊu dèt, ph¶i ham häc hái. * Nhng nã ph¶i b»ng hai mµy: - Phª ph¸n b¶n chÊt tham nhòng, xö kiÖn v× tiền của quan lại địa phơng trong XHVN xa. - Phª ph¸n hµnh vi tiªu cùc cña mét bé phËn nhân dân lao động xa khi mắc vào vòng kiện tông. 2. NghÖ thuËt: - KÕt cÊu: chÆt chÏ, ng¾n gän. - T¹o m©u thuÉn ph¸t triÓn nhanh, kÕt thóc bÊt ngờ làm bật lên tiếng cời nhiều sắc độ. - Nhân vật: số lợng ít, nhân vật chính là đối tợng chủ yếu của tiếng cời. - Ng«n ng÷: gi¶n dÞ nhng tinh tÕ, s¾c s¶o.. 4 Cñng cè, dÆn dß: Yêu cầu hs : - Về học, tập kể lại 2 truyện đã học, su tầm thêm các truyện cời có cùng tiÓu lo¹i kh¸c. - So¹n bµi: Ca dao than th©n, yªu th¬ng t×nh nghÜa. 5- Rút kinh nghiệm.

(56) Ngµy so¹n: TiÕt: 26-27 §äc v¨n:. Ngµy day:. ca dao than th©n, yªu th¬ng t×nh nghÜa A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1- Kiến thức:- Cảm nhận đợc tiếng hát than thân và lời ca yêu thơng tình nghĩa của ngời bình dân trong XHPK qua nghệ thuật đậm đà màu sắc dân gian của ca dao. 2- Kĩ năng: phân tích thể loại trữ tình 3- Thái độ: - §ång c¶m, th¬ng xãt cho th©n ph¹n bÊt h¹nh cña ngêi phô n÷ vµ nh÷ng bÊt h¹nh trong t×nh yªu cña con ngêi trong x· héi cò. - Trân trọng vẻ đẹp tâm hồn của ngời lao động và yêu quý những sáng tác của hä. B. Sù chuÈn bÞ - Sgk, sgv. - Mét sè tµi liÖu tham kh¶o. - Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái trong sgk. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp: đọc diễn cảm, trao đổithảo luận, trả lời các câu hỏi. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs I. T×m hiÓu chung: 1. Giíi thiÖu chung vÒ ca dao: tìm hiểu chung a. Kh¸i niÖm: Lµ lêi th¬ tr÷ t×nh d©n gian, thêng kÕt hîp víi ©m Hs đọc phần tiểu dẫn trong sgk. nhạc khi diễn xớng, đợc sáng tác nhằm diễn tả đời - Nh¾c l¹i kh¸i niÖm vÒ ca dao? sèng néi t©m con ngêi. b. Ph©n lo¹i: - Tác giả sgk dựa trên tiêu chí gì Theo nội dung chủ đề: để phân chia ca dao thành các - Ca dao than thân. lo¹i ntn? - Ca dao yªu th¬ng t×nh nghÜa. - Ca dao hµi híc. c. §Æc s¾c nghÖ thuËt: - Nêu các đặc sắc cơ bản về - Dung lợng: ngắn gọn (từ 2 đến trên dới 20 câu). nghÖ thuËt cña ca dao? - Thể thơ: phần lớn đợc viết bằng thể lục bát và song thÊt lôc b¸t cïng c¸c biÕn thÓ cña chóng. - Ng«n ng÷:+ Gi¶n dÞ, gÇn gòi víi lêi nãi hµng ngµy, giµu h×nh ¶nh so s¸nh, Èn dô. + Có lối diễn đạt bằng một số công.

(57) Câu hỏi nâng cao: * Em hiÓu thÕ nµo lµ ca dao than th©n? Nªu mét vµi bµi ca dao than th©n mµ em biÕt?. *Em hiÓu thÕ nµo lµ ca dao yªu th¬ng t×nh nghÜa? VD?. Hoạt động 2: Hướng dẫn hs đọc hiểu chi tiết Hs đọc diễn cảm các bài ca dao. - H×nh ¶nh so s¸nh- Èn dô tÊm lụa đào, tấm lụa đào phất phơ gi÷a chî gîi lªn ®iÒu g×? Yªu cÇu hs liªn hÖ víi nh÷ng câu ca dao cùng chủ đề. thøc mang ®Ëm s¾c th¸i d©n gian (m«tÝp nghÖ thuËt). 2. Ca dao than th©n, yªu th¬ng t×nh nghÜa: a. Ca dao than th©n: - Lµ tiÕng kªu than cña quÇn chóng nh©n d©n thuéc nhiÒu thêi k×, nhiÒu thµnh phÇn x· héi kh¸c nhau (ngêi ®i ë, ®i phu, ®i lÝnh, lµm thuª, lµm mín,...) cất lên từ cuộc đời còn nhiều xót xa, cay đắng đặc biÖt lµ cña nh÷ng ngêi phô n÷ sèng trong nh÷ng cảnh ngộ cụ thể khác nhau của gia đình phụ quyền b. Ca dao yªu th¬ng t×nh nghÜa: - Lµ nh÷ng bµi ca dao nãi vÒ nghÜa t×nh th¾m thiÕt cña con ngêi: + Tình yêu quê hơng đất nớc. + Tình cảm gia đình. + T×nh nghÜa xãm giÒng. + T×nh b¹n. + Tình yêu đôi lứa... II. §äc- hiÓu v¨n b¶n: 1- Bµi 1: + Hình ảnh tấm lụa đào:  vẻ đẹp duyên dáng, tuổi xuân.  giá trị, phẩm chất tốt đẹp của ngời con gái. + Hình ảnh tấm lụa đào phất phơ giữa chợ:  thân phận bấp bênh, chông chênh ko có gì đảm b¶o, ko biÕt sÏ vµo tay ai, ch¼ng kh¸c g× mét mãn hàng để ngời đời mua bán giữa chợ đời. Nçi ®au xãt nhÊt cña nh©n vËt tr÷ t×nh trong lêi than thở chính là khi vừa bớc vào độ tuổi đẹp nhất, hạnh phúc nhất của cuộc đời thì nỗi lo thân phận lại ập đến ngay. Cô gái ko thể làm chủ và quyết định đợc tơng lai, hạnh phúc, số phận của mình.  TiÓu kÕt: + Th©n phËn bÞ phô thuéc cña ngêi phô n÷ trong x· héi cò. + Tiếng nói tự khẳng định giá trị, phẩm chất tốt đẹp của họ.. 2. Bµi 4: - Nh©n vËt tr÷ t×nh trong bµi ca - Nh©n vËt tr÷ t×nh: c« g¸i. dao nµy lµ ai? - T×m bè côc cña bµi ca dao? - Bè côc: 2 phÇn 10 c©u ®Çu: nçi nhí th¬ng.  2 c©u cuèi: nçi lo phiÒn. * Nçi nhí th¬ng: - Hình ảnh cái khăn đợc nói - Hình ảnh khăn: + Là vật trao duyên, vật kỉ niệm đến nhiều nhất trong bài ca gợi nhớ “ngời đàng xa”. + Lµ vËt lu«n g¾n bã, chia sÎ t©m t×nh víi ngêi con dao. V× sao vËy? g¸i. - §iÖp ng÷: Kh¨n th¬ng nhí ai lÆp l¹i ba lÇn diÔn t¶ - T×m ®iÖp ng÷ vµ ý nghÜa cña nçi nhí triÒn miªn, da diÕt, kh¾c kho¶i. - Nh÷ng tr¹ng th¸i cña chiÕc kh¨n: nã trong 6 c©u th¬ ®Çu? + Th¬ng nhí. - Những trạng thái nào của + Rơi xuống đất. chiếc khăn đợc miêu tả? ý + Vắt lên vai. nghÜa cña chóng? NghÖ thuËt ®- + Chïi níc m¾t.  nçi nhí tr¶i ra ko gian nhiÒu chiÒu vµ t©m tr¹ng rèi îc sö dông ë ®©y? bêi, ngæn ngang tr¨m mèi cña c« g¸i..

(58) ý nghĩa của hình ảnh Ngọn đèn ko t¾t?. - em thấy sự vận động của nỗi nhớ đợc diễn tả ntn? Câu hỏi nâng cao: Sù kh¸c biÖt vÒ thÓ th¬ cña 2 c©u kÕt so víi 10 c©u trªn?- C« g¸i lo phiÒn vÒ ®iÒu g×?. Gv dÉn d¾t: H×nh ¶nh muèi mÆn- gõng cay lµ 2 h×nh ¶nh gắn bó, thờng đợc nhắc đến trong ca dao nh nh÷ng biÓu tîng cho t×nh nghÜa thuû chung cña con ngêi: Tay n©ng chén muối đĩa gừng/ Gừng cay muối mặn xin đừng quên nhau,.... Hoạt động 3: Tổng kết Yêu cầu hs đọc và học phần ghi nhí (sgk). - Qua chùm ca dao đã học, em thÊy nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuật nào thờng đợc dùng trong ca dao?. - Hình ảnh ngọn đèn gợi thời gian ban đêm nỗi nhớ chuyển từ ko gian sang thời gian, từ ngày sang đêm nªn cµng thªm s©u s¾c, da diÕt. - Hình ảnh ngọn đèn ko tắt là ẩn dụ chỉ ngọn lửa tình yêu bừng cháy, mãnh liệt, nỗi nhớ đằng đẵng với thêi gian.  Hình ảnh ngọn đèn gợi tả chiều dài của nỗi nhớ d»ng dÆc theo thêi gian. - Hình ảnh đôi mắt:+ Là hình ảnh hoán dụ. + Lµ cöa sæ t©m hån con ngêi khã giÊu c¶m xóc, t×nh yªu qua nã.  M¾t ngñ ko yªn Sù tr»n träc, thao thøc  nçi nhí x©m nhËp c¶ tiÒm thøc vµ v« thøc cña c« g¸i.  Hình ảnh đôi mắt diễn tả chiều sâu của nỗi nhớ. 10 c©u ®Çu: DiÔn t¶ ko gian ba chiÒu cña nçi nhí thể hiện sự vận động cứ tăng dần, mãnh liệt, sôi trào. * Nçi lo phiÒn: - ThÓ th¬: lôc b¸t (kh¸c 10 c©u trªn: thÓ v·n bèn) ©m ®iÖu da diÕt, l¾ng s©u. - Nh÷ng lo phiÒn: mét nçi, ko yªn mét bÒ.  Lo cho chµng trai.  Lo chàng trai ko đáp lại tình cảm của mình.  Lo rµo c¶n cña XHPK.  Bµi ca dao thÓ hiÖn nçi nhí th¬ng bån chån, da diÕt xen lÉn nh÷ng lo ©u cña mét tr¸i tim ch©n thµnh, ch¸y báng yªu th¬ng 3. Bµi 6: - Muèi vµ gõng lµ nh÷ng gia vÞ trong b÷a ¨n cña nhân dân ta và còn đợc dùng nh những vị thuốc lúc đau ốm của ngời lao động nghèo. - H×nh ¶nh biÓu tîng: muèi mÆn- gõng cay Muèi- 3 n¨m- cßn mÆn. Gõng- 9 th¸ng- cßn cay.  Thö th¸ch thêi gian ko nh¹t phai h¬ng vÞ cay cña gõng, vÞ mÆn cña muèi  §ã lµ nh÷ng h×nh ¶nh Èn dô tîng trng cho nh÷ng trải nghiệm cay đắng, mặn mà của tình ngời nhất là t×nh c¶m vî chång. §ång thêi sù g¾n bã tù nhiªn cña chóng cßn biÓu trng cho t×nh nghÜa thñy chung cña con ngêi. - T×nh nghÜa con ngêi: Ba v¹n s¸u ngµn ngµy- míi xa.  Cả đời ngời  Chỉ có cái chết mới đủ sức chia lìa con ngời.  TiÓu kÕt: Bµi ca dao trªn thÓ hiÖn sù g¾n bã thuû chung, son s¾t, bÒn v÷ng cña t×nh c¶m vî chång. III. Tæng kÕt bµi häc: Nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt mµ ca dao thêng dïng: - Sù lÆp l¹i c¸c c«ng thøc më ®Çu (m«tÝp nghÖ thuËt). - C¸c h×nh ¶nh biÓu tîng: chiÕc cÇu, tÊm kh¨n, ngän đèn, gừng cay- muối mặn,... - C¸c biÖn ph¸p tu tõ: so s¸nh, Èn dô, nh©n ho¸, ®iÖp ng÷,....

(59) - ThÓ th¬: lôc b¸t, song thÊt lôc b¸t vµ c¸c biÕn thÓ cña chóng, v·n bèn, v·n n¨m, hçn hîp,... 4 Cñng cè, dÆn dß: - §äc tríc bµi tiÕng ViÖt: §Æc ®iÓm cña ng«n ng÷ nãi vµ ng«n ng÷ viÕt 5- Rút kinh nghiệm. Ngµy so¹n: TiÕt: 28 TiÕng ViÖt:. Ngµy day:. đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1- Kiến thức: Nhận thức đợc các đặc điểm, phân biệt ngôn ngữ nói và ngôn ng÷ viÕt 2- Kĩ năng: có kĩ năng trình bày miệng hoặc viết văn bản phù hợp với đặc điểm ngôn ng÷ nãi vµ ng«n ng÷ viÕt. 3- Thái độ: Cã ý thøc cÈn träng, sö dông cã hiÖu qu¶ ng«n ng÷ nãi vµ ng«n ng÷ viÕt. B. Sù chuÈn bÞ - Sgk, sgv. - B¶ng phô so s¸nh ng«n ng÷ nãi vµ ng«n ng÷ viÕt. - Hs đọc trớc bài học. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp: trao đổi- thảo luận, trả lời c¸c c©u hái, lËp b¶ng so s¸nh ng«n ng÷ nãi vµ ng«n ng÷ viÕt. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tỡm I. Khái niệm, đặc điểm của ngôn ngữ nói và ng«n ng÷ viÕt: hiểu khái niệm, đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết C¸c mÆt Ng«n ng÷ nãi Ng«n ng÷ viÕt 1.Kh¸i Lµ ng«n ng÷ ©m Lµ ng«n ng÷ ®niÖm. thanh, lµ lêi nãi îc thÓ hiÖn trong giao tiÕp b»ng ch÷ viÕt hàng ngày, ở đó trong văn bản ngời nói và ngời và đợc tiếp nghe tiÕp xóc nhËn b»ng thÞ trùc tiÕp víi gi¸c. nhau, cã thÓ lu©n phiªn nhau trong vai nãi vµ vai nghe. 2. §Æc ®iÓm. a.Ph¬ng - Ph¬ng tiÖn chñ - Ph¬ng tiÖn tiÖn(chÊt yÕu: lêi nãi- chñ yÕu: ch÷.

(60) liÖu).. Gv híng dÉn, gîi më cho hs b»ng các câu hỏi để lập bảng đối sánh ng«n ng÷ nãi vµ ng«n ng÷ viÕt trªn các mặt: khái niệm, các đặc đểm.. chuçi ©m thanh ng«n ng÷ mµ con ngêi cã thÓ nhËn biÕt b»ng thÝnh gi¸c, tr¶i ra trong thêi gian. - Ph¬ng tiÖn hç trî:giäng ®iÖu (ng÷ ®iÖu), nÐt mÆt, cö chØ, ®iÖu bé,...cña ngêi nãi.. - Cã tÝnh chÊt tức thời, ko đợc b.Hoµn dµn dùng tríc, c¶nh sö ngêi nãi Ýt cã c¬ dông. héi gät giòa, kiÓm tra, ngêi nghe Ýt cã ®iÒu kiÖn ph©n tÝch kÜ.. - Cã ngêi nghe trùc tiÕp, ngêi nghe cã thÓ phản hồi để ngời nãi ®iÒu chØnh, sửa đổi.. viÕt- hÖ thèng kÝ tù cña ng«n ngữ đợc ngời đọc nhận biết b»ng thÞ gi¸c, tr¶i ra theo ko gian. - Ph¬ng tiÖn hç trî:hÖ thèng dÊu c©u, c¸c kÝ hiÖu v¨n tù, c¸c h×nh ¶nh minh häa, c¸c b¶ng biểu, sơ đồ,... - Cã diÒu kiÖn dµn dùng, ngêi viÕt cã ®iÒu kiÖn gät giòa, kiểm tra, đạt tÝnh chÝnh x¸c cao, ngời đọc cã ®iÒu kiÖn đọc lại, phân tÝch kÜ. - Thêng ko cã ngêi nghe trùc tiÕp. Sè lîng ngời đọc đông đảo trong phạm vi ko gian réng lín vµ thêi gian l©u dµi.. -Ch÷ viÕt: +§óng chuÈn chÝnh t¶, tr¸nh dïng c¸c tõ - Ng÷ ©m: phát âm địa ph+ Sử dụng đúng ơng nếu ko cần c.MÆt vµ tèt hÖ thèng thiÕt. bªn kia ng÷ ©m, tr¸nh của hệ lối phát âm địa + Đúng quy thèng ph¬ng (trõ 1 sè c¸ch tæ chøc ng«n trêng hîp cã v¨n b¶n, con ng÷: mục đích tu từ) chữ, dấu câu. + Sö dông tèt -Tõ ng÷: ng÷ ®iÖu. + Dïng tõ phï hîp víi phong c¸ch chøc n¨ng -Tõ ng÷: cña v¨n b¶n ®§a d¹ng: Tõ îc t¹o lËp. toàn dân, từ địa + Tránh dùng ph¬ng, khÈu tõ ng÷ riªng ng÷, tiÕng lãng, cña phong c¸ch biÖt ng÷,... héi tho¹i nÕu ko cÇn thiÕt. - C©u: +Thêng dïng.

(61) - C©u: + Thêng ng¾n gän, dïng nhiÒu c©u tØnh lîc. + Cã c©u rêm rµ, cã yÕu tè d thõa, trïng lÆp.. c©u dµi, nhiÒu thành phần nhng đợc tổ chức m¹ch l¹c, chÆt chÏ. + Cã thÓ dïng c©u tØnh lîc mét thµnh phÇn (CN hoÆc VN) tr¸nh dïng c©u tØnh lîc c¶ CN vµ VN nÕu ko cã t¸c dông tu tõ.. * Chó ý: - Ngôn ngữ nói đợc ghi lại bằng chữ viết trong c¸c v¨n b¶n: + TruyÖn cã lêi tho¹i cña c¸c nh©n vËt. + C¸c bµi b¸o ghi l¹i c¸c cuéc pháng vÊn, täa đàm, các cuộc nói chuyện. + Biªn b¶n c¸c cuéc häp, héi th¶o khoa häc,... đợc công bố.  Đặc điểm:+ Khai thác đặc điểm của ngôn ngữ nãi. + Thờng đã đợc sửa chữa, gọt giũa gÇn v¨n phong cña ng«n ng÷ viÕt gÇn v¨n phong cña ng«n ng÷ viÕt. - Ngôn ngữ viết đợc trình bày lại bằng lời nói - Ngôn ngữ viết trong văn bản đợc miệng trong các trờng hợp: trình bày lại bằng lời nói miệng + Thuyết trình trớc hội nghị bằng 1 báo cáo đã khi nµo? §Æc ®iÓm cña nã? viÕt s½n. + Nãi tríc c«ng chóng theo mét v¨n b¶n...  §Æc ®iÓm: + TËn dông u thÕ cña ng«n ng÷ viÕt (cã suy nghÜ, lùa chän, s¾p xÕp ý,...) + Cã sù phèi hîp cña c¸c yÕu tè hç trî trong ng«n ng÷ nãi (cö chØ, ®iÖu bé, nÐt mÆt, ng÷ ®iÖu,...) II. LuyÖn tËp: Bµi 1: Hoạt động 2: Luyện tập - §Æc ®iÓm cña ng«n ng÷ viÕt biÓu hiÖn: + Chữ viết: đúng chuẩn chính tả. Hs đọc đề bài và làm các bài luyện +Từ ngữ: Sử dụng lớp từ thuật ngữ của phong tËp. c¸ch ng«n ng÷ chÝnh luËn (vèn ch÷, tõ vùng, ng÷ ph¸p, phong c¸ch, thÓ v¨n, v¨n nghÖ, chÝnh trÞ, khoa häc, kÜ thuËt). C¸c tõ ng÷ chØ thø tù tr×nh bµy (1 lµ, 2 lµ, 3 là)  đánh dấu luận điểm rõ ràng, mạch lạc. Sù lùa chän vµ thay thÕ c¸c tõ: “tiÕng ta” thay cho “ng÷ ph¸p” qu¸ tr×nh suy nghÜ, nghiÒn ngÉm cña ngêi viÕt. + C©u: c¸c dÊu c©u (dÊu phÈy t¸ch vÕ, dÊu chÊm ng¾t c©u, dÊu ba chÊm biÓu thÞ ý nghÜa liệt kê còn có thể tiếp tục) đợc sử dụng phù hợp. 2. Bµi 2: - Tõ ng÷: + C¸c tõ h« gäi: k×a, nµy...¬i, nhØ. Câu hỏi nâng cao:Ng«n ng÷ nãi đợc ghi lại bằng chữ viết trong các loại văn bản nào? Mục đích của các văn bản đó? Đặc điểm của ngôn ngữ nói ở các văn bản đó có g× kh¸c víi ng«n ng÷ nãi th«ng thêng?.

(62) + KhÈu ng÷: c« ¶, nhµ t«i, mÊy , nãi kho¸c, cã khối, sợ gì, đằng ấy. + Từ tình thái: có khối...đấy, đấy, thật đấy. - C©u: Sö dông kÕt cÊu trong ng«n ng÷ nãi: Cã...th×, §· ...th×... - Sù phèi hîp gi÷a lêi nãi vµ cö chØ: Cêi nh n¾c nÎ, con cín, liÕc m¾t,... Bµi 3: a. C¸c lçi: - Ko ph©n biÖt thµnh phÇn TN- CN. - Dùng các từ thuộc ngôn ngữ nói: thì, đã, hết ý.  Sửa lại: Thơ ca Việt Nam đã thể hiện nhiều bức tranh mùa thu đặc sắc. b. C¸c lçi: - Dùng từ khẩu ngữ: vống lên, đến mức vô tội v¹. - Tõ thõa: nh.  Söa l¹i: Cßn m¸y mãc, thiÕt bÞ do níc ngoµi ®a vào góp vốn thì ko đợc kiểm soát, họ sẵn sàng khai qu¸ møc thùc tÕ mét c¸ch tuú tiÖn. c. Lçi sai: - C©u tèi nghÜa, lñng cñng. - Tõ khÈu ng÷: sÊt(hÕt). - Tõ thõa: th×.  Söa l¹i: Chóng tiªu diÖt ko th¬ng tiÕc c¸c loµi sèng ë díi níc nh c¸, rïa, ba ba, Õch, nh¸i, t«m, cua, èc,... vµ ngay c¶ c¸c loµi chim quen kiÕm ¨n trªn s«ng níc nh cß, v¹c, vÞt, ngçng,... chóng còng ch¼ng bu«ng tha! 4. Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs vÒ nhµ:- «n l¹i kiÕn thøc bµi häc - So¹n bµi: Ca dao hµi híc. 5- Rút kinh nghiệm.

(63) Ngµy so¹n: TiÕt: 29 §äc v¨n:. Ngµy day:. ca dao hµi híc. A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1-Kiến thức: Cảm nhận đợc tiếng cời lạc quan trong ca dao hài hớc. 2- Kĩ năng: Nắm đợc nghệ thuật trào lộng thông minh, hóm hỉnh. 3- Thỏi độ: Có thái độ trân trọng và yêu mến tâm hồn lạc quan yêu đời qua tiếng cời của nhân dân lao động trong ca dao hài hớc. B. Sù chuÈn bÞ - Sgk, sgv. - Mét sè tµi liÖu tham kh¶o. - Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái trong sgk. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp: đọc diễn cảm, trao đổithảo luận, trả lời các câu hỏi. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp..

(64) 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs đọc I. Hớng dẫn đọc và tìm hiểu loại: 1. §äc. và tìm hiểu thể loại 2. T×m hiÓu tiÓu lo¹i: - Bµi 1: Ca dao hµi híc tù trµo (tù cêi m×nh). Bµi 1: Giäng vui t¬i, dÝ dám, mang  Mục đích: mua vui, biểu hiện tinh thần lạc hình thức đối đáp. Bµi 2: Giäng vui, dÝ dám, chÕ giÔu, quan. nhÊn m¹nh c¸c tõ: lµm trai, chång - Bµi 2:Ca dao hµi híc ch©m biÕm, phª ph¸n.  Mục đích: mua vui, châm biếm, phê phán cái em, chồng yêu và các động từ. - Cả 2 bài ca dao đều thuộc loại ca xấu. dao hµi híc nhng cã thÓ ph©n lo¹i cô thÓ ntn? II. Đọc- hiÓu v¨n b¶n: Hoạt động 2: Hướng dẫn hs đọc 1. Bµi 1: - Viết theo thể đối đáp giữa chàng trai và cô hiểu văn bản - Bài ca dao số 1 đợc viết theo hình gái (2 nhân vật trữ tình). *Lêi chµng trai vÒ lÔ vËt dÉn cíi: thøc nµo? - Cách nói của chàng trai về lễ vật + Cách nói khoa trơng, phóng đại: Dẫn voidẫn cới có gì đặc biệt? Qua đó, em dẫn trâu- dẫn bò lễ vật sang trọng. thấy gì về gia cảnh và con ngời của + Cách nói giả định: “toan dẫn” là cách nói chµng trai? Liªn hÖ víi mét sè bµi thêng gÆp trong lêi nãi tëng tîng vÒ c¸c lÔ vËt ca dao có cùng chủ đề? sang trọng, linh đình của các chàng trai nghèo ®ang yªu ngµy xa. + Cách nói đối lập: DÉn voi  Sî quèc cÊm. DÉn tr©u  Sî hä m¸u hµn. DÉn bß  Sî hä nhµ nµng co g©n.  cÈn thËn, biÕt quan t©m vµ t«n träng gia téc nhà cô gái,khéo léo, có lí, có tình, dễ tạo đợc sù c¶m th«ng cña mäi ngêi vµ nhÊt lµ cña c« g¸i. + C¸ch nãi gi¶m dÇn: voi tr©u bßchuét.  TiÕng cêi bËt lªn, v×: + LÔ vËt cña anh “sang träng”, kh¸c thêng qu¸, còng lµ loµi “thó bèn ch©n” ngang tÇm víi voi, tr©u, bß. + Chµng trai khÐo nãi qu¸.  Gia c¶nh thùc cña chµng trai: rÊt nghÌo. Tính cách của chàng trai: cẩn thận, chu đáo, khÐo lÐo, dÝ dám, a trµo léng. Câu hỏi nâng cao: Em hiÓu g× vÒ nghĩa của từ “sang” trong lời đánh * Lời cô gái: giá của cô gái về lễ vật dẫn cới của - Lời đánh giá về lễ vật dẫn cới của chàng trai: chàng trai? Đó là lời đánh giá trang Sang cã gi¸ trÞ cao. trong hay lµ lêi biÓu lé tÊm lßng bao  đàng hoàng, lịch sự. dung cña c« g¸i cïng chung c¶nh  TÊm lßng bao dung cña c« g¸i cïng chung ngé víi chµng trai? c¶nh ngé víi chµng trai. - C¸ch nãi vÒ lÔ vËt th¸ch cíi: + Cách nói đối lập: Ngêi ta  Nhµ em Th¸ch lîn, gµ. Th¸ch mét nhµ khoai lang. “Mét nhµ khoai lang” sè lîng b»ng mét nhµ..

(65) Lời giải thích của cô gái cho thấy nét đẹp tâm hồn của cô gái ntn?. - Nêu cảm nhận về tiếng cời của ngời lao động trong cảnh nghèo? (họ cêi ®iÒu g×? cêi ai? ý nghÜa cña tiÕng cêi?). - Kh¸i qu¸t chung vÒ nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt cña bµi ca dao trªn?. - Bài ca dao số 2 chế giễu đối tợng nào trong xã hội? Mức độ chế giễu ra sao và thái độ của tác giả dân gian đối với những ngời đó ntn?. Câu hỏi nâng cao:T×m mét vµi bµi ca dao cã cïng m«tÝp më ®Çu nh bµi ca dao sè 2? - Các biện pháp nghệ thuật đợc sử dông trong bµi nµy lµ g×? - TiÕng cêi bËt ra tõ ®©u? - ý nghÜa cña bµi ca dao nµy?. c¶ nhµ, c¶ hä nhµ khoai lang (cñ to, cñ nhá, cñ rÝm, cñ hµ,...) → kh¸ lín, b×nh dÞ, kh¸c thêng - Lêi gi¶i thÝch cña c« g¸i vÒ viÖc sö dông lÔ vËt th¸ch cíi: Cñ to- mêi lµng. Cñ nhá- hä hµng ¨n ch¬i. Cñ mÎ- con trÎ ¨n ch¬i. Cñ rÝm, cñ hµ- lîn, gµ ¨n.  Sự đảm đang, tháo vát, tình cảm đậm đà của cô gái nghèo với họ hàng, gia đình, làng xóm.  Cuéc sèng sinh ho¹t hoµ thuËn, nghÜa t×nh trong nhà ngoài xóm của nhân dân lao động. + C¸ch nãi gi¶m dÇn: Cñ to cñ nhá cñ mÎ cñ rÝm cñ hµ.  Tính hất trào lộng, đùa vui.  Lµ lêi th¸ch cíi kh¸c thêng, v« t, thanh th¶n, tràn đầy lòng lạc quan yêu đời.  TiÓu kÕt: - Bµi ca dao trªn lµ tiÕng cêi tù trµo vÒ c¶nh nghèo của ngời lao động. - ý nghÜa : + Thể hiện tinh thần lạc quan, yêu đời, vợt lên cuéc sèng khèn khã. + Triết lí nhân sinh đẹp: đặt tình nghĩa cao h¬n cña c¶i. - NghÖ thuËt g©y cêi: + Cách nói khoa trơng, phóng đại. + C¸ch nãi gi¶m dÇn. + Cách nói đối lập. + Sö dông chi tiÕt, h×nh ¶nh hµi híc. 2. Bµi ca dao sè 2 - Lµ tiÕng cêi phª ph¸n trong néi bé nh©n d©n. - Mục đích: nhắc nhở nhau tránh những thói h tËt xÊu mµ con ngêi thêng m¾c ph¶i. - Thái độ của tác giả dân gian: nhẹ nhàng, th©n t×nh, mang tÝnh gi¸o dôc s©u s¾c. a. Bµi 2: - Më ®Çu b»ng m«tÝp quen thuéc: Lµm trai cho đáng nên trai. - §èi lËp: C©u 1  C©u 2 LÏ thêng Sù thËt vÒ anh chµng trong bµi ca dao nµy - LÏ thêng: Lµm trai ph¶i cã søc trai khoÎ mạnh, giữ vai trò trụ cột trong gia đình, là chỗ dựa vững chắc cho vợ con, phải là Xuống đông đông tĩnh, lên đoài đoài yên, Phú Xuân đã trải, Đồng Nai đã từng - Hình ảnh phóng đại, đối lập: Khom lng chống gối  Gánh đôi hạt vừng T thÕ rÊt cè g¾ng, ra søc, C«ng viÖc qu¸ bÐ cè hÕt søc. nhá. TiÕng cêi bËt lªn gißn gi·.  TiÓu kÕt: Bµi ca dao ch©m biÕm, phª ph¸n những anh chàng yếu đuối, ko đáng sức trai,.

(66) v« tÝch sù. III. Tæng kÕt bµi häc: NghÖ thuËt cña ca dao hµi híc: - Biện pháp tu từ: phóng đại, tơng phản, đối Hoạt động 3: Tổng kết lËp. - H cÊu tµi t×nh, kh¾c häa nh©n vËt b»ng Hs đọc và học phần ghi nhớ(sgk). - Những biện pháp nghệ thuật mà ca những chi tiết nghệ thuật đặc sắc, có giá trị kh¸i qu¸t cao. dao hµi híc thêng sö dông lµ g×? - Ng«n ng÷ gi¶n dÞ mµ hµm chøa ý nghÜa s©u s¾c. 4 Cñng cè, dÆn dß: Yêu cầu hs:- Học thuộc các bài ca dao đã học, nắm đợc giá trị nội dung và nghệ thuật. - Su tầm các bài ca dao có cùng nội dung chủ đề khác. - So¹n bµi: Ôn tập văn học dân gian Việt Nam 5- Rút kinh nghiệm. Ngµy so¹n: TiÕt: 30. ¤n tËp:. Ngµy day:. «n tËp v¨n häc d©n gian viÖt nam. A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1-Kiến thức: Củng cố, hệ thống hoá các kiến thức VHDGVN đã học nh đặc trng, c¸c thÓ lo¹i, gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña c¸c t¸c phÈm (®o¹n trÝch) VHDG. 2- Kĩ năng: Rèn kĩ năng hệ thống hóa, so sánh, vận dụng kiến thức lí thuyết để tìm hiÓu, ph©n tÝch mét t¸c phÈm VHDG cô thÓ. 3- Thái độ: Cã t×nh c¶m tr©n träng, tù hµo vÒ VHDGVN. B. Sù chuÈn bÞ : - Sgk, sgv. - C¸c b¶ng hÖ thèng. - Hs so¹n bµi, tr¶ lêi c¸c c©u hái «n tËp trong sgk. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. phương pháp Gv tổ chức giơg dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp: hớng dẫn hs trao đổi- thảo luËn, tr¶ lêi c¸c c©u hái, lµm bµi tËp vËn dông. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc:.

(67) 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs I. Néi dung «n tËp: tìm hiểu nội dung ôn tập 3- Câu 3 Hướng dẫn hs tự tìm hiểu C©u 3: LËp b¶ng tæng hîp so sánh các truyện dân gian đã học theo mÉu sgk. Hs tr×nh bµy b¶ng chuÈn bÞ cña m×nh. Gv nhËn xÐt, bæ sung, ®a ra b¶ng phô. ThÓ lo¹i. 1.Sö thi. Mục đích sáng tác. H×nh thøc lu truyÒn Ghi lại c/s và ớc mơ Hátphát triển cộng đồng kể cña ngêi T©y nguyªn xa.. 2.Truyền Thể hiện thái độ và thuyÕt. cách đánh giá của nhân dân đối với các sù kiÖn vµ nh©n vËt lÞch sö.. KÓdiÔn xíng (lÔ héi d©n gian). 3.TruyÖn ThÓ hiÖn nguyÖn KÓ cæ tÝch. väng, íc m¬ cña nh©n d©n trong x· héi cã giai cÊp: chÝnh nghÜa th¾ng gian tµ.. 4.TruyÖn -Mua vui, gi¶i trÝ. KÓ cêi. - Ch©m biÕm, phª ph¸n XH.. Néi dung KiÓu nh©n §Æc ®iÓm nghÖ ph¶n ¸nh vËt chÝnh thuËt XH T©y Nguyªn cæ đại ở thời k× c«ng x· thÞ téc. KÓ vÒ c¸c sù kiÖn vµ nh©n vËt lÞch sö cã thËt nhng đã đợc khóc x¹ qua mét cèt truyÖn h cÊu. Xung đột XH, cuéc đấu tranh gi÷a thiÖn¸c, chÝnh nghÜagian tµ.. Nh÷ng ®iÒu tr¸i tù nhiªn, nh÷ng thãi h tËt xÊu đáng cời, đáng phê ph¸n trong XH.. Ngêi anh BiÖn ph¸p so hïng sö s¸nh, phãng thi cao đại, trùng điệp đẹp, k× t¹o nªn nh÷ng (§¨m h×nh tîng S¨n) hoµnh tr¸ng, hµo hïng. Nh©n vËt Tõ “c¸i lâi lµ sù lịch sử đ- thật lịch sử” đã ợc truyền đợc h cấu thành thuyÕt c©u chuyÖn ho¸(An mang yÕu tè k× Dơng V- ảo, hoang đờng. ¬ng, MÞ Ch©u, Ttäng Thñy,...) Ngêi con -TruyÖn hoµn riªng, ng- toµn do h cÊu. êi må c«i, -KÕt cÊu trùc ngêi em tuyÕn. út, ngời - Kết thúc thlao động ờng có hậu. nghÌo khæ, bÊt h¹nh, ngêi cã tµi l¹,... KiÓu nh©n - Ng¾n gän. vËt cã T¹o t×nh thãi h tËt huèng bÊt ngê, xÊu. m©u thuÉn ph¸t triÓn nhanh, kÕt thúc đột ngột..

(68) Hoạt động 2: Hướng dẫn hs II. Bµi tËp vËn dông: 1- Câu 1 bài tập vận dụng Hs tr×nh bµy b¶ng hÖ thèng. Gv nhËn xÐt, bæ sung, ®a ra b¶ng phụ- đáp án. Cái lõi sự Bi kịch đợc Những chi KÕt côc cña thËt lÞch sö h cÊu tiÕt hoang ®- bi kÞch êng, k× ¶o Cuéc xung Bi kÞch t×nh - ThÇn Kim MÊt tÊt c¶ đột giữa An yêu. Quy. (t×nh yªu, D¬ng V¬ng - Lẫy nỏ gia đình, đất víi TriÖu §µ thÇn. níc) thêi k× ¢u - Ngäc traiL¹c. giÕng níc. - ThÇn Kim Quy rÏ níc ®a An D¬ng V¬ng cÇm sõng tª b¶y tÊc xuèng biÓn. - M¸u MÞ Ch©u ngäc trai, x¸c MÞ Ch©u ngäc th¹ch. HS tự lËp b¶ng «n tËp vÒ 2 2. C©u 2: truyện cời đã học. §èi tîng cêi. Néi dung cêi. Bµi häc rót ra - Tinh thÇn c¶nh gi¸c. -Xử lí đúng đắn mối quan hÖ c¸i riªngc¸i chung, nhµ- níc, cá nhân- cộng đồng, lÝ trÝ- t×nh c¶m.. Tình huống gây Cao trào để tiếng cời oà cêi ra 1. Truyện Tam -Thói giấu dốt, - Luống cuống - Khi thầy đồ nói câu: đại con gà: Anh khoe khoang. ko biÕt ch÷ “kª”, Dñ dØ lµ chÞ con c«ng, häc trß lµm gia häc trß hái gÊp. con c«ng lµ «ng con gµ s (thầy đồ) - Bè häc trß chÊt - C©u nãi cuèi cïng cña vấn thầy đồ. thÇy lÝ: Tao biÕt mµy 2. Nhng nó phải - Bi hài kịch của - Cải đã đút lót phải nhng nã b»ng hai mµy: viÖc hèi lé vµ ¨n mµ ko nh÷ng bÞ ph¶i...b»ng hai mµy ThÇy lÝ, C¶i vµ hèi lé. thua kiÖn l¹i cßn Ng«. bị đánh đòn. 3. C©u 3: - T×m mét sè bµi th¬(c©u th¬) - Th¬ Hå Xu©n H¬ng: bµi B¸nh tr«i níc, Mêi của các nhà thơ trung đại và trầu,... hiện đại có sử dụng chất liệu - Thơ Nguyễn Du: Truyện Kiều VHDG? VD: Ca dao cã c©u: Vầng trăng ai xẻ làm đôi, §êng trÇn ai vÏ ngîc xu«i hìi chµng? TruyÖn KiÒu: Vầng trăng ai xẻ làm đôi, Nöa in gèi chiÕc, nöa soi dÆm trêng. - Th¬ NguyÔn Khoa §iÒm: Đất nớc là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm( Trờng ca Mặt đờng khát vọng)... 4. Cñng cè, dÆn dß: - So¹n bµi: Trả bài số 2- Ra đề bài số 3 ở nhà 5- Rút kinh nghiệm.

(69) Ngµy so¹n: TiÕt: 31 Lµm v¨n:. Ngµy day:. tr¶ bµi viÕt sè 2- R a ĐỀ BÀI SỐ 3 Ở NHÀ Hướng dẫn tự học: Luyện tập viết đoạn văn tự sự A. Môc tiªu bµi häc: Gióp hs:- ¤n tËp, cñng cè kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng viÕt mét bµi v¨n tù sù. - Sửa chữa các lỗi về nhận thức yêu cầu đề, các lỗi dùng từ, câu và diễn đạt. B. Sù chuÈn bÞ - Hs xem l¹i bµi. - Gv chÊm bµi, so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức phát vấn- đàm thoại, nhận xÐt, biÓu d¬ng c¸c bµi lµm tèt, söa ch÷a nh÷ng bµi cßn nhiÒu lçi. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. TiÕn tr×nh tr¶ bµi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Gv yêu cầu hs nhắc lại đề bài, chÐp l¹i lªn b¶ng. A- TRẢ BÀI SỐ 2.

(70) §Ò bµi: Sau khi tù tö ë giÕng Loa Thµnh, xuèng thñy cung, Träng Thñy t×m gÆp l¹i MÞ Ch©u. Hãy tởng tợng và kể lại câu chuyện đó. I. Tìm hiểu đề: Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm hiểu đề - Hãy xác định kiểu bài của đề văn trªn? - Néi dung chÝnh cña c©u chuyÖn đó là gì? - §Ó lµm tèt bµi v¨n tù sù nµy, chóng ta cÇn sö dông c¸c tri thøc nµo?. 1. KiÓu bµi: Tù sù (kÓ chuyÖn tëng tîng) 2. Néi dung: Cuéc gÆp gì cña MÞ Ch©u- Träng Thñy. 3. Ph¹m vi kiÕn thøc: - KiÕn thøc vÒ t¸c phÈm truyÖn An D¬ng V¬ng và Mị Châu- Trọng Thủy, đặc biệt là về hai nh©n vËt MÞ Ch©u, Träng Thñy vµ bi kÞch t×nh yªu cña hä. - KiÕn thøc thùc tÕ phôc vô cho viÖc tëng tîng vÒ biÓn vµ thuû cung. II. LËp dµn ý:. Hoạt động 2: Hướng dấn hs lập 1. Më bµi: dàn ý - Sau khi ch«n cÊt MÞ Ch©u, Träng Thñy ngµy - Theo em, chúng ta cần nêu đêm ân hận, tự giày vò bản thân. nh÷ng néi dung g× ë phÇn më bµi? - Mét h«m, khi ®i t¾m, Träng Thñy tëng nh thấy Mị Châu ở dới giếng nên đã lao đầu xuống giÕng mµ chÕt. Gv gîi më, híng dÉn hs tëng tîng: - Theo quan niÖm tÝn ngìng d©n gian, con ngêi cã nhiÒu téi lçi sau khi chết thờng bị đày xuống thế giới nào? Hành động của Trọng Thủy ở nơi đó? - Em h·y tëng tîng vÒ quang c¶nh cña thuû cung? Gv lu ý hs cã thÓ tëng tîng theo nhiÒu c¸ch: Träng Thñy gÆp MÞ Châu trong một buổi tiệc linh đình ë thñy cung hoÆc MÞ Ch©u cã cuéc sèng nghÌo khæ,.... 2. Th©n bµi: a. Hµnh tr×nh t×m gÆp MÞ Ch©u cña TT - Díi ©m phñ: + Thµnh khÈn hèi hËn, cam t©m chÞu mäi h×nh phạt đau đớn. + Mong đợc đặc ân xuống thủy cung gặp lại Mị Ch©u. + §îc Diªm V¬ng chÊp nhËn. - Xuèng thñy cung: + C¶nh vËt thiªn nhiªn: san h«, mu«n loµi t«m cá, ngọc trai,...lung linh đẹp đẽ, qúy giá. + Cảnh lâu đài tráng lệ, quân lính trang nghiªm- n¬i MÞ Ch©u ë.  Trọng Thủy cầu xin quân lính cho đợc gặp nµng. b. Cuéc gÆp gì cña MÞ Ch©u, Träng Thñy:. - H·y tëng tîng diÔn biÕn t©m trạng, thái độ của các nhân vật trong cuéc gÆp gì bÊt ngê nµy? Hs ph¸t biÓu, th¶o luËn b¶o vÖ c¸c c¸ch suy nghÜ kh¸c nhau.. - C¸ch 1: + MÞ Ch©u nÆng lêi phª ph¸n, ®o¹n tuyÖt víi Träng Thñy. + Träng Thñy bµy tá sù hèi hËn muén mµng, cầu xin nàng tha thứ nhng vẫn ko lay chuyển đợc nàng. + Lâu đài tan biến, hồn Trọng Thủy bơ phờ, mờ dÇn, tan trong dßng níc xanh. - C¸ch 2: + Hai ngêi tá ý ©n hËn vÒ nh÷ng sai lÇm cña m×nh. + Cùng nhau cố quên quá khứ, hớng đến cuộc.

(71) sèng yªn b×nh, ko víng bËn chuyÖn trÇn gian. - C¸ch 3: + Mị Châu phân tích rõ mọi lẽ đúng sai. + Träng Thñy tá ý ©n hËn, muèn nèi l¹i duyªn xa. - ë phÇn kÕt truyÖn, em sÏ nªu c¸c + Tuy cßn t×nh yªu nhng MÞ Ch©u ko chÊp nhËn ý g×? 3. KÕt bµi: Nªu c¶m nghÜ cña m×nh theo c¸c c¸ch kÕt thóc trªn. III. Nhận xét, đánh giá bài làm của hs: 1. ¦u ®iÓm: - Đa số hs nhận thức đợc kiểu bài. Hoạt động 3: Nhận xét bài làm - NhiÒu bµi viÕt béc lé kh¶ n¨ng tëng tîng phong phú, ngôn ngữ diễn đạt biểu cảm của hs 2. Nhîc ®iÓm: - Mét sè bµi cã sö dông c¸c chi tiÕt tëng tîng cha đúng với tâm lí nhân vật và kiến thức thực tÕ. - NhiÒu hs cha biÕt ph©n chia bè côc bµi hîp lÝ - Mét sè bµi cßn sai nhiÒu lçi chÝnh t¶, c©u vµ diễn đạt IV. Ch÷a lçi. Hoạt động 4: GV sửa lỗi cụ thể. - Lỗi dùng từ... - Lỗi chính tả... - Lỗi diễn đạt... - Lỗi câu... V.§äc vµ biÓu d¬ng bµi lµm tèt.. Thống kê: Giỏi: Khá: Tb: Yếu: Kém: B- Ra đề bài viết số 3 Trình bày suy nghĩ của anh/chị về câu nói Hoạt động 6: Ra đề bài số 3 ở sau: nhà "Đời phải trải qua giông tố nhưng không được cúi đầu trước giông tố" Hoạt động 5: Đọc bài làm tốt. ( Trích Nhật ký Đặng Thuỳ Trâm). Ma trận đề bài số 3:.

(72) Mức độ Chủ đề Làm văn: Văn dẫn Hướng nghị luận xã hội. Nhận biết. Thông hiểu. tự học. Vận dụng thấp. Vận dụng cao Cộng. -Vận dụng hiểu biết về đời sống xã hội và kĩ năng làm văn nghị luận về các vấn đề tư tưởng đạo lí để viết Yªu bài cÇu. luyÖn tËp viÕt ®o¹n v¨n tù sù. Hoạt động của gv và hs cần đạt Yêu cầu hs đọc phần I(sgk). I. §o¹n v¨n trong v¨n b¶n tù sù: câu: hs nh¾c l¹i mét sè 100% = 100% x1 = 10 điểm 1. Kh¸i niÖm ®o¹n v¨n: YªuSốcÇu kiÕnx1 điểm 10 điểm 2. CÊu tróc chung cña ®o¹n v¨n: thøc: 1 Tỉ lệ: 3. C¸c lo¹i ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n tù sù: 100% 4. Néi dung 10,0 vµ điểm nhiÖm vô cña ®o¹n v¨n 1 Tổng trong v¨n b¶n tù sù: cộng - Néi dung vµ nhiÖm vô riªng vµ - Néi dung vµ nhiÖm vô riªng: t¶ c¶nh, t¶ chung của các đoạn văn trong văn ngời, kể sự việc, biểu cảm, bình luận, đối thoại, độc thoại,... b¶n tù sù lµ g×? - Néi dung vµ nhiÖm vô chung: thÓ hiÖn chñ đề, ý nghĩa văn bản. II. C¸ch viÕt ®o¹n v¨n trong bµi v¨n tù sù: + Tríc khi viÕt nªn dù kiÕn ý tëng vÒ c¸c phÇn cña truyÖn, nhÊt lµ phÇn ®Çu vµ phÇn cuèi. + PhÇn më vµ kÕt truyÖn nªn h« øng víi Hs đọc yêu cầu bài tập 1. nhau, thể hiện rõ chủ đề của truyện. + Thèng nhÊt vÒ giäng ®iÖu ë phÇn ®Çu vµ phÇn kÕt. 4-Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs vÒ nhµ:- Hoµn thiÖn bµi tËp, «n l¹i kiÕn thøc bµi häc. - So¹n bµi: Khái quát VHVN từ thế kỉ X đến thế kỉ XIX 5- Rút kinh nghiệm.

(73) Ngµy so¹n: TiÕt: 32-33-34 §äc v¨n:. Ngµy day:. kh¸i qu¸t v¨n häc viÖt nam.

(74) tõ thÕ kØ X- XIX A.Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1- Kiến thức: Nắm đợc một cách khái quát những kiến thức cơ bản về: Các thành phần, các giai đoạn phát triển và những đặc điểm lớn về nội dung và nghệ thuật cña VHVN tõ thÕ kØ X- XIX. 2- Kĩ năng: Cã kÜ n¨ng ph©n tÝch, tæng hîp, ph¸t hiÖn vµ chøng minh c¸c luËn ®iÓm cña bµi v¨n häc sö mét c¸ch hÖ thèng. 3- Thái độ: Cã lßng yªu mÕn, tr©n träng di s¶n VH d©n téc. B.Sù chuÈn bÞ - Sgk, sgv. - C¸c b¶ng biÓu hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc. - Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái trong sgk. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp: trao đổi- thảo luận, trả lời c¸c c©u hái. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Bµi míi: . Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt I. C¸c thµnh phÇn cña VH tõ thÕ kØ X- XIX: Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm - Hai thµnh phÇn chñ yÕu:+ VH ch÷ H¸n. hiểu các thành phần của VH từ + VH ch÷ N«m. thế kỉ X- XIX - Ch÷ quèc ng÷ xuÊt hiÖn vµo kho¶ng thÕ kØ - VH tõ thÕ kØ X- XIX cã c¸c thµnh XVII, VH ch÷ quèc ng÷ xuÊt hiÖn vµo giai phÇn nµo? C¸c thµnh phÇn chñ yÕu? ®o¹n cuèi cña VHT§ nhng thµnh tùu cha Chữ quốc ngữ xuất hiện vào thời đáng kể, cha đợc coi là một bộ phận của gian nµo? T¹i sao VH viÕt b»ng ch÷ VHT§. quốc ngữ cha đợc coi là một bộ phËn cña VHT§? 1. V¨n häc ch÷ H¸n: - Lµ c¸c s¸ng t¸c b»ng ch÷ H¸n cña ngêi ViÖt. Câu hỏi nâng cao: Em hiÓu thÕ nµo - ThÓ lo¹i: chñ yÕu tiÕp thu tõ c¸c thÓ lo¹i cña lµ VH ch÷ H¸n? Nªu c¸c thÓ lo¹i VH Trung Quèc: của VH chữ Hán? VD các tác phẩm + Chiếu: Chiếu dời đô (Lí Công Uẩn) minh ho¹? §¸nh gi¸ chung vÒ thµnh + BiÓu: BiÓu t¹ ¬n (NguyÔn Tr·i) + HÞch: HÞch tíng sÜ (TrÇn Quèc TuÊn) tùu cña VH ch÷ H¸n? + Cáo: Bình Ngô đại cáo (Nguyễn Trãi) + TruyÖn truyÒn k×: TruyÒn k× m¹n lôc (NguyÔn D÷) + KÝ sù: Thîng kinh kÝ sù (Lª H÷u Tr¸c) + TiÓu thuyÕt ch¬ng håi: Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ (Ng« gia v¨n ph¸i) + Phó: B¹ch §»ng giang phó (Tr¬ng H¸n Siªu) + Th¬ cæ phong, th¬ §êng luËt cña NguyÔn Tr·i, NguyÔn Du, Hå Xu©n H¬ng,...  VH chữ Hán đạt đợc những thành tựu nghệ thuËt to lín. 2. VH ch÷ N«m: - Ch÷ N«m lµ thø ch÷ viÕt cæ do ngêi ViÖt dùa vào chữ Hán để sáng tạo ra để ghi âm tiếng - Em biÕt g× vÒ ch÷ N«m? ViÖt. -ThÕ nµo lµ VH ch÷ N«m? Nã xuÊt - VH ch÷ N«m lµ c¸c s¸ng t¸c b»ng ch÷ N«m hiÖn vµo thêi gian nµo? của ngời Việt, ra đời từ khoảng cuối thế kỉ - Đặc điểm của các thể loại VH chữ XIII, tồn tại và phát triển đến hết thời kì N«m cã g× kh¸c víi VH ch÷ H¸n? VHT§..

(75) Hoạt động 2 : Hướng dẫn hs tìm hiểu các giai đoạn phát triển của VHVN từ thế kỉ X- XĨX - C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña VHTĐ? Nêu các đặc điểm chính về hoµn c¶nh lÞch sö x· héi cña giai ®o¹n VH tõ thÕ kØ X- XIV? - Tại sao nói đến giai đoạn VH này, VHVN tạo ra đợc một bớc ngoặt lín?. - Nội dung, âm hởng chủ đạo của VH giai ®o¹n nµy? - Em hiÓu thÕ nµo lµ hµo khÝ §«ng A? - Nêu những đặc điểm nghệ thuật lín cña VH giai ®o¹n nµy?. - Nªu c¸c sù kiªn lÞch sö næi bËt trong giai ®o¹n nµy?. - VH viÕt trong giai ®o¹n nµy gåm c¸c bé phËn nµo? - VH giai ®o¹n nµy cã g× kÕ tôc vµ kh¸c biÖt vÒ néi dung so víi giai ®o¹n VH tríc?. - ThÓ lo¹i: chñ yÕu lµ th¬. + C¸c thÓ lo¹i tiÕp thu cña VH Trung Quèc: phó, v¨n tÕ, th¬ §êng luËt. + C¸c thÓ lo¹i VH d©n téc: ng©m khóc, truyÖn th¬, h¸t nãi, th¬ §êng luËt thÊt ng«n xen lôc ng«n.  Sù song song tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña hai thµnh phÇn VH trªn t¹o nªn tÝnh song ng÷ trong nền VH dân tộc. Chúng ko đối lập mà bæ sung cho nhau cïng ph¸t triÓn. II. C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña VH tõ thÕ kØ X- XIX: 1. Giai ®o¹n tõ thÕ kØ X-XIV: a. Hoµn c¶nh lÞch sö- x· héi: - Dân tộc ta giành đợc quyền độc lập tự chủ. - LËp nhiÒu chiÕn c«ng chèng giÆc ngo¹i x©m: chèng Tèng, qu©n Nguyªn- M«ng. - Xây dựng đất nớc hoà bình, vững mạnh, chế độ phong kiến ở thời kì phát triển. b. C¸c bé phËn v¨n häc: - VH viết chính thức ra đời tạo bớc ngoặt lớn. - Gåm hai bé phËn song song tån t¹i vµ ph¸t triÓn: +VH ch÷ H¸n. +VH ch÷ N«m. c. Néi dung: - C¶m høng yªu níc chèng x©m lîc vµ tù hµo d©n téc víi ©m hëng hµo hïng, mang hµo khÝ §«ng A. - Hµo khÝ §«ng A: hµo khÝ thêi TrÇn- tinh thÇn quyÕt chiÕn quyÕt th¾ng kÎ thï x©m lîc, tù hµo d©n téc. d. NghÖ thuËt: - VH viết bằng chữ Hán đạt đợc những thành tựu lớn: văn chính luận, văn xuôi viết về đề tài lÞch sö, v¨n ho¸, th¬, phó. - VH viÕt b»ng ch÷ N«m bíc ®Çu ph¸t triÓn. - HiÖn tîng v¨n- sö- triÕt bÊt ph©n. 2. Giai ®o¹n tõ thÕ kØ XV- XVII: a. Hoµn c¶nh lÞch sö- x· héi: - Chiến thắng giặc Minh, triều Hậu Lê đợc thành lập, chế độ PK đạt độ cực thịnh ở cuối thÕ kØ XV. - Néi chiÕn: M¹c- Lª, TrÞnh- NguyÔn chia c¾t đất nớc vào thế kỉ XVI- XVII khiến chế độ PK suy yÕu.  Nhìn chung tình hình xã hội vẫn ổn định. b. C¸c bé phËn v¨n häc: VH chữ Hán và VH chữ Nôm đều phát triển, đạt nhiều thành tựu. c. Néi dung: - TÕp tôc ph¸t triÓn c¶m høng yªu níc, tù hµo dân tộc, khẳng định dân tộc và triều đình PK. - Phản ánh, phê phán hiện thực xã hội đơng thời với những tệ lậu, suy thoái về đạo đức. d. NghÖ thuËt: - VH chữ Hán: đạt thành tựu vợt bậc ở văn chÝnh luËn vµ v¨n xu«i tù sù. - VH ch÷ N«m: th¬ N«m ph¸t triÓn, xuÊt hiÖn.

(76) Cõu hỏi nõng cao: Các thể loại đạt đợc nhiều thành tựu của VH chữ H¸n vµ VH ch÷ N«m?. - Nªu c¸c sù kiªn lÞch sö næi bËt trong giai ®o¹n nµy?. - Cảm hứng chủ đạo của VH giai ®o¹n nµy? - Những biểu hiện của chủ đề ấy? - Nªu c¸c t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu cña giai ®o¹n VH nµy?. - Nªu nh÷ng thµnh tùu nghÖ thuËt tiªu biÓu cña VH giai ®o¹n nµy?. - Nªu c¸c sù kiªn lÞch sö næi bËt trong giai ®o¹n nµy?. - Nªu c¸c bé phËn v¨n häc trong giai ®o¹n nµy?. xu híng ViÖt ho¸ th¬ §êng luËt, c¸c khóc ng©m, vÞnh, diÔn ca lÞch sö b»ng th¬ lôc b¸t vµ song thÊt lôc b¸t ph¸t triÓn. 3. Giai ®o¹n tõ thÕ kØ XVIII- nöa ®Çu thÕ kØ XIX: a. Hoµn c¶nh lÞch sö- x· héi: - Néi chiÕn PK tiÕp tôc gay g¾t, kÐo dµi khiÕn chế độ PK suy thoái. - Phong trµo n«ng d©n khëi nghÜa s«i sôc, đỉnh cao là khởi nghĩa Tây Sơn, diệt TrịnhNguyễn, quân Xiêm và quân Thanh, thống nhất đất nớc. - T©y S¬n thÊt b¹i, nhµ NguyÔn kh«i phôc v¬ng triÒu PK chuyªn chÕ. - Đất nớc bị đặt trớc hiểm họa xâm lợc của thùc d©n Ph¸p.  Là giai đoạn lịch sử đầy biến động, có bi kịch vµ cã anh hïng ca.  NÒn v¨n häc d©n téc ph¸t triÓn m¹nh, kÕt tinh nhiều tác giả, tác phẩm văn học xuất sắc  đợc đánh giá là giai đoạn VH cổ điển. b. C¸c bé phËn v¨n häc: - VH ch÷ H¸n ph¸t triÓn. - VH chữ Nôm phát triển đạt đỉnh cao. c. Néi dung: Trào lu nhân đạo chủ nghĩa: + Tiếng nói đòi quyền sống, quyền hạnh phúc, đấu tranh đòi quyền giải phóng con ngời cá nh©n. + C¶m th«ng víi nh÷ng sè phËn bÊt h¹nh. + Tè c¸o, phª ph¸n c¸c thÕ lùc b¹o tµn chµ đạp lên quyền sống của con ngời. + Ngợi ca những vẻ đẹp của con ngời. + Kh¸t väng tù do c«ng lÝ, m¬ íc vÒ x· héi tèt đẹp cho con ngời. - C¸c t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu: SGK d. NghÖ thuËt: - Ph¸t triÓn m¹nh vµ kh¸ toµn diÖn c¶ VH ch÷ H¸n vµ VH ch÷ N«m, c¶ th¬ vµ v¨n xu«i. - VH chữ Nôm đợc khẳng định và phát triển đạt đến đỉnh cao. 4. Giai ®o¹n VH nöa cuèi thÕ kØ XIX: a. Hoµn c¶nh lÞch sö- x· héi: - Thực dân Pháp xâm lợc. Triều đình nhà NguyÔn ®Çu hµng tõng bíc. Nh©n d©n c¶ níc kiªn cêng chèng giÆc nhng gÆp ph¶i nhiÒu thÊt b¹i. - XHPK chuyÓn thµnh XHTD nöa PK. - Văn hóa phơng Tây bắt đầu ảnh hởng tới đời sèng XH. b. C¸c bé phËn v¨n häc: - Chñ yÕu lµ hai bé phËn: ch÷ H¸n vµ ch÷ N«m. - VH viết bằng chữ quốc ngữ đã bớc đầu xuất hiện nhng thành tựu cha đáng kể. c. Néi dung: - Chñ nghÜa yªu níc chèng x©m lîc mang c¶m høng bi tr¸ng. - T tởng canh tân đất nớc trong các bản điều.

(77) trÇn cña NguyÔn Trêng Té. - Phê phán hiện thực xã hội đơng thời trong th¬ NguyÔn KhuyÕn, Tó X¬ng. - C¸c t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu:SGK d. NghÖ thuËt: - V¨n th¬ ch÷ H¸n, ch÷ N«m cña NguyÔn §×nh ChiÓu, NguyÔn KhuyÕn, Tó X¬ng. - XuÊt hiÖn mét sè t¸c phÈm v¨n xu«i b»ng ch÷ quèc ng÷ cña Tr¬ng VÜnh KÝ, NguyÔn - Thành tựu nghệ thuật đặc sắc của Trọng Quản, Huỳnh Tịnh Của,... đem đến giai đoạn VH này kết tinh ở thể loại, những đổi mới bớc đầu theo hớng hiện đại t¸c gi¶ VH nµo? Cã nh÷ng thÓ lo¹i hãa. míi nµo? Cõu hỏi nõng cao:Chủ đề và cảm hứng yêu nớc là chủ đạo trong giai đoạn VH này nhng nó có đặc điểm g× kh¸c víi giai ®o¹n tõ thÕ kØ XXIV? V× sao?. Hoạt động 3 : Hướng dẫn hs tỡm III. Những đặc điểm lớn về nội dung của v¨n häc tõ thÕ kØ X-XIX: hiểu những đặc điểm lớn về nội dung của VHVN từ tk X- XIX VHTĐVN phát triển dới sự tác động của c¸c yÕu tè: - VHT§VN ph¸t triÓn díi sù t¸c + TruyÒn thèng d©n téc. động của những yếu tố nào? Những + Tinh thần thời đại. néi dung c¶m høng lín cña nã? + ¶nh hëng tõ Trung Quèc. 1. Chñ nghÜa yªu níc: - VÞ trÝ: lµ néi dung lín, xuyªn suèt qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña VHT§VN. - §Æc ®iÓm: + G¾n liÒn víi t tëng “trung qu©n ¸i quèc”. + Ko t¸ch rêi truyÒn thèng yªu níc cña d©n téc. - C¸c biÓu hiÖn: + ý thức độc lập, tự chủ, tự cờng, tự hào dân téc. + Khi đất nớc có giặc ngoại xâm:  Lßng c¨m thï giÆc s©u s¾c, tinh thÇn quyÕt chiÕn quyÕt th¾ng víi kÎ thï:  Biết ơn, ca ngợi những ngời hi sinh vì đất níc:  Xót xa đau đớn trớc cảnh đất nớc bị tàn ph¸, nh©n d©n phiªu b¹t, khèn cïng: + Khi đất nớc thanh bình:  Ca ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên, đất nớctình yêu thiên nhiên.  Ca ngîi cuéc sèng th¸i b×nh thÞnh trÞ: 2. Chủ nghĩa nhân đạo: - VÞ trÝ: lµ néi dung lín, xuyªn suèt qu¸ - Nêu vị trí, đặc điểm của CNNĐ trình tồn tại và phát triển của VHTĐVN. trong VHVN? - §Æc ®iÓm: + Bắt nguồn từ truyền thống nhân đạo của ngêi VN, tõ céi nguån VHDG, lèi sèng “th¬ng ngêi nh thÓ th¬ng th©n”. + ¶nh hëng tõ t tëng nh©n v¨n tÝch cùc cña các tôn giáo: đạo Phật- t tởng từ bi bác ái; Nho gi¸o- häc thuyÕt nh©n nghÜa, t tëng th©n d©n; L·o gi¸o- sèng thuËn theo tù nhiªn, hoµ hîp víi tù nhiªn. - C¸c biÓu hiÖn: - Nêu vị trí, đặc điểm và các biểu hiÖn cña chñ nghÜa yªu níc trong VHT§VN? Nªu mét vµi VD minh ho¹?.

