SKKN 2019 2020 Kinh nghiệm tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường trong môn GDCD THCS

Kinh nghiệm tích hợp giáo dục mơi trường
qua mơn Giáo dục công dân ở trường PT DTBT THCS Ngọc Linh

MỤC LỤC
BẢNG CHÚ THÍCH VIẾT TẮT...........................................................4
LỜI CAM ĐOAN....................................................................................5
I. PHẦN MỞ ĐẦU..................................................................................6
1. Lý do chọn đề tài............................................................................................................................6
2. Mục đích nghiên cứu:....................................................................................................................7
3. Đối tượng và thời gian nghiên cứu:.............................................................................................7
3.1 Đối tượng nghiên cứu:...............................................................................................................7
3.2 Thời gian nghiên cứu:................................................................................................................7
4. Phương pháp nghiên cứu..............................................................................................................7
5. Phạm vi nghiên cứu.......................................................................................................................7

II. NỘI DUNG.........................................................................................8
1. Cơ sở lí luận....................................................................................................................................8
2. Thực trạng của vấn đề..................................................................................................................9
2.1. Thực trạng môi trường Việt Nam...........................................................................................10
2.2. Thực trạng môi trường tại xã Ngọc Linh và trường PT DTBT THCS Ngọc Linh.................11
2.3. Dạy - học giáo dục môi trường ở trường THCS:....................................................................12
3. Một số giải pháp........................................................................................................................12
3.1. Giáo dục mơi trường qua hoạt động dạy học chính khóa:......................................................12
3.2. Giáo dục mơi trường qua hoạt động ngoại khóa....................................................................13
3.3 Biện pháp thực hiện cụ thể khi dạy học bài có giáo dục mơi trường:...............................13
3.3.1. Xác định các bài học có nội dung tích hợp, mức độ tích hợp về bảo vệ môi trường..........13
3.3.2. Chọn phương pháp phù hợp với từng loại bài, từng lớp, từng đối tượng học sinh sao cho
hiệu quả nhất...................................................................................................................................16
3.3.3. Chuẩn bị phương tiện, các tư liệu phục vụ bài học.............................................................17
3.3.4. Ví dụ minh họa:...................................................................................................................17
4.1. Thơng qua kết quả học tập......................................................................................................23

4.2. Thông qua các hoạt động và cuộc sống hằng ngày................................................................23

IV. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ........................................................24
1. Kết luận.........................................................................................................................................24
2. Kiến nghị:.....................................................................................................................................25
3. Bài học kinh nghiệm....................................................................................................................25

* TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................27

Giáo viên thực hiện: Lê Tuấn Sinh – Trường PT DTBT THCS xã Ngọc Linh



3


Kinh nghiệm tích hợp giáo dục mơi trường
qua mơn Giáo dục công dân ở trường PT DTBT THCS Ngọc Linh
BẢNG CHÚ THÍCH VIẾT TẮT
PT

:

Phổ thơng

DTBT

:

Dân tộc bán trú

THCS

:

Trung học cở sở

GD&ĐT

:

Giáo dục và đào tạo

GVCN

:

Giáo viên chủ nhiệm

BGH

:

Ban giám hiệu

SL

:

Số lượng

SKKN

:

Sáng kiến kinh nghiệm

SGK

:

Sách giáo khoa

GDCD

:

Giáo dục công dân

BVMT

:

Bảo vệ mơi trường

CNH – HĐH

:

Cơng nghiệp hóa – Hiện đại hóa

Giáo viên thực hiện: Lê Tuấn Sinh – Trường PT DTBT THCS xã Ngọc Linh



4


Kinh nghiệm tích hợp giáo dục mơi trường
qua mơn Giáo dục công dân ở trường PT DTBT THCS Ngọc Linh
LỜI CAM ĐOAN
Sáng kiến kinh nghiệm “Kinh nghiệm tích hợp giáo dục môi trường qua
môn Giáo dục công dân ở trường PT DTBT THCS Ngọc Linh” là do bản thân tôi
tự đúc kết kinh nghiệm từ quá trình giảng dạy của bản thân, cũng như tham khảo
các tài liệu liên quan, khơng sao chép của người khác. Nếu có gì sai, tơi xin hồn
tồn chịu trách nhiệm.
Người cam đoan

Giáo viên thực hiện: Lê Tuấn Sinh – Trường PT DTBT THCS xã Ngọc Linh



5


Kinh nghiệm tích hợp giáo dục mơi trường
qua mơn Giáo dục công dân ở trường PT DTBT THCS Ngọc Linh
I. PHẦN MỞ ĐẦU.
1. Lý do chọn đề tài
Môi trường là không gian sinh sống của con người và sinh vật, là nơi chứa

đựng các nguồn tài nguyên cần thiết cho đời sống con người và sản xuất, là nơi
chứa đựng và phân hủy các chất thải do con người tạo ra trong cuộc sống và các
hoạt động sản xuất… Môi trường có vai trị cực kì quan trọng đối với đời sống con
người. Đó khơng chỉ là nơi tồn tại, sinh trưởng và phát triển mà còn là nơi lao động
và nghỉ ngơi, hưởng thụ và trau dồi những nét đẹp thẩm mĩ, …
Hiện nay, bảo vệ môi trường là vấn đề được nhiều quốc gia trên thế giới quan
tâm, vì sự phát triển bền vững tồn cầu. Con người là một bộ phận của thiên nhiên,
do đó con người sẽ không sống nổi nếu thiên nhiên không được bảo vệ. Nói cách
khác, bảo vệ thiên nhiên chính là bảo vệ cuộc sống của chính chúng ta.
Nhiều năm gần đây, đã có những dấu hiệu cho thấy nạn suy thối môi trường
đã ngày một rõ ràng hơn mà nguyên nhân chủ yếu là do tác động của con người.
Phải gánh chịu những hậu quả nặng nề của thiên tai gây ra, con người đã bắt đầu ý
thức được về những ảnh hưởng có hại của mình đối với mơi trường sống. Chính vì
thế, con người bắt đầu quan tâm hơn đến công tác bảo vệ môi trường, đặc biệt là
bảo vệ mơi trường trong thời kì CNH - HĐH. Bởi vậy, Bộ GD&ĐT đã đưa các nội
dung bảo vệ môi trường vào hệ thống giáo dục nhằm tác động lên thái độ, hành vi
của học sinh bằng chương trình tích hợp GDMT trong các môn học ở cấp THCS
cũng như các cấp học khác.
Giáo dục bảo vệ môi trường là việc làm hết sức cần thiết, thường xuyên và
liên tục. Bởi giáo dục mơi trường sẽ hình thành và phát triển kĩ năng hành động
trong môi trường của học sinh, từ đó tạo nên một lối sống có trách nhiệm và thân
thiện với thiên nhiên.
Xã Ngọc Linh thuộc huyện Đăk Glei, nằm trong địa bàn vùng sâu vùng xa – là
một trong những xã nghèo nhất của tỉnh Kon Tum. Đời sống nhân dân ở đây cịn vơ
vàn khó khăn. Trình độ dân trí cịn rất thấp cùng với đó là các hủ tục lạc hậu nên
môi trường sống ở đây chưa thật sự đảm bảo cho sự phát triển của mỗi người. Bên
cạnh đó khí hậu quanh năm mưa nhiều, độ ẩm cao càng làm cho môi trường nơi
đây thêm ẩm ướt, là nơi dễ phát sinh cho nhiều lồi vi rút, vi khuẩn gây hại.
Từ những lí do trên cho ta thấy mơi trường có vai trị rất quan trọng trong đời
sống con người. Chính vì vậy, giáo dục bảo vệ môi trường cho học sinh là vấn đề

cấp thiết. Mơn học có liên quan mật thiết với việc giáo dục bảo vệ mơi trường
chính là mơn Giáo dục công dân. Thông qua những bài giảng môn Giáo dục công
dân, thầy cô không chỉ dạy các em trở thành cơng dân tốt, người có ích cho xã hội,
mà còn trang bị cho học sinh kiến thức để các em điều chỉnh được hành vi của
mình và người khác trong việc bảo vệ môi trường. Môn Giáo dục công dân là môn
học trực tiếp giáo dục đạo đức, tư tưởng cho học sinh trong đó có việc giáo dục ý
thức bảo vệ mơi trường. Vì thế, tơi mạnh dạn chia sẻ sáng kiến “Kinh nghiệm tích
hợp giáo dục mơi trường qua môn Giáo dục công dân ở trường PT DTBT THCS
Giáo viên thực hiện: Lê Tuấn Sinh – Trường PT DTBT THCS xã Ngọc Linh



6


Kinh nghiệm tích hợp giáo dục mơi trường
qua mơn Giáo dục công dân ở trường PT DTBT THCS Ngọc Linh
Ngọc Linh”. Qua đây, tôi muốn giúp các em học sinh hiểu và tự nâng cao ý thức
bảo vệ môi trường khi còn là học sinh Trung học cơ sở.
2. Mục đích nghiên cứu:
Lựa chọn đề tài này tơi mong muốn tìm ra giải pháp tốt nhất, phù hợp nhất để
giảng dạy một cách đạt hiệu quả nhất những bài học có nội dung tích hợp giáo dục
bảo vệ mơi trường. Bên cạnh đó cịn giúp học sinh có ý thức và thái độ đúng đắn
trong việc góp phần bảo vệ môi trường.
3. Đối tượng và thời gian nghiên cứu:
3.1 Đối tượng nghiên cứu:
Phương pháp tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường cho học sinh qua môn Giáo
dục công dân ở trường PT DTBT THCS xã Ngọc Linh
3.2 Thời gian nghiên cứu:
Từ tháng 9 năm 2018 đến tháng 11 năm 2019.

4. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện sáng kiến này, tơi đã tìm hiểu nhiều tài liệu và bài viết nghiên
cứu về vấn đề tích hợp giáo dục mơi trường thông qua môn GDCD ở trường THCS,
tổng hợp lại làm chỗ dựa lý thuyết. Đồng thời tổ hợp, bổ sung các ý kiến đã có
thành một hệ thống nhất quán tồn diện. Trên cơ sở tìm hiểu những khó khăn thuận
lợi trong việc tích hợp giáo dục mơi trường thơng qua môn GDCD ở trường PT
DTBT THCS xã Ngọc Linh, tơi đưa ra những kinh nghiệm trong việc tích hợp môi
trường thông qua môn GDCD một cách phù hợp, khoa học nhất. Trong sáng kiến
này tôi đã sử dụng một số phương pháp chính sau:
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Tôi đã thu thập kinh nghiệm từ các tài liệu
chuyên môn, sách thiết kế, sách giáo viên, xem băng trình mẫu.
- Đúc kết kinh nghiệm qua các đồng nghiệp và bản thân khi giảng dạy môn
GDCD ở trườngTHCS.
- Phương pháp dự giờ thăm lớp: Dự giờ các đồng nghiệp cùng bộ mơn, khác
mơn (có liên quan đến vấn đề mơi trường như Lịch sử, Địa lí, Sinh học) đây là cách
tốt nhất đề tơi có thể học tập những kinh nghiệm dạy học hay và hiệu quả của đồng
nghiệp.
- Nghiên cứu và tìm đọc các tài liệu về pháp luật liên quan đến các nội dung
có trong chương trình GDCD ở trường THCS
5. Phạm vi nghiên cứu
- Chương trình GDCD ở trường THCS.
- Khách thể nghiên cứu: Học sinh trường Phổ thông Dân tộc Bán trú Trung
học cơ sở xã Ngọc Linh huyện Đăk Glei tỉnh Kon Tum.

Giáo viên thực hiện: Lê Tuấn Sinh – Trường PT DTBT THCS xã Ngọc Linh



7

Kinh nghiệm tích hợp giáo dục mơi trường
qua mơn Giáo dục công dân ở trường PT DTBT THCS Ngọc Linh
II. NỘI DUNG
1. Cơ sở lí luận
- Quan điểm bảo vệ môi trường của Đảng ta:
Một là, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước phải gắn với bảo vệ
tài nguyên, môi trường.
Hai là, gắn kết chặt chẽ phát triển kinh tế với bảo vệ môi trường, điều kiện cốt
yếu đế thốt khỏi đói nghèo, phát triển con người toàn diện.
Ba là, coi trọng nghiên cứu, dự báo và thực hiện các giải pháp ứng phó với
biến đổi khí hậu và thảm hoạ thiên nhiên.
Bốn là, xử lý triệt để những cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, đẩy
mạnh cải tạo môi trường.
Năm là, nâng cao hiệu quả quản lý, khai thác và sử dụng cỏ hiệu quả tài
nguyên đất, nước, khoáng sản và các nguồn tài nguyên thiên nhiên khác.
Sáu là, bảo vệ môi trường là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, của tồn xã
hội và của mọi công dân.
- Công dân với việc bảo vệ môi trường
Bảo vệ môi trường “xanh, sạch, đẹp” là bảo vệ chính mình, là vấn đề sống
cịn, là trách nhiệm của bất kỳ nước nào, cơ quan, tổ chức hay cá nhân con người.
Bảo vệ môi trường là sự nghiệp của toàn dân, nhất là thể hệ trẻ, cần nâng cao
nhận thức về môi trường và sự cần thiết của bảo vệ môi trường đồng nghĩa với việc
bảo vệ sự sống của chính mình; mọi cơng dân rèn cho được ý thức bảo vệ mơi
trường trở thành thói quen, nếp sống hằng ngày.
Mỗi công dân phải gương mẫu tích cực giữ gìn vệ sinh, bảo vệ mơi trường nơi
cư trú, nơi học tập, công tác và mọi nơi trong xã hội.
Nâng cao ý thức chấp hành pháp luật bảo vệ mơi trường, có ý thức trồng cây,
trồng rừng, ngăn chặn nạn phá rừng, bảo tồn thiên nhiên. Khai thác có hiệu quả tài
ngun thiên nhiên, bảo đảm mơi trường và cân bằng sinh thái.

Tham gia tích cực trong phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm pháp luật về
bảo vệ môi trường. Tự giác thực hiện và khuyến khích mọi người áp dụng cơng
nghệ sạch, thân thiện với môi trường.
Bảo vệ môi trường là phát triển bền vững đòi hỏi quyết tâm cao, nhận thức và
hành động thường xuyên của từng người, cả cộng đồng. Điều đó hình thành nên
đạo đức và là tiêu chí của xã hội văn minh trong thời đại mới.
- Giáo dục với việc bảo vệ mơi trường
Trong bất kì thời đại nào giáo dục cũng ln đóng vai trị quan trọng, nền giáo
dục phát triển làm cơ sở cho xã hội phát triển. Vì vậy việc tích hợp bảo vệ mơi
trường vào các nội dung giáo dục trong trường phổ thông là vấn đề cần thiết và cấp
bách.
Trong chương trình giáo dục phổ thơng hiện nay thì mơn Giáo dục Cơng dân
đóng vai trị quan trọng trong sự hình thành và phát triển nhân cách học sinh. Chính
vì vậy tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường vào bộ môn giáo dục công dân là vô
Giáo viên thực hiện: Lê Tuấn Sinh – Trường PT DTBT THCS xã Ngọc Linh



8


Kinh nghiệm tích hợp giáo dục mơi trường
qua mơn Giáo dục công dân ở trường PT DTBT THCS Ngọc Linh
cùng hợp lí. Bởi lẽ, mơn giáo dục cơng dân là mơn học giúp hình thành và phát
triển nhân cách học sinh. Ngoài việc giúp học sinh hiểu được những quyền và
nghĩa vụ cơ bản của một cơng dân, có niềm tin vào tính đúng đắn của các chuẩn
mực, có ý thức tuân thủ Pháp luật và có khả năng thực hiện đúng những quy định
của Pháp luật. Học sinh ngày càng có ý thức đối với tình u thiên nhiên, sống hịa
hợp với thiên nhiên, thân thiện với mơi trường, có kĩ năng phát hiện các vấn đề về
mơi trường và ứng xử tích cực với các vấn đề mơi trường nảy sinh, có hành động

cụ thể để bảo vệ môi trường, biết tuyên truyền vận động bảo vệ môi trường trong
gia đình, nhà trường, cộng đồng đồng thời biết nghiêm chỉnh chấp hành quy định
của Luật bảo vệ môi trường.
Vì vậy, cùng với nhiều mơn học khác, mơn Giáo dục Cơng dân cấp THCS đã
góp phần trang bị cho học sinh hệ thống kiến thức tương đối đầy đủ về môi trường
và kỹ năng bảo vệ môi trường, đây là sự cần thiết và khơng thể thiếu trong q
trình bảo vệ môi trường của chúng ta.
2. Thực trạng của vấn đề.
Việc dạy học môn GDCD hiện nay trong trường THCS còn chưa thật sự được
coi trọng. Dạy học còn mang tính chất thụ động, chưa phát huy tính chủ động, sáng
tạo của học sinh. Hiệu quả dạy và học chưa cao, chưa đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ
của mơn học. Điều đó thể hiện ở chỗ các giờ học diễn ra cịn nặng về thuyết trình,
giảng giải, vấn đáp... ; học sinh rất ít cơ hội để hoạt động, ít có cơ hội tìm tịi khám
phá, thể hiện mình, chủ yếu là nghe giảng một cách thụ động. Các phương tiện dạy
học cũng ít được sử dụng, tình trạng “dạy chay” vẫn phổ biến. Hình thức tổ chức
dạy học cịn nghèo nàn, chỉ bó hẹp trong khn khổ lên lớp đại trà, học sinh ít được
tổ chức học tập theo nhóm hay tổ chức tự học. Các hình thức hoạt động ngoại khoá
và thực hành chưa được coi trọng. Giáo viên còn đặt nặng việc học sinh phải học
thuộc lòng kiến thức mà chưa chú trọng đến việc các em có thật sự hiểu bài, kiến
thức có khắc sâu hay khơng. Nhìn chung các giờ học Giáo dục công dân chưa gây
được hứng thú học tập và rèn luyện cho học sinh.
Môn Giáo dục công dân với những kiến thức đạo đức, pháp luật khô khan, nên
phần lớn học sinh có tâm lí ngại học. Do đó, vấn đề đặt ra cần phải đổi mới các
phương pháp dạy học để tạo cho học sinh sự hứng thú, niềm say mê, phát huy khả
năng tư duy, sáng tạo của mình trong q trình chiếm lĩnh tri thức mơn Giáo dục
công dân đồng thời biết vận dụng linh hoạt những kiến thức đó xử lí các tình huống
xảy ra trong cuộc sống hàng ngày.
Trình độ dân trí ở địa phương tơi giảng dạy cịn thấp. Điều kiện kinh tế xã hội
chưa phát triển. Điều kiện tự nhiên cũng không thuận lợi. Khí hậu mưa nhiều, độ
ẩm cao. Bên cạnh đó, đời sống của người dân nơi đây còn chưa thật sự văn minh, ý

thức bảo vệ môi trường sống của con người nơi đây còn thấp hay đúng hơn là họ
chưa ý thức hết được tầm quan trọng của môi trường đối với cuộc sống của con
người. Bởi vậy môi trường nơi đây đang dần mất đi sự trong lành vốn có của nó.
Giáo viên thực hiện: Lê Tuấn Sinh – Trường PT DTBT THCS xã Ngọc Linh



