Tài liệu Mây nếp - cây công nghiệp mới của Hải Hà ppt

Quảng Ninh: Mây nếp - cây công nghiệp mới của Hải Hà
Hải Hà có điều kiện khí hậu phù hợp cho việc trồng cây mây nếp. Trước đây cây mây nếp
vốn là cây mọc hoang dã ở nhiều khu vực rừng núi của huyện. Mây nếp có đặc tính vỏ
trắng ngà, bóng đẹp, bền, độ cảm quang mạnh khi nhuộm màu, chịu nhiệt và kháng ẩm
cao. Từ bẹ lá, vỏ ruột cây đều dễ uốn, dễ định hình, chế tác cùng các vật liệu khác như gỗ,
tre, da.
Thấy rõ lợi ích của cây mây nếp, năm 2006 huyện đã đầu tư gần 170 triệu đồng trồng thử
nghiệm mây nếp trên diện tích 2 ha ở 2 xã Quảng Sơn và Quảng Đức. Sau hơn một năm
trồng, hiện nay, cây mây nếp phát triển khá tốt, mang lại nhiều triển vọng. Qua thực tế
trồng cho thấy đưa mây nếp vào trồng ở Hải Hà không những góp phần phủ xanh đồi trọc,
mà còn mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người nông dân. Mây nếp chỉ cần trồng 1 lần
nhưng thu hoạch được nhiều lần và trong nhiều năm. Trong tương lai, mây nếp sẽ đồng
hành cùng cây chè góp phần thúc đẩy kinh tế Hải Hà phát triển.
Đi thăm đồi mây nếp của gia đình ông Đặng Văn Sơn, xã Quảng Sơn, chúng tôi càng thấy
rõ lợi ích mà cây công nghiệp mới này mang lại. Ông Sơn cho biết: Trước khi huyện có
chủ trương đưa cây mây nếp vào trồng ở Hải Hà, chúng tôi được đi tham quan mô hình
trồng cây mây nếp ở tỉnh Thái Bình, và thấy rằng đầu ra của sản phẩm này là hoàn toàn
khả quan. Hiện nay số lượng mây nếp được trồng ở Thái Bình không đủ đáp ứng cho nhu
cầu trong nước và nước ngoài. Các doanh nghiệp của tỉnh Thái Bình cũng đặt mua sản
phẩm mây nếp của Hải Hà khi được thu hoạch. Ông Sơn cho biết thêm: Hiện nay trên thị
trường 1 kg cật mây nếp khô có giá bán 120 nghìn đồng; ruột mây nếp dùng để làm giấy
cao cấp vì nó có độ trắng cao, và cũng được bán với giá 35 nghìn đồng/kg. Trong những
năm đầu tiên, gia đình tôi và các gia đình khác trồng thử nghiệm cây mây nếp, các hộ
được huyện hỗ trợ 70% vốn đầu tư, gia đình chỉ phải bỏ ra 30% số tiền vốn. Mây nếp chỉ
phải trồng 1 lần, nhưng có thể khai thác được 20 năm. Cây trồng đến năm thứ ba là có thể
khai thác, năm đầu tiên sẽ cho sản lượng khoảng 7 tấn/ha, và cho thu nhập khoảng 49 triệu
đồng. Những năm tiếp theo, sản lượng mây nếp sẽ tiếp tục tăng 30%/năm, và nguồn lợi đó
kéo dài khoảng 20 năm mới phải cải tạo lại. Mây nếp vốn là giống cây sống hoang dã nay
lại được chăm bón, do vậy chúng sống rất khoẻ. Mây nếp có thể trồng ở những nơi đất tận
dụng như ở bờ ao, kênh mương, vừa là hàng rào, vừa cho thu nhập về kinh tế.
Từ thành công cây mây nếp được trồng ở gia đình ông Sơn, và nhiều hộ gia đình khác ở 2