(78) Câu hỏi nâng cao: c¸c biÓu hiÖn của chủ nghĩa nhân đạo trong VHT§VN? Nªu mét vµi VD minh ho¹?. - Em hiÓu thÕ nµo lµ “thÕ sù”, “c¶m høng thÕ sù”? - C¶m høng thÕ sù xuÊt hiÖn khi nµo trong VHT§?. - Néi dung biÓu hiÖn cña c¶m høng thÕ sù?. Hoạt động 4 : Hướng dẫn hs tìm hiểu những đặc điểm lớn về nghệ thuật ... - ThÕ nµo lµ tÝnh quy ph¹m? BiÓu hiÖn cña nã?. Câu hỏi nâng cao:Nªu tªn c¸c t¸c gi¶ vµ c¸c t¸c phÈm cña hä cã sù ph¸ vì tÝnh quy ph¹m?. + Lên án, tố cáo các thế lực bạo tàn chà đạp lên quyền sống, hạnh phúc của con ngời: cờng quyền, định kiến và hủ tục XH, thần quyền, thế lực đồng tiền. + C¶m th«ng víi nh÷ng sè phËn bÊt h¹nh, nh÷ng nçi khæ ®au cña con ngêi. + Khẳng định, đề cao phẩm chất tốt đẹp, tài n¨ng vµ kh¸t väng ch©n chÝnh cña con ngêi. + Đề cao quan hệ đạo đức, đạo lí tốt đẹp gi÷a ngêi víi ngêi. 3. C¶m høng thÕ sù: - Thế sự: cuộc sống con ngời, việc đời. - Cảm hứng thế sự: bày tỏ suy nghĩ, thái độ, t×nh c¶m víi cuéc sèng con ngêi vµ viÖc đời. - Xuất hiện từ VH cuối đời Trần (thế kỉ XIV), tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña VHT§, cµng ë giai ®o¹n cuèi cña VHT§ cµng ®Ëm nÐt VH ®i tõ c¸i thËt của tâm trí đến cái thật của cuộc đời, xã héi. - Néi dung biÓu hiÖn: Các tác giả hớng tới hiện thực cuộc sống để ghi l¹i nh÷ng “®iÒu tr«ng thÊy”: + Những bài thơ về thói đời đen bạc của NguyÔn BØnh Khiªm. + Thîng kinh kÝ sù (Lª H÷u Tr¸c), Vò trung tuú bót (Ph¹m §×nh Hæ)  bé mÆt thèi n¸t của triều đình PK trong buổi suy tàn. + Th¬ trµo phóng th©m thuý vÒ t×nh c¶nh đất nớc trong buổi nô lệ và thơ về đời sống n«ng th«n cña NguyÔn KhuyÕn. IV. Những đặc điểm lớn về nghệ thuật của v¨n häc thÕ kØ X- XIX: 1. TÝnh quy ph¹m vµ ph¸ vì tÝnh quy ph¹m: - Tính quy phạm:là sự quy định chặt chẽ theo khu«n mÉu (quy ph¹m: cung c¸ch chuÈn mùc cÇn ph¶i tu©n thñ, lµm theo).  Là đặc điểm nổi bật của VHTĐ. - BiÓu hiÖn: + Quan niệm VH: coi trọng mục đích giáo huÊn cña VH, “thi dÜ ng«n chÝ”, “v¨n dÜ t¶i đạo”. + T duy nghÖ thuËt: nghÜ theo kiÓu mÉu nghệ thuật có sẵn, đã thành công thức. + Thể loại văn học: có sự quy định chặt chẽ ë tõng thÓ lo¹i. + Thi liÖu:sö dông nhiÒu ®iÓn tÝch, ®iÓn cè, v¨n liÖu quen thuéc. + Thiªn vÒ tîng trng, íc lÖ. - Sù ph¸ vì tÝnh quy ph¹m: lµ sù s¸ng t¹o, ph¸t huy c¸ tÝnh s¸ng t¹o vÒ c¶ néi dung vµ h×nh thøc biÓu hiÖn vît ra ngoµi nh÷ng quy định trên. 2. Khuynh híng trang nh· vµ xu h íng b×nh dÞ: - Trang nhã: trang trọng, tao nhã vẻ đẹp lịch l·m, thanh cao..

(79) - Em hiÓu thÕ nµo lµ “trang nh·” vµ - B×nh dÞ: b×nh thêng vµ gi¶n dÞ. “b×nh dÞ”? - Khuynh híng trang nh·: + Đề tài, chủ đề: hớng tới cái cao cả, trang träng h¬n c¸i b×nh thêng, gi¶n dÞ. + H×nh tîng nghÖ thuËt: híng tíi vÎ tao nhã, mĩ lệ hơn vẻ đơn sơ, mộc mạc. + Ng«n ng÷ nghÖ thuËt: trau chuèt, hoa mÜ. - Xu híng b×nh dÞ: VH ngày càng gắn bó với đời sống hiện - C¸c biÓu hiÖn cña khuynh híng thùc: trang nhã và xu hớng bình dị? VD? + Đề tài, chủ đề, hình tợng nghệ thuật: lấy từ đời sống tự nhiên, giản dị. + Ng«n ng÷ nghÖ thuËt: lÊy tõ lêi ¨n tiÕng nãi hµng ngµy, vËn dông ca dao, tôc ng÷,... 3. TiÕp thu vµ d©n téc ho¸ tinh hoa VH n íc ngoµi: - TiÕp thu tinh hoa VH Trung Quèc: + Ng«n ng÷: ch÷ H¸n. + ThÓ lo¹i: th¬ cæ phong, th¬ §êng luËt, hÞch, c¸o, chiÕu, biÓu, truyÖn truyÒn k×, kÝ, - VHT§ chñ yÕu tiÕp thu tinh hoa tiÓu thuyÕt ch¬ng håi,... + Thi liÖu: ®iÓn cè, thi liÖu H¸n häc. VH níc nµo? - Nªu nh÷ng mÆt tiÕp thu VH níc - Qu¸ tr×nh d©n téc hãa h×nh thøc v¨n häc: + Ng«n ng÷: s¸ng t¹o vµ sö dông ch÷ N«m ngoµi cña VHT§VN? và sử dụng lời ăn tiếng nói, cách diễn đạt - Biểu hiện của quá trình dân tộc của nhân dân lao động. + ThÓ lo¹i: ViÖt ho¸ th¬ §êng luËt vµ s¸ng ho¸ h×nh thøc VH d©n téc t¹o c¸c thÓ th¬ d©n téc. 4-Cñng cè, dÆn dß::- «n l¹i kiÕn thøc bµi häc .§äc tríc bµi tiÕng ViÖt: Phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t 5- Rút kinh nghiệm. Ngµy so¹n: TiÕt:35. TiÕng ViÖt:. Ngµy day:. phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1-Kiến thức: Nắm đợc khái niệm ngôn ngữ sinh hoạt, phong cách ngôn ngữ sinh hoạt với những đặc trng cơ bản của nó. 2- Kĩ năng: RÌn kÜ n¨ng ph©n tÝch vµ sö dông ng«n ng÷ theo phong c¸ch sinh ho¹t..

(80) 3- Thỏi độ: Có văn hóa giao tiếp trong đời sống hàng ngày qua việc dùng từ, xng hô, biểu hiện tình cảm, thái độ. B. Sù chuÈn bÞ - Sgk, sgv. - Hs đọc trớc sgk. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức dạy- học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi- thảo luận về các VD, phát vấn- đàm thoại, từ đó rút ra các vấn đề lí thuyết về phong cách ngôn ngữ sinh hoạt. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm I. Ng«n ng÷ sinh ho¹t: 1. Kh¸i niÖm ng«n ng÷ sinh ho¹t: hiểu khái niệm ngôn ngữ sinh a. T×m hiÓu ng÷ liÖu: hoat - Cuéc héi tho¹i diÔn ra ë: Gv yêu cầu hs đọc diễn cảm VD + Không gian (địa điểm): khu tập thể X. trong sgk. + Thêi gian: buæi tra. - Cuéc héi tho¹i diÔn ra ë ®©u, khi - Nh©n vËt giao tiÕp: nµo? C¸c nh©n vËt giao tiÕp lµ + Lan, Hïng, H¬ng: lµ c¸c nh©n vËt chÝnh, cã nh÷ng ai? Quan hÖ gi÷a hä ntn? quan hệ bạn bè, bình đẳng về vai giao tiếp. + Mẹ Hơng, ngời đàn ông: là các nhân vật phô. MÑ H¬ng cã quan hÖ ruét thÞt víi H¬ng; ngời đàn ông và các bạn trẻ có quan hệ xã hội. Cả 2 ngời đó đều ở vai bề trên. - Néi dung giao tiÕp: Lan vµ Hïng rñ H¬ng cïng ®i häc. - Hình thức: gọi- đáp. - Nội dung, hình thức và mục đích - Mục đích: cùng thúc giục nhau để đến lớp giao tiÕp cña cuéc héi tho¹i lµ g×? đúng giờ quy định. - §Æc ®iÓm ng«n ng÷: + Sö dông nhiÒu tõ h« gäi, t×nh th¸i: ¬i, ®i,µ, chø, víi, gím, Êy, chÕt th«i,... + Sö dông c¸c tõ th©n mËt suång s·, khÈu Ng«n ng÷ trong cuéc héi tho¹i cã ng÷: l¹ch bµ l¹ch b¹ch. đặc điểm gì? + Câu: ngắn, có câu đặc biệt và câu tỉnh lợc. b. Kh¸i niÖm: Là lời ăn tiếng nói hàng ngày dùng để thông biết thế nào là ngôn ngữ sinh hoạt? tin, trao đổi ý nghĩ, tình cảm, đáp ứng những nhu cÇu trong cuéc sèng. 2. C¸c d¹ng biÓu hiÖn cña ng«n ng÷ sinh ho¹t: - Các dạng biểu hiện của ngôn ngữ - Dạng nói:độc thoại, đối thoại. sinh ho¹t? - D¹ng viÕt: nhËt kÝ, th tõ, håi øc c¸ nh©n. - D¹ng lêi nãi t¸i hiÖn (m« pháng lêi tho¹i tù nhiên nhng đã phần nào đợc gọt rũa, biên tập l¹i Ýt nhiÒucã tÝnh chÊt íc lÖ, tÝnh c¸ch ®iÖu, cã chøc n¨ng nh tÝn hiÖu nghÖ thuËt): lêi nãi cña c¸c nh©n vËt trong c¸c vë kÞch, chÌo, truyÖn, tiÓu thuyÕt,... 3. LuyÖn tËp: a. Lêi nãi ch¼ng mÊt tiÒn mua, Hs th¶o luËn, ph¸t biÓu gi¶i thÝch vÒ Lùa lêi mµ nãi cho võa lßng nhau. néi dung c¸c c©u ca dao. C©u 1: Lêi nãi lµ tµi s¶n chung cña céng đồng, ai cũng có quyến sử dụng. C©u 2: Lùa lêi lùa chän tõ ng÷ vµ c¸ch nãi  viÖc sö dông lêi nãi mét c¸ch cã ý thøc vµ.

(81) ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ lêi nãi cña m×nh. Võa lßng nhau  thÓ hiÖn sù t«n träng, gi÷ phÐp lÞch sù, lµm vui lßng ngêi nghe.  ý nghÜa cña c©u ca dao trªn: khuyªn r¨n chóng ta ph¶i nãi n¨ng thËn träng vµ cã v¨n hãa. - Vµng th× thö löa, thö than, Chu«ng kªu thö tiÕng, ng¬ig ngoan thö lêi. + Phép so sánh đối chiếu giàu hình tợng, dễ hiÓu: Vµng- thö löa, thö than — Ngêi ngoan- thö lêi Chu«ng- thö tiÕng + Ngêi ngoan: ngêi cã n¨ng lùc vµ phÈm chÊt tốt đẹp. + Lời: lời nói, hoạt động giao tiếp bằng ngôn ng÷.  ý nghÜa c©u ca dao: C¸ch sö dông ng«n ng÷ trong hoạt đọng giao tiếp bằng lời nói là một thíc ®o quan träng cho thÊy phÈm chÊt vµ n¨ng lùc cña con ngêi. b. NhËn xÐt vÒ d¹ng ng«n ng÷ sinh ho¹t vµ c¸ch dïng tõ ng÷ cña ®o¹n trÝch: - D¹ng ng«n ng÷ sinh ho¹t:d¹ng lêi nãi t¸i hiÖn. - Dùng nhiều từ địa phơng Nam Bộ: quới (quý), chÐn (b¸t), ngÆt (nhng), ghe (thuyÒn nhá), rît (®uæi), cùc (®au). ý nghĩa: làm VB sinh động, mang đậm dấu án địa phơng và khắc họa đợc những đặc điểm riªng cña nh©n vËt N¨m Hªn. 4-Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- §äc tríc bµi Phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t (tiÕt 2) vµ lµm c¸c bµi tËp. - So¹n bµi: Tá lßng (Ph¹m Ngò L·o) 5- Rút kinh nghiệm.

(82) Ngµy so¹n: TiÕt: 36 §äc v¨n:. Ngµy day:. tá lßng Ph¹m Ngò L·o. A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1-Kiến thức: Cảm nhận đợc vẻ đẹp của con ngời và thời đại nhà Trần, thế kỉ XIII qua h×nh tîng trang nam nhi víi lÝ tëng vµ nh©n c¸ch lín lao, søc m¹nh vµ khÝ thÕ hµo hïng- hµo khÝ §«ng A. - Sù nghiÖp c«ng danh cña c¸ nh©n thèng nhÊt víi sù nghiÖp chung, sù nghiÖp cøu níc, cøu d©n..

(83) 2- Kĩ năng: NghÖ thuËt th¬: hµm sóc, x©y dùng h×nh tîng nh©n vËt tr÷ t×nh lín lao, mang tÇm vãc sö thi. 3- Thỏi độ: Có ý thức về bản thân, rèn ý chí, biết ớc mơ và nỗ lực hết mình để thực hiện ớc mơ đó để hoàn thiện bản thân. B. Sù chuÈn bÞ - Sgk, sgv. - Mét sè tµi liÖu tham kh¶o. - Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái trong sgk. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp: đọc diễn cảm, trao đổithảo luận, trả lời các câu hỏi. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1 : Hướng dẫn hs tìm I. T×m hiÓu chung: 1. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ Ph¹m Ngò L·o: hiểu chung - Cã nhiÒu c«ng lao trong cuéc kh¸ng chiÕn Yêu cầu hs đọc phần tiểu dẫn. chèng qu©n Nguyªn- M«ng, gi÷ chøc §iÖn - Phần tiểu dẫn trình bày nội dung Suý, đợc phong tớc Quan Nội Hầu. g×? Nªu c¸c ý chÝnh cña nã? - §îc ca ngîi lµ ngêi v¨n vâ toµn tµi. - Lúc ông qua đời, vua Trần Minh Tông ra lÖnh nghØ triÒu 5 ngµy tá lßng th¬ng nhí (nghi lÔ quèc gia). 2. Sù nghiÖp th¬ v¨n: T¸c phÈm cßn l¹i: 2 bµi th¬ + ThuËt hoµi. + V·n Thîng tíng quèc c«ng Hng §¹o §¹i V¬ng. II. §äc- hiÓu v¨n b¶n: Hoạt động 2 : Hướng dẫn hs đọc 1. §äc. 2. ThÓ th¬ vµ bè côc: hiểu văn bản - ThÓ th¬: thÊt ng«n tø tuyÖt §êng luËt. - Bè côc: 2 phÇn. + Hai c©u ®Çu: H×nh tîng con ngêi vµ qu©n đội thời Trần. + Hai c©u sau: ChÝ lµm trai- t©m t×nh cña t¸c gi¶ 3. T×m hiÓu v¨n b¶n: a. Hai c©u ®Çu: Câu hỏi nâng cao: So víi nguyªn - Hoµnh sãc: c¾p ngang ngän gi¸o thÕ tÜnh t tác (qua bản phiên âm và dịch thế chủ động, tự tin, điềm tĩnh của con ngời nghÜa), em h·y so s¸nh nghÜa cña tõ cã søc m¹nh, néi lùc. “hoành sóc” với “múa giáo”, “khí - Múa giáo thế động gợi trình độ thuần thục th«n ngu” víi “nuèt tr«i tr©u”? C¸c cña nghÒ cung kiÕm trong thao t¸c thùc hµnh, cách dịch đó đạt và cha đạt ở điểm có chút phô trơng, biểu diễn. nµo?  Dịch cha thật đạt Thơ Đờng luật chữ Hán rất hàm súc, uyên bác, khó dịch cho thấu đáo.  Dịch giả muốn giữ đúng luật thơ (nhị tứ lục phân minh: chữ 2, 4, 6 đối thanh, bµi th¬ cã luËt tr¾c thanh 2, 4, 6: T-BT) - KhÝ th«n ngu- “nuèt tr«i tr©u”  phï hîp víi hình ảnh so sánh phóng đại: “ba quân nh hổ b¸o”.

(84) - Vẻ đẹp của con ngời thời Trần còng chÝnh lµ ch©n dung tù häa cña tác giả đợc thể hiện ntn ở câu1?. - “Ba quân” là gì? Vẻ đẹp của quân đội nhà Trần đợc biểu hiện qua biện ph¸p nghÖ thuËt, c¸ch nh×n ntn cña t¸c gi¶?. + Sù hæ thÑn cña Ph¹m Ngò L·o lµ quá đáng kiêu kì? (Hổ thẹn vì mình ko đợc nh Khổng Minh là ko biết tự biÕt m×nh). + §ã lµ biÓu hiÖn cña mét hoµi b·o lín lao?. Câu hỏi nâng cao: C¶m nhËn cña em vÒ ý nghÜa tÝch cùc cña bµi th¬ đối với thế hệ thanh niên ngày nay?. Hoạt động 3: Tổng kết. 4-Cñng cè, dÆn dß:. - Vẻ đẹp của con ngời thời Trần - chân dung tù häa cña t¸c gi¶: + T thế: “cầm ngang ngọn giáo”  chủ động, hiªn ngang, oai hïng. + Tầm vóc: con ngời đối diện với non sông đất nớc lớn lao, kì vĩ, mang tầm vóc vũ trụ, s¸nh ngang, thËm chÝ nh ¸t c¶ ko gian b¸t ng¸t më ra theo chiÒu réng cña nói s«ng trong thêi gian d»ng dÆc (“mÊy thu”- con sè tîng trng chØ thêi gian dµi). - Ba quân: 3 đạo quân (tiền- trung- hậu quân) chỉ quân đội nhà Trần. - Biện pháp nghệ thuật: so sánh phóng đại. Sức mạnh của quân đội - Sức mạnh của hổ b¸o nhµ TrÇn (cã thÓ nuèt tr«i tr©u)  Søc m¹nh vËt chÊt vµ tinh thÇn quyÕt chiÕn quyết thắng, khí thế hào hùngcủa quan đội nhà Trần- đội quân mang hào khí Đông A. - C¸ch nh×n cña t¸c gi¶: võa mang nh·n quan hiÖn thùc kh¸ch quan võa lµ c¶m nhËn chñ quan, kÕt hîp yÕu tè hiÖn thùc vµ l·ng m¹n. b. Hai c©u sau: - Thẹn hổ thẹn Phạm Ngũ Lão thẹn cha có đợc tài mu lợc lớn nh Gia Cát Lợng đời Hán để trõ giÆc, cøu níc. Các nhà thơ trung đại mang tâm lí sùng cổ (lÊy gi¸ trÞ xa lµm chuÈn mùc), thªm n÷a tõ sù thËt vÒ Khæng Minh Nçi tù thÑn cña Ph¹m Ngò L·o lµ hiÓn nhiªn.  Hoµi b·o lín: íc muèn trë thµnh ngêi cã tµi cao, chí lớn, đắc lực trong việc giúp vua, giúp níc.  Đó là nỗi thẹn tôn lên vẻ đẹp tâm hồn tác giả, thể hiện cái tâm vì nớc, vì dân cao đẹp. * Bài học đối với thế hệ thanh niên ngày nay: - Sèng ph¶i cã hoµi b·o, íc m¬ vµ biÕt m¬ íc nh÷ng ®iÒu lín lao. - Nỗ lực hết mình và ko ngừng để thực hiện hoµi b·o vµ hoµn thiÖn b¶n th©n. - G¾n kh¸t väng, lîi Ých cña b¶n th©n víi lîi Ých cña tæ quèc, nh©n d©n. III. Tæng kÕt bµi häc: 1. Néi dung: Bµi th¬ lµ bøc ch©n dung tinh thÇn cña t¸c giả đồng thời cũng là vẻ đẹp của con ngời thời TrÇn- cã søc m¹nh, lÝ tëng, nh©n c¸ch cao đẹp, mang hào khí Đông A. 2. NghÖ thuËt: - Thñ ph¸p gîi, thiªn vÒ Ên tîng bao qu¸t, hµm sóc. - Bót ph¸p nghÖ thuËt hoµnh tr¸ng cã tÝnh sö thi víi h×nh tîng th¬ lín lao, k× vÜ..

(85) Yªu cÇu hs:- Häc thuéc bµi th¬ (phiªn ©m vµ dÞch th¬). - So¹n bµi: B¶o kÝnh c¶nh giíi sè 43 (NguyÔn Tr·i). 5- Rút kinh nghiệm. Ngµy so¹n: TiÕt: 37 §äc v¨n:. Ngµy d¹y:. b¶o kÝnh c¶nh giíi (sè 43) NguyÔn Tr·i. A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1-Kiến thức: Cảm nhận đợc vẻ đẹp độc đáo của bức tranh ngày hè và vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi (tình yêu thiên nhiên, cuộc sống, nặng lòng với nhân dân, đất nớc) 2- Kĩ năng: Thấy đợc vẻ đẹp của thơ Nôm Nguyễn Trãi: bình dị, tự nhiên, thể thất ngôn xen lôc ng«n..

(86) 3- Thỏi độ: Bồi dỡng tình yêu thiên nhiên, đất nớc, tình cảm gắn bó với cuộc sống của nh©n d©n. B. Sù chuÈn bÞ - Sgk, sgv. - Mét sè tµi liÖu tham kh¶o. - Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái trong sgk. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp: đọc diễn cảm, trao đổithảo luận, trả lời các câu hỏi. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm I. T×m hiÓu chung: 1. TËp th¬ Quèc ©m thi tËp: hiểu chung - Gåm 254 bµi th¬ N«m. Hs đọc Tiểu dẫn- sgk. - C¸c phÇn cña tËp th¬: - Số lợng tác phẩm của tập thơ Quốc + Vô đề:Ngôn chí, Mạn thuật, Tự thán, Bảo ©m thi tËp? kÝnh c¶nh giíi,... - C¸c phÇn cña tËp th¬ trªn? + M«n th× lÖnh: vÒ thêi tiÕt. + M«n hoa méc: vÒ c©y cá. + M«n cÇm thó: vÒ thó vËt. - Nội dung: Thể hiện vẻ đẹp của con ngời NguyÔn Tr·i víi 2 ph¬ng diÖn: Câu hỏi nâng cao: Néi dung vµ + Ngêi anh hïng víi lÝ tëng nh©n nghÜa, yªu níc, th¬ng d©n. nghÖ thuËt cña tập thơ? + Nhµ th¬ víi t×nh yªu thiªn nhiªn, quª h¬ng, đất nớc, cuộc sống, con ngời. - NghÖ thuËt: + ViÖt hãa th¬ thÊt ng«n b¸t có §êng luËt, s¸ng t¹o thÓ thÊt ng«n xen lôc ng«n. + Ng«n ng÷ võa trang nh·, trau chuèt võa bình dị, tự nhiên, gần với đời sống thờng ngày. 2. Bµi th¬ B¶o kÝnh c¶nh giíi- sè 43: - Nhan đề: Cảnh ngày hè do ngời biên soạn sgk đặt. - Lµ bµi sè 43 thuéc môc B¶o kÝnh c¶nh giíi - Nhan đề Cảnh ngày hè do ai đặt? (Gơng báu răn mình) Nã thuéc môc nµo trong phÇn V« II. §äc- hiÓu v¨n b¶n: 1. §äc. đề? 2. ThÓ th¬ vµ bè côc: - ThÓ th¬: thÊt ng«n xen lôc ng«n. côc: 2 phÇn Hoạt động 2: Hướng dẫn hs đọc -+Bè Câu 2- câu 5: vẻ đẹp bức tranh thiên nhiên, hiểu văn bản cuéc sèng. + Câu1, câu7-8: vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Tr·i 3. T×m hiÓu v¨n b¶n: a. Vẻ đẹp bức tranh thiên nhiên, cuộc sống: - Thêi gian: tÞch d¬ng- lóc mÆt trêi s¾p lÆn chiÒu muén, ngµy tµn. Nh÷ng h×nh ¶nh cña bøc tranh thiªn nhiªn, - Bức tranh cảnh ngày hè đợc cảm -cuộc sống đợc miêu tả: nhËn trong kho¶ng thêi gian nµo? * C©y Động từ mạnh “đùn đùn” gợi tả - Nh÷ng h×nh ¶nh nµo, ©m thanh nµo sù vËn hoÌ:+ động cña mét nguån sèng m·nh liÖt, đợc Nguyễn Trãi miêu tả trong bức sôi trào. tranh thiªn nhiªn, cuéc sèng ngµy + KÕt hîp víi h×nh ¶nh miªu t¶.

(87) hÌ?. Câu hỏi nâng cao:*T¸c gi¶ dïng nhiều động từ diễn tả trạng thái của cảnh ngày hè. Đó là những động từ nào, trạng thái của cảnh đợc diễn tả ra sao? * Ph©n tÝch, chøng minh c¶nh vËt thiªn nhiªn vµ cuéc sèng con ngêi cã sù hµi hßa vÒ ©m thanh vµ mµu s¾c, c¶nh vËt vµ con ngêi?. - Em cã nhËn xÐt g× vÒ bøc tranh thiên nhiên, cuộc sống đợc Nguyễn Tr·i miªu t¶?. - Câu thơ đầu với 6 chữ đặc biệt cho thÊy hoµn c¶nh t¸c gi¶ s¸ng t¸c bµi th¬ nµy ntn?. - Vẻ đẹp của tâm hồn Nguyễn Trãi ? Hs th¶o luËn, ph¸t biÓu. Gv nhËn xÐt, bæ sung, b×nh gi¶ng. Hoạt động 3: Tổng kết. “t¸n rîp gi¬ng”- t¸n gi¬ng lªn che rîp.  Hình ảnh cây hoè đang ở độ phát triển, có sức sèng m·nh liÖt. * Hoa lùu: §éng tõ m¹nh “phun” thiªn vÒ t¶ søc sèng diÔn t¶ tr¹ng th¸i tinh thÇn cña sù vËt, gîi t¶ nh÷ng b«ng th¹ch lùu bung në tùa hå mét c¬n ma hoa. * Hoa sen: “tiÔn mïi h¬ng”- ng¸t mïi h¬ng. TÝnh tõ “ng¸t” gîi sù bõng në, khoe s¾c, to¶ h¬ng ngµo ng¹t cña hoa sen mïa h¹.  bøc tranh thiªn nhiªn mïa hÌ trµn ®Çy søc sèng,®ang ø c¨ng, ®ang trµn ®Çy trong lßng thiªn nhiªn v¹n vËt - S¾c th¸i cña ©m thanh: * Lao xao chợ cá:+ Âm thanh đặc trng của lµng chµi- dÊu hiÖu cña sù sèng cña con ngêi. + ¢m thanh tõ xa väng l¹i c¸i nghiªng tai k× diÖu, tinh tÕ vµ tÊm lßng luôn hớng đến con ngời và cuộc sống của NguyÔn Tr·i. * D¾ng dái cÇm ve- tiÕng ve kªu inh ái nh tiếng đàn.  rén r·, t¬i vui. NhËn xÐt: - Bøc tranh thiªn nhiªn, cuéc sèng rén r· nh÷ng ©m thanh t¬i vui, sinh động bëi nã cã sự kết hợp hài hòa giữa đờng nét, màu sắc và ©m thanh, con ngêi vµ c¶nh vËt - C¶nh vËt thiªn nhiªn ë ®©y mang vÎ d©n d·, giản dị đời thờng nhng cũng hết sức tinh tế, gîi c¶m b. Vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi: * C©u 1: Råi- rçi r·i Thêi gian r¶nh rçi, t©m hån th th¸i, thanh th¶n.  Hoµn c¶nh lÝ tëng c¶ ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ chủ quan để Nguyễn Trãi làm thơ và yêu say cảnh đẹp. nhiên, yêu đời, yêu cuộc sống của ông. * C©u7-8: - Ngu cầm- đàn của vua Ngu Thuấn, bậc minh qu©n g¾n víi khóc h¸t Nam Phong m¬ íc cho nhân dân có cuộc sống giàu đủ. - C©u 8: 6 ch÷ dån nÐn c¶m xóc c¶ bµi th¬ ®iÓm kÕt tô cña hån th¬ øc Trai ko ph¶i ë thiªn nhiªn t¹o vËt mµ chÝnh ë cuéc sèng con ngêi, ë nh©n d©n.  Kh¸t väng vÒ cuéc sèng th¸i b×nh, no Êm, hạnh phúc cho nhân dân (dân giàu đủ) và đó ph¶i lµ cuéc sèng th¸i b×nh, Êm no, h¹nh phóc cho tất cả mọi ngời ở mọi nơi (khắp đòi phơng). III- Tổng kết 1- Nội dung Ghi nhớ 2- Nghệ thuật.

(88) - NhËn xÐt kh¸i qu¸t vÒ nh÷ng nÐt - ThÓ th¬: thÊt ng«n xen lôc ng«n. đặc sắc trong nội dung và nghệ thuật - Ngôn ngữ: giản dị mà tinh tế, biểu cảm. cña bµi th¬? 4. Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- §äc thuéc bµi th¬, «n l¹i kiÕn thøc bµi häc. - Làm bài tập: Cảm nhận của anh (chị)về vẻ đẹp thiên nhiên và tâm hồn NguyÔn Tr·i qua bµi th¬ C¶nh ngµy hÌ. - §äc tríc bµi: Tãm t¾t v¨n b¶n tù sù 5- Rút kinh nghiệm. Ngµy so¹n: TiÕt:38 Lµm v¨n:. Ngµy d¹y:. tãm t¾t v¨n b¶n tù sù. A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1- Kiến thức: Nắm đợc cách tóm tắt văn bản tự sự dựa theo nhân vật chính. 2- Kĩ năng: Tóm tắt được văn bản tự sự theo nhân vật chính 3- Thỏi độ: Có ý thức tóm tắt các văn bản tự sự dài để ghi nhớ. B. Sù chuÈn bÞ - Sgk, sgv..

(89) - Hs đọc trớc sgk. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp: trao đổi- thảo luận, trả lời c¸c c©u hái, hs thùc hµnh lµm bµi tËp. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs nắm I. Tãm t¾t v¨n b¶n tù sù: 1. Kh¸i niÖm: một số nội dung về “ Tóm tắt văn Là dùng lời văn của mình để trình bày một bản tự sự” c¸ch ng¾n gän néi dung chÝnh (sù viÖc tiªu Gv ôn lại các kiến thức về tóm tắt văn biểu và nhân vật quan trọng) của văn bản đó. bản tự sự ở lớp 8 cho hs qua các câu 2. Mục đích và yêu cầu tóm tắt văn bản tự hái: sù: - Tãm t¾t v¨n b¶n tù sù lµ g×? - Mục đích: ghi lại nội dung chính để sử - Mục đích và yêu cầu tóm tắt văn bản dụng hoặc thông báo cho ngời khác biết. tù sù? - Yªu cÇu: ph¶n ¸nh trung thµnh néi dung - Để tóm tắt văn bản tự sự cần phải văn bản đợc tóm tắt. lµm nh÷ng viÖc g×? 3. C¸ch tãm t¾t v¨n b¶n tù sù: - Đọc kĩ văn bản hiểu đúng chủ đề văn bản. - Xác định nội dung chính cần tóm tắt. - S¾p xÕp c¸c néi dung theo mét trËt tù hîp lÝ viÕt thµnh v¨n b¶n tãm t¾t b»ng lêi v¨n cña m×nh, cã thÓ trÝch dÉn nguyªn v¨n mét vµi tõ ng÷, c©u v¨n trong v¨n b¶n gèc.  Dựa trên cốt truyện để tóm tắt văn bản tự sù nãi chung. II. Mục đích, yêu cầu tóm tắt văn bản tự sự dùa theo nh©n vËt chÝnh: Hoạt động 2: Hướng dẫn hs tìm 1. Nh©n vËt v¨n häc: Lµ h×nh tîng con ngêi (loµi vËt, c©y cá,... hiểu mục đớch, yờu cầu của túm tắt đợc nhân cách hóa) đợc miêu tả trong văn văn bản tự sự dựa theo nhân vật b¶n v¨n häc, thêng cã tªn tuæi, lai lÞch, chính ngoại hình, hành động, lời nói, suy nghĩ, t×nh c¶m,... cã quan hÖ víi nh÷ng nh©n vËt kh¸c vµ thêng béc lé qua diÔn biÕn cña cèt truyÖn. 2. Nh©n vËt chÝnh: Lµ nh©n vËt gi÷ vai trß then chèt cña c©u chuyÖn, gi÷ vÞ trÝ trung t©m trong viÖc thÓ - ThÕ nµo lµ nh©n vËt chÝnh? hiện đề tài, chủ đề và t tởng tác phẩm. 3. Mục đích, yêu cầu tóm tắt văn bản tự sự dùa theo nh©n vËt chÝnh: - Mục đích: + N¾m v÷ng tÝnh c¸ch vµ sè phËn nh©n vËt - Mục đích, yêu cầu tóm tắt văn bản chính. tù sù dùa theo nh©n vËt chÝnh? + Góp phần đi sâu tìm hiểu và đánh giá tác phÈm. - Yªu cÇu: + Đáp ứng đầy đủ yêu cầu chung của một v¨n b¶n. + Trung thµnh víi v¨n b¶n gèc. + Nêu đợc đặc điểm và những sự việc xảy ra víi nh©n vËt chÝnh. III. C¸ch tãm t¾t v¨n b¶n tù sù dùa theo nh©n vËt chÝnh:.

(90) Hoạt động 3: Hướng dẫn hs tìm hiểu cách tóm tắt văn bản tự sự theo nhân vật chính - Xác định các nhân vật chính của truyÖn An D¬ng V¬ng vµ MÞ Ch©uTräng Thñy? - T×m hiÓu vµ tãm t¾t truyÖn dùa theo nh©n vËt An D¬ng V¬ng? + Lai lÞch nh©n vËt?(hä tªn, c¬ng vÞ?) + Các hành động, lời nói, việc làm trong mèi quan hÖ víi nh÷ng nh©n vËt chÝnh vµ diÔn biÕn cèt truyÖn?. Yªu cÇu 1-2 hs tr×nh bµy v¨n b¶n tãm t¾t cña m×nh.. cho biÕt muèn tãm t¾t v¨n b¶n tù sù dùa theo nh©n vËt chÝnh, ta ph¶i thùc hiÖn nh÷ng viÖc lµm cô thÓ nµo?. Hoạt động 3: Luyện tập. 1. Tãm t¾t truyÖn An D¬ng V¬ng vµ MÞ Ch©u- Träng Thñy theo nh©n vËt chÝnh: - C¸c nh©n vËt chÝnh cña truyÖn: An D¬ng V¬ng, MÞ Ch©u vµ Träng Thñy. - Nh©n vËt An D¬ng V¬ng: + Lµ vua níc ¢u L¹c, hä Thôc, tªn Ph¸n. + Các hành động, lời nói, việc làm chính: Quá trình xây thành khó khăn đợc Rùa Vµng gióp. §îc Rïa Vµng cho vuèt lµm lÉy ná thÇn chiÕn th¾ng TriÖu §µ. NhËn lêi cÇu hoµ, cÇu h«n cña TriÖu §µ g¶ con g¸i lµ MÞ Ch©u cho con trai TriÖu §µ lµ Trọng Thủy và cho Trọng Thủy đợc ở rể. Trọng Thủy tráo nỏ thần Triệu đà xâm lợc lÇn 2 An D¬ng V¬ng thÊt b¹i, ®em con g¸i ch¹y trèn. Rïa Vµng thøc tØnh An D¬ng V¬ng chÐm con g¸i råi theo Rïa Vµng xuèng biÓn. 2. C¸ch tãm t¾t v¨n b¶n tù sù theo nh©n vËt chÝnh: - Đọc kĩ văn bản, xác định nhân vật chính. - Chän c¸c sù viÖc c¬ b¶n x¶y ra víi nh©n vật chính và diễn biến của các sự việc đó. - Tóm tắt các hành động, lời nói, tâm trạng cña nh©n vËt chÝnh theo diÔn biÕn cña c¸c sù việc đó bằng lời văn của mình (kết hợp với viÖc dÉn nguyªn v¨n tõ ng÷, c©u v¨n trong v¨n b¶n gèc) III. LuyÖn tËp: 1. Bµi 1: -VB (2) tãm t¾t phÇn 1 cña cèt truyÖn (tõ lóc Trơng Sinh đánh giặc trở về, hiểu lầm, nghi oan cho vợ, đến khi nghe lời đứa con mới hiÓu râ sai lÇm cña m×nh). -Mục đích tóm tắt: VB (1)- làm rõ cốt truyÖn. VB (2)- ghi chÐp tµi liÖu để minh hoạ cho ý kiến. - C¸ch tãm t¾t:VB (1)- dùa theo nh©n vËt chính và diễn biến của sự việcđầy đủ. VB (2)- dùa theo diÔn biÕn sù viÖc lùa chän mét sè chi tiÕt, sù viÖc tiªu biểu để phục vụ minh họa ý kiến.. 4. Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- Häc bµi vµ hoµn thiÖn c¸c bµi tËp cßn l¹i. - So¹n bµi: Nhàn và 2 bài đọc thêm 5- Rút kinh nghiệm.

(91) Ngày soạn: Ngày dạy: TiÕt 39-40 §äc v¨n. nhµn. NguyÔn BØnh Khiªm. Hớng dẫn đọc thêm: VËn níc C¸o bÖnh b¶o mäi ngêi A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1- Kiến thức: Cảm nhận đợc vẻ đẹp cuộc sống thanh cao, đạm bạc, nhân cách đẹp và trí tuệ sáng suốt, uyên thâm của Nguyễn Bỉnh Khiêm. - Hiểu đợc quan niệm sống “nhàn” của Nguyễn Bỉnh Khiêm..

(92) 2- Kĩ năng: Thấy đợc vẻ đẹp của ngôn ngữ tiếng Việt: mộc mạc, tự nhiên, ý vị; cách nãi Èn ý, ngîc nghÜa th©m trÇm. 3- Thái độ: Cã lßng yªu mÕn, kÝnh träng tµi n¨ng vµ nh©n c¸ch NguyÔn BØnh Khiªm. B. Sù chuÈn bÞ - Sgk, sgv. - Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái trong sgk. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp: đọc diễn cảm, trao đổithảo luận, trả lời các câu hỏi. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm I. T×m hiÓu chung: 1. Tác giả hiểu chung - Con ngêi: + Th¼ng th¾n, c¬ng trùc. Hs đọc tiểu dẫn. + Lµ ngêi thÇy cã häc vÊn uyªn thâm, hiểu lí số, đợc học trò suy tôn là Tuyết Giang Phu Tö (ngêi thÇy s«ng TuyÕt). + Cã tÊm lßng u thêi mÉn thÕ, yªu níc, th¬ng d©n. b. Sù nghiÖp: - C¸c t¸c phÈm: B¹ch V©n am thi tËp- gåm - KÓ tªn c¸c t¸c phÈm chÝnh vµ nªu 700 bµi th¬ ch÷ H¸n; B¹ch V©n quèc ng÷ đặc sắc của thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm? thi- khoảng trên 170 bài thơ chữ Nôm. - §Æc s¾c th¬ NguyÔn BØnh Khiªm: + Mang ®Ëm chÊt triÕt lÝ, gi¸o huÊn. + Ca ngîi chÝ cña kÎ sÜ, thó thanh nhµn. + Phª ph¸n chiÕn tranh PK, sù môc n¸t cña giai cấp thống trị và thói đời suy đạo. 2. Bµi th¬ Nhµn: - Nhan đề trên do ngời đời sau đặt. Nhan đề bài thơ có phải do tác giả - Thuộc tập Bạch Vân quốc ngữ thi. II. §äc- hiÓu đặt? Nó thuộc tập thơ nào? 1-. Vẻ đẹp cuộc sống ở am Bạch Vân của NguyÔn BØnh Khiªm: Hoạt động 2: Hướng dân hs đọc * C©u 1-2: hiểu văn bản - Cuéc sèng thuÇn hËu, gi¶n dÞ gi÷a th«n quª nh cña mét “l·o n«ng tri ®iÒn”: - Đọc câu 1-2, em có nhận xét gì về + Mai, cuốc dụng cụ của nhà nông để đào, cuộc sống khi cáo quan về quê ở ẩn xới đất. cña NguyÔn BØnh Khiªm? + Cần câu để câu cá  nếp sống thanh bần của nhµ nho khi ë Èn. + Sè tõ “mét” ®iÖp l¹i ba lÇn:  Mọi thứ đều đã sẵn sàng, chu đáo.  Cùc t¶ c¸i riªng, lèi sèng riªng cña t¸c gi¶, đối lập với lối sống của những kẻ xô bồ, chen chóc t×m l¹c thó, vinh hoa ë chèn lîi danh.  C©u 1: Cuéc sèng chÊt ph¸c, nguyªn s¬ cña thêi tù cung tù cÊp, cã chót ng«ng ng¹o so với thói đời nhng ko ngang tàng. - “Th¬ thÈn”- tr¹ng th¸i m¬ mµng, m«ng nghÜ ngîi ko tËp trung vµo mét c¸i g× - Em hiÓu tr¹ng th¸i “th¬ thÈn” nh thÕ lung, râ rÖt, cø tho¸ng gÇn- xa, m¬- tØnh. nµo? Nã cho thÊy lèi sèng cña t¸c gi¶.

(93) ntn? §¹i tõ phiÕm chØ “ai” cã thÓ chØ  lèi sèng riªng cña t¸c gi¶: th th¸i, thanh đối tợng nào? nhµn. - Đại từ phiếm chỉ “ai”  ngời đời.  nh÷ng kÎ bon chen trong vßng danh lîi.  Sự đối lập: Lèi sèng th th¸i,  Lèi sèng bon chen, x« bå thanh nhµn, ko cña nh÷ng kÎ bon chen mµng danh lîi cña trong vßng danh lîi. t¸c gi¶. - NhÞp th¬: 2/2/3 sù ung dung, thanh th¶n - NhËn xÐt vÒ cuéc sèng sinh ho¹t cña cña t¸c gi¶. * C©u 5-6: t¸c gi¶ ë 2 c©u 5-6? - Cuộc sống đạm bạc mà thanh cao của tác gi¶: + Măng trúc, giá đỗ thức ăn đạm bạc, thanh s¹ch, lµ s¶n phÈm c©y nhµ l¸ vên, kÕt qu¶ công sức lao động gieo trồng, chăm bón của bËc Èn sÜ. + Xu©n- t¾m hå sen, h¹ - t¾m ao c¸ch sinh ho¹t d©n d·. Hå sen níc trong gîi sù thanh  h¬ng th¬m thanh quý cao. Cuéc sèng hoµ hîp víi tù nhiªn, mïa nµo Câu hỏi nâng cao: NhÞp th¬ vµ ý thøc nÊy, xa l¸nh lîi danh, vinh hoa phó quý. nghÜa cña nã? - NhÞp th¬: 1/3/1/2 nhÊn m¹nh vµo 4 mïa gîi bøc tranh tø b×nh vÒ c¶nh sinh ho¹t víi 4 mùa xuân- hạ- thu- đông, có hơng sắc, mùi vÞ gi¶n dÞ mµ thanh cao - Tác giả quan niệm ntn về lẽ sống và b. Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Bỉnh Khiêm: ông đã chọn lối sống nào ở câu 3- 4? * Câu 3-4: - Cách nói đối lập, ngợc nghĩa: Ta  Ngêi dại- tìm đến khôn- tìm đến n¬i v¾ng vÎ chèn lao xao  lµ c¸ch nãi ngîc nghÜa, hµm ý mØa mai, th©m trÇm, s©u s¾c. - N¬i v¾ng vÎ + Lµ n¬i Ýt ngêi, ko cã ai cÇu c¹nh ta vµ ta còng ko cÇn cÇu c¹nh ai. + Lµ n¬i tÜnh lÆng, hoµ hîp víi thiªn nhiªn trong s¹ch, t©m hån con ngêi th th¸i.  Lµ h×nh ¶nh Èn dô chØ lèi sèng thanh b¹ch, ko mµng danh lîi, hßa hîp víi tù nhiªn. - Chèn lao xao: + Lµ n¬i ån µo. + Lµ n¬i cã cuéc sèng sang träng, quyÒn thÕ, con ngêi sèng bon chen, ®ua danh ®o¹t Cõu hỏi nõng cao:Nguyễn Bỉnh lợi, thủ đoạn hiểm độc. Khiªm dÉn ®iÓn tÝch vÒ giÊc méng * C©u 7- 8:.

(94) của Thuần Vu Phần nhằm mục đích - Điển tích về Thuần Vu Phần phú quý chỉ là g×? mét giÊc chiªm bao, coi thêng phó quý, danh lîi: phó quý, danh lîi chØ nh mét giÊc m¬ díi gèc hße, tho¶ng qua, ch¼ng cã ý nghÜa g×.  Quan niÖm sèng: phñ nhËn phó quý, danh lợi, khẳng định cái tồn tại vĩnh hằng là thiên Hoạt động 3: Tổng kết nhiªn vµ nh©n c¸ch con ngêi. - Tõ qu¸ tr×nh t×m hiÓu bµi th¬ trªn, III. Tæng kÕt em hiÓu b¶n chÊt ch÷ “nhµn” trong 1.Néi dung: th¬ NguyÔn BØnh Khiªm lµ g×? a. B¶n chÊt lÏ sèng “nhµn” cña NguyÔn BØnh Khiªm: - Sèng hßa hîp víi tù nhiªn. - Vẻ đẹp cuộc sống và nhân cách của - Phủ nhận danh lợi, giữ cốt cách thanh cao. Nguyễn Bỉnh Khiêm qua bài thơ trên? b. Vẻ đẹp cuộc sống và nhân cách Nguyễn BØnh Khiªm: - Vẻ đẹp cuộc sống: đạm bạc, giản dị mà thanh cao. - Vẻ đẹp nhân cách: vợt lên trên danh lợi, coi träng lèi sèng thanh b¹ch, hßa hîp víi tù nhiªn. 2. NghÖ thuËt: - Ng«n ng÷: gi¶n dÞ, hµm sóc, giµu chÊt triÕt lÝ. - Cách nói đối lập, ngợc nghĩa thâm trầm, giµu chÊt triÕt lÝ. Hớng dẫn đọc thêm( 6 đến 10 phỳt). quèc té (§ç Ph¸p ThuËn). C¸o tËt thÞ chóng (M·n Gi¸c ThiÒn S). Hoạt động của gv và hs - ë c©u th¬ ®Çu t¸c gi¶ so s¸nh “vËn níc nh d©y m©y leo quÊn quýt nh»m diÔn t¶ ®iÒu g×?. - C©u th¬ thø 2 cho thÊy cuéc sèng nµo đã mở ra cho dân tộc ta khi ấy? Cảm nhËn cña em vÒ t©m tr¹ng cña t¸c gi¶ Èn sau c©u th¬? - Hoàn cảnh của đất nớc đợc nói đến ở hai c©u ®Çu?. - Hai c©u cuèi ph¶n ¸nh truyÒn thèng tốt đẹp gì của dân tộc VN?. Yêu cầu cần đạt I. Quèc té (VËn níc): 1. Híng dÉn t×m hiÓu bµi th¬: a. Hai c©u ®Çu: H×nh ¶nh d©y m©y leo quÊn quýt: Sù bÒn chÆt, v÷ng bÒn.  Sù dµi l©u, ph¸t triÓn thÞnh vîng cña dÊt níc.  sù v÷ng bÒn, dµi l©u, ph¸t triÓn thÞnh vîng cña vËn níc. * C©u 2: - Kỉ nguyên mới của đất nớc: cuộc sống th¸i b×nh, thÞnh trÞ ®ang më ra. - T©m tr¹ng cña t¸c gi¶: ph¬i phíi niÒm vui, tù hµo, l¹c quan, tin tëng vµo vËn mệnh của đất nớc.  Hoàn cảnh của đất nớc đợc nói đến ở hai c©u ®Çu: cuéc sèng th¸i b×nh thÞnh trÞ më ra, đất nớc đang ở thế vững bền, phát triển thÞnh vîng, dµi l©u. a. Hai c©u sau:  §êng lèi trÞ níc: thuËn theo tù nhiªn, dùng phơng sách đức trị để giáo hóa dân, đất nớc sẽ đợc thái bình, thịnh trị, ko còn n¹n ®ao binh. - Truyền thống tốt đẹp của dân tộc: nhân ¸i, yªu chuéng hoµ b×nh..

(95) Hs đọc bài thơ. - Hai c©u th¬ ®Çu nãi lªn quy luËt nµo của tự nhiên? (Quy luật vận động, biến đổi? Quy luật tuần hoàn? Quy luật sinh trëng?). - Nếu đảo câu 2 lên trớc thì ý thơ có gì kh¸c?. - H×nh ¶nh m¸i ®Çu b¹c tîng trng cho ®iÒu g×? - Hai cÆp c©u 1-2 vµ 3-4 cã quan hÖ víi nhau ntn? - C©u 3-4 nªu lªn quy luËt g×? - T©m tr¹ng cña t¸c gi¶ qua hai c©u 34?. - Hai c©u th¬ cuèi cã ph¶i lµ th¬ t¶ thiên nhiên ko? Câu thơ đầu khẳng định “ Xu©n qua, tr¨m hoa rông” vËy mµ hai c©u cuèi l¹i nãi xu©n tµn vÉn në cµnh hoa mai. Nh thÕ cã m©u thuÉn ko? V× sao? C¶m nhËn cña em vÒ h×nh tîng cµnh mai trong c©u th¬ cuèi?. 4-Cñng cè, dÆn dß:.  TiÓu kÕt: - Bµi th¬ cßn cho thÊy ý thøc tr¸ch nhiÖm, niềm lạc quan tin tởng vào tơng lai đất nớc cña t¸c gi¶, kh¸t väng vµ truyÒn thèng yªu hßa b×nh cña ngêi ViÖt Nam. II. C¸o tËt thÞ chóng (Cã bÖnh b¶o mäi ngêi) 1. Híng dÉn t×m hiÓu bµi th¬: a. Bèn c©u ®Çu: * Hai c©u ®Çu: - Nếu đảo trật tự câu 2 lên trớc câu 1( xuân tíi  xu©n qua, hoa t¬i  hoa rông) th× chØ nãi đợc sự vận động của mọt mùa xuân, một kiÕp hoa trong mét vßng sinh trëng- huû diÖt cña sù vËt. §ång thêi c¸i nh×n cña t¸c giả sẽ đọng lại ở sự tàn úa  bi quan. - C¸ch nãi: xu©n qua  xu©n tíi, hoa rông hoa t¬i  gîi mïa xu©n sau tiÕp nèi mïa xu©n tríc, kiÕp sau nèi tiÕp kiÕp tríc, gîi đợc vòng bánh xe luân hồi. Nó cho thấy t¸c gi¶ nh×n sù vËt theo quy luËt sinh trëng, ph¸t triÓn, híng tíi sù sèng  c¸i nh×n l¹c quan. * C©u 3- 4: - H×nh ¶nh m¸i ®Çu b¹c  h×nh ¶nh tîng trng cho tuæi giµ. - Mối quan hệ đối lập: C©u 1-2  C©u 3-4 Hoa rông- hoa t¬i  ViÖc ®i m·i- tuæi giµ đến Thiªn nhiªn tuÇn hoµn  §êi ngêi h÷u h¹n. - Quy luật biến đổi của dời ngời: sinh- lãobệnh- tử  hữu hạn, ngắn ngủi. - T©m tr¹ng cña t¸c gi¶: + Nuèi tiÕc, xãt xa nhng ko bi quan, yÕm thÕ + ngÇm nh¾c nhñ con ngêi vÒ ý nghÜa sù sống, thái độ sống tích cực. b. Hai c©u cuèi: - H×nh ¶nh mét cµnh mai- h×nh ¶nh biÓu tîng: Vẻ đẹp thanh cao, tinh khiết vợt lên hoàn c¶nh kh¾c nghiÖt vµ vît lªn trªn sù phµm tôc.  NiÒm tin vµo sù sèng bÊt diÖt cña thiªn nhiên và con ngời, lòng lạc quan, yêu đời, kiên định trớc những biến đổi của thời gian, cuộc đời.  TiÓu kÕt: Bµi th¬ thÓ hiÖn nh÷ng chiªm nghiệm sâu sắc về quy luật vận động của tự nhiên và đời ngời :bộc lộ niềm tin tởng vµo sù sèng bÊt diÖt cña tù nhiªn vµ con ngêi, nh¾c nhñ con ngêi vÒ ý nghÜa sù sống, thái độ sống tích cực..

(96) Yªu cÇu hs:- Häc thuéc ba bµi th¬ trªn. - Soạn bài: “ Đọc " Tiểu Thanh kí" và các bài đọc thêm 5-- Rút kinh nghiệm. Ngµy so¹n: TiÕt: 41-42 §äc v¨n:. Ngµy day: độc tiểu thanh ký NguyÔn Du. Hớng dẫn đọc thêm: Høng trë vÒ ( nguyÔn trung ng¹n) LÇu hoµng h¹c ( th«i hiÖu). A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1-Kiến thức:- Nắm đợc số phận bất hạnh của ngời phụ nữ tài sắc Tiểu Thanh qua cái nhìn và cảm nhận của thiên tài Nguyễn Du. Qua đó, gv giúp hs thấy đợc vấn đề c¸c nhµ th¬ VN thÕ kØ XVIII quan t©m lµ sè phËn cña ngêi phô n÷ tµi s¾c. - Nguyễn Du đã mở rộng nội dung chủ nghĩa nhân đạo trong VHTĐ: ko chỉ quan tâm đến những ngời nông dân khốn khổ, đói cơm rách áo mà còn quan tâm đến thân phận của những ngời làm ra các giá trị văn hóa tinh thần cao đẹp nhng bị XH đối xử bất công, tàn tệ; gián tiếp nêu vấn đề: sự cần thiết phải tôn vinh, trân trọng những ngời làm nên các giá trị văn hóa tinh thần. - Quan niÖm toµn diÖn vÒ con ngêi trong s¸ng t¸c cña NguyÔn Du: con ngêi ko chỉ cần có điều kiện vật chất để tồn tại mà cần có cả những giá trị tinh thần. 2- Kĩ năng: Nắm được c¸c thµnh c«ng vÒ nghÖ thuËt: tõ ng÷, kÕt cÊu. 3- Thỏi độ: Có thái độ trân trọng những giá trị văn hóa tinh thần và những ngời sáng t¹o ra chóng. B. Sù chuÈn bÞ - Sgk, sgv. - Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái trong sgk. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp: đọc diễn cảm, trao đổithảo luận, trả lời các câu hỏi. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm I. T×m hiÓu chung: 1. Vµi nÐt nµng TiÓu Thanh: hiểu chung - Là cô gái thông minh, tài sắc, giỏi văn chHs đọc tiểu dẫn- sgk. ¬ng nhng b¹c mÖnh. - Nêu vài nét về cuộc đời nàng Tiểu - Năm 16 tuổi, lấy lẽ một ngời họ Phùng, bị Thanh? vî c¶ ghen, b¾t ra ë mét m×nh trªn nói C«.

(97) - Có thể hiểu nhan đề bài thơ theo các nghÜa nµo?. Câu hỏi nâng cao: Em cã biÕt hiÖn nay c¸c nhµ nghiªn cøu cßn cã nh÷ng tranh luËn g× vÒ bµi th¬?. Hoạt động 2: Hướng dẫn hs đọc hiểu văn bản - C©u th¬ ®Çu gîi lªn nghÞch c¶nh g×? ý nghÜa cña nghÞch c¶nh Êy?. Câu hỏi nâng cao:So s¸nh phiªn ©m và bản dịch thơ ở câu 2? bản dịch đã chuyển tải hết ý các từ độc điếu, nhất chØ th cha?. - Nhận xét về nghệ thuật đối?. S¬n (Hµng Ch©u- Trung Quèc), l©m bÖnh, mÊt n¨m 18 tuæi. - Khi nàng mất, ngời vợ cả đốt hết thơ, từ, chØ cßn sãt l¹i mét sè bµi th¬, tõ do nµng viÕt trªn hai tê giÊy gãi tÆng mÊy vËt trang søc cho mét c« g¸i (phÇn d) 2. Bµi th¬ §éc TiÓu Thanh kÝ: - Nhan đề có hai nghĩa: + §äc tËp th¬ cña TiÓu Thanh. + §äc TiÓu Thanh truyÖn. - Bài thơ còn nhiều vấn đề gây tranh luận: * Hoàn cảnh sáng tác:+ Có ý kiến cho là đợc viết trên đờng Nguyễn Du đi sứ  đa vào tËp B¾c hµnh t¹p lôc. + Cã ý kiÕn cho lµ NguyÔn Du viÕt ë Th¨ng Long (HuÕ)  nhµ th¬ c¶m xóc tríc sè phËn hång nhan b¹c mệnh, tài mệnh tơng đố của Tiểu Thanh qua nh÷ng bµi th¬, nh÷ng c©u chuyÖn vÒ nµng. * Hai c©u cuèi: cã ý kiÕn cho lµ 2 c©u khÈu chiÕm (di ng«n) cña NguyÔn Du buét miÖng đọc trớc khi mất, lại là 2 câu thất niêm nên ko thuéc chØnh thÓ cña t¸c phÈm. * Con số 300 năm : ko xác định rõ là kho¶ng thêi gian nµo. II. §äc- hiÓu v¨n b¶n: 1. Hai câu đề: * C©u 1: Vên hoa bªn T©y Hå  Gß hoang Vẻ đẹp huy hoàng VÎ hoang vu, c« - h×nh ¶nh thuéc vÒ qu¹nh- h×nh ¶nh vÒ qu¸ khø. hiÖn t¹i.  Sự đối nghịch gay gắt giữa quá khứ và hiện tại gợi lẽ đời dâu bể.  Chứa đựng sự xót xa, thơng cảm cho cái đẹp bị tàn phá, vùi dập, huỷ hoại phũ phànglà cảm xúc mang tính nhân văn khá phổ biến trong VHT§ (th¬ NguyÔn Tr·i, Bµ huyÖn Thanh Quan,...) * C©u 2: - §éc ®iÕu- mét m×nh viÕng th¬ng t©m thÕ cô đơn của tác giả. - NhÊt chØ th- mét tËp s¸ch- tËp kÝ vÒ cuéc đời Tiểu Thanh.  NghÜa c©u 2: Mét m×nh viÕng th¬ng nµng qua một tập sách viết về cuộc đời nàng đọc tríc cöa sæ.  C©u dÞch cha chuyÓn t¶i hÕt ý th¬.  C©u th¬ nguyªn t¸c cho thÊy h×nh ¶nh mét con ngời với tâm thế cô đơn, mang một lòng ®au t×m gÆp mét hån ®au. Nã cho thÊy sù đồng cảm sâu sắc của trái tim vĩ đại. b. Hai c©u thùc: - §èi chØnh. - BiÖn ph¸p: Èn dô tîng trng. Son phấn sắc đẹp..

(98) - Tìm biện pháp nghệ thuật đợc sử V¨n ch¬ng tµi n¨ng dông trong 2 c©u th¬?  Tất cả đều có hồn, có thần Cảm hứng khẳng định sự quý giá, vĩnh hằng của cái đẹp và tài n¨ng con ngêi. - §iÓm gÆp gì cña hai c¸ch c¾t nghÜa ý th¬ (sgk chän c¸ch 1): TÊm lßng tri ©m, th¬ng cảm sâu sắc của Nguyễn Du trớc cuộc đời, sè phËn oan tr¸i cña ngêi s¾c tµi k× n÷ khiÕn trời đất ghen. c. Hai c©u luËn: - Nh÷ng mèi hËn cæ kim- nh÷ng mèi hËn cña - Theo em nh÷ng mèi hËn cæ kim lµ ngêi xa vµ nay. gì? tại sao tác giả cho là ko hỏi trời đ-  hớng tới sự đồng cảm, xót thơng đến mọi kiếp hồng nhan bạc mệnh tơng đố. îc? - Thiên nan vấn - khó hỏi trời đợc Một câu hỏi lớn ko lời đáp- hỏi trời lời giải đáp mối hận vì sự phi lí của cuộc đời: hồng nhan đa tru©n, b¹c mÖnh, tµi tö ®a cïng.  Mèi hËn cµng nhøc nhèi, con ngêi cµng bÕ t¾c, bÊt lùc. Cõu hỏi nõng cao:Nguyễn Du đã - Sự vận động của cảm xúc trong 6 câu đầu: chuyển về cảm xúc tự thơng? Quy Từ xúc cảm xót thơng cho Tiểu Thanh  thluật vận động tâm lí đó có tự nhiên ơng cho những kiếp ngời tài hoa bạc mệnh ko? Nã cho thÊy NguyÔn Du cã sù đồng cảm đến mức nào với Tiểu nói chung tự thơng mình. Thanh và những kiếp ngời tài hoa bất  Đó là quy luật vận động tâm lí tự nhiên. h¹nh nãi chung?  Cho thấy sự đồng cảm đạt đến mức tri âm d. Hai c©u kÕt: Ba tr¨m n¨m lÎ n÷a thêi gian íc lÖ, chØ t- NguyÔn Du lo l¾ng, b¨n kho¨n ®iÒu -¬ng lai xa x«i. g×? V× sao «ng cã suy ngÜ Êy? T¹i sao t¸c gi¶ ko xng tªn thËt mµ l¹i xng bót - Khãc  th¬ng c¶m. hiÖu Tè Nh?  thÊu hiÓu. - §iÒu b¨n kho¨n cña «ng cã chÝnh + Khao kh¸t tri ©m. đáng ko và đợc ngời đời sau trả lời + Cảm hứng tự thơng – nét mới mang tinh ntn? thÇn nh©n b¶n cña VHT§VN giai ®o¹n thÕ kỉ XVIII- nửa đầu thế kỉ XIX- thời đại con ngêi ko chØ ý thøc vÒ nh©n phÈm, vÒ tµi n¨ng c¸ nh©n mµ cßn thøc tØnh vÒ nçi ®au cña chÝnh m×nh dÊu hiÖu cña c¸i t«i c¸ nh©n. III. Tæng kÕt bµi häc: 1. Néi dung: -Giá trị nhân đạo sâu sắc: Hoạt động 3 : Tổng kết + NguyÔn Du xãt xa, th¬ng c¶m cho TiÓu Thanh- mét hång nhan b¹c mÖnh, mét tµi n¨ng thi ca ®o¶n mÖnh, cho nh÷ng kiÕp hång nhan ®a tru©n, tµi tö ®a cïng nãi chung. + Víi c¶m høng tù th¬ng vµ sù tri ©m s©u sắc, ông đã đặt vấn đề: quyền sống của ngời nghÖ sÜ, sù cÇn thiÕt ph¶i t«n vinh, tr©n träng nh÷ng ngêi lµm nªn c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa tinh thÇn. 2. NghÖ thuËt: - Ng«n ng÷: hµm sóc, tinh tÕ. - Sù ph¸ c¸ch khu«n mÉu cña th¬ §êng luËt: c©u cuèi thÊt niªm (ko cïng thanh víi c©u 1)..