9


Kinh nghiệm tích hợp giáo dục mơi trường
qua mơn Giáo dục công dân ở trường PT DTBT THCS Ngọc Linh
Thay vào đó là nguồn nước đang dần bị ơ nhiểm, những bãi tập kết rác mọc lên gây
mùi hôi thối…
Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy môn Giáo dục công dân, được tiếp xúc
gần gũi với đối tượng học sinh, tôi luôn mong muốn cung cấp cho học sinh những
kiến thức phổ thông, cơ bản về bảo vệ môi trường để từ đó các em hiểu biết được
tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường, giúp các em có thể điều chỉnh được
hành vi của bản thân và mọi người xung quanh theo hướng tích cực để khơng làm
ảnh hưởng có hại đến mơi trường sống của chúng ta.
Tại trường PT DTBT THCS xã Ngọc Linh, nơi tôi đang giảng dạy, công tác
giáo dục môi trường trong nhà trường được thực hiện thường xuyên và liên tục
dưới nhiều hình thức khác nhau: sinh hoạt dưới cờ, tuyên truyền, … Tuy nhiên như
vậy thì chưa đủ. Để thực hiện tốt việc giáo dục bảo vệ môi trường cho học sinh,
giáo viên giảng dạy môn Giáo dục công dân cần phải xây dựng các phương pháp
dạy học thích hợp, sưu tầm thêm tư liệu, tranh ảnh, băng hình, ... phù hợp với nội
dung bài dạy để làm tăng hứng thú học tập của học sinh.
Hiện nay, việc giáo dục bảo vệ môi trường trong nhà trường THCS được tiến
hành theo hai phương thức: giáo dục trong chương trình chính khóa (môn Giáo dục
công dân) và thông qua các hoạt động ngoại khóa (giáo dục ngồi giờ lên lớp, sinh

hoạt dưới cờ, các tiết học ngoại khóa, …)
2.1. Thực trạng mơi trường Việt Nam.
Hiện nay, vấn đề ô nhiễm môi trường đang là chủ đề nóng trên các phương
tiện thơng tin đại chúng và nhận được rất nhiều sự quan tâm của người dân. Trong
đó, đặc biệt là vấn đề ơ nhiễm nguồn nước ở Việt Nam đã và đang ngày càng trở
nên nghiêm trọng hơn. Bên cạnh thì cịn có ô nhiễm rác thải, ô nhiễm không khí và
ô nhiễm tiếng ồn…
Thông qua các phương tiện truyền thông, chúng ta có thể dễ dàng thấy được
các hình ảnh phản ánh về thực trạng môi trường hiện nay. Mặc dù các ban ngành,
đồn thể ra sức kêu gọi bảo vệ mơi trường, bảo vệ nguồn nước,... nhưng có vẻ là
chưa đủ để cải thiện tình trạng ơ nhiễm ngày càng trở nên trầm trọng hơn.
Cùng với sức ép gia tăng dân số, sự nghèo nàn, q trình đơ thị hóa, sự di dân
và q trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa cũng đã tác động mạnh mẽ tới môi
trường.
Nguy cơ mất rừng và tài nguyên rừng đang đe dọa nghiêm trọng. Trung bình
rừng bị phá hàng năm từ 150.000 – 200.000 ha/năm. Mất rừng, đồi núi trọc, đất bị
xói mịn rửa trơi, chế độ thủy văn và khí hậu thay đổi theo chiều hướng xấu, mất đa
dạng sinh học, nhất là những động vật quý hiếm.
Sự suy giảm nhanh chất lượng đất và diện tích canh tác, tài nguyên đất tiếp tục
bị lãng phí do canh tác khơng hợp lí, thiếu phân bón hữu cơ, phương thức canh tác
lạc hậu. Đặc biệt là sự sử dụng phân bón, thuốc trừ sâu đã làm cho mơi trường đất,
nước và khơng khí bị ô nhiễm ngày càng nặng nề, nhiều bệnh tật ngày càng phát
sinh.
Giáo viên thực hiện: Lê Tuấn Sinh – Trường PT DTBT THCS xã Ngọc Linh



10

Kinh nghiệm tích hợp giáo dục mơi trường
qua mơn Giáo dục công dân ở trường PT DTBT THCS Ngọc Linh
Tài nguyên biển, đặc biệt là tài nguyên sinh vật vùng ven biển đang bị suy
giảm nhanh, môi trường bị ô nhiễm: khai thác hải sản quá mức, đánh bắt sinh vật
cịn non, cơng cụ khai thác cịn lạc hậu, đánh bắt chủ yếu ven bờ…
2.2. Thực trạng môi trường tại xã Ngọc Linh và trường PT DTBT THCS
Ngọc Linh.
- Địa bàn xã Ngọc Linh nằm ở vùng sâu vùng xa, khí hậu quanh năm mưa
nhiều. Độ ẩm khơng khí cao nên quanh năm luôn ẩm ước làm cho môi trường chưa
thật sự được khơ ráo thống mát.
Trường học gần khu dân cư, là trung tâm của xã trong khi ý thức bảo vệ môi
trường của một bộ phận nhân dân gần trường học và nơi học sinh sinh sống còn hạn
chế nên ảnh hưởng phần nào đến môi trường trường học.
Tất cả học sinh đều là con em vùng đồng bào nghèo, điều kiện kinh tế cịn
thiếu thốn và khó khăn, ý thức về bảo vệ môi trường chưa cao, tình trạng phá rừng
làm rẫy, đốt than, đánh bắt cá bằng xung điện, tình trạng xả rác cịn khá phổ biến.
Bên cạnh đó thì ơ nhiễm tiếng ồn cũng là một vấn đề đáng quan tâm tại địa
bàn xã Ngọc Linh, đặc biệt là khu vực gần trường học. Hiện nay, với sự phát triển
của các phương tiện thông tin giải trí mà cụ thể là các dịch vụ hay các loại loa giải
trí cơng suất lớn đã làm cho môi trường sống và học tập của các em ở đây bị ô
nhiễm nghiêm trọng. Một bộ phận người dân, đặc biệt là thanh niên hay tụ tập hát
hò bằng các loại loa kéo, hay các quán sửa xe máy, máy nổ xung quanh trường
cũng làm cho “tiếng ồn” trở nên đáng báo động, ảnh hưởng không hề nhỏ đến mơi
trường sống và học tập của học sinh.
Về phía nhà trường tuy được đầu tư nhiều về cơ sở vật chất nhưng còn nhiều
hạn chế: sân trường chưa được bê tông, hệ thống nước sạch chưa được đảm bảo,
thường xuyên bị thiếu và chưa đảm bảo về chất lượng. Trường học lại là trường
Bán trú nhưng hệ thống cở sở hạ tầng chưa thật sự đảm bảo cũng ảnh hưởng không
nhỏ đến môi trường học tập và sinh hoạt của các em.
Trong q trình giảng dạy Giáo dục cơng dân các khối lớp, tôi luôn sưu tầm

tài liệu, tranh ảnh, sách báo, bài tập, câu hỏi, và đặc biệt là thực trạng ơ nhiễm mơi
trường có liên quan đến nội dung bài học. Bên cạnh đó tơi cũng ln tìm hiểu thông
tin về ô nhiễm môi trường ở địa phương, nguyên nhân và hậu quả của nó. Từ đó
nắm bắt củng cố kịp thời cho những học sinh chưa có ý thức bảo vệ môi trường,
trao đổi với học sinh các khối lớp để biết thêm thông tin và các biện pháp bồi
dưỡng.
Bên cạnh việc sưu tầm tư liệu thì đồ dùng dạy học trong mỗi tiết học là rất cần
thiết. Tôi thường chuẩn bị đồ dùng dạy học cho mỗi tiết dạy như sau:
+ Tranh ảnh, băng hình (đối với những tiết có ứng dụng CNTT)
+ Một số mẫu chuyện hay tình huống có liên quan đến mơi trường và ô nhiễm
môi trường.
+ Máy chiếu.
+ Giấy khổ lớn, bút dạ, ...
Giáo viên thực hiện: Lê Tuấn Sinh – Trường PT DTBT THCS xã Ngọc Linh



11


Kinh nghiệm tích hợp giáo dục mơi trường
qua mơn Giáo dục công dân ở trường PT DTBT THCS Ngọc Linh
2.3. Dạy - học giáo dục môi trường ở trường THCS:
Chương trình mới được xây dựng theo quan điểm tích hợp. Câu trúc chương
trình theo ngun tắc tích hợp đồng tâm và phát triển. Vì vậy các chủ đề có tích
hợp giáo dục mơi trường được bố trí học ở tất cả các khối lớp (từ lớp 6 đến lớp 9).
Các nội dung giáo dục môi trường không phải là các nội dung mới mà là từ các nội
dung đã học liên hệ, rút ra được những kiến thức về môi trường để điều chỉnh hành
vi của người học.
3. Một số giải pháp