xã Quảng Sơn, Quảng Đức, hiện nay diện tích trồng cây mây nếp đã được nhân rộng ở
Quảng Thành thêm 5 ha, trong đó có 4 ha trồng thâm canh và 4 ha trồng dưới tán rừng. Hy
vọng rằng trong những năm tiếp theo, mây nếp sẽ được trồng rộng rãi hơn và trở thành cây
đặc sản của Hải Hà.
Theo website Chuyện nhà nông
(2007-09-21)
Trồng mây nếp góp phần phát triển kinh tế lâm nghiệp
www.kinhtenongthon.com.vn - 8 tháng trước
KTNT - Kon Chiêng (Mang Yang-Gia Lai) là xã vùng sâu vùng
xa, thuộc diện đặc biệt khó khăn. Nơi đây có diện tích rừng tự
nhiên rộng lớn, tuy nhiên rừng thuộc loại nghèo và thưa. Do
trình độ dân trí thấp nên bà con chưa biết khai thác tiềm năng
từ rừng.
Trước thực trạng này, ngành chức năng đã khuyến khích bà con phát triển kinh tế lâm nghiệp,
với cây trồng chủ lực là mây nếp. Cây mây nếp phù hợp với điều kiện tự nhiên, góp phần tăng
cường làm giàu hệ sinh thái thực vật, tăng độ che phủ đất, chống xói mòn.
Cây mây nếp rất thích hợp trồng dưới tán rừng, trồng quanh vườn hộ và trên đất đồi. Sợi mây
nếp dùng làm đồ thủ công mỹ nghệ phục vụ cho tiêu dùng và xuất khẩu. Để dự án đạt hiệu quả
cao, Phòng Kinh tế huyện Mang Yang đã phối hợp với UBND xã và các đoàn thể vận động
nhân dân hưởng ứng tham gia mô hình thí điểm. Dự án chọn được 7 nhóm hộ gồm 98 người
tham gia tại làng Đê Tar. Mỗi nhóm hộ trồng 1 ha. Các chuyên viên Phòng Kinh tế, Trạm
Khuyến nông huyện trực tiếp về tận làng hướng dẫn kỹ thuật trồng mây cho đồng bào.
Sau một năm thực hiện dự án, chúng tôi đến một mô hình nhóm hộ, do anh Bưm phụ trách.
Đây là mô hình trồng mây nếp dưới tán rừng. Anh Bưm cho biết, từ khi nhận khoán đến nay,
rừng của nhóm hộ anh phụ trách đã xanh trở lại. Được cán bộ huyện về cung cấp giống mây
nếp, hướng dẫn kỹ thuật để bà con trồng dưới tán rừng nên bà con mừng lắm, ai cũng hồ hởi
tham gia. Hiện, những khóm mây được đồng bào trồng dưới tán rừng đã lên xanh tốt, hứa hẹn
mùa thu hoạch hiệu quả, góp phần giúp bà con cải thiện đời sống.
Anh Phạm Ngọc Cơ, Phó trưởng phòng Kinh tế huyện Mang Yang cho chúng tôi biết: Trồng
mây nếp cho hiệu quả kinh tế rất cao, nếu trồng dưới tán rừng có đầu tư phân bón, chăm sóc

tốt thì chỉ sau 3-4 năm sẽ cho thu hoạch lứa đầu, ước tính đạt 5 triệu đồng/ha, những năm tiếp
theo cho giá trị tăng gấp hai lần. Người nông dân chỉ tập trung đầu tư năm đầu, các năm sau
chỉ bỏ công chăm sóc là có thể thu hoạch 15-17 năm liền. Nếu trồng thâm canh, sản lượng thu
hoạch năm đầu đạt 30-40 tấn/ha, những năm sau thu hoạch 2 đợt/năm, sản lượng 50-75 tấn.
Giá mây hiện nay khoảng 10.000 đồng/kg, bình quân mỗi năm thu nhập khoảng 65 triệu
đồng/ha. Trồng mây giải quyết việc làm tại chỗ cho nhân dân, nâng cao thu nhập, góp phần
giảm nhanh tỷ lệ đói nghèo, nâng cao nhận thức bảo vệ tài nguyên, sinh thái rừng bền vững.
Mô hình đã trang bị kiến thức cho cộng đồng dân cư biết bố trí, sắp xếp lại sản xuất, áp dụng
các tiến bộ kỹ thuật để sử dụng hiệu quả đất lâm nghiệp tại địa phương.
Hương Trà
Ky thuat trong cay May Nep
*Chọn đất trồng
Từ lâu đời nhân dân vùng đồng bằng và trung du Bắc bộ đã có kinh nghiệm
trồng mây nếp quanh nhà, quanh vườn làm hàng rào và khai thác làm nguyên
liệu cho đan lát và làm dụng cụ sinh hoạt hàng ngày. Đất ở những nơi này
thường ẩm xốp nhiều chất hữu cơ rất thích hợp với sinh trưởng của mây nếp.
Hơn nữa cây làm giá thể cho mây leo cũng sẵn nên mây phát triển rất tốt.
Mô hình trồng mây nếp ở
đất đồi cạnh rừng.
Nếu muốn trồng mây nếp thành rừng, có thể chọn nơi có các điều kiện sau đây:
- Rừng thứ sinh đã qua khai thác chọn và không có kế hoạch khai thác trong 10
năm tới.
- Rừng non đang phục hồi với các loài cây tiên phong khác nhau.
- Đất sau nương rẫy cũng có thể trồng mây nếp nhưng trước khi trồng phải
trồng cây gỗ làm cây che bóng và giá thể cho mây nếp leo.
- Các đai rừng ven suối đất màu mỡ, độ ẩm cao rất thích hợp trồng mây nếp.
* Chuẩn bị đất trồng
Trồng quanh nhà, ven hàng rào, dọc mương máng, nhìn chung đất ở đây chuẩn
bị không đòi hỏi cầu kỳ. Cuốc hố trồng gốc cây giá thể 0,5-1m, kích thước hố 15
x 15 x 15cm. Hố trồng đào liên tục cách nhau 1m dọc theo hàng rào. Trường

