Tài liệu Những sai lầm gặp phải trong giải toán và hiệu quả của phương pháp quy đổi - Ngô Xuân Quỳnh docx

l
ll
l
l
ll
l
l
ll
l
u
uu
u
u
uu
u
u
uu
u
y
yy
y
y
yy
y
y
yy
y
ệ
ệệ
ệ
ệ

ệệ
ệ
ệ
ệệ
ệ
n
nn
n
n
nn
n
n
nn
n









t
tt
t
t
tt
t
t

tt
t
h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i









đ

đđ
đ
đ
đđ
đ
đ
đđ
đ
ạ
ạạ
ạ
ạ
ạạ
ạ
ạ
ạạ
ạ
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i

h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h
ọ
ọọ
ọ
ọ
ọọ
ọ
ọ
ọọ
ọ
c
cc
c
c
cc
c
c

cc
c









n
nn
n
n
nn
n
n
nn
n
ă
ăă
ă
ă
ăă
ă
ă
ăă
ă
m

mm
m
m
mm
m
m
mm
m









2
22
2
2
22
2
2
22
2
0
00
0
0

00
0
0
00
0
0
00
0
0
00
0
0
00
0
9
99
9
9
99
9
9
99
9

&
&&
&
&
&&
&
&
&&
&









2
22
2
2
22
2
2
22
2
0

00
0
0
00
0
0
00
0
1
11
1
1
11
1
1
11
1
0
00
0
0
00
0
0
00
0

C
CC
C

C
CC
C
C
CC
C
h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h
u
uu
u
u
uu
u
u
uu
u
y
yy
y
y
yy
y

y
yy
y
ê
êê
ê
ê
êê
ê
ê
êê
ê
n
nn
n
n
nn
n
n
nn
n

đ
đđ
đ
đ
đđ
đ
đ
đđ
đ
ề
ềề
ề
ề
ềề
ề
ề
ềề
ề
:
::
:
:
::
:
:
::
:

N
NN
N
N
NN
N
N
NN
N
h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h
ữ
ữữ
ữ
ữ
ữữ
ữ

ữ
ữữ
ữ
n
nn
n
n
nn
n
n
nn
n
g
gg
g
g
gg
g
g
gg
g

s
ss
s
s
ss
s
s
ss
s
a
aa
a
a
aa
a
a
aa
a
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i

l
ll
l
l
ll
l
l
ll
l
ầ
ầầ
ầ
ầ
ầầ
ầ
ầ
ầầ
ầ
m
mm
m
m
mm
m

m
mm
m









g
gg
g
g
gg
g
g
gg
g
ặ
ặặ
ặ
ặ
ặặ
ặ
ặ
ặặ
ặ

p
pp
p
p
pp
p
p
pp
p









p
pp
p
p
pp
p
p
pp
p
h
hh
h

h
hh
h
h
hh
h
ả
ảả
ả
ả
ảả
ả
ả
ảả
ả
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i

t
tt
t
t
tt
t
t
tt
t
r
rr
r
r
rr
r
r
rr
r
o
oo
o
o
oo
o
o
oo
o

n
nn
n
n
nn
n
n
nn
n
g
gg
g
g
gg
g
g
gg
g









g
gg
g

g
gg
g
g
gg
g
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i
ả
ảả
ả
ả
ảả
ả
ả
ảả
ả
i
ii
i
i
ii
i

i
ii
i









t
tt
t
t
tt
t
t
tt
t
o
oo
o
o
oo
o
o
oo
o

á
áá
á
á
áá
á
á
áá
á
n
nn
n
n
nn
n
n
nn
n

V
VV
V
V
VV
V
V
VV
V
à
àà
à
à
àà
à
à
àà
à

h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i
ệ
ệệ
ệ
ệ
ệệ
ệ
ệ
ệệ
ệ

u
uu
u
u
uu
u
u
uu
u









q
qq
q
q
qq
q
q
qq
q
u
uu
u

u
uu
u
u
uu
u
ả
ảả
ả
ả
ảả
ả
ả
ảả
ả









c
cc
c
c
cc
c

c
cc
c
ủ
ủủ
ủ
ủ
ủủ
ủ
ủ
ủủ
ủ
a
aa
a
a
aa
a
a
aa
a

p
pp
p
p
pp
p
p
pp
p
h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h









ơ
ơơ
ơ

ơ
ơơ
ơ
ơ
ơơ
ơ
n
nn
n
n
nn
n
n
nn
n
g
gg
g
g
gg
g
g
gg
g

p
pp
p
p
pp
p
p
pp
p
h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h
á
áá
á
á
áá
á
á
áá
á

p
pp
p
p
pp
p
p
pp
p









q
qq
q
q
qq
q
q
qq
q
u
uu
u

u
uu
u
u
uu
u
y
yy
y
y
yy
y
y
yy
y









đ
đđ
đ
đ
đđ
đ

đ
đđ
đ
ổ
ổổ
ổ
ổ
ổổ
ổ
ổ
ổổ
ổ
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i

tỡm hiu v ng kớ hc, hóy gi in ti s 09798.17.8.85 (gp Thy Qunh)

Biờn son v ging dy: Thy Ngụ Xuõn Qunh (E_mail: Website: hoahoc.org)




trên đờng thành công k
trên đờng thành công ktrên đờng thành công k
trên đờng thành công không có bớc chân của kẻ lời biếng
hông có bớc chân của kẻ lời biếnghông có bớc chân của kẻ lời biếng
hông có bớc chân của kẻ lời biếng
H
N
NH
O
O
H
N
HN
O
O
Trong đời sống hằng ngày chúng ta thờng xuyên dùng phép quy đổi để tiện cho việc thanh toán nh quy
giá trị của hàng hóa ra tiền để trả tiền chứ không nh đổi hàng hóa ở thời trung cổ, đối với những tài sản giá trị
lớn nh nhà, đất, thì quy ra giá trị vàng hoặc đôla để thanh toán.
Trong hóa học ở nhiều trờng hợp phản ứng có những trờng hợp có những quá trình phản ứng diễn ra rất
phức tạp nh trong phản ứng oxi hóa - khử chẳng hạn có nhiều phản ứng mà tất cả các chất trong cùng một hợp
chất, hỗn hợp đều đóng vai trò là chất oxi hóa hoặc khử.
Ví dụ:
Ví dụ:Ví dụ:

Ví dụ:
hỗn hợp chứa FeO, Fe
3
O
4
, Fe
2
O
3
hoặc hỗn hợp chứa Fe, FeS và FeS
2
,
Cho nên đối với những bài tập tính toán dạng này mà chúng ta dùng quá trình trao đổi electron thì sẽ rất là
phức tạp, hay là trong những phản ứng cháy của polime, hoặc những phản ứng trong dung dịch Nếu giải theo
cách thông thờng thì rất mất nhiều thời gian, thậm chí còn không giải đợc.
Vì thế nảy sinh ra vấn đề là phải
quy đổi
quy đổiquy đổi
quy đổi
để làm đơn giản hơn, thuận lợi hơn. Phơng pháp quy đổi là một
phơng pháp biến đổi toán học nhằm đa bài toàn ban đầu là một hỗn hợp phức tạp về dạng đơn giản, qua đó làm
cho các phép tính trở nên dễ dàng, thuận tiện.
Vậy với phơng pháp quy đổi thì việc giải toán trở nên tơng đối là đơn giản. Nhng nếu chúng ta không
biết cách áp dụng và
hiểu rõ về bản chất của các phản ứng hóa học xảy ra
hiểu rõ về bản chất của các phản ứng hóa học xảy rahiểu rõ về bản chất của các phản ứng hóa học xảy ra
hiểu rõ về bản chất của các phản ứng hóa học xảy ra
trong dung dịch thì việc áp dụng phơng
pháp này sẽ không tránh khỏi những sai xót.
Những sai xót đó tôi đã gặp ở chính các em học sinh mà tôi dạy, và nay tôi xin trao đổi cùng với các bạn:

Chúng ta cùng nhau xét ví dụ sau
Ví dụ:
Ví dụ:Ví dụ:
Ví dụ: Hòa tan hoàn toàn 11,2 gam hỗn hợp X gồm: Fe; FeO; Fe
2
O
3
và Fe
3
O
4
trong HCl d, sau phản ứng thấy tạo ra
12,7 gam FeCl
2
. Hỏi số gam FeCl
3
thu đợc là bao nhiêu?
H
HH
Hớng dẫn:
ớng dẫn:ớng dẫn:
ớng dẫn:


Với bài toán này thì chúng ta biết rằng hỗn hợp X gồm: Fe; FeO; Fe
2
O
3
và Fe
3

O
4
có thể có nhiều hớng quy
đổi: (Fe và Fe
2
O
3
); (Fe và FeO); (Fe và Fe
3
O
4
); (FeO và Fe
3
O
4
); (FeO và Fe
2
O
3
); (Fe
3
O
4
và Fe
2
O
3
) hoặc thậm chí là chỉ
một chất Fe
x

O
y
.
Nhng trong các phơng pháp quy đổi ở trên thì việc hiểu sai bản chất của phản ứng sẽ dẫn tới kết quả
khác nhau.
1) Cách quy đổi 01
Cách quy đổi 01Cách quy đổi 01
Cách quy đổi 01: Quy đổi hỗn hợp X về: FeO và Fe
3
O
4

Ta có:





2
3 4 2 3
2
2
x
x
yy y
FeO FeCl
Fe O FeCl FeCl

+




Gọi x và y lần lợt là số mol của FeO và Fe
3
O
4
=> ta có: 72x + 232y = 11,2 gam (*)
Mặt khác ta có:
2
= 0,1 mol (2*)
FeCl
n x y
= +

Từ (*) và (2*) =>
3
0,075
2.0,025.(56 35,5.3) 8,125
0,025
gam
FeCl
x mol
m
y mol
=

= + =

=


2) Cách quy đổi 02
Cách quy đổi 02Cách quy đổi 02
Cách quy đổi 02 : Quy đổi hỗn hợp X về : FeO và Fe
2
O
3

Ta có




2
2 3 3
2
2
x
x
y y
FeO FeCl
Fe O FeCl

Gọi x và y lần lợt là số mol của FeO và Fe
2
O
3
=> ta có 72x + 160y = 11,2 gam (*)
Mặt khác
2
= 0,1 mol (2*)
FeCl
n x
=

Từ (*) và (2*) => y = 0,025 mol =>
3
2.0,025.(56 35,5.3) 8,125
gam
FeCl
m
= + =

3) Cách quy đổi 03
Cách quy đổi 03Cách quy đổi 03
Cách quy đổi 03: Quy đổi hỗn hợp X về: Fe

3
O
4
và Fe
2
O
3

Ta có





3 4 2 3
2
2 3 3
2
2
2
x
x x
y y
Fe O FeCl FeCl
Fe O FeCl

+

Gọi x và y lần lợt là số mol của Fe
3
O
4
và Fe
2
O
3
=> ta có 232x + 160y = 11,2 gam (*)
Mặt khác
2
= 0,1 mol (2*)
FeCl
n x
=

l
ll
l
l
ll
l
l
ll
l

u
uu
u
u
uu
u
u
uu
u
y
yy
y
y
yy
y
y
yy
y
ệ
ệệ
ệ
ệ
ệệ
ệ
ệ
ệệ
ệ
n
nn
n

n
nn
n
n
nn
n









t
tt
t
t
tt
t
t
tt
t
h
hh
h
h
hh
h

h
hh
h
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i









đ
đđ
đ
đ
đđ
đ
đ
đđ
đ

ạ
ạạ
ạ
ạ
ạạ
ạ
ạ
ạạ
ạ
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i









h
hh
h

h
hh
h
h
hh
h
ọ
ọọ
ọ
ọ
ọọ
ọ
ọ
ọọ
ọ
c
cc
c
c
cc
c
c
cc
c

n
nn
n
n
nn
n
n
nn
n
ă
ăă
ă
ă
ăă
ă
ă
ăă
ă
m
mm
m
m
mm
m
m
mm
m

2
22
2
2
22
2
2
22
2
0
00
0
0
00
0
0
00
0
0
00
0

0
00
0
0
00
0
9
99
9
9
99
9
9
99
9









&
&&
&
&
&&
&

&
&&
&









2
22
2
2
22
2
2
22
2
0
00
0
0
00
0
0
00
0

1
11
1
1
11
1
1
11
1
0
00
0
0
00
0
0
00
0

C
CC
C
C
CC
C
C
CC
C
h
hh

h
h
hh
h
h
hh
h
u
uu
u
u
uu
u
u
uu
u
y
yy
y
y
yy
y
y
yy
y
ê
êê
ê
ê
êê

ê
ê
êê
ê
n
nn
n
n
nn
n
n
nn
n









đ
đđ
đ
đ
đđ
đ
đ
đđ

đ
ề
ềề
ề
ề
ềề
ề
ề
ềề
ề
:
::
:
:
::
:
:
::
:









N
NN

N
N
NN
N
N
NN
N
h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h
ữ
ữữ
ữ
ữ
ữữ
ữ
ữ
ữữ
ữ
n
nn
n
n
nn

n
n
nn
n
g
gg
g
g
gg
g
g
gg
g









s
ss
s
s
ss
s
s
ss

s
a
aa
a
a
aa
a
a
aa
a
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i









l
ll

l
l
ll
l
l
ll
l
ầ
ầầ
ầ
ầ
ầầ
ầ
ầ
ầầ
ầ
m
mm
m
m
mm
m
m
mm
m

g
gg
g
g
gg
g
g
gg
g
ặ
ặặ
ặ
ặ
ặặ
ặ
ặ
ặặ
ặ
p
pp
p
p
pp
p
p
pp

p









p
pp
p
p
pp
p
p
pp
p
h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h
ả
ảả

ả
ả
ảả
ả
ả
ảả
ả
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i









t
tt
t
t
tt

t
t
tt
t
r
rr
r
r
rr
r
r
rr
r
o
oo
o
o
oo
o
o
oo
o
n
nn
n
n
nn
n
n
nn

n
g
gg
g
g
gg
g
g
gg
g









g
gg
g
g
gg
g
g
gg
g
i
ii

i
i
ii
i
i
ii
i
ả
ảả
ả
ả
ảả
ả
ả
ảả
ả
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i

t
tt
t
t
tt
t
t
tt
t
o
oo
o
o
oo
o
o
oo
o
á
áá
á
á
áá
á
á
áá

á
n
nn
n
n
nn
n
n
nn
n


















V
VV

V
V
VV
V
V
VV
V
à
àà
à
à
àà
à
à
àà
à









h
hh
h
h
hh

h
h
hh
h
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i
ệ
ệệ
ệ
ệ
ệệ
ệ
ệ
ệệ
ệ
u
uu
u
u
uu
u
u
uu

u









q
qq
q
q
qq
q
q
qq
q
u
uu
u
u
uu
u
u
uu
u
ả
ảả

ả
ả
ảả
ả
ả
ảả
ả









c
cc
c
c
cc
c
c
cc
c
ủ
ủủ
ủ
ủ
ủủ

ủ
ủ
ủủ
ủ
a
aa
a
a
aa
a
a
aa
a









p
pp
p
p
pp
p
p
pp

p
h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h









ơ
ơơ
ơ
ơ
ơơ
ơ
ơ
ơơ
ơ
n
nn

n
n
nn
n
n
nn
n
g
gg
g
g
gg
g
g
gg
g









p
pp
p
p
pp

p
p
pp
p
h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h
á
áá
á
á
áá
á
á
áá
á
p
pp
p
p
pp
p
p
pp

p









q
qq
q
q
qq
q
q
qq
q
u
uu
u
u
uu
u
u
uu
u
y
yy

y
y
yy
y
y
yy
y









đ
đđ
đ
đ
đđ
đ
đ
đđ
đ
ổ
ổổ
ổ
ổ
ổổ

ổ
ổ
ổổ
ổ
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i









tỡm hiu v ng kớ hc, hóy gi in ti s
09798.17.8.85
(gp
Thy Qunh
)