3.1. Giáo dục môi trường qua hoạt động dạy học chính khóa:
Mơn Giáo dục cơng dân giữ vai trị quan trọng trong việc giáo dục cho học
sinh ý thức và hành vi của người cơng dân, góp phần hình thành và phát triển ở các
em những phẩm chất và năng lực cần thiết của người công dân trong xã hội. Do
vậy, mơn học này góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng nguồn nhân
lực, đào tạo học sinh thành những người lao động mới đáp ứng được những đòi hỏi
của đất nước.
*. Những kiến thức cơ bản về môi trường cần trang bị cho học sinh thông
qua giảng dạy môn Giáo dục Công dân là:
a. Khái niệm về môi trường:
Theo Điều 1, Luật bảo vệ môi trường của Việt Nam thì mơi trường bao gồm
các yếu tố tự nhiên và yếu tố vật chất nhân tạo quan hệ mật thiết với nhau, bao
quanh con người, có ảnh hưởng tới đời sống, sản xuất, sự tồn tại, phát triển của
con người và thiên nhiên.
Môi trường theo nghĩa rộng là tất cả các nhân tố tự nhiên và xã hội cần thiết
cho sự sinh sống, sản xuất của con người, như tài ngun thiên nhiên, khơng khí,
đất, nước, ánh sáng, cảnh quan, quan hệ xã hội... Tóm lại, mơi trường là tất cả
những gì có xung quanh ta, cho ta cơ sở để sống và phát triển.
b. Ô nhiễm môi trường:
Theo Luật Bảo vệ Môi trường của Việt Nam: Ơ nhiễm mơi trường là sự làm
thay đổi tính chất của môi trường, vi phạm tiêu chuẩn môi trường.
Trên thế giới, ô nhiễm môi trường được hiểu là việc chuyển các chất thải hoặc
năng lượng vào môi trường đến mức có khả năng gây hại đến sức khoẻ con người,
đến sự phát triển sinh vật hoặc làm suy giảm chất lượng môi trường. Các tác nhân ô
nhiễm bao gồm các chất thải ở dạng khí (khí thải), lỏng (nước thải), rắn (chất thải
rắn) chứa hoá chất hoặc tác nhân vật lý, sinh học và các dạng năng lượng như nhiệt
độ, bức xạ.
Tuy nhiên, môi trường chỉ được coi là bị ô nhiễm nếu trong đó hàm lượng,
nồng độ hoặc cường độ các tác nhân trên đạt đến mức có khả năng tác động xấu
đến con người, sinh vật và vật liệu.

c. Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường
Giáo viên thực hiện: Lê Tuấn Sinh – Trường PT DTBT THCS xã Ngọc Linh



12


Kinh nghiệm tích hợp giáo dục mơi trường
qua mơn Giáo dục công dân ở trường PT DTBT THCS Ngọc Linh
- Dân số tăng, lượng tài nguyên thiên nhiên khai thác sử dụng nhiều, tạo ra
lượng phế thải lớn, tình trạng khai thác lạc hậu, bừa bãi.
- Khí thải cơng nghiệp, chất thải công nghiệp của các ngành sản xuất khác
nhau, quy trình thu gom, xử lí cịn hạn chế.
- Các loại phân bón trong nơng nghiệp, nhất là lạm dụng thuốc trừ sâu, thuốc
diệt cỏ…
- Do hoạt động sản xuất của con người ở nhiều lĩnh vực khác nhau như phá
rừng, xây dựng, khai thác các loại tài nguyên…
- Do chiến tranh (khí độc do khói súng, cháy nhà, cháy rừng; chất độc hóa
học, chất phóng xạ ; xác chết của người và động vật chưa được chôn cất kịp thời
…)
3.2. Giáo dục mơi trường qua hoạt động ngoại khóa
Giáo dục mơi trường thơng qua hoạt động ngoại khóa cũng là một phương
pháp mang lại hiệu quả cao. Thông qua các tiết sinh hoạt ngoại khóa, học sinh tiếp
thu các kiến thức về môi trường một cách tự nhiên, sinh động, các em được tham
gia dưới nhiều hình thức: Thi tìm hiểu về ơ nhiễm mơi trường, ơ nhiễm rác thải, ơ
nhiễm khơng khí, ơ nhiễm tiếng ồn, tun truyền về các loại ô nhiễm môi trường,
thi sáng tác tiểu phẩm, thi vẽ tranh, thi văn nghệ... Nói chung, đây là sân chơi lành
mạnh, thu hút học sinh tham gia và hỗ trợ hiệu quả cho việc tiếp thu các kiến thức
trong chương trình chính khóa.

3.3 Biện pháp thực hiện cụ thể khi dạy học bài có giáo dục mơi trường:
3.3.1. Xác định các bài học có nội dung tích hợp, mức độ tích hợp về bảo vệ
mơi trường.
MỨC
LỚP
BÀI
NỘI DUNG TÍCH HỢP
ĐỘ
Lớp Bài 1: Tự
- Cần giữ gìn vệ sinh cá nhân, làm trong sạch
6
chăm sóc,
mơi trường sống ở gia đình, trường học, khu
Bộ
rèn luyện
Mục a dân cư.
phận
thân thể (bộ
- Môi trường trong sạch ảnh hưởng tốt đến
phận).
sức khoẻ của con người.
Bài 3. Tiết
Bộ
Mục a - Tiết kiệm của cải vật chất, tài ngun thiên
kiệm
phận
nhiên là góp phần giữ gìn, cải thiện mơi
trường.
- Các hình thức tiết kiệm có tác dụng bảo vệ
môi trường:

+ Hạn chế sử dụng đồ dùng làm bằng các
chất khó phân huỷ (ni lon, nhựa, ...).
+ Tái sử dụng (trong tiêu dùng), tái chế
(trong sản xuất).
+ Khai thác hợp lí, tiết kiệm các nguồn tài
Giáo viên thực hiện: Lê Tuấn Sinh – Trường PT DTBT THCS xã Ngọc Linh



13


Kinh nghiệm tích hợp giáo dục mơi trường
qua mơn Giáo dục công dân ở trường PT DTBT THCS Ngọc Linh
Bài 7. u
thiên nhiên,
Tồn
sống hồ
phần
hợp với
thiên nhiên
Bài 10:
Tích cực, tự
giác trong
Bộ
hoạt động
phận
tập thể và
trong hoạt
động xã hội

Bài 9. Xây
dựng gia
Bộ
đình văn
phận
hố

Bài 14. Bảo
vệ mơi
trường và Tồn
tài ngun phần
Lớp thiên nhiên
7

Bài 15. Bảo
vệ di sản
văn hố

Lớp
8

Bài 3. Tơn
trọng người
khác

Bộ
phận

Bộ
phận

Cả bài

ngun.
- Thiên nhiên là một bộ phận của môi trường
tự nhiên.
- Các yếu tố của thiên nhiên. Vai trò quan
trọng của thiên nhiên nhiên đối với cuộc sống
của con người.
- HS cần tích cực, tự giác tham gia các hoạt
động tập thể, hoạt động xã hội về bảo vệ môi
trường và vận động các bạn cùng thực hiện.

Mục c

HS góp phần xây dựng gia đình văn hố bằng
cách giữ gìn nhà ở ngăn nắp, sạch đẹp và
Mục d
tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường tại
khu dân cư (làm vệ sinh, trồng cây xanh, ...).
- Mơi trường là gì, tài ngun thiên nhiên là
gì?
- Các yếu tố của mơi trường và tài nguyên
thiên nhiên.
- Tầm quan trọng đặc biệt của môi trường và
tài nguyên thiên nhiên đối với đời sống của
Cả bài con người.
- Một số quy định cơ bản của pháp luật nước
ta về bảo vệ môi trường, tài nguyên thiên
nhiên.

- Trách nhiệm của cơng dân nói chung, của
HS nói riêng trong việc bảo vệ môi trường,
tài nguyên thiên nhiên.
- Di sản văn hố vật thể (di tích lịch sử- văn
hố, danh lam thắng cảnh ...) là một bộ phận
của môi trường; bảo vệ di tích lịch sử- văn
Mục b, hố, danh lam thắng cảnh là bảo vệ môi
c
trường.
- Quy định của pháp luật nước ta về bảo vệ di
sản văn hố liên quan đến vấn đề bảo vệ mơi
trường.
Mục 1 - Các hành vi, việc làm bảo vệ môi trường là
tơn trọng lợi ích của mình và của người khác,
là thể hiện sự tôn trọng người khác

Giáo viên thực hiện: Lê Tuấn Sinh – Trường PT DTBT THCS xã Ngọc Linh



14


Kinh nghiệm tích hợp giáo dục mơi trường
qua mơn Giáo dục công dân ở trường PT DTBT THCS Ngọc Linh
Bài 7. Tích
cực tham
gia các hoạt
động chính
trị- xã hội

Bài 9. Góp
phần xây
dựng nếp
sống văn
hố ở cộng
đồng dân
cư
Bài 15.
Phịng ngừa
tai nạn vũ
khí, cháy,
nổ và các
chất độc hại
Bài 17.
Nghĩa vụ
tôn trọng,
bảo vệ tài
sản nhà
nước, lợi
ích cơng
cộng
Bài 18:
Quyền
khiếu nại tố
cáo của
cơng dân
Bài 6. Hợp
tác cùng
phát triển
Lớp