hợp giá thể là tre phải chú ý: nếu tre thành bụi lớn mới trồng này thì mây khó
sống và kém phát triển. Kinh nghiệm nhân dân thường đào mương sâu 1m rộng
0,8m cạnh hàng tre và trồng mây bên kia bờ mương cách bờ 0,5m, khi mây lớn
cho leo lên cây tre.
Khi trồng mây dưới rừng tự nhiên: phát theo băng rộng 2m, dọn sạch cây. Băng
phát cách nhau 5m. Trên băng đào hố trồng mây, khoảng cách hố là 2m hoặc
4m. Kích thước hố 15 x 15 x 15cm. Mỗi hố trồng 2-3 cây con.
* Trồng cây
Trồng mây tốt nhất là vào mùa Xuân thời tiết ẩm và có mưa phùn, hoặc có thể
trồng vào đầu mùa mưa.
Khi vận chuyển mây từ vườn ươm đến nơi trồng tránh làm tổn hại đến rễ hay rễ
bị khô.
Không làm vỡ bầu đất khi xé túi bầu bằng chất dẻo. Không đào hố sâu dưới tán
rừng, lá khô rụng xuống sẽ che lấp và làm chết cây con. Khi lấp đất phải nén
chặt để cây mau bén rễ và lấp đất ngang cổ rễ cây để mây dễ đẻ nhánh sau
này.
* Chăm sóc cây trồng
Trong 2 năm đầu, mỗi năm làm cỏ 2-3 lần kết hợp với vun xới. Trồng mây dưới
tán rừng phải thường xuyên kiểm tra, đề phòng lá cây rụng xuống phủ kín làm
chết cây con. Hàng năm phải luỗng phát dây leo bụi rậm một lần để đảm bảo
ánh sáng cho mây phát triển. Khi mây lớn và leo lên giá thể cần tiến hành phát
cành cây để điều chỉnh ánh sáng giúp cho mây vươn lên sinh trưởng tốt.
Nơi trồng mây đề phòng trâu bò và châu chấu có thể ăn lá mây non.
Thu hoạch mây sợi
Mây trồng quanh hàng rào, trong vườn rừng và nơi đất tốt thì sau khi trồng 3-4
năm có thể thu hoạch lứa đầu tiên, sau đó hàng năm thu hoạch một lần.
Mây trồng dưới tán rừng, thời gian thu hoạch lứa đầu tiên có lâu hơn 8-10 năm.
Khi thấy bẹ lá ở phần gốc bị chết và rụng đi để lộ sợi mây màu xanh hay trắng là
có thể khai thác được. Sau đó hai năm thu hoạch một lần
Triển vọng phát triển cây mây nếp ở Phúc Lai