Biờn son v ging dy: Thy
Ngụ Xuõn Qunh (

E_mail:

Website:
hoahoc.org
)




trên đờng thành công k
trên đờng thành công ktrên đờng thành công k
trên đờng thành công không có bớc chân của kẻ lời biếng
hông có bớc chân của kẻ lời biếnghông có bớc chân của kẻ lời biếng
hông có bớc chân của kẻ lời biếng

H
N
NH
O
O
H
N
HN
O
O
Từ (*) và (2*) => y = -0,075 mol =>
3
2 2
= 0,1.2 + 2.(-0,075) = 0,05mol
FeCl

n x y
= +
=>
3
8,125
gam
FeCl
m
=

4) Cách quy đổi 04
Cách quy đổi 04Cách quy đổi 04
Cách quy đổi 04 : Quy đổi về Fe
x
O
y

Fe
x
O
y
=> (3x-2y)FeCl
2
+ (2y-2x)FeCl
3

Ta có
2
0,1 mol
FeCl

n
=
=>
6 7
0,1 0,1 6
(56 16 ) 11,2
3 2 3 2 7
x y
Fe O
x
n mol x y Fe O
x y x y y
= + = => =


Vậy : Fe
6
O
7
=> 4FeCl
2
+ 2FeCl
3

Ta có
2
0,1 mol
FeCl
n
=

=>
2
0,05mol
FeCl
n
=
=>
3
8,125
gam
FeCl
m
=

5) Cách quy đổi 05
Cách quy đổi 05Cách quy đổi 05
Cách quy đổi 05: Quy đổi hỗn hợp X về: Fe và Fe
2
O
3





2
2 3 3
2
2
x

x
y y
Fe FeCl
Fe O FeCl










Gọi x và y lần lợt là số mol của Fe và Fe
2
O
3
=> ta có 56x + 160y = 11,2 gam
Ta có
2
0,1 mol
FeCl
n x
= =
=> y = 0,035 mol => =>
3
2.0,035.162,5 11,375 8,125
gam gam
FeCl

m
= =

6) Cách q
Cách qCách q
Cách quy đổi
uy đổi uy đổi
uy đổi 06
0606
06 : Quy đổi hỗn hợp X về : Fe và Fe
3
O
4






2
3 4 2 3
2
2
x
x
yy y
Fe FeCl
Fe O FeCl FeCl

+




Gọi x và y lần lợt là số mol của Fe và Fe
3
O
4
=> 56x + 232y = 11,2 gam (*)
Mặt khác
2
0,1 mol (2*)
FeCl
n x y
= + =

Từ (*) và (2*) =>
3
3
7
44
2. .(56 35,5.3) 10,341 8,125
7
220
220
gam

FeCl
x mol
m
y mol

=


= + =


=



Tại sao ở hai ph
Tại sao ở hai phTại sao ở hai ph
Tại sao ở hai ph

ơng án quy đổi về
ơng án quy đổi vềơng án quy đổi về
ơng án quy đổi về

: Fe và Fe
: Fe và Fe: Fe và Fe
: Fe và Fe
2
22
2
O

OO
O
3
33
3


và Fe và Fe
và Fe và Fevà Fe và Fe
và Fe và Fe
3
33
3
O
OO
O
4
44
4


lại có kết quả sai nh
lại có kết quả sai nhlại có kết quả sai nh
lại có kết quả sai nh



vậy
vậyvậy
vậy

?
??
?


Liệu chúng ta có sai lầm nào trong quá trình giải với hai cách quy đổi này hay không?
Ta hãy chú ý về vị trí của các cặp oxi hóa khử :
2 3
2
2
2

Fe H Fe
Fe H
Fe
+ + +
+

Ta căn cứ vào ý nghĩa của dãy điện hóa, cặp chất nào càng ở xa nhau thì khả năng xảy ra phản ứng sẽ
mạnh
Vậy thì khi đó giữa hai phản ứng :
2
2
2
Fe H Fe H
+ +
+ +
và
3 2

2 3
Fe Fe Fe
+ +
+
thì phản ứng nào sẽ xảy
ra đầu tiên?
Tất nhiên là phản ứng:
3 2
2 3
Fe Fe Fe
+ +
+
sẽ phải xảy ra đầu tiên rồi.
Khi đó bài toán trên với hai tr
Khi đó bài toán trên với hai trKhi đó bài toán trên với hai tr
Khi đó bài toán trên với hai tr

ờng hợp quy đổi trên ta sẽ tính toán nh
ờng hợp quy đổi trên ta sẽ tính toán nhờng hợp quy đổi trên ta sẽ tính toán nh
ờng hợp quy đổi trên ta sẽ tính toán nh



sau:
sau:sau:
sau:


7)
5) Cách quy đổi 05

Cách quy đổi 05Cách quy đổi 05
Cách quy đổi 05:
Quy đổi hỗn hợp X về: Fe và Fe
2
O
3






3
2 3
2
3 2
2 0,1
2
2 3
HCl
y
y
y x
Fe O Fe
Fe Fe Fe
+
+ +

+

Gọi x và y lần lợt là số mol của Fe và Fe
2
O
3

=> ta có 56x + 160y = 11,2 gam
Ta có
2
0,1 mol
FeCl
n
=
=> x =
3
0,1
mol
=> y =
120
7
mol

=>
3
0,1
2 .162,5 8,125
120 3
7
-2 gam
FeCl
m

= =



8)
6) Cách quy đổi 06
Cách quy đổi 06Cách quy đổi 06
Cách quy đổi 06 :
Quy đổi hỗn hợp X về : Fe và Fe
3
O
4







3 4 2 3
2
3 2
2 3
2
2 3
yy y
y x x
Fe O FeCl FeCl
Fe Fe Fe

+ +
+
+

Gọi x và y lần lợt là số mol của Fe và Fe
3
O
4

=> ta có 56x + 232y = 11,2 gam (*)
Ta có
2
0,1 mol
FeCl
n
=
=> 3x + y = 0,1 mol (2*)
Từ (*) và (2*) =>
0,01875
0,04375
x mol
y mol
=


=


(
)