9

Bài 18.
Sống có
đạo đức và
tuân theo
pháp luật

Bộ
phận

Mục
1,3

Bộ
phận

Mục
2,4

Bộ
phận

Bộ
phận

Bộ
phận

Mục

1,2

Mục
1,2

Mục 4

Bộ
phận

Mục 2

Bộ
phận

Mục
1,2

- Hoạt động bảo vệ môi trường và tài nguyên
thiên nhiên là một loại hoạt động chính trị xã hội.
- Ý nghĩa của việc tích cực tham gia các hoạt
động bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên
nhiên.
- Bảo vệ môi trường là góp phần xây dựng
nếp sống văn hố ở cộng đồng dân cư.
- Thực hiện và vận động bạn bè, người thân
thực hiện bảo vệ môi trường là trách nhiệm
của học sinh.
- Tai nạn do cháy, nổ và các chất độc hại gây
ra không những làm thiệt hại về người, về

của mà cịn gây ơ nhiễm mơi trường.
- Quy định của pháp luật về quản lí, sử dụng
vũ khí, các chất cháy, nổ và độc hại.
- Tài nguyên thiên nhiên và môi trường là tài
sản nhà nước và lợi ích công cộng.
- Trách nhiệm tôn trọng, bảo vệ tài sản nhà
nước và lợi ích cơng cộng của học sinh cần
được thể hiện bằng những hành vi, việc làm
cụ thể.
- Cơng dân có quyền và trách nhiệm tố cáo
với cơ quan có trách nhiệm về những hành vi
làm ơ nhiễm môi trường, phá hại tài nguyên
thiên nhiên.
- Bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên
nhiên. Ý nghĩa của sự hợp tác quốc tế trong
việc
- Ln có ý thức bảo vệ môi trường và tài
nguyên thiên nhiên là biểu hiện của người
sống có đạo đức và tuân theo pháp luật.
- HS có trách nhiệm bảo vệ mơi trường và tài
ngun thiên nhiên đồng thời vận động bạn
bè, người thân cùng thực hiện.

Giáo viên thực hiện: Lê Tuấn Sinh – Trường PT DTBT THCS xã Ngọc Linh



15

Kinh nghiệm tích hợp giáo dục mơi trường
qua mơn Giáo dục công dân ở trường PT DTBT THCS Ngọc Linh
3.3.2. Chọn phương pháp phù hợp với từng loại bài, từng lớp, từng đối
tượng học sinh sao cho hiệu quả nhất.
Dạy học Giáo dục công dân là thực hiện hai quá trình: Quá trình dạy học và
quá trình giáo dục đạo đức, pháp luật. Chính vì vậy khi tổ chức hoạt động dạy
học người giáo viên phải biết kết hợp hai nhóm phương pháp dạy học và phương
pháp giáo dục đạo đức, pháp luật một cách hợp lí.
Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường trong môn giáo dục công dân rất phong
phú, đa dạng, mỗi phương pháp đều có mặt tích cực và hạn chế riêng. Vì vậy, giáo
viên cần lựa chọn và sử dụng kết hợp các phương pháp cho phù hợp với nội dung,
tính chất từng bài, trình độ nhận thức của học sinh, năng lực sở trường của giáo
viên và điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của lớp.
Các tình huống, phương pháp được sử dụng phải gắn với nội dung bài học,
giáo viên giúp học sinh tự đánh giá, xử lí các tình huống  kết luận để giáo dục
học sinh các chuẩn mực đạo đức hoặc pháp luật liên quan đến bài học và ý thức bảo
vệ môi trường.
Các phương pháp thường được sử dụng và mang lại hiệu quả cao như: thảo
luận nhóm, sắm vai tình huống, giải quyết vấn đề, trực quan, trị chơi, nghiên cứu
trường hợp điển hình...
Khi tích hợp giáo dục mơi trường người giáo viên cần lưu ý những điểm
sau:
- Tích hợp giáo dục môi trường phải gắn với giáo dục pháp luật và giáo dục
đạo đức và thông qua các hoạt động như:
+ Thảo luận lớp, thảo luận nhóm.
+ Đóng vai, diễn tiểu phẩm.
+ Quan sát, phân tích các tranh ảnh, băng hình, tiểu phẩm.
+ Xử lí tình huống.
+ Điều tra thực tiễn.
+ Nhận xét, phân tích, đánh giá các ý kiến, quan điểm, các hành vi, việc làm,

các trường hợp điển hình, các thơng tin, sự kiện, các hiện tượng trong đời sống thực
tiễn có liên quan đến nội dung bài học.
+ Sưu tầm, tìm hiểu các tranh ảnh, bài báo, các tư liệu có liên quan đến nội
dung bài học và trình bày, giới thiệu sản phẩm sưu tầm được.
+ Xây dựng kế hoạch hành động của học sinh.
+ Trải nghiệm và thực hiện các dự án thực tiễn.
+ Chơi các trò chơi học tập...
Các hoạt động dạy học phải được giáo viên thiết kế đan xen nhau một cách
hợp lý trong tiết học, để vừa bảo đảm thực hiện được mục tiêu bài học, vừa gây
được hứng thú học tập cho học sinh.
- Dạy học tích hợp giáo dục môi trường phải gắn nội dung bài học với thực
tiễn cuộc sống của học sinh. Giáo viên cần sử dụng những ví dụ thực tế, cụ thể,
gần gũi để minh họa cho bài giảng, làm cho bài học trở nên nhẹ nhàng, dễ hiểu,
Giáo viên thực hiện: Lê Tuấn Sinh – Trường PT DTBT THCS xã Ngọc Linh



16


Kinh nghiệm tích hợp giáo dục mơi trường
qua mơn Giáo dục công dân ở trường PT DTBT THCS Ngọc Linh
sống động, hấp dẫn đối với học sinh. Đồng thời giáo viên cũng cần tổ chức cho
học sinh sử dụng kiến thức trong bài học để lí giải, đánh giá những hành vi
đúng/sai trong cuộc sống hàng ngày; tổ chức cho học sinh xử lí, đưa ra các cách
ứng xử trong các tình huống; thực hành điều tra, tìm hiểu việc bảo vệ môi trường
của người dân ở địa phương cũng như tham gia các hoạt động tuyên truyền, phổ
biến bảo vệ mơi trường trong cộng đồng.
- Dạy học tích hợp giáo dục môi trường phải phù hợp với đặc điểm nhận
thức của học sinh.

- Tránh trường hợp giáo viên đọc chép kiến thức.
- Lựa chọn nội dung, tình huống về bảo vệ môi trường phù hợp theo từng đối
tượng.
- Dặn dị học sinh chuẩn bị chu đáo nhưng khơng tốn nhiều thời gian của các
em, tránh ảnh hưởng đến các môn học khác.
3.3.3. Chuẩn bị phương tiện, các tư liệu phục vụ bài học.
Đây là là một bước vô cùng quan trọng giúp cho tiết học thành công. Máy
chiếu sẽ giúp cho quá trình đưa những tư liệu, hình ảnh một cách sinh động nhất
đến với học sinh. Bên cạnh đó nguồn tư liệu hiện nay vơ cùng phong phú qua báo
chí, truyền hình, đặc biệt là Internet sẽ giúp cho việc thực hiện phương pháp trực
quan dễ dàng và hiệu quả hơn.
Việc chuẩn bị tư liệu phải được tiến hành trong thời gian dài, được tích lũy và
sắp xếp khoa học theo từng chủ đề: hình ảnh, video clip, câu chuyện, gương điển
hình... để khi cần có thể sử dụng ngay.
3.3.4. Ví dụ minh họa:
- Khi dạy Bài 1: Tự chăm sóc, rèn luyện thân thể (bộ phận) - (GDCD Lớp 6)
giáo viên có thể nêu tình huống:
+ Để tự chăm sóc sức khỏe cho bản thân, nghe lời mẹ dặn, sáng nào Liên
cũng súc miệng bằng nước muối để bảo vệ răng. Nhưng cứ mỗi lần súc miệng là
Liên lại nhổ ra sân. Em có nhận xét gì về hành vi của Liên ?
+ Gợi ý trả lời: Việc súc miệng nước muối vào buổi sáng để bảo vệ răng là
việc làm thể hiện đức tính tự chăm sóc bảo vệ sức khỏe. Nhưng hành vi nhổ nước
súc miệng ra sân là một hành vi thiếu văn hóa, làm ô nhiễm môi trường. Giáo viên
giáo dục: Tự chăm sóc sức khỏe cho bản thân là việc làm cần thiết, nhưng việc bảo
vệ môi trường cũng không kém phần quan trọng, mọi người phải biết bảo vệ môi
trường chung, giữ gìn vệ sinh chung.
- Khi dạy Bài 3. Tiết kiệm (GDCD Lớp 6) giáo viên có thể sơ lược về lịch sử
“giờ trái đất”, hỏi: Mục đích của việc tắt đèn trong ngày thực hiện giờ trái đất trên
toàn thế giới là gì, từ đó giáo dục ý nghĩa của nó nhằm kêu gọi tiết kiệm năng
lượng (điện), chống biến đổi khí hậu trên tồn cầu.