- 11h giờ trưa – nắng hoa mắt, cái nắng đầu hè như nhuộm vàng cả đoạn đường làng
vốn đỏ quạch màu đất ở xã Phúc Lai (huyện Đoan Hùng). Phá tan vẻ tĩnh lặng, yên
bình vốn có của một làng quê nghèo buổi ban trưa, khắp thôn trên xóm dưới râm ran
tiếng người cười nói, tiếng thảo luận sôi nổi về loại cây lần đầu tiên được đưa về trồng
đại trà ở xã: Cây Mây nếp. Hôm ấy là ngày 19-4, ngày những cây mây giống được trao tới
tận tay người nông dân.
Phúc Lai là xã trung du nằm ở phía Bắc huyện Đoan Hùng. Toàn xã có 865 hộ
với tổng số 3.275 nhân khẩu được chia làm 7 khu hành chính. Dân cư phân bố
không tập trung, trình độ dân trí không đều cộng với đường xá đi lại khó khăn
nên ảnh hưởng nhiều đến việc phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Năm
2008, xã còn trên 30% hộ nghèo, thu nhập của người dân chủ yếu trông vào
trồng trọt, chăn nuôi nên đời sống rất khó khăn. Một số gia đình có đất, có rừng trồng thêm chè
nhưng do thời tiết không ủng hộ, rồi dịch bệnh, thêm vào đó giá cả luôn lên xuống thất thường,
cây chè nhiều lúc khiến người nông dân điêu đứng.
Xã Phúc Lai còn là xã được hưởng lợi từ chương trình 134 – 135 giai đoạn II của Chính phủ
trong việc đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, hỗ trợ sản xuất, đầu tư giáo dục đào tạo… nhưng
nhiều chỉ tiêu về phát triển kinh tế của xã vẫn chưa đạt so với kế hoạch đề ra. Trong đó tổng sản
lượng lương thực năm 2008 chỉ đạt 1.327 tấn, giảm so với kế hoạch đầu năm 148,6 tấn, bình
quân lương thực chỉ đạt 388kg/người/năm.
Trong lúc người dân đang bế tắc vì chưa tìm ra cách cải thiện cuộc sống, thoát nghèo đi lên thì
được nghe cán bộ xã thông báo: Chi cục Hợp tác xã và Phát triển nông thôn thuộc Sở Nông
nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh bắt đầu triển khai mô hình trồng mây nếp làm nguyên liệu
phục vụ sản xuất hàng mây giang đan xuất khẩu. Lấy nguồn vốn từ chương trình 135 của Chính
phủ, dự án trồng mây nếp lần này được triển khai tại xã Phúc Lai với tổng số vốn lên tới 150 triệu
đồng, trồng trên tổng diện tích 35ha, trong đó bao gồm cả diện tích đồi còn trống và trồng xen với
các loại cây khác, trồng ở vườn nhà…
Được biết, cây mây là cây lâm sản ngoài gỗ, có thể trồng dưới tán rừng, xung quanh nhà, quanh
vườn, trồng làm hàng rào bảo vệ, đường ranh giới. Thân cây mây nếp có màu trắng ngà, bóng
đẹp, độ cảm quang mạnh khi nhuộm màu, chịu nhiệt và kháng ẩm cao. Đặc biệt cây mây dễ uốn,
dễ định hình, chế tác cùng các vật liệu khác như gỗ, tre, da, chỉ cần trồng một lần nhưng thu

hoạch được nhiều lần trong nhiều năm; có thể tận dụng bờ rào, kênh mương để trồng. Sợi mây
còn có thể làm lạt buộc, đan rổ, rá, bàn ghế… đặc biệt có giá trị kinh tế cao, được nhiều người
tiêu dùng ưa chuộng, sử dụng tiêu dùng trong nước và xuất khẩu sang nhiều nước trên thế giới.
Cây mây nếp nhiều gai, có thể làm bờ rào bảo vệ rất tốt. Không chỉ vậy, cây mây còn có tác dụng
giữ được độ phì nhiêu cho đất, chống rửa trôi xói mòn, giúp người nông dân tận dụng đất đồi bạc
màu để thâm canh tăng thu nhập.
Mặc dù chưa hiểu nhiều về giống, cách chăm sóc cũng như khả năng phát triển và đầu ra của
việc trồng loại cây mới nhưng sau những buổi hội thảo, tập huấn giới thiệu về cây mây nếp của
Chi cục HTX và Phát triển nông thôn tại địa phương, nhiều hộ dân háo hức xin đăng ký trồng trên
Người dân chăm
sóc cây mây nếp.
Ảnh minh họa
đất đồi hoặc vườn nhà. Để đảm bảo tính công bằng và hiệu quả của dự án, Chi cục HTX và Phát
triển nông thôn đã kết hợp với Hội nông dân xã tổ chức các cuộc họp thôn, xóm, xã, bình bầu ra
những hộ gia đình có đủ điều kiện nhận trồng mây với các tiêu chí như: Có đất trồng, có đủ điều
kiện về kinh tế, nguồn nhân lực chăm sóc cho cây mây phát triển. Các cuộc họp được tổ chức
công khai, minh bạch và thu hút được đông đảo quần chúng tham gia, đóng góp ý kiến. Trong
đợt thực hiện dự án này, đã có 118 hộ dân được nhận cây mây giống với trên 11 vạn cây và gần
12 tấn phân đạm.
Trồng mây nếp khó nhất là khi mới bắt đầu trồng, nhưng chỉ cần mây sống thì lại rất dễ chăm
sóc. Trong hai năm đầu, mỗi năm cần làm cỏ 2-3 lần kết hợp với vun xới quanh gốc, đề phòng lá
cây rụng xuống làm chết cây con. Sau khi trồng khoảng 3 – 4 năm có thể bắt đầu khai thác. Giá
1kg mây tươi (khoảng 3 - 4 sợi mây) có thể bán được từ 5 đến 6 nghìn. Mặc dù đây là lần đầu
tiên đưa cây mây vào trồng thử nghiệm ở xã Phúc Lai nhưng ông Nguyễn Hải Minh – Chi cục
trưởng Chi cục HTX và Phát triển nông thôn vẫn tự tin khẳng định với bà con: “Hiện tại các sản
phẩm mây tre đan đang rất được thị trường ưa chuộng vì đây là những sản phẩm thân thiện với
môi trường, có giá trị thẩm mỹ cao. Có nhiều làng nghề mây tre đan trong tỉnh và một số tỉnh lân
cận đang phát triển rất mạnh mẽ nhưng vùng nguyên liệu lại dần cạn kiệt. Việc hình thành vùng
nguyên liệu mây ở Phúc Lai không chỉ để cung ứng nguyên liệu cho các làng nghề mà tương lai
còn có thể xây dựng các cơ sở sản xuất mây tre đan ngay tại đây”.