3
2 2 .162,5 8,125
gam
FeCl
m y x = =

l
ll
l
l
ll
l
l
ll
l
u
uu
u
u
uu
u
u
uu
u
y
yy
y
y
yy
y

y
yy
y
ệ
ệệ
ệ
ệ
ệệ
ệ
ệ
ệệ
ệ
n
nn
n
n
nn
n
n
nn
n

t
tt
t
t
tt
t
t
tt
t
h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i

đ
đđ
đ
đ
đđ
đ
đ
đđ
đ
ạ
ạạ
ạ
ạ
ạạ
ạ
ạ
ạạ
ạ
i
ii
i
i
ii
i

i
ii
i









h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h
ọ
ọọ
ọ
ọ
ọọ
ọ
ọ
ọọ
ọ

c
cc
c
c
cc
c
c
cc
c









n
nn
n
n
nn
n
n
nn
n
ă
ăă
ă

ă
ăă
ă
ă
ăă
ă
m
mm
m
m
mm
m
m
mm
m









2
22
2
2
22
2

2
22
2
0
00
0
0
00
0
0
00
0
0
00
0
0
00
0
0
00
0
9
99
9
9
99
9
9
99
9

&
&&
&
&
&&
&
&
&&
&









2
22
2

2
22
2
2
22
2
0
00
0
0
00
0
0
00
0
1
11
1
1
11
1
1
11
1
0
00
0
0
00
0

0
00
0

C
CC
C
C
CC
C
C
CC
C
h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h
u
uu
u
u
uu
u
u
uu

u
y
yy
y
y
yy
y
y
yy
y
ê
êê
ê
ê
êê
ê
ê
êê
ê
n
nn
n
n
nn
n
n
nn
n

đ
đđ
đ
đ
đđ
đ
đ
đđ
đ
ề
ềề
ề
ề
ềề
ề
ề
ềề
ề
:
::
:
:
::

:
:
::
:









N
NN
N
N
NN
N
N
NN
N
h
hh
h
h
hh
h
h
hh

h
ữ
ữữ
ữ
ữ
ữữ
ữ
ữ
ữữ
ữ
n
nn
n
n
nn
n
n
nn
n
g
gg
g
g
gg
g
g
gg
g

s
ss
s
s
ss
s
s
ss
s
a
aa
a
a
aa
a
a
aa
a
i
ii
i
i
ii

i
i
ii
i









l
ll
l
l
ll
l
l
ll
l
ầ
ầầ
ầ
ầ
ầầ
ầ
ầ
ầầ

ầ
m
mm
m
m
mm
m
m
mm
m









g
gg
g
g
gg
g
g
gg
g
ặ
ặặ

ặ
ặ
ặặ
ặ
ặ
ặặ
ặ
p
pp
p
p
pp
p
p
pp
p









p
pp
p
p
pp

p
p
pp
p
h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h
ả
ảả
ả
ả
ảả
ả
ả
ảả
ả
i
ii
i
i
ii
i
i
ii

i









t
tt
t
t
tt
t
t
tt
t
r
rr
r
r
rr
r
r
rr
r
o
oo

o
o
oo
o
o
oo
o
n
nn
n
n
nn
n
n
nn
n
g
gg
g
g
gg
g
g
gg
g

g
gg
g
g
gg
g
g
gg
g
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i
ả
ảả
ả
ả
ảả
ả
ả
ảả

ả
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i









t
tt
t
t
tt
t
t
tt
t
o
oo

o
o
oo
o
o
oo
o
á
áá
á
á
áá
á
á
áá
á
n
nn
n
n
nn
n
n
nn
n

V
VV
V
V
VV
V
V
VV
V
à
àà
à
à
àà
à
à
àà

à









h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i
ệ
ệệ

ệ
ệ
ệệ
ệ
ệ
ệệ
ệ
u
uu
u
u
uu
u
u
uu
u









q
qq
q
q
qq

q
q
qq
q
u
uu
u
u
uu
u
u
uu
u
ả
ảả
ả
ả
ảả
ả
ả
ảả
ả

c
cc
c
c
cc
c
c
cc
c
ủ
ủủ
ủ
ủ
ủủ
ủ
ủ
ủủ
ủ
a
aa
a
a
aa
a
a
aa
a

p
pp
p
p
pp
p
p
pp
p
h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h

ơ
ơơ
ơ
ơ
ơơ
ơ
ơ
ơơ
ơ
n
nn
n
n
nn
n
n
nn
n
g
gg
g
g
gg
g
g
gg

g









p
pp
p
p
pp
p
p
pp
p
h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h
á
áá

á
á
áá
á
á
áá
á
p
pp
p
p
pp
p
p
pp
p









q
qq
q
q
qq

q
q
qq
q
u
uu
u
u
uu
u
u
uu
u
y
yy
y
y
yy
y
y
yy
y

đ
đđ
đ
đ
đđ
đ
đ
đđ
đ
ổ
ổổ
ổ
ổ
ổổ
ổ
ổ
ổổ
ổ
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i

tỡm hiu v ng kớ hc, hóy gi in ti s
09798.17.8.85
(gp
Thy Qunh
)

Biờn son v ging dy
: Thy
Ngụ Xuõn Qunh (
E_mail:

Website:
hoahoc.org
)




trên đờng thành công k
trên đờng thành công ktrên đờng thành công k
trên đờng thành công không có bớc chân của kẻ lời biếng
hông có bớc chân của kẻ lời biếnghông có bớc chân của kẻ lời biếng
hông có bớc chân của kẻ lời biếng

H
N
NH
O
O
H
N
HN
O
O
Ngoài ra chúng ta còn có thể quy đổi về hỗn hợp chỉ chứa Fe và O.
Ngoài ra chúng ta còn có thể quy đổi về hỗn hợp chỉ chứa Fe và O.Ngoài ra chúng ta còn có thể quy đổi về hỗn hợp chỉ chứa Fe và O.
Ngoài ra chúng ta còn có thể quy đổi về hỗn hợp chỉ chứa Fe và O.


Gọi a và b lần lợt là số mol của Fe và O => 56x + 16y = 11,2 (*)
Khi đó để thu đợc FeCl
2
và FeCl
3
thì:

2
0,1 0,1 0,1
2
3
2
0,1 3( 0,1) 0,1
2
2
3
(1)
(3)
(2)
b b
a a a
Fe e Fe
O e O
Fe e Fe
+

+


+


Ta có
2
0,1 mol
FeCl
n

=
=>
(
)
(
)
/(1) /(1)
/(1) /(2)
0,2 0,1 0,1 3 0,1
và n n
Fe Fe
e Fe Fe e
n mol mol a mol n a mol
= = = =

Theo định luật bảo toàn electron ta có : 0,2 + 3.(a 0,1) = 2b <=> 3a 2b = 0,1 (2*)
Từ (*) và (2*) = ta có a = 0,15 mol và b = 0,175 mol =>
3
0,15 0,1
= 0,05mol
FeCl
n
=
=>
3
8,125
gam
FeCl
m
=

&
& &
&




Riêng với trờng hợp quy đổi thành Fe và FeO thì việc cho hai chất này tác dụng với HCl không thể tạo ra
FeCl
3
. Vì khi đó thì bài toán sai hoàn toàn về bản chất hóa học.
Nhng theo các bạn thì liệu rằng có thể làm đợc bài này hay không?
Chúng ta có thể đa ra lựa chọn chất có khả năng biến thành Fe
3+
đợc không? Nếu chúng ta xác định đợc
chất có khả năng tạo ra Fe
3+
thì bài toán có thể giải đợc?
Các bạn hãy cùng suy nghĩ ?
Ví dụ:
Ví dụ:Ví dụ:
Ví dụ: Hòa tan hoàn toàn 11,2 gam hỗn hợp X gồm: Fe; FeO; Fe
2
O
3

và Fe
3
O
4
trong HCl d, sau phản ứng thấy tạo ra
12,7 gam FeCl
2
. Hỏi số gam FeCl
3
thu đợc là bao nhiêu?
Với cách quy đổi hỗn hợp X về Fe và FeO [???]
Với cách quy đổi hỗn hợp X về Fe và FeO [???]Với cách quy đổi hỗn hợp X về Fe và FeO [???]
Với cách quy đổi hỗn hợp X về Fe và FeO [???]