Hoặc giáo viên có thể cho học sinh sắm vai tình huống: “Phương là học sinh
lớp 8, hằng ngày em thường giúp mẹ nấu cơm, nhưng lần nào cơm em nấu cũng dư
Giáo viên thực hiện: Lê Tuấn Sinh – Trường PT DTBT THCS xã Ngọc Linh



17


Kinh nghiệm tích hợp giáo dục mơi trường
qua mơn Giáo dục công dân ở trường PT DTBT THCS Ngọc Linh
thừa lại gần nửa, những lúc như vậy Phương thường cho vào bao nilon mang ra vứt
ở mương nước gần nhà”.
+ Em có nhận xét gì về hành vi của Phương ?
+ Nếu là Phương em sẽ làm gì ?
Hướng dẫn trả lời: Hành vi của Phương thể hiện sự lãng phí, Phương có thể
dùng thức ăn thừa đó để sử dụng làm thức ăn gia súc, gia cầm. Việc vứt ra mương
vừa lãng phí, vừa làm ơ nhiễm mơi trường.
Giáo viên kết luận giáo dục: Mọi người cần phải biết tiết kiệm, khơng lãng phí
và khơng làm ơ nhiễm mơi trường, đặc biệt không được vứt bao ni lông ra mương
vì đây là cơng trình cơng cộng, hơn nữa bao ni lơng có thể lẫn vào đất làm cản trở
q trình sinh trưởng của các lồi thực vật bị nó bao quanh. Bao ni lơng khó phân
hủy có thể làm tắc nghẽn hệ thống cống rãnh làm cho muỗi phát sinh, lây truyền
dịch bệnh v.v…
- Khi dạy Bài 7. Yêu thiên nhiên, sống hoà hợp với thiên nhiên (GDCD Lớp 6)
giáo viên có thể sử dụng phương pháp động não bằng cách nêu câu hỏi:
+ Kể những hành vi, việc làm thể hiện yêu thiên nhiên, sống hoà hợp với thiên
nhiên ?
Yêu cầu: Mỗi học sinh nêu một hành vi, việc làm, liệt kê các ý kiến và tìm ra
điểm chung. Sau đó hướng dẫn học sinh phân tích ý nghĩa của mỗi hành vi và rút ra

kết luận chung.
Giáo viên cũng có thể sử dung phương pháp trị chơi: Đốn xem cây gì ? Con
gì ? bằng cách mỗi nhóm sẽ nghĩ chọn một loại cây hoặc con vật nào đó. Học sinh
cả lớp sẽ được phép nêu 3 câu hỏi để tìm hiểu về lồi cây/con vật đó. Ví dụ :
+ Cây đó thường được trồng ở mơi trường nào ?
+ Cây đó cho quả có vị chua khơng ?
+ Cây đó dược trồng để làm gì ? …
Mỗi câu trả lời đúng giáo viên kết hợp giáo dục tác dụng từng loại cây, từng
con vật mà học sinh chỉ ra, tác dụng của nó đối với việc bảo vệ môi trường.
- Khi dạy Bài 9: Xây dựng gia đình văn hố (GDCD Lớp 7) giáo viên có thể
sử dụng phương pháp dự án: Chia lớp theo nhiều nhóm (theo địa bàn từng thơn),
hướng dẫn học sinh thảo luận tìm giải pháp bảo vệ mơi trường nơi mình sinh sống.
Mỗi nhóm trình bày ý tưởng của nhóm mình trước tập thể, cả lớp nhận xét (tính
khả thi). Giáo viên kết luận giáo dục: Học sinh chúng ta cần phải góp phần xây
dựng gia đình văn hóa. Ngồi việc chăm ngoan, học giỏi, biết kính trong người
lớn, khơng đua địi ăn chơi, khơng làm điều gì tổn hại đến danh dự gia đình, cịn
phải có ý thức bảo vệ mơi trường ở gia đình, nhà trường, xung quanh chúng ta.
- Khi dạy Bài 14: Bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên (GDCD Lớp 7)
Giáo viên cho học sinh xem những đọan clip sau:
- Phim về khai thác rừng bừa bãi (phá rừng).
- Phim về nước thải công nghiệp gây ô nhiễm nặng nề đến môi trường sống.
- Phim về nông dân sử dụng thuốc trừ sâu vượt qua mức độ cho phép.
- Phim về khí thải từ các khu công nghiệp.
Giáo viên thực hiện: Lê Tuấn Sinh – Trường PT DTBT THCS xã Ngọc Linh



18

Kinh nghiệm tích hợp giáo dục mơi trường
qua mơn Giáo dục công dân ở trường PT DTBT THCS Ngọc Linh
- Phim về tình hình cháy rừng.
- Phim về rác thải sinh hoạt.

Nước thải từ công ty VEDAN.

Hiện tượng lấn sông, biển

Ơ nhiễm biển.

Sử dụng phân bón hố học

Rác thải sinh hoạt.

Khói thải cơng nghiệp.

Giáo viên thực hiện: Lê Tuấn Sinh – Trường PT DTBT THCS xã Ngọc Linh



19


Kinh nghiệm tích hợp giáo dục mơi trường
qua mơn Giáo dục công dân ở trường PT DTBT THCS Ngọc Linh

Phá hoại rừng.
Cháy rừng.
- Giáo viên cho học sinh trình bày nêu suy nghĩ về tình hình mơi trường hiện

nay và cùng nhau bàn bạc, đưa ra những biện pháp nhằm khắc phục tình trạng trên.
- Kết hợp với xem phim, giáo viên cung cấp cho học sinh những quy định của
“Luật bảo vệ môi trường” để học sinh tự đánh giá được hậu quả của việc thiếu ý
thức bảo vệ mơi trường.
- Khi dạy Bài 9: Góp phần xây dựng nếp sống văn hoá ở cộng đồng dân cư
(GDCD Lớp 8) giáo viên có thể cho học sinh thảo luận tình huống: Trên đường đi
học về, Mai thấy Ơng Hải mang lợn chết định vứt xuống mương. Thấy vậy Mai
liền chạy đến can ngăn và giải thích cho ơng ấy hiểu tác hại của việc làm này,
nhưng Ơng Hải khơng nghe vẫn cố tình vứt tất cả xác lợn chết xuống mương.
+ Nêu nhận xét của em về việc làm của bạn Mai và Ông Hải ?
Sau khi học sinh nêu, phân tích vấn đề, giáo viên nhận xét, giáo dục: Trách
nhiệm bảo vệ môi trường là trách nhiệm chung của tất cả mọi người chứ không
phải riêng ai . Trong mọi lúc mọi nơi, chúng ta cần phải tôn trọng lẽ phải, ủng hộ,
tuân theo và bảo vệ những điều đúng đắn, biết điều chỉnh suy nghĩ, hành vi của
mình theo hướng tích cực. Trích đọc điều 15 Luật BVMT: “Tổ chức cá nhân phải
bảo vệ nguồn nước, hệ thống cấp thốt nước, cây xanh, cơng trình vệ sinh, thực
hiện các quy định về vệ sinh công cộng ở đô thị, nông thôn, khu dân cư, khu du
lịch, khu sản xuất”.
- Khi dạy Bài 15: Phòng ngừa tai nạn vũ khí, cháy, nổ và các chất độc hại
(GDCD Lớp 8) giáo viên có thể cho học sinh sắm vai tình huống: “Hai học sinh đi
cuốc rẫy nhặt được quả đạn pháo, 2 bạn tìm cách đập quả đạn để lấy thốc nổ và lấy
vỏ đạn bán phế liệu”.
+ Hành vi của hai bạn có thể gây nguy hiểm gì ?
+ Nếu là em, em sẽ xử lí như thế nào ?
Sau khi học sinh trả lời, giáo viên kết hợp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường,
không nên làm việc có thể gây nguy hiểm cho tính mạng, dễ gây cháy, nổ làm ảnh
hưởng môi trường. Giáo viên có thể nêu thêm một số ví dụ:
Giáo viên thực hiện: Lê Tuấn Sinh – Trường PT DTBT THCS xã Ngọc Linh



20


Kinh nghiệm tích hợp giáo dục mơi trường
qua mơn Giáo dục công dân ở trường PT DTBT THCS Ngọc Linh
+ Đánh bắt cá bằng thuốc nổ gây ô nhiễm môi trường nước.
+ Các tai nạn cháy nổ khác gây ô nhiễm bầu khơng khí.
+ Các chất độc hại (thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ) gây ô nhiễm nguồn thực
phẩm, ô nhiễm đất và khơng khí. (GV kết hợp tranh ảnh minh họa)
Hoặc giáo viên có thể sử dụng phương pháp thảo luận nhóm sau khi cung
cấp thơng tin ở phần đặt vấn đề:
+ Các em có suy nghĩ gì khi nghe các thơng tin trên ?
+ Tai nạn vũ khí cháy nổ và các chất độc hại đã gây hậu quả như thế nào ?
+ Cần làm gì để hạn chế tai nạn vũ khí cháy nổ và các chất độc hại ?
+ Những quy định hay những điều luật nào có liên quan đến vấn đề này ở
nước ta ?
Sau khi học sinh trả lời, giáo viên nhận xét bổ sung, đặc biệt là giới thiệu
những hình ảnh do tai nạn, vũ khí cháy nổ và các chất độc hại gây nên, cho học
sinh đọc những quy định về phịng ngừa tai nạn vũ khí, cháy nổ  giáo dục: Tai
nạn do cháy, nổ và các chất độc hại gây ra không những làm thiệt hại về người, về
của mà cịn gây ơ nhiễm mơi trường.
- Khi dạy Bài 17: Nghĩa vụ tôn trọng, bảo vệ tài sản nhà nước, lợi ích cơng
cộng (GDCD Lớp 8) giáo viên tổ chức cho học sinh đóng vai theo các tình huống
sau:
Tình huống 1: Khi đi rừng hái rau, em phát hiện có mấy người đang đốt rừng
làm rẫy.
Tình huống 2: Em cùng bạn đi chăn trâu, do trời lạnh, các em rủ nhau đốt lửa
sưởi, chẳng may lửa cháy lan sang cả những cây xung quanh.
Yêu cầu học sinh thảo luận sau tình huống, rút ra trách nhiệm bản thân. Giáo