Vĩnh Hà
Kỹ thuật ươm giống mây nếp


Theo kết quả điều tra, hiện nay có 2 loài mây trồng phổ biến trong nhân dân vùng đồng
bằng Bắc bộ:
* Mây nếp
Còn gọi là mây vườn, mây ruột gà, mây tắt. Tên khoa học: Calamus tetradactylus Hance.
Là loài cây mọc thành rừng tự nhiên đã được thuần dưỡng. Cây mọc thành từng cụm dày
đặc, thân khí sinh mảnh và sít nhau. Số lượng lá ít hơn 30, mọc thành cụm cách nhau
không đều trên trục lá.
* Mây nước (Mái)
Tên khoa học: Calamus armarus Lour. Cây mọc thành cụm thưa, thân khí sinh mập hơn.
Số thùy nhiều hơn 30 cách đều nhau trên trục. Mái chịu được ngập nước nên thường
trồng ven mương ao.
Hai loài mây trên hiện đang được trồng phổ biến ở nhiều nơi, thông thường trồng ở trong
các vườn hộ gia đình. Với nhu cầu sử dụng mây ngày càng tăng thì việc phát triển trồng
mây cũng ngày càng được mở rộng, đặc biệt là việc trồng mây dưới tán rừng cũng đã
được thực hiện và đem lại những kết quả đáng nể.
Mây nếp và mái có những đặc điểm sinh trưởng gần giống nhau, vì vậy biện pháp kỹ
thuật ươm giống cho 2 loài mây trên về cơ bản giống nhau.
Tạo cây con
* Chuẩn bị đất gieo
Đất gieo hạt tốt nhất là đất pha cát. ở vùng núi chọn nơi đất bằng, gần suối độ ẩm lớn
nhưng không ngập khi có lũ.
Có thể gieo hạt mây nếp trong các vườn ươm của lâm trường hoặc đội sản xuất lâm
nghiệp.
Đất vườn ươm được dọn sạch cỏ, làm tơi nhỏ rồi đánh thành luống, mặt luống rộng 0,8-
1m, độ dài luống tùy địa hình của vườn. Mặt luống gieo được san thật phẳng.