Và nhằm khắc sâu hơn nữa về vấn đề hiểu bản chất của các phản ứng xảy ra và nhắm nhấn mạnh đợc
hiệu quả của phơng pháp quy đổi. Tôi xin đa ra một ví dụ nh sau:
Ví dụ:
Ví dụ:Ví dụ:
Ví dụ: Cho 20 gam hỗn hợp X gồm Fe, FeO, Fe
3
O
4
và Fe
2
O
3
hòa tan vừa hết vào trong 700ml dung dịch HCl 1M, thu
đợc 3,36 lít H

2
(ở đktc) và dung dịch D. Cho dung dịch D tác dụng với dung dịch NaOH d, lọc kết tủa và đem nung
ngoài không khí đến khối lợng không đổi thu đợc m gam chất rắn. Xác định giá trị m.

Vậy là cùng với dạng toán là cho hỗn hợp sắt và các oxit tác dụng với dung dịch HCl d thì ta cũng sẽ có một
bài toán khác. Nhng có thể nói đây là bài toán sẽ có tác dụng nhấn mạnh đợc việc hiễu rõ bản chất của các phản
ứng hóa học xảy ra.
Với bài toán này tôi mong rằng các em học sinh cũng nh các bạn đồng nghiệp cần phải chú ý tìm hiểu kỹ
về bản chất của một bài toán rồi hãy đa ra phơng pháp giải cho phù hợp.
Tránh tình trạng hiểu sai bản chất để rồi dẫn tới đa ra kết quả sai.
Với học sinh học lớp 12 thì sau khi học xong dãy điện hóa của kim loại thì ta có đợc vị trí của các cặp oxi
hóa khử của sắt:
2 3
2
2
2
Fe H Fe
Fe H
Fe
+ + +
+

Thì trong bài toán này sẽ cần phải lu ý điểm gì khi áp dụng các phơng pháp giải :
Chúng ta đã biết rằng phản ứng giữa oxit với axit sẽ xảy ra đầu tiên khi cho hỗn hợp trên vào dung dịch
axit HCl, sau đó theo dãy điện hóa của kim loại thì sẽ có phản ứng giữa Fe
3+
với Fe rồi mới đến phản ứng của Fe tác
dụng với HCl.
Nếu chúng ta không lắm rõ đợc điều này thì việc giải toán và áp dụng các phơng pháp giải sẽ sai lầm.
Và tôi xin lấy vị dụ trên để chứng minh.

Tr
TrTr
Tr

ớc tiên
ớc tiên ớc tiên
ớc tiên tôi xin đ
tôi xin đtôi xin đ
tôi xin đa ra cách làm
a ra cách làma ra cách làm
a ra cách làm

của bài toán
của bài toáncủa bài toán
của bài toán

theo h
theo htheo h
theo h

ớng của ph
ớng của phớng của ph
ớng của phơng pháp quy đổi đối với ví dụ trên
ơng pháp quy đổi đối với ví dụ trênơng pháp quy đổi đối với ví dụ trên
ơng pháp quy đổi đối với ví dụ trên


a)
a)a)
a) H

HH
H

ớng quy đổi 01
ớng quy đổi 01ớng quy đổi 01
ớng quy đổi 01

:
::
:


Ta quy đổi hỗn hợp X về : Fe và Fe
2
O
3
với số mol lần lợt là a và b mol => 56a + 160b = 20 gam (*)
Ta có các phơng trình phản ứng :
Fe
2
O
3
+ 6HCl => 2FeCl
3
+ 3H
2
O
b mol b mol
Sau đó, do vị trí của cặp oxi hóa khử :
2 3

2
2
2
Fe H Fe
Fe H
Fe
+ + +
+

Nên sẽ có phản ứng : 2FeCl
3
+ Fe => 3FeCl
2

b mol b mol
l
ll
l
l
ll
l
l
ll
l
u
uu
u
u
uu
u

u
uu
u
y
yy
y
y
yy
y
y
yy
y
ệ
ệệ
ệ
ệ
ệệ
ệ
ệ
ệệ
ệ
n
nn
n
n
nn
n
n
nn
n

t
tt
t
t
tt
t
t
tt
t
h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h
i
ii
i

i
ii
i
i
ii
i









đ
đđ
đ
đ
đđ
đ
đ
đđ
đ
ạ
ạạ
ạ
ạ
ạạ
ạ

ạ
ạạ
ạ
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i









h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h

ọ
ọọ
ọ
ọ
ọọ
ọ
ọ
ọọ
ọ
c
cc
c
c
cc
c
c
cc
c









n
nn
n

n
nn
n
n
nn
n
ă
ăă
ă
ă
ăă
ă
ă
ăă
ă
m
mm
m
m
mm
m
m
mm
m

2
22
2
2
22
2
2
22
2
0
00
0
0
00
0
0
00
0
0
00
0
0
00
0
0
00
0

9
99
9
9
99
9
9
99
9









&
&&
&
&
&&
&
&
&&
&

2
22
2
2
22
2
2
22
2
0
00
0
0
00
0
0
00
0
1
11
1
1
11
1

1
11
1
0
00
0
0
00
0
0
00
0

C
CC
C
C
CC
C
C
CC
C
h
hh
h
h
hh
h
h
hh

h
u
uu
u
u
uu
u
u
uu
u
y
yy
y
y
yy
y
y
yy
y
ê
êê
ê
ê
êê
ê
ê
êê
ê
n
nn

n
n
nn
n
n
nn
n









đ
đđ
đ
đ
đđ
đ
đ
đđ
đ
ề
ềề
ề
ề
ềề

ề
ề
ềề
ề
:
::
:
:
::
:
:
::
:









N
NN
N
N
NN
N
N
NN

N
h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h
ữ
ữữ
ữ
ữ
ữữ
ữ
ữ
ữữ
ữ
n
nn
n
n
nn
n
n
nn
n
g
gg

g
g
gg
g
g
gg
g









s
ss
s
s
ss
s
s
ss
s
a
aa
a
a
aa

a
a
aa
a
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i









l
ll
l
l
ll
l
l
ll

l
ầ
ầầ
ầ
ầ
ầầ
ầ
ầ
ầầ
ầ
m
mm
m
m
mm
m
m
mm
m









g
gg

g
g
gg
g
g
gg
g
ặ
ặặ
ặ
ặ
ặặ
ặ
ặ
ặặ
ặ
p
pp
p
p
pp
p
p
pp
p

p
pp
p
p
pp
p
p
pp
p
h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h
ả
ảả
ả
ả
ảả
ả
ả
ảả

