Bai 26 Cach lam bai van lap luan giai thich

CÁCH LÀM BÀI VĂN
LẬP LUẬN GIẢI THÍCH


KIỂM TRA BÀI CŨ
Trong bài văn lập luận giải thích, người ta
thường giải thích bằng cách nào?


Tiết 107:
CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH


Đề bài: Nhân dân ta có câu tục ngữ: “Đi một ngày
đàng, học một sàng khôn”.
Hãy giải thích nội dung câu tục ngữ đó.
- Đọc kỹ đề và xác định yêu cầu của đề bài?
- Tìm những từ ngữ quan trọng và các vế câu cần giải
thích?


Đề bài: Nhân dân ta có câu tục ngữ: “Đi một ngày
đàng, học một sàng khôn”.
Hãy giải thích nội dung câu tục ngữ đó.
* Khi tìm hiểu đề cần lưu ý:
- Thể loại: Chứng minh hay giải thích?
- Nội dung vấn đề cần làm rõ?


- Để tìm ý giải thích, ta làm bằng cách nào?
 Bằng cách đặt câu hỏi: Như thế nào? Tại sao? Có ý nghóa

như thế nào?
- Dựa vào đề bài sách giáo khoa, em hãy đặt câu hỏi tương tự
như thế?
 + Như thế nào là đi một ngày đàng? Như thế nào là học một sàng khôn?
+ Tại sao đi một ngày đàng, học một sàng khôn?
+ Câu tục ngữ đó có ý nghóa như thế nào?

- Em rút ra kết luận gì qua việc tìm ý?


* Khi tìm ý cần lưu ý:
+ Đặt câu hỏi và trả lời câu hỏi theo từng đề bài

(như thế nào? Tại sao? Có ý nghóa như thế nào?....)
+ Người viết phải có vốn tri thức hiểu biết.



THẢO LUẬN NHÓM
Xây dựng dàn ý cho đề bài:
Nhân dân ta có câu tục ngữ: “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn”. Hãy giải thích nội dung câu tục ngữ đó.
* Lập dàn ý theo yêu cầu sau:

1. Mở bài:
Giới thiệu vấn đề gì?
2. Thân bài:
+ Triển khai mấy ý? Đó là những ý gì?
+ Các ý đó sắp xếp theo thứ tự nào là hợp lí?
3. Kết bài:
Khẳng định vấn đề gì?

DÀN Ý THAM KHẢO
1.
2.

3.

Mở bài: Giới thiệu câu tục ngữ với ý nghóa là đúc kết kinh nghiệm
và khát vọng đi đây đó để mở rộng hiểu biết.
Thân bài:
- Nghóa đen: Đi một ngày đàng tức là đi thật xa, học một sàng khôn
tức là học hỏi nhiều điều khôn. Đi một ngày đàng, học một sàng
khôn tức là khi đi xa sẽ học hỏi sàng lọc điều khôn.
- Nghóa bóng:
+ Đi đây đó nhiều nơi, tiếp xúc nhiều với thực tế cuộc sống xung
quanh sẽ mở rộng tầm hiểu biết khôn ngoan từng trải.
+ Câu tục ngữ đúc kết kinh nghiệm học hỏi: càng đi nhiều, càng
biết nhiều.
- Nghóa sâu:
+ Khích lệ, động viên cần đi nhiều mở rộng tầm hiểu biết
+ Thể hiện khát vọng hiểu biết
Kết bài: Ý nghóa của câu tục ngữ đối với ngày hôm nay.


- Em rút ra kết luận gì khi làm dàn bài cho bài
văn lập luận giải thích?
* Dàn ý cho bài văn lập luận giải thích gồm 3
phần:
1- Mở bài: Giới thiệu điều cần giải thích và gợi

ra phương hướng giải thích.
2- Thân bài: Lần lượt trình bày các nội dung
giải thích theo trình tự hợp lí.
3- Kết bài: Nêu ý nghóa điều được giải thích.


- Em có nhận xét gì về ba cách mở bài trên?
- Ngoài ba cách mở bài trên, còn có cách mở bài nào khác?


*Cách mở bài phản đề:
Trong cuộc sống không ít kẻ vênh váo, tự mãn cho
mình hiểu biết hơn người mà không cần đi đây đó để học
hỏi. Để nhắc nhở, khích lệ mọi người cần đi để học, tục
ngữ ta đã có câu: “Đi một ngày đàng, học một sàng khoân”.


Em hãy cho biết:
- Làm thế nào để đoạn một phần thân bài liên kết với phần mởû bài?
- Làm thế nào để đoạn sau phần thân bài liên kết với đoạn trước nó?

 Liên kết bằng từ ngữ: Thật vậy,…
 Liên kết bằng cặp quan hệ từ sóng đôi: (Nhưng…mà; không chỉ… mà còn, …)

 Liên kết bằng cách đặt câu hỏi


- Em hãy cho biết cách giải thích nghóa đen,
nghóa bóng, nghóa sâu xa trong ba đoạn văn
đó?

 Cách giải thích nghóa đen: Giải thích nghóa của từng từ ngữ, từng vế câu trước, rồi giải thích nghóa đen của cả câu sau.
 Cách giải thích nghóa bóng, nghóa sâu xa dựa trên cơ sở của nghóa đen.


- Cho biết ba đoạn văn phần thân bài,
người viết đã sử dụng những phép lập luận
nào để giải thích?
 Đoạn 1: Dùng cách định nghóa
 Đoạn 2: Dùng cách lập luận đối chiếu so sánh. Cách phân tích để chỉ ra mặt lợi, hại.
 Đoạn 3: Chỉ ra ý nghóa của mặt lợi.


* Khi viết phần thân bài cần chú ý:
+ Giữa các đoạn, các phần phải liên kết
chặt chẽ.
+ Sử dụng phù hợp các phép lập luận để
giải thích.
+ Đoạn văn giải thích cần rõ ràng.


- Em có nhận xét gì về cách kết bài trên?
- Đó có phải là cách kết bài duy nhất khoâng?


Qua tìm hiểu cách làm bài văn lập luận giải thích, em rút
ra những điều gì cần ghi nhớ?
Ghi nhớ:
- Muốn làm bài văn lập luận giải thích thì phải thực hiện các
bước: tìm hiểu đề và tìm ý, lập dàn bài, viết bài, đọc lại và sửa
chữa.

- Dàn bài:
+ Mở bài: Giới thiệu điều cần giải thích và gợi ra phương hướng
giải thích.
+ Thân bài: Lần lượt trình bày các nội dung giải thích. Cần sử
dụng các cách lập luận giải thích phù hợp.
+ Kết bài: Nêu ý nghóa của điều được giải thích với mọi người.
- Lời văn giải thích cần sáng sủa, dễ hiểu. Giữa các phần, các
đoạn cần có liên kết.


II. Luyện tập
Em hãy viết một đoạn văn phần kết baøi.