Bón lót phân chuồng hoai, đập nhỏ phân trộn đều với đất vào lúc bừa lần cuối. Đất gieo
hạt bón 3-4kg/m2 mặt luống. Đất ươm cây con bón 1-2kg/m2 mặt luống.
Phun thuốc chống kiến, sâu trên mặt luống trước khi gieo, sau đó cứ 10 ngày một lần
phun thuốc sulfat đồng pha loãng để chống nấm và giun.
* Xử lý hạt
Hạt mây có lớp cứng như sừng, bình thường sau một thời gian dài nằm dưới đất hạt mới
nảy mầm. Để rút ngắn thời gian nảy mầm của hạt chúng ta cần xử lý hạt trước khi gieo.
- Xử lý bằng axit sulfuric loãng (nồng độ 3-5%) ngâm hạt trong 3-5 phút sau đó vớt ra
rửa sạch gieo ngay hoặc ủ cho nứt nanh rồi đem gieo.
- Xử lý bằng công thức nước ấm: 2 sôi + 3 lạnh (nhiệt độ nước 40-45
o
C). Đổ hạt vào
nước ấm đã pha, ngâm trong 12 giờ. Sau đó rửa sạch đem gieo ngay hoặc ủ trong bao tải
mỗi ngày rửa chua một lần cho đến khi hạt nứt nanh mới đem gieo.
Gieo sau 25-40 ngày hạt bắt đầu nảy mầm, thời gian nảy mầm kéo dài 1-2 tháng.
Có hai cách gieo hạt:
- Gieo hạt có trát bùn: hạt được rải đều kín trên mặt luống, không để hạt chồng lên nhau.
Bình quân 0,2kg hạt gieo trên 1m2 mặt luống. Rải một lớp đất bột dày 1cm lên lớp hạt rồi
dùng rạ hay rơm phủ kín lên trên để hạt khỏi bị khô. Trên cùng trát một lớp bùn ao hoai
dày 1-2cm, để giữ độ ẩm cho luống tránh mưa làm xói và gà bới. Bùn ao cũng là lớp
phân cho cây mạ sau này.
- Gieo hạt không trát bùn: Gieo vãi đều hạt trên mặt luống rồi phủ một lớp đất bột dày 2-
3cm. Trên mặt luống phủ kín bằng rơm rạ để giữ độ ẩm và tránh mưa xói.
* Chăm sóc cây mạ
Sau khi gieo hạt xong cần làm giàn che chống nắng cho cây mạ sau này và giữ độ ẩm.
Giàn che làm bằng phên nứa hoặc bằng thân đay, sậy phủ lá hay cây guột lên trên. Độ che
sáng 80-100% và giàn che cao hơn mặt luống 20-50cm và rộng hơn mặt luống 20cm.
Hàng ngày tưới nước hai lần vào buổi sáng và buổi chiều đảm bảo đủ độ ẩm cho hạt
chóng nảy mầm. Sau một tháng rưỡi, ngày tưới một lần vào buổi sáng.
* Cấy cây mạ

Mây nếp sau khi gieo 2-3 tháng thấy lá đầu tiên có dạng mũi kim đâm qua lớp đất phủ
trên luống là có thể cấy được. Trong trường hợp cần vận chuyển cây mạ đi xa để cấy cây
thì phải chờ cây mọc 2-3 lá, cây có độ cao từ 5cm trở lên (khoảng tháng 8-9 dương lịch)
tức là 4 đến 5 tháng sau khi gieo.
Chọn ngày râm mát, tưới đẫm nước mặt luống rồi đánh cây mạ, tránh làm đứt rễ cây. Rũ
và rửa sạch đất ở rễ cây, sau đó hồ rễ bằng bùn ao nhuyễn hoặc bùn ao có trộn thêm ít
phân lân rồi bó thành từng bó xếp trong hộp kín, tránh nắng và gió làm khô rễ. Trong quá
trình vận chuyển phải luôn luôn giữ ẩm cho bộ rễ. Thời gian vận chuyển có thể đi xa 2-3
ngày trong điều kiện bảo quản như trên bảo đảm tỷ lệ sống cây rất cao.
Có hai phương pháp cấy cây: cấy trên luống và cấy cây vào bầu.
* Cấy cây vào bầu
- Vỏ bầu làm bằng chất dẻo (PE) theo dạng ống hay túi có đục lỗ, cao 11-13cm, đường
kính bầu 5-8cm.
- Đất đóng bầu: Đất ruột bầu được trộn theo công thức sau: trong 100kg đất đóng bầu
gồm có: 89kg đất pha cát (8 phần đất + 2 phần cát sông) + 10kg phân chuồng + 1kg phân
lân.
Hoặc có thể trộn đất theo công thức: 90kg đất cát pha + 8kg đất bùn ao phơi khô đập nhỏ
+ 2kg phân lân.
Hỗn hợp đất đóng bầu phải được trộn đều, trường hợp đất khô phải tưới cho đủ ẩm. Với
loại ống bầu: cho đất trước vào đáy bầu 1-2cm nén chặt để cố định đáy bầu, giữ cho đất
không bị rơi vãi sau đó tiếp tục cho đất vào bầu đầy tới miệng.
Với loại túi bầu chỉ cần đổ đất vào đầy tới miệng túi không nén chặt để đảm bảo độ tơi
xốp của đất. Công việc đóng bầu phải làm trước khi cấy cây 5-10 ngày.
- Xếp bầu: Luống đặt bầu phải rẫy sạch cỏ, san phẳng nền, luống rộng 1m, nện chặt
luống. Rãnh luống rộng 0,5m, luống dài 5-10m (tùy thuộc vào địa hình của vườn ươm).
Nền luống được xử lý bằng thuốc diệt nấm. Bầu được xếp trên luống sát vào nhau, xung
quanh luống đắp thành gờ cao 3-4cm.
* Cấy cây trên luống
Làm đất và đánh luống như luống gieo hạt để cấy mầm (hay cây mạ). Cấy trên luống nên
để lá xòe hết thùy mới cấy. Trước khi đánh cây phải tưới nước đẫm mặt luống rồi dùng