ả
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i









t
tt
t
t
tt
t
t
tt
t
r
rr

r
r
rr
r
r
rr
r
o
oo
o
o
oo
o
o
oo
o
n
nn
n
n
nn
n
n
nn
n
g
gg
g
g
gg

g
g
gg
g









g
gg
g
g
gg
g
g
gg
g
i
ii
i
i
ii
i
i
ii

i
ả
ảả
ả
ả
ảả
ả
ả
ảả
ả
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i









t
tt

t
t
tt
t
t
tt
t
o
oo
o
o
oo
o
o
oo
o
á
áá
á
á
áá
á
á
áá
á
n
nn
n
n
nn

n
n
nn
n


















V
VV
V
V
VV
V
V
VV

V
à
àà
à
à
àà
à
à
àà
à









h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h
i
ii

i
i
ii
i
i
ii
i
ệ
ệệ
ệ
ệ
ệệ
ệ
ệ
ệệ
ệ
u
uu
u
u
uu
u
u
uu
u

q
qq
q
q
qq
q
q
qq
q
u
uu
u
u
uu
u
u
uu
u
ả
ảả
ả
ả
ảả
ả
ả
ảả

ả









c
cc
c
c
cc
c
c
cc
c
ủ
ủủ
ủ
ủ
ủủ
ủ
ủ
ủủ
ủ
a
aa

a
a
aa
a
a
aa
a









p
pp
p
p
pp
p
p
pp
p
h
hh
h
h
hh

h
h
hh
h









ơ
ơơ
ơ
ơ
ơơ
ơ
ơ
ơơ
ơ
n
nn
n
n
nn
n
n
nn

n
g
gg
g
g
gg
g
g
gg
g









p
pp
p
p
pp
p
p
pp
p
h
hh

h
h
hh
h
h
hh
h
á
áá
á
á
áá
á
á
áá
á
p
pp
p
p
pp
p
p
pp
p

q
qq
q
q
qq
q
q
qq
q
u
uu
u
u
uu
u
u
uu
u
y
yy
y
y
yy
y
y
yy

y









đ
đđ
đ
đ
đđ
đ
đ
đđ
đ
ổ
ổổ
ổ
ổ
ổổ
ổ
ổ
ổổ
ổ
i
ii

i
i
ii
i
i
ii
i









tỡm hiu v ng kớ hc, hóy gi in ti s
09798.17.8.85
(gp
Thy Qunh
)

Biờn son v ging dy: Thy
Ngụ Xuõn Qunh (
E_mail:

Website:
hoahoc.org
)

trên đờng thành công k
trên đờng thành công ktrên đờng thành công k
trên đờng thành công không có bớc chân của kẻ lời biếng
hông có bớc chân của kẻ lời biếnghông có bớc chân của kẻ lời biếng
hông có bớc chân của kẻ lời biếng

H
N
NH
O
O
H
N
HN
O
O
Sau đó khi hết FeCl
3
thì sẽ có tiếp phản ứng của: Fe + 2HCl => FeCl
2
+ H
2
mol
a - b mol a - b mol
Theo đề bài ta có: a b = 0,15 mol (2*)
Từ (*) và (2*) => a = 11/54 và b = 29/540 mol
Vậy tổng số mol của nguyên tử Fe là: a + 2b = 14/45 mol =>

2 3
24,89
gam
Fe O
m =

b)
b)b)
b) H
HH
H

ớng quy đ
ớng quy đớng quy đ
ớng quy đổi 02:
ổi 02:ổi 02:
ổi 02:


Ta quy đổi hỗn hợp về Fe và O với số mol lần lợt là a và b mol => 56a + 16b = 20 gam (*)
Trong phản ứng của hỗn hợp X với dung dịch HCl thì sau cùng chỉ thu đợc Fe
2+
nên ta có:






2

2
2
2
2
0,3
0,15
2
2
2 2 0,3
2 2
(2*)
o
b b
a a
O e O
Fe e Fe
a b
H e H

+
+
+

= +
+

Từ (*) và (2*) => a = 14/45 và b = 29/180 =>
2 3
24,89
gam

Fe O
m =

Đó là hai kết quả có đợc khi tiến hành theo phơng pháp quy đổi phân tử và quy đổi nguyên tử.
Qua đó chúng ta có thể thấy đợc hiệu quả của phơng pháp quy đổi khi áp dụng vào việc giải toán.
Còn với các hớng và cách quy đổi khác nh: (Fe, FeO), (FeO, Fe
2
O
3
), thì nó sẽ khiến cho bài toán là phi thực tế
do không có khả năng tạo ra khí H
2
.
Vậy việc hiểu bản chất hóa học xảy ra trong một bài toán là rất quan trọng, nó sẽ quyết định xem chúng ta
giải bài toán đó đúng hay sai.
Còn nếu ta xét bài toán theo phơng pháp tăng giảm khối lợng thì nh thế nào?
Ta có sơ đồ hóa bài toán:
0
2
3 4
2 3
d
kk
dung dich D Kết tủa m gam rắn
HCl
NaOH t
Fe
H
FeO
Fe O

Fe O
+
+










Ta có Fe + 2HCl => FeCl
2
+ H
2

H HCl
n mol n mol= =
2
pứ
0,15 0,3 số mol HCl phản ứng với oxit là:
0,4mol

Vậy khi đó
O Cl


2 thay bằng

2
vậy khi đó số mol của O trong oxit là: 0,2 mol => m
Fe
= 20 0,2.16 = 16,8 gam
=> n
Fe
= 0,3 mol => Vậy khối lợng của Fe
2
O
3
là: 0,15.160 = 24 gam.
Qua đây ta nhận thấy rằng có hai kết quả khác nhau? Vậy cách nào là cách sai? Và sai ở điểm nào?
Ta phân tích chi tiết bài toàn the
Ta phân tích chi tiết bài toàn theTa phân tích chi tiết bài toàn the
Ta phân tích chi tiết bài toàn theo từng ph
o từng pho từng ph
o từng ph

ơng trình:
ơng trình:ơng trình:
ơng trình:


Khi cho hỗn hợp X gồm: Fe, FeO, Fe
3
O
4
và Fe
2
O

3
vào dung dịch axit HCl thì sẽ có các phản ứng sau:
Fe
2
O
3
+ 6HCl => 2FeCl
3
+ 3H
2
O Fe
3
O
4
+ 8HCl => 2FeCl
3
+ FeCl
2
+ 4H
2
O FeO + 2HCl => FeCl
2
+ H
2
O
Sau đó, do vị trí của cặp oxi hóa khử :
2 3
2
2
2

Fe H Fe
Fe H
Fe
+ + +
+

Vậy khi đó sẽ có phản ứng giữa : 2FeCl
3
+ Fe => 3FeCl
2
sau đó mới có phản ứng Fe + 2HCl => FeCl
2
+ H
2

Khi ta bỏ qua phản ứng giữa FeCl
3
với Fe thì khi đó ta sẽ có cứ 2 O
2-
sẽ bị thay thế bởi 2Cl
-
.
Mà quên đi lợng Fe đã tham gia phản ứng với muối FeCl
3
khi đó kết quả của bài toán sẽ sai lệch đi một lợng
do thiếu lợng Fe tham gia phản ứng này. Và ở bài toán này đã đợc khá nhiều tác giả giải và cho rằng cách trên là
đúng. Họ cho rằng:

Trong ví dụ này do sau phản ứng sắt kh
Trong ví dụ này do sau phản ứng sắt khTrong ví dụ này do sau phản ứng sắt kh

Trong ví dụ này do sau phản ứng sắt không thay đổi số oxi hóa hoàn toàn thành số oxi hóa cao nhất mà nó lại
ông thay đổi số oxi hóa hoàn toàn thành số oxi hóa cao nhất mà nó lại ông thay đổi số oxi hóa hoàn toàn thành số oxi hóa cao nhất mà nó lại
ông thay đổi số oxi hóa hoàn toàn thành số oxi hóa cao nhất mà nó lại
bao gồm sắt có số oxi hóa là (+2) và (+3). Nên chúng ta sẽ không thể nào kết hợp đ
bao gồm sắt có số oxi hóa là (+2) và (+3). Nên chúng ta sẽ không thể nào kết hợp đbao gồm sắt có số oxi hóa là (+2) và (+3). Nên chúng ta sẽ không thể nào kết hợp đ
bao gồm sắt có số oxi hóa là (+2) và (+3). Nên chúng ta sẽ không thể nào kết hợp đ