viên kết hợp giáo dục: Tài nguyên thiên nhiên và môi trường là tài sản nhà nước và
lợi ích cơng cộng, trách nhiệm của chúng ta là phải tôn trọng, bảo vệ tài sản nhà
nước và lợi ích cơng cộng. Học sinh cần phải thể hiện bằng những hành vi, việc
làm cụ thể.
- Khi dạy Bài 18: Quyền khiếu nại tố cáo của công dân (GDCD Lớp 8) giáo
viên giới thiệu những nội dung cơ bản của Luật bảo vệ môi trường, cho học sinh
thảo luận tình huống:
+ Nếu em phát hiện ở địa bàn xã mình có người tự ý đốt rừng làm rẫy em sẽ
làm thế nào ? Vì sao em làm như vậy ?
+ Nếu em phát hiện có người cố ý xả chất thải của gia đình trực tiếp ra sơng
ra suối thì em sẽ làm thế nào ? Vì sao em làm như vậy ?
Sau khi học sinh trình bày ý kiến giáo viên kết hợp kể một số câu chuyện vi
phạm pháp luật trong lĩnh vựt này như Công ty Vidan Việt Nam, giới thiệu một số
hình ảnh vi phạm  giáo dục: Cơng dân có quyền và trách nhiệm tố cáo với cơ
quan có trách nhiệm về những hành vi làm ô nhiễm môi trường, phá hại tài nguyên
thiên nhiên.

Giáo viên thực hiện: Lê Tuấn Sinh – Trường PT DTBT THCS xã Ngọc Linh



21


Kinh nghiệm tích hợp giáo dục mơi trường
qua mơn Giáo dục công dân ở trường PT DTBT THCS Ngọc Linh
- Khi dạy Bài 6: Hợp tác cùng phát triển (GDCD Lớp 9) giáo viên có thể sử
dụng phương pháp dự án : Tổ chức cho HS thực hiện các dự án tìm hiểu về sự hợp
tác của Việt Nam với các nước khác trong việc bảo vệ môi trường và tài nguyên
thiên nhiên.

Giáo viên kết hợp giáo dục về sự hợp tác Việt Nam – Hàn Quốc qua hoạt
động của cơng ty Vinasin tại Ninh Hịa, Khánh Hịa, vi phạm của công ty này làm ô
nhiễm môi trường do sử dụng hạt nix gây nên và những phương án khắc phục.
- Khi dạy Bài 18: Sống có đạo đức và tuân theo pháp luật (GDCD Lớp 9) giáo
viên có thể cho học sinh thảo luận:
+ Ý thức bảo vệ môi trường của học sinh lớp ta, trường ta tốt chưa ?
+ Mỗi em tự liên hệ bản thân về việc thực hiện bảo vệ mơi trường tại trường
mình, phương hướng thực hiện trong thời gian tới ?
Sau khi học sinh trình bày, giáo viên bổ sung, chỉ rõ những hạn chế của học
sinh, giáo dục học sinh ln có ý thức bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên
là biểu hiện của người sống có đạo đức và tuân theo pháp luật, có trách nhiệm bảo
vệ mơi trường và tài nguyên thiên nhiên đồng thời vận động bạn bè, người thân
cùng thực hiện đặc biệt là môi trường nơi mình sinh sống, bắt đầu từ trường học,
lớp học của mình.
Trên đây là các biện pháp tơi sử dụng để tích hợp giáo dục mơi trường ở các
bài học cụ thể trong chương trình giảng dạy chính khóa. Cịn đồi với các thực trạng
khác mà tôi đã nêu ở phần trước thì tơi phải tích hợp trong q trình giảng dạy
ngoại khóa, sinh hoạt dưới cờ hay tun truyền ngồi những giờ lên lớp. Đối với
tôi, một giáo viên giảng dạy bộ môn GDCD không chỉ truyền đạt kiến thức trong
những giờ lên lớp mà người giáo viên đó cịn cần phải biết truyền đạt kiến thức, kĩ
năng trong cuộc sống hằng ngày. Chính vì vậy bản thân tơi ln nêu cao tinh thần
làm gương đối với học sinh, nhất là về vấn đề bảo vệ môi trường. Đặc biệt là ở
trường sở tại của tôi, một ngôi trường bán trú với rất nhiều học sinh xung quanh
mình. Bản thân tôi may mắn được nhận chủ nhiệm ở một lớp đầu cấp nên tơi có cơ
hội truyền đạt cho các em những kiến thức về bảo vệ mơi trường ngồi những giờ
học GDCD như các lớp khác. Nhờ vậy mà học sinh của lớp tôi luôn ý thức cao về
vấn đề bảo vệ môi trường sống và những ảnh hưởng của môi trường sống đối với
con người. Các em luôn ln biết cách giữ gìn vệ sinh lớp học – môi trường học tập
của các em. Nhận thấy được những hiệu quả tích cực từ việc làm gương đối với các
em tôi tuyên truyền các giáo viên khác cùng nêu cao ý thức bảo vệ môi trường bằng

những việc làm đơn giản hằng ngày như nhặt rác ở sân trường, dọn vệ sinh nơi
công cộng, … hay đơn giản là không mở nhạc quá to gây ảnh hưởng người khác
làm ô nhiễm tiếng ồn… Những việc làm đơn giản nhưng mang lại hiệu quả to lớn.
4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
Sau khi áp dụng các phương pháp dạy tích hợp giáo dục mơi trường vừa nêu
trên, tơi nhận thấy nhiều kết quả khả quan qua kết quả học tập và các hoạt động của
các em trong cuộc sống hằng ngày. Giáo viên cũng dễ dàng hơn trong việc giảng
Giáo viên thực hiện: Lê Tuấn Sinh – Trường PT DTBT THCS xã Ngọc Linh



22


Kinh nghiệm tích hợp giáo dục mơi trường
qua mơn Giáo dục công dân ở trường PT DTBT THCS Ngọc Linh
dạy, tăng sự linh hoạt hơn trong bài giảng. Quan trọng nhất là học sinh tích cực, chủ
động hơn trong việc tìm hiểu kiến thức và tiếp thu kiến thức. Các em hiểu bài và
thuộc bài nhanh hơn. Và đặc biệt là môi trường sống và học tập tại đây cũng trong
lành, thân thiện hơn rất nhiều. Để đánh giá tính hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
tôi đã theo dõi và đánh giá qua hai mặt sau:
4.1. Thông qua kết quả học tập
Thống kê kết quả học tập của học sinh trước và sau khi tích hợp giáo dục mơi
trường: (Năm học 2017-2018: chưa áp dụng, năm học 2018-2019: đã áp dụng)
* Về học lực:
2017 – 2018

2018 – 2019

Chất

lượng

Lớp 6

Lớp 7

Lớp 8

Lớp 9

Lớp 6

Lớp 7

Lớp 8

Lớp 9

Giỏi

24

21

11

10

35

32

19

17

Khá

24

22

23

17

23

21

20

12

T. bình

13

11

9

8

5

4

4

5

Yếu

2

2

0

1

0

0

0

0

* Về hạnh kiểm:
2017 – 2018

2018 – 2019

Chất
lượng

Lớp 6

Lớp 7

Lớp 8

Lớp 9

Lớp 6

Lớp 7

Lớp 8

Lớp 9

Tốt

35

33

28

22

46

42

36

29

Khá

20

15

12

9

14

13

6

5

T. bình

8

9

3

3

3

2

1

0

Yếu

0

0

0

0

0

0

0

0

4.2. Thơng qua các hoạt động và cuộc sống hằng ngày
Trong trường luôn tổ chức nhiều hoạt động để các em học sinh vui chơi và học
tập. Nếu như trước kia thì cứ mỗi khi tổ chức một hoạt động vui chơi của các em
thì thầy cơ lại phân công học sinh dọn dẹp vệ sinh trước và sau mỗi hoạt động. Còn
bây giờ, ý thức tự giác bảo vệ môi trường của các em đã được nêu cao, các em đã
biết tự giác trong việc giữ gìn vệ sinh chung, biết tự giác tạo cho mình môi trường
xanh – sạch – đẹp để đáp ứng nhu cầu vui chơi và học tập của mình; hố rác sau
trường khơng cịn là hố rác tích lũy lâu ngày khơng đốt được vì ẩm ướt, thay vào đó
các em đã biết phân loại rác và xử lí hằng ngày; Ý thức tự giác bảo vệ môi trường
của các em cịn thể hiện rõ ngay cả ở bên ngồi khn viên nhà trường. Những bãi
Giáo viên thực hiện: Lê Tuấn Sinh – Trường PT DTBT THCS xã Ngọc Linh