bay đánh cây mạ lên. Chú ý không được để cho rễ cây bị khô. Khoảng cách cây cấy từ 5-
10cm.
* Làm giàn che và chăm sóc cây con
Khi còn non, mây không chịu được ánh sáng trực xạ, bởi vậy phải làm giàn che. Ngoài ra
giàn che còn có tác dụng hạn chế mưa làm xói mòn lở đất trơ rễ mây, chống sương muối
và gió lạnh.
Tỷ lệ che sáng tốt nhất của giàn là 50-70%. Chiều cao của giàn che là 0,5m trên mặt
luống hoặc cao 1,2-1,5m, để dễ tưới cây và chăm sóc.
Mỗi ngày tưới 1-2 lần tùy điều kiện thời tiết, khi thùy lá xòe hết có thể tưới phân. Dùng
nước tiểu pha loãng hay phân đạm nồng độ 0,05% để tưới, 10-15 ngày tưới một lần.
Trước khi đem trồng 2 tháng ngừng tưới phân. Trong quá trình chăm sóc thấy lá cây con
vàng xanh biểu hiện cây thiếu phân cần tăng lượng phân tưới cho cây.
(Nguồn: Gây trồng song mây, NXB Văn hóa-Dân tộc, 2000, tr.84-97)
Kinh nghiệm trồng Mây nếp (Calamus tetradacylus Hance ) tại một số vùng ở Hà
Tĩnh
Ngày 8/11/2009 8:49:44 AM
Mây
nếp
là cây
thuộc
họ
Cau
dừa,
có độ
bền,
dẻo
và
lực
chịu
kéo

tốt,
mặt
ngoài
có
màu
trắng
ngà,
bóng
đẹp,
dễ
uốn
và
được
dùng
để
làm
các
đồ
thủ
công
mỹ
nghệ
cao
cấp
có
giá trị
kinh
tế
cao
trong

xuất
khẩu
và
tiêu
thụ
nội
địa.

Đặc tính của mây nếp là cây trung tính, ưa sáng giai đoạn cây trưởng
thành, thích hợp độ tàn che 0,4 - 0,5 và được phân bố tương đối rộng từ các tỉnh
phía bắc, đồng bằng Bắc bộ đến các tỉnh duyên hải miền trung. Đặc biệt, tỉnh Hà
Tĩnh cây Mây nếp không chỉ mọc tự nhiên trong rừng, ven khe suối, xung quanh
vườn hộ gia đình mà được trồng nhiều các huyện như: Cẩm xuyên, Vũ Quang,
Hương sơn, Can Lộc Mây nếp sinh trưởng tốt mang lại hiệu quả kinh tế cao
cho các hộ dân.
Điều kiện gây trồng Mây nếp: Thích hợp nơi đất tốt, tầng đất dày, còn có
tính chất đất rừng, dưới tán rừng tự nhiên độ tàn che 0,4 - 0,5, ven khe suối và
quanh vườn hộ gia đình.
Kỹ thuật gây trồng:
- Thu hái giống: Mây nếp ở Hà Tĩnh thông thường thu hái từ tháng 4 - 6,
khi quả chín có võ chuyển từ màu xanh sang màu trắng vàng, nếm có vị chua,
hạt có màu đen và thu hoạch ở những cây trên 7 tuổi (hạn chế: nguồn giống chủ
yếu thu hái tự nhiên, chưa có nguồn gốc xuất xứ giống chọn lọc và cải thiện ).
- Xử lý hạt và gieo ươm:
* Trường hợp có thể ủ quả trong vài hôm cho chín đều rồi đem gieo trực
tiếp lên luống hoặc bầu, trường hợp này tỷ lệ nẩy mầm thấp, sau 3 - 4 tháng mới
nẩy mầm nên kéo dài khâu chăm sóc.
* Trường hợp tách vỏ quả bằng cách ngâm vào nước lạnh khoảng 24 giờ
sau đó xát vỏ, để ráo nước, trộn hạt với cát ẩm theo tỷ lệ 1 : 3, đến khoảng 1 -
2 tháng hạt bắt đầu nứt nanh đem gieo trực tiếp vào bầu hạt mới nẩy mầm