(99) Hớng dẫn đọc thêm( 6 đến 10 phút). I. Quy høng (Høng trë vÒ): 1. Híng dÉn t×m hiÓu bµi th¬: a. Hai c©u ®Çu: - Hình ảnh: dâu, tằm, hơng lúa, cua đồng béo  dân dã, bình dị, quen thuộc. - Hai c©u th¬ ngì nh thuÇn gîi t¶ nh÷ng sù vËt g¾n víi cuéc sèng b×nh dÞ cña quª h¬ng. Nhng đó là những hình ảnh hiện hữu trong tâm trí của bậc quan cao chức trọng, một sứ thần trên đất Giang Nam phồn hoa đô hội.  Nçi nhí quª h¬ng rÊt cô thÓ, da diÕt, ch©n thµnh.  Sù g¾n bã m¸u thÞt víi cuéc sèng b×nh dÞ, d©n d· n¬i quª nhµ, t×nh yªu quª h¬ng tha thiÕt cña t¸c gi¶. - Sử dụng những hình ảnh thơ trên, tác giả còn bộc lộ quan niệm thẩm mĩ: cái đời thờng, bình dị cũng là đối tợng thẩm mĩ góp phần khẳng định xu hớng bình dị, phá vỡ tính quy ph¹m, tÝnh trang nh· cña VHT§. b. Hai c©u cuèi: - Béc lé trùc tiÕp t©m tr¹ng, t×nh c¶m. - Kiểu câu khẳng định: Dầu... chẳng bằng... - Biện pháp nghệ thuật đối lập: nghèo  vẫn tốt  NiÒm tù hµo d©n téc, lßng yªu níc s©u s¾c cña t¸c gi¶.  Tiểu kết: Từ nỗi nhớ quê hơng đến niềm tự hào dân tộc, tác giả bộc lộ sâu sắc tình yêu quê hơng đất nớc. II- Hoµng H¹c l©u (LÇu Hoµng H¹c) : 1. Hớng dẫn đọc- hiểu: a. Hai câu đề: - H×nh ¶nh: Ngêi xa vµ h¹c vµng  LÇu Hoµng H¹c Cái đã mất C¸i cßn Câi tiªn Câi trÇn Qu¸ khø HiÖn t¹i - T©m tr¹ng cña t¸c gi¶: nuèi tiÕc, bµng hoµng, ngÈn ng¬ tríc thùc t¹i biÕn c¶i. b. Hai c©u thùc:  trạng thái chơi vơi, bàng hoàng của lòng ngời khi nhận thức đợc quy luật: Mây trắng thuéc vÒ thiªn nhiªn vÉn tån t¹i theo n¨m th¸ngcßn huyÒn tho¹i rót côc chØ lµ huyÒn th¹i, lµ h ¶o.  Hệ quả tất yếu của mạch cảm xúc: tác giả nhận thức đợc thiên nhiên là cái vĩnh cửu, trờng tồn còn đời ngời hữu hạn, dù huy hoàng đến mấy rồi cũng lui vào quá khứ. c. Hai c©u luËn: - C¶nh vËt:  Là cảnh thực tại, gắn với đời thờng, có địa danh cụ thể. - S¾c th¸i cña c¶nh:  Vẻ đẹp thanh khiết, tràn đầy sức sống.  C¶nh v¾ng lÆng, yªn tÜnh, ko mét ©m thanh, hµng c©y in h×nh trªn dßng s«ng ko mét gợn sóng xao động. - Tâm trạng của tác giả: Nỗi cô đơn dâng lên trong lòng ngời lữ khách khi phải đối diện víi ko gian v¾ng lÆng vµ thêi gian “nhËt mé” (chiÒu tµn). d. Hai c©u kÕt: Nçi buån lµ c¶m xóc tÊt yÕu cña con ngêi trong c¶nh tha h¬ng, chiÒu muén, ngµy tµn. §ã l¹i lµ nçi buån nhí quª h¬ng  t×nh c¶m g¾n bã, t×nh yªu quª h¬ng tha thiÕt- lµ t×nh c¶m nh©n b¶n cña con ngêi  ko bi quan.  TiÓu kÕt:.

(100) bài thơ khơi lên những tình cảm nhân bản đẹp đẽ, hàm chứa quan niệm nhân sinh tích cùc, tiÕn bé. - NghÖ thuËt: + Ng«n ng÷: hµm sóc. + Sù ph¸ c¸ch luËt th¬ §êng tµi hoa.. Ngµy so¹n: TiÕt: 43 TiÕng ViÖt:. Ngµy d¹y:. phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t(tiÕp).

(101) A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1-Kiến thức: Nắm đợc các đặc trng của phong cách ngôn ngữ sinh hoạt. 2- Kĩ năng: Thực hành làm bài tập nhận diện các đặc trng đó. 3- Thái độ: RÌn luyÖn vµ n©ng cao n¨ng lùc trong giao tiÕp hµng ngµy nhÊt lµ viÖc dùng từ, xng hô, biểu hiện tình cảm, thái độ(văn hoá giao tiếp trong đời sống hiên nay). B. Sù chuÈn bÞ - Sgk, sgv. - Hs đọc trớc sgk. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp: trao đổi- thảo luận, trả lời c¸c c©u hái, hs thùc hµnh lµm bµi tËp. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm II.Đăc trưng của phong c¸ch ng«n ng÷ sinh hiểu những đặc trưng của phong ho¹t: 1. TÝnh cô thÓ: cách ngôn ngữ sinh hoạt Ng«n ng÷ sinh ho¹t cã tÝnh cô thÓ vÒ: - Nêu các đặc trng của phong cách - hoàn cảnh, ng«n ng÷ sinh ho¹t? - con ngêi, - c¸ch nãi n¨ng - từ ngữ diễn đạt. 2. TÝnh c¶m xóc: Ng«n ng÷ sinh ho¹t cã tÝnh c¶m xóc, biÓu hiÖn: - Mỗi ngời nói, mỗi lời nói đều biểu thị thái độ, tình cảm qua giọng điệu. - Nh÷ng tõ ng÷ cã tÝnh khÈu ng÷ vµ thÓ hiÖn c¶m xóc râ rÖt. - Nh÷ng kiÓu c©u giµu s¾c th¸i c¶m xóc (c©u cảm thán, câu cầu khiến), những lời gọi đáp, tr¸ch m¾ng,... 3. TÝnh c¸ thÓ: Ng«n ng÷ sinh ho¹t cã tÝnh c¸ thÓ, béc lé những đặc điểm riêng của từng ngời về: giọng nãi (c¸ch ph¸t ©m), c¸ch dïng tõ ng÷, c¸ch lùa chän kiÓu c©u, c¸ch nãi riªng,... biÓu hiÖn tuổi tác, giới tính, địa phơng, nghề nghiệp, cá Hoạt động 2: Luyện tập tính, trình độ học vấn,... Hs đọc đoạn nhật kí. III. LuyÖn tËp: - Nh÷ng tõ ng÷, kiÓu c©u, kiÓu diÔn Bµi 1: đạt nào thể hiện tính cụ thể, tính cảm - Tính cụ thể: xúc, tính cá thể của phong cách ngôn + Thời gian: đêm khuya. ng÷ sinh ho¹t? + Kh«ng gian: rõng nói. + Nhân vật: Đặng Thùy Trâm tự phân thân để đối thoại (thực ra là độc thoại nội tâm). + Néi dung: tù vÊn l¬ng t©m. - TÝnh c¶m xóc: + Giäng ®iÖu: th©n mËt, cã chót nòng nÞu. + Tõ ng÷: giµu c¶m xóc, t×nh c¶m, cã s¾c th¸i v¨n ch¬ng. + C©u: sö dông c©u c¶m th¸n, c©u nghi vÊn. - TÝnh c¸ thÓ: NÐt c¸ thÓ trong ng«n ng÷ cña nhËt kÝ lµ ngôn ngữ của một ngời giàu cảm xúc, có đời.

(102) sống nội tâm phong phú, có trình độ, vốn sèng, cã tr¸ch nhiÖm vµ niÒm tin vµo cuéc kh¸ng chiÕn cña d©n téc. - Theo anh (chÞ), ghi nhËt kÝ cã lîi g× - Lîi Ých cña viÖc ghi nhËt kÝ cho viÖc ph¸t cho sù ph¸t triÓn ng«n ng÷ cña m×nh? triÓn ng«n ng÷: + Rèn khả năng diễn đạt bộc lộ rõ cảm xúc, t×nh c¶m, thÓ hiÖn c¸ tÝnh. + Lµm cho vèn ng«n ng÷ thªm phong phó h¬n. Bµi 2: DÊu hiÖu cña phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t: - C¸ch xng h« th©n mËt: m×nh- ta, c«- anh. - Cách dùng ngôn ngữ đối thoại: chăng, hỡi. - Cách dùng từ ngữ giản dị: đập đất, trồng cà, lại đây, đỡ... - Giäng ®iÖu: t×nh tø. 3. Bµi 3: Đoạn đối thoại của Đăm Săn với dân làng mô phỏng hình thức đối thoại có hô- đáp, có luân phiên lợt lời nhng đợc sắp xếp theo kiểu: - LiÖt kª t¨ng tiÕn: Tï trëng... môc. - §iÖp ng÷: Ai gi÷. - LÆp m« h×nh cÊu tróc có ph¸p: ¬ ngh×n chim sÎ, ¬ v¹n chim ngãi,.. - Cã nhÞp ®iÖu.  Thể hiện đặc trng của ngôn ngữ sử thi. 4-Cñng cè, dÆn dß: So¹n bµi: T¹i lÇu Hoµng H¹c tiÔn M¹nh H¹o Nhiªn ®i Qu¶ng L¨ng 5- Rút kinh nghiệm.

(103) Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt: 44. §äc v¨n: T¹i lÇu hoµng h¹c tiÔn m¹nh h¹o ®i qu¶ng l¨ng (T¹i lÇu Hoµng H¹c tiÔn M¹nh H¹o Nhiªn ®i Qu¶ng L¨ng) LÝ B¹ch. A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1-Kiến thức: Nắm đợc đặc điểm phong cách thơ tuyệt cú của Lí Bạch: ngôn ng÷ gi¶n dÞ, h×nh ¶nh t¬i s¸ng, gîi c¶m, bay bæng l·ng m¹n. 2- Kĩ năng: Rèn kĩ năng đọc- hiểu thơ tứ tuyệt Đờng luật..

(104) 3- Thỏi độ: Hiểu đợc tình cảm chân thành của Lí Bạch với bạn, nhận thức đợc tình bạn là tình cảm đáng trân trọng. B. Sù chuÈn bÞ - Sgk, sgv. - C¸c tµi liÖu tham kh¶o. - Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái trong sgk. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp: đọc diễn cảm, trao đổithảo luận, trả lời các câu hỏi. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm I. T×m hiÓu chung: 1. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ LÝ B¹ch: hiểu chung a. Con ngêi: Hs đọc tiểu dẫn. - Lµ con ngêi th«ng minh, tµi hoa, phãng - Nêu những nét đáng chú ý về con túng, ko chịu gò mình theo khuôn phép. ngời và sự nghiệp thơ ca của Lí Bạch? - Bi kịch cuộc đời của tác giả: mong công thµnh th× th©n tho¸i nhng c«ng cha thµnh th× thân đã thoái. - §îc mÖnh danh lµ “tiªn th¬” do tÝnh c¸ch khoáng đạt, bay bổng, lãng mạn và hay viết vÒ câi tiªn. b. Sù nghiÖp: - HiÖn cßn trªn 1000 bµi th¬. - Nội dung: phong phú, với các chủ đề chÝnh: + íc m¬ v¬n tíi lÝ tëng cao c¶. + Kh¸t väng gi¶i phãng c¸ nh©n. + BÊt b×nh tríc hiÖn thùc tÇm thêng. + ThÓ hiÖn t×nh c¶m phong phó, m·nh liÖt. - NghÖ thuËt: + Phong c¸ch th¬ phãng tóng, bay bæng mµ tù nhiªn, tinh tÕ, gi¶n dÞ. + Kết hợp giữa cái cao cả và cái đẹp. 2. Bµi th¬: - Hoµn c¶nh s¸ng t¸c: Khi LÝ B¹ch tiÔn M¹nh H¹o Nhiªn ®i Qu¶ng L¨ng. - Bài thơ này đợc sáng tác trong hoàn - Mạnh Hạo Nhiên (689-740): c¶nh nµo? + Là ngời mu cầu công danh ko đợc toại - M¹nh H¹o Nhiªn lµ ngêi ntn? nguyÖn nªn quay vÒ vui thó ë chèn non níc. + ¤ng thuéc ph¸i th¬ ®iÒn viªn s¬n thuû, cã phong c¸ch th¬ víi nhiÒu ®iÓm gièng LÝ B¹ch. + Lµ b¹n tri ©m cña LÝ B¹ch. II. §äc- hiÓu v¨n b¶n: Hoạt động 2: Hương dẫn hs đọc 1-. Hai c©u ®Çu: - So s¸nh nguyªn t¸c- dÞch th¬: hiểu văn bản + Cố nhân: bạn tri âm, tri kỉ, ngời bạn đã bã th©n thiÕt; tõ “b¹n” chung chung, cha Câu hỏi nâng cao: So s¸nh phÇn g¾n dÞch nghÜa. nguyªn t¸c víi dÞch th¬ qua c¸c tõ: cè + YªnhÕthoa: hoa khói; nơi phồn hoa đô hội. nh©n, yªn hoa. B¶n dÞch lµm mÊt nghÜa thø hai. - §äc hai c©u ®Çu, em nhËn thÊy thêi - Kh«ng gian ®a gian, nơi tiễn, nơi đến của Mạnh Hạo + Nơi đi: phía tâytiễn: lÇu Hoµng H¹c. Nhiªn ntn? PhÝa t©y: Theo quan niÖm cña ngêi ph¬ng.

(105) - ở hai câu đầu, tác giả có đơn thuần chØ têng thuËt sù viÖc, miªu t¶ bèi c¶nh chia li ko? V× sao?. Câu hỏi nâng cao:So s¸nh nguyªn t¸c vµ dÞch th¬ ë c©u 3? Trong phÇn nguyªn t¸c, h×nh ¶nh “c« phµm” vµ “bÝch ko tËn” cã quan hÖ víi nhau ntn? ý nghĩa của mối quan hệ đó?. Điều đó cho thấy tình cảm của tác gi¶ víi b¹n ntn?. - Ko gian đợc gợi ra ở câu cuối ntn? - Nã thêng gîi cho chóng ta c¶m gi¸c g×?. §«ng lµ n¬i cã câi PhËt, câi tiªn- n¬i tho¸t tôc →n¬i Èn chøa nh÷ng t©m hån thanh cao, trong s¹ch. + Nơi đến: Dơng Châu- nơi phồn hoa đô hội  cuộc đời trần tục.  Kh«ng gian chia li: + Réng lín + Là một khung cảnh đẹp, đầy lãng mạn: từ mét di chØ thÇn tiªn, mét chiÕc c¸nh buåm rÏ sãng, lít trªn nh÷ng lµn hoa khãi mïa xu©n. + Gîi nhiÒu suy nghÜ s©u kÝn: tõ híng t©y phiêu diêu, thoát tục đến một nơi phồn hoa đô hội của cuộc đời trần tục ở hớng đông - Thời gian đa tiễn: tháng ba- mùa hoa khói cuèi mïa xu©n.  Hai c©u ®Çu nªu lªn: + Bèi c¶nh chia li. + PhÇn nµo t×nh c¶m quý mÕn b¹n trong lßng ngêi ë l¹i. + Göi g¾m t©m sù s©u kÝn cña t¸c gi¶ víi cuộc đời và con đờng công danh. 2. Hai c©u sau: * C©u 3: - So s¸nh nguyªn t¸c vµ dÞch th¬: + C« phµm (nguyªn t¸c): c¸nh buåm lÎ loi, cô đơn. + Bãng buåm (dÞch th¬) lµm mÊt s¾c th¸i cña c¸nh buåm. + BÝch ko tËn: mµu xanh biÕc bao la rîn ngîp.  Bản dịch thơ làm mất sắc màu đó của ko gian chia li. + Câu thơ dịch nêu nên sự chuyển dịch đã hoàn tất: Bóng buồm đã khuất bầu ko. + Nguyªn t¸c: Bãng c¸nh buåm lÎ loi xa dÇn, mÊt hót vµo kho¶ng ko xanh biÕc.  Gợi đợc sự dịch chuyển chầm chậm, xa mờ dÇn, hót tÇm m¾t cña c¸nh buåm. - Hình ảnh đối lập: C« phµm  bÝch ko tËn nhỏ bé, cô đơn mªnh m«ng, rîn ngîp.  Tô đậm sắc thái cô đơn, bé nhỏ của con thuyÒn.  Bút pháp tả cảnh ngụ tình sự cô đơn,nhỏ bé cña con ngêi tríc thiªn nhiªn bao la. - Sù dÞch chuyÓn chÇm chËm, xa dÇn, mê dÇn råi mÊt hót vµo kho¶ng ko xanh biÕc cña c¸nh buåm  cái nhìn dõi theo đau đáu tình cảm chân thành, tha thiết của tác giả đối với bạn. * C©u 4: - H×nh ¶nh dßng Trêng Giang ch¶y vµo câi trêi:  Lµ h×nh ¶nh tëng tîng phi phµm, bay bæng, l·ng m¹n..

(106)  Gợi ko gian vũ trụ rộng lớn, kì vĩ  đem đến - Nã cho thÊy t©m tr¹ng g× cña t¸c c¶m gi¸c cho¸ng ngîp, con ngêi cµng thªm gi¶? nhỏ bé, cô đơn. - Tâm trạng của tác giả: nỗi cô đơn càng thªm vêi vîi, nçi nhí cµng thªm th¨m th¼m. Hoạt động 3 : Tổng kết III. Tæng kÕt bµi häc: - NhËn xÐt kh¸i qu¸t vÒ néi dung vµ 1. Néi dung: - C¶nh chia li- bøc tranh thiªn nhiªn thÊm ®nghÖ thuËt cña bµi th¬? ợm tâm trạng cô đơn, mong nhớ của con ngời. - T×nh b¹n ch©n thµnh, s©u s¾c cña t¸c gi¶. - T©m sù s©u kÝn, kh¸t khao, hoµi väng vÒ cuộc đời mang tính bi kịch của tác giả. 2. NghÖ thuËt: - T¶ c¶nh ngô t×nh. - Ng«n ng÷ hµm sóc, “ý t¹i ng«n ngo¹i”. - H×nh ¶nh th¬ tinh tÕ gîi c¶m, lín lao k× vÜ, ®Ëm mµu s¾c l·ng m¹n.  Bµi th¬ lµ mét tuyÖt bót cña LÝ B¹ch. 4.Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- §äc thuéc bµi th¬, xem l¹i kiÕn thøc bµi häc. - §äc tríc bµi: Thùc hµnh phÐp tu tõ Èn dô vµ ho¸n dô. 5- Rút kinh nghiệm. Ngµy so¹n: TiÕt: 45 TiÕng ViÖt:. Ngµy day:. thùc hµnh phÐp tu tõ Èn dô vµ ho¸n dô A. Môc tiªu bµi häc: Gióp hs: 1-Kiến thức: N©ng cao hiÓu biÕt vÒ phÐp tu tõ Èn dô vµ ho¸n dô. 2- Kĩ năng: Có kĩ năng phân tích giá trị biểu đạt và sử dụng hai phép tu từ nói trên. 3- Thái độ: Sử dụng tiếng Việt trong sáng B. Sù chuÈn bÞ - Sgk, sgv. - C¸c tµi liÖu tham kh¶o. - Hs đọc trớc, làm các bài tập trong sgk..

(107) - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi- thảo luận, phát vấn đàm thoại, hs thực hành làm bài tập, gv nhận xét, khẳng định các kĩ năng cần thiết. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Gv «n tËp l¹i kiÕn thøc I. Èn dô: 1. C¸c kiÕn thøc lÝ thuyÕt c¬ b¶n vÒ Èn lÝ thuyÕt vÒ Èn dụ ( phần nâng cao) dô: - Èn dô lµ g×? - K/n: Lµ gäi tªn sù vËt, hiÖn tîng nµy - Èn dô ng«n ng÷ vµ Èn dô nghÖ thuËt b»ng tªn sù vËt, hiÖn tîng kh¸c do cã nÐt tcã g× kh¸c nhau? ơng đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, - Cã mÊy lo¹i Èn dô thêng gÆp? gợi cảm cho sự diễn đạt. - ẩn dụ ngôn ngữ: là hình thức chuyển đổi tên gọi (gọi tên lại, định danh lại) cho sự vËt, hiÖn tîng trªn c¬ së so s¸nh ngÇm, trong đó các sự vật, hiện tợng có thể giống nhau vÒ vÞ trÝ, h×nh thøc, chøc n¨ng, c¶m gi¸c. - Èn dô nghÖ thuËt: Lµ biÖn ph¸p tu tõ ng÷ nghÜa nh»m x©y dùng h×nh tîng thÈm mÜ (ko chØ gäi tªn l¹i mµ quan träng h¬n lµ gîi ra nh÷ng liªn tëng cã liªn quan chñ yếu đến đời sống tình cảm của con ngời). - Ph©n lo¹i: + Èn dô h×nh thøc. + Èn dô phÈm chÊt. + Èn dô c¸ch thøc. + ẩn dụ chuyển đổi cảm giác. 2. C¸c bµi tËp: Bµi 1: Yªu cÇu hs lªn b¶ng lµm bµi tËp 1, 2 ThuyÒn ¬i cã nhí bÕn ch¨ng (bµi tËp 3 lµm ë nhµ). Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền. Gv nhận xét, khẳng định các kĩ năng - Hình ảnh thuyền: luôn di chuyển ngợc cÇn thiÕt. xu«i, nay bÕn nµy mai bÕn kh¸c(ko cè định).  So s¸nh ngÇm (Èn dô) chØ chµng trai. - Hình ảnh bến: cố định, thụ động chờ đợi.  So s¸nh ngÇm (Èn dô) chØ c« g¸i.  Hai câu ca dao trên khẳng định tình yêu chung thuû cña c« g¸i víi chµng trai. Trăm năm đành lỗi hẹn hò Cây đa bến cũ con đò khác đa. - Cây đa, bến cũ: là những vật cố định; là n¬i hai ngêi gÆp gì, hÑn hß, thÒ nguyÒn.  So s¸nh ngÇm (Èn dô) chØ ngêi con g¸i ( chỉ 1 kỉ niệm đẹp). - Con đò khác đa- so sánh ngầm (ẩn dụ) chØ viÖc c« g¸i lÊy mét chµng trai kh¸c lµm chång.  Hai c©u ca dao trªn nãi vÒ nçi buån v× bÞ phô b¹c t×nh yªu cña nh©n vËt tr÷ t×nh. Bµi 2: (1) Lửa lựu- ẩn dụ hình thức chỉ hoa lựu đỏ chãi nh löa..

(108) (2) V¨n nghÖ ngßn ngät- Èn dô bæ sung chØ văn chơng lãng mạn, thoát li đời sống, ru ngñ con ngêi. - Sù phÌ phìn tho¶ thuª- Èn dô h×nh thøc chØ sù hëng l¹c. - Cay đắng chất độc của bệnh tật- ẩn dụ h×nh thøc chØ sù bi quan, yÕm thÕ. - T×nh c¶m gÇy gß- Èn dô h×nh thøc chØ t×nh c¶m c¸ nh©n nhá bÐ, Ých kØ. (3) Giọt - ẩn dụ bổ sung chỉ vẻ đẹp của tiÕng chim, cña mïa xu©n,cuéc sèng; chØ thµnh qu¶ cña c¸ch m¹ng, cña c«ng cuéc xây dựng đất nớc. (4) Th¸c- Èn dô h×nh thøc chØ nh÷ng khã kh¨n, gian khæ cña nh©n d©n ta trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ cøu níc. - ThuyÒn- Èn dô h×nh thøc chØ sù nghiÖp c¸ch m¹ng chÝnh nghÜa cña nh©n d©n ta. (5) Phï du- Èn dô tîng trng chØ kiÕp sèng nhá bÐ, quÈn quanh, bÌo bät, v« nghÜa. - Phï sa- Èn dô tîng trng chØ cuéc sèng mới tơi đẹp. II. Ho¸n dô: 1. C¸c kiÕn thøc lÝ thuyÕt c¬ b¶n vÒ ho¸n Hoạt động 2: Hướng dẫn hs tìm hiểu dô: - K/n: Lµ gäi tªn sù vËt, hiÖn tîng, kh¸i về hoán dụ niÖm b»ng tªn cña sù vËt, hiÖn tîng, kh¸i niÖm cã quan hÖ gÇn gòi víi nã nh»m t¨ng Phần nâng cao: søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù vËt. Gv «n tËp l¹i kiÕn thøc lÝ thuyÕt vÒ - Ho¸n dô ng«n ng÷: Lµ ph¬ng thøc ho¸n dô cho hs qua c¸c c©u hái: chuyển đổi tên gọi trên cơ sở của các mối - Ho¸n dô lµ g×? quan hệ đi đôi giữa bộ phận- toàn thể, vật chøa- vËt bÞ chøa, dÊu hiÖu sù vËt- sù vËt, - Ph©n biÖt ho¸n dô ng«n ng÷ vµ ho¸n c¸i cô thÓ- trõu tîng. dô nghÖ thuËt? - Ho¸n dô nghÖ thuËt: + Là phơng thức chuyển đổi tên gọi trên cơ sở của các mối quan hệ đi đôi giữa bộ phËn- toµn thÓ, vËt chøa- vËt bÞ chøa, dÊu hiÖu sù vËt- sù vËt, c¸i cô thÓ- trõu tîng. + Xây dựng hình tợng thẩm mĩ về đối tợng đã nhận thức. - Cã mÊy lo¹i ho¸n dô thêng gÆp? - Ph©n lo¹i: + Ho¸n dô lÊy bé phËn chØ toµn thÓ. + Hoán dụ lấy vật chứa đựng gọi vật bị chứa đựng. + Hoán dụ lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sù vËt. + Hoán dụ lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tợng. 2. C¸c bµi tËp: Bµi 1: (1) Đầu xanh- hoán dụ lấy đặc điểm của sự Hs lªn b¶ng lµm bµi tËp 1, 2. vật để gọi sự vật- chỉ tuổi trẻ. - Má hồng- hoán dụ lấy đặc điểm của sự vật để gọi sự vật- chỉ ngời con gái trẻ đẹp.  C¸c ho¸n dô trªn chØ nµng KiÒu- mét c« gái lầu xanh trẻ đẹp. (2) ¸o n©u- ho¸n dô lÊy dÊu hiÖu cña sù Hs th¶o luËn tr¶ lêi. vật để gọi sự vật- chỉ ngời nông dân. Gv nhËn xÐt, bæ sung..

(109) - ¸o xanh- ho¸n dô lÊy dÊu hiÖu cña sù vËt để gọi sự vật- chỉ ngời công nhân.  C¸c ho¸n dô trªn chØ mèi quan hÖ kh¨ng khÝt cña liªn minh c«ng- n«ng. Bµi 2: a. Th«n §oµi ngåi nhí th«n §«ng Cau th«n §oµi nhí trÇu kh«ng th«n nµo. - Thôn Đông- hoán dụ lấy vật chứa đựng chỉ vật bị chứa đựng- chỉ cô gái (ngời thôn §«ng). - Thôn Đoài- hoán dụ lấy vật chứa đựng chỉ vật bị chứa đựng- chỉ chàng trai (ngời th«n §oµi). - Cau th«n §oµi, trÇu kh«ng th«n nµo- lµ c¸c h×nh ¶nh Èn dô tîng trng- chØ nh÷ng ngêi ®ang yªu.  Ho¸n dô: dùa trªn liªn tëng t¬ng cËn cña hai đối tợng luôn gắn bó, đi đôi với nhâu, phô thuéc lÉn nh©u, ko thÓ t¸ch rêi, ko cã so s¸nh, ko chuyÓn trêng nghÜa mµ cïng trong mét trêng nghÜa.  ẩn dụ: dựa trên liên tởng tơng đồng của hai đối tợng bằng so sánh ngầm, thờng có sự chuyển đổi trờng nghĩa. b. C©u Th«n §oµi ngåi nhí th«n §«ng cã sö dông biÖn ph¸p tu tõ ho¸n dô. C©u ThuyÒn ¬i cã nhí bÕn ch¨ng/BÕn th× một dạ khăng khăng đợi thuyền có sử dụng biÖn ph¸p tu tõ Èn dô. * Ghi nhí: Câu hỏi nâng cao:Qua c¸c bµi tËp trªn, C¸c bíc t×m vµ ph©n tÝch biÖn ph¸p tu tõ em h·y nªu c¸c bíc t×m vµ ph©n tÝch Èn dô vµ ho¸n dô: - T×m tõ ng÷ cã chøa phÐp tu tõ Èn dô hoÆc biÖn ph¸p tu tõ Èn dô vµ ho¸n dô? ho¸n dô. - Xác định nội dung hàm ẩn. - Xác định giá trị biểu đạt. . 4. Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- ¤n l¹i kiÕn thøc bµi häc, hoµn thµnh c¸c bµi tËp vµo vë. - h«m sau tr¶ bµi sè 3 5- Rút kinh nghiệm. Ngµy so¹n: TiÕt: 47-48 §äc v¨n:. Ngµy day:. c¶m xóc mïa thu (Thu høng) §ç Phñ. Đọc thêm: Khuê oán Điểu minh giản. A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1-Kiến thức: Cảm thông với tấm lòng Đỗ Phủ: nỗi lo âu cho đất nớc, nỗi buån nhí quª h¬ng vµ nçi ngËm ngïi cho th©n phËn m×nh. 2- Kĩ năng:- Nắm đợc những đặc điểm nghệ thuật tiêu biểu của thơ Đờng: tả cảnh ngụ t×nh, ý t¹i ng«n ngo¹i..

(110) - Rèn kĩ năng đọc- hiểu thơ Đờng. 3- Thái độ: Tình yêu quê hương đất nước B. Sù chuÈn bÞ - Sgk, sgv. - Mét sè tµi liÖu tham kh¶o. - Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái trong sgk. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp: đọc diễn cảm, trao đổithảo luận, trả lời các câu hỏi. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt I. T×m hiÓu chung: Hoạt động 1 Yêu cầu hs đọc phần tiểu dẫn- 1. Vài nét về cuộc đời và sự nghiệp của Đỗ Phủ: - Con ngời và cuộc đời: sgk. - Phần tiểu dẫn nêu nội dung + Con đờng công danh lận đận, ko đợc trọng dụng. + Sèng nghÌo khæ, chÕt trong bÖnh tËt. g×? C¸c ý chÝnh cña nã? - Sù nghiÖp th¬ ca: hiÖn cßn kho¶ng 1500 bµi. Néi dung: + Phản ánh sinh động và chân xác bức tranh hiện thực xã hội đơng thời  “thi sử”. + §ång c¶m víi nh©n d©n trong khæ n¹n, chan chứa tình yêu nớc và t tởng nhân đạo. NghÖ thuËt: + Giäng th¬: trÇm uÊt, nghÑn ngµo. + §Æc biÖt thµnh c«ng víi thÓ luËt thi.  §îc mÖnh danh lµ “thi th¸nh” (th¸nh th¬). 2. Bµi th¬ Thu høng: - Hoµn c¶nh s¸ng t¸c: n¨m 766, §ç Phñ ®ang l¸nh - Hoàn cảnh sáng tác chùm thơ nạn ở Quỳ Châu (thuộc đất Ba Thục, núi non hiểm Thu høng? trë). - VÞ trÝ, ý nghÜa bµi th¬ sÏ häc? - VÞ trÝ: + Lµ bµi th¬ sè 1 th¬ sè 1 thuéc chïm th¬ Thu høng (8 bµi). + Lµ c¬ng lÜnh s¸ng t¸c cña c¶ chïm th¬. II. §äc- hiÓu bµi th¬: 1. §äc vµ t×m bè côc: Bè côc: 2 phÇn. Hoạt động 2 + 4 c©u ®Çu: c¶nh thu. Hs đọc bài thơ, tỡm bố cục + 4 c©u sau: t×nh thu. 2. T×m hiÓu bµi th¬: a. Bèn c©u ®Çu: * C©u 1-2: - ë c©u 1-2, nh÷ng c¶nh vËt nµo - H×nh ¶nh: s¬ng mãc tr¾ng xãa; rõng phong tiªu đợc miêu tả? Sắc thái của điều. - §Þa danh: nói Vu, kÏm Vu- vïng nói hoang s¬, chóng? hïng vÜ, hiÓm trë. - So s¸nh nguyªn t¸c vµ dÞch th¬: + C©u 1: Nguyên tác: trắng xoá- dày đặc, nặng nề. Cõu hỏi nõng cao:So sánh bản Dịch thơ: lác đác- mật độ tha thớt, ít ỏi. nguyên tác và dịch thơ để thấy  Dịch thơ làm mất sắc thái tiêu điều của rừng râ s¾c th¸i cña c¶nh trong c¶m phong. nhËn cña §ç Phñ?  Câu 1 (nguyên tác): Sự tác động, tàn phá của sơng mãc lµm rõng phong tiªu ®iÒu..

(111) - TÇm nh×n cña t¸c gi¶ cã gi÷ nguyªn ë c©u 2 ko? V× sao? - Hai c©u ®Çu gîi c¶nh thu víi vẻ gì đặc biệt? ở đâu?. Thiên nhiên vận động ntn? Nó cã tÜnh t¹i nh ë c©u 1-2?. Câu hỏi nâng cao:Kh¸i qu¸t l¹i vÎ riªng cña thiªn nhiªn ë 4 câu đầu? Trong cảnh đó có ngụ t×nh cña t¸c gi¶ ko? §ã lµ c¶m xóc, t©m tr¹ng g×? T¬ng quan c¶nh vµ t×nh?. - Nhận xét về sự thay đổi của tầm nhìn từ 4 câu đầu đến 4 câu sau? Tại sao có sự thay đổi ấy?. - Tìm biện pháp nghệ thuật đợc sö dông ë hai c©u 5- 6? - C¸c h×nh ¶nh Èn dô tîng trng trong hai câu đó là gì? ý nghĩa cña chóng?. thê lơng, ảm đạm, nặng nề. + C©u 2: - sự vắng lặng đến rợn ngời. - TÇm nh×n cña t¸c gi¶ thu hÑp, híng lªn cao.  Hai câu đầu: Cảnh thu thê lơng, ảm đạm, lạnh lÏo, nÆng nÒ, trÇm uÊt ë vïng nói Quú Ch©u, miÒn nói phÝa t©y Trung Quèc, thîng nguån s«ng Trêng Giang, n¬i thi nh©n l¸nh n¹n. * C©u 3- 4: - H×nh ¶nh thiªn nhiªn: sãng trªn s«ng Trêng Giang; m©y trªn cöa ¶i. - So s¸nh nguyªn t¸c- dÞch th¬: + Động từ rợn " vận động nhẹ nhàng, ko diễn tả đợc sự vận động mạnh mẽ của sóng nh trong nguyªn t¸c (sãng vät lªn tËn lng trêi). + Động từ đùn" lớp này chồng chất lên lớp khác, chỉ sự vận động đi lên " ko truyền tải ý mây sa sầm xuống giáp mặt đất - S¾c th¸i cña thiªn nhiªn: + Thiên nhiên vận động mạnh mẽ, trái chiều nh nén ko gian lại, khiến trời đất nh đảo lộn. + Thiªn nhiªn trÇm uÊt, d÷ déi.  NhËn xÐt: + Cảnh thu đợc nhìn từ xa, cảnh rộng, bao quát. + §ã lµ c¶nh thu ë vïng nói Quú Ch©u (Trung Quốc) thê lơng, ảm đạm mà đầy những dồn nén dữ déi. + Sự vận động dữ dội, trái chiều của thiên nhiên, trời đất nh đảo lộn nơi cửa ải" nỗi buồn sầu, trầm uất và nỗi lo âu cho tình hình đất nớc với biên giới cha thËt sù b×nh yªn sau nh÷ng n¨m chiÕn tranh, lo¹n l¹c liªn miªn (lo¹n An- Sö) " chÊt “thi sö”. + C¶nh vÉn ®Ëm h¬n t×nh, t×nh n»m Èn s©u trong c¶nh. b. Bèn c©u sau: - TÇm nh×n cña t¸c gi¶: tõ xa l¹i gÇn " thu hÑp dÇn (từ khung cảnh chung của thiên nhiên đến các sự vËt cô thÓ g¾n bã víi riªng t¸c gi¶, ë gÇn t¸c gi¶). " Do sự vận động của thời gian về chiều muộn, ngµy tµn, sù nh¹t dÇn cña ¸nh s¸ng khiÕn tÇm nh×n bÞ thu hÑp. * C©u 5-6: - §èi chØnh. - H×nh ¶nh Èn dô tîng trng: + Hoa cóc: Lµ h×nh ¶nh íc lÖ chØ mïa thu. " Khãm cúc nở hoa đã hai lần – hai năm đã qua, hai năm nhà thơ lu lạc ở đất Quỳ Châu. " Hai lÇn cóc në hoa lµm tu«n r¬i níc m¾t: Níc m¾t ngµy tríc- dßng lÖ cò" giät níc m¾t h«m nay(hiÖn t¹i) vµ giät ít h«m qua (qu¸ khø) ko thÓ phân chia, đều cùng một dòng chảy, đắng đót, mặn ch¸t nh nhau. " H×nh ¶nh khãm cóc lµ biÓu tîng cho nçi buån ®au d»ng dÆc, thêng trùc cña t¸c gi¶. §ã lµ sù chÊt chång cña nçi xãt xa cho th©n phËn tha h¬ng tr«i næi vµ nçi nhí quª h¬ng da diÕt..

(112) - So s¸nh nguyªn t¸c vµ dÞch th¬? - Tâm trạng của tác giả đợc bộc lé ntn ë 2 c©u trªn?. - Có gì đặc biệt trong cách kết thóc bµi th¬? - §ã cã ph¶i lµ hai c©u t¶ c¶nh đơn thuần ko? Tại sao? - NhËn xÐt vÒ mèi quan hÖ gi÷a t×nh thu vµ c¶nh thu ë 4 c©u sau?. Hoạt động 3 - NhËn xÐt vÒ vÎ riªng cña bøc tranh thu? T©m tr¹ng t¸c gi¶ qua bµi th¬ nµy lµ g×?. - Những nét đặc sắc nghệ thuật cña bµi th¬?. + Con thuyÒn: " Bản dịch làm mất sắc thái cô đơn, lẻ loi của con thuyền" sự cô đơn, lẻ loi của con ngời. " Là hình ảnh ẩn dụ tợng trng cho cuộc đời nổi tr«i, lu l¹c cña t¸c gi¶. " Con thuyÒn buéc chÆt mèi t×nh nhµ" mèi buéc cña con thuyÒn l¹i g¾n kÕt víi nçi nhí n¬i vên cò (quª h¬ng) " t×nh c¶m g¾n bã s©u nÆng víi quª h¬ng. - Tác giả đã đồng nhất cảnh và tình ở hai câu trên. * C©u 7-8: - Kết thúc đột ngột bằng những âm thanh dồn dập bởi trớc đó bài thơ ko miêu tả một âm thanh nào. - TiÕng thíc ®o v¶i, dao c¾t v¶i, tiÕng chµy ®Ëp v¶i để may áo rét " Là những âm thanh đặc thù của mïa thu Trung Quèc xa. " Nỗi lo âu cho tình hình đất nớc cha yên ổn. " nçi ngËm ngïi, xãt xa cho th©n phËn cña «ng. " Nçi buån nhí quª h¬ng cña t¸c gi¶.  NhËn xÐt: Cảnh thấm đợm tình thu, thậm chí còn đồng nhÊtvíi t×nh thu (c©u 5-6), kh¾c s©u Ên tîng vÒ sù cô đơn, lẻ loi, u uất của kẻ tha hơng nặng lòng với quê hơng và lo âu cho tình hình đất nớc cha yên æn. III. Tæng kÕt bµi häc: 1. Néi dung: - Bức tranh thu hiu hắt, thê lơng, ảm đạm mà đầy dån nÐn d÷ déi, thÊm ®Ém t©m sù cña t¸c gi¶. - Tâm trạng tác giả:+ Lo âu cho đất nớc. + Buån nhí quª h¬ng. + NgËm ngïi, xãt xa cho th©n phËn m×nh. 2. NghÖ thuËt: - T¶ c¶nh ngô t×nh. - Ng«n ng÷ hµm sóc. - Nghệ thuật đối chỉnh, tạo các mối quan hệ đặc s¾c: xa- gÇn, c¶nh- t×nh, kh«ng gian- thêi gian, tĩnh- động.. Đọc thêm: KHUÊ OÁN ĐIỂU MINH GIẢN Hoạt động của gv và hs Hs đọc diễn cảm bài thơ. - DiÔn biÕn t©m tr¹ng cña ngêi vî trÎ trong bµi th¬ ntn? - Ph©n tÝch râ t©m tr¹ng vµ sù chuyÓn biÕn t©m tr¹ng cña nµng trong tõng c©u th¬? V× sao có sự chuyển đổi đó?. - ý nghÜa cña h×nh ¶nh d¬ng. Yêu cầu cần đạt I. Khuª o¸n (Nçi o¸n cña ngêi phßng khuª): a. C©u 1: + Đó là một ngời đàn trẻ nơi phòng khuê. + “BÊt tri sÇu”- ko biÕt buån v« t, vui t¬i.  V×:- Tuæi trÎ. - Cïng chung giÊc méng c«ng danh víi chồng, hi vọng chồng đợc ban tớc hầu vẻ vang sau chiÕn tranh. b. C©u 2: - §èi diÖn víi ko gian réng lín, con ngêi thêng cã nhiều suy t nên tâm hồn thiếu phụ đến đây đã có sự xao động, ko còn yên tĩnh nữa. c. C©u 3:.

(113) liÔu? - Tõ “hèt” (chît) cã gi¸ trÞ biÓu c¶m ntn? - Ngêi phô n÷ hèi hËn vÒ ®iÒu gì? Sau nỗi hối hận đó, tâm trạng của ngời phụ nữ đó còn diÔn biÕn ntn? - Kh¸i qu¸t l¹i qu¸ tr×nh diÔn biÕn t©m tr¹ng cña ngêi khuª phô? ý nghÜa? Nguyªn nh©n?. Chi tiết đó cho thấy điều gì về cảnh đêm xuân và tâm hồn thi sÜ?. - Trăng lên có tạo ra tiếng động ko? VËy t¹i sao nã khiÕn chim nói ph¶i giËt m×nh?. - Khái quát đặc sắc nội dung và nghÖ thuËt cña bµi th¬?. - D¬ng liÔu Mïa xu©n, tuæi trÎ, håi øc vÒ ngêi chång, bao liªn tëng, xóc c¶m vÒ nh÷ng ngµy h¹nh phóc...  khao kh¸t h¹nh phóc.  Sù biÖt li. - Hèt- chît sù bõng tØnh cña nhËn thøc, khao kh¸t h¹nh phóc. d. C©u 4: - Hối- hối hận vì đã xui, đã để chồng đi tòng quân mong lËp c«ng, kiÕm Ên phong hÇu - Sau nçi hèi hËn sÏ lµ t©m tr¹ng o¸n sÇu o¸n c¸i Ên phong hÇu, o¸n chiÕn tranh PK phi nghÜa khiÕn vî chồng nàng phải chia li ko biết đến bao giờ.  DiÔn biÕn t©m tr¹ng: BÊt tri sÇu- hèt- hèi- o¸n V« t- bõng tØnh- tiÕc, hèi hËn- o¸n sÇu. - ý nghÜa: tè c¸o chiÕn tranh PK phi nghÜa. - Nguyªn nh©n: + Nguyªn cí tríc m¾t: mµu d¬ng liÔu. + Nguyªn nh©n s©u xa: Ên phong hÇu- chiÕn tranh PK phi nghÜa. - II. §iÓu minh gi¶n (Khe chim kªu): a. C©u 1: - Cảm nhận đợc âm thanh hoa quế rụng" sự tinh tế, nh¹y c¶m, tËp trung cña t¸c gi¶ vµ sù yªn tÜnh cña cảnh đêm nơi rừng núi. b. C©u 2: Trực tiếp miêu tả cái tĩnh của đêm rừng núi mùa xu©n. c. C©u 3: - Trăng lên- hình động " ko tạo âm thanh " khó nhËn biÕt râ. - Với chim núi, trăng lên lại là sự vận động đáng kÓ khiÕn chóng giËt m×nh, sî h·i. " Tác giả đã lấy hình gợi âm, lấy động tả tĩnh để đặc tả sự yên tĩnh dờng nh tuyệt đối của đêm. d. C©u 4: Nh÷ng tiÕng kªu cña chim nói trong khe suèi v× sî hãi lúc trăng lên- một âm thanh đáng kể nhất của bài thơ " Gợi sự tĩnh lặng vô cùng của đêm xuân.  TiÓu kÕt: - Néi dung: + Cảnh đêm xuân nơi rừng núi tĩnh lặng dờng nh tuyệt đối. + Sù b×nh yªn, thanh th¶n cña t©m hån con ngêi bất biến trớc mọi đổi thay. - NghÖ thuËt: + LÊy h×nh t¶ ©m. + Lấy động tả tĩnh. gợi âm, lấy động tả tĩnh, tả cảnh ngụ tình,.... 4 Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- Häc thuéc c¸c bµi th¬ trªn. - ¤n tËp chuÈn bÞ thi häc k× I. - So¹n bµi: Trình bày một vấn đề 5- Rút kinh nghiệm.

(114) Ngµy so¹n: TiÕt: 49-50. Lµm v¨n:. Ngµy kiÓm tra:. bµi kiÓm tra tæng hîp cuèi k× I A. Môc tiªu: - Đánh giá đợc trình độ và năng lực của hs vào cuối kì I. - Nhận rõ các u- nhợc điểm của hs về kiến thức và kĩ năng để có định hớng đào tạo ở häc k× II. B. TiÕn tr×nh kiÓm tra: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. Ra đề:.

(115) Ngµy so¹n: TiÕt: 51. Lµm v¨n:. Ngµy d¹y:. trình bày một vấn đề. A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs:- Nắm đợc yêu cầu và cách thức trình bày một vấn đề. - Biết cách trình bày một vấn đề theo đề cơng đã chuẩn bị..

(116) - RÌn ý thøc cÈn träng, tÝnh tù tin vµ kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh bµi nãi cho phï hîp với đối tợng, tình huống cụ thể. B. Sù chuÈn bÞ - Sgk, sgv. - Một số bài viết về các vấn đề quen thuộc. - Hs đọc trớc sgk. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C- Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp: trao đổi- thảo luận, trả lời c¸c c©u hái, thùc hµnh. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt I. TÇm quan träng cña viÖc tr×nh bµy mét vÊn Hoạt động 1 - Tầm quan trọng (ý nghĩa) của đề: - Trình bày một vấn đề là một nhu cầu tất yếu của việc trình bày một vấn đề? con ngêi trong cuéc sèng. - Trình bày một vấn đề trớc tập thể (ngời khác) là để bày tỏ nguyện vọng, suy nghĩ, nhận thức của mình đồng thời thuyết phục họ cảm thông, đồng t×nh víi m×nh. II. C«ng viÖc chuÈn bÞ: Hoạt động 2 1. Chọn vấn đề trình bày: Hs đọc sgk. C¬ së lùa chän: - Các công việc chuẩn bị để + Đề tài trình bày có bao nhiêu vấn đề. chuẩn bị để trình bày một vấn + Đối tợng nghe. đề? + Am hiểu và sự thích thú của bản thân về vấn đề - Xác định các cơ sở để chọn vấn muốn trình bày. đề trình bày? 2. LËp dµn ý: a. Lập dàn ý cho đề tài: Thời trang và tuổi trẻ. Gv yêu cầu hs lập dàn ý cho đề - Giải thích khái niệm: Thời trang là cách ăn tµi: Thêi trang vµ tuæi trÎ. mÆc, trang ®iÓm phæ biÕn trong x· héi trong mét - Nêu các ý chính mà em định thời gian nào đó. trình bày về đề tài trên? - Chọn vấn đề: trang phục (cách mặc) - Vấn đề mà em lựa chọn trong + ý nghĩa của trang phục. đề tài đó là gì? + Trang phục thời trang: phù hợp với cộng đồng, - Em sẽ nói gì về vấn đề đó? với thời đại, hài hòa với cá nhân; đẹp, hiện đại, “y phục xứng kì đức” (thể hiện nhân cách, vẻ đẹp - Tõ vÝ dô trªn, em h·y rót ra t©m hån con ngêi). c¸ch lËp dµn ý cho bµi tr×nh bµy b. C¸ch lËp dµn ý: một vấn đề? - T×m ý lín, ý nhá. - S¾p xÕp c¸c ý theo tr×nh tù l«gÝc. - Cã chuyÓn ý. III. Tr×nh bµy: 1. B¾t ®Çu tr×nh bµy: - Bớc lên diễn đàn. Hoạt động 3 - Chµo cö to¹ vµ mäi ngêi. - Tù giíi thiÖu. - C¸c thñ tôc cÇn thiÕt khi b¾t - Nªu lÝ do tr×nh bµy. ®Çu tr×nh bµy? 2. Tr×nh bµy néi dung chÝnh: - Nªu néi dung chÝnh sÏ tr×nh bµy. - Để trình bày nội dung chính, - Nêu lần lợt các ý chính, cụ thể hóa các ý đó. chóng ta cÇn lµm nh÷ng c«ng - Cã chuyÓn ý, dÉn d¾t. viÖc nµo? - Chú ý xem thái độ, cử chỉ của ngời nghe để kịp thêi ®iÒu chØnh néi dung vµ c¸ch tr×nh bµy. 3. KÕt thóc vµ c¶m ¬n: - Tãm t¾t, nhÊn m¹nh mét sè ý chÝnh..

(117) - C¸c thñ tôc khi kÕt thóc?. Hoạt động 4 Hs đọc và thảo luận làm các bài tËp. Gv nhận xét, khẳng định đáp án.. Gv gîi më: - Gi¶i thÝch kh¸i niÖm “thÇn tîng”? - C¸c lo¹i thÇn tîng cña tuæi häc trß? - Các tác động tích cực và tiêu cực của thần tợng đối với tuổi häc trß?. - C¶m ¬n. IV. LuyÖn tËp: 1. Bµi 1: - B¾t ®Çu tr×nh bµy: + Chµo c¸c b¹n. T«i rÊt... + Chµo c¸c b¹n. C¶m ¬n... + Tríc khi b¾t ®Çu... - Tr×nh bµy néi dung chÝnh: Giê chóng ta... - Chuyển qua chủ đề khác: + §· xem... + Giê chóng ta... - Tãm t¾t vµ kÕt thóc: + T«i muèn kÕt thóc... + Giê t«i muèn kÕt thóc... 2. Bµi 2: Lập dàn ý cho bài trình bày về đề tài: Thần tợng cña tuæi häc trß. - Giải thích khái niệm: thần tợng- những ngời đợc t«n sïng, ngìng mé, yªu mÕn. - C¸c lo¹i thÇn tîng cña tuæi häc trß: ng«i sao điện ảnh, ca nhạc, bóng đá, các danh nhân,... - Tác động của thần tợng đối với tuổi học trò: + Tích cực:- Làm cho đời sống tinh thần phong phó. - Là tấm gơng về đạo đức, tài năng cho c¸c em häc tËp. + Tiªu cùc:- Mét sè b¹n biÕn m×nh thµnh h×nh bãng cña thÇn tîng. - MÊt nhiÒu thêi gian, tiÒn b¹c... - C¸c biÖn ph¸p ph¸t huy mÆt tÝch cùc vµ h¹n chÕ mặt tiêu cực của thần tợng đối với tuổi học trò: + Chọn thần tợng đẹp về phẩm chất đạo đức và tµi n¨ng thùc sù. + Cố gắng nỗ lực học tập các mặt tốt đó ở họ.. - C¸c biÖn ph¸p ph¸t huy mÆt tÝch cùc vµ h¹n chÕ mÆt tiªu cùc của thần tợng đối với tuổi học trß? 4.Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs vÒ:- Xem l¹i bµi, hoµn thiÖn c¸c bµi tËp vµo vë. - §äc tríc bµi: LËp kÕ ho¹ch c¸ nh©n. 5- Rút kinh nghiệm.

(118) Ngµy so¹n: TiÕt: 52. Lµm v¨n:. Ngµy so¹n:. lËp kÕ ho¹ch c¸ nh©n. A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs:- Nắm đợc cách lập kế hoạch cá nhân. - Cã thãi quen vµ kÜ n¨ng lËp kÕ ho¹ch c¸ nh©n. B. Sù chuÈn bÞ - Sgk, sgv. - Hs đọc trớc sgk..

(119) - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp: trao đổi thảo luận, trả lời c¸c c©u hái, thùc hµnh. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hs đọc sgk. I. Sù cÇn thiÕt cña viÖc lËp kÕ ho¹ch c¸ nh©n: 1. KÕ ho¹ch c¸ nh©n: - ThÕ nµo lµ kÕ ho¹ch c¸ nh©n? Là bản dự kiến cách thức hành động và phân bố thời gian để hoàn thành một công việc nhất định của một ngời nào đó. - T¸c dông cña nã? 2. T¸c dông: - Gióp h×nh dung tríc c¸c c«ng viÖc cÇn lµm. - Ph©n bè thêi gian hîp lÝ. - Tránh bị động, bỏ sót, bỏ quên công việc.  Tạo phong cách làm việc khoa học, chủ động, Yªu cÇu hs th¶o luËn ph¸t biÓu hiÖu qu¶. c¸ch lËp kÕ ho¹ch «n tËp m«n II. C¸ch lËp kÕ ho¹ch c¸ nh©n: Ng÷ V¨n (tËp 1) líp 10: 1. ThÓ thøc më ®Çu: + Néi dung «n tËp. - Tiêu đề. + C¸ch thøc tiÕn hµnh. - Hä tªn, n¬i lµm viÖc, häc tËp cña ngêi viÕt. + Thêi gian thùc hiÖn. * Lu ý: Khi viÕt kÕ ho¹ch c¸ nh©n cho riªng m×nh - ThÓ thøc më ®Çu cña b¶n kÕ th× ko cÇn nªu tªn, n¬i lµm viÖc, häc tËp cña ho¹ch c¸ nh©n gåm nh÷ng g×? §- m×nh. îc tr×nh bµy ra sao? - Néi dung kÕ ho¹ch gåm mÊy phÇn lín? 2. Néi dung kÕ ho¹ch: - §Þa ®iÓm. - C¸c phÇn trong b¶n kÕ ho¹ch c¸ - Thêi gian. nhân đợc sắp xếp ntn? Ngôn ngữ - Nội dung công việc cần làm. trình bày kế hoạch cần đáp ứng - Dự kiến kết quả đạt đợc. yªu cÇu g×? 3. C¸ch thøc tr×nh bµy: Hs đọc, thảo luận làm các bài - Theo hệ thống lôgíc, có thể kẻ bảng. tËp. - Ng«n ng÷ ng¾n gän, râ rµng. Gv nhËn xÐt, bæ sung, kh¼ng III. LuyÖn tËp: định đáp án. 1. Bµi 1: -VB cã c¸c th«ng tin:+ Néi dung c«ng viÖc. + Thêi gian thùc hiÖn.  tÝnh chÊt chung chung. - Thiếu: dự kiến kết quả cần đạt.  Lµ b¶n thêi gian biÓu chø ko ph¶i lµ b¶n kÕ ho¹ch c¸ nh©n. 2. Bµi 2: * Néi dung c«ng viÖc: (1) ViÕt dù th¶o b¸o c¸o- dù kiÕn néi dung: - KiÓm ®iÓm qu¸ tr×nh thùc hiÖn nhiÖm vô trong nhiÖm k× qua cña chi ®oµn: + Những việc đã làm đợc. Nguyªn nh©n. + Nh÷ng mÆt yÕu kÐm. Nguyªn nh©n. - Ph¬ng híng c«ng t¸c trong nhiÖm k× tíi. (2) Cách thức tiến hành đại hội: - Thời gian, địa điểm. - Ngời tổ chức trang hoàng cho đại hội..

(120) - Bí th báo cáo các u- nhợc điểm trong hoạt động cña chi ®oµn. - §Ò cö, øng cö ban chÊp hµnh chi ®oµn. Gv híng dÉn hs vÒ nhµ hoµn - BÇu ban kiÓm phiÕu thiÖn theo b¶ng hÖ thèng. - Bá phiÕu. - V¨n nghÖ. - KÕt qu¶ kiÓm phiÕu. - Bế mạc đại hội. 3. Bµi 3: Néi dung Yªu cÇu C¸ch thùc Thêi gian c«ng viÖc hiÖn hoµn thµnh ... ... ... ... 4- Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs vÒ:- LËp b¶n kÕ ho¹ch chi tiÕt «n tËp m«n Ng÷ V¨n líp 10, tËp 1. - So¹n bµi: Th¬ Hai-c (Ba-s«) 5- Rút kinh nghiệm Ngµy so¹n: TiÕt: 53. §äc v¨n:. Ngµy so¹n:. th¬ hai-c cña ba-s« a. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs:- Làm quen với văn học Nhật Bản, hiểu đợc vài nét cơ bản về thơ Hai-c. - Nắm đợc các giá trị t tởng và nghệ thuật cơ bản của thơ Ba-sô. - Bồi dỡng tình yêu quê hơng, đất nớc và tình cảm nhân đạo. B. Sù chuÈn bÞ - Sgk, sgv. - Mét sè tµi liÖu tham kh¶o. - Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái trong sgk. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp: đọc diễn cảm, trao đổithảo luận, trả lời các câu hỏi. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hs đọc phần tiểu dẫn-sgk. I. T×m hiÓu chung: - Cuộc đời và sự nghiệp của Ba- 1. Vài nét về Ba-sô: - Con ngêi: tµi hoa, a l·ng du. sô có gì đáng chú ý? - Ông đợc đánh giá là bậc thầy về thơ Hai-c. 2. ThÓ th¬ Hai-c: Qua phÇn tiÓu dÉn, em h·y nªu - Cã 17 ©m tiÕt (h¬n mét chót), ng¾n nhÊt thÕ giíi, tóm tắt đặc điểm của thơ Hai-c- đợc ngắt làm 3 đoạn (5-7-5). - Thờng miêu tả thiên nhiên theo mùa (quý đề), sử ? dông nh÷ng tõ miªu t¶ thiªn nhiªn mïa (quý ng÷). - ThÊm ®Ém tinh thÇn ThiÒn t«ng vµ v¨n hãa ph¬ng §«ng. - Cảm thức thẩm mĩ: đề cao cái Vắng lặng, Đơn sơ, U huyÒn, MÒm m¹i, NhÑ nhµng. - Ng«n ng÷: hµm sóc, thiªn vÒ gîi, ko t¶. - Thi ph¸p “ch©n kh«ng”: sö dông nh÷ng m¶ng tr¾ng, ho¶ng trèng trong bµi th¬ nh mét ph¬ng tiÖn lµm næi bËt ý nghÜa cña bµi th¬..

(121) - T×nh c¶m th©n thiÕt, g¾n bã của nhà thơ với thành phố Ê-đô vµ nçi niÒm hoµi c¶m vÒ kinh đô Ki-ô-tô đẹp đẽ đầy kỉ niệm đợc thể hiện qua các bài 1 và 2 ntn?. II. Hớng dẫn đọc- hiểu: 1. Bµi 1: - Ghi lại sự thực về cuộc đời nhiều biến đổi, lãng du của Ba-sô: quê ở Mi-ê, lên Ê-đô (Tô-ki-ô) ở đợc 10 n¨m råi trë vÒ th¨m quª. - Gợi tình cảm tha thiết, chân thành với miền đất từng gắn bó: Ê-đô. Cè h¬ng- quª cò n¬i g¾n bã m¸u thÞt.. 2. Bµi 2: - T×m quý ng÷ ë bµi 2? - Gắn bài thơ với hiện thực - Quý ngữ: chim đỗ quyên  mùa hè. cuộc đời Ba-sô để cắt nghĩa nó? - Sự thực cuộc đời Ba-sô: ở kinh đô (10 năm)  về quê (20 năm)  trở lại kinh đô. - ở kinh đô mùa hè (hiện tại)  nhớ kinh đô xa- kỉ niệm đã qua  nỗi niềm hoài cổ. * Tiểu kết: Hai bài thơ đều thể hiện tình cảm gắn - ý nghĩa của hình ảnh mái tóc bó sâu nặng của tác giả với mảnh đất mình đã và ®ang sèng. b¹c? - T×m vµ ph©n tÝch ý nghÜa cña 3. Bµi 3: - Hình ảnh mái tóc bạc  di vật của ngời mẹ đã mất; quý ng÷? - Hình ảnh dòng “lệ trào nóng biểu tợng cho cuộc đời vất vả một nắng hai sơng hæi” cho thÊy t×nh c¶m cña t¸c cña ngêi mÑ. gi¶ víi mÑ ntn? - Quý ng÷: lµn s¬ng thu  h×nh ¶nh ®a nghÜa: + Giät lÖ nh s¬ng. + Tãc mÑ nh s¬ng. + §êi ngêi nh giät s¬ng- ng¾n ngñi, v« thêng. - H×nh ¶nh dßng “lÖ trµo nãng hæi”  nçi xãt xa, ®au - T×m quý ng÷ trong bµi th¬? - Em nhận xét gì về khung cảnh đớn vì mất mẹ  tình cảm mẫu tử cảm động. thiªn nhiªn mµ bµi th¬ gîi lªn? 4-Bµi 6: - Tìm mối tơng giao của cảnh? - Quý ngữ: hoa anh đào  mùa xuân. - Cảnh những cánh hoa đào rụng lả tả làm mặt hồ lăn tăn sóng gợn  cảnh tĩnh; đơn sơ, giản dị và đẹp. - TriÕt lÝ ThiÒn t«ng: sù t¬ng giao cña c¸c sù vËt, hiÖn tîng trong vò trô.. 4-Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs: - Xem l¹i bµi vµ häc thuéc c¸c bµi th¬ Hai-c trªn. - Su tËp c¸c bµi th¬ Hai-c kh¸c. 5- Rút kinh nghiệm Ngµy so¹n: TiÕt: 54. Lµm v¨n:. Ngµy so¹n:. tr¶ bµi tæng hîp cuèi k× I. A. Môc tiªu bµi häc: Gióp hs:- NhËn râ nh÷ng u, nhîc ®iÓm trong bµi viÕt cña m×nh. - Sửa chữa, rút kinh nghiệm các thiếu sót về kiến thức, kĩ năng dùng từ, đặt câu, diễn đạt. B. Sù chuÈn bÞ cña thÇy vµ trß:.

(122) - Sgk, sgv. - Hs xem l¹i c¸c kiÕn thøc cã liªn quan. - Gv chÊm bµi, so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. C¸ch thøc tiÕn hµnh: Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức hớng dẫn hs trao đổi thảo luận, tr¶ lêi c¸c c©u hái, gv nhËn xÐt cô thÓ u, nhîc ®iÓm trong bµi lµm cña hs, biÓu d¬ng nh÷ng bµi lµm tèt, ch÷a mét sè lçi cô thÓ. D. TiÕn tr×nh tr¶ bµi: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. Tr¶ bµi:.

(123) Ngµy so¹n: TiÕt: 55. Lµm v¨n:. Ngµy d¹y:. c¸c h×nh thøc kÕt cÊu cña v¨n b¶n thuyÕt minh A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1-Kiến thức: Trình bày, phân tích đợc các hình thức kết cấu cơ bản của văn b¶n thuyÕt minh: kÕt cÊu theo thêi gian, theo kh«ng gian vµ theo trËt tù l«gÝc cña t duy với đối tợng thuyết minh và nhận thức của ngời đọc. - Xây dựng đợc kết cấu cho bài văn thuyết minh về các đối tợng theo kiểu giới thiÖu, tr×nh bµy. 2- Kĩ năng: RÌn kÜ n¨ng nhËn diÖn, ph©n tÝch vµ x©y dùng kÕt cÊu, bè côc v¨n b¶n thuyÕt minh theo 3 kiÓu võa häc. 3- Thỏi độ: Có ý thức vận dụng kiểu văn bản thuyết minh vào đời sống. B- Phương tiện - Sgk, sgv. - Một số văn bản thuyết minh, sơ đồ, bảng phụ. - ThiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, thực hành lµm c¸c bµi tËp. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs ôn * Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i: - K/n: VB thuyÕt minh lµ kiÓu VB nh»m giíi tập thiÖu, tr×nh bµy chÝnh x¸c, kh¸ch quan vÒ - Nh¾c l¹i k/n vÒ v¨n b¶n thuyÕt cÊu t¹o, tÝnh chÊt, quan hÖ, gi¸ trÞ,... cña mét minh? sự vật, hiện tợng, một vấn đề thuộc tự nhiên, - C¸c lo¹i VB thuyÕt minh? x· héi vµ con ngêi. - Ph©n lo¹i: cã nhiÒu lo¹i, víi 2 lo¹i chÝnh: + Chñ yÕu thiªn vÒ tr×nh bµy, giíi thiÖu. + Chñ yÕu thiªn vÒ miªu t¶. I. KÕt cÊu cña v¨n b¶n thuyÕt minh: Hoạt động 2 : hướng dẫn hs tìm * KÕt cÊu VB: lµ sù tæ chøc, s¾p xÕp c¸c hiểu kết cấu của văn bản thuyờt thành tố của VB thành một đơn vị thống nhÊt, hoµn chØnh, cã ý nghÜa. minh.