23


Kinh nghiệm tích hợp giáo dục mơi trường
qua mơn Giáo dục công dân ở trường PT DTBT THCS Ngọc Linh
rác chất đầy bên cạnh những mương nước dọc hai bên con đường trước cổng
trường đã khơng cịn, thay vào đó dịng nước chảy thơng suốt khơng cịn hơi thối,
vì các em đã lan tỏa được ý thức bảo vệ môi trường đến tất cả mọi người; Con
đường đi học về của các em cũng được các em bảo vệ bằng những hành động đơn
giản như vừa đi vừa nhặt rác để tập trung rác lại một điểm rồi đốt hay tuyên truyền

cho mọi người xung quanh cùng chung tay giữ vệ sinh chung nơi công cộng; môi
trường sống ở gia đình các em cũng đang dần thay đổi theo hướng tích cực, khơng
cịn những nhà vệ sinh xả thẳng ra sơng ra suối như ngày nào, thay vào đó nhờ sự
tun truyền khơng nhỏ của các em gia đình cũng đã biết xây dựng những nhà vệ
sinh tự hoại; không còn những chuồng gà, chuồng ngan, chuồng lợn nằm dưới sàn
nhà như ngày nào; thay vào đó gia đình các em cũng đã biết xây dựng chuồng trại
nằm xa nơi ở, … Có được những chuyển biến tích cực như vậy, thiết nghĩ đó chính
là nhờ vào hiệu quả của công tác giáo dục môi trường mà các em học tập được ở
trường.
IV. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
Giáo dục môi trường cho học sinh là mối quan tâm của gia đình, nhà trường
và xã hội. Học sinh hiểu và nêu cao nhận thức về bảo vệ môi trường là góp phần
xây dựng một mơi trường sống xanh – sạch – đẹp.
Trong giới hạn sáng kiến này, tôi không có tham vọng giải quyết tất cả khó
khăn, vướng mắc của giáo viên và học sinh trong dạy và học “tích hợp giáo dục
mơi trường”, tuy nhiên với nội dung đã trình bày, tơi hy vọng sẽ giúp cho giáo
viên định hướng được phương pháp và chủ động hơn khi giảng dạy giáo dục tích
hợp mơi trường cho học sinh qua môn Giáo dục công dân. Đặc biệt là đối với học
sinh vùng dân tộc thiểu số như địa phương tơi.
Để dạy học tích hớp giáo dục mơi trường đạt hiệu quả thì người giáo viên dạy
Giáo dục cơng dân cần:
- Hiểu và nắm rõ về thực trạng môi trường theo từng thời điểm.
- Chuẩn bị thật chu đáo các phương tiện, đồ dùng cần thiết để dạy học.
- Dành nhiều thời gian cho học sinh thực hành, luyện tập. Tạo điều kiện để
học sinh vận dụng những kiến thức đã học vào thực tế. Biến những kiến thức đã
học thành những hành vi chuẩn mực.
- Kiểm tra đánh giá khích lệ động viên học sinh.
- Giáo viên giảng dạy phải thường xuyên theo dõi cập nhật những thông tin
liên quan tới vấn đề giáo dục môi trường.

- Dù áp dụng phương pháp nào để giảng dạy thì giáo viên cũng khơng được
qn kích thích tính chủ động của học sinh.
- Bên cạnh đó, giáo viên phải u thích mơn học mình giảng dạy và có tâm
huyết với nghề.
Giáo viên thực hiện: Lê Tuấn Sinh – Trường PT DTBT THCS xã Ngọc Linh



24


Kinh nghiệm tích hợp giáo dục mơi trường
qua mơn Giáo dục công dân ở trường PT DTBT THCS Ngọc Linh
- Yêu thương học sinh, hiểu được tâm sinh lý của các em, lắng nghe các em
nói để từ đó có những bài giảng gần gũi với các em hơn.
- Luôn lắng nghe sự góp ý của Ban giám hiệu, đồng nghiệp, rút kinh nghiệm
và không ngừng học hỏi sáng tạo.
- Người giáo viên cần phải nắm vững toàn bộ nội dung, chương trình mà mình
giảng dạy, để khi cập nhật thông tin trên báo, mạng internet hoặc những câu chuyện
của cuộc sống sử dụng trong các bài học sao cho phù hợp.
- Giáo viên có thể áp dụng các phương pháp này trong cả những tiết học có
những nơi dung tích hợp giáo dục mơi trường. Qua đó, giáo dục cho các em biết
đồn kết, hợp tác với nhau, tích cực chủ động nâng cao hiệu quả học tập.
Bên cạnh đó học sinh cũng cần phải:
- Tích cực chuẩn bị tiết học theo hướng dẫn của giáo viên.
- Thường xuyên vận dụng kiến thức tìm hiểu trên lớp và thực tế cuộc sống.
- Mạnh dạn hỏi những điều chưa rõ về vấn đề pháp luật và cách xử lý các tình
huống gặp trong cuộc sống.
- Có ý thức tun truyền bảo vệ môi trường cho những người xung quanh.
2. Kiến nghị:

- Ban giám hiệu nên trang bị thêm những dụng cụ lao động và bảo hộ lao động
để các em có thể bảo vệ mơi trường sống trong nhà trường mọi lúc.
- Đội TNTP Hồ Chí Minh cần thường xuyên tổ chức hơn nữa những buổi giáo
dục tuyên truyền và những cuộc thì tìm hiểu về ơ nhiễm mơi trường, phịng chống
tai nạn cháy nổ, phịng chống ơ nhiễm tiếng ồn, ô nhiễm ánh sáng trong nhà trường.
- Các cơ quan, ban ngành, đoàn thể tại địa phương phát huy hơn nữa vai trị
quản lí, giám sát và xủa lí những hành huy gây tổn hại đến môi trường.
- Giáo viên dạy môn Giáo dục công dân cần trang bị, bồi dưỡng thường xuyên
về các kiến thức môi trường.
3. Bài học kinh nghiệm
Qua việc áp dụng sáng kiến này, tôi rút ra một số bài học kinh nghiệm sau:
- Giáo viên dạy môn Giáo dục công dân cần được trang bị, bồi dưỡng thường
xuyên về các kiến thứ bảo vệ mơi trường.
- Trong q trình giảng dạy giáo viên khơng phải cứ truyền đạt kiến thức mà
phải khơi gợi, hướng dẫn để học sinh tự tìm ra kiến thức bài học.
- Giáo viên cần lựa chọn phương pháp phù hợp với nội dung bài học, không
được áp dụng phương pháp một cách máy móc mà phải thật khoa học.
- Người giáo viên cần ý thức được vai trò và trách nhiệm của mình. Khi lên
lớp giáo viên phải có tinh thần trách nhiệm cao.
Những kinh nghiệm cá nhân tôi đưa ra trên đây nhằm mục đích chia sẻ cùng
các đồng nghiệp, khơng mong muốn gì hơn là việc giúp học sinh chúng ta thêm yêu
môn Giáo dục công dân và nâng cao ý thức bảo vệ môi trường và yêu thiên nhiên,
sống hòa hợp với thiên nhiên của học sinh nói riêng và người dân tại địa phương tơi
cơng tác nói chung. Nếu thấy hay, q thầy cơ có thể áp dụng để dạy học sinh
Giáo viên thực hiện: Lê Tuấn Sinh – Trường PT DTBT THCS xã Ngọc Linh



25

Kinh nghiệm tích hợp giáo dục mơi trường
qua mơn Giáo dục cơng dân ở trường PT DTBT THCS Ngọc Linh
mình. Tuy nhiên, mỗi địa bàn, mỗi vùng dân cư thì đối tượng tiếp nhận lại có khả
năng tiếp nhận khác nhau, bởi vậy khi áp dụng kinh nghiệm dạy của tôi, mong quý
thầy cô cần chú ý đến đối tượng tiếp nhận và hoàn cảnh cụ thể mà kết hợp với các
phương pháp của cá nhân mình để việc dạy học đạt hiệu quả cao hơn. Đề tài này
còn mang tính chủ quan của bản thân, vì vậy khơng tránh khỏi những thiếu sót khi
đưa vào áp dụng ở những địa phương khác. Tơi rất mong nhận được sự đóng góp ý
kiến của Hội đồng khoa học và các đồng nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn!
Ngọc Linh, ngày 10 tháng 12 năm 2019.
Chủ tịch Hội đồng cấp trường
Người thực hiện

Giáo viên thực hiện: Lê Tuấn Sinh – Trường PT DTBT THCS xã Ngọc Linh



26


Kinh nghiệm tích hợp giáo dục mơi trường
qua mơn Giáo dục công dân ở trường PT DTBT THCS Ngọc Linh
* TÀI LIỆU THAM KHẢO.
1/ Giáo trình lí luận và phương pháp dạy học Giáo dục công dân ở trường
Trung học cơ sở - Th.s Lương Thị Lan Huệ - Trường Đại học Quảng Bình.
2/ Sách bồi dưỡng, Sinh viên cao đẳng sư phạm và giáo viên THCS về đổi
mới chương trình và sách giáo khoa mơn Giáo dục cơng dân - Nxb vụ Giáo dục.
3/ Sách giáo khoa Giáo dục công dân Trung học cơ sở - NXB Đại học sư

phạm.
4/ Các mẫu chuyện về Giáo dục công dân 6,7,8,9 – NXB Đại học sư phạm.
5/ Mạng internet, sách báo và các tài liệu liên quan đến nội dung giáo dục
pháp luật trong trường học.
6/ Tham khảo ý kiến của đồng nghiệp.

Giáo viên thực hiện: Lê Tuấn Sinh – Trường PT DTBT THCS xã Ngọc Linh



27