ợc ph
ợc phợc ph
ợc ph

ơng pháp bảo toàn
ơng pháp bảo toàn ơng pháp bảo toàn
ơng pháp bảo toàn
electron với ph
electron với phelectron với ph
electron với ph

ơng pháp quy đổi để giải
ơng pháp quy đổi để giảiơng pháp quy đổi để giải
ơng pháp quy đổi để giải
.
Vậy ra cần chú ý rằng
Vậy ra cần chú ý rằngVậy ra cần chú ý rằng
Vậy ra cần chú ý rằng

: Không phải
: Không phải: Không phải
: Không phải

bất cứ bài toán nào liên quan tới các oxit sắt cũng có thể giải bằng ph
bất cứ bài toán nào liên quan tới các oxit sắt cũng có thể giải bằng phbất cứ bài toán nào liên quan tới các oxit sắt cũng có thể giải bằng ph
bất cứ bài toán nào liên quan tới các oxit sắt cũng có thể giải bằng ph

ơng
ơng ơng
ơng
pháp quy đổi kết hợp với ph
pháp quy đổi kết hợp với phpháp quy đổi kết hợp với ph
pháp quy đổi kết hợp với ph

ơng pháp bảo toàn electron.
ơng pháp bảo toàn electron.ơng pháp bảo toàn electron.
ơng pháp bảo toàn electron.


Chúng ta chỉ có thể áp dụng ph
Chúng ta chỉ có thể áp dụng phChúng ta chỉ có thể áp dụng ph
Chúng ta chỉ có thể áp dụng ph

ơng pháp quy đổi đ
ơng pháp quy đổi đơng pháp quy đổi đ
ơng pháp quy đổi đ

ợc khi mà sắt thay đổi nên trạng thái 1 số oxi hóa.
ợc khi mà sắt thay đổi nên trạng thái 1 số oxi hóa.ợc khi mà sắt thay đổi nên trạng thái 1 số oxi hóa.
ợc khi mà sắt thay đổi nên trạng thái 1 số oxi hóa.


Với bài toán này

Với bài toán này Với bài toán này
Với bài toán này chúng ta cũng vẫn sẽ dùng ph
chúng ta cũng vẫn sẽ dùng phchúng ta cũng vẫn sẽ dùng ph
chúng ta cũng vẫn sẽ dùng ph

ơng pháp quy đổi nh
ơng pháp quy đổi nhơng pháp quy đổi nh
ơng pháp quy đổi nh

ng kết hợp với ph
ng kết hợp với phng kết hợp với ph
ng kết hợp với ph

ơng pháp bảo toàn khối
ơng pháp bảo toàn khối ơng pháp bảo toàn khối
ơng pháp bảo toàn khối
l
ll
l

ợng, bảo toàn
ợng, bảo toàn ợng, bảo toàn
ợng, bảo toàn nguyên tố và bảo toàn điện tích
nguyên tố và bảo toàn điện tíchnguyên tố và bảo toàn điện tích
nguyên tố và bảo toàn điện tích

Nh vậy là họ đã sai lầm và cha hiểu rõ bản chất của các quá trình phản ứng xảy ra trong dung dịch.
&
l
ll

l
l
ll
l
l
ll
l
u
uu
u
u
uu
u
u
uu
u
y
yy
y
y
yy
y
y
yy
y
ệ
ệệ
ệ
ệ
ệệ

ệ
ệ
ệệ
ệ
n
nn
n
n
nn
n
n
nn
n









t
tt
t
t
tt
t
t
tt

t
h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i









đ
đđ

đ
đ
đđ
đ
đ
đđ
đ
ạ
ạạ
ạ
ạ
ạạ
ạ
ạ
ạạ
ạ
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i

h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h
ọ
ọọ
ọ
ọ
ọọ
ọ
ọ
ọọ
ọ
c
cc
c
c
cc
c
c
cc

c









n
nn
n
n
nn
n
n
nn
n
ă
ăă
ă
ă
ăă
ă
ă
ăă
ă
m
mm

m
m
mm
m
m
mm
m









2
22
2
2
22
2
2
22
2
0
00
0
0
00

0
0
00
0
0
00
0
0
00
0
0
00
0
9
99
9
9
99
9
9
99
9

&
&&
&
&
&&
&
&
&&
&









2
22
2
2
22
2
2
22
2
0
00

0
0
00
0
0
00
0
1
11
1
1
11
1
1
11
1
0
00
0
0
00
0
0
00
0

C
CC
C
C

CC
C
C
CC
C
h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h
u
uu
u
u
uu
u
u
uu
u
y
yy
y
y
yy
y
y

yy
y
ê
êê
ê
ê
êê
ê
ê
êê
ê
n
nn
n
n
nn
n
n
nn
n









đ

đđ
đ
đ
đđ
đ
đ
đđ
đ
ề
ềề
ề
ề
ềề
ề
ề
ềề
ề
:
::
:
:
::
:
:
::
:

N
NN
N
N
NN
N
N
NN
N
h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h
ữ
ữữ
ữ
ữ
ữữ
ữ
ữ

ữữ
ữ
n
nn
n
n
nn
n
n
nn
n
g
gg
g
g
gg
g
g
gg
g









s

ss
s
s
ss
s
s
ss
s
a
aa
a
a
aa
a
a
aa
a
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i

l
ll
l
l
ll
l
l
ll
l
ầ
ầầ
ầ
ầ
ầầ
ầ
ầ
ầầ
ầ
m
mm
m
m
mm
m
m

mm
m









g
gg
g
g
gg
g
g
gg
g
ặ
ặặ
ặ
ặ
ặặ
ặ
ặ
ặặ
ặ
p

pp
p
p
pp
p
p
pp
p









p
pp
p
p
pp
p
p
pp
p
h
hh
h
h

hh
h
h
hh
h
ả
ảả
ả
ả
ảả
ả
ả
ảả
ả
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i

t
tt
t
t
tt
t
t
tt
t
r
rr
r
r
rr
r
r
rr
r
o
oo
o
o
oo
o
o
oo
o
n

nn
n
n
nn
n
n
nn
n
g
gg
g
g
gg
g
g
gg
g









g
gg
g
g

gg
g
g
gg
g
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i
ả
ảả
ả
ả
ảả
ả
ả
ảả
ả
i
ii
i
i
ii
i
i

ii
i









t
tt
t
t
tt
t
t
tt
t
o
oo
o
o
oo
o
o
oo
o
á

áá
á
á
áá
á
á
áá
á
n
nn
n
n
nn
n
n
nn
n

V
VV
V
V
VV
V
V
VV
V
à
àà
à
à
àà
à
à
àà
à

h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i
ệ
ệệ
ệ
ệ
ệệ
ệ
ệ
ệệ
ệ
u

uu
u
u
uu
u
u
uu
u









q
qq
q
q
qq
q
q
qq
q
u
uu
u
u

uu
u
u
uu
u
ả
ảả
ả
ả
ảả
ả
ả
ảả
ả









c
cc
c
c
cc
c
c

cc
c
ủ
ủủ
ủ
ủ
ủủ
ủ
ủ
ủủ
ủ
a
aa
a
a
aa
a
a
aa
a









p

pp
p
p
pp
p
p
pp
p
h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h









ơ
ơơ
ơ
ơ

ơơ
ơ
ơ
ơơ
ơ
n
nn
n
n
nn
n
n
nn
n
g
gg
g
g
gg
g
g
gg
g

p
pp
p
p
pp
p
p
pp
p
h
hh
h
h
hh
h
h
hh
h
á
áá
á
á
áá
á
á
áá
á
p

pp
p
p
pp
p
p
pp
p









q
qq
q
q
qq
q
q
qq
q
u
uu
u
u

uu
u
u
uu
u
y
yy
y
y
yy
y
y
yy
y









đ
đđ
đ
đ
đđ
đ
đ

đđ
đ
ổ
ổổ
ổ
ổ
ổổ
ổ
ổ
ổổ
ổ
i
ii
i
i
ii
i
i
ii
i









tỡm hiu v ng kớ hc, hóy gi in ti s

09798.17.8.85
(gp
Thy Qunh
)