(124) - Em hiÓu thÕ nµo lµ kÕt cÊu VB? Kết cấu phụ thuộc vào đối tợng, mục đích - KÕt cÊu VB phô thuéc vµo c¸c vµ ngêi tiÕp nhËn v¨n b¶n. yÕu tè nµo? 1. T×m hiÓu ng÷ liÖu: a. VB 1: Héi thi thæi c¬m ë §ång V©n. - §èi tîng thuyÕt minh: Héi thi thæi c¬m ë Hs đọc VB. Gv chia hs thµnh 4 tæ th¶o luËn, §ång V©n- §ång Th¸p - §an Phîng - Hµ tr¶ lêi c¸c c©u hái trong sgk: T©y mét lÔ héi d©n gian. - Xác định đối tợng và mục đích - Mục đích thuyết minh: Giúp ngời đọc (ngthuyết minh? ời nghe) hình dung đợc thời gian, địa điểm, diÔn biÕn, ý nghÜa cña lÔ héi. - Néi dung thuyÕt minh cña VB? - Néi dung thuyÕt minh: + §Þa ®iÓm: lµng §ång V©n, x· §ång Th¸p, huyÖn §an Phîng, tØnh Hµ T©y. + Thêi gian: ngµy r»m th¸ng giªng hµng n¨m. + DiÔn biÕn: Thi nÊu c¬m:- Thñ tôc b¾t ®Çu. - LÊy löa. - NÊu c¬m. ChÊm thi:- Tiªu chuÈn. - C¸ch chÊm. + ý nghĩa của lễ hội đối với đời sống tinh thÇn cña nh©n d©n. - C¸ch s¾p xÕp c¸c ý: theo tr×nh tù thêi gian. - C¬ së s¾p xÕp: Do bµi viÕt nh»m giíi thiÖu - Ph©n tÝch c¸ch s¾p xÕp ý trong vÒ mét héi thi vµ mét c«ng viÖc cô thÓ nªn VB? ngêi viÕt ph¶i tr×nh bµy theo trËt tù thêi gian. - Gi¶i thÝch c¬ së cña c¸ch s¾p xÕp b. VB 2: Bëi Phóc Tr¹ch. Êy? - §èi tîng thuyÕt minh: bëi Phóc Tr¹chMét lo¹i tr¸i c©y næi tiÕng. Hs đọc VB, thảo luận, trả lời các - Mục đích thuyết minh: Giúp ngời đọc (ngcâu hỏi: ời nghe) nhận biết đợc đặc điểm và giá trị - Đối tợng và mục đích thuyết của bởi Phúc Trạch. minh cña VB 2? - Néi dung thuyÕt minh: + C¸c lo¹i bëi næi tiÕng cña ViÖt Nam. - Néi dung thuyÕt minh cña VB 2? + §Æc ®iÓm cña bëi Phóc Tr¹ch: h×nh d¸ng quả, đặc điểm vỏ, cùi bởi; vẻ ngon lành, hấp dÉn cña mói bëi, tÐp bëi. + Gi¸ trÞ vµ sù bæ dìng cña bëi. + Danh tiÕng cña bëi Phóc Tr¹ch. - C¸ch s¾p xÕp c¸c ý: + Quan hÖ kh«ng gian: tõ ngoµi vµo trong. + Quan hÖ l«gÝc: c¸c ph¬ng diÖn kh¸c nhau cña qu¶ bëi (h×nh d¸ng, vá, mói tÐp, mµu - Ph©n tÝch c¸ch s¾p xÕp ý trong s¾c, h¬ng vÞ, c¶m gi¸c). VB? + Quan hÖ nh©n- qu¶: gi¸ trÞ  danh tiÕng cña bëi Phóc Tr¹ch.  Quan hÖ hçn hîp. - Cơ sở sắp xếp: Do mục đích thuyết minh. 2. C¸c h×nh thøc kÕt cÊu: - Gi¶i thÝch c¬ së cña c¸ch s¾p xÕp - Theo tr×nh tù thêi gian. - Theo tr×nh tù kh«ng gian. Êy? - Theo tr×nh tù l«gÝc. - Tõ viÖc t×m hiÓu 2 VD trªn, em - Theo tr×nh tù hçn hîp. h·y nªu c¸c h×nh thøc kÕt cÊu chñ III. LuyÖn tËp: Bµi 1: ThuyÕt minh vÒ bµi Tá lßng cña yÕu cña v¨n b¶n thuyÕt minh? Ph¹m Ngò L·o. Hoạt động 3: Luyện tập thøc kÕt cÊu: hçn hîp. Yªu cÇu hs th¶o luËn, thùc hµnh -- H×nh Néi dung thuyÕt minh:.

(125) lµm bµi tËp 1: ThuyÕt minh vÒ bµi Tá lßng cña Ph¹m Ngò L·o? - Xác định hình thức kết cấu VB thuyÕt minh? - Néi dung thuyÕt minh?. + Giíi thiÖu vÒ t¸c gi¶ Ph¹m Ngò L·o- mét ngêi v¨n vâ toµn tµi, mét vÞ tíng giái, tríc lµ m«n kh¸ch sau lµ con rÓ cña TrÇn Quèc TuÊn. + Giíi thiÖu vÒ néi dung bµi th¬: Hai câu đầu: Vẻ đẹp, sức mạnh của con ngời và quân đội nhà Trần đồng thời là bức ch©n dung tù häa cña dòng tíng Ph¹m Ngò L·o. Hai c©u sau: ChÝ lµm trai vµ t©m t×nh cña t¸c gi¶. Bµi 2: Néi dung thuyÕt minh c¬ b¶n vÒ di tÝch C«n S¬n: - Thuyết minh về di tích Côn Sơn? - Đờng đến, địa điểm. - Xác định các nội dung chính cần - Khung cảnh thiên nhiên sơn thuỷ hữu tình. - Cụm di tích văn hóa: chùa Hun và đền thờ thuyÕt minh? NguyÔn Tr·i. - Vµi nÐt vÒ thêi gian ë Èn cña NguyÔn Tr·i ë C«n S¬n. - Các lễ hội và hoạt động thăm quan du lịch ë C«n S¬n hµng n¨m... 4- Cñng cè, dÆn dß: -Yªu cÇu hs häc bµi, lµm hoµn chØnh bµi 2 vµo vë so¹n. - Soạn bài Lập dàn ý bài văn thuyết minh 5- Rút kinh nghiệm.

(126) Ngµy so¹n: TiÕt: 56. Lµm v¨n:. Ngµy d¹y:. lËp dµn ý cho bµi v¨n thuyÕt minh. A.Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1-Kiến thức: Thấy đợc sự cần thiết của việc lập dàn ý khi làm văn nói chung vµ viÕt bµi v¨n thuyÕt minh nãi riªng. 2- Kĩ năng: Vận dụng các kĩ năng về văn thuyết minh và lập dàn ý để lập dàn ý cho một bài văn thuyết minh có đề tài gần gũi với cuộc sống hoặc công việc học tập. 3- Thái độ: Thấy được sự cần thiết của việc lập dàn ý cho bài văn thuyết minh B. Phương tiện - Sgk, sgv. - Một số văn bản thuyết minh thuộc các đề tài khác nhau. - ThiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, thực hành lµm c¸c bµi tËp. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm I. Dµn ý v¨n thuyÕt minh: 1. Bè côc vµ nhiÖm vô c¸c phÇn cña bµi hiểu dàn ý bài văn thuyết minh v¨n: - Nh¾c l¹i bè côc cña mét bµi lµm - Më bµi: Giíi thiÖu sù vËt, sù viÖc, néi v¨n vµ nhiÖm vô cña mçi phÇn? dung cần đề cập. - Bè côc 3 phÇn cña mét bµi lµm - Th©n bµi: TriÓn khai néi dung chÝnh cña văn có phù hợp với đặc điểm của bài viết. bµi v¨n thuyÕt minh ko? V× sao? - Kết bài: Bày tỏ suy nghĩ, đánh giá, cảm xóc cña ngêi viÕt.  Phï hîp víi VB thuyÕt minh. V× VB thuyÕt minh còng lµ kÕt qu¶ cña thao t¸c lµm v¨n, ngêi viÕt còng cÇn giíi thiÖu, tr×nh bµy râ c¸c néi dung thuyÕt minh, cã lóc cÇn miªu t¶, nªu c¶m xóc, tr×nh bµy sù viÖc,... 2. So s¸nh phÇn më bµi vµ kÕt bµi cña bµi v¨n tù sù vµ bµi v¨n thuyÕt minh: - So sánh sự giống và khác của - Giống: cơ bản tơng đồng ở phần mở bài. phÇn më bµi vµ kÕt bµi trong bµi - Kh¸c: ë phÇn kÕt bµi. v¨n tù sù víi bµi v¨n thuyÕt minh? + VB tù sù: chØ nªu suy nghÜ, c¶m xóc cña nh©n vËt (ngêi viÕt)..

(127) - Nªu tr×nh tù s¾p xÕp ý ë phÇn th©n bµi cña VB thuyÕt minh?. Hoạt động 2: Hướng dẫn hs lập dàn ý bài văn thuyết minh - Nh÷ng néi dung chÝnh cÇn nªu ë phÇn më bµi bµi v¨n thuyÕt minh?. - Yêu cầu đối với mở bài của VB thuyÕt minh?. - Các bớc cần làm để có dàn ý phÇn th©n bµi?. - C¸c viÖc cÇn lµm ë phÇn kÕt bµi? Hoạt động 3: Luyện tập Yªu cÇu hs th¶o luËn, lËp dµn ý cho 2 bµi v¨n thuyÕt minh: §Ò 1: Tr×nh bµy c¸ch chÕ biÕn mãn ®Ëu phô r¸n?. §Ò 2: Giíi thiÖu vÒ t¸c gi¶ v¨n häc NguyÔn Tr·i?. + VB thuyết minh: vừa trở lại đề tài thuyết minh võa lu l¹i c¶m xóc, suy nghÜ l©u bÒn trong lòng độc giả. 3. Tr×nh tù s¾p xÕp ý ë phÇn th©n bµi: - Thêi gian: xa  nay. - Kh«ng gian: xa  gÇn; ngoµi  trong; díi  trªn,... - NhËn thøc: dÔ  khã; quen  l¹. - Tr×nh tù chøng minh: ph¶n b¸c- chøng minh. II. LËp dµn ý bµi v¨n thuyÕt minh: 1. Xác định đề tài: Xác định rõ đối tợng thuyết minh: - Mét danh nh©n v¨n hãa. - Mét t¸c gi¶ v¨n häc. - Mét nhµ khoa häc. - Mét danh lam th¾ng c¶nh. - Mét ph¬ng ph¸p... 2. LËp dµn ý: a. Më bµi: - Nội dung chính: nêu đợc đề tài (giới thiệu đợc đối tợng thuyết minh). - Yªu cÇu: + Giúp ngời đọc nhận ra kiểu bài thuyết minh. + Thu hút đợc sự chú ý của ngời đọc b. Th©n bµi: - Néi dung chÝnh: triÓn khai c¸c néi dung chÝnh cÇn thuyÕt minh. - C¸c bíc cÇn lµm: + T×m ý, chän ý. + S¾p xÕp c¸c ý theo tr×nh tù kh«ng gian, thêi gian, nhËn thøc hoÆc tr×nh tù chøng minh. c. KÕt bµi: - Trở lại đề tài của bài văn thuyết minh. - Lu l¹i nh÷ng suy nghÜ, c¶m xóc. III. LuyÖn tËp: §Ò 1: Tr×nh bµy c¸ch chÕ biÕn mãn ®Ëu phô r¸n. - MB: Giíi thiÖu mãn ®Ëu phô r¸n. - TB: + Nguyªn liÖu. + C¸ch chÕ biÕn. + Yªu cÇu thµnh phÈm. - KB: + Trở lại vấn đề. + Nêu suy nghĩ, đánh giá. §Ò 2: Giíi thiÖu vÒ t¸c gi¶ v¨n häc NguyÔn Tr·i. - MB: Giíi thiÖu s¬ lîc vÒ t¸c gi¶ NguyÔn Trãi (tên, hiệu, quê hơng, gia đình và tầm vãc cña «ng trong lÞch sö v¨n häc d©n téc.) - TB: + Giíi thiÖu c¸c sù kiÖn næi bËt trong cuéc đời Nguyễn Trãi. + Giíi thiÖu vÒ sù nghiÖp th¬ v¨n - KB: + §¸nh gi¸ vÞ trÝ cña NguyÔn Tr·i trong lÞch.

(128) sö d©n téc. + Nªu c¶m xóc, suy nghÜ. 4-Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs vÒ: - Lµm bµi tËp 2, 3. - So¹n bµi: Phó s«ng B¹ch §»ng (Tr¬ng H¸n Siªu). 5- Rút kinh nghiệm.

(129) Ngµy so¹n: TiÕt: 57-58 §äc v¨n:. Ngµy d¹y:. phú sông bạch đằng (B¹ch §»ng giang phó). Tr¬ng H¸n Siªu. A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1- Kiến thức: Cảm nhận đợc nội dung yêu nớc và t tởng nhân văn của bài thơ. 2- Kĩ năng: Nắm đợc những đặc trng cơ bản của thể phú: kết cấu, hình tợng và lời văn. 3- Thỏi độ: Bồi dỡng lòng yêu nớc, niềm tự hào dân tộc, ý thức trân trọng những địa danh lÞch sö, nh÷ng danh nh©n lÞch sö, v¨n hãa. B. Phương tiện - Sgk, sgv vµ mét sè tµi liÖu tham kh¶o. -Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái trong sgk. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C- Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp: đọc diễn cảm, trao đổi thảo luận, phát vấn- đàm thoại. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs I. TiÓu dÉn: 1. T¸c gi¶ Tr¬ng H¸n Siªu (?-1354): tìm hiểu tiểu dẫn - Lµ m«n kh¸ch cña TrÇn Hng §¹o. Hs đọc phần Tiểu dẫn- sgk. - Khi mất đợc vua tặng tớc Thái bảo, Thái phó, đợc - Nªu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶ thê ë V¨n MiÕu. Tr¬ng H¸n Siªu? - Con ngời: cơng trực, học vấn uyên thâm, đợc vua TrÇn tin cËy, nh©n d©n kÝnh träng. - Tác phẩm của ông để lại ko nhiều, hiện còn 4 bài th¬ vµ 3 bµi v¨n 2. §Þa danh lÞch sö s«ng B¹ch §»ng: - Là một nhánh sông đổ ra biển thuộc Quảng Ninh, Cõu hỏi nõng cao:Vị trí địa lí và gần Thuỷ Nguyên (Hải Phòng) những chiến công gắn với địa - Gắn với các chiến công chống quân Nam Hán danh s«ng B¹ch §»ng? (Ngô Quyền- 938), đại thắng quân Nguyên- Mông (TrÇn Quèc TuÊn- 1288).  S«ng B¹ch §»ng- danh th¾ng lÞch sö vµ lµ nguån đề tài văn học. 3. ThÓ phó: - Lµ thÓ v¨n cã vÇn hoÆc xen lÉn v¨n vÇn vµ v¨n - Em cã hiÓu biÕt g× vÒ thÓ phó? xu«i, dïng t¶ c¶nh vËt, phong tôc, kÓ sù vËt, bµn chuyện đời. - Ph©n lo¹i: 2 lo¹i.

(130) Hoạt động 2: Hướng dẫn hs đọc hiểu văn bản Hs đọc diễn cảm bài phú. - T×m bè côc cña bµi phó?. hãy tìm hiểu mục đích dạo chơi thiên nhiên, chiến địa của khách?. - Kh¸ch lµ ngêi cã tr¸ng chÝ (chÝ lín), cã t©m hån ntn qua viÖc nhắc đến những địa danh lịch sử cña Trung Quèc vµ miªu t¶ những địa danh lịch sử của đất ViÖt?. - Nh÷ng s¾c th¸i cña thiªn nhiªn trªn s«ng B¹ch §»ng?. - C¶m xóc cña kh¸ch tríc khung c¶nh thiªn nhiªn s«ng B¹ch §»ng.LÝ gi¶i?. + Phú cổ thể: có trớc đời Đờng (Trung Quốc), đặc trng chủ yếu là mợn hình thức đối đáp giữa hai nhân vật chủ- khách để bày tỏ, diễn đạt nội dung, câu có vần, ko nhất thiết có đối, kết bằng thơ. Bố côc gåm 4 ®o¹n: më, gi¶i thÝch, b×nh luËn, kÕt. + Phó §êng luËt (phó cËn thÓ): xuÊt hiÖn tõ thêi Đờng, có vần, có đối, theo luật bằng trắc. Bố cục thêng cã 6 ®o¹n. II. §äc- hiÓu v¨n b¶n: 1. Bè côc: - §o¹n më: tõ ®Çu  cßn lu!  Tr¸ng chÝ vµ c¶m xóc cña nh©n vËt kh¸ch tríc c¶nh s¾c trªn s«ng B¹ch §»ng. - §o¹n gi¶i thÝch: tiÕp  ngh×n xa ca ngîi  C¸c b« l·o kÓ l¹i c¸c chiÕn tÝch trªn s«ng B¹ch §»ng. - §o¹n b×nh luËn: tiÕp  chõ lÖ chan  C¸c b« l·o suy ngÉm vµ b×nh luËn vÒ nguyªn nh©n chiÕn th¾ng trªn s«ng B¹ch §»ng. - §o¹n kÕt: cßn l¹i.  Lời ca khẳng định, đề cao vai trò, đức độ của con ngêi §¹i ViÖt cña c¸c b« l·o vµ nh©n vËt kh¸ch. 2. T×m hiÓu v¨n b¶n: a. §o¹n më: - Mục đích dạo chơi thiên nhiên, chiến địa của kh¸ch: + Thởng thức vẻ đẹp thiên nhiên. + Tìm hiểu cảnh trí đất nớc, bồi bổ tri thức. - Những địa danh đợc nói đến: + §Þa danh lÞch sö lÊy tõ trong ®iÓn cè Trung Quèc: s«ng Nguyªn, s«ng T¬ng, Cöu Giang, Ngò Hå, Tam Ng«, B¸ch ViÖt, §Çm V©n Méng.  T¸c gi¶ “®i qua” chñ yÕu b»ng tri thøc s¸ch vë, trÝ tëng tîng. + Địa danh của đất Việt: cửa Đại Than, bến Đông TriÒu, s«ng B¹ch §»ng.  Kh¸ch tù häa bøc ch©n dung tinh thÇn cña m×nh lµ mét hån th¬, mét kh¸ch h¶i hå, mét kÎ sÜ thiÕt tha với đất nớc và lịch sử dân tộc: + Cã vèn hiÓu biÕt phong phó. + Yêu thiên nhiên, say đắm thởng ngoạn, tìm hiểu thiªn nhiªn (Gi¬ng buåm... m¶i miÕt). + Có tâm hồn khoáng đạt, có hoài bão lớn lao (Nơi cã ngêi ®i... tha thiÕt). - C¶nh s¾c cña thiªn nhiªn trªn s«ng B¹ch §»ng: + Hïng vÜ, hoµnh tr¸ng: B¸t ng¸t...mét mµu. + Trong s¸ng, nªn th¬:Níc trêi...ba thu. + ảm đạm, hiu hắt, hoang vu do dòng thời gian ®ang lµm mê bao dÊu vÕt: c¶nh th¶m. - Tâm trạng của tác giả trớc những sắc thái đối lập cña thiªn nhiªn: + PhÊn khëi, tù hµo tríc bøc tranh thiªn nhiªn hïng vÜ, hoµnh tr¸ng mµ trong s¸ng, th¬ méng. + Buồn thơng, nuối tiếc trớc vẻ ảm đạm , hiu hắt, hoang vu do thêi gian ®ang xãa nhßa, lµm mê hÕt nh÷ng dÊu tÝch oai hïng cña chiÕn trêng xa:  KÕt qu¶ cña c¶m høng hoµi cæ- mét xóc c¶m quen.

(131) Câu hỏi nâng cao :C¸c b« l·o lµ nh©n vËt cã thËt hay do t¸c gi¶ h cÊu?. - Vai trß cña h×nh tîng c¸c b« l·o trong bµi phó? - Thái độ của các bô lão đối với kh¸ch? - Chiến tích trên sông Bạch đằng đợc gợi lại ntn qua lời kể của các b« l·o?. - Thái độ, giọng điệu của các bô l·o khi kÓ chuyÖn? Ng«n ng÷ lêi kể có đặc điểm gì?. - Qua lêi b×nh luËn cña c¸c b« l·o th× yÕu tè nµo lµ yÕu tè gi÷ vai trß quan träng nhÊt lµm nªn th¾ng lîi?. thuộc của các nhà thơ xa trớc những địa danh lịch sö. b. §o¹n gi¶i thÝch: - H×nh tîng c¸c b« l·o cã thÓ lµ nh©n vËt cã thËt (lµ những ngời dân địa phơng ven sông Bạch Đằng mà tác giả gặp trên đờng vãn cảnh) hoặc có thể họ là nh©n vËt h cÊu (lµ t©m t t×nh c¶m cña t¸c gi¶ hiÖn thân thành nhân vật trữ tình để những nhận xét về c¸c trËn chiÕn trªn s«ng B¹ch §»ng trë nªn kh¸ch quan h¬n). - Vai trß: + Lµ ngêi chøng kiÕn chiÕn tÝch lÞch sö. + Là ngời kể lại các chiến tích hào hùng đó cho kh¸ch nghe. - Thái độ của các bô lão đối với khách: nhiệt tình, hiÕu kh¸ch vµ t«n kÝnh kh¸ch. - Các chiến tích trên sông Bạch đằng qua lời kể của c¸c b« l·o: + Hai chiÕn tÝch: Ng« chóa ph¸ Ho»ng Thao vµ Trïng Hng nhÞ th¸nh b¾t ¤ M·. + Quang c¶nh, ko khÝ chiÕn trËn: - Binh lực hùng hậu:+ Thuyền bè muôn đội. + Tinh k× phÊp phíi. + Hïng hæ s¸u qu©n. + Gi¸o g¬m s¸ng chãi. - TÝnh chÊt gay go, quyÕt liÖt: + Hình ảnh phóng đại: nhật nguyệt- mờ; trời đất- đổi. + §èi lËp: sù huyªnh hoang, hung h¨ng, kiªu ng¹o cña kÎ thï  sù thùc thÊt b¹i th¶m h¹i. + Hình ảnh so sánh: Thế trận của ta và địch – Trận Xích Bích, Hợp Phì (những trận đánh lớn, quyÕt liÖt, næi tiÕng trong lÞch sö Trung Quèc)  khẳng định chiến thắng hào hùng, vang dội của ta vµ bµy tá niÒm tù hµo d©n téc. - Thái độ, giọng điệu của các bô lão khi kể chuyện: nhiÖt huyÕt, tù hµo, mang c¶m høng cña ngêi trong cuéc. - Ng«n ng÷ lêi kÓ: + Súc tích, cô đọng, vừa khái quát, vừa gợi lại đợc diễn biến, ko khí của các trận đánh rất sinh động (§©y lµ buæi... Ho»ng Thao). + C¸c c©u dµi, dâng d¹c t¹o ko khÝ trang nghiªm (§©y lµ...Ho»ng Thao). + C¸c c©u ng¾n gän, s¾c bÐn gîi khung c¶nh chiÕn trËn c¨ng th¼ng, gÊp g¸p ( ThuyÒn bÌ...s¸ng chãi c. §o¹n b×nh luËn: - Nguyªn nh©n lµm nªn th¾ng lîi: + Thêi thÕ thuËn lîi (thiªn thêi): trêi còng chiÒu ngêi. + Địa thế núi sông (địa lợi): trời đất cho nơi hiểm trë + Con ngời- ngời tài, có đức lớn  giữ vai trò quyết định quan trọng nhất đến thắng lợi. - T¸c gi¶ gîi l¹i h×nh ¶nh TrÇn Quèc TuÊn vµ những hình ảnh so sánh với ngời xa  khẳng định sức mạnh, tài năng và đức lớn của con ngời- nhân tố quyết định thắng lợi..

(132)  C¶m høng mang gi¸ trÞ nh©n v¨n vµ cã tÇm triÕt lÝ s©u s¾c. d. §o¹n kÕt: - Tuyªn ng«n vÒ ch©n lÝ cña c¸c b« l·o: - Lêi ca cña c¸c b« l·o vµ cña + Nh÷ng ngêi bÊt nghÜa (Lu Cung, Hèt TÊt LiÖt) sÏ khách nhằm khẳng định điều gì? tiêu vong. + Nh÷ng ngêi anh hïng, nh©n nghÜa (Ng« QuyÒn, TrÇn Hng §¹o) th× m·i lu danh thiªn cæ.  §ã lµ ch©n lÝ cã tÝnh chÊt vÜnh h»ng nh s«ng b¹ch đằng ngày đêm luồng to sóng lớn đổ về bể đông muôn đời theo quy luật tự nhiên. - Lêi ca tiÕp nèi cña kh¸ch: + Ca ngîi sù anh minh cña 2 vÞ th¸nh quan (TrÇn Nh©n T«ng vµ TrÇn Th¸nh T«ng). + Ca ngîi chiÕn tÝch trªn s«ng B¹ch §»ng. + Khẳng định chân lí: vai trò và vị trí quyết định của con ngời trong tơng quan với yếu tố đất đai hiÓm yÕu.  Niềm tự hào dân tộc và t tởng nhân văn cao đẹp. III. Tæng kÕt bµi häc: 1. Gi¸ trÞ néi dung: Hoạt động 3: Tổng kết - Lßng yªu níc. - Kh¸i qu¸t l¹i nh÷ng gi¸ trÞ néi - Tù hµo d©n téc vÒ truyÒn thèng anh hïng bÊt dung và nghệ thuật chính của tác khuất và đạo lí nhân nghĩa. phÈm? - T tởng nhân văn cao đẹp: + Khẳng định và đề cao vai trò của con ngời, đạo lí chÝnh nghÜa. + Nỗi niềm cảm khái trớc sông Bạch đằng trong hiÖn t¹i. 2. NghÖ thuËt: - Cấu tứ: đơn giản mà hấp dẫn. - Bè côc: chÆt chÏ. - Hình tợng nghệ thuật: sinh động, vừa gợi hình sắc trùc tiÕp võa mang ý nghÜa kh¸i qu¸t, triÕt lÝ. - Ngôn ngữ: trang trọng, hào sảng vừa lắng đọng, gîi c¶m.  Bài phú là đỉnh cao nghệ thuật của thể phú trong VHT§VN. 4-Cñng cè, dÆn dß: Học thuộc đoạn 2 Soạn bài Tác giả Nguyễn Trãi 5- Rút kinh nghiệm.

(133) Ngµy so¹n: TiÕt: 59 §äc v¨n:. Ngµy d¹y:. t¸c gi¶ nguyÔn tr·i (1380- 1442). A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1-Kiến thức: Nắm đợc những nét chính về cuộc đời và sự nghiệp văn học của NguyÔn Tr·i- mét nh©n vËt lÞch sö, mét danh nh©n v¨n hãa. - Thấy đợc vị trí to lớn của ông trong lịch sử VH dân tộc: nhà văn chính luận kiÖt xuÊt, nhµ th¬ khai s¸ng VH tiÕng ViÖt. 2- Kĩ năng: RÌn kÜ n¨ng t×m ý, kh¸i qu¸t ý, t×m dÉn chøng ph©n tÝch, chøng minh cho các nhận định. 3- Thái độ: Cã lßng tr©n träng di s¶n VH, tµi n¨ng vµ nh©n c¸ch cao thîng cña NguyÔn Tr·i. B.Phương tiện - Sgk, sgv. - Mét sè tµi liÖu tham kh¶o. - ThiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp.

(134) Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp hớng dẫn hs: đọc- hiểu, trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tỡm I. Cuộc đời: 1. Quê hơng, gia đình: hiểu về tiểu sử tác gỉa - Quê hơng: làng Chi Ngại (Chí Linh- Hải DHs đọc sgk. ¬ng) sau dêi vÒ NhÞ Khª (Thêng TÝn- Hµ T©y). - Nêu những nét chính về quê hơng, - Gia đình: gia đình và những sự kiện tiêu biểu Truyền thống gia đình:+ yêu nớc. trong cuộc đời Nguyễn Trãi? + v¨n hãa, v¨n häc. 2. Nh÷ng sù kiÖn tiªu biÓu:sgk  NguyÔn Tr·i lµ bËc anh hïng d©n téc v¨n vâ song toàn, một nhà văn hóa lớn, cuộc đời tiêu biÓu cho 2 ph¬ng diÖn: anh hïng vµ bi kÞch, mét ngêi ph¶i chÞu oan khiªn th¶m khèc nhÊt trong lÞch sö d©n téc. Hoạt động 2: Hướng dẫn hs tìm II. Sù nghiÖp th¬ v¨n: 1. Nh÷ng t¸c phÈm chÝnh: hiểu sự nghiệp thơ văn của NT a. Nh÷ng t¸c phÈm chÝnh viÕt b»ng ch÷ H¸n:sgk b. T¸c phÈm viÕt b»ng ch÷ N«m: - KÓ tªn vµ ph©n lo¹i c¸c t¸c phÈm Quèc ©m thi tËp- gåm 254 bµi th¬. chÝnh cña NguyÔn Tr·i? NhËn xÐt kh¸i qu¸t vÒ sù nghiÖp tr-  NhËn xÐt: NguyÔn Tr·i lµ t¸c gi¶ xuÊt s¾c vÒ nhiÒu thÓ íc t¸c cña NguyÔn Tr·i? lo¹i VH, trong s¸ng t¸c ch÷ H¸n vµ ch÷ N«m, trong văn chính luận và thơ trữ tình. Ông để lại mét khèi lîng s¸ng t¸c lín víi rÊt nhiÒu t¸c phÈm cã gi¸ trÞ. - Em hiÓu thÕ nµo lµ nhµ v¨n chÝnh 2. NguyÔn Tr·i- nhµ v¨n chÝnh luËn kiÖt xuÊt: Nhµ v¨n chÝnh luËn: nhµ v¨n cã nh÷ng t¸c luËn? Nãi NguyÔn Tr·i lµ nhµ v¨n phÈm chÝnh luËn xuÊt s¾c. chÝnh luËn kiÖt xuÊt bëi «ng lµ t¸c NguyÔn Tr·i lµ nhµ v¨n chÝnh luËn kiÖt xuÊt gi¶ cña nh÷ng t¸c phÈm chÝnh luËn trong lÞch sö VHT§VN: đặc sắc nào? - T tởng chủ đạo, xuyên suốt: nhân nghĩa, yêu Câu hỏi nâng cao: Néi dung nh÷ng níc, th¬ng d©n. luận điểm cốt lõi trong sáng tác - Trình độ nghệ thuật mẫu mực: chính luận của Nguyễn Trãi là gì? + Xác định đối tợng, mục đích phù hợp với bút Nªu mét vµi dÉn chøng tiªu biÓu? ph¸p lËp luËn. VD: - §èi víi nh÷ng tíng giÆc cßn chót l¬ng t©m, cã t tëng hßa hiÕu (L¬ng Minh, Hoµng Phóc):  Mục đích: thuyết phục.  Bút pháp: đánh vào tình cảm, lơng tri, đề cao t×nh nghÜa; c¸ch xng h« ®Çy t«n träng, th©n tình: hiền huynh- đệ. + KÕt cÊu chÆt chÏ, lËp luËn s¾c bÐn: 3. NguyÔn Tr·i- nhµ th¬ tr÷ t×nh s©u s¾c: - C¸c tËp th¬ tiªu biÓu: - C¸c tËp th¬ cña øc Trai? Nªu tªn + øc Trai thi tËp- 105 bµi th¬ ch÷ H¸n. một số bài thơ trong 2 tập đó mà em + Quốc âm thi tập- 254 bài thơ chữ Nôm. biÕt?  Ch©n dung t©m hån cña NguyÔn Tr·i: - Qua thơ Nguyễn Trãi, chúng ta * Ngời anh hùng vĩ đại: thÊy nh÷ng mÆt nµo cña con ngêi - LÝ tëng cao c¶: nh©n nghÜa, yªu níc, th¬ng «ng? BiÓu hiÖn cô thÓ? Nªu dÉn d©n..

(135) chøng ph©n tÝch, minh häa?. Câu hỏi nâng cao: V× sao nãi NguyÔn Tr·i lµ “con ngêi trÇn thÕ nhÊt trÇn gian”? BiÓu hiÖn cô thÓ qua nh÷ng mÆt nµo?. Hoạt động 3: Kết luận - §¸nh gi¸ kh¸i qu¸t nh÷ng gi¸ trÞ c¬ b¶n vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cña th¬ v¨n NguyÔn Tr·i?. - VÝ m×nh nh c©y tróc, c©y mai, c©y tïng cøng cái, thanh cao, trong tr¾ng- nh÷ng phÈm chÊt cao quý của ngời quân tử- dành để giúp nớc và “trî d©n”. * Con ngêi trÇn thÕ: - §au nçi ®au cña con ngêi: nçi ®au tríc thãi đời đen bạc, con ngời cha hoàn thiện khát khao sù hoµn thiÖn cña con ngêi: - Yªu t×nh yªu cña con ngêi: + T×nh yªu thiªn nhiªn:  Phát hiện vẻ đẹp nhiều mặt của thiên nhiên: + T×nh yªu quª h¬ng. + T×nh nghÜa vua- t«i, t×nh cha- con: + T×nh b¹n ch©n thµnh: + Tình yêu đôi lứa III. KÕt luËn: 1. Néi dung: Th¬ v¨n NguyÔn Tr·i héi tô 2 nguån c¶m høng lớn của VH dân tộc: yêu nớc và nhân đạo. 2. NghÖ thuËt: - ThÓ lo¹i: + Lµ nhµ v¨n chÝnh luËn kiÖt xuÊt. + Lµ ngêi khai s¸ng VH tiÕng ViÖt, s¸ng t¹o th¬ §êng luËt b»ng ch÷ N«m. - Ng«n ng÷: sö dông thuÇn thôc, lµm giµu cho ch÷ N«m- ng«n ng÷ d©n téc.  VÞ trÝ, tÇm vãc: NguyÔn Tr·i – t¸c gi¶ VH lín cña VH d©n téc, nhµ v¨n chÝnh luËn kiÖt xuÊt, nhµ th¬ khai s¸ng VH tiÕng ViÖt.. - Nªu vÞ trÝ, tÇm vãc cña NguyÔn Tr·i trong lÞch sö d©n téc? 4-Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- ¤n l¹i kiÕn thøc bµi häc. - §äc thªm vÒ th¬ v¨n NguyÔn Tr·i. - Soạn Bình Ngô đại cáo. 5- Rút kinh nghiệm.

(136) Ngµy so¹n: TiÕt: 60-61-62 §äc v¨n:. Ngµy d¹y:. đại cáo bình ngô (Bình Ngô đại cáo) NguyÔn Tr·i.. A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1- Kiến thức: Nắm đợc những giá trị lớn về nội dung và nghệ thuật của bài §¹i c¸o b×nh Ng«. 2- Kĩ năng: RÌn kÜ n¨ng ph©n tÝch t¸c phÈm chÝnh luËn theo thÓ v¨n cæ- thÓ c¸o. 3- Thỏi độ: Bồi dỡng ý thức độc lập, tự chủ, niềm tự hào dân tộc. B. Phương tiện - Sgk, sgv vµ mét sè tµi liÖu tham kh¶o. - Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái trong sgk. - Gv thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp hớng dẫn hs: đọc diễn cảm, trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt.

(137) Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm hiểu tiểu dẫn Hs đọc Tiểu dẫn- sgk. - Nêu hoàn cảnh ra đời của tác phÈm?. Câu hỏi nâng cao:Em hiÓu g× vÒ nhân đề tác phẩm? Tại sao gọi là “đại cáo”? Giặc Ngô là giặc nào? V× sao t¸c gi¶ l¹i gäi chóng nh vËy? Vua Minh (Chu Nguyªn Ch¬ng«ng tæ lËp ra triÒu Minh- Minh thành tổ)) quê ở đất Ngô (nam Trờng Giang, thời Tam Quốc)  chữ “Ng«” chØ chung giÆc ph¬ng B¾c x©m lîc víi ý c¨m thï, khinh bØ. - Nêu khái niệm, các đặc trng cơ b¶n cña thÓ lo¹i c¸o?. Hoạt động 2: Hướng dẫn hs đọc hiểu văn bản Hs đọc văn bản. Gv nhận xét, hớng dẫn giọng đọc. - Nªu bè côc cña t¸c phÈm?. - Trong đoạn 1, luận đề chính nghĩa đợc nêu cao bao gồm mấy luËn ®iÓm chñ yÕu? §ã lµ nh÷ng luËn ®iÓm g×? - Luận điểm 1 đợc nêu ở các câu nµo? VÞ trÝ vµ néi dung cô thÓ cña nã? - Luận điểm 2 đợc nêu và luận chøng ntn?. I. TiÓu dÉn: 1. Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm: - Mùa đông năm 1427, sau khi diệt viện, chém LiÔu Th¨ng, ®uæi Méc Th¹nh, tæng binh V¬ng Th«ng ®ang cè thñ trong thµnh §«ng Quan ph¶i xin hµng, cuéc kh¸ng chiÕn chèng giÆc Minh hoµn toµn th¾ng lîi. - Năm 1428: Lê Lợi lên ngôi hoàng đế, lập ra triều đình Hậu Lê, sai Nguyễn Trãi viết Bình Ngô đại cáo để bố cáo cho toàn dân đợc biết chiến thắng vĩ đại của quân dân trong 10 năm chiến đấu gian khổ, từ nay, nớc Việt đã giành lại đợc nền độc lập, non sông trở lại thái bình. 2. Nhan đề: - Gi¶i nghÜa: + §¹i c¸o: bµi c¸o lín  dung lîng lín.  tính chất trọng đại. + Bình: dẹp yên, bình định, ổn định. + Ng«: giÆc Minh.  Nghĩa của nhan đề: Bài cáo lớn ban bố về việc dÑp yªn giÆc Ng«. 3. ThÓ lo¹i c¸o: - Kh¸i niÖm: lµ thÓ v¨n nghÞ luËn cã tõ thêi cæ ë Trung Quốc, thờng đợc vua chúa hoặc thủ lĩnh dùng để trình bày một chủ trơng, một sự nghiệp, tuyên ngôn một sự kiện để mọi ngời cùng biết. - §Æc trng: + ViÕt b»ng v¨n xu«i hay v¨n vÇn, phÇn nhiÒu lµ văn biền ngẫu (loại văn có ngôn ngữ đối ngẫu, các vế đối thanh B-T, từ loại, có vần điệu, sử dông ®iÓn cè, ng«n ng÷ khoa tr¬ng). + Lêi lÏ ®anh thÐp, lÝ luËn s¾c bÐn. + KÕt cÊu chÆt chÏ, m¹ch l¹c. II. §äc- hiÓu v¨n b¶n: 1. §äc vµ t×m bè côc: Bè côc: 4 phÇn. - P1: Nêu luận đề chính nghĩa. - P2: V¹ch râ téi ¸c cña giÆc Minh x©m lîc. - P3: Kể lại 10 năm chiến đấu và chiến thắng của nghÜa qu©n Lam S¬n. - P4: Tuyên bố chiến quả, khẳng định sự nghiệp chÝnh nghÜa, rót ra bµi häc lÞch sö. 2. T×m hiÓu v¨n b¶n: a. Đoạn 1: Nêu cao luận đề chính nghĩa: * T tëng nh©n nghÜa: - Theo quan niệm của đạo Nho: nhân nghĩa là mối quan hệ tốt đẹp giữa ngời với ngời trên cơ sở tình thơng và đạo lí. - NguyÔn Tr·i:+ ch¾t läc lÊy h¹t nh©n c¬ b¶n cña t tởng nhân nghĩa: nhân nghĩa chủ yếu để yên d©n. + đem đến nội dung mới: nhân nghÜa lµ yªn d©n trõ b¹o.  Đó là cơ sở để bóc trần luận điệu xảo trá của giÆc Minh (phï TrÇn diÖt Hå gióp §¹i ViÖt).  Khẳng định lập trờng chính nghĩa của ta và tính.

(138) - Ch©n lÝ thùc tiÔn vÒ sù tån t¹i độc lập, có chủ quyền của nớc Đại Việt đợc biểu hiện qua các mặt nµo?. - Nguyễn Trãi đã tố cáo những tội ¸c nµo cña giÆc Minh? T¸c gi¶ đứng trên lập trờng nào?. - H×nh ¶nh nh©n d©n §¹i ViÖt díi ách thống trị của giặc Minh đợc h×nh tîng hãa b»ng h×nh ¶nh nµo? - Những tên giặc Minh tàn bạo đợc h×nh tîng hãa b»ng h×nh ¶nh nµo? Câu hỏi nâng cao: NghÖ thuËt viÕt c¸o tr¹ng cña t¸c gi¶?. - Hình tợng Lê Lợi đợc khắc họa ntn (t×m c¸c chi tiÕt)?. chÊt phi nghÜa cña kÎ thï x©m lîc. * Chân lí về sự tồn tại độc lập, có chủ quyền cña níc §¹i ViÖt: - C¬ng vùc l·nh thæ: níc §¹i ViÖt ta- nói s«ng bê cõi đã chia. - Nền văn hiến: vốn xng nền văn hiến đã lâu. - Phong tôc: phong tôc B¾c Nam còng kh¸c - Lịch sử riêng, chế độ riêng: Từ Triệu, Đinh, Lí, Trần bao đời gây nền độc lập/ Cùng Hán, Đờng, Tống, Nguyên mỗi bên xng đế một phơng - Hào kiệt: đời nào cũng có  Các từ ngữ: “từ trớc”, “đã lâu”, “vốn xng”, “đã chia”, “còng kh¸c” cho thÊy sù tån t¹i hiÓn nhiên, vốn có, lâu đời của một nớc Đại Việt độc lËp, cã chñ quyÒn vµ v¨n hiÕn. " Giäng ®iÖu: trang träng, hµo hïng mang tÝnh chÊt cña mét lêi tuyªn ng«n. b. §o¹n 2: B¶n c¸o tr¹ng hïng hån, ®Ém m¸u vµ níc m¾t: - Nh÷ng ©m mu vµ téi ¸c cña kÎ thï: + ¢m mu x©m lîc quû quyÖt cña giÆc Minh: Võa råi: Nh©n hä Hå chÝnh sù phiÒn hµ, §Ó trong níc lßng d©n o¸n hËn. Qu©n cuång Minh thõa c¬ g©y häa. Ch÷ “nh©n”, “thõa c¬”  v¹ch râ luËn ®iÖu gi¶ nh©n gi¶ nghÜa, “mîn giã bÎ m¨ng” cña kÎ thï.  Nguyễn Trãi đứng trên lập trờng dân tộc. + Tè c¸o chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch cai trÞ v« nh©n đạo, vô cùng hà khắc của kẻ thù:  Tµn s¸t ngêi v« téi - Níng d©n ®en... tai v¹  Bãc lét tµn tÖ, d· man: NÆng thuÕ...nói.  Huû diÖt m«i trêng sèng: Ngêi bÞ Ðp...c©y cá  Nguyễn Trãi đứng trên lập trờng nhân bản. - Hình ảnh nhân dân: tội nghiệp, đáng thơng, khốn khổ, điêu linh, bị dồn đuổi đến con đờng cùng. Cái chết đợi họ trên rừng, dới biển: Nặng nÒ... canh cöi... - H×nh ¶nh kÎ thï: tµn b¹o, v« nh©n tÝnh nh nh÷ng tªn ¸c quû: Th»ng h¸ miÖng... cha ch¸n. - NghÖ thuËt viÕt c¸o tr¹ng: + Dùng hình tợng để diễn tả tội ác của kẻ thù: “Níng d©n ®en ...tai v¹”. + §èi lËp: H×nh ¶nh ngêi d©n v« téi  KÎ thï bÞ bãc lét, tµn s¸t d· man. tµn b¹o, v« nh©n tÝnh. + Phóng đại:Độc ác thay, trúc Nam Sơn ko ghi hÕt téi/ D¬ bÈn thay, níc §«ng H¶i ko röa s¹ch mïi  Tróc Nam S¬n- téi ¸c cña kÎ thï. Níc §«ng H¶i- sù nh¬ bÈn cña kÎ thï. + Câu hỏi tu từ:Lẽ nào...chịu đợc? tội ác trời ko dung đất ko tha của quân thù. + Giäng ®iÖu: uÊt hËn trµo s«i, c¶m th¬ng tha thiết, nghẹn ngào đến tấm tức. c. §o¹n 3: Qu¸ tr×nh chinh ph¹t gian khæ vµ tÊt.

(139) Câu hỏi nâng cao:So s¸nh hình tượng Lê Lợi víi h×nh tîng TrÇn Quèc TuÊn trong HÞch tíng sÜ?. - Qua nh÷ng lêi béc b¹ch cña Lª Lîi, em thÊy nh÷ng ngµy ®Çu nghÜa qu©n Lam S¬n gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n g×?. - Nhng sức mạnh nào đã giúp quân ta chiÕn th¾ng?. - C©u hái n©ng cao: Tõ sím, Nguyễn Trãi đã đánh giá đúng đợc nguyªn nh©n quan träng nµo lµm nªn th¾ng lîi cña cuéc khëi nghÜa Lam S¬n?. - KhÝ thÕ vµ nh÷ng chiÕn th¾ng cña quân ta đợc miêu tả ntn?. - §èi lËp víi khÝ thÕ “chÎ tre” hµo. th¾ng cña cuéc khëi nghÜa Lam S¬n (B¶n hïng ca vÒ cuéc khëi nghÜa Lam S¬n): * H×nh tîng ngêi chñ tíng Lª Lîi vµ nh÷ng n¨m th¸ng gian khæ buæi ®Çu cña cuéc khëi nghÜa Lam S¬n: - H×nh tîng chñ tíng Lª Lîi- h×nh tîng t©m lÝ, đợc miêu tả bằng bút pháp chủ yếu: tự sự- trữ t×nh. + C¸ch xng h«: “ta”  khiªm nhêng. + Nguån gèc xuÊt th©n: chèn hoang d· n¬ng m×nh  b×nh thêng  ngêi anh hïng ¸o v¶i. + Có một nội tâm vận động dữ dội (diễn tả qua hàng loạt các từ miêu tả tâm lí, sự biến động nội t©m con ngêi: ngÉm, c¨m, ®au lßng nhøc ãc, nÕm mật nằm gai, quên ăn vì giận, đắn đo, trằn trọc, méng mÞ, b¨n kho¨n, ®¨m ®¨m, cÇu hiÒn, ch¨m ch¨m).  Lßng c¨m thï giÆc s©u s¾c: NgÉm thï lín... ko cïng sèng, Quªn ¨n v× giËn...  ý chí, hoài bão cao cả: ngày đêm vợt gian khó, cầu đợc nhiều ngời hiền giúp để hoàn thành sự nghiệp cứu nớc: Đau lòng... đồ hồi, Tấm lòng cøu níc...phÝa t¶.  ý thức trách nhiệm cao với đất nớc, có ý chí hoài b·o cao c¶ vµ lßng c¨m thï giÆc s©u s¾c. - Nh÷ng khã kh¨n cña nghÜa qu©n Lam S¬n qua lêi béc b¹ch cña Lª Lîi: + Qu©n thï: ®ang m¹nh, tµn b¹o, x¶o tr¸. + Qu©n ta: lùc lîng máng (Khi Kh«i HuyÖn qu©n ko một đội), thiếu nhân tài (Tuấn kiệt nh sao buổi sím/ Nh©n tµi nh l¸ mïa thu/ ViÖc b«n tÈu thiÕu kẻ đỡ đần/ Nơi duy ác hiếm ngời bàn bạc), lơng th¶o khan hiÕm (Khi Linh S¬n l¬ng hÕt mÊy tuÇn). - Søc m¹nh gióp ta chiÕn th¾ng: + TÊm lßng cøu níc. + ý chÝ kh¾c phôc gian nan. + Søc m¹nh ®oµn kÕt: tíng sÜ mét lßng phô tö, nh©n d©n bèn câi mét nhµ + Sö dông c¸c chiÕn lîc, chiÕn thuËt linh ho¹t: Thế trận xuất kì...địch nhiều. + T tởng chính nghĩa: Đem đại nghĩa...thay cờng b¹o.  Nguyễn Trãi đề cao tính chất nhân dân, tính chất toàn dân, đặc biệt đề cao vai trò của những ngời dân nghèo, địa vị thấp hèn (nguyên tác: “manh lệ”  “manh”- ngời dân cày lu tán, “lệ”ngời tôi tớ, đi ở) trong cuộc khởi nghĩa. Đó là t tởng lớn, nhân văn, tiến bộ trớc ông cha có và đến tận giữa thế kỉ XIX mới đợc Nguyễn Đình Chiểu tiÕp tôc c«ng khai ca ngîi. * Qu¸ tr×nh ph¶n c«ng vµ chiÕn th¾ng: - KhÝ thÕ cña qu©n ta: hµo hïng nh sãng trµo b·o cuèn (sÊm vang chíp giËt, tróc chÎ tro bay, s¹ch ko k×nh ng¹c, tan t¸c chim mu«ng, quÐt s¹ch l¸ khô, đá núi phải mòn, nớc sông phải cạn..  các.

(140) hùng, sức mạnh vô địch của quân hình ảnh so sánh- phóng đại  tính chất hào hùng). ta, h×nh ¶nh kÎ thï thÊt b¹i thª - Khung c¶nh chiÕn trêng: ¸c liÖt, d÷ déi khiÕn th¶m, nhôc nh· ntn? trời đất nh đảo lộn ( sắc phong vân phải đổi, ánh nhËt nguyÖt ph¶i mê). - Nh÷ng chiÕn th¾ng cña ta: dån dËp, liªn tiÕp (c¸c c©u v¨n ®iÖp cÊu tróc, mang tÝnh chÊt liÖt kª: Ngµy 18.../ Ngµy 20.../ Ngµy 25.../ Ngµy 28... - H×nh ¶nh kÎ thï: + Tham sèng, sî chÕt, hÌn nh¸t, th¶m h¹i:- mÊt vía. nín thở cầu thoát thân.- lê gối dâng tờ tạ tội.trói tay để tự xin hàng. khiếp vía mà vỡ mật.xéo Câu hỏi nâng cao: lên nhau chạy để thoát thân. Ph©n tÝch tÝnh chÊt hïng tr¸ng cña + ThÊt b¹i cña kÎ thï: thª th¶m nhôc nh· trÝ cïng đoạn văn đợc gợi lên từ ngôn ngữ, lực kiệt, máu chảy thành sông, thây chất đầy đhình ảnh, nhịp điệu câu văn êng, m¸u ch¶y tr«i chµy, th©y chÊt thµnh nói... + C¸ch gäi, c¸ch miªu t¶ kÎ thï ®Çy khinh bØ, mØa mai - TÝnh chÊt hïng tr¸ng cña ®o¹n v¨n: + Ng«n ng÷:  Sử dụng nhiều động từ mạnh liên kết với nhâu t¹o nh÷ng chuyÓn rung dån ®Ëp, d÷ déi: hån bay ph¸ch l¹c, tim ®Ëp ch©n run, trót s¹ch, ph¸ toang,...  Các tính từ chỉ mức độ cực điểm: thây chất đầy đờng, máu trôi đỏ nớc, đầm đìa máu đen, khiếp vÝa vì mËt, sÊm vang, chíp giËt, tróc chÎ tro bay,...  KhÝ thÕ chiÕn th¾ng cña ta vµ sù thÊt b¹o th¶m h¹i cña kÎ thï. + H×nh ¶nh:  Có tính chất phóng đại.  Nhiều tên ngời, tên đất, tên chiến thắng đợc liệt kª liªn tiÕp nèi nhau xuÊt hiÖn trong thÕ t¬ng - Chủ trơng hòa bình, nhân đạo phản  thế thắng đang lên của ta đối lập với sự thất của Lê Lợi- Nguyễn Trãi đợc thể bại ngày càng nhiều, càng lớn của kẻ thù. + NhÞp ®iÖu c©u v¨n: hiÖn ntn ë phÇn 3 nµy? - Hành động đó làm sáng tỏ t tởng  Khi dài, khi ngắn biến hóa linh hoạt. cốt lõi nào đã nêu ở đầu bài cáo?  Dån dËp, s¶ng kho¸i, bay bæng, hµo hïng nh sãng trµo b·o cuèn. - Chủ trơng hòa bình, nhân đạo : + Tha téi chÕt cho qu©n giÆc ®Çu hµng. + CÊp ngùa, cÊp thuyÒn , l¬ng ¨n cho qu©n b¹i trËn - Giọng văn ở đoạn này có gì khác  Đức hiếu sinh, lòng nhân đạo. víi nhøng ®o¹n trªn? V× sao? - Bµi häc lÞch sö mµ NguyÔn Tr·i  T×nh yªu hßa b×nh. nêu ra qua lời tuyên bố độc lập? ý  Sách lợc để tính kế lâu dài, bền vững cho non nghĩa của bài học lịch sử đó đối sông. víi chóng ta ngµy nay ntn?  T tëng nh©n nghÜa- yªn d©n - trõ b¹o. d. Đoạn 4: Tuyên bố thắng trận, khẳng định sự nghiÖp chÝnh nghÜa vµ nªu lªn bµi häc lÞch sö: - Giäng v¨n: trang nghiªm, trÞnh träng.  Tuyên bố, khẳng định với toàn dân về nền độc Hoạt động 3: Tổng kết lập dân tộc, chủ quyền đất nớc đã đợc lập lại. - Bµi häc lÞch sö: + Sự thay đổi thực chất là sự phục hng dân tộc là nguyên nhân, là điều kiện để thiết lập sự vững.

(141) bÒn: “X· t¾c...s¹ch lµu”. + Sù kÕt hîp gi÷a søc m¹nh truyÒn thèng vµ søc mạnh thời đại làm nên chiến thắng  ý nghÜa l©u dµi víi c«ng cuéc dùng níc vµ gi÷ níc cña d©n téc ta. III. Tæng kÕt: 1. Néi dung: Là bản tuyên ngôn độc lập lần thứ 2 của dân téc ta ë thÕ kØ XV: + Nêu cao t tởng nhân nghĩa, chân lí độc lập dân téc. + Tè c¸o téi ¸c cña kÎ thï. + T¸i hiÖn qu¸ tr×nh kh¸ng chiÕn hµo hïng. + Tuyên bố độc lập, rút ra bài học lịch sử. 2. NghÖ thuËt: - KÕt hîp hµi hßa 2 yÕu tè: chÝnh luËn s¾c bÐn vµ v¨n ch¬ng tr÷ t×nh. - Mang ®Ëm c¶m høng anh hïng ca.  Lµ ¸ng “thiªn cæ hïng v¨n”. 4. Cñng cè, dÆn dß: - §äc tríc bµi : Hiền tài là nguyên khí quốc gia 5- Rút kinh nghiệm.

(142) Ngµy so¹n: TiÕt: 63 §äc v¨n:. Ngµy d¹y:. HiÒn tµi lµ nguyªn khÝ cña quèc gia Th©n Nh©n Trung.. A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1-Kiến thức: Hiểu đợc nội dung và giá trị của một tấm văn bia trong Văn MiÕu Quèc Tö Gi¸m. 2- Kĩ năng: Năm được nghÖ thuËt lËp luËn: kÕt cÊu chÆt chÏ, lËp luËn khóc chiÕt, giµu søc thuyÕt phôc. 3- Thái độ: Bµi häc lÞch sö quý b¸u vÒ v¨n hãa gi¸o dôc cho ngµy nay: båi dìng, ph¸t triÓn, t«n vinh ngêi tµi. B-Phương tiện - Sgk, sgv vµ mét sè tµi liÖu tham kh¶o. - Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái trong sgk. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp hớng dẫn hs: đọc diễn cảm, trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt.

(143) Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm hiểu tiểu dẫn Hs đọc tiểu dẫn- sgk. - Nêu các nét đáng lu ý về tác giả Th©n Nh©n Trung?. - Em cã hiÓu biÕt g× vÒ thÓ v¨n bia?. Hoạt động 2: Hướng dẫn hs đọc hiểu văn bản Hs đọc VB. - Tìm bố cục của VB? (xác định hệ thèng luËn ®iÓm trong VB?). - Em hiÓu c©u: HiÒn tµi lµ nguyªn khÝ cña quèc gia ntn?. - Tác giả đã chứng minh luận điểm trªn b»ng ph¬ng ph¸p lËp luËn nµo? ntn?. - Các thánh đế minh vơng đã làm gì để khuyến khích hiền tài? Tại sao nói thế vẫn cha đủ?. - Nªu ý nghÜa cña viÖc kh¾c bia. I. TiÓu dÉn: 1. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ Th©n Nh©n Trung (14181499): - Đỗ tiến sĩ năm 1469, nổi tiếng văn chơng, đợc Lª Th¸nh T«ng tin dïng. - Đợc phong là Phó nguyên soái trong Tao đàn v¨n häc do Lª Th¸nh T«ng s¸ng lËp. 2. ThÓ v¨n bia: - Là những bài văn khắc trên bia đá. - Ph©n lo¹i: 3 lo¹i. + Văn bia ghi công đức. + Bia ghi viÖc x©y dùng c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc. + Bia l¨ng mé. - Mục đích: ghi chép những sự việc trọng đại hoặc tên tuổi, cuộc đời của những ngời có công đức lớn để lu truyền cho đời sau. II. §äc- hiÓu v¨n b¶n: 1. §äc vµ t×m bè côc: - §äc. - Bè côc: 3 phÇn + P1: Vai trß quan träng cña hiÒn tµi. + P2: Nh÷ng viÖc lµm khuyÕn khÝch hiÒn tµi của các thánh đế minh vơng. + P3: ý nghÜa cña viÖc kh¾c bia tiÕn sÜ. 2. T×m hiÓu v¨n b¶n: a. Vai trß quan träng cña hiÒn tµi: - HiÒn tµi lµ nguyªn khÝ cña quèc gia: + Hiền tài: ngời có tài cao, học rộng và có đạo đức. + Nguyªn khÝ: khÝ chÊt ban ®Çu lµm nªn sù sèng cßn vµ ph¸t triÓn cña sù vËt.  Ngời tài cao, học rộng, có đức độ là khí chất ban ®Çu lµm nªn sù sèng cßn vµ ph¸t triÓn cña đất nớc, xã hội.  Hiền tài có quan hệ lớn đến sự thịnh – suy của đất nớc. - Ph¬ng ph¸p lËp luËn: diÔn dÞch. Luận điểm đợc triển khai qua cách so sánh đối lËp: Nguyªn khÝ thÞnh  Nguyªn khi suy §/n nhiÒu hiÒn tµi §/n hiÕm hiÒn tµi ThÕ níc m¹nh ThÕ níc suy  Khẳng định tính chất rõ ràng, hiển nhiên của ch©n lÝ. b. Nh÷ng viÖc lµm khuyÕn khÝch hiÒn tµi cña các thánh đế minh vơng: - Những việc đã làm: + §Ò cao danh tiÕng, xíng danh, ghi tªn ë b¶ng vµng. + Ban chøc tíc. + Ban yÕn tiÖc...  Cha đủ vì danh tiếng của hiền tài mới chỉ đợc vang danh ng¾n ngñi, lÉy lõng mét thêi mµ ko lu truyền đợc lâu dài. - ViÖc sÏ lµm: Kh¾c bia tiÕn sÜ. c. ý nghÜa cña viÖc kh¾c bia tiÕn sÜ: - KhuyÕn khÝch hiÒn tµi: kÎ sÜ tr«ng vµo mµ.

(144) tiÕn sÜ?. phÊn chÊn, h©m mé, ra søc rÌn luyÖn danh tiÕt, g¾ng søc gióp vua, gióp níc. - Ng¨n ngõa ®iÒu ¸c, kÎ ¸c, ý xÊu bÞ ng¨n chÆn, lòng thiện tràn đầy, kẻ ác lấy đó làm răn, ngời thiện xem đó mà cố gắng. - DÉn viÖc dÜ v·ng, chØ lèi t¬ng lai, gãp phÇn rèn rũa danh tiếng cho sĩ phu, vừa để củng cố mệnh mạch cho đất nớc. III. Tæng kÕt bµi häc: Hoạt động 3: Tổng kết - Lập sơ đồ kết cấu bài văn bia của - Sơ đồ kết cấu của bài văn bia trên: Th©n Nh©n Trung? Vai trß quan träng cña hiÒn tµi. Nh÷ng viÖc lµm khuyÕn khÝch hiÒn tµi. Những việc đã làm. - Nh÷ng bµi häc lÞch sö rót ra tõ viÖc kh¾c bia tiÕn sÜ?. ViÖc sÏ lµm. ý nghÜa cña viªc kh¾c bia tiÕn sÜ - Bµi häc lÞch sö rót ra: + ở thời đại nào “hiền tài” cũng là “nguyên khí cña quèc gia”  ph¶i biÕt quý träng hiÒn tµi. + Hiền tài có mối quan hệ sống còn đối với sự thịnh- suy của đất nớc. + Sự đúng đắn trong quan điểm của nhà nớc ta: Gi¸o dôc lµ quèc s¸ch hµng ®Çu.. 4. Cñng cè, dÆn dß: HS đọc Ghi nhớ Soạn bài Tính chuẩn xác, hấp dẫn của văn bản thuyết minh 5- Rút kinh nghiệm.

(145) Ngµy so¹n: TiÕt: 64 Lµm v¨n:. Ngµy day:. TÝnh chuÈn x¸c, hÊp dÉn cña v¨n b¶n thuyÕt minh A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1-Kiến thức: Ôn tập, củng cố kiến thức về văn bản thuyết minh đã học ở THCS. - HiÓu thÕ nµo lµ tÝnh chuÈn x¸c vµ tÝnh hÊp dÉn cña VB thuyÕt minh. 2- Kĩ năng: RÌn kÜ n¨ng vµ cã ý thøc viÕt VB thuyÕt minh cã tÝnh chuÈn x¸c vµ hÊp dÉn. 3- Thái độ: ý thức được vai trò của tính chuẩn xác và hấp dẫn của vb thuyết minh B. Phương tiện - Sgk, sgv. - ThiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp: trao đổi thảo luận, phát vấn- đàm thoại, thực hành làm các bài tập. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò:.

(146) 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm hiểu về tính chuẩn xác của VBTM - Em hiÓu thÕ nµo lµ tÝnh chuÈn x¸c? T¹i sao VB thuyÕt minh l¹i cÇn cã tÝnh chuÈn x¸c?. - Chúng ta cần chú ý đến các điểm gì để đảm bảo tính chuẩn xác của VB thuyÕt minh?. Hs đọc và thảo luận làm các bài tËp. Gv nhận xét, khẳng định đáp án.. - VËy mét VB thuyÕt minh chuÈn xác cần đáp ứng yêu cầu nào? Hoạt đông 2: Hướng dẫn hs tìm hiểu về tính hấp dẫn của VBTM - Theo em, thÕ nµo lµ tÝnh hÊp dÉn cña Vb thuyÕt minh? - C¸c biÖn ph¸p lµm cho VB thuyÕt minh cã tÝnh hÊp dÉn?. Hs đọc và thảo luận làm các bài tËp trong sgk. Gv nhận xét, khẳng định đáp án.. Yêu cầu cần đạt I. TÝnh chuÈn x¸c cña VB thuyÕt minh: 1. Tính chuẩn xác và một số biện pháp đảm b¶o tÝnh chuÈn x¸c: - Tính chuẩn xác: đúng với chân lí, với chuẩn mực đợc thừa nhận. - TÝnh chuÈn x¸c lµ yªu cÇu cña VB thuyÕt minh vì để đảm bảo mục đích của VB thuyết minh: cung cÊp c¸c tri thøc vÒ sù vËt kh¸ch quan nhằm giúp cho hiểu biết của ngời đọc (ngời nghe) thêm chính xác và phong phú. - Các yêu cầu đảm bảo tính chuẩn xác: + Tìm hiểu thấu đáo đối tợng thuyết minh trớc khi viÕt. + Thu thập đầy đủ các tài liệu tham khảo, đặc biÖt lµ c¸c tµi liÖu cã gi¸ trÞ cña c¸c chuyªn gia, c¸c nhµ KH tªn tuæi, c¸c c¬ quan cã thÈm quyền về đối tợng thuyết minh. + Cập nhật những thay đổi của các thông tin. 2. LuyÖn tËp: a. Kh«ng chuÈn x¸c: - Tõ “chØ” kh«ng nªu hÕt ph¹m vi kiÕn thøc. - Không nêu đúng các thể loại VHDG trong chơng trình Ngữ Văn 10, tập I. b. Kh«ng chuÈn x¸c: ë c¸ch hiÓu côm tõ “thiªn cæ hïng v¨n” (¸ng v¨n hµo hïng mu«n thuë). c. Không thể dùng Vb đã trích để thuyết minh vÒ nhµ th¬ NguyÔn bØnh Khiªm v× nã chØ nãi đến thân thế mà không hề nói đến sự nghiệp thơ cña «ng.  Yªu cÇu cña tÝnh chuÈn x¸c: Tri thøc trong VB ph¶i cã tÝnh: kh¸ch quan, khoa học và đáng tin cậy. II. TÝnh hÊp dÉn cña VB thuyÕt minh: 1. TÝnh hÊp dÉn vµ mét sè biÖn ph¸p t¹o tÝnh hÊp dÉn cña VB thuyÕt minh: - TÝnh hÊp dÉn: cã sù lèi cuèn, thu hót sù chó ý của ngời đọc. - C¸c biÖn ph¸p lµm cho VB thuyÕt minh hÊp dÉn: + Đa ra những chi tiết cụ thể, sinh động, những con số chính xác để bài văn ko trừu tợng, mơ hồ (dẫn chứng cụ thể, sinh động). + So s¸nh. + KÕt hîp sö dông c¸c kiÓu c©u. + Khi cÇn ph¶i phèi hîp nhiÒu lo¹i kiÕn thøc. 2. LuyÖn tËp: a. BiÖn ph¸p: - Nªu dÉn chøng cô thÓ minh häa cho luËn ®iÓm kh¸i qu¸t: + LuËn ®iÓm: NÕu ... k×m h·m. + DÉn chøng:- Sè liÖu vÒ sù ph¸t triÓn trÝ tuÖ của những đứa trẻ. - Sù ph¸t triÓn n·o bé cña nh÷ng con chuét. - So sánh: những đứa trẻ ít đợc chơi đùa và những đứa trẻ bình thờng. b. ViÖc kÓ l¹i truyÒn thuyÕt:.

(147)  Giúp ngời đọc nh đợc trở về một thuở xa xa thÇn tiªn, k× ¶o.  Là một cách giải thích sự hình thành và các địa danh cña hå. - Việc kết hợp giữa kiến thức địa lí và văn học đã đem đến cho ngời đọc hiểu biết phong phú, hÊp dÉn. III. LuyÖn tËp: - Sù linh ho¹t trong viÖc sö dông c¸c kiÓu c©u: ng¾n, dµi, nghi vÊn, c¶m th¸n. Hoạt động 3: Luyện tập - Tõ ng÷: giµu tÝnh h×nh tîng (kÕt hîp biÖn ph¸p Hs đọc và thảo luận làm các bài so sánh): tËp trong sgk. + Mïi phë cã søc huyÒn bÝ quyÕn rò- m©y khãi Gv nhận xét, khẳng định đáp án. chïa H¬ng. + Bã hµnh xanh- l¸ m¹. + Lµn khãi tõ nåi níc dïng- mét lµn s¬ng máng, m¬ hå nh mét bøc tranh tµu. - Sù kÕt hîp c¸c gi¸c quan vµ liªn tëng: + C¸c gi¸c quan: thÞ gi¸c, khøu gi¸c vµ vÞ gi¸c. + Liªn tëng: qua c¸c so s¸nh. + BiÓu c¶m trùc tiÕp: tr«ng mµ thÌm qu¸, cã ai lại đừng vào ăn cho đợc. 4. Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- Häc bµi. - Hôm sau viết bài số 5 tại lớp 5- Rút kinh nghiệm.

(148) Ngµy so¹n: TiÕt: 65-66 Lµm v¨n:. Ngµy kiÓm tra:. bµi viÕt sè 5. A.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giup HS: 1. VÒ kiÕn thøc -Vận dụng kiến thức và kĩ năng về văn nghị luận đã học để viết đợc bài nghị luận xã hội bàn về một t tởng ,đạo lí. 2.VÒ kÜ n¨ng -Tiếp tục rèn luyện các kĩ năng tìm hiểu đề, lập dàn ý và các thao tác lập luận trong bài v¨n nghÞ luËn x· héi nh gi¶i thÝch, ph©n tÝch, b¸c bá, so s¸nh, b×nh luËn… 3. Về thái độ - Gi¸o dôc HS: + ý thøc häc tèt bµi lµm v¨n nghÞ luËn x· héi. + Cã høng thó khi lµm bµi v¨n. B. PHƯƠNG TIỆN - GV: giáo án - HS: tư liệu cần thiết C. PHƯƠNG PHÁP : Ra đề phù hợp trình độ HS: tập trung vào những quan niệm về đạo lí, những vấn đề tư tưởng phổ biến trong HS như: ước mơ, quan hệ gia đình, bạn bè lối sống... D. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY:.

(149) Mức Nhận độ 1.Chủ Ổnđềđịnhbiếttổ. Thông hiểu chức. Vận dụng thấp. Vận dụng cao Cộng. 2. Kiểm tra bài cũ: Làm -Vận dụng hiểu 3.văn: Bài mới: biết về đời sống Văn ĐỘNG CỦA GV VÀxã hội và kĩ năng HOẠT HS thuyết minh. làm văn thuyết minh để làm bài viết.. Số câu: 1 Tỉ lệ: 100% Tổng cộng. 100% x1 điểm = 10 điểm. NỘI DUNG BÀI HỌC * MA TRẬN ĐỀ BÀI VIẾT I. Ôn tập kiến thức: 100% x1 II- Đề bài : = 10 điểm minh vÒ t¸c. Tr·i.. 1. 10,0 điểm. Anh (chÞ) h·y thuyÕt gi¶ v¨n häc NguyÔn. III. Đáp án- BiÓu ®iÓm:. 1. Më bµi: Giíi thiÖu s¬ lîc vÒ t¸c gi¶ NguyÔn Tr·i víi mét sè th«ng tin: + N¨m sinh, n¨m mÊt: 1380-1442. * Hoạt động 1: Ôn tập kiến thức + Tªn hiÖu: øc Trai. và kĩ năng về làm văn NL + Quª qu¸n: lµng Chi Ng¹i (ChÝ Linh- H¶i D¬ng) sau dời đến Nhị Khê (Thờng Tín- Hà Tây). + Gia đình: cha, mẹ... * Hoạt động 2: GV cho đề bài. + Nêu đánh giá khái quát về Nguyễn Trãi: ngời anh hïng v¨n vâ song toµn, nhµ v¨n, nhµ th¬ lín cña d©n téc. Th©n bµi: GV yêu cầu HS xem lại các vấn đề 2. a. Giới thiệu vài nét về cuộc đời Nguyễn Trãi: có lên quan đến bài viết: Hs cã thÓ chän 1 trong 2 c¸ch: - Giới thiệu theo trật tự thời gian cuộc đời + Về bố cục NguyÔn Tr·i. + Lập luận - Giíi thiÖu qua hai khÝa c¹nh: + Anh hïng: NguyÔn Tr·i tõng tham gia khëi nghÜa Lam S¬n víi vai trß cña mét qu©n s tµi ba, “viÕt th th¶o hÞch tµi giái h¬n hÕt mét thêi”, gióp Lª Lîi lµm nªn chiÕn th¾ng vÎ vang. + Bi kÞch:- Sím ph¶i chÞu nh÷ng nçi ®au: mất mẹ khi 5 tuổi, ông ngoại qua đời khi Nguyễn Tr·i 10 tuæi. - Bi kÞch níc mÊt nhµ tan... - Suốt đời tận trung với nớc nhng bị gian thÇn giÌm pha, vua nghi kÞ, ph¶i chÞu ¸n tru di tam téc th¶m khèc. b. Giíi thiÖu vÒ sù nghiÖp th¬ v¨n: - KÓ tªn c¸c t¸c phÈm viÕt b»ng ch÷ H¸n vµ ch÷ N«m tiªu biÓu c¶u NguyÔn Tr·i: øc Trai thi tËp, Quèc ©m thi tËp,... - Néi dung th¬ v¨n NguyÔn Tr·i: + NguyÔn Tr·i- nhµ v¨n chÝnh luËn kiÖt xuÊt: Gi¶i thÝch kh¸i niÖm: nhµ v¨n chÝnh luËn kiÖt xuÊt. KÓ tªn 2 t¸c phÈm chÝnh luËn kiÖt xuÊt cña Nguyễn Trãi: Bình Ngô đại cáo và Quân trung từ mÖnh tËp. T tởng chủ đạo: nhân nghĩa, yêu nớc, thơng d©n. Nghệ thuật viết văn chính luận:- Xác định bút pháp lập luận phù hợp với đối tợng, mục đích lập.

(150) luËn.. - KÕt cÊu chÆt chÏ, lËp luËn s¾c bÐn. + NguyÔn Tr·i- nhµ th¬ tr÷ t×nh s©u s¾c: Gi¶i thÝch t¹i sao nãi NguyÔn Tr·i lµ nhµ th¬ tr÷ t×nh s©u s¾c: th¬ NguyÔn Tr·i biÓu hiÖn râ 2 t c¸ch cao c¶ cña con ngêi «ng- ngêi anh hïng vµ con ngêi trÇn thÕ. c. §¸nh gi¸ vÒ vÞ trÝ, tÇm vãc cña NguyÔn Tr·i: Lµ nhµ v¨n chÝnh luËn kiÖt xuÊt, nhµ th¬ më ®Çu cho v¨n häc tiÕng ViÖt, lµ t¸c gi¶ v¨n häc lín cña níc nhµ. 3. KÕt bµi: - Trở lại đề tài thuyết minh. - Nêu cảm xúc, suy nghĩ về cuộc đời, thơ văn, tài n¨ng vµ nh©n c¸ch cña NguyÔn Tr·i. * Biểu điểm : + Điểm 9,10: Bài viết đảm bảo đầy đủ nội dung kiến thức và kĩ năng. Văn phong sáng rõ, sạch đẹp và diễn đạt trôi chảy, giàu cảm xúc. Có cách triển khai lập luận sáng tạo. + Điểm 7,8: Bài viết đảm bảo kĩ năng và hơn 2/3 nội dung kiến thức. Văn phong sáng rõ, sạch đẹp và diễn đạt trôi chảy. Có thể mắc một vài lỗi nhỏ về chính tả. + Điểm 5,6: Bài viết chỉ đảm bảo một nửa nội dung kiến thức, diễn đạt tương đối mạch lạc, chặt chẽ hoặc đảm bảo bố cục, đầy đủ luận điểm nhưng phân tích chưa sâu. Có thể mắc một số lỗi về diễn đạt. + Điểm 2,3,4: Bài viết chưa đảm bảo về bố cục, phân tích sơ sài, thiếu dẫn chứng. Yếu về kỹ năng: diễn đạt lủng củng, mắc nhiều lỗi về chính tả, dùng từ, đặt câu…. + Điểm 0,1: Lạc đề hoặc bỏ giấy trắng GV thu bài 4. Dặn dò chuẩn bị bài mới: Đọc và soạn trước “Khái quát lịch sử tiếng Việt” 5- Rút kinh nghiệm.

(151) Ngµy so¹n: TiÕt: 67- 68. TiÕng ViÖt:. Ngµy day:. kh¸i qu¸t lÞch sö tiÕng viÖt. A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1- Kiến thức: Nắm đợc một cách khái quát nguồn gốc, các mối quan hệ họ hµng, quan hÖ tiÕp xóc, tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña tiÕng ViÖt vµ hÖ thèng ch÷ viÕt cña tiÕng ViÖt. 2- Kĩ năng: ThÊy râ lÞch sö ph¸t triÓn cña tiÕng ViÖt g¾n bã víi lÞch sö ph¸t triÓn cña dân tộc, đất nớc. 3- Thỏi độ: Bồi dỡng tình cảm quý trọng tiếng Việt- tài sản lâu đời và vô cùng quý báu cña d©n téc. B. Phương tiên - Sgk, sgv, tµi liÖu tham kh¶o. - Hs đọc trớc và tóm tắt các ý chính của bài học. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp hớng dẫn hs: đọc- hiểu sgk, trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Hoạt động 1: hướng dẫn hs tìm hiểu về lịch sử phát triển của TV Hs đọc sgk.. Yêu cầu cần đạt I. LÞch sö ph¸t triÓn cña tiÕng ViÖt: 1. TiÕng ViÖt trong thêi k× dùng níc: a. Nguån gèc tiÕng ViÖt:.

(152) - Nguồn gốc bản địa: quá trình phát sinh, phát - Em hiÓu g× vÒ nguån gèc cña triÓn, tån t¹i cña tiÕng ViÖt song hµnh víi qu¸ tiÕng ViÖt? ThÕ nµo lµ nguån gèc tr×nh h×nh thµnh, ph¸t triÓn, tån t¹i cña d©n téc bản địa? ViÖt- tiÕng ViÖt còng cã nguån gèc, lÞch sö l©u đời nh lịch sử công đồng ngời Việt vậy. - Thuéc hä ng«n ng÷ Nam ¸. b. Quan hÖ hä hµng cña tiÕng ViÖt: Hs đọc sgk. - Lập sơ đồ về nguồn gốc và quan hÖ hä hµng cña tiÕng ViÖt?. Hä ng«n ng÷ Nam ¸ Dßng M«n- Khmer TiÕng ViÖt Mêng chung TiÕng ViÖt. - Mèi quan hÖ cña tiÕng ViÖt vµ tiÕng H¸n diÔn ra ntn trong thêi gian nµy? Gîi më: C¸c c¸ch vay mîn tiÕng H¸n vµ ViÖt hãa tiÕng H¸n?. VD: Thñ ®o¹n (H¸n): c¬ mu, tµi lîc, c«ng cô, c¸ch thøc.  TiÕng ViÖt: Thñ ®o¹n- chØ hµnh vi mờ ám, độc ác. Khóc chiÕt (H¸n): khóc khuûu, ngo»n ngoÌo.  Tiếng Việt: diễn đạt gãy gọn, chặt chÏ. Đáo để (Hán): đến đáy, đến tận cïng (tõ H¸n).  Tiếng Việt: đanh đá, quá mức. Hs đọc sgk. - Dới thời kì độc lập, tự chủ, tiếng Việt đã có sự phát triển ntn? Sự ra đời của chữ Nôm có ý nghĩa gì?. TiÕng Mêng.  TiÕng ViÖt cã nguån gèc thuéc hä ng«n ng÷ Nam ¸, dßng M«n- Khmer vµ cã quan hÖ gÇn gòi víi tiÕng Mêng. - Ngoµi ra tiÕng ViÖt cßn cã quan hÖ giao lu tiÕp xóc víi ng«n ng÷ H¸n. 2. TiÕng ViÖt trong thêi k× B¾c thuéc vµ chèng B¾c thuéc: - Tiếng Việt đã vay mợn rất nhiều từ ngữ Hán. - Chiều hớng chủ đạo: Việt hóa về âm đọc, ý nghÜa vµ ph¹m vi sö dông. - C¸c c¸ch thøc vay mîn tiÕng H¸n: + Vay mợn trọn vẹn từ Hán, chỉ Việt hóa âm đọc, gi÷ nguyªn ý nghÜa vµ kÕt cÊu: + Rót gän tõ H¸n: VD: cö nh©n  cö (cô cö); tó tµi  tó (cËu tó); ng phủ, canh nông, tiều phu, mục đồng  ng - tiềucanh - mục; ... + Đảo lại vị trí các yếu tố, đổi yếu tố (trong các tõ ghÐp): VD: Tõ H¸n Tõ ViÖt Thi nh©n Nhµ th¬ V¨n nh©n Nhµ v¨n + §æi nghÜa hoÆc thu hÑp hay më réng nghÜa cña tõ H¸n: 3. Tiếng Việt dới thời kì độc lập, tự chủ: - ViÖc tiÕp xóc, ¶nh hëng, vay mîn tõ ng÷ H¸n theo híng ViÖt hãa lµm cho tiÕng ViÖt ngµy cµng thªm phong phó, tinh tÕ, uyÓn chuyÓn. - Dựa vào văn tự Hán, ngời Việt đã sáng tạo ra ch÷ N«m- thø ch÷ ghi ©m tiÕng ViÖt vµo thÕ kØ XIII.  ý nghÜa: + Khẳng định ý thức độc lập tự chủ của dân tộc ta. + Gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn v¨n hãa, v¨n häc d©n téc. 4. TiÕng ViÖt trong thêi k× Ph¸p thuéc:.

(153) - Ch÷ quèc ng÷ trë nªn th«ng dông, tiÕp nhËn ¶nh hëng tÝch cùc cña ng«n ng÷, v¨n hãa ph¬ng T©y (chñ yÕu lµ ng«n ng÷ vµ v¨n hãa Ph¸p).. Hs đọc sgk. - Gv dÉn d¾t: Tõ thÕ kØ XVII, c¸c giáo sĩ phơng Tây đã sáng tạo chữ quốc ngữ (dùng chữ cái La-tinh để ghi ©m tiÕng ViÖt)... - Ch÷ quèc ng÷ ph¸t triÓn vµ cã vai - Vai trß cña ch÷ quèc ng÷: thóc ®Èy sù h×nh trß ntn trong thêi k× Ph¸p thuéc? thµnh vµ ph¸t triÓn nÒn v¨n xu«i tiÕng ViÖt hiÖn đại. Hs đọc sgk. 5. Tiếng Việt từ sau cách mạng tháng Tám đến - VÞ trÝ cña tiÕng ViÖt? nay: - Ch÷ quèc ng÷ trë thµnh hÖ thèng ch÷ viÕt quèc gia, ngµy cµng phong phó, chÝnh x¸c, hoµn thiÖn h¬n víi viÖc x©y dùng hÖ thèng c¸c thuËt ng÷ khoa häc. - C¸c c¸ch x©y dùng thuËt ng÷ tiÕng ViÖt: + Mîn cña tiÕng H¸n: VD: chính trị, quốc gia, độc lập, tự do,... - C¸c c¸ch x©y dùng thuËt ng÷ + Phiªn ©m thuËt ng÷ khoa häc cña ph¬ng T©y: VD: a-xit (acide), ba-d¬ (bazo),... tiÕng ViÖt? + §Æt thuËt ng÷ thuÇn ViÖt (dÞch ý hoÆc sao pháng): VD: Vïng trêi (kh«ng phËn),... II. Ch÷ viÕt cña tiÕng ViÖt: 1. LÞch sö ph¸t triÓn ch÷ viÕt cña tiÕng ViÖt: Hoạt động 2: Hướng dẫn hs tìm - Theo truyÒn thuyÕt vµ d· sö: ngêi ViÖt cæ cã thø chữ Viết trông nh “đàn nòng nọc đang bơi”. hiểu chữ viết của TV - ThÕ kØ XIII: ngêi ViÖt s¸ng t¹o ch÷ N«m trªn c¬ Hs đọc sgk. së ch÷ H¸n. - Ch÷ viÕt cña tiÕng ViÖt cã lÞch sö - Nöa ®Çu thÕ kØ XVII: mét sè gi¸o sÜ ph¬ng T©y ph¸t triÓn ntn? dựa vào bộ chữ cái La-tinh để xây dựng chữ quốc ng÷. - §Õn nay, ch÷ quèc ng÷ ph¸t triÓn hoµn thiÖn, trë thµnh ng«n ng÷ quèc gia. 2. Nh÷ng u ®iÓm vµ h¹n chÕ cña ch÷ quèc ng÷: a. ¦u ®iÓm: - Là loại chữ ghi âm (đọc sao viết vậy)thuận lợi - Nªu nh÷ng u ®iÓm vµ h¹n chÕ cho viÖc häc tËp, phæ cËp v¨n hãa, n©ng cao d©n trÝ. cña ch÷ quèc ng÷? - §¬n gi¶n, tiÖn lîi. b. H¹n chÕ: Chữ quốc ngữ ra đời vào thời kì khoa học ngôn ngữ cha phát triển, đặc biệt là khoa âm vị học. Do đó, nó có những hạn chế: + Cha hoµn thiÖn tu©n theo nguyªn t¾c ng÷ ©m học, cha đảm bảo tỉ lệ 1/1 (một số âm vị chỉ đợc ghi ©m b»ng mét con ch÷), sù ph©n biÖt dùa trªn kinh nghiệm, quy định chung: d/gi, c/k, ng/ngh. + C¸c dÊu phô ghi thanh ®iÖu vµ c¸c mò cña c¸c ch÷ c¸i g©y khã kh¨n cho viÖc tËp viÕt vµ in Ên, nhất là đối với ngời nớc ngoài (“mê hồn trận” kh«ng dÔ “chinh phôc”). 4-Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- Häc bµi. - So¹n bµi: Phương pháp thuyết minh 5- Rút kinh nghiệm.

(154) Ngµy so¹n: TiÕt: 69 Lµm v¨n:. Ngµy day:. Ph¬ng ph¸p thuyÕt minh A. Môc tiªu bµi häc: Gióp hs: 1- Kiến thức: HiÓu râ tÇm quan träng cña ph¬ng ph¸p thuyÕt minh vµ nh÷ng yêu cầu đối với việc vận dụng phơng pháp thuyết minh. 2- Kĩ năng: Nắm đợc một số phơng pháp thuyết minh cụ thể. 3- Thái độ: ý thức được vai trò của pp thuyết minh B. Phương tiện - Sgk, sgv. - ThiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp hớng dẫn hs: đọc- hiểu, trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi, làm bài tập thực hành. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs I. TÇm quan träng cña ph¬ng ph¸p thuyÕt minh: - Vai trß cña ph¬ng ph¸p thuyÕt minh: lµ ®iÒu kiÖn tỡm hiểu tầm quan trọng của cần thiết để hoàn thành tốt một bài văn thuyết phương pháp thuyết minh minh. Hs đọc sgk. - Mèi quan hÖ gi÷a ph¬ng ph¸p thuyÕt minh vµ - Vai trò của phơng pháp thuyết mục đích thuyết minh: minh? + Phơng pháp thuyết minh phục vụ mục đích - Mèi quan hÖ gi÷a ph¬ng ph¸p thuyÕt minh. thuyết minh và mục đích thuyết + Mục đích thuyết minh đợc hiện thực hóa thành minh? bµi v¨n th«ng qua c¸c ph¬ng ph¸p thuyÕt minh. II. Mét sè ph¬ng ph¸p thuyÕt minh: 1. Ôn tập các phơng pháp thuyết minh đã học:.

(155) Hoạt động 2: Hướng dẫn hs tìm hiểu một số PPTM Hs đọc và làm các bài tập trong sgk Gv nhận xét, bổ sung khẳng định đáp án.. Hs đọc và trả lời các câu hỏi trong sgk. Gv nhËn xÐt, bæ sung: C©u v¨n Ba-s« lµ bót danh ko ph¶i lµ c¸ch thuyết minh bằng định nghĩa. Vì th«ng tin “lµ bót danh” ko nªu lên đợc những đặc điểm bản chất giúp ngời đọc phân biệt Ba-sô víi c¸c nhµ th¬, nhµ v¨n kh¸c.. a. §o¹n 1: - Ph¬ng ph¸p thuyÕt minh: liÖt kª, gi¶i thÝch. - Tác dụng: đảm bảo tính chuẩn xác và tính thuyết phôc cña v¨n b¶n thuyÕt minh. b. §o¹n 2: - Ph¬ng ph¸p thuyÕt minh: ph©n tÝch, gi¶i thÝch. - T¸c dông: cung cÊp nh÷ng hiÓu biÕt míi bÊt ngê, thó vÞ. c. §o¹n 3: - Ph¬ng ph¸p thuyÕt minh: nªu sè liÖu vµ so s¸nh - T¸c dông: thuyÕt phôc, hÊp dÉn, g©y Ên tîng mạnh với sự tiếp nhận của ngời đọc. d. §o¹n 4: - Ph¬ng ph¸p thuyÕt minh: ph©n tÝch, gi¶i thÝch. - T¸c dông: cung cÊp nh÷ng hiÓu biÕt míi, thó vÞ. 2. T×m hiÓu thªm mét sè ph ¬ng ph¸p thuyÕt minh: a. ThuyÕt minh b»ng c¸ch chó thÝch: Phơng pháp định nghĩa * Gièng nhau: cã cïng m« h×nh cÊu tróc: A lµ B. * Kh¸c nhau: - Nªu ra thuéc tÝnh c¬ bản của đối tợng để phân biệt đối tợng này với đối tợng khác, các đối tợng thêng cïng lo¹i víi nhau. - §¶m b¶o tÝnh chuÈn xác và độ tin cậy cao.. Ph¬ng ph¸p chó thÝch. - Nªu ra mét tªn gäi kh¸c hoÆc mét nhËn biÕt kh¸c, cã thể cha phản ánh đầy đủ nh÷ng thuéc tÝnh b¶n chÊt của đối tợng. - Cã tÝnh linh ho¹t, mÒm dÎo, cã t¸c dông ®a d¹ng hãa v¨n b¶n vµ phong phó hãa c¸ch diễn đạt. - VD phơng pháp định nghĩa: + Cá là loài động vật có xơng sống, ở dới nớc, bơi b»ng v©y, thë b»ng mang. + Nguyễn Du là đại thi hào dân tộc và Truyện Kiều cña «ng lµ mét kiÖt t¸c. ph¬ng ph¸p chó thÝch: Hs đọc và thảo luận trả lời các -+VD C¸ lµ loài động vật ở dới nớc. c©u hái trong sgk. NguyÔn Du lµ nhµ th¬. Gv nhận xét, khẳng định đáp án. + + Tªn HiÖu cña NguyÔn Du lµ Thanh Hiªn. b. ThuyÕt minh b»ng c¸ch gi¶ng gi¶i nguyªn nh©n- kÕt qu¶: - Mục đích (1): niềm say mê cây chuối của Ba-sô lµ chñ yÕu. V× nã cho thÊy “ch©n dung t©m hån” cña thi sÜ. - Quan hÖ nh©n- qu¶: tõ niÒm say mª c©y chuèi dẫn đến kết quả thi sĩ đã lấy bút danh là Ba-sô.  Các ý đợc trình bày hợp lí, sinh động, bất ngờ và thó vÞ. III. Yêu cầu đối với việc vận dụng ph ơng pháp Hoạt động 3: Hướng dẫn hs thuyÕt minh: tỡm hiểu yờu cầu đối với việc 1. Căn cứ vào mục đích thuyết minh để lựa chọn ph¬ng ph¸p thuyÕt minh phï hîp. vận dụng PPTM - Căn cứ vào đâu để quyết định nªn chän ph¬ng ph¸p thuyÕt minh nµo trong bµi nãi (viÕt) cña.

(156) m×nh?. 2. Mục đích vận dụng phơng pháp thuyết minh: - Cung cấp thông tin đầy đủ, khách quan về đối t- Các mục đích vận dụng phơng ợng đợc thuyết minh. pháp thuyết minh của bài văn - Giúp ngời đọc (nghe) tiếp nhận dễ dàng, hứng thó. thuyÕt minh? IV. LuyÖn tËp: 1. C¸c ph¬ng ph¸p thuyÕt minh: - Chú thích: Hoa lan đợc ngời phơng Đông... Hoạt động 4: Luyện tập Hs đọc và thảo luận làm bài tập. - Phân tích, giải thích: Họ lan...mục. - Dïng sè liÖu: chØ riªng 10 loµi hoa cña chi lan Gv nhËn xÐt, bæ sung: Ngoµi sù vËn dông phèi hîp c¸c Hµi VÖ N÷.. ph¬ng ph¸p thuyÕt minh trªn, t¸c gi¶ cßn vËn dông yÕu tè miªu t¶ 2. Bµi tËp 2:(BTVN). hÊp dÉn: Víi c¸nh m«i cong lîn nh gãt hµi...®ang bay lîn. Yªu cÇu hs lµm bµi tËp 2 ë nhµ. 4-Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- Häc bµi vµ lµm bµi tËp cßn l¹i. - Soạn bài: Chuyện chức phán sự đền Tản Viên ( Nguyễn Dữ). 5- Rút kinh nghiệm.

(157) Ngµy so¹n: TiÕt: 70-71-72 §äc v¨n:. Ngµy d¹y:. chuyện chức phán sự đền tản viên NguyÔn D÷. A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1- Kiến thức :- Thấy đợc phẩm chất khảng khái, dũng cảm, chính trực, trọng công lí của nhân vật Ngô Tử Văn- đại biểu cho chính nghĩa chống lại những thế lực gian tµ. 2- Thái độ : Cñng cè lßng yªu chÝnh nghÜa vµ niÒm tù hµo vÒ ngêi trÝ thøc níc ViÖt. 3- Kĩ năng : Thấy đợc nghệ thuật kể chuyện sinh động, hấp dẫn, giàu kịch tính, vai trò của yếu tố kì ảo đối với việc phản ánh hiện thực cuộc sống xã hội đơng thời. B. Phương tiện - Sgk, sgv vµ mét sè tµi liÖu tham kh¶o. - Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái trong sgk. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp hớng dẫn hs: đọc diễn cảm, trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm I. TiÓu dÉn: 1. T¸c gi¶ NguyÔn D÷: hiểu tiểu dẫn - Sèng vµo kho¶ng thÕ kØ XVI. Hs đọc phần Tiểu dẫn- sgk. - Quª qu¸n: x· §ç Tïng- huyÖn Trêng T©n (nay - Nªu c¸c nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶ thuéc huyÖn Thanh MiÖn- H¶i D¬ng). NguyÔn D÷? - Xuất thân trong gia đình khoa bảng. - Từng đi thi và đã ra làm quan nhng ko bao lâu th× lui vÒ Èn giËt. 2. ThÓ lo¹i truyÖn truyÒn k×:.

(158) - Là một thể văn xuôi tự sự thời trung đại, có thể - Em cã hiÓu biÕt g× vÒ truyÖn xen th¬ ca, c¸c lêi b×nh luËn cña t¸c gi¶ hoÆc ngtruyÒn k×? êi kh¸c ë cuèi mçi truyÖn. - Ph¶n ¸nh hiÖn thùc qua nh÷ng yÕu tè k× l¹, hoang đờng. - ViÕt b»ng ch÷ H¸n. 3. T¸c phÈm TruyÒn k× m¹n lôc: - ViÕt b»ng ch÷ H¸n. - Ra đời vào nửa đầu thế kỉ XVI. - Gåm 20 c©u chuyÖn. - Gi¸ trÞ néi dung: + Lµ mét tiÕng nãi phª ph¸n hiÖn thùc. - T¸c phÈm gåm bao nhiªu c©u + C¶m th«ng, bªnh vùc nh÷ng con ngêi nhá bÐ chuyện, viết bằng loại chữ nào và ra với số phận bi thảm, đặc biệt là ngời phụ nữ với khát vọng hạnh phúc lứa đôi. đời vào khoảng thời gian nào? - Nªu gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt + ThÓ hiÖn tinh thÇn d©n téc, niÒm tù hµo vÒ nh©n tài, văn hóa nớc Việt, đề cao đạo đức nhân hậu, cña t¸c phÈm? thñy chung. + Khẳng định quan điểm sống “lánh đục về trong” của lớp trí thức ẩn dật đơng thời. - Giá trị nghệ thuật: đợc Vũ Khâm Lân (thế kỉ XVII) khen tÆng lµ “thiªn cæ k× bót”. II. §äc- hiÓu v¨n b¶n: Hoạt động 2: Hướng dẫn hs đọc 1. §äc. 2. Bè côc: 4 phÇn. hiểu - P1: Ng« Tö V¨n...ko cÇn g× c¶ Yêu cầu hs đọc diễn cảm nối tiếp c¸c phÇn cña t¸c phÈm. - T×m bè côc cña t¸c phÈm? Gv yªu cÇu hs vÒ nhµ tãm t¾t t¸c phẩm theo bố cục đã tìm đợc.. - Ngay từ đầu truyện, tác giả đã giới thiÖu g× vÒ nh©n vËt chÝnh? C¸ch giíi thiÖu nh vËy cã t¸c dông g×?. - Vì sao Ngô Tử Văn quyết định đốt đền? - Chàng đã làm việc đó ntn? ý nghÜa?.  Giới thiệu nhân vật và hành động đốt đền tà. - P2: Đốt đền xong... khó lòng thoát nạn  Tö V¨n gÆp b¸ch hé Th«i vµ Thæ thÇn. - P3: Tö V¨n v©ng lêi...mÊt  Tử Văn bị bắt, đối chất ở Minh ti trớc Diêm Vơng, đợc tha, nhận lời tiến cử làm quan phán sự ở đền Tản Viên. - P4: cßn l¹i.  Cuộc gặp gỡ tình cờ giữa quan phán sự đền Tản Viªn vµ ngêi quen cò.  Lêi b×nh cña t¸c gi¶. 2. T×m hiÓu v¨n b¶n: a. Nhân vật Ngô Tử Văn- ngời đốt đền tà: - Tªn ch÷ (tù): Ng« Tö V¨n. Tªn tôc: So¹n. - Quê quán: ngời huyện Yên Dũng, đất Lạng Giang. - TÝnh t×nh: kh¶ng kh¸i, nãng n¶y. - PhÈm chÊt: c¬ng trùc, dòng c¶m, träng c«ng lÝ.  giíi thiÖu nh©n vËt trùc tiÕp nh©n vËt b»ng những từ ngữ khẳng định, khen ngợi.  c¸ch giíi thiÖu nh©n vËt truyÒn thèng, cha tho¸t khái c¸ch kÓ chuyÖn cña d©n gian. - Tử Văn đốt đền vì tức giận, ko chịu đợc cảnh yªu tµ t¸c oai t¸c qu¸i h¹i d©n. - C¸ch thùc hiÖn: + T¾m géi s¹ch sÏ. + Khấn trời đất. + Châm lửa đốt đền. + Kh«ng hÒ lo sî hËu qu¶.  Cẩn trọng, công khai, đàng hoàng, quyết liệt..

(159) - ý nghÜa: + ThÓ hiÖn sù kh¶ng kh¸i, chÝnh trùc, dòng c¶m muèn v× d©n trõ h¹i cña kÎ sÜ. + ThÓ hiÖn tinh thÇn d©n téc m¹nh mÏ qua viÖc diÖt trõ hån tªn tíng giÆc x©m lîc hung b¹o, b¶o vÖ Thæ thÇn níc ViÖt.. - HËu qu¶: + Tö V¨n bÞ “sèt nãng sèt rÐt”. - Hậu quả của việc đốt đền với Tử + Bị hồn ma tên tớng giặc mắng mỏ. V¨n lµ g×? + BÞ h¾n ®e däa, quyÕt kiÖn Tö V¨n ë ©m phñ. - Ph©n tÝch h×nh ¶nh, lêi nãi, b¶n - H×nh ¶nh hån ma tªn tíng giÆc: chÊt tªn tíng giÆc? + Diện mạo: khôi ngô, cao lớn, đầu đội mũ trụ. + Lêi nãi: tá vÎ hiÓu biÕt. + B¶n chÊt thùc: x¶o tr¸, tham lam, hung ¸c - Thái độ của Tử Văn: coi thờng, tự tin vào việc - Tríc nh÷ng lêi lÏ cña tªn tíng lµm chÝnh nghÜa cña m×nh. giặc, Tử Văn có thái độ ntn? - Cuéc gÆp gì víi nh©n vËt «ng giµ Thổ công có tác dụng gì đến sự ph¸t triÓn cña cèt truyÖn vµ nh©n vËt chÝnh?. - Tinh thần, thái độ và lời nói của Tử Văn trên đờng bị quỷ sứ bắt đi vµ trong ®iÖn, tríc Diªm V¬ng ntn?. - Thái độ và lời lẽ của tên c sĩ giả hiÖu ra sao? Nã cho thÊy ®iÒu g× ë b¶n chÊt cña y?. - Cuéc gÆp gì víi «ng giµ Thæ c«ng: + Gióp Tö V¨n thÊy râ b¶n chÊt gi¶ m¹o, x¶o tr¸, những hành động tác oai tác quái của hồn ma tên tíng giÆc. + Thæ c«ng mong Tö V¨n quyÕt t©m vµ bµy c¸ch giúp chàng làm việc nghĩa đến cùng. T¹o ra sù ph¸t triÓn l«gÝc cho c©u chuyÖn. - Khi bÞ quû sø b¾t ®em gi¶i xuèng ©m phñ: + Tinh thần, thái độ: điềm nhiên, ko hề khiếp sợ trớc cảnh địa ngục rùng rợn, quỷ sứ đe dọa. + Vẫn một mực kêu oan, đòi đợc phán xét minh b¹ch, c«ng khai. + Cảnh địa phủ thật ghê rợn: gió tanh sông xám, hơi lạnh thấu xơng, hai bên cầu có đến mấy vạn quû D¹ Xoa... + Tử Văn bị kết tội tội sâu ác nặng, ko đợc dự vµo hµng khoan gi¶m + Chàng tranh biện trực tiếp với tên đội mũ trụ víi lêi lÏ cøng cái, ko chÞu nhón nhêng, kiªn quyết đấu tranh cho chân lí, cho lẽ phải, biện hộ cho m×nh vµ cøu gióp Thæ thÇn. - Thái độ và lời lẽ của tên c sĩ giả hiệu: + Tỏ vẻ khúm núm, bị oan ức, đáng thơng, đáng đợc bênh vực. + Ra vẻ nhún nhờng để khép thêm cho Tử Văn téi bíng bØnh, ngoan cè. + Khi Tö V¨n qu¶ quyÕt yªu cÇu Diªm V¬ng đem t giấy đến đền Tản Viên để láy chứng cớ từ đức Thánh Tản, nếu Diêm Vơng làm y lời Tử Văn thì hắn hết đờng bao biện, sự thật sẽ đợc phơi bày...Y lại cố tỏ ra rộng lợng, xin Diêm Vơng khoan dung cho Tử Văn để thể hiện đức hiếu sinh.  Y tù lËt tÈy b¶n chÊt x¶o tr¸, gi¶ hiÖu, t¹o sù s¬ hở để Diêm Vơng nghi ngờ, quyết tâm làm rõ sự thËt. - ý nghÜa cña viÖc Diªm V¬ng xö kiÖn: + Thể hiện niềm tin của con ngời thời trung đại:.

(160) - Chøc quan ph¸n sù lµ chøc quan ntn? Tại sao Tử Văn đợc nhậm chức quan đó? Việc nhậm chức cña chµng cã ý nghÜa g×?. Gv chuyển ý, nêu vấn đề: Bên cạnh việc đề cao chàng nho sĩ kiên cêng, v× d©n trõ tµ, truyÖn cßn ngô ý phª ph¸n nh÷ng ai vµ nh÷ng hiÖn tợng, vấn đề gì trong xã hội đơng thêi?. - Ph©n tÝch nghÖ thuËt kÓ chuyÖn đặc sắc và hấp dẫn của Nguyễn D÷? Gîi më: Vai trß cña yÕu tè k× ¶o bªn c¹nh yÕu tè hiÖn thùc? Ph©n tÝch kÞch tÝnh (c¸c bíc ph¸t triÓn) cña c©u chuyÖn?. Hoạt động 3: Tổng kết - Nêu chủ đề của truyện? Hs suy ngÉm, ph¸t biÓu. Gv nhËn xÐt, chèt ý, yªu cÇu hs häc phÇn ghi nhí- sgk.. bªn c¹nh câi trÇn cßn cã mét thÕ giíi kh¸c lµ ©m phủ, nơi con ngời sau khi chết sẽ phải đến để nhËn sù ph¸n xÐt vµ thëng ph¹t vÒ nh÷ng viÖc lµm cña m×nh khi cßn sèng. + Thể hiện khát vọng công lí cha thực hiện đợc trong cuéc sèng trÇn thÕ cña ngêi xa. + Nhằm đẩy xung đột kịch tính của truyện đến cao trào để nhân vật chính Tử Văn có dịp bộc lộ b¶n lÜnh, khÝ ph¸ch cña m×nh. + Cã ý nghÜa khuyªn r¨n con ngêi nªn sèng vµ hành động thế nào cho đúng đắn, hợp lẽ phải, tr¸nh lµm ®iÒu ¸c. - Quan ph¸n sù: chøc quan coi viÖc xö ¸n ngµy xa (xem xÐt c¸c vô kiÖn tông, gióp viÖc cho ngêi xö ¸n), lµ chøc quan thùc hiÖn c«ng lÝ. - Tử Văn đợc tiến cử nhậm chức trên vì chàng dòng c¶m b¶o vÖ c«ng lÝ, chÝnh nghÜa. - ý nghÜa: + Là một phần thởng xứng đáng. + Khích lệ mọi ngời dũng cảm đấu tranh chống c¸i ¸c, b¶o vÖ c«ng lÝ. b. Ngô ý phª ph¸n: - Hån ma tªn tíng giÆc Minh gi¶ m¹o Thæ thÇn. Lúc sống cũng nh khi đã là ma, y đều hung ác, xảo quyệt, tham lam, hại dân, hại thần nên đã bị Diêm Vơng- đại diện công lí trừng trị đích đáng. - Th¸nh thÇn, quan l¹i ë câi ©m còng tham nhòng để cái ác lộng hành. Diêm Vơng và cộng sự quan liêu, xa dân để bao ngời tốt phải chịu oan ức, bất c«ng, ngang tr¸i.  Đó là những chi tiết hoang đờng kì ảo nhằm ph¶n ¸nh hiÖn thùc: hiÖn tîng oan tr¸i, bÊt c«ng cña câi trÇn, quan l¹i tham nhòng, vua xa d©n, ngêi tèt ph¶i chÞu bÊt c«ng, ngang tr¸i. c. NghÖ thuËt kÓ chuyÖn: - Sử dụng yếu tố kì ảo dày đặc: xen lẫn chuyện ngêi, chuyÖn ma, chuyÖn thÇn, thÕ giíi thùc- ¶o, trần thế- địa ngục, việc chết đi- sống lại, ngời trÇn bªn c¹nh quû sø, Thæ c«ng, Diªm V¬ng,...  T¨ng tÝnh li k×, hÊp dÉn. - Giµu kÞch tÝnh: + PhÇn tr×nh bµy (më ®Çu): giíi thiÖu nh©n vËt (tªn, quª qu¸n, tÝnh c¸ch, phÈm chÊt). + Khai đoạn (thắt nút): hành động đốt đền tà của Tö V¨n. + Ph¸t triÓn: Tö V¨n lªn c¬n sèt, gÆp tªn tíng giÆc vµ Thæ thÇn, bÞ b¾t xuèng ©m phñ trÞ téi. + §Ønh ®iÓm (cao trµo): Diªm V¬ng chÊp nhËn yêu cầu đối chất của Tử Văn. + KÕt thóc (më nót): tªn tíng giÆc bÞ trÞ téi, Tö Văn đợc ban thởng. III. Tæng kÕt bµi häc: Chủ đề của truyện: - §Ò cao tinh thÇn kh¶ng kh¸i, c¬ng trùc, d¸m đấu tranh chống lại cái ác trừ hại cho dân của Ngô Tử Văn, một đại biểu của trí thức nớc Việt. - Niềm tin công lí, chính nghĩa nhất định sẽ chiến th¾ng gian tµ..

(161) 4. Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- Häc bµi, lµm c¸c bµi tËp ë phÇn luyÖn tËp. - §äc tríc bµi lµm v¨n: LuyÖn tËp viÕt ®o¹n v¨n thuyÕt minh. 5- Rút kinh nghiệm. Ngµy so¹n: TiÕt: 73 Lµm v¨n:. Ngµy d¹y:. luyÖn tËp viÕt ®o¹n v¨n thuyÕt minh A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs:1-Kiến thức: Ôn tập và củng cố những kiến thức về đoạn văn đã học ở THCS,.

(162) 2- Kĩ năng:Rèn luyện kĩ năng viết đoạn văn có liên kết câu và đúng kiểu bài thuyết minh. 3- Thỏi độ:thấy đợc mối quan hệ mật thiết giữa việc viết đoạn văn với việc lập dàn ý. B. Phương tiện - Sgk, sgv. - Hs đọc trớc bài học. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp hớng dẫn hs: trao đổi thảo luËn, tr¶ lêi c¸c c©u hái, lµm bµi tËp thùc hµnh. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm I. §o¹n v¨n thuyÕt minh: 1. Quan niÖm vÒ ®o¹n v¨n: hiểu về đoạn văn Lµ mét bé phËn cña v¨n b¶n, b¾t ®Çu tõ ch÷ Gv yêu cầu hs đọc, thảo luận, phát viết hoa lùi đầu dòng và kết thúc bằng dấu chấm biểu trả lời các câu hỏi trong sgk. xuống dòng, thờng biểu đạt một ý tơng đối hoàn - ThÕ nµo lµ mét ®o¹n v¨n? chØnh. - Các yêu cầu cần đật của một 2. Các yêu cầu đối với một đoạn văn: ®o¹n v¨n? - Tập trung làm rõ một ý chung, một chủ đề chung thèng nhÊt vµ duy nhÊt. - Liên kết chặt chẽ với các đoạn văn đứng trớc và sau nã. - Diễn đạt chính xác, trong sáng, biểu cảm. 3. So s¸nh ®o¹n v¨n tù sù víi ®o¹n v¨n thuyÕt - So s¸nh ®iÓm gièng vµ kh¸c gi÷a minh: đoạn văn tự sự và đoạn văn thuyết - Điểm giống: đảm bảo cấu trúc, các yêu cầu đối minh? V× sao cã sù gièng nhau vµ víi mét ®o¹n v¨n. khác nhau đó?  Do chúng đều mang hình thức và yêu cầu chung đối với một đoạn văn. - §iÓm kh¸c: + §o¹n v¨n tù sù: giµu yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m. + §o¹n v¨n thuyÕt minh: thiªn vÒ cung cÊp tri thøc nªn Ýt cã (kh«ng cã) yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m.  Do chúng có mục đích biểu đạt khác nhau: tự sựkể chuyện, thuyết minh- giới thiệu, trình bày. 4. C¸c phÇn cña ®o¹n v¨n thuyÕt minh: - Một đoạn văn thuyết minh có thể - Câu chủ đề: nêu đối tợng cần thuyết minh. bao gồm bao nhiêu phần chính? - Các câu triển khai: nói rõ về đối tợng thuyết C¸c ý trong ®o¹n v¨n thuyÕt minh minh. có thể đợc sắp xếp theo các trình - Các ý trong đoạn văn thuyết minh có thể đợc tù thêi gian, nhËn thøc, ph¶n b¸c- s¾p xÕp theo c¸c tr×nh tù thêi gian, nhËn thøc, ph¶n b¸c- chøng minh. V× nã phï hîp víi yªu chøng minh ko? V× sao? cầu của một đoạn văn nói chung và đem đến cho ngời đọc sự tiếp nhận dễ dàng, hứng thú. Hoạt động 2: Hướng dẫn hs viết đoạn văn thuyết minh Gv đa ra một số đề văn thuyết minh, yªu cÇu hs lùa chän, lËp dµn ý s¬ bé, tËp viÕt mét ®o¹n v¨n vÒ một trong các ý của bài, đọc trớc. II. ViÕt ®o¹n v¨n thuyÕt minh: 1. §o¹n v¨n 1: NguyÔn Tr·i ®au nçi ®au cña con ngêi. Các ý chính cần đạt: + Nỗi đau trớc thói đời đen bạc. Dẫn chứng: “Phợng những tiếc cao, diều hãy liệng/ Hoa thờng hay hÐo, cá thêng t¬i”..

(163) lớp. Gv nhận xét, đánh giá, bổ sung. §Ò 1: ThuyÕt minh vÒ t¸c gi¶ v¨n häc NguyÔn Tr·i. §Ò 2: ThuyÕt minh vÒ di tÝch C«n S¬n.. + Nçi ®au tríc sù ko hoµn thiÖn cña con ngêi. DÉn chøng: “DÔ hay ruét bÓ s©u c¹n/ Kh«ng biÕt lòng ngời vắn dài”; “Ngoài chng mọi chốn đều ko hÕt/ Bui mét lßng ngêi cùc hiÓm thay”... 2. §o¹n v¨n 2: Rõng th«ng C«n S¬n. Các ý chính cần đạt: + DiÖn tÝch. + Đặc điểm đồi núi. + Đặc điểm rừng thông: mật độ cây, hình dáng, mµu s¾c, ©m thanh, th¶m thùc vËt phÝa díi... Gv híng dÉn hs t×m hiÓu ®o¹n v¨n + Rõng th«ng qua th¬ v¨n NguyÔn Tr·i. 3. §o¹n v¨n trong sgk: trong sgk: - Néi dung cña ®o¹n v¨n? Ph¬ng - Néi dung: thuyÕt minh vÒ nghÞch lÝ gi÷a thêi pháp thuyết minh đợc sử dụng? ý gian và tốc độ. - Ph¬ng ph¸p thuyÕt minh: gi¶i thÝch, so s¸nh, nghÜa cña ®o¹n v¨n? dïng sè liÖu. - ý nghÜa: khuyªn con ngêi ph¶i biÕt t¨ng cêng độ sống, tận sụng thời gian để làm việc có năng suÊt vµ hiÖu qu¶.. Hoạt động 3: Luyện tập Gv yªu cÇu hs luyÖn tËp viÕt ®o¹n v¨n ng¾n thuyÕt minh vÒ t×nh yªu thiªn nhiªn cña NguyÔn Tr·i. Gv gọi một vài hs đọc đoạn văn cña m×nh, yªu cÇu c¸c em kh¸c cùng nhận xét, đánh giá.. III. LuyÖn tËp: ViÕt ®o¹n v¨n: thuyÕt minh vÒ t×nh yªu thiªn nhiªn cña NguyÔn Tr·i C¸c ý chÝnh cÇn nªu: - Phát hiện vẻ đẹp nhiều mặt của thiên nhiên: + Thiªn nhiªn hoµnh tr¸ng, k× vÜ: K×nh ng¹c b¨m v»m non mÊy khóc/ Gi¸o g¬m ch×m g·y b·i bao tÇng,... + Thiªn nhiªn mÜ lÖ, th¬ méng, ph¶ng phÊt phong vÞ §êng thi: Níc biÕc non xanh thuyÒn gèi b·i/ §ªm thanh, nguyÖt b¹c, kh¸ch lªn lÇu Kho thu phong nguyÖt ®Çy qua nãc/ ThuyÒn chë yªn hµ nÆng v¹y then,... + Thiªn nhiªn b×nh dÞ, d©n d·: Ao c¹n vít bÌo cÊy muèng/ §×a thanh ph¸t cá ¬ng sen,... - Coi thiªn nhiªn lµ bÇu b¹n cña m×nh: L¸ng giÒng mét ¸ng m©y næi/ Kh¸ch khøa hai ngµn nói xanh,... - Giao c¶m víi thiªn nhiªn võa m·nh liÖt, nång nàn vừa tinh tế, nhạy cảm, trang trọng trớc vẻ đẹp của thiên nhiên: Hé cửa đêm chờ hơng quế lọt/ QuÐt hiªn ngµy lÖ bãng hoa tan.. 4. Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- Häc bµi vµ hoµn thiÖn c¸c bµi tËp vµo vë. - Hôm sau Trả bài số 5. ra đề bài số 6 về nhà 5- Rút kinh nghiệm.

(164) Ngµy so¹n: TiÕt: 74 Lµm v¨n:. Ngµy d¹y:. Tr¶ bµi viÕt sè 5- RA ĐỀ BÀI SỐ 6 Ở NHÀ. A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs:- Nhận thức đợc các u, nhợc điểm về kĩ năng làm văn thuyết minh. - Sửa các lỗi chính tả, câu và diễn đạt. B. Phương tiện - Hs xem lại đề bài, các kiến thức liên quan đến bài viết..

(165) - Gv chÊm bµi, so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức phát vấn-đàm thoại,nhận xét, biÓu d¬ng bµi lµm tèt, söa ch÷a c¸c bµi cßn nhiÒu lçi. D. TiÕn tr×nh d¹y-häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. tiÕn tr×nh tr¶ bµi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: trả bài số 5 A- Trả bài số 5 - Xác định kiểu bài, nội dung I. Tìm hiểu đề: chÝnh cÇn nªu, ph¹m vi kiÕn thøc cÇn sö dông? 1. KiÓu bµi:thuyết minh về tác giả văn học 2- Nội dung Thuyết minh về tác giả Nguyễn Trãi. Hoạt động 2: Hướng dẫn hs lập II- Lập dàn ý dàn ý - ë phÇn më bµi, chóng ta cÇn nªu nh÷ng ý nµo? 1. Më bµi: Giíi thiÖu s¬ lîc vÒ t¸c gi¶ NguyÔn Tr·i víi mét sè th«ng tin: - C¸c ý chÝnh cÇn nªu ë phÇn th©n bµi? + N¨m sinh, n¨m mÊt: 1380-1442. + Tªn hiÖu: øc Trai. + Quª qu¸n: lµng Chi Ng¹i (ChÝ Linh- H¶i D¬ng) sau dời đến Nhị Khê (Thờng Tín- Hà Tây). + Gia đình: cha, mẹ... + Nêu đánh giá khái quát về Nguyễn Trãi: ngời anh hïng v¨n vâ song toµn, nhµ v¨n, nhµ th¬ lín cña d©n téc. 2. Th©n bµi: a. Giới thiệu vài nét về cuộc đời Nguyễn Trãi: Hs cã thÓ chän 1 trong 2 c¸ch: - Giới thiệu theo trật tự thời gian cuộc đời NguyÔn Tr·i. - C¸c ý chÝnh cÇn nªu ë phÇn kÕt - Giíi thiÖu qua hai khÝa c¹nh: bµi? + Anh hïng: NguyÔn Tr·i tõng tham gia khëi nghÜa Lam S¬n víi vai trß cña mét qu©n s tµi ba, “viÕt th th¶o hÞch tµi giái h¬n hÕt mét thêi”, gióp Lª Lîi lµm nªn chiÕn th¾ng vÎ vang. + Bi kÞch:- Sím ph¶i chÞu nh÷ng nçi ®au: mất mẹ khi 5 tuổi, ông ngoại qua đời khi Nguyễn Tr·i 10 tuæi. - Bi kÞch níc mÊt nhµ tan... - Suốt đời tận trung với nớc nhng bị gian thÇn giÌm pha, vua nghi kÞ, ph¶i chÞu ¸n tru di tam téc th¶m khèc. b. Giíi thiÖu vÒ sù nghiÖp th¬ v¨n: - KÓ tªn c¸c t¸c phÈm viÕt b»ng ch÷ H¸n vµ ch÷ N«m tiªu biÓu c¶u NguyÔn Tr·i: øc Trai thi tËp, Quèc ©m thi tËp,... - Néi dung th¬ v¨n NguyÔn Tr·i: + NguyÔn Tr·i- nhµ v¨n chÝnh luËn kiÖt xuÊt: Gi¶i thÝch kh¸i niÖm: nhµ v¨n chÝnh luËn kiÖt.

(166) xuÊt. KÓ tªn 2 t¸c phÈm chÝnh luËn kiÖt xuÊt cña Nguyễn Trãi: Bình Ngô đại cáo và Quân trung từ mÖnh tËp. T tởng chủ đạo: nhân nghĩa, yêu nớc, thơng d©n. Nghệ thuật viết văn chính luận:- Xác định bút pháp lập luận phù hợp với đối tợng, mục đích lập luËn. - KÕt cÊu chÆt chÏ, lËp luËn s¾c bÐn. + NguyÔn Tr·i- nhµ th¬ tr÷ t×nh s©u s¾c: Gi¶i thÝch t¹i sao nãi NguyÔn Tr·i lµ nhµ th¬ tr÷ t×nh s©u s¾c: th¬ NguyÔn Tr·i biÓu hiÖn râ 2 t c¸ch cao c¶ cña con ngêi «ng- ngêi anh hïng vµ con ngêi trÇn thÕ. c. §¸nh gi¸ vÒ vÞ trÝ, tÇm vãc cña NguyÔn Tr·i: Lµ nhµ v¨n chÝnh luËn kiÖt xuÊt, nhµ th¬ më ®Çu cho v¨n häc tiÕng ViÖt, lµ t¸c gi¶ v¨n häc lín cña níc nhµ. 3. KÕt bµi: - Trở lại đề tài thuyết minh. - Nêu cảm xúc, suy nghĩ về cuộc đời, thơ văn, tài n¨ng vµ nh©n c¸ch cña NguyÔn Tr·i. Hoạt động 3: nhận xét cụ thể kết III. Nhận xét, đánh giá kết quả bài làm của hs: 1. ¦u ®iÓm: qu¶ bµi lµm cña hs. - Đa số hs nộp bài đúng hạn, hiểu yêu cầu của đề. - Mét sè bµi viÕt kh¸. 2. Nhîc ®iÓm: - Nhiều hs cha phân biệt đợc 2 khái niệm “thơ” vµ “phó” nªn dïng cßn lÉn lén. - Bè côc cña bµi viÕt cha hîp lÝ: ®Çu voi ®u«i chuét. - Nhiều bài cha có ý thức trích dẫn dẫn chứng để ph©n tÝch. - Một số bài còn sai chính tả, câu và diễn đạt. - C¸ biÖt 1 sè ý thøc trung thùc cßn kÐm. IV- Sửa lỗi Hoạt động 4: GV sửa các lỗi phổ - Lỗi chính tả biến - lỗi dùng từ - Lỗi câu - Lỗi diễn đạt V- §äc vµ biÓu d¬ng bµi lµm tèt. Hoạt động 5: GV đọc và biểu Bài của Thống kê điểm: dương bài làm tốt - giỏi: - khá: - tb: - yếu: - kém: B- Ra đề bài số 6 ở nhà.

(167) Mức Vận Nhận Thông dụng độ hiểubàithấp Hoạt 6: viết biếtRa đề Chủđộng đề Làm văn: Nghị luận văn học. Ma trận đề bài. Vận dụng cao Cộng. số 6. Cảm nhận của em về hình tượng nhân vật “ Phú sông Bạch Đằng”. -Vận dụng hiểu “ khách” trong bài phú biết về đời sống Trương Hán Siêu . xã hội và của kĩ năng làm văn nghị luận văn học để viết làm số 6bàiởviết. nhà 100% x1 điểm = 10 điểm. Số câu: 1 Tỉ lệ: 100% Tổng cộng. 1. 100% x1 = 10 * điểm MA 10,0 điểm. TRẬ N ĐỀ. BÀI VIẾT. 4- Củng cố- dăn dò Soạn bài Những yêu cầu về sử dụng tiếng Việt 5- Rút kinh nghiệm. Ngµy so¹n: TiÕt: 75 TiÕng ViÖt:. Ngµy d¹y:. nh÷ng yªu cÇu sö dông tiÕng viÖt A. Môc tiªu bµi häc:.

(168) Giúp hs: 1-Kiến thức: Nắm đợc những yêu cầu về sử dụng tiếng Việt ở các phơng diện: phát âm, chữ viết, dùng từ, đặt câu, cấu tạo văn bản và phong cách chức năng ng«n ng÷. 2- Kĩ năng: Vận dụng đợc những yêu cầu đó vào việc sử dụng tiếng Việt, phân tích đợc sự đúng- sai, sửa chữa đợc những lỗi khi dùng tiếng Việt. 3- Thỏi độ: Có thái độ cầu tiến, có ý thức giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt. B. Phương tiện - Sgk, sgv. - Hs đọc trớc bài học. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp hớng dẫn hs: trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi, làm bài tập thực hành từ đó nhận biết, rút ra các kiến thức lí thuyÕt. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tỡm I. Sử dụng đúng theo các chuẩn mực của tiÕng ViÖt: hiểu việc sử dụng đúng theo các 1. VÒ ng÷ ©m vµ ch÷ viÕt: chuẩn mực của TV a. C¸c lçi sai vÒ ng÷ ©m: Yêu cầu hs đọc, thảo luận và làm - Sai cặp phụ âm cuối c/t: giặc  giặt. c¸c bµi tËp trong sgk. - Sai cÆp phô ©m ®Çu d/r: d¸o  r¸o. - Sai thanh điệu hỏi/ ngã: lẽ  lẻ, đỗi  đổi b. Sai do phát âm địa phơng: Dng mê  nhng mµ. Giêi  trêi. BÈu  b¶o. 2. VÒ tõ ng÷: a. Ph¸t hiÖn vµ ch÷a lçi tõ ng÷: + Tõ sai  Söa l¹i Chãt lät chãt (cuèi cïng). TruyÒn tông truyền đạt.. Hs đọc và làm bài tập a. Gv gi¶i nghÜa c¸c tõ: + Chãt: cuèi cïng. + Chãt lät: xong xu«i, thêng chØ viÖc lµm mét c«ng viÖc bÊt chÝnh. + Truyền tụng (động từ): truyền miÖng cho nhau réng r·i vµ ca ngîi. + Truyền đạt (động từ): làm cho ngời khác nắm bắt đợc một vấn đề, kiến thức nào đó. Gv gi¶i thÝch c¸c tõ: + YÕu ®iÓm (d): ®iÒu quan träng nhÊt. + Linh động (t): có tính chất động, cã vÎ rÊt sèng.  Sửa: sinh động. Hs ph¸t biÓu, th¶o luËn vÒ c¸c bµi tËp trong sgk.. + Sai kÕt hîp tõ: “chÕt c¸c bÖnh truyÒn nhiÔm”, “bệnh nhân đợc pha chế”.  Söa: Nh÷ng bÖnh nh©n kh«ng cÇn ph¶i mæ m¾t đợc điều trị tích cực bằng những thứ thuốc tra mắt đặc biệt mà khoa Dợc đã pha chế. b. Các câu dùng từ đúng: C©u 2, c©u 3, c©u 4. 3. VÒ ng÷ ph¸p: a. Ph¸t hiÖn vµ ch÷a lçi ng÷ ph¸p: - Câu 1: Lỗi sai- ko phân định rõ trạng ngữ và chñ ng÷.  Sửa:+ Qua tác phẩm Tắt đèn, Ngô Tất Tố... + T¸c phÈm... - C©u 2: Lçi sai- thiÕu thµnh phÇn nßng cèt (c¶ câu mới chỉ là một cụm danh từ đợc phát triển dài, cha đủ các thành phần chính).  Söa:+ §ã lµ lßng tin tëng s©u s¾c cña nh÷ng thÕ hÖ cha anh vµo lùc lîng m¨ng non vµ xung kÝch sÏ tiÕp bíc m×nh.(thªm chñ ng÷) + Lßng tin tëng s©u s¾c cña nh÷ng thÕ hÖ cha.

(169) Hs ph¸t biÓu, th¶o luËn vÒ c¸c bµi tËp trong sgk.. Hoạt động 2: Hướng dẫn hs tìm hiểu việc sử dụng hay, đạt hiệu quả giao tiếp cao. Hs đọc và học phần ghi nhớ- sgk. Hs th¶o luËn vµ tr¶ lêi c¸c bµi tËp trong sgk.. Hoạt động 3: Luyện tập. anh vào lực lợng măng non và xung kích đã đợc biểu hiện bằng những hành động cụ thể. b. Câu sai: câu 1, do ko phân định rõ thành phÇn phô ®Çu c©u vµ chñ ng÷. - Các câu đúng: câu 2, câu 3, câu 4. c. Lçi sai: c¸c c©u ko l«gÝc.  Sửa: Thúy Kiều và Thúy Vân đều là con gái cña «ng bµ V¬ng viªn ngo¹i. Hä sèng ªm Êm díi mét m¸i nhµ, hßa thuËn h¹nh phóc cïng cha mÑ. Thóy KiÒu lµ mét thiÕu n÷ tµi s¾c vÑn toµn. Vẻ đẹp của Kiều hoa cũng phải ghen, liễu cũng phải hờn. Còn Vân có nét đẹp đoan trang thùy mÞ. Cßn vÒ tµi, Thóy KiÒu h¬n h¼n Thóy V©n. Thế nhng nàng đâu có đợc hởng hạnh phúc. 4. VÒ phong c¸ch ng«n ng÷: - C©u 1: tõ ko hîp phong c¸ch- hoµng h«n  chØ dïng trong phong c¸ch ng«n ng÷ nghÖ thuËt, ko phï hîp víi phong c¸ch ng«n ng÷ hµnh chÝnh  söa: chiÒu (buæi chiÒu). - C©u 2: tõ ko hîp phong c¸ch- hÕt søc lµ dïng trong phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t.  söa: rÊt (v« cïng). b. C¸c tõ ng÷ thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t: - C¸c tõ xng h«: bÈm, cô, con. - Thành ngữ: trời tru đất diệt, một thớc cắm dùi ko cã. - KhÈu ng÷: sinh ra, cã d¸m nãi gian, qu¶, vÒ lµng vÒ níc, ch¶ lµm g× nªn ¨n, kªu,... II. Sử dụng hay, đạt hiệu quả giao tiếp cao: 1. Nghĩa của các từ: “đứng”, “quỳ” đã đợc chuyÓn nghÜa. Chóng ko miªu t¶ c¸c t thÕ cô thÓ của con ngời mà đã đợc chuyển nghĩa theo phơng thức ẩn dụ để nói đến nhân cách, phẩm giá lµm ngêi. - Chết đứng  hiên ngang, có khí phách, trung hùc, th¼ng th¾n. - Sèng quú  quþ lôy, hÌn nh¸t. 2. C¸c h×nh ¶nh Èn dô vµ so s¸nh: C©y cèi - chiÕc n«i xanh. - c¸i m¸y ®iÒu hßa khÝ hËu.  TÝnh h×nh tîng vµ biÓu c¶m cao. 3. PhÐp ®iÖp:+ §iÖp tõ: “ai”. + §iÖp cÊu tróc: “Ai cã...dïng...” - Phép đối: câu 1- câu 2. - NhÞp ®iÖu: døt kho¸t, khoÎ kho¾n t¹o ©m hëng hào hùng, vang dội, tác động mạnh đến ngời nghe (ngời đọc). III. LuyÖn tËp: 1. Bµi 1: Các từ dùng đúng: bàng hoàng, chất phác, bàng quan, l·ng m¹n, hu trÝ, uèng rîu, trau chuèt, nồng nàn, đẹp đẽ, chặt chẽ. 2. Bµi 2: - Tõ “líp”: ph©n biÖt ngêi theo tuæi t¸c, thÕ hÖ, ko cã nÐt nghÜa xÊu  phï hîp. - Tõ “h¹ng”: ph©n biÖt ngêi theo phÈm chÊt tèt-.