Biờn son v ging dy: Thy
Ngụ Xuõn Qunh (
E_mail:

Website:
hoahoc.org
)




trên đờng thành công k
trên đờng thành công ktrên đờng thành công k
trên đờng thành công không có bớc chân của kẻ lời biếng
hông có bớc chân của kẻ lời biếnghông có bớc chân của kẻ lời biếng
hông có bớc chân của kẻ lời biếng

H
N
NH
O
O
H
N
HN

O
O
Và từ hai kết quả trên, chúng ta có thể dễ dàng tính đợc số mol của axit tham gia phản ứng: 2b + 0,15.2 =
28/45 mol < 0,7 mol
Vậy khi đó ta không thể nói đợc : vừa hết vào trong 700ml dung dịch HCl 1M
vừa hết vào trong 700ml dung dịch HCl 1Mvừa hết vào trong 700ml dung dịch HCl 1M
vừa hết vào trong 700ml dung dịch HCl 1M và dữ kiện này không cần
dùng tới trong việc giải toán.
Vậy bài toán ở trên viết đúng lại sẽ có dạng:
Cho 20 gam hỗn hợp X gồm Fe, FeO, Fe
3
O
4
và Fe
2
O
3
hòa tan trong 700ml dung dịch HCl 1M, thu đợc 3,36 lít H
2
(ở
đktc) và dung dịch D. Cho dung dịch D tác dụng với dung dịch NaOH d, lọc kết tủa và đem nung ngoài không khí
đến khối lợng không đổi thu đợc m gam chất rắn. Xác định giá trị m.
Khi đó thì với đề bài này chúng ta sẽ áp dụng phơng pháp bảo toàn khối lợng, bảo toàn nguyên tố và bảo
toàn điện tích để giải khi mà chúng ta tìm đợc lợng Fe hoặc lợng FeCl
3
tham gia phản ứng với nhau.
Và cũng từ bài toán trên, chúng ta có thể biến đổi thành nhiều bài toán khác tơng đơng:

Bài 1:
Bài 1: Bài 1:
Bài 1: Cho 20 gam hỗn hợp X gồm Fe, FeO, Fe
3
O
4
và Fe
2
O
3
hòa tan trong 700ml dung dịch HCl 1M, thu đợc V lít H
2

(ở đktc) và dung dịch D. Cho dung dịch D tác dụng với dung dịch NaOH d, lọc kết tủa và đem nung ngoài không khí
đến khối lợng không đổi thu đợc 24 gam chất rắn. Xác định giá trị V.
Hớng dẫn:
Hớng dẫn:Hớng dẫn:
Hớng dẫn:


Ta có
2 3
0,15 0,3 0,2
Fe O Fe O
n mol n mol n mol
= = =

Ta quy đổi hỗn hợp X về hỗn hợp chỉ chứa Fe và O. khi đó ta có các quá trình cho và nhận electron.

2
2
0,2 2.0,2
0,3 2.0,3
2
2
2
2
2.0,3 2.0,2 2
2 2
x=0,1 mol =>V=2,24 lit
o
x
x
O e O
Fe e Fe
x
H e H

+
+
+

= +
+

Vậy khi đó ta sẽ dễ dàng tính đợc số mol axit phản ứng: 0,6 mol => axit còn d sau phản ứng.
Bài
Bài Bài
Bài 2
22
2:
: :
: Cho 20 gam hỗn hợp X gồm Fe, FeO, Fe
3
O
4
và Fe
2
O
3
hòa tan vừa đủ trong V ml dung dịch HCl 1M, thu đợc
3,36 lít H
2
(ở đktc) và dung dịch D. Cho dung dịch D tác dụng với dung dịch NaOH d, lọc kết tủa và đem nung ngoài
không khí đến khối lợng không đổi thu đợc 24 gam chất rắn. Xác định giá trị V.
Đáp số: V = 622 ml
Bài 3:
Bài 3: Bài 3:
Bài 3: Cho 20 gam hỗn hợp X gồm Fe, FeO, Fe
3
O
4
và Fe
2
O

3
hòa tan vừa đủ trong 800 ml dung dịch HCl a M, thu
đợc 3,36 lít H
2
(ở đktc) và dung dịch D. Cho dung dịch D tác dụng với dung dịch NaOH d, lọc kết tủa và đem nung
ngoài không khí đến khối lợng không đổi thu đợc 24 gam chất rắn. Xác định giá trị a.
Đáp số: a = 0,75M
Bài 4:
Bài 4:Bài 4:
Bài 4: Cho 20 gam hỗn hợp X gồm Fe, FeO, Fe
3
O
4
và Fe
2
O
3
hòa tan vừa đủ trong V ml dung dịch H
2
SO
4
1M, thu đợc
3,36 lít H
2
(ở đktc) và dung dịch D. Cho dung dịch D tác dụng với dung dịch NaOH d, lọc kết tủa và đem nung ngoài
không khí đến khối lợng không đổi thu đợc 24 gam chất rắn. Xác định giá trị V.
Đáp số: V = 300 ml
Bài 5:
Bài 5:Bài 5:
Bài 5: Cho 20 gam hỗn hợp X gồm Fe, FeO, Fe

3
O
4
và Fe
2
O
3
hòa tan trong 300 ml dung dịch H
2
SO
4
1M, thu đợc 3,36
lít H
2
(ở đktc) và dung dịch D. Cho dung dịch D tác dụng với dung dịch Ba(OH)
2
d, lọc kết tủa và đem nung ngoài
không khí đến khối lợng không đổi thu đợc m gam chất rắn. Xác định giá trị m.
Đáp số: 93,9 gam
Bài
Bài Bài
Bài 6
66
6:
::
: Cho 20 gam hỗn hợp X gồm Fe, FeO, Fe
3
O
4
và Fe

2
O
3
hòa tan trong 200 ml hỗn hợp Y gồm: H
2
SO
4
1M và HCl
0,2M, thu đợc 3,36 lít H
2
(ở đktc) và dung dịch D. Cho dung dịch D tác dụng với dung dịch Ba(OH)
2
d, lọc kết tủa
và đem nung ngoài không khí đến khối lợng không đổi thu đợc m gam chất rắn. Xác định giá trị m.
Đáp số: 70,6 gam



Ngoài ra các bạn có thể phát triển thêm thành nhiều dạng bài toán khác dựa trên cơ sở của bài toán gốc.
Ngoài ra các bạn có thể phát triển thêm thành nhiều dạng bài toán khác dựa trên cơ sở của bài toán gốc.Ngoài ra các bạn có thể phát triển thêm thành nhiều dạng bài toán khác dựa trên cơ sở của bài toán gốc.
Ngoài ra các bạn có thể phát triển thêm thành nhiều dạng bài toán khác dựa trên cơ sở của bài toán gốc.





Bài viết này đợc tôi viết trong thời gian ngắn, ngay sau khi phát hiện những sai lầm của các em học sinh
và của một số bạn đồng nghiệp. Nên sẽ không tránh khỏi những thiếu xót.
Rất mong ghi nhận đợc những ý kiến đóng góp về bài viết này.