(170) xÊu, mang nÐt nghÜa xÊu  ko phï hîp. - Tõ “ph¶i”: cã ý b¾t buéc, cìng Ðp, nÆng nÒ  ko phï hîp víi s¾c th¸i nghÜa “nhÑ nhµng, vinh h¹nh”, “tÊt yÕu” nh tõ “sÏ”. 3. Bµi 3: - C¸c lçi sai: + Câu 1: cha phân định rõ trạng ngữ và chủ ng÷. + C©u 1 vµ c¸c c©u cßn l¹i ko l«gÝc vÒ c¸c ý. + Quan hệ thay thế của đại từ “họ” ở câu 2, câu 3 kh«ng râ. - Söa l¹i: Trong ca daoViÖt Nam, nh÷ng bµi nãi vÒ t×nh yªu nam n÷ chiÕm sè lîng lín nhÊt nhng cßn cã nhiÒu bµi thÓ hiÖn nh÷ng t×nh c¶m kh¸c. Nh÷ng con ngêi trong ca dao yªu gia đình, yêu cái tổ ấm cùng nhau sinh sống... 4. Bµi 4: Ph©n tÝch cÊu tróc c©u: ChÞ Sø// yªu biÕt bao nhiªu c¸i chèn nµy, n¬i chÞ C V đã oa oa cất tiếng khóc đầu tiên, nơi quả ngọt tr¸i phô chó ng÷ sai đã thắm hồng da dẻ chị. C©u v¨n cã tÝnh h×nh tîng vµ tÝnh biÓu c¶m lµ nhê sö dông côm tõ c¶m th¸n (biÕt bao nhiªu), côm tõ miªu t¶ (oa oa cÊt tiÕng khãc ®Çu tiªn), hình ảnh ẩn dụ (quả ngọt trái sai đã thắm hồng da dÎ chÞ- quª h¬ng). §ã lµ mét c©u v¨n chuÈn mùc vµ cã gi¸ trÞ nghÖ thuËt. 4. Cñng cè, dÆn dß: Yêu cầu hs:- Về đọc lại, phân tích và sửa chữa các lỗi sai (nếu có) về chữ viết, từ ngữ, c©u v¨n vµ cÊu tróc ®o¹n (bµi) v¨n nÕu cã. - Soạn bài Hồi trống Cổ Thành 5- Rút kinh nghiệm. Ngµy so¹n: TiÕt: 76-77 §äc v¨n:. Ngµy d¹y:. håi trèng cæ thµnh. (TrÝch håi 28- Tam quèc diÔn nghÜa) La Qu¸n Trung.

(171) Hướng dẫn đọc thêm: Tào Tháo uống rượu luận anh hùng A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1-Kiến thức: Hiểu đợc tính cách bộc trực, nóng nảy, ngay thẳng - một biểu hiện của lòng trung nghĩa của Trơng Phi, sự khẳng định lòng trung nghĩa của Quan Công cũng nh tình anh em kết nghĩa vờn đào của họ. 2- Kĩ năng: Nghệ thuật kể chuyện đặc sắc, cảm nhận đợc ko khí chiến trận của tác phÈm qua ®o¹n trÝch hay vµ tiªu biÓu- Håi trèng Cæ Thµnh. 3- Thái độ: tôn trọng tình anh em, bằng hữu B.Phương tiện - Sgk, sgv, t¸c phÈm Tam quèc diÔn nghÜa vµ mét sè tµi liÖu tham kh¶o. - ThiÕt kÕ d¹y- häc. C- Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức đọc diễn cảm, trao đổi thảo luËn. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Hoạt động 1 : Hướng dẫn hs tìm hiểu tiểu dẫn Yêu cầu hs đọc phần tiểu dẫn trong sgk. - Nªu vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ La Qu¸n Trung?. Yêu cầu cần đạt I. TiÓu dÉn: 1. T¸c gi¶ La Qu¸n Trung(1330-1400): - Con ngời: tính cách cô độc, lẻ loi, thích ngao du. - ViÕt nhiÒu tiÓu thuyÕt d· sö. 2. T¸c phÈm Tam quèc diÔn nghÜa: - Nguån gèc vµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh t¸c phÈm: + La Qu¸n Trung c¨n cø vµo lÞch sö, c¸c truyÖn kể dân gian (thoại bản), kịch dân gian đế sáng t¹o. + Đến đời Thanh (1644-1911), Mao Tôn Cơng - Nªu nguån gèc vµ qu¸ tr×nh h×nh nhuËn s¾c, chØnh lÝ, viÕt c¸c lêi b×nh thµnh 120 thµnh t¸c phÈm? hồi lu truyền đến ngày nay. - Tãm t¾t:(sgk). - Gi¸ trÞ: + Cã gi¸ trÞ lÞch sö, qu©n sù. + Gi¸ trÞ néi dung: -Ph¬i bµy côc diÖn chÝnh trÞ xã hội Trung Hoa cổ đại- một giai đoạn cát cứ phân tranh, chiến tranh loạn lạc, đất nớc chia c¾t, nh©n d©n cùc k× khèn khæ - C¸c gi¸ trÞ cña t¸c phÈm? - NguyÖn väng hßa b×nh, thống nhất, ổn định của nhân dân. - T tëng ñng Lu ph¶n Tµo. + Gi¸ trÞ nghÖ thuËt:- NghÖ thuËt kÓ truyÖn theo trình tự thời gian (đặc trng của tiểu thuyết lịch sö). - X©y dùng c¸c nh©n vËt đặc sắc. - Chọn lọc đợc nhiều sự viÖc li k×, hÊp dÉn (håi trèng Cæ Thµnh, tam cè th¶o l,...) - NghÖ thuËt t¶ c¸c trËn chiến đấu rất đa dạng, phong phú. 3. VÞ trÝ ®o¹n trÝch: - Thuéc håi 28 cña t¸c phÈm. - Có tiêu đề là hai câu thơ: Chém Sái Dơng anh em hßa gi¶i- Håi Cæ Thµnh t«i chóa ®oµn viªn..

(172) Hoạt động 2 : Hướng dẫn hs đọc hiểu văn bản Yêu cầu hs đọc và tóm tắt đoạn trÝch. .. - Khi nghe T«n Cµn nãi viÖc Quan Công dẫn hai chị đến thành của m×nh, Tr¬ng Phi cã nh÷ng ph¶n øng, hành động ntn? Nó cho thấy tính c¸ch g× cña Tr¬ng Phi? V× sao Tr¬ng Phi l¹i cã nh÷ng cö chØ vµ hµnh động nh vậy?. - Trơng Phi đã buộc tội Quan Công ntn? T¹i sao Tr¬ng Phi ko nghe lêi thanh minh cho Quan C«ng cña T«n Cµn, Cam phu nh©n vµ Mi phu nh©n?. - Việc Sái Dơng xuất hiện đóng vai trß g×? §©y lµ chi tiÕt t×nh cê, ngÉu nhiên hay có sự xếp đặt của tác giả?. - Nhng tại sao khi đầu Sái Dơng đã r¬i mµ Tr¬ng Phi vÉn cßn nghi ngê, vÉn cha chÞu nhËn anh? Tr¬ng Phi còn làm những việc gì để nhận rõ sự thùc vÒ Quan C«ng? Chi tiÕt Tr¬ng Phi khãc, l¹y V©n Trêng cho ta biÕt. II. §äc- hiÓu: 1.§äc. 2. Tãm t¾t ®o¹n trÝch: 3.T×m hiÓu ®o¹n trÝch: * Bè côc: 2 phÇn. P1: M©u thuÉn gi÷a Tr¬ng phi vµ Quan C«ng. P2: Chém Sái Dơng, mâu thuẫn, hiểu lầm đợc hãa gi¶i, anh em ®oµn tô. a. H×nh tîng nh©n vËt Tr¬ng Phi: - Ph¶n øng cña Tr¬ng Phi khi nghe xong lêi T«n Cµn: + Ch¼ng nãi ch¼ng r»ng. + MÆc ¸o gi¸p, v¸c m©u lªn ngùa, dÉn mét ngh×n qu©n ®i t¾t qua cöa B¾c. + M¾t trîn trßn xoe, r©u hïm vÓnh ngîc, hß hÐt nh sÊm, móa xµ m©u ch¹y l¹i ®©m Quan C«ng.  động tác hết sức khẩn trơng, dứt khát, quyết liệt đr biểu thị thái độ rõ ràng, kiên quyết, tính cách cơng trực đến nóng nảy. - Nguyªn nh©n: + Do tin tøc ko th«ng, Tr¬ng Phi cha biÕt râ sù thËt. + Nghi ngờ Quan Công đã bội nghĩa. + Do tÝnh c¸ch béc trùc, ngay th¼ng vµ quan ®iÓm riªng (trung thÇn thµ chÞu chÕt chø ko chịu nhục, đại trợng phu ko thờ hai chủ)  đối xử với ngời anh kết nghĩa nh kẻ thù. - Lêi buéc téi Quan C«ng cña Tr¬ng Phi: + Xng h«: xng “tao” (3 lÇn)- gäi Quan C«ng lµ “mµy” (5 lÇn), “nã” (3 lÇn), “th»ng” (1 lÇn) c¸ch xng h« ®Çy khinh bØ nh víi kÎ thï. + C¸c téi cña Quan C«ng theo Tr¬ng Phi: bá anh, hàng Tào, đợc phong hầu tứ tớc, lừa em.  cho r»ng Quan C«ng lµ “th»ng phô nghÜa”, -ViÖc S¸i D¬ng xuÊt hiÖn: + Hîp víi l«gic cña t¸c phÈm: Quan C«ng võa giÕt ch¸u ngo¹i cña S¸i D¬ng lµ TÇn K× bªn bê Hoµng Hµ khiÕn y ®uæi theo b¸o thï. Thªm n÷a, y tõu l©u vèn ko phôc Quan C«ng, tõng nhiÒu lÇn xin Tµo Th¸o cho lÖnh ®uæi theo, chÆn b¾t Quan C«ng. + Lµm mèi nghi ngê cña Tr¬ng Phi cµng t¨ng lªn  ®Èy m©u thuÉn, hiÓu lÇm gi÷a hai nh©n vËt lên đỉnh điểm và kết thúc hứng thú. Bởi Quan Công đã nhờ đó mà đề xuất một cách thanh minh độc đáo: chém Sái Dơng để tỏ lòng trung nghÜa. - Khi Quan Công đã chém đầu Sái Dơng: + Tr¬ng Phi vÉn cha tin h¼n. + Hái kÜ tªn lÝnh bÞ b¾t chuyÖn vÒ Quan C«ng ë Høa §«- mét nh©n chøng kh¸ch quan  vÉn cha tỏ rõ thái độ. + Nghe lêi kÓ cña hai chÞ d©u  khãc, thôp l¹y V©n Trêng.  TÝnh c¸ch: thËn träng, kh«n ngoan, trung nghÜa vµ hÕt lßng phôc thiÖn. *TÝnh c¸ch, phÈm chÊt næi bËt cña Tr ¬ng Phi.

(173) thªm tÝnh c¸ch g× cña Tr¬ng Phi? - TÝnh c¸ch, phÈm chÊt næi bËt cña Tr¬ng Phi qua ®o¹n trÝch?. - Quan C«ng r¬i vµo hoµn c¶nh bÊt ngê vµ khã kh¨n ntn? V× sao nãi ®©y lµ cöa quan thø 6 víi viªn tíng thø 7 đặc biệt nhất? Vì sao Quan Công chỉ mét mùc nÐ tr¸nh mòi m©u vµ thanh minh trong sù lóng tóng? - V× sao Quan C«ng ch¼ng nãi ch¼ng r»ng, x«ng vµo, cha hÕt mét hồi trống đã chém rơi đầu Sái Dơng? ý nghĩa biểu đạt của hành động đó? (cho thấy nét đẹp nào ở «ng?). qua ®o¹n trÝch: Dòng c¶m, c¬ng trùc, trung nghĩa, nóng nảy đến thô lỗ mà lại thận trọng, kh«n ngoan, hÕt lßng phôc thiÖn b. Nh©n vËt Quan C«ng: - GÆp Tr¬ng Phi ë Cæ Thµnh- cöa quan thø 6, viªn tíng thø 7 víi Quan C«ng.  Thö th¸ch lßng trung nghÜa.  Bày tỏ sự trong sáng, tình nghĩa vờn đào thiêng liªng. - §èi mÆt víi ngêi em kÕt nghÜa,Quan C«ng cÇn thanh minh râ lßng m×nh, ko thÓ dïng vò khÝ chØ mét mùc nÐ tr¸nh mòi m©u vµ thanh minh trong sù lóng tóng.. - ViÖc chÐm S¸i D¬ng lµ c¸ch thanh minh thuyÕt phôc nhÊt cña Quan C«ng víi Tr¬ng Phi  Quan C«ng ch¼ng nãi ch¼ng r»ng, x«ng vµo, cha hết một hồi trống đã chém rơi đầu Sái Dơng.  Tµi n¨ng phi thêng vµ lßng trung nghÜa cña Quan C«ng. 3. ¢m vang håi trèng Cæ Thµnh: Những ý nghĩa đặc biệt của hồi trống Cổ Thµnh: - Vì sao có thể đặt tên cho đoạn - Mang tính chất thử thách để đoàn tụ anh em. trÝch lµ Håi trèng Cæ Thµnh? - Gi¶i nghi víi Tr¬ng Phi. (Những ý nghĩa đặc biệt của hồi - Minh oan với Quan Công. trèng Cæ Thµnh?) - Lµ biÓu tîng cña lßng trung nghÜa, tinh thÇn dòng c¶m. -ThÓ hiÖn râ tÝnh c¸ch cña Tr¬ng Phi, tµi n¨ng vµ lßng trung nghÜa cña Quan C«ng. - T¹o nªn ko khÝ chiÕn trËn hµo hïng, ý vÞ hÊp dẫn đặc biệt của tác phẩm.. §äc thªm:. tµo th¸o uèng rîu luËn anh hïng. (TrÝch håi 21- Tam quèc diÔn nghÜa) La Qu¸n Trung Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt I. VÞ trÝ vµ bè côc ®o¹n trÝch: II. Hớng dẫn đọc- hiểu: Gv yªu cÇu hs th¶o luËn, tr¶ lêi c¸c 1. T©m Tr¹ng vµ tÝnh c¸ch cña L u BÞ khi ph¶i n¬ng nhê Tµo Th¸o: c©u hái trong sgk: - Ph©n tÝch t©m tr¹ng vµ tÝnh c¸ch  T©m tr¹ng: lo sî Tµo Th¸o nghi ngê, t×m cña Lu BÞ khi ph¶i n¬ng nhê Tµo c¸ch c¶n trë, h·m h¹i. Th¸o? Lu BÞ ®ang n¬ng nhê Tµo Th¸o, ®ang cè giÊu m×nh, cè tá ra m×nh lµ ngêi tÇm thêng.  TÝnh c¸ch tiªu biÓu :trÇm tÜnh ®Çy b¶n khiªm nhêng, kh«n ngoan, kiªn tr×, - Kh¸i qu¸t l¹i nh÷ng nÐt tÝnh c¸ch lÜnh, n¹i thùc hiÖn chÝ lín. tiªu biÓu cña Lu BÞ qua ®o¹n trÝch nhÉn 2. TÝnh c¸ch nh©n vËt Tµo Th¸o: trªn? - Mục đích của việc bày tiệc rợu mời Lu Bị uèng vµ bµn luËn vÒ anh hïng: dß t©m lÝ, c¶m, t tëng vµ ý chÝ cña Lu BÞ. - Qua cách đối xử của Tào Tháo tình C¸ch nh×n thêi thÕ vµ con ngêi: th«ng với Lu Bị và cách đánh giá những.

(174) nhân vật anh hùng mà Lu Bị đề xuÊt, anh (chÞ) hiÓu g× vÒ tÝnh c¸ch nh©n vËt Tµo Th¸o? - NhËn xÐt vÒ c¸ch nh×n thêi thÕ vµ con ngêi cña Tµo Th¸o? Quan niÖm vÒ ngêi anh hïng cña y ntn?. minh, s¾c s¶o  tÝnh c¸ch: tù tin, b¶n lÜnh. - Quan niÖm vÒ ngêi anh hïng: + Chỉ đề cao tài năng cá nhân “phải hơn đời, chÝ lín tung hoµnh bèn ph¬ng”. + Không thấy đợc yêu cầu đạo đức đối với ngêi anh hïng. - ý nghĩa của việc khẳng định trong thiên hạ chØ cã Lu BÞ vµ m×nh lµ anh hïng: + Thö “n¾n g©n”, dß xÐt t©m tr¹ng thËt cña Lu Bị để liệu cách c xử. + Thể hiện bản lĩnh, sự đại lợng, biết ngời hiÒn cña Tµo Th¸o. - Kh¸i qu¸t nh÷ng nÐt tÝnh c¸ch  TÝnh c¸ch tiªu biÓu cña Tµo Th¸o qua næi bËt cña Tµo Th¸o trong ®o¹n đoạn trích trên: bản lĩnh, tự tin đến mức tự trÝch nµy? cao tự đại, chủ quan, coi thờng Lu Bị.. 4- . Cñng cè, dÆn dß: Yêu cầu hs:- Học bài, đọc tham khảo tác phẩm Tam quốc diễn nghĩa. - So¹n bµi: T×nh c¶nh lÎ loi cña ngêi chinh phô. 5- Rút kinh nghiệm.

(175) Ngµy so¹n: TiÕt: 78- 79 §äc v¨n:. Ngµy d¹y:. t×nh c¶nh lÎ loi cña ngêi chinh phô (TrÝch Chinh phô ng©m) §Æng TrÇn C«n- §oµn ThÞ §iÓm. A.Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1-Kiến thức: Cảm nhận đợc tâm trạng cô đơn, buồn khổ của ngời chinh phụ khi chinh phu v¾ng nhµ ra trËn. 2- Thỏi độ: Thấy đợc sự đồng cảm sâu sắc của tác giả và dịch giả đối với khát vọng hạnh phúc lứa đôi của ngời phụ nữ. 3- Kĩ năng: NghÖ thuËt diÔn t¶ t©m tr¹ng nh©n vËt, ©m ®iÖu tha thiÕt, triÒn miªn cña ®o¹n trÝch. B.Phương tiện - Sgk, sgv, t¸c phÈm Chinh phô ng©m vµ mét sè tµi liÖu tham kh¶o. - Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái trong sgk. - ThiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức đọc diễn cảm, trao đổi thảo luËn. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm I. TiÓu dÉn: 1. T¸c gi¶ vµ dÞch gi¶: hiểu tiểu dẫn a. T¸c gi¶ §Æng TrÇn C«n (?): Yêu cầu hs đọc phần Tiểu dẫn- - Sống vào khoảng nửa đầu thế kỉ XVIII. sgk. - Lµ ngêi th«ng minh, tµi hoa, hiÕu häc. - Tính cách tự do, phóng túng nên ko đỗ đạt cao, - Em có hiểu biết gì về tác giả chỉ đỗ Hơng cống và giữ các chức quan thấp. §Æng TrÇn C«n? - C¸c t¸c phÈm: Chinh phô ng©m, th¬ vµ phó b»ng ch÷ H¸n. b. DÞch gi¶: - §oµn ThÞ §iÓm (1705- 1748): + HiÖu: Hång Hµ n÷ sÜ. - HiÖn nay cã c¸c quan ®iÓm ntn + Quª: Giai Ph¹m - V¨n Giang- xø Kinh B¾c..

(176) vÒ dÞch gi¶ v¨n b¶n N«m cña t¸c + Lµ ngêi næi tiÕng tµi s¾c, tÝnh c¸ch kh¸c thêng. phÈm? + 37 tuæi kÕt h«n víi «ng NguyÔn KiÒu- mét tiÕn sÜ gãa vî. N¨m 1743, «ng NguyÔn KiÒu ®i xø Trung Quèc. Trong thêi gian «ng ®i xø, §oµn ThÞ §iÓm sèng cuéc sèng ko kh¸c ngêi chinh phô lµ mấy  đồng cảm. - Phan Huy Ých (1750- 1822): + Là ngời thuộc trấn Nghệ An sau rời đến Hà T©y. + §ç tiÕn sÜ n¨m 26 tuæi 2. T¸c phÈm Chinh phô ng©m: a. Hoàn cảnh ra đời: - Đầu đời vua Lê Hiển Tông có nhiều cuộc khởi nghÜa n«ng d©n næ ra quanh kinh thµnh. - Triều đình cất quân đánh dẹp. TrÇn C«n “c¶m thêi thÕ mµ lµm ra”. - Nêu hoàn cảnh ra đời của tác b.Đặng Gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña t¸c phÈm: phÈm? - Gi¸ trÞ néi dung: + Lµ tiÕng nãi o¸n ghÐt chiÕn tranh phong kiÕn phi nghÜa. + Thể hiện khát vọng hạnh phúc lứa đôi. trÞ nghÖ thuËt: - Gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt -+Gi¸ ThÓ th¬: trêng ®o¶n có (nguyªn t¸c), song thÊt cña t¸c phÈm? lôc b¸t (b¶n dÞch). + Mang ®Ëm tÝnh tîng trng íc lÖ. + T¶ c¶nh ngô t×nh. + Bản dịch đã đa ngôn ngữ dân tộc lên tầm cao míi, phong phó, uyÓn chuyÓn. 3. VÞ trÝ ®o¹n trÝch: Tõ c©u 193- 216. - Nªu vÞ trÝ ®o¹n trÝch? Hoạt động 2 : Hướng dẫn hs đọc hiểu văn bản Yêu cầu hs đọc diễn cảm. Hớng dẫn giọng đọc: Trầm buồn, đều đều, chậm rãi, nhấn vào các ®iÖp tõ, ®iÖp ng÷ liªn hoµn. - T×m bè côc cña ®o¹n trÝch?. - Trong 16 c©u th¬ ®Çu, h×nh ¶nh ngêi chinh phô hiÖn lªn ntn? (hoàn cảnh, động tác, tâm trạng?) Hs ph¸t biÓu th¶o luËn.. - Thêi gian th«ng qua sù c¶m nhËn của ngời chinh phụ có gì đặc biệt?. II. §äc- hiÓu: 1. §äc. 2. Bè côc: - 16 câu đầu: Nỗi cô đơn, buồn, nhớ, khao khát hạnh phúc lứa đôi. - 8 câu sau: Mong muốn nhờ gió đông gửi nỗi lòng mình đến ngời chồng nơi biên ải xa xôi mà ko đợc, nỗi cô đơn, buồn sầu càng thêm da diết. 3. T×m hiÓu ®o¹n trÝch: a. 16 c©u ®Çu: - Hoàn cảnh: cô đơn lẻ bóng. - Động tác, hành động: + §i ®i l¹i l¹i quanh quÈn ngoµi hiªn. + Bu«ng rÌm råi l¹i cuèn rÌm lªn ko biÕt bao nhiªu lÇn. + Thao thức cùng ngọn đèn khuya.  Những động tác lặp đi lặp lại ko mục đích, vô nghĩa  Tâm trạng rối bời, nhung nhớ đến ngẩn ngơ, cô đơn lẻ loi.  Sự cảm nhận thời gian: Khắc giờ đằng đẵng nh niên  biện pháp phóng đại thể hiện cái nhìn tâm tr¹ng. “Đằng đẵng”- tính từ sắc thái hóa sự dài dặc, lê thª cña thêi gian. Nã song hµnh, tØ lÖ huËn víi khối sầu “dằng dặc” đợc so sánh với miền bể xa cña chinh phô..

(177) + Gợng đốt hơng  tìm sự thanh thản nhng tâm - Ngêi chinh phô cßn lµm nh÷ng hån l¹i thªm mª man. việc gì nữa để xua đi nỗi buồn? + Gợng soi gơng  trang điểm nhng mặt đầm đìa Nàng có đạt đợc mong muốn đó giät ít. ko? V× sao? + Gợng gảy đàn  gợi khát khao hạnh phúc.  sî ®iÒm gë.  Những hành động gợng gạo ko giúp chinh phụ tìm đợc sự giải tỏa, sẻ chia nõi lòng nên nỗi cô - Khái quát lại tâm trạng của chinh đơn, sầu nhớ càng thêm chồng chất. phô ë 16 c©u ®Çu? - NghÖ thuËt diÔn t¶ t©m tr¹ng  T©m tr¹ng cña ngêi chinh phô phô ë 16 c©u đầu: cô dơn lẻ loi, rối bời, nhung nhớ đến ngẩn trong 16 c©u ®Çu? ngơ, buồn sầu triền miên đến mê sảng. - NghÖ thuËt diÔn t¶ t©m tr¹ng trong 16 c©u ®Çu: + Miêu tả cử chỉ, hành động lặp đi lặp lại. + C¸c biÖn ph¸p tu tõ: ®iÖp tõ, ®iÖp ng÷ vßng trßn (rèm, đèn), câu hỏi tu từ, so sánh phóng đại. + Kết hợp nhuần nhuyễn độc thoại nội tâm (Dạo hiên... thôi) với giọng kể, lời nhận xét đồng cảm cña t¸c gi¶- ngêi kÓ chuyÖn. + T¶ c¶nh ngô t×nh: dïng thiªn nhiªn, sù vËt (tiếng gà, cây hòe, thời gian) để diễn tả tâm - Ko gian ®uîc miªu t¶ ë ®o¹n th¬ tr¹ng. này có gì đặc biệt? (tính chất của b. 8 câu sau: ko gian? qua nhhững hình ảnh - Ko gian đợc mở rộng: thiªn nhiªn nµo?) Ngêi chinh phô + Non Yªn  íc lÖ chØ miÒn nói non biªn ¶i xa x«i. mơn ko gian đó gợi tả điều + Hình ảnh đờng lên trời xa vời.  Ko gian v« tËn ng¨n c¸ch hai ngêi.  NgÇm ý so s¸nh víi nçi nhí ko ngu«i, ko tÝnh đếm đợc của chinh phụ. - NghÖ thuËt: + C¸c biÖn ph¸p tu tõ: c©u hái tu tõ, ®iÖp ng÷ vßng trßn (non Yªn, trêi). - Kh¸i qu¸t l¹i t©m tr¹ng cña chinh + T¶ c¶nh ngô t×nh kh¸i qu¸t, triÕt lÝ thµnh quy luËt: C¶nh buån ngêi thiÕt tha lßng. phô trong 8 c©u nµy? Thiết tha- đau đớn  cảnh và tình ngời có sự đồng ®iÖu. + §éc tho¹i néi t©m. Hoạt đông 3: Tổng kết  Tâm trạng: khát khao sự đồng cảm của chinh - Theo em ý nghÜa t tëng cña ®o¹n phu n¬i biªn ¶i nhng v« väng, sÇu nhí da diÕt, trÝch lµ g×? triÒn miªn. III. Tæng kÕt: ý nghÜa t tëng cña ®o¹n trÝch: + Đồng cảm với khao khát hạnh phúc lứa đôi của ngêi phô n÷. + Gi¸n tiÕp lªn ¸n chiÕn tranh phong kiÕn phi nghÜa.  Giá trị nhân văn và nhân đạo sâu sắc. 4. Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- Häc thuéc ®o¹n trÝch. - Xem tríc bµi: Tóm tắt văn bản thuyết minh 5- Rút kinh nghiệm.

(178) Ngµy so¹n: TiÕt: 80. Lµm v¨n:. Ngµy d¹y:. tãm t¾t v¨n b¶n thuyÕt minh. A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs:1 -Kiến thức: Tóm tắt đợc một văn bản thuyết minh có nội dung đơn giản về mét s¶n vËt, mét danh lam th¾ng c¶nh, mét hiÖn tîng v¨n häc. 2- Thỏi độ: Thích thú đọc và viết văn thuyết minh trong nhà trờngcũng nh theo yêu cầu cña cuéc sèng. 3- Kĩ năng: tóm tắt được vb thuyết minh B. Phương tiện - Sgk, sgv. - ThiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, thực hành lµm c¸c bµi tËp. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Hoạt động 1 : Hướng dẫn hs tìm hiểu mục đích, yêu cầu của tóm tắt văn bản thuyết minh Gv yêu cầu hs đọc sgk. - Mục đích, yêu cầu tóm tắt văn b¶n thuyÕt minh? Hs theo dâi sgk, tr¶ lêi.. Yêu cầu cần đạt I.Mục đích, yêu cầu tóm tắt văn bản thuyết minh: 1. Mục đích: - HiÓu vµ ghi nhí nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña bµi v¨n. - Giới thiệu với ngời khác về đối tợng thuyết minh hoặc về văn bản đó. 2. Yªu cÇu: - Ng¾n gän, rµnh m¹ch. - S¸t víi néi dung v¨n b¶n gèc. II. C¸ch tãm t¾t v¨n b¶n thuyÕt minh: Hoạt động 2: Hướng dẫn hs 1. V¨n b¶n: Nhµ sµn..

(179) cách tóm tắt văn bản thuyết - §èi tîng thuyÕt minh: Nhµ sµn- mét kiÓu nhµ ë chñ yÕu cña ngêi d©n miÒn nói. minh - §¹i ý: Nguån gèc, kiÕn tróc, gi¸ trÞ sö dông cña nhµ sµn. Yêu cầu hs đọc văn bản. - V¨n b¶n nhµ sµn thuyÕt minh vÒ - Bè côc: MB: Nhà sàn...văn hóa cộng đồng định nghĩa, đối tợng nào? mục đích sử dụng của nhà sàn. - §¹i ý cña v¨n b¶n lµ g×? - Cã thÓ chia v¨n b¶n trªn thµnh TB: Toµn bé ...lµ nhµ sµn CÊu t¹o, nguån gèc vµ mÊy ®o¹n, ý chÝnh cña mçi ®o¹n lµ c«ng dông cña nhµ sµn. g×? ( Bè côc?) - Viết văn bản tóm tắt khoảng 10 KB: Còn lại Khẳng định giá trị thẩm mĩ của nhà sµn dßng? - Tãm t¾t: Hs làm , đọc trớc lớp. Gv nhận xét, đánh giá, chốt ý. 2. C¸ch tãm t¾t v¨n b¶n thuyÕt minh: - Xác định mục đích, yêu cầu tóm tắt. Đọc văn bản gốc để nắm vững đối tợng thuyết - Nªu c¸ch tãm t¾t v¨n b¶n thuyÕt -minh. minh? - T×m bè côc v¨n b¶n. - Tóm lợc các ý để hình thành văn bản tóm tắt. III. LuyÖn tËp: Hoạt động 3 : Luyện tập 1. Tãm t¾t phÇn tiÓu dÉn bµi Th¬ Hai-c: - Xác định đối tợng thuyết minh? - §èi tîng thuyÕt minh: tiÓu sö, sù nghiÖp cña - T×m bè côc v¨n b¶n? nhà thơ Ba-sô và những đặc điểm của thơ Hai-c. - ViÕt ®o¹n v¨n tãm t¾t? - Bè côc: + §o¹n 1: TiÓu sö, sù nghiÖp cña nhµ Hs thùc hµnh lµm c¸c yªu cÇu th¬ Ba-s«. trªn. + §o¹n 2: §Æc ®iÓm néi dung vµ nghÖ Gv nhËn xÐt, bæ sung. thuËt cña th¬ Hai-c. - Tãm t¾t: 2. Tãm t¾t v¨n b¶n: §Òn Ngäc S¬n vµ hån th¬ Hµ Néi. - §èi tîng thuyÕt minh: §Òn Ngäc S¬n (th¾ng c¶nh næi tiÕng cña Hµ Néi). - Néi dung thuyÕt minh: giíi thiÖu quang c¶nh vµ biÓu c¶m. -Tãm t¾t: 4- Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- Hoµn thiÖn c¸c ®o¹n v¨n tãm t¾t vµo vë bµi tËp. - Soạn bài Lập dàn ý bài văn nghị luận 5- Rút kinh nghiệm. Ngµy so¹n: TiÕt:81 Lµm v¨n:. Ngµy d¹y:. lËp dµn ý cho bµi v¨n nghÞ luËn.

(180) A.Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1-Kiến thức: Nắm đợc tác dụng của việc lập dàn ý và cách thức lập dàn ý cho bµi v¨n nghÞ luËn. 2- Kĩ năng: RÌn kÜ n¨ng khi viÕt bµi v¨n nghÞ luËn. 3- Thái độ: ý thøc lËp dµn ý khi viÕt bµi v¨n nghÞ luËn. B. Phương tiện - Sgk, sgv. - Hs đọc bài, tìm hiểu bài. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, thực hành. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Hoạt động 1:Hướng dẫn hs tìm hiểu tác dụng của việc lập dàn ý Hs đọc sgk. - Em hiÓu thÕ nµo vÒ c«ng viÖc lËp dµn ý? T¸c dông cña nã?. Yêu cầu cần đạt I. T¸c dông cña viÖc lËp dµn ý: 1. LËp dµn ý: Lµ c«ng viÖc lùa chän vµ s¾p xÕp nh÷ng néi dung cơ bản dự định triển khai vào bố cục ba phần của v¨n b¶n. 2. T¸c dông: - Dự kiến đợc những nội dung chủ yếu, những luận điểm, luận cứ cần triển khai, phạm vi và mức độ nghị luận,... nhờ đó tránh xa đề, lạc đề, lặp ý. - Tr¸nh bá sãt ý, triÓn khai ý ko c©n xøng. - Gióp ph©n bè thêi gian hîp lÝ. II. C¸ch lËp dµn ý bµi v¨n nghÞ luËn: 1. T×m ý cho bµi v¨n: a. vấn đề trọng tâm: tác dụng to lớn của sách. Hoạt động 2 : Hướng dẫn hs quan điểm: vấn đề đợc đặt ra là đúng đắn. cách lập dàn ý bài văn nghị luận Hs th¶o luËn, tr¶ lêi.. b. Xác định các luận điểm: - LuËn ®iÓm 1: s¸ch lµ s¶n phÈm tinh thÇn k× diÖu cña con ngêi. - LuËn ®iÓm 2: s¸ch më réng nh÷ng ch©n trêi míi. - Luận điểm 3: cần có thái độ đúng đắn với sách và việc đọc sách. c. T×m luËn cø cho c¸c luËn ®iÓm: - c¸c luËn cø cña luËn ®iÓm 1: + s¸ch lµ s¶n phÈm tinh thÇn cña con ngêi. + s¸ch lµ kho tµng tri thøc. + s¸ch gióp ta vît qua thêi gian vµ ko gian. - c¸c luËn cø cña luËn ®iÓm 2: + s¸ch gióp ta hiÓu biÕt mäi lÜnh vùc tù nhiªn vµ x· héi. + s¸ch lµ ngêi b¹n t©m t×nh gÇn gòi gióp ta tù hoµn thiÖn m×nh vÒ nh©n c¸ch. - c¸c luËn cø cña luËn ®iÓm 2: + §äc vµ lµm theo s¸ch tèt, phª ph¸n s¸ch cã h¹i. + tạo thói quen lựa chọn sách, hứng thú đọc và học theo s¸ch cã néi dung tèt. + Häc nh÷ng ®iÒu hay trong s¸ch bªn c¹nh häc thùc tÕ cuéc sèng..

(181) 2. lËp dµn ý: * MB: Giới thiệu luận đề. * TB: - luËn ®iÓm 1: + luËn cø a. + luËn cø b... - luËn ®iÓm 2: + luËn cø a. + luËn cø b... - luËn ®iÓm 3: + luËn cø a. + luËn cø b... * KB: Khẳng định vai trò và tác dụng của sách đối víi con ngßi. III. LuyÖn tËp: 1. Bµi 1: - Bæ sung c¸c ý cßn thiÕu: + mối quan hệ khăng khít của tài và đức. + Bài học: cần học tâp, rèn luyện, phấn đấu để có cả tài và đức. - l©p dµn ý: * MB:- Giíi thiÖu lêi d¹y cña Hå Chñ TÞch. - §Þnh híng t tëng cña bµi viÕt. Hoạt động 3: Luyện tập Hs th¶o luËn, ph¸t biÓu lµm c¸c * TB: - Gi¶i thÝch c©u nãi cña B¸c: bµi tËp. + Giải thích khái niệm: tài- tài năng, trình độ học Gv nhận xét, chốt ý đúng. vấn cao; đức- đạo đức, cái tâm của con ngời. - Bæ sung c¸c ý cßn thiÕu? + Có tài mà ko có đức là ngời vô dụng. - lËp dµn ý? + Có đức mà ko có tài thì làm việc gì cũng khó.  §Æt ra yªu cÇu, mèi quan hÖ song song gi÷a tµi vµ đức. - Bµi häc vËn dông: lêi d¹y cña B¸c cã ý nghÜa s©u sắc đối với việc rèn luyện, tu dỡng của từng cá nhân- cần coi trọng cả việc rèn đức và luyện tài. - Liªn hÖ víi thùc tÕ mäi ngêi xung quanh vµ b¶n th©n. * KB: Khẳng định ý nghĩa bài học đúng đắn trong lêi B¸c d¹y. 2. bµi 2: * MB:- Giíi thiÖu c©u tôc ng÷. - quan niệm về vấn đề nó đặt ra: khẳng định tÝnh hai mÆt. * TB: - gi¶i thÝch c©u tôc ng÷: c¸i khã- nh÷ng khã kh¨n trong thùc tÕ cuéc sèng; bã- bã buéc, c¶n trë; kh«n- kh¶ n¨ng suy nghÜ, s¸ng t¹o  Nh÷ng khã kh¨n trong cuéc sèng cã thÓ h¹n chÕ viÖc ph¸t huy tµi n¨ng, søc s¸ng t¹o cña con ngêi, - Bµn luËn: + mặt đúng: sự phát triển chủ quan bao giờ cũng chịu tác đọng của hoàn cảnh khách quan. + mặt cha đúng: cha đánh giá đúng mức vai trò của sù nç lùc chñ quan cña con ngêi (C¸i khã lã c¸i kh«n, Gian nan rÌn luyÖn míi thµnh c«ng). - Bµi häc: + khi thực hiện 1 kế hoạch, công việc cần tính đến hoµn c¶nh kh¸ch quan nhng ko qu¸ lÖ thuéc vµo nã. + trong hoàn cảnh nào cũng cần đặt sự nỗ lực chủ.

(182) quan, ý chÝ, nghÞ lùc lªn trªn. Nh÷ng khã kh¨n trong cuéc sèng lµ m«i trêng rÌn luyÖn b¶n lÜnh. * KB: kh¼ng ®inh quan ®iÓm cña b¶n th©n vÒ vÊn đề mà câu tục ngữ đặt ra. 4-Cñng cè, dÆn dß: yªu cÇu hs:- hoµn thiÖn c¸c bµi tËp vµo vë. - So¹n bµi: NguyÔn Du vµ TruyÖn KiÒu. 5- Rút kinh nghiệm. Ngµy so¹n: TiÕt: 82 §äc v¨n:. Ngµy d¹y:. truyÖn kiÒu. PhÇn I: T¸c gi¶ NguyÔn Du A.Môc tiªu bµi häc: Gióp hs: 1-Kiến thức: N¾m râ mét sè nÐt chÝnh vÒ hoµn c¶nh x· héi vµ tiÓu sö NguyÔn Du có ảnh hởng đến sáng tác của ông. - Nắm đợc một số đặc điểm chính trong sự nghiệp sáng tác và những đặc trng c¬ b¶n vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt trong c¸c t¸c phÈm cña NguyÔn Du. - Nắm đợc một số đặc điểm cơ bản về nội dung và nghệ thuật của Truyện Kiều qua c¸c ®o¹n trÝch. 2- Kĩ năng: nắm được hệ thống kiến thức 3- Thái độ: yêu mến về đại thi hào dân tộc B. Phương tiện - Sgk, sgv, mét sè tµi liÖu tham kh¶o vÒ NguyÔn Du vµ truyÖn KiÒu..

(183) - Hs so¹n bµi. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, phát vấnđàm thoại. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm hiểu về cuộc đời tác giả Hs đọc sgk. - Gia đình Nguyễn Du có gì đặc biệt? Nó tác động tích cực đến «ng ntn? Hs th¶o luËn, ph¸t biÓu. - Quª cha, quª mÑ, n¬i sinh ra vµ lín lªn cña NguyÔn Du cã t¸c động đến ông ntn?. - Trong khoảng thời gian 1765 1820, XHVN có gì đặc biệt? Hs th¶o luËn, tr¶ lêi. Gv nhËn xÐt , bæ sung: Mét phen thay đổi sơn hà/ Mảnh thân chiÕc l¸ biÕt lµ vÒ ®©u?. - Nêu những nét lớn của cuộc đời Nguyễn Du? Tác động của chúng đến sự nghiệp văn học của ông? Hs th¶o luËn, ph¸t biÓu.. Yêu cầu cần đạt I. Cuộc đời: 1.Gia đình và quê hơng: a. Gia đình: - Dßng hä NguyÔn Tiªn §iÒn cã hai truyÒn thèng: + Khoa b¶ng  danh väng lín. + V¨n hãa, v¨n häc. b. Quª h¬ng: - Quê cha: Hà Tĩnh- vùng đất thuộc khúc ruột miền trung khæ nghÌo, n¬i cã s«ng Lam, nói Hång, s¬n thñy h÷u t×nh. - Quª mÑ: xø Kinh B¾c hµo hoa, c¸i n«i cña d©n ca quan hä. - N¬i sinh ra vµ lín lªn: kinh thµnh Th¨ng Long ngh×n n¨m v¨n hiÕn.  NguyÔn Du cã ®iÒu kiÖn tiÕp nhËn truyÒn thèng văn hóa quý báu của gia đình và của nhiều vùng quê khác nhau. Đó là tiền đề cho sự phát triển tài n¨ng nghÖ thuËt cña «ng sau nµy. 2. Thời đại và xã hội: - Cuèi thÕ kØ XVIII- ®Çu thÕ kØ XIX: + XHPKVN khñng ho¶ng trÇm träng ®Çy bãng tèi, khæ ®au: lo¹n l¹c, khëi nghÜa n«ng d©n, kiªu binh næi lo¹n (tÝnh chÊt bi kÞch). + Diễn ra nhiều biến cố lớn: Tây Sơn thay đổi sơn hµ diÖt Lª, TrÞnh, diÖt Xiªm, ®uæi Thanh, huy hoµng mét thuë; Nhµ NguyÔn lËp l¹i chÝnh quyÒn chuyên chế và thống nhất đất nớc, thiết lập chế độ cai trÞ hµ kh¾c (1802). 3. Cuộc đời Nguyễn Du: - Thêi th¬ Êu vµ niªn thiÕu: : + Dïi mµi kinh sö, tÝch lòy vèn v¨n hãa, v¨n häc, lµm nÒn t¶ng cho s¸ng t¸c v¨n ch¬ng sau nµy. + Hiểu rõ bản chất của hàng quan lại đơng thời cïng víi cuéc sèng phong lu, xa hoa cña giíi quý tộc phong kiến  để lại dấu ấn đậm nét trong các s¸ng t¸c cña NguyÔn Du. - Tõ 1789 - tríc khi ra lµm quan cho nhµ NguyÔn: + Tr¶i qua thêi k× h¬n 10 n¨m giã bôi lu l¹c ë quª vî (Quúnh C«i, trÊn S¬n Nam - nay thuéc tØnh Th¸i B×nh), «ng r¬i vµo cuéc sèng v« cïng khã kh¨n, thiÕu thèn, cùc khæ.  §em l¹i cho «ng nh÷ng hiÓu biÕt vµ niÒm c¶m th«ng s©u s¾c víi cuéc sèng cùc khæ cña nh©n d©n lao động, giúp ông suy ngẫm về xã hội, về thân phận con ngời trong sự biến động dữ dội của lịch sö.  Thóc ®Èy sù h×nh thµnh tµi n¨ng vµ b¶n lÜnh s¸ng.

(184) Hoạt động 2 : Hướng dẫn hs tìm hiểu sự nghệ văn học ? Nªu dÉn chøng minh häa sự nghiệp văn học của ND phong phú, đa dạng. Thơ văn Nd có gì nổi bật về nội dung?. tạo văn chơng. Ông đã học đợc tiếng nói hàng ngµy cña ngêi trång d©u, trång gai vµ n¾m v÷ng ngôn ngữ nghệ thuật dân gian, tạo tiền đề hình thµnh phong c¸ch ng«n ng÷ trong nh÷ng s¸ng t¸c văn học bằng chữ Nôm, đặc biệt là ngôn ngữ của TruyÖn KiÒu. + Từng có mu đồ chống Tây Sơn nhng thất bại, bị bắt rồi đợc tha về quê cha (Hà Tĩnh) sống ẩn dật. - Năm 1802, bất đắc dĩ phải ra làm quan dới triều Nguyễn. Con đờng hoạn lộ của ông rất hanh thông. Làm quan lần lợt qua nhiều địa phơng, từ Hng Yên đến Thờng Tín, Hà Tây, vào Quảng Bình, HuÕ,...«ng cã dÞp hiÓu râ h¬n cuéc sèng cña nh©n dân trên một địa bàn rộng lớn. Làm Chánh sứ đi sang Trung Quèc, «ng cã dÞp n©ng cao tÇm kh¸i qu¸t cña nh÷ng t tëng x· héi vµ th©n phËn con ngêi trong c¸c s¸ng t¸c v¨n häc cña m×nh. - BÞ èm, mÊt ë HuÕ ngµy 18/9/1820.  Nguyễn Du là một con ngời tài hoa bất đắc chí lại phải nếm trải bao đắng cay, thăng trầm trong cuộc đời. ở ông có một trái tim nghệ sĩ bẩm sinh và thiªn tµi, “con m¾t thÊu s¸u câi vµ tÊm lßng nghÜ suốt nghìn đời” cùng một trí tuệ uyên bác. Đó là những tố chất hun đúc nên một nghệ sĩ thiên tài. II. Sù nghiÖp v¨n häc: 1. C¸c s¸ng t¸c chÝnh: a. S¸ng t¸c b»ng ch÷ H¸n: - Nam trung t¹p ng©m: gåm 40 bµi th¬ ng©m khi ë ph¬ng Nam (thêi gian lµm quan ë HuÕ vµ Qu¶ng Bình- những địa phơng ở phía nam Hà Tĩnh, quê hơng ông). - Thanh Hiªn thi tËp: gåm 78 bµi viÕt trong thêi gian lu l¹c. - Bắc hành tạp lục: gồm 131 bài đợc viết trong thời k× ®i sø Trung Quèc. b. S¸ng t¸c b»ng ch÷ N«m: - TruyÖn KiÒu (§o¹n trêng t©n thanh): + Gåm 3254 c©u th¬ lôc b¸t, b¾t nguån tõ Kim V©n KiÒu truyÖn cña Thanh T©m Tµi Nh©n (Trung Quèc). - V¨n chiªu hån (V¨n tÕ thËp lo¹i chóng sinh): + ThÓ th¬: song thÊt lôc b¸t. + Nội dung: thể hiện một cách cảm động, thấm thÝa t×nh th¬ng con ngêi cña NguyÔn Du. 2. Một vài đặc điểm về nội dung và ngệ thuật thơ v¨n NguyÔn Du: a. §Æc ®iÓm néi dung: - §Ò cao xóc c¶m, mang ®Ëm chÊt tr÷ t×nh. - Có những khái quát về cuộc đời và thân phận con ngêi mang tÝnh triÕt lÝ cao vµ thÊm ®Ém c¶m xóc. - Mang đậm chủ nghĩa nhân đạo: + Bộc lộ sự cảm thông sâu sắc của tác giả đối với cuộc sống và con ngời, đặc biệt là những con ngời nhá bÐ, bÊt h¹nh, nhÊt lµ nh÷ng ngêi phô n÷. + Khái quát, tố cáo bản chất tàn bạo của chế độ phong kiÕn, bän vua chóa tµn b¹o, bÊt c«ng chµ đạp lên quyền sống con ngời. + Là ngời đầu tiên trong VHTĐVN đặt vấn đề về ngêi phô n÷ hång nhan ®a tru©n, tµi hoa b¹c mÖnh.

(185) GV cung cấp dẫn chứng. với tấm lòng và cái nhìn nhân đạo sâu sắc. + Ông đã đề cập đến một vấn đề rất mới nhng cũng rất quan trọng của chủ nghĩa nhân đạo trong VH: x· héi cÇn ph¶i tr©n träng nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn do đó cần phải trân trọng chủ thể sáng tạo ra những giá trị tinh thần đó. + Đề cao quyền sống con ngời, đồng cảm, trân trọng, ngợi ca tình yêu lứa đôi tự do và hạnh phúc con ngêi.  NguyÔn Du lµ t¸c gi¶ tiªu biÓu cña trµo lu nh©n đạo chủ nghĩa trong VH cuối thế kỉ XVIII đầu thế kØ XIX. b. §Æc s¾c nghÖ thuËt: - Víi häc vÊn uyªn b¸c, «ng thµnh c«ng ë nhiÒu thÓ lo¹i th ca cæ Trung Quèc: ngò ng«n cæ thi, ngò ng«n luËt, thÊt ng«n luËt, ca, hµnh. - Sö dông th¬ lôc b¸t, th¬ song thÊt lôc b¸t ch÷ Nôm đạt tới tuyệt đỉnh. - KÕt hîp nhuÇn nhuyÔn, s¸ng t¹o ng«n ng÷ b×nh d©n vµ b¸c häc. III. Tæng kÕt bµi häc: VÞ trÝ cña NguyÔn Du trong nÒn VH d©n téc: lµ một thiên tài VH, đại thi hào dân tộc, đồng thời là danh nh©n v¨n hãa thÕ giíi.. Hoạt động 3 : Tổng kết - §¸nh gi¸ vÒ vÞ trÝ cña NguyÔn Du trong nÒn VH d©n téc? 4. Cñng cè, dÆn dß: Yêu cầu hs:- Học bài, đọc thêm tài liệu về sự nghiệp VH của Nguyễn Du. - So¹n bài Trao duyên 5- Rút kinh nghiệm. Ngµy so¹n: TiÕt: 83-84 §äc v¨n:. Ngµy day:. trao duyªn (TrÝch TruyÖn KiÒu- NguyÔn Du) Đọc thêm: Thề nguyền A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1-Kiến thức: Hiểu đợc diễn biến tâm trạng đầy mâu thuẫn, phức tạp, bế tắc của Thúy Kiều trong đêm trao duyên. - Nắm đợc nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật: độc thoại nội tâm, phân tích tâm lí bậc thầy, kết hợp ngôn ngữ dân gian và bác học đặc sắc. 2- Kĩ năng: Rèn kĩ năng đọc thơ trữ tình, thể lục bát, diễn xuôi và phân tích tâm lí nhân vËt trong th¬ tr÷ t×nh. 3- Thỏi độ: thấy đợc sự đồng cảm mạnh mẽ, sâu sắc của Nguyễn Du đối với hoàn cảnh đau khổ và phẩm chất cao quý của nhân vật: đức hi sinh, lòng vị tha. B. Phương tiện - Sgk, sgv, TruyÖn KiÒu vµ c¸c tµi liÖu tham kh¶o. - Hs so¹n bµi..

(186) - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức đọc diễn cảm, trao đổi thảo luận, phát vấn- đàm thoại. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm hiểu tiểu dẫn Gv tãm lîc nh÷ng sù viÖc chÝnh tríc ®o¹n trÝch:. Hoạt động 2: Hướng dẫn hs đọc hiểu văn bản - Theo dâi c©u chuyÖn Thóy KiÒuThóy V©n, cã thÓ ng¾t dßng t©m sù cña Thóy KiÒu thµnh mÊy chÆng nhỏ để dễ phân tích?. - §äc hai c©u ®Çu, em thÊy trong lêi cña Thóy KiÒu (1 ngêi chÞ) nãi víi Thóy V©n (1 ngêi em) cã g× khác thờng? Điều đó dự cảm cho Thóy V©n thÊy hoµn c¶nh, t©m lÝ đặc biệt ntn của ngời chị?. - Trong 4 c©u “KÓ tõ...vÑn hai”, Thúy Kiều nói đến điều gì? Nàng đã thuyết phục em bằng những lí lÏ ntn?. Yêu cầu cần đạt I. TiÓu dÉn: VÞ trÝ ®o¹n trÝch: - Thuéc phÇn 2 cña t¸c phÈm: Gia biÕn vµ lu l¹c. - Tõ c©u 723- 756/ 3254 c©u lôc b¸t. II. §äc- hiÓu v¨n b¶n: 1. §äc. 2. Bè côc:3 phÇn. + P1: 12 c©u ®Çu  Thóy KiÒu t×m c¸ch thuyÕt phôc, trao duyªn cho Thóy V©n. + P2: 14 c©u tiÕp  Thóy KiÒu trao kØ vËt cho em vµ dÆn dß em. + P3: 8 câu còn lại  Tâm trạng đau đớn, tuyệt väng cña Thóy KiÒu. 2. T×m hiÓu v¨n b¶n: a. 12 c©u ®Çu: * 2 câu đầu: hoàn cảnh đặc biệt khác thờng. - CËy  nhê (cËy- thanh tr¾c ©m ®iÖu nÆng nÒ gîi sự quằn quại, đau đớn, khó nói; nhờ- thanh b»ng).  hµm ý hi väng tha thiÕt cña mét lêi tr¨ng trèi, cã ý tùa n¬ng, göi g¾m, vËt nµi, tin tëng n¬i quan hÖ ruét thÞt. Nµng dïng tõ nµy v× viÖc nµng cậy nhờ vừa đột ngột vừa rất quan trọng với cả hai ngêi. - ChÞu  nhËn (tù nguyÖn).  nài ép, bắt buộc, không nhận không đợc. - Lạy  thái độ kính cẩn với ngời bề trên hoặc với ngêi m×nh hµm ¬n. - Tha  thái độ kính cẩn, trang trọng  Hoàn cảnh đặc biệt khác thờng: Kiều là ngời phiÒn lôy, mang ¬n chÝnh ngêi em g¸i ruét cña m×nh. * 10 c©u tiÕp: - T¬ng t: t×nh yªu nam n÷; “g¸nh t¬ng t” ngêi xa xem t×nh yªu lµ mét g¸nh nghÜa vô, g¸nh nÆng, ch÷ t×nh ®i liÒn víi ch÷ nghÜa, gi÷a nh÷ng ngêi yêu nhau có mối duyên tiền định, sẵn có từ kiếp tríc. C©u 3 sù dang dë, t×nh yªu tan vì. - Mèi t¬ thõa - mèi t×nh duyªn Kim - KiÒu  c¸ch nãi nhón m×nh.  tr©n träng víi V©n v× nµng hiÓu sù thiÖt thßi cña.

(187) - Qua lêi thuyÕt phôc Thóy V©n cña Thóy KiÒu, em thÊy nµng lµ ngời có phẩm chất gì đặc biệt? Hs th¶o luËn, ph¸t biÓu.. - Thóy KiÒu trao nh÷ng kØ vËt t×nh yªu (chiÕc vµnh, bøc tê m©y) cho Thóy V©n. Chóng cã gi¸ trÞ vËt chÊt g× nhiÒu víi ngêi ngoµi cuéc ko? Víi KiÒu, chóng cã gi¸ trÞ ntn? NhËn xÐt vÒ c¸c tõ “cña chung”, “cña tin”? Hs th¶o luËn, ph¸t biÓu. Gv nhËn xÐt, bæ sung.. - Ph©n tÝch c¸ch c¶m nhËn thêi. em. - MÆc em  phã mÆc, ñy th¸c  võa cã ý mong muèn võa cã ý Ðp buéc Thóy V©n ph¶i nhËn lêi.  C©u 3- 4: Thóy KiÒu mong muèn, Ðp buéc Thóy V©n thay m×nh nèi duyªn cïng Kim Träng. - C©u 5  8: kÓ l¹i v¾n t¾t c©u chuyÖn t×nh yªu cña KiÒu- Kim. - C©u 9 12: lêi thuyÕt phôc Thóy V©n cña KiÒu + Ngµy xu©n  ph¬ng thøc chuyÓn nghÜa Èn dô tuæi trÎ.  LÝ do thø nhÊt: Thóy V©n cßn trÎ. + T×nh m¸u mñ t×nh c¶m chÞ em ruét thÞt. + Lêi níc non  lêi nguyÖn íc trong t×nh yªu.  Lí do thứ hai: Viện đến tình cảm chị em ruột thÞt, KiÒu mong V©n thay m×nh tr¶ nghÜa víi chµng Kim. + Thµnh ng÷ thÞt n¸t x¬ng mßn, ngËm cêi chÝn suèi  chØ c¸i chÕt.  Lí do thứ ba: Đợc vậy thì Kiều có chết cũng đợc mãn nguyện, thơm lây vì em đã giúp mình sống trän nghÜa víi chµng Kim.  PhÈm chÊt cña Thóy KiÒu: + S¾c s¶o kh«n ngoan. + Luôn nghĩ đến ngời khác hơn cả bản thân mình  đức hi sinh, lòng vị tha. b. 14 c©u tiÕp: * C©u 13 - 14: - Thóy KiÒu trao kØ vËt t×nh yªu cho Thóy V©n: chiÕc vµnh, bøc tê m©y.  Với ngời ngoài cuộc: ko có giá trị vật chất đáng kÓ.  Víi Thóy KiÒu: quý gi¸, gîi t×nh c¶m s©u nÆng, lêi thÒ íc thiªng liªng cña Kim- KiÒu. - Cña chung  cña Kim, KiÒu.  nay cßn lµ cña V©n.  tiếc nuối, đau đớn.  KiÒu chØ cã thÓ trao duyªn (nghÜa) nhng t×nh ko thể trao  ko thanh thản  nghĩ đến cái chết. - Của tin: phím đàn, mảnh hơng nguyền  những vËt g¾n bã, gîi t×nh yªu Kim- KiÒu. * C©u 15-24: - C¶nh sum häp cña Kim Träng - Thóy V©n  Linh hồn cô độc, bất hạnh của Thúy Kiều.  t×nh yªu thñy chung, m·nh liÖt.  ý thøc ngµy cµng râ h¬n vÒ bi kÞch cña Thóy KiÒu. - Ngµy xa  thêi gian qu¸ khø xa x«i thêi gian t©m lí, chia cuộc đời Kiều làm hai mảng đối lập: Qu¸ khø  HiÖn t¹i h¹nh phóc, t¬i chia li, tan vỡ đột ngột, đẹp, rực rỡ. th¶m khèc.  Quá khứ đã trở thành ảo ảnh vô cùng xa xôi..

(188) gian cña KiÒu qua c¸c tr¹ng tõ - Hµng lo¹t nh÷ng tõ nãi vÒ c¸i chÕt: hån, n¸t ngày xa, bây giờ? Tâm trạng của thân bồ liễu, dạ đài, thác oan  nỗi đau đớn tuyệt nàng đợc bộc lộ ntn? väng vµ dù c¶m t¬ng lai bÊt h¹nh cña KiÒu. c. 8 c©u cuèi: - ý thøc vÒ hiÖn t¹i: B©y giê + Tr©m g·y b×nh tan. + PhËn b¹c nh v«i. + Níc ch¶y, hoa tr«i.  Nh÷ng thµnh ng÷ chØ sù tan vì, dë dang, b¹c - Tõ dù c¶m vÒ mét t¬ng lai ¶m bÏo, tr«i næi cña t×nh duyªn vµ sè phËn con ngêi. đạm, khổ đau, Kiều quay trở lại - Hàng loạt các câu cảm thán: víi hiÖn t¹i phò phµng. T×m nh÷ng  t×nh yªu m·nh liÖt  sù chia biÖt vÜnh viÔn. từ ngữ chỉ ý thức hiện tại của  nỗi đau đớn, tuyệt vọng đến mê sảng. KiÒu? - “Ngêi mÖnh b¹c”(phÇn trªn)  ngêi phô b¹c. - “L¹y” (l¹y t×nh qu©n)  t¹ lçi.  vÜnh biÖt. Hoạt động 3 : Tổng kết - Hai lÇn gäi tªn Kim Träng tøc tëi, nghÑn ngµo, đau đớn đến mê sảng.  KiÒu quªn ®i nçi ®au cña m×nh mµ nghÜ nhiÒu đến ngời khác  đức hi sinh cao quý. III. tæng kÕt: . Đoạn trích thuộc đề tài truyền thống: tình yêu tan vỡ. Trăm năm đành lỗi hẹn hò/ Cây đa bến cũ con đò khác đa; Tóc mai sợi ngắn, sợi dài/ Lấy nhau chảng đặng, thơng hoài ngàn năm... Nguyễn Du đã thể hiện thành công bằng tài năng và tấm lòng nhân đạo sâu sắc Đọc thêm:. ThÒ nguyÒn. (TrÝch TruyÖn KiÒu- NguyÔn Du) Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt - Nªu vÞ trÝ ®o¹n trÝch? KÓ v¾n I. VÞ trÝ ®o¹n trÝch: - Thuộc phần: Gặp gỡ và đính ớc. t¾t c¸c sù kiÖn tríc nã? - Tõ c©u 431- 452/3254 c©u. Hs ph¸t biÓu. Gv nhËn xÐt, bæ sung. II. Hớng dẫn đọc thờm 1-. C©u 1: - Véi  tÝnh tõ. - Xăm xăm, băng  động từ.  sù khÈn tr¬ng, véi v·.  hành động táo bạo, đột xuất, bất ngờ ngay cả với chÝnh Thóy KiÒu.  thêi gian nghÖ thuËt: gÊp, véi, khÈn tr¬ng. - Nguyªn nh©n: + Sợ cha mẹ về sẽ trách mắng hành động táo bạo của nµng  ph¶i véi v· tranh ®ua víi thêi gian. + TiÕng gäi cña t×nh yªu m·nh liÖt th«i thóc. + Kiều bị ám ảnh bởi định mệnh dành cho ngời tài sắc nên đã chủ động tìm đến với tình yêu để chống lại định mệnh. Nỗi lo lắng trớc tơng lai mong manh, m¬ hå, ko v÷ng ch¾c khiÕn nµng ph¶i b¸m vÝu lÊy hiÖn t¹i. Kh«ng gian th¬ méng vµ thiªng 2. C©u 2: Gv híng dÉn hs th¶o luËn, tr¶ lời các câu hỏi trong sgk để tìm hiÓu ®o¹n trÝch: C©u 1: Nªu nhËn xÐt vÒ hµm nghÜa cña c¸c tõ: véi, x¨m x¨m, b¨ng? T¹i sao Thóy KiÒu l¹i cã hành động nh vậy? Hs th¶o luËn, ph¸t biÓu. Gv nhËn xÐt, bæ sung:.

(189) liêng của cuộc thề nguyền đợc NguyÔn Du miªu t¶ ntn? H/S th¶o luËn, tr¶ lêi G/V nhËn xÐt, bæ sung Ngo¹i c¶nh tÜnh lÆng vµ ¶o h; t©m c¶nh b©ng khu©ng ngì ngµng, nöa tØnh, nöa m¬  kh«ng khÝ th¬ méng, huyÒn hoÆc nh trong câi méng. - C¸c h×nh thøc lÔ nghi cña buæi thÒ nguyÒn ntn?. Câu 3.  Kh«ng gian th¬ méng: - C¶nh Kim Träng ®ang thiu thiu, m¬ mµng díi ¸nh trăng nhặt tha, ngọn đèn hu hắt. - TiÕng bíc ch©n khe khÏ, ªm nhÑ l¹i ngÇn cña Thóy KiÒu. - Nh÷ng h×nh ¶nh íc lÖ hoa mü, sang träng: giÊc hòe, bóng trăng xế, hoa lê, giấc mộng đêm xuân... - T©m tr¹ng con ngêi: + Kim Träng: b©ng khu©ng, nöa tØnh nöa m¬, khã tin lµ sù thùc. + Thóy KiÒu: ngì ngµng, cø ngì trong m¬.  TÝnh chÊt th¬ méng, huyÒn ¶o, thÇn tiªn.  Kh«ng gian thiªng liªng: C¸c h×nh thøc lÔ nghi trang träng: + §µi sen nèi s¸p- th¾p thªm nÕn. + Lò đào thêm hơng- đốt thêm trầm hơng. + ViÕt lêi nguyÖn íc. + Trao kØ vËt. + Hai ngời cùng đọc lời thề son sắt trớc vầng trăng v»ng vÆc gi÷a trêi. C¸c h×nh thøc lÔ nghi cña buæi thÒ nguyÒn rÊt trang trọng, cảm động và thiêng liêng, lãng mạn và đầy chÊt lý tëng. c. C©u 3: Sù nhÊt qu¸n trong quan niÖm vÒ t×nh yªu cña Thóy KiÒu: t×nh yªu- t×nh c¶m thñy chung vµ thiªng liªng. + Thñy chung: tríc sau nh mét... + Thiªng liªng: t×nh yªu g¾n liÒn ch÷ “t×nh” vµ “nghĩa”, là lời nguyện thề trớc trời đất. Nµng ®au xãt tét cïng khi ph¶i trao duyªn. Trao duyªn lµ viÖc lµm tr¶ nghÜa víi Kim Träng, dÞu di phần nào nỗi đau, mất mát không gì bù đắp nổi cña nµng.. 4. Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs: - Häc thuéc lßng ®o¹n th¬. - Soạn bài Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật 5- Rút kinh nghiệm.

(190) Ngµy so¹n: TiÕt:85 TiÕng ViÖt:. Ngµy day:. phong c¸ch ng«n ng÷ nghÖ thuËt. A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1-Kiến thức: Nắm đợc khái niệm ngôn ngữ nghệ thuật, phong cách ngôn ngữ nghệ thuật với các đặc trng cơ bản của nó. 2- Kĩ năng: Cã kÜ n¨ng ph©n tÝch vµ sö dông ng«n ng÷ theo phong c¸ch ng«n ng÷ nghÖ thuËt. 3- Thái độ: sử dụng tiếng Việt trong sáng B- Phương tiện - Sgk, sgv vµ mét sè tµi liÖu tham kh¶o. - Hs đọc sgk. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, làm bài tập . D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm hiểu về ngôn ngữ nghệ thuật Hs đọc sgk. - ThÕ nµo lµ ng«n ng÷ nghÖ thuËt? - Cã mÊy lo¹i ng«n ng÷ nghÖ thuËt?. - Ng«n ng÷ nghÖ thuËt thùc hiÖn chøc n¨ng g×? Hoạt động 2: Hướng dẫn hs tìm hiểu đặc trưng của PCNN nghệ. Yêu cầu cần đạt I. Ng«n ng÷ nghÖ thuËt: 1. Kh¸i niÖm: Là ngôn ngữ gợi hình, gợi cảm đợc dùng trong v¨n b¶n nghÖ thuËt. 2. Ph©n lo¹i: - Ng«n ng÷ tù sù: truyÖn, tiÓu thuyÕt, bót kÝ, kÝ sù, phãng sù,... - Ng«n ng÷ th¬: ca dao, vÌ, lôc b¸t, song thÊt lôc b¸t, h¸t nãi, th¬ tù do,... - Ng«n ng÷ s©n khÊu: kÞch nãi, chÌo, tuång,... 3. Chøc n¨ng: - Chøc n¨ng th«ng tin. - Chức năng thẩm mĩ (biểu hiện cái đẹp và khơi gợi, nuôi dỡng cảm xúc thẩm mĩ ở ngời nghe, ngời đọc) II. Phong c¸ch ng«n ng÷ nghÖ thuËt: 1. TÝnh h×nh tîng: a. T×m hiÓu ng÷ liÖu: - VD 1: + C¸ch miªu t¶ cña Xu©n DiÖu: gîi t¶ c©y liÔu nh mét sinh thÓ sèng, khi mang d¸ng.

(191) hình thanh xuân xinh đẹp của ngời thiếu nữ, khi thuật Gv yªu cÇu hs th¶o luËn, ph©n tÝch l¹i mang d¸ng u buån cña mét thiÕu phô. + Từ điển: gợi tả đặc điểm sinh học đơn thuần so s¸nh c¸c vÝ dô: cña c©y liÔu. - VD 2: + Th¬ Tè H÷u: sö dông ho¸n dô “bµn ch©n” chØ d©n téc VN, nh÷ng ngêi c«ng nh©n vµ n«ng d©n. + Đoạn văn: diễn đạt trực tiếp.  Thơ Tố Hữu cụ thể, sinh động và hàm súc hơn, biÓu c¶m h¬n. b. Biểu hiện của tính hình tợng: cách diễn đạt th«ng qua mét hÖ thèng c¸c h×nh ¶nh, mµu s¾c, biểu tợng,... để ngời đọc dùng tri thức, vốn sống cña m×nh liªn tëng, suy nghÜ vµ rót ra nh÷ng bµi học nhân sinh nhất định. 2. TÝnh truyÒn c¶m: - ThÓ hiÖn ë viÖc ngêi nãi (viÕt) sö dông ng«n ngữ ko chỉ để diễn đạt cảm xúc của mình mà còn - ThÕ nµo lµ tÝnh truyÒn c¶m? VD? g©y hiÖu qu¶ lan truyÒn c¶m xóc tøc lµ lµm cho Phân biệt tính truyền cảm (phong ngời đọc cũng vui, buồn, tức giận, yêu thcách ngôn ngữ nghệ thuật) và tính ơng,...nh chính ngời nói (viết). c¶m xóc (phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t)? 3. TÝnh c¸ thÓ: - ThÓ hiÖn ë kh¶ n¨ng vËn dông c¸c ph¬ng tiÖn - Biểu hiện của tính cá thể của diễn đạt chung (ngữ âm, từ vựng, cú pháp, tu ngôn ngữ nghệ thuật? VD? Phân từ,...) của cộng đồng vào việc xây dựng hình tợng biÖt víi tÝnh c¸ thÓ cña ng«n ng÷ nghÖ thuËt cña mçi nhµ v¨n, nhµ th¬. sinh ho¹t? - ThÓ hiÖn trong vÎ riªng trong lêi nãi cña tõng Hs ph¸t biÓu th¶o luËn. nh©n vËt trong t¸c phÈm nghÖ thuËt. Gv nhËn xÐt, bæ sung: - Thể hiện ở nét riêng trong cách diễn đạt từng sự viÖc, h×nh ¶nh, tõng t×nh huèng kh¸c nhau trong t¸c phÈm III. LuyÖn tËp: 1. Bµi 1: C¸c biÖn ph¸p tu tõ t¹o tÝnh h×nh tîng: so s¸nh, ẩn dụ, nhân hóa, tợng trng,... đặc biệt là cách nói Hoạt động 3: Luyện tập hµm Èn trong nh÷ng ng÷ c¶nh tu tõ. Hs th¶o luËn lµm c¸c bµi tËp. VD: Gv nhận xét, chốt đáp án. - So s¸nh: + Sãng nh ngµn tra xanh tan xanh ra thµnh bÓ vµ th«i ko trë l¹i lµm trêi. (ChÕ Lan Viªn) + áo chàng đỏ tựa ráng pha/ Ngựa chàng sắc tr¾ng nh lµ tuyÕt in. (Chinh phô ng©m) - Èn dô:+ Con cß ¨n b·i rau r¨m/ §¾ng cay chÞu vậy đãi đằng cùng ai. (ca dao) + Bàn tay ta làm nên tất cả/ Có sức ngời sỏi đá còng thµnh c¬m. (Hoµng Trung Th«ng) 2. Bµi 2: Tính hình tợng là đặc trng quan trọng nhất. Vì: - Nã lµ ph¬ng tiÖn t¸i hiÖn, t¸i t¹o cuéc sèng thông qua chủ thể của nhà văn. Nó thể hiện đặc trng cña v¨n häc- h×nh ¶nh chñ quan cña thÕ giíi kh¸ch quan. - Là mục đích của sáng tạo nghệ thuật. Tác phẩm nghệ thuật đa ngời đọc vào thế giới của cái đẹp thông qua những xúc động hớng thiện trớc thiên nhiªn vµ cuéc sèng  h×nh thµnh nh÷ng t×nh c¶m thẩm mĩ tốt đẹp cho ngời đọc..

(192) - Nó chi phối các đặc trng khác: + Tính hình tợng đợc hiện thực hóa thông qua mét hÖ thèng ng«n ng÷ nghÖ thuËt (tõ ng÷, c©u, ®o¹n, ©m thanh, nhÞp ®iÖu, h×nh ¶nh,...) mµ b¶n th©n hÖ thèng ng«n ng÷ nghÖ thuËt nµy cã kh¶ n¨ng g©y c¶m xóc (tÝnh truyÒn c¶m). + Tính hình tợng đợc thể hiện qua hệ thống ngôn ng÷ nghÖ thuËt trong t¸c phÈm mµ hÖ thèng ng«n ng÷ nghÖ thuËt nµy lµ kÕt qu¶ vËn dông ng«n ng÷ cộng đồng của từng nghệ sĩ cụ thể  mang dấu ấn cña c¸ tÝnh s¸ng t¹o nghÖ thuËt (tÝnh c¸ thÓ). 3. Bµi 3: - Canh c¸nh: thêng trùc, day døt, tr¨n trë, b¨n kho¨n. - R¾c, giÕt. 4. Bµi 4: - §iÓm gièng nhau: + §Òu lÊy c¶m høng tõ mïa thu. + X©y dùng thµnh c«ng h×nh tîng mïa thu. - Kh¸c nhau:+ VÒ h×nh tîng: Mïa thu trong th¬ NguyÔn KhuyÕn víi bÇu trêi bao la, trong xanh, tÜnh lÆng, nhÑ nhµng. Trong th¬ Lu Träng L, mïa thu cã ©m thanh xµo x¹c, l¸ vµng lóc chuyÓn mïa. Trong th¬ NguyÔn §×nh Thi, mïa thu trµn ®Çy søc sèng míi. + VÒ c¶m xóc: NguyÔn KhuyÕn yªu c¶nh trong s¸ng, tÜnh. Lu Träng L b©ng khu©ng víi sù thay đổi nhẹ nhàng. Nguyễn Đình Thi cảm nhận đợc sù håi sinh cña d©n téc trong mïa thu. + Về từ ngữ: Nguyễn Khuyến chú ý đến các từ ngữ chỉ mức độ về khoảng cách, màu sắc, trạng thái hành động. Lu Trọng L chú ý dùng âm thanh biÓu hiÖn c¶m xóc. NguyÔn §×nh Thi miªu t¶ trùc tiÕp h×nh ¶nh vµ c¶m xóc. + VÒ nhÞp ®iÖu: Th¬ NguyÔn KhuyÕn nhÞp ®iÖu nhÑ nhµng. Th¬ Lu Träng L nhÞp ®iÖu chËm, buån, ®Çy b¨n kho¨n, tr¨n trë. Th¬ NguyÔn §×nh Thi nhÞp ®iÖu vui say, n¸o nøc.  Các tác giả ở các thời đại khác nhau, tâm trạng kh¸c nhau, dÊu Ên c¸ nh©n kh¸c nhau (1 nhµ th¬ cæ ®iÓn, 1 nhµ th¬ l·ng m¹n, 1 nhµ th¬ c¸ch m¹ng) 4-Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- Hoµn thiÖn c¸c bµi tËp. - So¹n ®o¹n: Chí khí anh hùng 5- Rút kinh nghiệm.

(193) Ngµy so¹n: TiÕt: 86 §o¹c v¨n:. Ngµy d¹y:. chÝ khÝ anh hïng. (TrÝch TruyÖn KiÒu- NguyÔn Du) A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1-Kiến thức: Hiểu đợc chí khí anh hùng cua nhân vật Từ Hải dới ngòi bút s¸ng t¹o cña NguyÔn Du. - Thấy đợc đặc sắc nghệ thuật của bút pháp tả nhân vật anh hùng lí tởng. 2- Kĩ năng: Rèn kĩ năng đọc thơ trữ tình và phân tích nhân vật trong thơ trữ tình. 3- Thái độ: yêu mến người anh hùng lí tưởng B. Phương tiện - Sgk, sgv. - TruyÖn KiÒu vµ c¸c tµi liÖu tham kh¶o. - ThiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức đọc diễn cảm, trao đổi thảo luận, phát vấn- đàm thoại, so sánh. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt I.VÞ trÝ ®o¹n trÝch: Hoạt động 1 - Nªu vÞ trÝ ®o¹n trÝch? KÓ v¾n t¾t - Thuéc phÇn: Gia biÕn vµ lu l¹c. - Tõ c©u 2213- 2230/ 3254 c©u. c¸c sù viÖc tríc ®o¹n trÝch nµy? II. §äc- hiÓu v¨n b¶n: Hoạt động 2 : Hướng dẫn hs đọc 1.§äc. hiểu 2.Bè côc: 3 phÇn. Hs đọc đoạn trích. - P1: 4 câu đầu  bối cảnh dẫn đến cuộc chia li - T×m bè côc cña ®o¹n trÝch? gi÷a Thóy KiÒu vµ Tõ H¶i; chÝ khÝ vµ t thÕ oai hïng cña Tõ H¶i. - P2: 12 câu tiếp  cuộc đối thoại giữa Thúy Kiều vµ Tõ H¶i. - P3: 2 c©u cßn l¹i  Tõ H¶i døt ¸o ra ®i. 2. T×m hiÓu ®o¹n trÝch: a. 4 c©u ®Çu: - Nöa n¨m: kho¶ng thêi gian Thóy KiÒu vµ Tõ H¶i chung sèng. - H¬ng löa: h×nh ¶nh íc lÖ  t×nh yªu. Hơng lửa đang nồng  tình yêu nồng nàn, say đắm cña Thóy KiÒu- Tõ H¶i. - Trợng phu (đại trợng phu): ngời đàn ông có chí khÝ, bËc anh hïng víi hµm nghÜa kh©m phôc, ca.

(194) - Em hiÓu ntn vÒ tõ “trîng phu”, cụm từ “lòng bốn phơng”, đặc biệt lµ tõ “tho¾t” cho thÊy c¸ch nghÜ, c¸ch xö sù cña Tõ H¶i ntn? Hs th¶o luËn, ph¸t biÓu. Gv nhËn xÐt, bæ sung.. - ở hai câu tiếp, Nguyễn Du đã miêu tả hành động, t thế của Từ Hải ntn? Hình ảnh Từ đợc xây dùng mang c¶m høng g×? TÇm vãc cña chµng ntn? Hs th¶o luËn, tr¶ lêi. Gv nhËn xÐt, bæ sung, chèt ý.. - Thúy Kiều xin đợc đi theo Từ H¶i liÖu cã ph¶i chØ v× nµng muèn tuân thủ đúng quy định của lễ giáo phong kiến- quy định “tam tòng”? Hs ph¸t biÓu, th¶o luËn. Gv nhËn xÐt, bæ sung.. - Tõ H¶i lµ ngêi tri kØ- thÊu hiÓu s©u s¾c t©m sù cña Thóy KiÒu. Tríc sù thuyÕt phôc hîp lÝ thÊu t×nh cña nµng KiÒu, Tõ H¶i cã chÊp nhËn ko? V× sao? - Lời đáp của chàng vừa là lời thuyÕt phôc võa lµ lêi béc b¹ch chÝ khí. Em có đồng ý với ý kiến đó ko? V× sao?. ngîi. - Lßng bèn ph¬ng  côm tõ íc lÖ.  chí nguyện lập công danh, sự nghiệp lớn (mu đồ b¸ v¬ng), chÝ khÝ anh hïng tung hoµnh thiªn h¹.  là lí tởng anh hùng thời trung đại. - Tho¾t (tÝnh tõ): døt kho¸t, mau lÑ, kiªn quyÕt, chØ sù nhanh chãng trong kho¶nh kh¾c bÊt ngê.  C¸ch xö sù døt kho¸t, kh¸c thêng cña Tõ H¶i.  Bối cảnh dẫn đến cuộc chia li giữa Từ Hải và Thúy Kiều: ngời anh hùng gặp ngời đẹp tri kỉ, đang say đắm trong hạnh phúc lứa đôi, chợt nghĩ đến chí lớn cha thành, đã động lòng bốn phơng, døt ¸o ra ®i theo tiÕng gäi cña ý chÝ. - T thÕ: + Thanh g¬m yªn ngùa: 1 m×nh, 1 g¬m, 1 ngùa. + Th¼ng rong: ®i liÒn 1 m¹ch.  t thế oai phong, hào hùng sánh ngang với trời đất - Cách miêu tả: đặt nhân vật sánh ngang với ko gian trêi bÓ mªnh mang.  C¶m høng vò trô.  Ngîi ca ngêi anh hïng mang tÇm vãc vò trô.  4 c©u ®Çu miªu t¶: + Bèi c¶nh chia li gi÷a Thóy KiÒu vµ Tõ H¶i. + Giíi thiÖu chÝ khÝ anh hïng cña Tõ H¶i. + T thÕ oai phong, hµo hïng cña 1 con ngêi mang tÇm vãc vò trô. b. 12 c©u tiÕp: - Thóy KiÒu muèn ®i theo Tõ H¶i. V×: + Theo quy định của lễ giáo phong kiến: phận gái th× ph¶i theo chång. + Do t©m lÝ cña nµng lóc nµy. + Có thể nàng muốn ra đi để cùng chia sẻ, tiếp søc vµ cïng g¸nh v¸c khã kh¨n cïng Tõ H¶i.  Đó là mong muốn chính đáng, hợp lí, thuận tình. - Từ Hải chối từ mong muốn của Thúy Kiều. đó lµ ph¶n øng tÊt yÕu cña ngêi anh hïng ch©n chÝnh. - Lời từ chối đặc biệt: + Hái l¹i  hµm ý tr¸ch KiÒu: Sao nµng l¹i cã thÓ thêng t×nh nhi n÷ lµm vËy? Bëi chµng coi nµng lµ tri kØ cña m×nh. + Khẳng định niềm tin tởng sắt đá vào tơng lai, sù nghiÖp. Nh÷ng h×nh ¶nh thuéc ph¹m trï ko gian: mêi vạn tinh binh, bóng cờ rợp đờng; âm thanh hào hùng: tiếng chiêng dậy đất  khát vọng lớn lao, mu đồ vơng bá, tầm vóc vũ trụ lớn lao của ngời anh hïng Tõ H¶i. + Mục đích ra đi: làm cho rõ mặt phi thờng chứng tỏ khả năng, ý chí phi phàm của mình.  H×nh ¶nh ngêi anh hïng oai hïng, k× vÜ, b¶n lÜnh víi lÝ tëng cao c¶, ý chÝ vµ hoµi b·o lín lao  tÝnh chÊt lÝ tëng hãa..

(195) - NX gì về con người Từ Hải Thái độ và cử chỉ của Từ Hải đợc miªu t¶ ntn? NguyÔn Du göi m¬ íc g× vµo h×nh ¶nh ngêi anh hïng Tõ H¶i? - Nêu những vẻ đẹp của nhân vật Tõ H¶i qua ®o¹n trÝch?. Hoạt động 3: Tổng kết - Bót ph¸p x©y dùng nh©n vËt Tõ H¶i (nh©n vËt anh hïng) cña NguyÔn Du?. + Nh÷ng lêi gi·i bµy, ph©n trÇn vÒ hoµn c¶nh hiÖn t¹i (bèn bÓ ko nhµ, theo cµng thªm bËn)  nh÷ng khã kh¨n ban ®Çu. + Lêi an ñi ch©n t×nh  t©m lÝ, s©u s¾c vµ gÇn gòi. + Lời hứa hẹn tính dứt khoát, quyết tâm sắt đá cña Tõ.  1 con ngêi b×nh thêng, t©m lÝ s©u s¾c vµ gÇn gòi, ch©n thùc h¬n. c. 2 c©u cuèi: - Thái độ, cử chỉ: kiên quyết, dứt khoát, ko chần chừ, do dự, ko để tình cảm yếu đuối lung lạc, cản bíc. - H×nh ¶nh chim b»ng- h×nh ¶nh Èn dô tîng trng cho ngời anh hùng có lí tởng cao đẹp, phi phàm, mang tÇm vãc vò trô.  Cảm hứng: ngợi ca, khẳng định, lí tởng hóa.  íc m¬ c«ng lÝ cña NguyÔn Du. III. Tæng kÕt: - Vẻ đẹp của nhân vật Từ Hải: + ChÝ khÝ phi thêng, mu cÇu nghiÖp lín lÉy lõng. + Tù tin, b¶n lÜnh. + Døt kho¸t, kiªn quyÕt mµ l¹i rÊt t©m lÝ, s©u s¾c vµ gÇn gòi. - Bót ph¸p x©y dùng nh©n vËt: + LÝ tëng hãa víi c¶m høng vò trô. + Sö dông nh÷ng h×nh ¶nh íc lÖ k× vÜ. + Lêi tho¹i trùc tiÕp thÓ hiÖn tÝnh c¸ch tù tin, b¶n lÜnh cña nh©n vËt.. 4. Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- Häc thuéc ®o¹n trÝch. - Soạn bài Lập luận trong văn nghị luận 5-Rút kinh nghiệm.

(196) Ngµy so¹n: TiÕt: 87 Lµm v¨n:. Ngµy d¹y:. lËp luËn trong v¨n nghÞ luËn. A. Môc tiªu bµi häc: Gióp hs:1- Kiến thức: Cñng cè vµ n©ng cao hiÓu biÕt vÒ yªu cÇu vµ c¸ch thøc x©y dùng lập luận đã học ở THCS: khái niệm về lập luận, cách xác định luận điểm, tìm kiếm luận cø vµ sö dông c¸c ph¬ng ph¸p lËp luËn. 2- Kĩ năng: RÌn kÜ n¨ng lËp luËn trong viÕt v¨n nghÞ luËn vµ dïng lÝ lÏ khi tranh luËn trong giao tiÕp hµng ngµy. 3- Thái độ: có ý thức về vai trò của lập luận trong khi viết văn nghị luận B. Phương tiện - Sgk, sgv. - ThiÕt kÕ d¹y- häc. C- Phương pháp: Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, thực hành lµm c¸c bµi tËp. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm I. Kh¸i niÖm lËp luËn trong bµi v¨n nghÞ luËn: hiểu khái niệm lập luận trong bài 1. T×m hiÓu ng÷ liÖu: văn nghị luận - Mục đích lập luận: thuyết phục đối phơng từ Hs đọc và làm bài tập trong sgk. bá ý chÝ x©m lîc. Gv nhËn xÐt, bæ sung: - LÝ lÏ: + Ngêi dïng binh giái lµ ë chç biÕt xÐt thêi thÕ. + §îc thêi cã thÕ th× biÕn mÊt lµm cßn, hãa nhá thµnh lín. + MÊt thêi ko thÕ th× m¹nh quay thµnh yÕu, yªn thµnh nguy.  Kết luận: “Nay các ông...đợc”. 2. LËp luËn: lµ ®a ra c¸c lÝ lÏ, b»ng chøng nhằm dẫn dắt ngời nghe (đọc) đến một kết luận nào đó mà ngời nói (viết) muốn đạt tới. II. C¸ch x©y dùng lËp luËn: 1. Xác định luận điểm: - LuËn ®iÓm: lµ ý kiÕn thÓ hiÖn t tëng, quan Hoạt động 2: Hướng dẫn hs tìm ®iÓm trong bµi v¨n nghÞ luËn. - T×m hiÓu ng÷ liÖu: hiểu cách xây dựng lập luận Vấn đề: Thực trạng sử dụng tiếng nớc ngoài Hs đọc sgk. - ThÕ nµo lµ luËn ®iÓm? lấn lớt tiếng Việt của ngời Việt  Cần có thái độ tự trọng trong viêc sử dụng tiếng mẹ đẻ (chữ Hs đọc và làm bài tập. ta)..

(197) Gv nhận xét, chốt ý đúng.. - Quan ®iÓm cña t¸c gi¶: + Khi nµo thËt cÇn thiÕt míi dïng tiÕng níc ngoµi. + Thái độ tự trọng và đảm bảo quyền đợc thông tin của ngời đọc. + Phª ph¸n bÖnh sÝnh tiÕng níc ngoµi cña ngêi ViÖt. - C¸c luËn ®iÓm: + TiÕng níc ngoµi (tiÕng Anh) ®ang lÊn lít tiÕng ViÖt trong c¸c b¶ng hiÖu, biÓn qu¶ng c¸o ë níc ta. + Một số trờng hợp tiếng nớc ngoài đợc đa vào b¸o chÝ mét c¸ch ko cÇn thiÕt, g©y thiÖt thßi cho ngời đọc. 2. T×m luËn cø: - LuËn ®iÓm 1: TiÕng níc ngoµi, chñ yÕu lµ tiÕng Anh, ®ang lÊn lít tiÕng ViÖt trong c¸c b¶ng hiÖu, biÓn qu¶ng c¸o ë níc ta. C¸c luËn cø: + Ch÷ níc ngoµi, chñ yÕu lµ tiÕng Anh, nÕu cã thì viết nhỏ đặt dới chữ Triều Tiên to hơn ở phía trªn. + §i ®©u, nh×n ®©u còng thÊy næi bËt nh÷ng b¶ng hiÖu ch÷ TriÒu Tiªn. + Trong khi đó thì ở một vài thành phố của ta nh×n vµo ®©u còng thÊy tiÕng Anh, cã b¶ng hiÖu cña c¸c c¬ së cña ta h¼n hoi mµ ch÷ níc ngoµi l¹i lín h¬n c¶ ch÷ ViÖt, cã lóc ngì ngµng tëng nh m×nh l¹c sang mét níc kh¸c. - LuËn ®iÓm 2: Mét sè trêng hîp tiÕng níc ngoài đợc đa vào báo chí một cách ko cần thiết, gây thiệt thòi cho ngời đọc. C¸c luËn cø: + ë TriÒu Tiªn:- Cã 1 sè tê b¸o, t¹p chÝ, sè b¸o xuất bản bằng tiếng nớc ngoài, in rất đẹp. - Nhng c¸c tê b¸o ph¸t hµnh trog nớc... cần đọc. + Trong khi đó ở ta, khá nhiều tờ báo... thông tin. 3. Lùa chän ph¬ng ph¸p lËp luËn: - Ph¬ng ph¸p lËp luËn lµ c¸ch thøc lùa chän, s¾p xÕp luËn ®iÓm , luËn cø sao cho lËp luËn chÆt chÏ vµ thuyÕt phôc. - §o¹n v¨n cña NguyÔn Tr·i: ph¬ng ph¸p diÔn dÞch vµ quan hÖ nh©n- qu¶. - ThÕ nµo lµ ph¬ng ph¸p lËp luËn? - Bµi v¨n cña H÷u Thä: ph¬ng ph¸p quy n¹p vµ - Tìm phơng pháp lập luận trong so sánh đối lập. ®o¹n v¨n cña NguyÔn Tr·i, H÷u Thä? - Ngoµi ra cßn cã c¸c ph¬ng ph¸p: + Nêu phản đề. + Ngôy biÖn (lµ xuÊt ph¸t tõ 1 thùc tÕ hiÓn nhiên nào đó để suy ra những kết luận chủ quan nhằm bác bỏ ý kiến của đối phơng. Kết luận chung có thể đúng khi chỉ dừng ở bề mặt hiện tợng, sai khi xem xét bản chất toàn diện). + Lo¹i suy (dùa vµo sù so s¸nh 2 hoÆc h¬n 2 đối tợng, chúng ta tìm ra đợc những thuộc tính giống nhau nào đó, từ đó suy ra chúng có nh÷ng thuéc tÝnh gièng nhau kh¸c. Ph¬ng ph¸p nµy cã tÝnh chÊt ngÉu nhiªn nªn cÇn t×m ra cµng nhiều thuộc tính giống nhau, đặc biệt là các.

(198) thuéc tÝnh b¶n chÊt). III. LuyÖn tËp: 1. Bµi 1: - Luận điểm: Chủ nghĩa nhân đạo trong VHTĐ rÊt phong phó, ®a d¹ng. Hoạt động 3: Luyện tập Yªu cÇu hs th¶o luËn lµm c¸c bµi tËp. - LuËn cø: + Lí lẽ: Chủ nghĩa nhân đạo biểu hiện: Gv nhận xét, chốt đáp án. - Lßng th¬ng ngêi. - Lªn ¸n, tè c¸o c¸c thÕ lùc b¹o tµn chµ đạp lên con ngời. - Khẳng định, đề cao con ngời về các mÆt phÈm chÊt, tµi n¨ng, nh÷ng kh¸t väng ch©n chÝnh,... - Đề cao những quan hệ đạo đức... + DÉn chøng: - Các tác phẩm văn học đời Lí- Trần. - VHVN thÕ kØ XVIII- gi÷a thÕ kØ Hs t×m c¸c dÉn chøng cô thÓ minh XIX. 2. Bµi 2: häa c¸c luËn ®iÓm. a. §äc s¸ch mang l¹i cho ta nhiÒu ®iÒu bæ Gv nhËn xÐt, bæ sung. Ých: - Gióp ta tÝch lòy vµ më réng tri thøc vÒ tù nhiªn vµ x· héi. - Gióp ta kh¸m ph¸ ra b¶n th©n m×nh. - Ch¾p c¸nh íc m¬ vµ s¸ng t¹o. - Giúp rèn khả năng diễn đạt. b. M«i trêng ®ang bÞ « nhiÔm nÆng nÒ: - §Êt ®ai bÞ xãi mßn,sa m¹c hãa. - Ko khÝ « nhiÔm. - Níc bÞ nhiÔm bÈn ko thÓ tíi c©y, ¨n uèng, t¾m röa. - M«i sinh ®ang bÞ tµn ph¸, bÞ hñy diÖt. c. VHDG lµ nh÷ng t¸c phÈm nghÖ thuËt ng«n tõ truyÒn miÖng: - VHDG lµ nh÷ng t¸c phÈm ng«n tõ. - VHDG lµ nh÷ng t¸c phÈm truyÒn miÖng. 4. Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs: - Häc bµi, hoµn thiÖn c¸c bµi tËp. - Hôm sau trả bài số 6 5- Rút kinh nghiệm.

(199) Tiết 88 Ngày soạn: Ngày dạy:. TRẢ BÀI LÀM VĂN SỐ 6 A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp học sinh: 1. VÒ kiÕn thøc + Gióp HS: - Cñng cè vµ n©ng cao thªm tri thøc vµ kÜ n¨ng viÕt bµi v¨n nghÞ luËn văn học -Rót kinh nghiÖm vµ chuÈn bÞ cho bµi viÕt sau 2.VÒ kÜ n¨ng : -Đối với bài viết số 6, giúp HS củng cố các kĩ năng tìm hiểu đề, lập dàn ý và sử dụng c¸c thao t¸c lËp luËn khi lµm bµi v¨n nghÞ luËn văn học -Có ý thức và thái độ dúng dắn với những hiện tợng đời sống hiện nay. 3. Về thái độ + Gi¸o dôc HS : -Cã t×nh c¶m yªu thÝch vµ høng thó häc kiÓu bµi lµm v¨n nµy. B. CHUẨN BỊ: Sách giáo khoa , Sách giáo viên,Giáo án C. PHƯƠNG PHÁP - GV tổ chức giờ dạy theo cách kết hợp các phương pháp gợi thuyết giảng, kết hợp các hình thức phát vấn, học sinh trả lời các câu hỏi. D. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ 3.Hướng dẫn học bài mới: Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt HS nhắc lại đề bài. Đề ra : Cảm nhận của em về hình tượng nhân vật “ khách” trong bài phú “ Phú sông Bạch * Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh Đằng” của Trương Hán Siêu . I. Phân tích đề: phân tích đề. - Nội dung vấn đề: hình tượng nhân vật khách trong bài “ Phú sông Bạch Đăng” - Thao tác lập luận: phân tích, chứng minh, bình luận - Phạm vi tư liệu: tác phẩm “ Phú sông Bạch Hoạt động 2: Đằng” và các tài liệu về tác giả Hướng dẫn học sinh lập dàn ý..

(200) Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt + GV: Mở bài ta có thể giới thiệu II. Lập dàn ý: những ý nào? 1-Mở bài: + GV: Gọi 1 học sinh tập mở bài Giới thiệu khái quát tác giả, tác phẩm miệng cho đề bài. Nêu cảm nghĩ khái quát về nhân vật “ khách”. Hoạt động 3:. 2- Thân bài: a- phần 1 - Nh©n vËt kh¸ch  lµ sù ph©n th©n cña t¸c gi¶, t¹o tÝnh kh¸ch quan cho nh÷ng ®iÒu sÏ nãi. - Mục đích dạo chơi thiên nhiên, chiến địa cña kh¸ch: + Thởng thức vẻ đẹp thiên nhiên. + Tìm hiểu cảnh trí đất nớc, bồi bổ tri thức.  Kh¸ch tù häa bøc ch©n dung tinh thÇn cña m×nh lµ mét hån th¬, mét kh¸ch h¶i hå, mét kẻ sĩ thiết tha với đất nớc và lịch sử dân tộc: + Cã vèn hiÓu biÕt phong phó. + Yêu thiên nhiên, say đắm thởng ngoạn, tìm hiÓu thiªn nhiªn (Gi¬ng buåm... m¶i miÕt). + Có tâm hồn khoáng đạt, có hoài bão lớn lao (N¬i cã ngêi ®i... tha thiÕt). - T©m tr¹ng cña t¸c gi¶ tríc nh÷ng s¾c th¸i đối lập của thiên nhiên: + PhÊn khëi, tù hµo tríc bøc tranh thiªn nhiªn hïng vÜ, hoµnh tr¸ng mµ trong s¸ng, th¬ méng. + Buồn thơng, nuối tiếc trớc vẻ ảm đạm , hiu h¾t, hoang vu do thêi gian ®ang xãa nhßa, lµm mê hÕt nh÷ng dÊu tÝch oai hïng cña chiÕn trêng xa: Buån v× ...cßn lu b- Lêi ca tiÕp nèi cña kh¸ch ở phần kết + Ca ngîi sù anh minh cña 2 vÞ th¸nh quan (TrÇn Nh©n T«ng vµ TrÇn Th¸nh T«ng). + Ca ngîi chiÕn tÝch trªn s«ng B¹ch §»ng. + Khẳng định chân lí: vai trò và vị trí quyết định của con ngời trong tơng quan với yếu tố đất đai hiểm yếu.  NiÒm tù hµo d©n téc vµ t tëng nh©n v¨n cao đẹp.. Nhận xét về ưu điểm của học sinh III. Nhận xét, đánh giá: trong bài viết. 1-Ưu điểm: - Hầu hết đều nhận thức đúng vấn đề nghị luận. - Vận dung khá tốt các thao tác lập luận giải thích, chứng minh. - Hệ thống ý tương đối rõ ràng Nhận xét về nhược điểm của học - Các lí lẽ, dẫn chứng một số bài khá phong sinh trong bài viết. phú : - Kĩ năng, diễn đạt một số em khá tốt: 2. Tồn tại: - Chưa giải thích đúng đề, chưa biết cách lập Hoạt động 4: GV sửa lỗi sai phổ.

(201) Hoạt động của GV và HS. Nội dung cần đạt biến và trình bày ý thành đoạn: - Không có dẫn chứng : - Kĩ năng, diễn đạt: Còn mắc lỗi chính tả nhiều, dùng từ câu sai, không biết cách tách GV: Nêu các lỗi mà học sinh thường đoạn : IV. Sửa lỗi bài viết: gặp trong bài văn của mình. Hoạt động 5. * Một số lỗi phổ biến: - Dùng khẩu ngữ, sai chính tả. - Diễn đạt sai phong cách ngôn ngữ. - Chưa tách đoạn theo luận điểm. - Mở bài không trích dẫn câu nói. V. Đọc và biểu dương bài làm tốt Bài của * Thống kê: Giỏi: Khá: Tb: Yếu: Kém:. 4. Củng cố- dăn dò Soạn bài Văn bản văn học 5.Rút kinh nghiệm - Rút kinh nghiệm các lỗi đã thống kê cho những bài viết sau..

(202) Ngµy so¹n: TiÕt: 89-90 LÝ luËn v¨n häc:. Ngµy d¹y:. V¨n b¶n v¨n häc. A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1-Kiến thức: Nắm đợc các tiêu chí chủ yếu của 1 văn bản văn học theo quan niÖm ngµy nay. - Nắm đợc cấu trúc của văn bản văn học với các tầng: ngôn từ, hình tợng, hàm nghÜa. 2-Kĩ năng: Vận dụng những hiểu biết nói trên để tìm hiểu tác phẩm văn học. 3- Thái độ: thích thú với văn bản văn học B- Phương tiện - Sgk, sgv vµ mét sè tµi liÖu tham kh¶o. - Hs đọc trớc bài học - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức phát vấn- đàm thoại, làm bài tËp nhËn diÖn c¸c kiÕn thøc lÝ thuyÕt. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm hiểu tiêu chí của VBVH Hs đọc sgk. - C¸c tiªu chÝ nhËn diÖn VBVH ngµy nay lµ g×? Hs theo dâi sgk tr¶ lêi. Gv nhËn xÐt, bæ sung:. Yêu cầu cần đạt I. Tiªu chÝ chñ yÕu cñaVBVH: 1. VBVH lµ nh÷ng v¨n b¶n ®i s©u ph¶n ¸nh hiÖn thùc kh¸ch quan vµ kh¸m ph¸ thÕ giíi t×nh c¶m vµ t tëng, tháa m·n nhu cÇu thÈm mÜ cña con ngêi. 2. VBVH đợc xây dựng bằng ngôn từ nghệ thuật có tÝnh h×nh tîng, tÝnh thÈm mÜ cao, tÝnh hµm sóc, ®a nghÜa. 3. VBVH đợc xây dựng theo 1 phơng thức riêngnói cụ thể hơn là mỗi VBVH đều thuộc về 1 thể loại nhất định và theo những quy ớc, cách thức của thể loại đó..

(203)  Tuy nhiªn VBVH ko chØ lµ nh÷ng biÖn ph¸p, nh÷ng kÜ x¶o ng«n tõ mµ lµ 1 s¸ng t¹o tinh thÇn cña nhµ v¨n. II. CÊu tróc cña VBVH: 1. Tầng ngôn từ- từ ngữ âm đến ngữ nghĩa: Hoạt động 2: Hướng dẫn hs - Ng÷ nghÜa:+ NghÜa têng minh + NghÜa hµm Èn. tìm hiểu cấu trúc của VBVH - Ng÷ ©m: 2. TÇng h×nh tîng: - Hình tợng đợc sáng tạo trong văn bản nhờ nh÷ng chi tiÕt, cèt truyÖn, nh©n vËt, hoµn c¶nh, t©m - Tầng hình tợng của VBVH đợc tr¹ng (tïy quy m« v¨n b¶n vµ thÓ lo¹i) mµ cã sù t¹o nªn nhê nh÷ng yÕu tè nµo? kh¸c nhau. VD? 3. TÇng hµm nghÜa: - Lµ ý nghÜa Èn kÝn, ý nghÜa tiÒm tµng cña v¨n b¶n. - TÇng hµm nghÜa lµ g×? VD? III. Từ văn bản đến tác phẩm văn học: Nhµ v¨n s¸ng t¹o VBVH (hÖ thèng kÝ hiÖu khách quan ngời đọc tác phẩm văn học. Hoạt động 3 Gv sơ đồ hóa, giải thích cho hs IV. Luyện tập: hiÓu râ. 1. Bµi 1: Hoạt động 4: Luyện tập a. Cấu trúc giống nhau- đối xứng nhau: - C©u më. - C©u kÕt. - Các nhân vật đợc trình bày theo tính tơng phản. b. “N¬i dùa”- nghÜa hµm Èn: n¬i dùa tinh thÇn- n¬i con ngêi t×m thÊy niÒm vui vµ ý nghÜa cuéc sèng.  Khuyªn chóng ta: + Ph¶i biÕt sèng víi t×nh yªuvíi con c¸i, cha mÑ, nh÷ng ngêi bÒ trªn. + Ph¶i sèng víi niÒm hi väng vÒ t¬ng lai vµ lßng biÕt ¬n qu¸ khø. 2. Bµi th¬ Thêi gian (V¨n Cao): a. C©u 1,2,3,4: Søc tµn ph¸ cña thêi gian. Hs đọc yêu cầu của sgk, suy - Chiếc lá- ẩn dụ chỉ đời ngời, sự sống. ngÉm, tr¶ lêi. - Kỉ niệm của đời ngời theo thời gian- Tiếng hòn Gv nhËn xÐt, bæ sung: sái r¬i vµo lßng giÕng c¹n. + Giếng cạn: giếng đã bị vùi lấp, - C©u th¬, bµi h¸t  biÓu tîng chØ v¨n häc nghÖ ko cßn nuíc  hßn sái r¬i vµo thuËt. lßng giÕng c¹n th× ch¼ng cã tiÕng - “Xanh”  Sù tån t¹i bÊt tö. vang g×.  tinh kh«i, t¬i trÎ. + Thêi gian qua ®i, nh÷ng chiÕc lá khô héo rụng dần  những - “Đôi mắt em”- đôi mắt ngời yêu  biểu tợng chỉ kỉ mảnh nhỏ cuộc đời qua thế giới niệm tình yêu. còng xanh råi hÐo óa nh chiÕc l¸. - “GiÕng níc”: ko c¹n  nh÷ng ®iÒu trong m¸t ngät lµnh. b. ý nghÜa bµi th¬: Thời gian xóa nhòa tất cả, tàn phá cuộc đời con ngêi, tµn ph¸ sù sèng. Nhng chØ cã V¨n häc nghÖ thuËt vµ kØ niÖm vÒ t×nh yªu lµ cã søc sèng l©u dµi. Hs đọc yêu cầu của sgk, suy 3. Bài thơ: Mình và ta (Chế Lan Viên) ngÉm, tr¶ lêi. a. Mối quan hệ khăng khít giữa tác giả- bạn đọc: - Mình: bạn đọc. - Ta: ngêi viÕt. b. Ta göi tro, m×nh nhen thµnh löa ch¸y Gửi viên đá con, mình lại dựng nên thành.  Qu¸ tr×nh tõ v¨n b¶n  t¸c phÈm v¨n häc trong t©m.

(204) trí ngời đọc. 4-Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- Häc bµi. - Soạn bài Thực hành về phép điệp và phép đối. 5- Rút kinh nghiệm.

(205) Ngµy so¹n TiÕt: 91. TiÕng viÖt:. Ngµy d¹y:. Thùc hµnh c¸c phÐp tu tõ Phép điệp và phép đối. A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1-Kiến thức : Nâng cao kiến thức về phép điệp và phép đối. 2- Kĩ năng : Luyện kỹ năng phân tích và sử dụng phép điệp và phép đối. 3- Thái độ : sử dụng phép điệp, đối trong viết văn và giao tiếp B. Phương tiện - Sgk, sgv. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y vµ häc. C- Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các hình thức phát vấn, đàm thoại, làm các bµi tËp thùc hµnh. D. TiÕn tr×nh d¹y häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yªu cÇu cÇn d¹t Hoạt động 1: Hướng dẫn hs I. LuyÖn tËp vÒ phÐp ®iÖp. 1a. “Nô tÇm xu©n” luyện tập về phép điệp Yêu cầu hs đọc, thảo luận làm “Nụ” khác “hoa”  hai trạng thái khác nhau. - “Hoa c©y nµy”  “hoa”  tr¹ng th¸i kh¸c. c¸c bµi tËp: - “Nụ tầm xuân ” đợc lặp lại không xác định rõ “cây nguyªn vÑn nÕu thay nã b»ng nµy” lµ c©y nµo. “hoa tầm xuân” hay “hoa cây Thay đổi hình ảnh  thay đổi ý nghĩa nµy” th× c©u th¬ sÏ ntn? - Nhạc điệu thay đổi ở “nụ” (thanh trắc)  “hoa” Hs ph¸t biÓu th¶o luËn. (thanh b»ng). Gv nhËn xÐt, bæ sung. * ViÖc lÆp l¹i c¸c côm tõ “chim vµo lång”, “c¸ m¾c c©u”:  nhÊn m¹nh thùc tr¹ng bÊt kh¶ kh¸ng. không lặp lại  cha rõ ý “không thể thoát đợc”..

(206) VD kh¸c: Con bß ®ang gÆm cá. Con bß ngÈng ®Çu lªn. Con bß rèng ß ß... Hs thảo luận, phát biểu định nghÜa vÒ phÐp ®iÖp. Gv nhận xét, khẳng định các kiến thøc. Hoạt động 2: Luyện tập về phép đối Hs đọc các ngữ liệu và trả lời các c©u hái: - ë ng÷ liÖu 1 vµ 2, c¸ch s¾p xÕp từ ngữ có gì đặc biệt? - Sù ph©n chia thµnh 2 vÕ c©u c©n đối đợc gắn kết lại nhờ những biÖn ph¸p g×? - VÞ trÝ cña c¸c danh tõ (chim, ngêi; tæ, t«ng,...), c¸c tÝnh tõ (đói, rách, sạch, thơm,...), các động từ (có, diệt, trừ,...) tạo thế cân đối ntn? - Trong ng÷ liÖu 3 vµ 4 cã nh÷ng cách đối nhau ntn? Hs nªu ý kiÕn, gv nhËn xÐt. - Nêu định nghĩa phép đối?. - C¸ch lÆp “nô tÇm xu©n”  sù ph¸t triÓn cña sù vËt, sù viÖc theo quy luËt. - C¸ch lÆp “c¸ m¾c c©u”, “chim vµo lång”  tÝnh bi kÞch cña t×nh thÕ kh«ng thÓ gi¶i tho¸t. b. Các câu đó chỉ có hiện tợng lặp từ, không phải phép điệp. Nó tạo tính đối xứng và nhịp ®iÖu cho c©u v¨n. c. §Þnh nghÜa phÐp ®iÖp: - Là biệp pháp tu từ lặp lại một yếu tố diễn đạt (vÇn, nhÞp, tõ, côm tõ, c©u) nh»m nhÊn m¹nh, biểu đạt cảm xúc và ý nghĩa, có khả năng gợi h×nh tîng nh trªn. - Ph©n lo¹i: ®iÖp nèi tiÕp, ®iÖp c¸ch qu·ng, ®iÖp vßng trßn (®iÖp ng÷ chuyÓn tiÕp). II. Luyện tập về phép đối: 1a.- Cách sắp xếp từ ngữ: có tính chất đối xứng, hµi hßa vÒ ©m thanh, nhÞp ®iÖu. - G¾n kÕt b»ng c¸c tõ tr¸i nghÜa hoÆc c¸c tõ cïng mét trêng nghÜa. - Vị trí các từ tạo ra sự đối xứng nhằm thỏa mãn nhu cÇu th«ng tin vµ thÈm mü. b. Ngữ liệu 3: đối bổ sung . Ngữ liệu 4: đối xứng tơng phản. c. HÞch tíng sÜ: “Ta thêng...”. Bình Ngô đại cáo: “Việc nhân nghĩa... trừ bạo”. TruyÖn KiÒu: “VÇng tr¨ng...dÆm trêng”. d. Định nghĩa phép đối: Phép đối là cách sử dụng các từ ngữ tơng đồng hoÆc t¬ng ph¶n vÒ ý nghÜa, sö dông ©m thanh, nhịp điệu,...để tạo ra những câu có sự cân xứng vÒ cÊu tróc, hµi hßa vÒ ©m thanh vµ céng hëng vÒ ý nghÜa. 2a. §èi: t¬ng ph¶n gi÷a 2 vÕ: Thuốc đắng giã tật  Sự thật mất lòng - B¸n anh em xa, mua l¸ng giÒng gÇn. “Bán”, “mua” thờng dùng để chỉ những việc “b¸n”, “mua” nh÷ng vËt chÊt cô thÓ. Nhng ë ®©y lµ quan hÖ t×nh c¶m, t×nh nghÜa. C¸ch nãi đó nhằm đề cao vai trò tình cảm xóm giềng và khuyªn con ngêi ph¶i tØnh t¸o trong quan hÖ t×nh c¶m. b. Tục ngữ: ngắn gọn, cô đúc, khái quát đợc nh÷ng hiÖn tîng réng. - Nhờ phép đối nên tục ngữ dễ nhớ, dễ thuộc và gần gũi với đời sống.. 4. Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- VÒ nhµ hoµn thiÖn c¸c bµi tËp. - So¹n bµi LLVH: Néi dung vµ h×nh thøc cña v¨n b¶n v¨n häc. 5- Rút kinh nghiệm. Ngµy so¹n: TiÕt: 92-93 LÝ luËn v¨n häc:. Ngµy d¹y:. néi dung vµ h×nh thøc cña v¨n b¶n v¨n häc.

(207) A. Môc tiªu bµi häc: Gióp hs:1-Kiến thức: HiÓu c¸c kh¸i niÖm néi dung vµ h×nh thøc - ThÊy râ mèi quan hÖ cña néi dung vµ h×nh thøc trong VBVH. 2- Kĩ năng: bíc ®Çu biÕt vËn dông c¸c kh¸i niÖm néi dung vµ h×nh thøc khi ph©n tÝch v¨n b¶n v¨n häc. 3- Thái độ: thích thú với các văn bản văn học B- Phương tiện - Sgk, sgv vµ mét sè tµi liÖu tham kh¶o. - Hs đọc trớc bài học. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức phát vấn- đàm thoại, làm bài tËp nhËn diÖn c¸c kiÕn thøc lÝ thuyÕt. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Hoạt động 1: Tìm hiểu các khái niệm của nội dung và hình thức trong VBVH Hs đọc sgk. - C¸c yÕu tè thuéc vÒ mÆt näi dung cña VBVH? - Gi¶i thÝch ng¾n gän ý nghÜa cña các yếu tố đó?. - Em hiÓu ntn vÒ t tëng cña v¨n b¶n? VD?. - C¶m høng nghÖ thuËt lµ g×? Nªu c¶m høng nghÖ thuËt cña TruyÖn KiÒu. Hs đọc sgk. - Nªu c¸c kh¸i niÖm thuéc vÒ mÆt h×nh thøc cña VBVH? - Gi¶i thÝch ng¾n gän ý nghÜa cña các yếu tố đó? VD minh họa? Hs ph¸t biÓu. Gv nhËn xÐt, bæ sung, lu ý: Gi÷a néi dung vµ h×nh thøc cã mèi quan. yêu cầu cần đạt I. C¸c kh¸i niÖm cña néi dung vµ h×nh thøc trong VBVH: 1. C¸c kh¸i niÖm thuéc vÒ mÆt néi dung: a. §Ò tµi: - Là lĩnh vực đời sống đợc nhà văn nhận thức, lựa chän, kh¸i qu¸t, b×nh gi¸ vµ thÓ hiÖn trong VB. b. Chủ đề: - Là vấn đề cơ bản đợc nêu ra trong văn bản. Nó là vấn đề đợc nhà văn quan tâm và thể hiện chiều sâu nhận thức của nhà văn đối với cuộc sống. c. T tëng cña v¨n b¶n: - Là sự lí giải đối với chủ đề đã nêu lên, là nhận thức của tác giả muốn trao đổi, nhắn gửi, đối thoại với ngời đọc. - VD: T tëng v¨n b¶n TruyÖn KiÒu: + Tố cáo tất cả các thế lực bạo tàn chà đạp lên quyÒn sèng cña con ngêi (quan l¹i, quý téc, những kẻ buôn thịt bán ngời; thế lực đồng tiền). + Kh¸t väng t×nh yªu tù do. + ¦íc m¬ c«ng lÝ. + T tởng định mệnh. d. C¶m høng nghÖ thuËt: - Là nội dung chủ đạo của văn bản. Nó là trạng thái tâm hồn, những cảm xúc đợc thể hiện đậm đà, nhuần nhuyễn trong văn bản sẽ truyền cảm, hấp dẫn ngời đọc. Qua cảm hứng nghệ thuật, ngời đọc cảm nhận đợc t tởng, tình cảm của tác giả nªu lªn trong v¨n b¶n. 2. C¸c kh¸i niÖm thuéc vÒ mÆt h×nh thøc: a. Ng«n tõ: - Lµ yÕu tè ®Çu tiªn cña VBVH. - Các chi tiết, sự việc, hiện tợng, nhân vật,... đều đợc xây dựng bằng ngôn từ. - Ng«n tõ lµ c¬ së vËt chÊt cña VBVH, nhê cã chúng, ta mới lần lợt tìm hiểu đợc từng tầng nghÜa cña VBVH. - BiÓu hiÖn trong c©u, h×nh ¶nh, giäng ®iÖuVB. - Ngôn từ trong mỗi VBVH cụ thể đều có cái chung mang tính quy ớc của 1 cộng đồng dân tộc.

(208) hÖ biÖn chøng lµm nªn gi¸ trÞ cña VBVH. Ko cã 1 “h×nh thøc thuÇn tóy” mµ chØ cã “h×nh thøc mang tÝnh néi dung” vµ còng ko cã 1 “néi dung trÇn trôi” tho¸t li h×nh thøc.. về cách dùng từ, đặt câu và diễn đạt...nhng bao giê còng mang dÊu Ên riªng cña nhµ v¨n (do kh¶ n¨ng vµ së thÝch kh¸c nhau) b. KÕt cÊu: Lµ sù s¾p xÕp, tæ chøc c¸c thµnh tè cña v¨n b¶n thành 1 đơn vị thống nhất, hoàn chỉnh và có ý nghÜa. c. ThÓ lo¹i: Lµ nh÷ng quy t¾c tæ chøc v¨n b¶n thÝch h¬pù víi néi dung v¨n b¶n: th¬, tiÓu thuyÕt, kÞch, trêng ca,... II. ý nghÜa quan träng cña néi dung vµ h×nh thøc VBVH: - H×nh thøc: ng«n tõ, kÕt cÊu, thÓ lo¹i  lµ nh÷ng Hoạt động 2 : Tỡm hiểu ý nghĩa yếu tố đầu tiên ngời đọc tiếp cận với VBVH. - Nội dung: đề tài, chủ đề, t tởng của văn bản, của nội dung và hình thức - Vai trò của nội dung và hình thức cảm hứng nghệ thuật, đặc biệt là 2 yếu tố sau là cái đọng lại trong lòng ngời đọc sau khi đọc tác trong VBVH? phÈm. Hs đọc sgk, suy nghĩ, trả lời. Gv nhËn xÐt, bæ sung hoµn chØnh.  Yªu cÇu: thèng nhÊt gi÷a néi dung vµ h×nh thøc. + Nội dung t tởng cao đẹp. + H×nh thøc nghÖ thuËt hoµn mÜ. III. LuyÖn tËp: 1. Bµi 1: So sánh đề tài của 2 tác phẩm: Tắt đèn và Bớc đờng cùng: - Gièng: §Ò tµi lµ viÕt vÒ n«ng th«n vµ n«ng d©n Hoạt động 3 : Luyện tập Hs th¶o luËn, ph¸t biÓu lµm c¸c VN tríc c¸ch m¹ng Th¸ng 8- 1945. - Khác: Tắt đèn  cuộc sống nông thôn và nông bµi tËp. d©n trong nh÷ng ngµy su thuÕ. Gv nhận xét, khẳng định đáp án. Bớc đờng cùng  tả cuộc sống cơ cực của nông dân bị địa chủ dùng thủ đoạn cho vay nặng lãi để cớp lúa, cớp đất, bị đẩy vào bớc đờng cùng phải đứng lên chống lại . 2. Bµi 2: T tëng bµi MÑ vµ qu¶ (NguyÔn Khoa §iÒm): - Sự lo lắng mình ko trởng thành, ko thành đạt, có nhiÒu khiÕm khuyÕt sÏ phô lßng mong mái vµ c«ng søc nu«i dìng cña mÑ. - Đó cũng là biểu hiện cao độ của ý thức trách nhiệm phải đền đáp công ơn ngời đã nuôi nấng, d¹y dç m×nh. 4. Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- Häc bµi. - Soạn bài Tổng kết văn học 5- Rút kinh nghiệm.

(209) Ngµy so¹n: TiÕt:94- 95-96. ¤n tËp VH:. Ngµy d¹y:. Tæng kÕt phÇn v¨n häc. a. Môc tiªu bµi häc: Gióp hs: 1-Kiến thức: N¾m l¹i toµn bé hÖ thèng nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n trong ch¬ng trình văn học lớp 10: từ VHDG đến VH viết, từ VHVN đến VHNN. 2- Kĩ năng: Có năng lực phân tích văn học theo từng cấp độ: từ sự kiện VH đến tác giả, tác phẩm văn học, từ ngôn ngữ đến hình tợng nghệ thuật..

(210) 3- Thỏi độ: cú ý thức vận dụng những kiến thức cơ bản đã học để tiếp tục học chơng tr×nh VH líp 11. B. Phương tiện - Sgk, sgv. - Hs tr¶ lêi vµ hÖ thèng hãa c¸c kiÕn thøc qua c¸c b¶ng biÓu theo yªu cÇu cña sgk. - Gv thiÕt kÕ d¹y- häc. C- Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức phát vấn- đàm thoại. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt C©u 1: VHVN gåm c¸c bé phËn I. ¤n tËp VHDG: 1. Những đặc trng cơ bản của VHDG: lín nµo? - TÝnh tËp thÓ. VHVN:- VHDG. - TÝnh truyÒn miÖng. - VH viÕt. Câu 2: Những đặc trng cơ bản - Tính thực hành. 2. HÖ thèng thÓ lo¹i: cña VHDG? - HÖ thèng thÓ lo¹i cña VHDG? - Tù sù DG: thÇn tho¹i, sö thi, truyÒn thuyÕt, Nêu đặc trng của 6 thể loại truyện cổ tích, truyện ngụ ngôn, truyện cời, truyện th¬, vÌ. VHDG đã học? - Tr÷ t×nh DG: ca dao. - Nghị luận DG: tục ngữ, câu đố. - S©n khÊu DG: chÌo, tuång, c¶i l¬ng. - Nªu c¸c gi¸ trÞ c¬ b¶n cña 3. Nh÷ng gi¸ trÞ c¬ b¶n cña VHDG: VHDG? Ph©n tÝch biÓu hiÖn cña a. Gi¸ trÞ nhËn thøc: nó qua truyện cổ tích Tấm Cám? - Là kho tàng tri thức về mọi lĩnh vực đời sống tự nhiªn, x· héi vµ con ngêi. Hs th¶o luËn, ph¸t biÓu. Gv nhËn xÐt, bæ sung hoµn - Lµ tri thøc cña 54 d©n téc anh em  tÝnh phong chØnh: phó, ®a d¹ng. Các giá trị của truyện Tấm Cám: - Thể hiện trình độ nhận thức và quan điểm t tởng - Gi¸ trÞ nhËn thøc: + nhân dân lao động  nhân đạo và tiến bộ. Nh÷ng nçi khæ cña ngêi må c«i, cña Tri thức dân gian thờng đợc trình bày bằng ngôn ngêi nghÌo khæ bÊt h¹nh trong tõ nghÖ thuËt hÊp dÉn, dÔ phæ biÕn, cã søc sèng l©u x· héi cò. + Sù tµn ¸c cña mÑ con mô d× bÒn. b. Gi¸ trÞ gi¸o dôc: ghÎ. + Mâu thuẫn, xung đột trong gia - Tinh thần nhân đạo: đình phụ quyền khi ngời phụ nữ + Tôn vinh giá trị con ngời. + T×nh yªu th¬ng con ngêi. lµm chñ. + §Êu tranh b¶o vÖ, gi¶i phãng con ngêi khái bÊt - Gi¸ trÞ gi¸o dôc: + Giáo dục đạo lí làm ngời: lòng công. yªu th¬ng con ngêi, tinh thÇn - H×nh thµnh nh÷ng phÈm chÊt truyÒn thèng tèt đấu tranh ko mệt mỏi để bảo vệ, đẹp: giải phóng con ngời khỏi bất + Tình yêu quê hơng đất nớc. + Lòng vị tha, đức kiên trung. c«ng, cêng quyÒn. + Gi¸o dôc, nu«i dìng niÒm tin + TÝnh cÇn kiÖm. ãc thùc tiÔn... c. Gi¸ trÞ thÈm mÜ: “ë hiÒn gÆp lµnh”. - Gi¸ trÞ thÈm mÜ: h×nh tîng nh©n + NhiÒu t¸c phÈm VHDG trë thµnh mÉu mùc nghÖ vật Tấm gợi cảm hứng nghệ thuật thuật để ngời đời học tập. + Lµ nguån nu«i dìng VH viÕt ph¸t triÓn. cho VH viÕt. 4. LËp b¶ng so s¸nh VHDG vµ VH viÕt: §Æc ®iÓm VHDG VH viÕt 1. Thời điểm ra - Rất sớm, khi cha có chữ - Khi đã có chữ viết (từ thế kỉ X). đời. viÕt. - C¸ nh©n. 2. T¸c gi¶. - TËp thÓ. - Ch÷ viÕt, ch÷ in, v¨n b¶n. 3. Ph¬ng thøc - TruyÒn miÖng. lu truyÒn. - Văn bản viết cố định..

(211) 4. H×nh thøc - G¾n liÒn víi nh÷ng sinh tån t¹i. hoạt khác nhau trong đời sống cộng đồng (môi trờng diÔn xíng). - N©ng cao, kÕt tinh nh÷ng thµnh tùu 5. Vai trß, vÞ - NÒn t¶ng cña VH d©n nghÖ thuËt. trÝ. téc. HÕt tiÕt 95, chuyÓn sang tiÕt 96: Ho¹t ®ng cña gv vµ hs - C¸c bé phËn lín cña VH viÕt ViÖt Nam? - Nh÷ng néi dung lín cña VHVN trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn? - VHVN ph¸t triÓn trong sù ¶nh hëng qua l¹i víi c¸c yÕu tè truyÒn thèng d©n téc, tiÕp biÕn VHNN ntn? Nªu 1 sè hiÖn tîng v¨n häc chøng minh? Hs th¶o luËn, ph¸t biÓu. Gv nhËn xÐt, bæ sung: C¸c t¸c gi¶ VHT§: + Tiếp thu lời ăn tiếng nói, t tởng nhân đạo của VHDG và truyÒn thèng v¨n hãa d©n téc. + ViÖt hãa c¸c yÕu tè tiÕp thu từ VH Trung Quốc: thể loại, đề tµi, thi liÖu,... Hs tr×nh bµy b¶ng so s¸nh VHT§ vµ VHH§. Gv nhËn xÐt, bæ sung hoµn thiÖn.. §Æc ®iÓm 1. Ch÷ viÕt. 2. ThÓ lo¹i.. Yêu cầu cần đạt II. VH viÕt ViÖt Nam: 1. C¸c bé phËn: - VHT§ (tõ thÕ kØ X- XIX). - VHH§ (tõ ®Çu thÕ kØ XX- nay). 2. Nh÷ng néi dung lín cña VHVN trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn: - ThÓ hiÖn t tëng, t×nh c¶m cña con ngêi VN trong 5 mèi quan hÖ ®a d¹ng: víi thÕ giíi tù nhiªn, quèc gia d©n téc, x· hé vµ b¶n th©n. - Hai néi dung c¶m høng lín xuyªn suèt: yªu níc vµ nhân đạo. - ¶nh hëng truyÒn thèng vµ tiÕp biÕn VHNN. - VD: + VHT§: NguyÔn Tr·i, NguyÔn Du, Hå Xu©n H¬ng,... + VHH§: Hå ChÝ Minh, Tè H÷u, Nam Cao,.... 3. So s¸nh VHT§ vµ VHH§:. VHT§ - Ch÷ H¸n, ch÷ N«m.. - TiÕp thu tõ VH Trung Quèc: c¸o, hÞch, phó, th¬ §êng luËt, truyÖn kÝ, tiÓu thuyÕt ch¬ng håi,... - S¸ng t¹o trªn c¬ së tiÕp thu: th¬ §êng luËt viÕt b»ng ch÷ N«m. - ThÓ lo¹i VH d©n téc: truyÖn th¬, ng©m khóc, h¸t nãi. 3. TiÕp thu - V¨n hãa, v¨n häc Trung tõ níc Quèc. ngoµi.. VHH§ - Ch÷ quèc ng÷. - TiÕp thu tõ VHT§: th¬ §êng luËt, c©u đối,... - ThÓ lo¹i VHH§: th¬ tù do, truyÖn ng¾n, tiÓu thuyÕt, phãng sù, kÞch nãi,.... - V¨n hãa, v¨n häc Trung Quèc. - V¨n hãa, v¨n häc ph¬ng T©y, Nga- X« ViÕt, MÜ- Latinh. 4. VH viÕt VN tõ thÕ kØ X-XIX: - C¸c thµnh phÇn chñ yÕu cña a. C¸c thµnh phÇn chñ yÕu cña VHT§: - VH viÕt b»ng ch÷ H¸n. VHT§?.

(212) - VH viÕt b»ng ch÷ N«m. - C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña b. C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn: - Tõ thÕ kØ X- XIV. VHT§? - Tõ thÕ kØ XV- XVII. - Tõ thÕ kØ XVIII- nöa ®Çu XIX. - Nöa cuèi thÕ kØ XIX. - Nêu các đặc điểm lớn về nội c. Những đặc điểm lớn về nội dung: dung? Ph©n tÝch dÉn chøng * Néi dung yªu níc: - §Æc ®iÓm: minh häa? - §Æc ®iÓm vµ biÓu hiÖn cña néi + G¾n liÒn víi t tëng “trung qu©n ¸i quèc”. dung yªu níc? Nªu dÉn chøng + Ko t¸ch rêi truyÒn thèng yªu níc cña d©n téc. - BiÓu hiÖn: minh häa? + ý thức độc lập, tự chủ, tự cờng, tự hào dân tộc. + Lßng c¨m thï giÆc, tinh thÇn quyÕt chiÕn quyÕt th¾ng kÎ thï x©m lîc. + Tự hào trớc chiến công thời đại, trớc truyền thống lÞch sö. + BiÕt ¬n, ca ngîi nh÷ng anh hïng d©n téc, nh÷ng ngời hi sinh vì đất nớc. * Nội dung nhân đạo: - §Æc ®iÓm: + Bắt nguồn từ truyền thống nhân đạo, thơng ngời nh thÓ th¬ng th©n cña d©n téc ta. + ¶nh hëng tõ t tëng nh©n v¨n tÝch cùc cña t«n gi¸o. - BiÓu hiÖn: + Lßng th¬ng yªu con ngêi, c¶m th«ng th¬ng xãt nh÷ng khæ ®au cña con ngêi. + Lên án, tố cáo các thế lực bạo tàn chà đạp lên con ngêi. + Khẳng định, đề cao con ngời về các mặt phẩm - §Æc ®iÓm vµ biÓu hiÖn cña néi chÊt, tµi n¨ng, nh÷ng kh¸t väng ch©n chÝnh (c«ng lÝ, tình yêu tự do, hạnh phúc lứa đôi). dung nhân đạo? + Đề cao những quan hệ đạo đức, đạo lí tốt đẹp của Nªu dÉn chøng minh häa? con ngêi. + Lèi sèng hßa hîp víi tù nhiªn, xa l¸nh vßng danh lîi. + NiÒm tin, l¹c quan tríc cuéc sèng.  Hai c¶m høng trªn cã quan hÖ biÖn chøng víi nhau. d. Các đặc điểm nghệ thuật: - TÝnh quy ph¹m vµ ph¸ vì tÝnh quy ph¹m. - Các đặc điểm nghệ thuật? - Khuynh híng trang nh· vµ xu híng b×nh dÞ. - TiÕp thu vµ d©n téc hãa tinh hoa v¨n häc níc ngoµi. e. Các thể loại VHTĐ đã học: - Nêu tên các thể loại VHTĐ đã - Thơ Đờng luật chữ Hán. häc? - Th¬ N«m §êng luËt. - C¸o. - Phó. - Ng©m khóc. - TruyÖn th¬. i. Lập bảng tên tác giả, tác phẩm, đặc điểm nội Hs làm ở nhà, trình bày trớc dung và nghệ thuật cơ bản của các tác phẩm đã líp. häc. Gv nhận xét, đánh giá.. T¸c gi¶ T¸c phÈm. Néi dung. NghÖ thuËt.

(213) 1. Ph¹m Ngò L·o. ThuËt hoµi. Bøc ch©n dung tinh thÇn cña tác giả đồng thời cũng là chân dung tinh thÇn cña con ngêi thời Trần có sức mạnh, có lí tởng, nhân cách cao đẹp, mang hµo khÝ §«ng A. 2. B¶o - Bøc tranh thiªn nhiªn c¶nh NguyÔn kÝnh ngày hè sinh động và tràn đầy Tr·i c¶nh søc sèng. giới số - Tình yêu thiên nhiên, yêu đời, 43. yêu nhân dân, đất nớc. 3. Nhµn TriÕt lÝ sèng “nhµn” cña t¸c NguyÔn gi¶: BØnh - Sèng hßa hîp víi thiªn nhiªn. Khiªm. - Phñ nhËn danh lîi, gi÷ cèt c¸ch thanh cao. 4. §éc - Xãt xa, th¬ng c¶m cho nµng NguyÔn TiÓu TiÓu Thanh còng nh bao ngêi Du. Thanh phô n÷ tµi hoa b¹c mÖnh. kÝ. - Suy nghÜ vÒ sè phËn cña nh÷ng ngêi tµi hoa, tµi tö, Nguyễn Du đặt vấn đề quyền sèng, yªu cÇu ph¶i tr©n träng nh÷ng ngêi nghÖ sÜ- ngêi s¸ng t¹o ra c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa tinh thÇn. - Tù th¬ng cho sè phËn t¬ng lai cña m×nh, khao kh¸t tri ©m.  Giá trị nhân đạo sâu sắc, mới mÎ. 5. Tr- Phó - Khung c¶nh thiªn nhiªn B¹ch ¬ng s«ng §»ng- danh th¾ng lÞch sö- hiÖn H¸n B¹ch lên chân thực, sinh động thông Siªu. §»ng. qua c¸ch nh×n, miªu t¶ cña nh©n vËt “kh¸ch” vµ lêi kÓ cña c¸c b« l·o. - Lßng yªu níc, tù hµo d©n téc. - T tởng nhân văn cao đẹp: đề cao vai trß, vÞ trÝ cña con ngêi. 6. B×nh NguyÔn Ng« Tr·i. đại c¸o.. 7. Th©n HiÒn Nh©n tµi lµ Trung. nguyªn khÝ cña quèc gia. 8. ChuyÖn NguyÔn chøc D÷. ph¸n sù đền. - Thñ ph¸p gîi, thiªn vÒ Ên tîng bao qu¸t, hµm sóc. - Bót ph¸p nghÖ thuËt hoµnh tr¸ng cã tÝnh sö thi víi h×nh tîng th¬ lín lao k× vÜ, biÖn ph¸p so sánh phóng đại. - ThÓ th¬ thÊt ng«n xen lôc ng«n. - C¸ch ng¾t nhÞp 3/4. - Ng«n ng÷ gi¶n dÞ, tinh tÕ, biÓu c¶m. - ThÓ th¬ §êng luËt thÊt ng«n b¸t có. - §èi chØnh. - H×nh ¶nh th¬ gi¶n dÞ, biÓu c¶m. - Ng«n ng÷ hµm sóc, tinh tÕ. - Sù ph¸ c¸ch khu«n mÉu th¬ §êng luËt.. - Là đỉnh cao nghệ thuật của thể phó trong VHT§: + Cấu tứ đơn giản, hấp dẫn. + Bè côc chÆt chÏ. + H×nh tîng nghÖ thuËt sinh động vừa gợi hình sắc trực tiếp võa mang ý nghÜa kh¸i qu¸t triÕt lÝ. + Ng«n ng÷ trang träng, hµo sảng, lắng đọng, gợi cảm. Là bản tuyên ngôn độc lập lần - Kết hợp hài hòa 2 yếu tố: chính thø 2: luËn s¾c bÐn vµ v¨n ch¬ng tr÷ - Nªu cao t tëng nh©n nghÜa, t×nh. chân lí độc lập dân tộc. - Mang ®Ëm c¶m høng anh hïng - Tè c¸o téi ¸c cña kÎ thï. ca. - T¸i hiÖn qu¸ tr×nh kh¸ng  Lµ ¸ng “thiªn cæ hïng v¨n”. chiÕn hµo hïng. - Tuyên bố độc lập, rút ra bài häc lÞch sö. - Vai trß quan träng cña hiÒn NghÖ thuËt lËp luËn tam ®o¹n tài đối với vận mệnh đất nớc. luËn. - Nh÷ng viÖc lµm khuyÕn khÝch hiÒn tµi. - ý nghÜa quan träng cña viÖc kh¾c bia tiÕn sÜ. - Gi¸ trÞ hiÖn thùc: - Sử dụng dày đặc các yếu tố kì + Phª ph¸n hån ma tªn tíng ¶o. giÆc gi¶ m¹o thæ thÇn. - Giµu kÞch tÝnh. + Phª ph¸n th¸nh thÇn, quan l¹i.

(214) T¶n Viªn.. ë câi ©m.  HiÖn tîng oan tr¸i, bÊt c«ng ë câi trÇn: quan l¹i tham nhòng, vua xa d©n, ngêi d©n l¬ng thiÖn chÞu nhiÒu bÊt c«ng, ngang tr¸i. - Giá trị nhân đạo: + §Ò cao tinh thÇn kh¶ng kh¸i, cơng trực, dám đấu tranh chống l¹i c¸i ¸c trõ h¹i cho d©n cña Ngô Tử Văn- ngời đại biểu của trÝ thøc níc ViÖt. + NiÒm tin c«ng lÝ chÝnh nghÜa nhất định thắng gian tà. 9§o¹n - Tâm trạng cô đơn, buồn sầu, - Độc thoại nội tâm. §oµn trÝch: mong nhí da diÕt vµ kh¸t väng - T¶ c¶nh ngô t×nh. ThÞ T×nh hạnh phúc lứa đôi của ngời - Ngôn ngữ giàu sức biểu cảm. §iÓm. c¶nh lÎ chinh phô. loi cña - Gi¸n tiÕp lªn ¸n chiÕn tranh ngêi phong kiÕn phi nghÜa. chinh phô. 10. TruyÖn - Nçi ®au khæ, tuyÖt väng cña - §éc tho¹i néi t©m. NguyÔn KiÒu: Thúy Kiều trong đêm trao - Kết hợp ngôn ngữ dân gian và Du. - Trao duyªn. b¸c häc. duyên. - Vẻ đẹp nhân cách của Kiều: đức hi sinh, lòng vị tha. - Nçi - Nçi th¬ng th©n xãt phËn vµ ý th¬ng thøc cao vÒ nh©n phÈm cña - ¦íc lÖ tîng trng. m×nh. Thóy KiÒu. - §èi, ®iÖp tõ, ®iÖp ng÷. - T¶ c¶nh ngô t×nh. - Bót ph¸p lÝ tëng hãa, l·ng m¹n - Chí - Vẻ đẹp của nhân vật Từ Hải: hóa với cảm hứng vũ trụ. khÝ anh + ChÝ khÝ phi thêng, mu cÇu - Sö dông nhiÒu h×nh ¶nh íc lÖ. hïng. nghiÖp lín. - Sö dông lêi tho¹i trùc tiÕp thÓ + Tù tin, b¶n lÜnh. hiÖn tÝnh c¸ch tù tin, b¶n lÜnh cña + Døt kho¸t, kiªn quyÕt mµ l¹i nh©n vËt. rÊt t©m lÝ, s©u s¾c vµ gÇn gòi. HÕt tiÕt 96- chuyÓn sang tiÕt 97: Hoạt động của gv và hs - So sánh để rút ra vài nhận xÐt vÒ sù gièng nhau, kh¸c nhau vÒ néi dung vµ h×nh thøc gi÷a c¸c thiªn sö thi: §¨m S¨n, ¤-®i-xª vµ Ra-ma-yana? Hs tr×nh bµy bµi chuÈn bÞ. Gv nhËn xÐt, bæ sung.. Yêu cầu cần đạt I. ¤n tËp vÒ c¸c bé sö thi: 1. §Æc ®iÓm chung: a. Chủ đề: - Hớng đến những vấn đề chung của cả cộng đồng. - Phản ánh hiện thực đời sống và t tởng con ngời thời cổ đại. b. Nh©n vËt: - Tiêu biểu cho sức mạnh, lí tởng của cộng đồng. - Cã søc m¹nh phi thêng, tµi n¨ng, trÝ th«ng minh, lòng quả cảm, đạo đức cao cả, đấu tranh ko mệt mỏi chinh phôc thiªn nhiªn, chiÕn th¾ng c¸i ¸c v× ch©n, thiÖn, mÜ. c. Ng«n ng÷: - Trang träng. - Hình tợng nghệ thuật với vẻ đẹp kì vĩ, mĩ lệ, huyền ¶o qua trÝ tëng tîng phong phó, bay bæng. 2. §Æc ®iÓm riªng: a. §¨m S¨n: - Kh¸t väng chinh phôc tù nhiªn, xãa bá nh÷ng tËp tôc.

(215) - Những nét đặc sắc về nội dung vµ nghÖ thuËt th¬ §êng? Nhắc lại những nét đặc sắc về néi dung vµ nghÖ thuËt bµi Hoµng H¹c l©u tèng M¹nh H¹o Nhiªn chi Qu¶ng L¨ng (LÝ B¹ch) vµ Thu høng (§ç Phñ)?. - Những nét đặc sắc về nội dung vµ nghÖ thuËt th¬ Hai-c?. - Nh¾c l¹i tªn c¸c ®o¹n trÝch đã học của tiểu thuyết Tam quèc diÔn nghÜa?. l¹c hËu v× sù hïng m¹nh cña bé téc. - Con ngời hành động. b. ¤- ®i- xª: - BiÓu tîng søc m¹nh trÝ tuÖ, tinh thÇn qu¶ c¶m trong chinh phục thiên nhiên để khai sáng văn hóa, mở rộng giao lu v¨n hãa. - Khắc họa nhân vật qua hành động. c. Ra-ma-ya-na: - Chiến đấu dũng cảmchống cái ác, cái xấu vì cái thiện, cái đẹp. - §Ò cao danh dù vµ bæn phËn. - Tình yêu tha thiết với con ngời, cuộc đời, thiên nhiªn. - Con ngời đợc miêu tả về tâm linh, tính cách. Chàng đợc miêu tả với cả nét tính cách của con ngời trần tụcmang tâm lí ghen tuông. II. Th¬ §êng vµ th¬ Hai-c: 1. Th¬ §êng: a. Néi dung: - Phong phó, ®a d¹ng, ph¶n ¸nh trung thùc, toµn diÖn cuộc sống xã hội và đời sống tình cảm của con ngời. - Những đề tài quen thuộc: thiên nhiên, chiến tranh, t×nh yªu, t×nh b¹n, ngêi phô n÷. - Néi dung vµ nghÖ thuËt bµi Hoµng H¹c l©u tèng M¹nh H¹o Nhiªn chi Qu¶ng L¨ng (LÝ B¹ch): Néi dung:+ C¶nh chia li- bøc tranh thiªn nhiªn th¬ méng, huyÒn ¶o ®ong ®Çy t©m tr¹ng con ngêi. + T×nh b¹n ch©n thµnh, s©u s¾c vµ t©m sù s©u kÝn, kh¸t khao, hoµi väng cña LÝ B¹ch. NghÖ thuËt:+ T¶ c¶nh ngô t×nh. + Ng«n ng÷ hµm sóc, ý t¹i ng«n ngo¹i. - Néi dung vµ nghÖ thuËt bµi Thu høng (§ç Phñ): Néi dung:+ Bøc tranh thiªn nhiªn mïa thu hiu h¾t, ¶m đạm mà đày dồn nén, dữ dội, chất chứa tâm sự của tác gi¶. + Tâm trạng tác giả: lo âu cho tình hình đất nớc ko ổn định; nỗi buồn nhớ quê hơng; nỗi ngậm ngùi, xót xa cho th©n phËn. NghÖ thuËt:+ T¶ c¶nh ngô t×nh. + Ng«n ng÷ hµm sóc. + Nghệ thuật đối, tạo các mối quan hệ. b. NghÖ thuËt: - ThÓ th¬: cæ phong (cæ thÓ), §êng luËt (cËn thÓ). - Ng«n ng÷: gi¶n dÞ mµ tinh luyÖn, hµm sóc, giµu søc gîi. - Thanh luật hài hòa, cấu tứ độc đáo. 2. Th¬ Hai- c: a. Néi dung: - Ghi l¹i phong c¶nh víi vµi sù vËt cô thÓ, ë 1 thêi điểm nhất định trong hiện tại, từ đó khơi gợi đợc 1 cảm xúc, suy t sâu sắc nào đó. b. NghÖ thuËt: - Dùng nhiều các quý đề, quý ngữ. - Thiên về gợi, sử dụng những khoảng trống cho trí tởng tợng của ngời đọc. - Ngôn ngữ cô đọng, cả bài chỉ trên dới 17 âm tiết. - Tø th¬ hµm sóc, giµu søc gîi. III. TiÓu thuyÕt cæ ®iÓn Trung Quèc: 1. NghÖ thuËt kÕt cÊu vµ kh¾c häa nh©n vËt: - Lèi kÓ chuyÖn:.

(216) - NhËn xÐt vÒ lèi kÓ chuyÖn vµ kh¾c häa tÝnh c¸ch nh©n vËt cña t¸c phÈm? - Nªu nh÷ng nÐt tÝnh c¸ch næi bËt cña c¸c nh©n vËt trong c¸c ®o¹n trÝch Tam quèc diÔn nghĩa mà em đã học?. Hs «n l¹i c¸c kiÕn thøc LLVH qua c¸c c©u hái: - Nh÷ng tiªu chÝ chñ yÕu cña VBVH?. - Nªu nh÷ng tÇng cÊu tróc cña VBVH? - Nªu c¸c kh¸i niÖm thuéc vÒ néi dung vµ h×nh thøc cña VBVH? VD minh häa?. - Mèi quan hÖ gi÷a néi dung vµ h×nh thøc cña VBVH? VD minh häa?. + Theo sù viÖc. + Theo kÕt cÊu ch¬ng håi. - Khắc họa tính cách nhân vật: qua hành động.. 2. Ch©n dung c¸c nh©n vËt tiªu biÓu trong t¸c phÈm: * §o¹n trÝch Håi trèng Cæ Thµnh: - Tr¬ng Phi: “tuyÖt dòng”. + Dòng c¶m, cu¬ng trùc, trung nghÜa. + Nóng nảy đến thô lỗ mà lại thận trọng, khôn ngoan. + HÕt lßng phôc thiÖn. - Quan C«ng: “tuyÖt nghÜa”. + Tµi n¨ng phi thêng. + Dòng c¶m, trung nghÜa. * §o¹n trÝch: Tµo Th¸o uèng rîu luËn anh hïng: - Lu BÞ: “tuyÖt nh©n”. + Là bậc đại anh hùng. + Kh«n ngoan, mu lîc. + ThËn träng, biÕt nhón nhêng, kiªn tr× thùc hiÖn trÝ lín. - Tµo Th¸o: “tuyÖt gian”. + Là 1 đại gian hùng. + Rất tự tin, bản lĩnh song cũng rất tự cao, tự đại, chủ quan, coi thêng Lu BÞ nhng bÞ Lu BÞ qua mÆt mµ ko hay. IV. C¸c kiÕn thøc LLVH: 1. Nh÷ng tiªu chÝ chñ yÕu cña VBVH: a. VBVH ph¶n ¸nh hiÖn thùc kh¸ch quan, kh¸m ph¸ thÕ giíi t×nh c¶m vµ t tëng, tháa m·n nhu cÇu thÈm mÜ cña con ngêi. b. VBVH đợc xây dựng bằng ngôn từ nghệ thuật có tÝnh h×nh tîng, tÝnh thÈm mÜ vµ tÝnh hµm sóc. c. Mỗi VBVH đều thuộc về 1 thể loại nhất định và ph¶i tu©n theo nh÷ng quy íc, c¸ch thøc riªng cña nã. 2. CÊu tróc cña VBVH: - TÇng ng«n tõ. - TÇng h×nh tîng. - TÇng hµm nghÜa. 3. C¸c kh¸i niÖm thuéc vÒ néi dung vµ h×nh thøc cña VBVH: a. C¸c kh¸i niÖm thuéc vÒ néi dung: - §Ò tµi. - Chủ đề. - T tëng v¨n b¶n. - C¶m høng nghÖ thuËt. b. C¸c kh¸i niÖm thuéc vÒ h×nh thøc: - Ng«n tõ. - KÕt cÊu. - ThÓ lo¹i. 4. Mèi quan hÖ gi÷a néi dung vµ h×nh thøc cña VBVH: - Lµ mèi quan hÖ biÖn chøng, thèng nhÊt víi nhau. - Yªu cÇu víi 1 t¸c phÈm VH: + Nội dung t tởng cao đẹp. + H×nh thøc nghÖ thuËt hoµn mÜ.  T¸c phÈm VH ph¶i lµ 1 kh¸m ph¸ vÒ néi dung, 1 ph¸t minh vÒ h×nh thøc..

(217) 4. Cñng cè, dÆn dß: Yêu cầu hs:- Tiếp tục ôn tập, hệ thống hóa toàn bộ các kiến thức đã học. - Lµm c¸c bµi tËp: 1. ThuyÕt minh vÒ 1 t¸c gi¶ (1 t¸c phÈm) VH trong ch¬ng tr×nh ng÷ v¨n 10 mµ em yªu thÝch. - So¹n bµi: ¤n tËp phÇn TiÕng ViÖt. 5- Rút kinh nghiệm Ngµy so¹n: TiÕt: 97. TiÕng ViÖt:. Ngµy d¹y:. «n tËp phÇn tiÕng viÖt. a. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: 1-Kiến thức: Ôn tập và củng cố những kiến thức đã học về tiếng Việt lớp 10. - TÝch hîp víi kiÕn thøc vÒ v¨n häc, lµm v¨n vµ vèn sèng thùc tÕ. 2- Kĩ năng: Rèn luyện kĩ năng sử dụng tiếng Việt chuẩn mực và đúng phong cách. 3- Thái độ: có ý thức giữ gìn sự trong sáng của TV B. Phương tiện - Sgk, sgv. - Hs tr¶ lêi vµ hÖ thèng hãa c¸c kiÕn thøc qua c¸c c©u hái cña sgk. - Gv thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức phát vấn- đàm thoại, yêu cầu hs đa ra kết quả chuẩn bị các câu hỏi ôn tập ở nhà để thảo luận. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Câu 1: Hoạt động giao tiếp là gì? Cã nh÷ng nh©n tè giao tiÕp nµo tham gia và chi phối hoạt động giao tiÕp b»ng ng«n ng÷? Trong hoạt động giao tiếp có những quá tr×nh nµo?. Yêu cầu cần đạt C©u 1: Hoạt động giao tiếp là hoạt động trao đổi thông tin của con ngời trong xã hội, đợc tiến hành chủ yếu b»ng ph¬ng tiÖn ng«n ng÷ (nãi hoÆc viÕt) nh»m thực hiện những mục đích về nhận thức, về tình cảm, về hành động,... - Các nhân tố tham gia và chi phối hoạt động giao tiÕp: + Nh©n vËt giao tiÕp. + Hoµn c¶nh giao tiÕp. + Néi dung giao tiÕp. + Mục đích giao tiếp. + Ph¬ng tiÖn vµ c¸ch thøc giao tiÕp. - C¸c qu¸ tr×nh: + Qu¸ tr×nh t¹o lËp (s¶n sinh) v¨n b¶n do ngêi nãi (ngêi viÕt) thùc hiÖn. + Qu¸ tr×nh lÜnh héi v¨n b¶n do ngêi nghe (ngêi đọc) thực hiện.  Quan hÖ t¬ng t¸c.. Câu 2: Lập bảng so sánh đặc ®iÓm cña ng«n ng÷ nãi vµ ng«n C©u 2: ng÷ viÕt? Ng«n ng÷ nãi Ng«n ng÷ viÕt.

(218) * Hoµn c¶nh vµ ®iÒu kiÖn sö dông: - Lµ ng«n ng÷ ©m thanh, dïng trong giao tiÕp tù nhiªn hµng ngµy, trong đó ngời nói và ngời nghe tiếp xúc trùc tiÕp víi nhau, cã thÓ thay phiªn nhau trong vai nãi vµ vai nghe. - Ngời nghe có thể phản hồi để ngời nãi ®iÒu chØnh. - DiÔn ra tøc thêi, mau lÑ nªn ngêi nãi Ýt cã ®iÒu kiÖn lùa chän, gät giòa c¸c ph¬ng tiÖn ng«n ng÷; ngêi nghe còng ph¶i tiÕp nhËn, lÜnh héi kÞp thêi, Ýt cã ®iÒu kiÖn suy nghÜ, ph©n tÝch. * C¸c yÕu tè phô trî: - Ng÷ ®iÖu: béc lé, bæ sung th«ng tin. - NÐt mÆt, cö chØ, ®iÖu bé,... * §Æc ®iÓm chñ yÕu vÒ tõ vµ c©u: - Từ: các lớp từ đợc sử dụng đa dạng (từ mang tính khẩu ngữ, từ địa phơng, tiếng lóng, biệt ngữ xã hội, trợ tõ, th¸n tõ, tõ ®a ®Èy, chªm xen,...). - C©u:thêng dïng c©u tØnh lîc, cã nh÷ng c©u rêm rµ, nhiÒu yÕu tè d thõa, trïng lÆp do tÝnh chÊt tøc thêi hoÆc do chñ ý cña ngêi nãi. Câu 3: Văn bản có đặc ®iÓm c¬ b¶n nµo? H·y phân tích các đặc điểm Êy qua 1 VB cô thÓ trong sgk Ng÷ v¨n 10? - Vẽ sơ đồ các loại văn b¶n?. - Là ngôn ngữ đợc thể hiện bằng chữ viết trong văn bản và đợc tiếp nhận bằng thị giác. - Muốn viết và đọc văn bản, cả ngời viết và ngời đọc phải biết các kí hiệu chữ viết, các quy t¾c chÝnh t¶, c¸c quy c¸ch tæ chøc v¨n b¶n. - Khi viÕt, ngêi viÕt cã ®iÒu kiÖn suy ngÉm, lùa chọn, gọt giũa; khi đọc (do chữ viết đợc lu giữ ổn định), ngời đọc có điều kiện đọc lại, phân tích, nghiền ngẫm để lĩnh hội thấu đáo. - Ngôn ngữ viết đến đợc với đông đảo ngời đọc trong ph¹m vi ko gian réng lín vµ thêi gian l©u dµi. - HÖ thèng dÊu c©u, c¸c kÝ hiÖu v¨n tù, c¸c hình ảnh minh họa, bảng biểu, sơ đồ,... - Từ: đợc lựa chọn chính xác, hợp với phong c¸ch ng«n ng÷, tr¸nh dïng c¸c tõ khÈu ng÷, tõ địa phơng, tiếng lóng, biệt ngữ xã hội,... - C©u: thêng dïng c©u dµi, nhiÒu thµnh phÇn nhng đợc tổ chức mạch lạc, chặt chẽ nhờ các quan hÖ tõ vµ sù s¾p xÕp c¸c thµnh phÇn phï hîp.. Câu 3:- Văn bản là sản phẩm đợc tạo ra trong hoạt động giao tiÕp b»ng ng«n ng÷, thêng bao gåm nhiÒu c©u. - Các đặc điểm của văn bản: + Mỗi văn bản tập trung nhất quán vào 1 chủ đề và triển khai chủ đề đó 1 cách trọn vẹn. VD: VB Chinh phô ng©m (§oµn ThÞ §iÓm) Chủ đề: Nỗi lòng cô đơn, sầu nhớ, những khát khao, hoµi väng cña ngêi vî cã chång chinh chiÕn n¬i biªn ¶i xa x«i. + Các câu trong văn bản có sự liên kết chặt chẽ, đồng thời cả văn bản đợc xây dựng theo 1 kết cấu mạch lạc. + Mçi v¨n b¶n cã dÊu hiÖu h×nh thøc biÓu hiÖn tÝnh hoàn chỉnh về nội dung: thờng mở đầu bằng 1 tiêu đề và cã dÊu hiÖu kÕt thóc thÝch hîp víi tõng lo¹i v¨n b¶n.. Sơ đồ các loại văn bản:. V¨n b¶n. VB thuéc p/c ng«n ng÷ sinh ho¹t. VB thuéc p/c ng«n ng÷ nghÖ thuËt. VB thuéc p/c ng«n ng÷ khoa häc. VB thuéc p/c ng«n ng÷ hµnh chÝnh. VB thuéc p/c ng«n ng÷ chÝnh luËn. VB thuéc p/c ng«n ng÷ b¸o chÝ.

(219) C©u 4: LËp b¶ng so s¸nh phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t vµ phong c¸ch ng«n ng÷ nghÖ thuËt: Phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t Phong c¸ch ng«n ng÷ nghÖ thuËt - TÝnh cô thÓ. - TÝnh h×nh tîng. - TÝnh c¶m xóc. - TÝnh truyÒn c¶m. - TÝnh c¸ thÓ. - TÝnh c¸ thÓ hãa. HÕt tiÕt 100- chuyÓn sang tiÕt 101: Hoạt động của gv và hs C©u 5: Tr×nh bµy kh¸i qu¸t vÒ: - Nguån gèc tiÕng ViÖt?. - Quan hÖ hä hµng cña tiÕng ViÖt? - LÞch sö ph¸t triÓn cña tiÕng ViÖt?. 3 lo¹i ch÷ viÕt tiÕng ViÖt: + Ch÷ ViÖt cæ. + Ch÷ N«m. + Ch÷ quèc ng÷.. - Kể tên các tác phẩm đã học b»ng ch÷ H¸n, ch÷ N«m vµ ch÷ quèc ng÷?. Yêu cầu cần đạt C©u 5: a. Các vấn đề lịch sử tiếng Việt: * Nguån gèc tiÕng ViÖt: - Bản địa (ra đời và phát triển cùng với quá tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña d©n téc ViÖt). - Thuéc hä ng«n ng÷ Nam ¸. * Quan hÖ hä hµng: Cã quan hÖ hä hµng víi tiÕng Mêng. * LÞch sö ph¸t triÓn: - TiÕng viÖt trong thêi k× B¾c thuéc vµ chèng B¾c thuéc: cã sù tiÕp xóc, ¶nh hëng s©u réng, vay mîn nhiÒu tõ ng÷ gèc H¸n b»ng nhiÒu c¸ch: + Vay mîn trän vÑn tõ ng÷ h¸n, ViÖt hãa ©m đọc, giữ nguyên nghĩa. + Rót gän. + §¶o l¹i vÞ trÝ c¸c yÕu tè. + §æi yÕu tè (trong c¸c tõ ghÐp). + Më réng (thu hÑp) nghÜa. - Tiếng Việt trong thời kì phong kiến độc lập tù chñ: + Việc học ngôn ngữ- văn tự hán đợc đẩy m¹nh  ViÖc vay mîn ch÷ H¸n theo híng ViÖt hãa lµm tiÕng ViÖt cµng thªm phong phó, uyÓn chuyÓn. + Chữ Nôm ra đời vào thế kỉ XIII- thứ chữ ghi ©m tiÕng ViÖt trªn c¬ së ch÷ H¸n. - TiÕng ViÖt trong thêi k× Ph¸p thuéc: + Ch÷ quèc ng÷ dÇn trë nªn th«ng dông, cã sù tiÕp xóc, ¶nh hëng tÝch cùc cña ng«n ng÷, v¨n hãa ph¬ng T©y (chñ yÕu lµ ng«n ng÷, v¨n hãa Ph¸p). + Một nền văn xuôi tiếng Việt hiện đị đã.

(220) nhanh chãng h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. B¸o chÝ, s¸ch xuÊt b¶n ngµy cµng nhiÒu. Nã cã kh¶ n¨ng thÝch øng trong lÜnh vùc KHTN, x©y dùng hÖ thèng thuËt ng÷ khoa häc ngµy cµng hoµn chØnh. - TiÕng ViÖt tõ sau c¸ch m¹ng Th¸ng 8-1945 đến nay: + C«ng cuéc x©y dùng hÖ thèng thuËt ng÷ khoa học nói riêng và chuẩn hóa tiếng Việt đợc đẩy mạnh. + TiÕng ViÖt trë thµnh ng«n ng÷ quèc gia. C©u 6: LËp b¶ng tæng hîp vÒ nh÷ng yªu cÇu sö dông tiÕng ViÖt: Ng÷ ©m- ch÷ Tõ ng÷ Ng÷ ph¸p Phong c¸ch ng«n ng÷ viÕt - Tr¸nh nhÇm - Tr¸nh dïng tõ - Tr¸nh dïng c©u - Kh«ng dïng lÉn lÉn c¸c tõ gÇn sai nghÜa. thiÕu thµnh phÇn. phong c¸ch ng«n ng÷. âm, gần nghĩa - Tránh dùng từ - Tránh diễn đạt hoÆc ph¸t ©m ko trïng lÆp. m¬ hå, tèi nghÜa. đúng chuẩn - Dùng đúng âm - Các câu có liên mùc. thanh vµ cÊu t¹o kÕt. - ThËn träng khi cña tõ. dùng từ địa ph- - Dùng đúng đặc ¬ng. ®iÓm ng÷ ph¸p, - Viết đúng quy phong cách ngôn t¾c chÝnh t¶ vµ ng÷ cña tõ. ch÷ viÕt. C©u 7: T×m vµ söa lçi sai cña C©u 7: - Câu a sai, do: thừa từ “đòi hỏi”, thiếu dấu phẩy. c¸c c©u v¨n - Câu b đúng. - C©u c sai, do: thõa tõ “lµm”, thiÕu dÊu phÈy. - Câu d đúng. - Câu e sai, do: ko phân định rõ các thành phần câu. - Câu g đúng. - C©u h sai, do: thõa tõ “nªn” 4. Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- ¤n l¹i kiÕn thøc bµi häc. - Soạn bài Ôn tập làm văn 5-Rút kinh nghiệm.

(221) Ngµy so¹n: TiÕt: 98. Lµm v¨n:. Ngày dạy:. «n tËp phÇn lµm v¨n a. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs:- Ôn lại tri thức và kĩ năng viết các kiểu văn bản đã học ở THCS và nâng cao ở líp 10. - ChuÈn bÞ tèt cho bµi kiÓm tra cuèi n¨m. B. phương tiện.

(222) - Sgk, sgv. - Hs tr¶ lêi vµ hÖ thèng hãa c¸c kiÕn thøc qua c¸c c©u hái «n tËp cña sgk. - Gv thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức phát vấn- đàm thoại, trao đổi th¶o luËn. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Gv chia hs thµnh c¸c nhãm th¶o luËn tr¶ lêi c¸c c©u hái: Câu 1: Nêu đặc điểm của các kiÓu v¨n b¶n tù sù, thuyÕt minh, nghÞ luËn vµ c¸c yªu cÇu kÕt hîp chóng trong thùc tÕ v¨n b¶n?. C©u 2: Sù viÖc vµ chi tiÕt tiªu biÓu trong v¨n b¶n tù sù lµ g×? Cho biÕt c¸ch chän sù viÖc vµ chi tiÕt tiªu biÓu khi viÕt kiÓu v¨n b¶n nµy?. C©u 3: Tr×nh bµy c¸ch lËp dµn ý, viÕt ®o¹n v¨n tù sù cã sö dông c¸c. Yêu cầu cần đạt I. LÝ thuyÕt: C©u 1: a. V¨n b¶n tù sù: - Kh¸i niÖm: Tù sù lµ tr×nh bµy c¸c sù viÖc (sù kiện) có quan hệ nhân quả dẫn đến kết cục, biểu lộ ý nghÜa. - Mục đích: Biểu hiện con ngời, quy luật đời sống, bày tỏ thái độ, tình cảm. b. V¨n b¶n thuyÕt minh: - Kh¸i niÖm: ThuyÕt minh lµ kiÓu v¨n b¶n nh»m gi¶i thÝch, tr×nh bµy chÝnh x¸c, kh¸ch quan vÒ cÊu t¹o, tÝnh chÊt, quan hÖ, gi¸ trÞ,...cña mét sù vËt, hiện tợng, một vấn đề thuộc tự nhiên, xã hội và con ngêi. - Mục đích: Giúp ngời đọc có tri thức khách quan và thái độ đúng đắn với chúng. c. NghÞ luËn: - Kh¸i niÖm: NghÞ luËn lµ tr×nh bµy t tëng, quan điểm đối với tự nhiên, xã hội và con ngời bằng các luËn ®iÓm, luËn cø vµ c¸ch lËp luËn. - Mục đích: Thuyết phục mọi ngời tin theo cái đúng, cái tốt, từ bỏ cái sai, cái xấu. d. Mèi quan hÖ gi÷a 3 lo¹i v¨n b¶n trªn: - Tù sù: cã sö dông yÕu tè miªu t¶, biÓu c¶m, thuyÕt minh, nghÞ luËn. - ThuyÕt minh: cã sö dông yÕu tè miªu t¶, tù sù, nghÞ luËn. - NghÞ luËn: cã sö dông yÕu tè miªu t¶, biÓu c¶m, thuyÕt minh.  viÖc sö dông kÕt hîp c¸c kiÓu v¨n b¶n trªn nh»m t¹o sù linh ho¹t, thuyÕt phôc vµ hÊp dÉn cho c¸c lo¹i v¨n b¶n. C©u 2: - Sự việc là cái xảy ra đợc nhận thức có ranh giới râ rµng, ph©n biÖt víi nh÷ng c¸i x¶y ra kh¸c. - Sù viÖc tiªu biÓu lµ nh÷ng sù viÖc quan träng gãp phÇn h×nh thµnh cèt truyÖn. - Chi tiÕt lµ tiÓu tiÕt cña t¸c phÈm mang søc chøa lín vÒ c¶m xóc vµ t tëng. - Chi tiết đặc sắc là chi tiết tập trung thể hiện rõ nét sù viÖc tiªu biÓu. - C¸c bíc thùc hiÖn viÖc lùa chän sù viÖc, chi tiÕt tiªu biÓu: + Xác định đề tài, chủ đề câu chuyện. + Dù kiÕn cèt truyÖn (sù viÖc tiªu biÓu). + TriÓn khai sù viÖc b»ng c¸c chi tiÕt. C©u 3:.

(223) yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m?. C©u 4: Tr×nh bµy c¸c ph¬ng ph¸p thuyết minh thờng đợc sử dụng trong 1 bµi v¨n thuyÕt minh?. C©u 5: Làm thế nào để viết đợc bài văn thuyÕt minh chuÈn x¸c, hÊp dÉn?. C©u 6: Tr×nh bµy c¸ch lËp dµn ý vµ viÕt c¸c ®o¹n v¨n thuyÕt minh?. C©u 7: Tr×nh bµy cÊu t¹o cña 1 lËp luËn, c¸c thao t¸c nghÞ luËn vµ c¸ch lËp dµn ý cho bµi v¨n nghÞ luËn?. - C¸ch lËp dµn ý: + Xác định đề tài: Kể về việc gì, chuyện gì? + Xác định nhân vật. + Dù kiÕn cèt truyÖn: Sù viÖc 1, 2, 3,... - Dµn ý chung: + MB: Giíi thiÖu c©u chuyÖn (hoµn c¶nh, ko gian, thêi gian, nh©n vËt,...) + TB: KÓ nh÷ng sù viÖc, chi tiÕt chÝnh theo diÔn biÕn c©u chuyÖn, kÕt hîp c¸c yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m. + KB: Nªu c¶m nghÜ cña nh©n vËt hoÆc mét chi tiÕt đặc sắc. C©u 4: C¸c ph¬ng ph¸p thuyÕt minh th«ng dông: - §Þnh nghÜa. - Ph©n tÝch, ph©n lo¹i. - LiÖt kª, nªu vÝ dô. - Gi¶ng gi¶i nguyªn nh©n- kÕt qu¶ - So s¸nh. - Dïng sè liÖu. C©u 5: a.Yêu cầu đảm bảo tính chuẩn xác: - Tìm hiểu thấu đáo trớc khi viết. - Thu thập đầy đủ tài liệu tham khảo, các tài liệu cã gi¸ trÞ. - Chú ý vấn đề thời điểm xuất bản của tài liệu để cËp nhËt th«ng tin. b. Yêu cầu đảm bảo tính hấp dẫn: - Đa ra các chi tiết cụ thể, sinh động, những con số chính xác để bài văn ko trừu tợng, mơ hồ. - So sánh để làm nổi bật sự khác biệt, tạo ấn tợng. - KÕt hîp vµ sö dông c¸c kiÓu c©u linh ho¹t. - Khi cần nên phối hợp nhiều loại kiến thức để đối tợng thuyết minh đợc soi rọi từ nhiều mặt. C©u 6: a. C¸ch lËp dµn ý: - MB: Giới thiệu đối tợng thuyết minh. - TB: Cung cấp các đặc điểm, tính chất, số liệu,... về đối tợng. - KB: Vai trò, ý nghĩa của đối tợngđối với đời sèng. b. C¸ch viÕt ®o¹n v¨n thuyÕt minh: - Xác định chủ đề của đoạn văn. - Sö dông hîp lÝ c¸c ph¬ng ph¸p thuyÕt minh. - §¶m b¶o tÝnh liªn kÕt vÒ h×nh thøc vµ néi dung. - Dùng từ, đặt câu trong sáng, đúng phong cách ng«n ng÷. C©u 7: a. CÊu t¹o cña 1 lËp luËn: - LuËn ®iÓm. - C¸c luËn cø. - C¸c ph¬ng ph¸p lËp luËn. b. C¸c thao t¸c nghÞ luËn: - DiÔn dÞch. - Quy n¹p. - Ph©n tÝch. - Tæng hîp. - So s¸nh. c. C¸ch lËp dµn ý: - Nắm chắc các yêu cầu của đề bài. - T×m hÖ thèng luËn ®iÓm, luËn cø..

(224) C©u 8: Tr×nh bµy yªu cÇu vµ c¸ch thøc tãm t¾t VB tù sù vµ VB thuyÕt minh? - C¸c c¸ch tãm t¾t VB tù sù: tãm t¾t theo cèt truyÖn vµ tãm t¾t theo nh©n vËt chÝnh.. - Tãm t¾t Vb thuyÕt minh nh»m hiểu và nắm đợc những nội dung chính của VB đó.. C©u 9: Nêu đặc điểm cách viết kế ho¹ch c¸ nh©n vµ qu¶ng c¸o?. C©u 10: Nªu c¸ch thøc tr×nh bµy 1 vÊn đề?. - S¾p xÕp c¸c luËn ®iÓm, luËn cø hîp lÝ. C©u 8: - Yªu cÇu cña tãm t¾t VB tù sù: + T«n träng néi dung c¬ b¶n cña t¸c phÈm. + Tháa m·n nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n cña 1 v¨n b¶n. + Đáp ứng đợc mục đích tóm tắt. - Tãm t¾t VB tù sù theo nh©n vËt chÝnh: Mục đích:+ Giúp ta nắm vững tính cách , số phận nh©n vËt chÝnh. + Góp phần tìm hiểu và đánh giá tác phÈm. - C¸ch thøc tãm t¾t VB tù sù: + Xác định mục đích tóm tắt. + Đọc kĩ VB, xác định nhân vật chính, đặt nhân vật trong mèi quan hÖ víi c¸c nh©n vËt kh¸c vµ diÔn biÕn cña c¸c sù viÖc trong cèt truyÖn. + ViÕt VB tãm t¾t b»ng lêi v¨n cña m×nh, cã thÓ trÝch dÉn nguyªn v¨n 1 sè tõ ng÷, c©u v¨n trong t¸c phÈm. - Yªu cÇu cña tãm t¾t VB thuyÕt minh: VB tãm t¾t ph¶i râ rµng, chÝnh x¸c so víi n«i dung v¨n b¶n gèc. - C¸ch thøc tãm t¾t VB thuyÕt minh: + Xác định mục đích, yêu cầu tóm tắt. + Đọc kĩ VB gốc để nắm đợc đối tợng thuyết minh. + T×m bè côc v¨n b¶n. + ViÕt b¶n tãm t¾t b»ng lêi v¨n cña m×nh C©u 9: - §Æc ®iÓm c¸ch viÕt b¶n kÕ ho¹ch c¸ nh©n: + ThÓ hiÖn râ môc tiªu, néi dung, c¸ch thøc vµ thêi gian tiÕn hµnh. + Lêi v¨n ng¾n gän, thÓ hiÖn díi c¸c môc lín nhá kh¸c nhau, cÇn thiÕt cã thÓ kÎ b¶ng. - §Æc ®iÓm c¸ch viÕt qu¶ng c¸o: + Ng¾n gän, sóc tÝch, hÊp dÉn, t¹o Ên tîng. + Trung thùc, t«n träng ph¸p luËt vµ thuÇn phong mÜ tôc. + Chọn đợc 1 nội dung độc đáo, gây ấn tợng, thể hiÖn tÝnh u viÖt cña s¶n phÈm, dÞch vô råi tr×nh bµy theo kiÓu quy n¹p hoÆc so s¸nh vµ sö dông nh÷ng từ ngữ khẳng định tuyệt đối. + KÕt hîp sö dông c¸c tõ ng÷ vµ h×nh ¶nh minh häa. C©u 10: - Cách thức trình bày 1 vấn đề: + Tríc khi tr×nh bµy cÇn t×m hiÓu, suy nghÜ, n¾m chắc các đặc điểm của vấn đề, đối tợng cần trình bµy. + Chuẩn bị đề tài, đề cơng cho bài nói. + Khi tr×nh bµy cÇn tu©n thñ tr×nh tù: khëi ®ÇudiÔn biÕn- kÕt thóc. - Yêu cầu: đảm bảo các yêu cầu về nội dung, ngữ điệu, cử chỉ, ánh mắt, điệu bộ, cảm xúc,...để lôi cuèn ngêi nghe.. 4- Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- VÒ «n l¹i, hoµn thiÖn c¸c c©u hái «n tËp. - ChuÈn bÞ tèt cho bµi kiÓm tra cuèi n¨m..

(225) 5- Rút kinh nghiệm.

(226) Ngày soạn Tiết 99-100. Ngày dạy. KIỂM TRA CUỐI NĂM.

(227) Ngµy so¹n: TiÕt: 101 Lµm v¨n:. Ngµy d¹y:. c¸c thao t¸c nghÞ luËn. A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs:1-Kiến thức: Nắm đợc khái niệm thao tác nghị luận. - Nắm đợc 1 số thao tác nghị luận thờng gặp và yêu cầu đối với việc vận dụng các thao tác đó. 2- Kĩ năng: Làm các bài luyện tập để nhận diện. 3- Thái độ: có ý thức vận dụng vào viết văn nghị luận B. Phương tiện - Sgk, sgv..

(228) - Hs đọc trớc sgk. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, thực hành. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt I. Kh¸i niÖm: Hoạt động 1 Hs đọc và trả lời các câu hỏi 1. Thao tác: Là quá trình thực hiện những động tác theo trình cña sgk: tự và yêu cầu nhất định. - ThÕ nµo lµ thao t¸c? Hs đọc yêu cầu ở phần 1a- sgk, 2. Thao tác nghị luận: - Là thao tác mà con ngời thờng tiến hành trong đời th¶o luËn, tr¶ lêi. sống nhằm thuyết phục ngời khác đồng ý, đồng tình, Gv nhận xét, chốt ý đúng. đồng cảm với những vấn đề mà mình đa ra bàn bạc. - nã g¾n víi t duy vµ kh¶ n¨ng lËp luËn cña con ngêi  tÝnh chÊt trõu tîng. II. Mét sè thao t¸c nghÞ luËn: 1. «n l¹i c¸c thao t¸c: ph©n tÝch, tæng hîp, diÔn dÞch, quy n¹p: a. §iÒn tõ: Hoạt động 2 Hs đọc và làm yêu cầu ở phần - Tổng hợp là kết hợp các phần (bộ phận), các mặt (phơng diện), các nhân tố của vấn đề cần bàn luận 1b thành 1 chỉnh thể thống nhất để xem xét. Hs thảo luận, phát biểu về các - Phân tích là chia các vấn đề cần bàn luận ra thành các bộ phận (các phơng diện, các nhân tố) để có thể nhận định: - Thao t¸c diÔn dÞch cã kh¶ xem xÐt 1 c¸ch cÆn kÏ vµ kÜ cµng. n¨ng gióp ta rót ra ch©n lÝ míi - Quy n¹p lµ tõ c¸i riªng suy ra c¸i chung, tõ nh÷ng sù vËt c¸ biÖt suy ra nguyªn lÝ phæ biÕn. từ các chân lí đã biết. - Thao tác quy nạp luôn luôn đa - Diễn dịch là từ tiền đề chung, có tính phổ biến suy l¹i cho ta nh÷ng kÕt luËn ch¾c ra nh÷ng kÕt luËn vÒ nh÷ng sù vËt, hiÖn tîng riªng. b. Bµi Tùa TrÝch diÔm thi tËp cña Hoµng §øc L ch¾n vµ x¸c thùc. - Tæng hîp ko chØ lµ thao t¸c ¬ng: đối lập với phân tích mà còn là - Phơng pháp lập luận: phân tích  chia nhận định sù tiÕp tôc vµ hoµn thµnh cña chung thµnh c¸c mÆt riªng biÖt. - Hai câu trong Bài kí đề danh tiến sĩ khoa Nhâm qu¸ tr×nh ph©n tÝch. TuÊt- Th©n Nh©n Trung.  ph¬ng ph¸p lËp luËn: diÔn dÞch. c. Kết luận đợc rút ra trong Tựa Trích diễm thi tập do phh¬ng ph¸p lËp luËn: tæng hîp.  kh¸i qu¸t nh÷ng ý bé phËn vµo 1 kÕt luËn chung mang tÝnh kh¸i qu¸t cao h¬n - §o¹n v¨n cña TrÇn Quèc TuÊn: ph¬ng ph¸p quy n¹p. d.Nhận định về phơng pháp diễn dịch đúng với ®iÒu kiÖn: + Tiền đề diễn dịch phải chân thực. + Suy luËn ph¶i chÝnh x¸c.  KÕt luËn rót ra mang tÝnh tÊt yÕu. - Nhận định về phơng pháp quy nạp: cha thật chính xác. Vì khi nào cha đa ra đợc đầy đủ cái riêng, mặt riªng  kÕt luËn rót ra mang tÝnh phiÕm diÖn, chñ quan - Nhận định về phơng pháp tổng hợp: đúng. Vì kết qu¶ cña ph©n tÝch lµ tæng hîp. Tæng hîp lµ qu¸ tr×nh tiÕp tôc vµ hoµn thµnh cña ph©n tÝch..

(229) Hs đọc yêu cầu của phần 2 a, b, th¶o luËn, tr¶ lêi. Gv nhËn xÐt, bæ sung. - Nh÷ng c¬ së cña lËp luËn so s¸nh?. Hoạt động 3. 2. Thao t¸c so s¸nh: a. Thao tác: so sánh để thấy sự giống nhau và kh¸c nhau. - c©u v¨n cña B¸c  nhÊn m¹nh sù gièng nhau. b. So sánh để thấy sự khác nhau (hơn- kém). c. C¬ së (®iÒu kiÖn) so s¸nh: - Những đối tợng đợc so sánh phải có mối liên quan với nhau về 1 mặt (1 phơng diện) nào đó. - Sù so s¸nh ph¶i dùa trªn nh÷ng tiªu chÝ cô thÓ, râ ràng và có ý nghĩa quan trọng đối với sự nhận thức bản chất của vấn đề (sự vật, hiện tợng). - Nh÷ng kÕt luËn rót ra ph¶i ch©n thùc, míi mÎ, bæ Ých... III. LuyÖn tËp: 1. Bµi 1: - Mục đích: chứng minh thơ Nôm Nguyễn Trãi đã tiÕp thu nhiÒu thµnh tùu cña v¨n hãa d©n gian vµ v¨n häc d©n gian. - Thao t¸c nghÞ luËn chñ yÕu: ph©n tÝch. C©u cuèi ®o¹n 2: quy n¹p. 2. Bài 2: Viết 1 đoạn văn bàn về mục đích học tập cña hs hiÖn nay.. Hs đọc và làm bài tập 1. - Thao t¸c ph©n tÝch: chia luËn ®iÓm chung thµnh nh÷ng bé phận nhỏ để xem xét luận điểm chi tiết, kĩ càng, thấu đáo. - Thao t¸c quy n¹p: tõ trêng hîp riªng cña NguyÔn Tr·i, t¸c gi¶ n©ng lªn thµnh sø mÖnh, chøc n¨ng cao quý cña VHNT. Từ đó, tác giả đã nâng cao tầm vãc t tëng cña bµi nghÞ luËn. Yªu cÇu hs vÒ nhµ lµm bµi tËp 2. 4. Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- Hoµn thiÖn c¸c bµi tËp. - ¤n tËp chuÈn bÞ viÕt bµi lµm v¨n sè 7. - So¹n bµi Luyện tập viết đoạn văn nghị luận 5- Rút kinh nghiệm.

(230) Ngµy so¹n: TiÕt: 102. Lµm v¨n:. Ngµy d¹y:. luyÖn tËp viÕt ®o¹n v¨n nghÞ luËn. a. Môc tiªu bµi häc: Gióp hs:- ¤n tËp vµ cñng cè c¸ch viÕt ®o¹n v¨n nghÞ luËn. - Viết đợc các đoạn văn nghị luận phù hợp với vị trí và chức năng của chúng trong bµi v¨n nghÞ luËn. B. Phương tiện - Sgk, sgv. - ThiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức phát vấn- đàm thoại, thực hành viÕt c¸c ®o¹n v¨n cô thÓ, söa ch÷a, rót kinh nghiÖm..

(231) D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Bµi míi: Hoạt động của gv và hs §Ò 1: Bµn vÒ vai trß vµ t¸c dông to lớn của sách trong đời sống tinh thÇn cña con ngêi, nhµ v¨n M. Gor¬-ki cã viÕt: “S¸ch më réng tríc m¾t t«i nh÷ng ch©n trêi míi.” H·y gi¶i thÝch vµ b×nh luËn ý kiÕn trªn. Hs nh¾c l¹i dµn ý.. Gv yªu cÇu hs chia nhãm viÕt 4 ®o¹n v¨n triÓn khai 4 ý. Một số em đọc đoạn văn của m×nh, c¸c em kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. Gv nhËn xÐt, chèt l¹i c¸c ý c¬ b¶n cÇn triÓn khai, nªu 1 vµi dÉn chøng: - T×m dÉn chøng minh häa cho lÝ lÏ nµy? Hs th¶o luËn, tr¶ lêi. Gv nhận xét, chốt ý đúng.. yêu cầu cần đạt I. §Ò 1: Dµn ý: 1. Më bµi: - Nêu vai trò của sách từ xa đến nay trong đời sèng tinh thÇn cña con nguêi. - TrÝch dÉn c©u nãi cña M. Go-ro-ki. 2. Th©n bµi: a. S¸ch lµ s¶n phÈm tinh thÇn k× diÖu cña con ngêi: - S¸ch lµ s¶n phÈm cña v¨n minh nh©n lo¹i. - Sách là kết quả của lao động trí tuệ. - S¸ch cã søc m¹nh vît ko gian vµ thêi gian. b. S¸ch më réng nh÷ng ch©n trêi míi: - S¸ch cung cÊp nh÷ng hiÓu biÕt vÒ thÕ giíi xung quanh, về vũ trụ bao la, về các đất nớc xa xôi trên thÕ giíi. - S¸ch gióp hiÓu biÕt vÒ cuéc sèng con ngêi qua các thời kì khác nhau, hiểu biết đời sống văn hóa, t©m t, t×nh c¶m, kh¸t väng cña con ngêi nh÷ng n¬i xa x«i. - S¸ch gióp con ngêi tù kh¸m ph¸ d©n téc m×nh, b¶n th©n m×nh vµ ch¾p c¸nh nh÷ng íc m¬, nu«i dìng kh¸t väng. c. Cần có thái độ đúng với sách và việc đọc sách: - §äc s¸ch mang l¹i lîi Ých nªn ph¶i biÕt chän sách mà đọc, biết học hỏi và làm theo những điều tốt đẹp trong sách. - S¸ch rÊt quan träng nhng chØ häc trong s¸ch vë thì vẫn cha đủ mà phải biết học trong cả thực tế. 3. KÕt bµi: - Khẳng định tác dụng to lớn của sách và việc đọc sách. - Nêu phơng hớng hành động của cá nhân. II. LuyÖn tËp viÕt ®o¹n v¨n: 1. §o¹n 1: - Chủ đề: Sách cung cấp những hiểu biết về thế giới xung quanh, về vũ trụ bao la, về các đất nớc xa x«i trªn thÕ giíi. - C¸c ý c¬ b¶n: + Mçi con ngêi thêng sèng trong 1 ph¹m vi ko gian nhất định, thời gian đời ngời hữu hạn nhng kh¸t väng hiÓu biÕt cña con ngêi l¹i lµ v« tËn. Tõ nhỏ, con ngời đã đợc học chữ để tiếp cận với c«ng cô hiÓu biÕt h÷u hiÖu: s¸ch. + Nh÷ng cuèn s¸ch KHTN gióp con ngêi kh¸m ph¸ vò trô v« tËn víi nh÷ng quy luËt cña nã, b¶n chÊt nh÷ng sù vËt, hiÖn tîng tù nhiªn xung quanh ta. + Nh÷ng cuèn s¸ch KHXH gióp con ngêi hiÓu biết về đời sống cộng đồng trên các đất nớc khác nhau với những đặc điểm kinh tế, chính trị, lịch sö, v¨n hãa,... 2. §o¹n 2: - Chủ đề: Sách giúp hiểu biết về cuộc sống con ngời qua các thời kì khác nhau, hiểu biết đời.

(232) sèng v¨n hãa, t©m t, t×nh c¶m, kh¸t väng cña con ngêi nh÷ng n¬i xa x«i. - C¸c lÝ lÏ vµ dÉn chøng minh häa: + S¸ch gióp hiÓu biÕt vÒ cuéc sèng con ngêi qua - T×m dÉn chøng minh häa cho lÝ c¸c thêi k× kh¸c nhau. lÏ nµy? DÉn chøng: C¸c cuèn s¸ch lÞch sö  t¸i hiÖn ch©n Hs th¶o luËn, tr¶ lêi. thùc lÞch sö loµi ngêi qua c¸c thêi k×; c¸c cuèn Gv nhận xét, chốt ý đúng. s¸ch v¨n häc t¸i hiÖn hiÖn thùc kh¸ch quan th«ng qua thÕ giíi h×nh tîng;... + Sách giúp chúng ta hiểu biết đời sống văn hóa, t©m t, t×nh c¶m, kh¸t väng cña con ngêi nh÷ng n¬i xa x«i. DÉn chøng: Nh÷ng cuèn s¸ch v¨n häc: Nh÷ng bé sö thi cæ  bøc ch©n dung tinh thÇn cña c¸c cộng đồng ngời : Ra-ma-ya-na (ấn Độ), Ô-đi-xê (Hi L¹p),...; t¸c phÈm cña Lç TÊn, M. Gor-ki, V. Huy-g«,... 3. §o¹n 3: - Chủ đề: Sách giúp con ngời tự khám phá dân téc m×nh, b¶n th©n m×nh vµ ch¾p c¸nh nh÷ng íc m¬, nu«i dìng kh¸t väng. - ThÕ nµo lµ s¸ch tèt, s¸ch xÊu? - C¸c lÝ lÏ vµ dÉn chøng minh häa: Hs th¶o luËn, tr¶ lêi. - Tõ viÖc viÕt c¸c ®o¹n v¨n trªn, + S¸ch gióp con ngêi tù kh¸m ph¸ d©n téc m×nh: em thÊy cÇn cã nh÷ng lu ý g× khi qua c¸c s¸ch lÞch sö vµ v¨n häc  qu¸ tr×nh h×nh viÕt ®o¹n v¨n nghÞ luËn? thµnh vµ ph¸t triÓn d©n téc, qu¸ tr×nh dùng níc vµ gi÷ níc, nh÷ng anh hïng tªn tuæi vµ nh÷ng ngêi hi sinh thầm lặng, vô danh, đặc biệt là lịch sử tâm hån d©n téc. + S¸ch gióp con ngêi tù kh¸m ph¸ b¶n th©n m×nh vµ ch¾p c¸nh nh÷ng íc m¬, nu«i dìng kh¸t väng: soi vµo kho tµng tri thøc nh©n lo¹i  hiÓu biÕt cña mỗi ngời vô cùng nhỏ bé; thấy đợc mặt tốt- xấu cña b¶n th©n; tñ s¸ch “h¹t gièng t©m hån”  nu«i dìng íc m¬ vµ kh¸t väng,... 4. §o¹n 4: - Chủ đề: Cần xác định thái độ đúng với sách và việc đọc sách. - C¸c lÝ lÏ vµ dÉn chøng minh häa: + Sách có nhiều loại  cần chọn sách tốt để đọc. + Häc hái nh÷ng ®iÒu hay cña s¸ch  ¸p dông vµ kiÓm nghiÖm l¹i b»ng thùc tiÔn. + KÕt hîp häc ë s¸ch vµ thùc tÕ cuéc sèng. “LÝ thuyết thì màu xám chỉ có cây đời mãi mãi xanh t¬i” 4- Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- Hoµn thiÖn c¸c ®o¹n v¨n vµo vë bµi tËp. 5- Rút kinh nghiệm.

(233) Ngµy so¹n: TiÕt: 103. Lµm v¨n:. Ngày dạy: viÕt qu¶ng c¸o. a. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs:- Hiểu đợc các đặc điểm, yêu cầu của văn bản quảng cáo. - Nắm đợc cách viết quảng cáo cho 1 sản phẩm hoặc dịch vụ. - Viết đợc các văn bản quảng cáo. B. Phương tiện - Sgk, sgv. - Mét sè v¨n b¶n qu¶ng c¸o. - ThiÕt kÕ d¹y- häc. C. Phương pháp Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức phát vấn- đàm thoại, trao đổithảo luận. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp..

(234) 2. KiÓm tra bµi cò. Hoạt động của gv và hs. - ThÕ nµo lµ v¨n b¶n qu¶ng c¸o?. - C¸c v¨n b¶n qu¶ng c¸o trong sgk nãi vÒ ®iÒu g×? - C¸c v¨n b¶n trªn thêng gÆp ë ®©u? - KÓ tªn mét sè lo¹i v¨n b¶n qu¶ng c¸o thêng gÆp? - §Ó t¹o sù hÊp dÉn, c¸c v¨n b¶n trên đợc trình bày ntn?. - Ph©n tÝch mÆt h¹n chÕ cña 2 v¨n b¶n qu¶ng c¸o trong sgk?. - C¸c yªu cÇu cña v¨n b¶n qu¶ng c¸o?. Yªu cÇu hs thùc hµnh lµm bµi tËp: ViÕt qu¶ng c¸o cho s¶n phÈm rau s¹ch. Gîi më: - Nêu những đặc điểm u việt của rau s¹ch vÒ c¸c mÆt: ch¨m bãn, sö dông thuèc b¶o vÖ thùc vËt, chÊt lîng, gi¸ c¶?. Yêu cầu hs đọc các văn bản quảng c¸o viÕt theo 2 c¸ch quy n¹p vµ so s¸nh. Gv nhËn xÐt, bæ sung. Yêu cầu hs đọc và làm các bài tập. Gv nhận xét, chốt đáp án.. Yêu cầu cần đạt I. Vai trß vµ yªu cÇu chung cña v¨n b¶n qu¶ng c¸o: 1. Văn bản quảng cáo trong đời sống: a. Kh¸i niÖm v¨n b¶n qu¶ng c¸o: Lµ v¨n b¶n th«ng tin vÒ s¶n phÈm hay dÞch vô nh»m thu hót vµ thuyÕt phôc kh¸ch hµng tin vµo chÊt lîng, lîi Ých, sù tiÖn lîi cña s¶n phÈm, dÞch vô mµ ham thÝch mua hµng vµ sö dông dÞch vô đó. b. T×m hiÓu 1 sè v¨n b¶n qu¶ng c¸o: - V¨n b¶n qu¶ng c¸o: B¸n m¸y vi tÝnh.  qu¶ng c¸o cho c«ng ti b¸n m¸y vi tÝnh. - V¨n b¶n qu¶ng c¸o: Phßng kh¸m ®a khoa H.D.  qu¶ng c¸o cho dÞch vô kh¸m ch÷a bÖnh. - C¸c v¨n b¶n trªn thêng gÆp ë c¸c tê r¬i, trªn ti vi, b¸o chÝ,... - Mét sè lo¹i v¨n b¶n qu¶ng c¸o: c¸c dÞch vô ®iÖn thoại di động, xi măng, thép, dầu gội,... 2. Yªu cÇu chung cña v¨n b¶n qu¶ng c¸o: a. C¸ch tr×nh bµy t¹o sù hÊp dÉn: - KÕt hîp sö dông c¸c tõ ng÷ vµ h×nh ¶nh minh häa. - Văn bản đợc chia tách thành các phần rõ ràng, c¸ch tr×nh bµy c¸c tõ ng÷ t¹o Ên tîng thÞ gi¸c. - Tõ ng÷ dÔ hiÓu, c©u v¨n ng¾n gän b. VD: - VD (1): V¨n b¶n qu¶ng c¸o 1 lo¹i níc gi¶i kh¸t.  Dài dòng, ko làm rõ đặc tính u việt của sản phẩm cÇn qu¶ng c¸o. - VD (2): V¨n b¶n qu¶ng c¸o cho 1 lo¹i kem tr¾ng da.  Qu¸ cêng ®iÖu c«ng dông cña s¶n phÈm khiÕn ngêi nghe khã tin. c. C¸c yªu cÇu cña v¨n b¶n qu¶ng c¸o: - Néi dung th«ng tin: lµm râ träng t©m, trung thùc, t«n träng ph¸p luËt vµ thuÇn phong mÜ tôc. - TÝnh hÊp dÉn: ng«n ng÷ ng¾n gän, sóc tÝch, míi mÎ, t¹o Ên tîng. - Tính thuyết phục: tạo đợc niềm tin nơi ngời nghe, ngời đọc. II. C¸ch viÕt v¨n b¶n qu¶ng c¸o: 1. Xác định nội dung cơ bản cho lời quảng cáo: Nh÷ng u ®iÓm cña rau s¹ch: - Ch¨m bãn: + Đợc trồng trên đất rau truyền thống, ko bị pha tạp bởi hóa chất độc hại. + §îc tíi b»ng níc s¹ch. + Ko sö dông thuèc trõ s©u, thuèc diÖt cá vµ thuèc kÝch thÝch t¨ng trëng. - ChÊt lîng: + T¬i ngon. + Cã t¸c dông tèt cho søc kháe: cung cÊp c¸c vitamin thiÕt yÕu, gi¶i nhiÖt, ®iÒu hßa tiªu hãa,... - Gi¸ c¶ vµ chñng lo¹i: + Chủng loại phong phú, đáp ứng mọi khẩu vị..

(235) + Gi¸ c¶ hîp lÝ. 2. Chän h×nh thøc qu¶ng c¸o: - Dïng c¸ch quy n¹p. - Dïng c¸ch so s¸nh. * Ghi nhí: (sgk). III. LuyÖn tËp: Bµi 1: Các quảng cáo đều rất ngắn gọn, súc tích nhng đã nêu đầy đủ nôi dung cần quảng cáo: VB 1: Xe F.X ko nh÷ng lµ s¶n phÈm vît tréi (sang träng, tinh tÕ, m¹nh mÏ, quyÕn rò) mµ cßn là ngời bạn đáng tin cậy. VB 2: Sữa tắm H. đặc biệt- thơm ngát hơng hoa và là bí quyết làm đẹp. VB 3: Sự thông minh, tự động hóa của máy ảnh M. lµm cho nã tiÖn lîi, dÔ sö dông. Bµi 2: (BTVN). 4- cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- Hoµn thiÖn c¸c bµi tËp. 5- Rút kinh nghiệm.

(236)

(237)

giao an ngu van 10

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về