nhanh và đều hoặc đem phơi khô hạt, bảo quản tạm nơi thoáng mát được 2 - 3
tuần , trước khi gieo ngâm hạt trong nước ấm 40 - 45
0
c (2 sôi 3 lạnh) trong thời
gian 12 giờ vớt ra rửa chua để ráo đem gieo trên luống. Luống gieo phải làm đất
kỹ, bón lót 3 - 4kg phân chuồng hoai/m
2
, tiến hành gieo vãi 2kg hạt/ m
2
, phủ đất
dày 1cm, phủ rơm rạ kín mặt luống, thường gieo vào tháng 5 và làm dàn che, độ
che bóng 90 - 100%, hàng ngày tưới nước đủ ẩm. Khi cây mạ có 1 - 2 lá mầm
tiến hành cấy cây vào bầu, kích cở bầu rộng 6-10cm, cao 12-15cm, thành phần
ruột bầu 89% đất thịt tầng mặt + 10% phân chuồng hoai + 1% phân lân; làm
dàn che nắng bảo đảm che bóng tốt nhất khoảng 70%; thường xuyên tưới nước
cho cây đủ ẩm, định kỳ làm cỏ phá váng cho cây con; huấn luyện cây con trước
khi xuất vườn (mở dần dàn che, hạn chế tưới nước, bón thúc, đảo bầu phân loại
cây ).
Cây con đưa trồng đạt 18 tháng tuổi, chiều cao trên 20 cm, có 3-4 lá/cây,
sinh trưởng tốt không sâu bệnh. Đối với rừng tự nhiên nghèo kiệt phát thực bì
theo băng chiều rộng băng phát 2m, phát dọn sạch thực bì, chừa lại cây gỗ tái
sinh, trên băng phát tiến hành đào hố băng thủ công, kích thước hố 30 x 30 x
30cm trong trường hợp trồng kép (trồng 3 cây/hố theo hình chân chó), nếu
trường hợp trồng đơn (1 hố/1cây), kích thước hố 20 x 20 x 20 cm hoặc 15 x 15x
15 cm; mật độ hố 3300 hố/ha; lấp hố trước khi trồng 20-30 ngày. Thời vụ trồng
tốt nhất vụ xuân thời tiết ẩm có mưa phùn, hoặc có thể trồng đầu mùa mưa; khi
vận chuyển cây con từ vườn ươm đến nơi trồng rừng không làm tổn thương đến
cây, tránh làm vỡ bầu; Trồng cây phải bóc bỏ vỏ bầu, lấp đất phải nén chặt đẻ
cây chóng bén rễ và lấp đất ngang cổ rễ; sau khi trồng tiến hành chăm sóc
(thường xuyên kiểm tra, trồng dăm cây chết, nâng đở cây nghiêng ngã, nhặt

cành lá che kín cây); Trong 2 năm đầu, mỗi năm chăm sóc 2-3 lần, cuốc cỏ vun
xới gốc, thường xuyên kiểm tra, đề phòng lá cây rụng phủ kín làm chết cây con
(chú ý không để gốc bị vùi quá sâu để cây đẻ nhánh tốt). Luỗng phát dây leo bụi
rậm mở dần cường độ chiếu sáng cho cây sinh trưởng tốt, khi cây đã lớn leo lên
giá thể tiến hành phát cành cây điều chỉnh ánh sáng cho thích hợp và bảo vệ
cấm trâu bò và gia súc vào khu vực rừng trồng.
Sau khi trồng được 3-4 năm cho thu hoạch, khi thấy bẹ lá ở phần gốc bị
chết và rụng đi để lộ sợi mây màu xanh hay trắng là có thể khai thác được, sau
đó cứ 2 năm thu hoạch một lần.
Hiện nay, Mây nếp đã được trồng rộng rãi trên địa bàn không những ở các
vườn hộ mà còn được trồng dưới tán rừng tự nhiên, bước đầu mang lại hiệu quả
kinh tế và có tác dụng cải tạo rừng tự nhiên nghèo kiệt khi trồng dưới tán rừng.
Nguyễn Xuân Lê – Chi cục Lâm nghiệp Hà Tĩnh
Nghệ An: Trồng mây theo quy trình cải tiến
11/09/2008
Cây mây có nguồn gốc từ bao đời nay, mọc tự nhiên trong rừng và trong
vườn hộ, con người chỉ biết lợi dụng cái sẵn có để khai thác mà chưa chú ý
đến các biện pháp kỹ thuật như đầu tư thâm canh hoặc trồng với mật độ
cao. Nguồn nguyên liệu ngày càng cạn kiệt, trong khi nhu cầu tiêu dùng và
xuất khẩu ngày càng lớn.

Bởi vậy trồng mây nếp theo qui trình cải tiến đòi hỏi phải thực hiện mới đáp ứng được nguồn nguyên liệu. Trong
những năm qua, tỉnh có nhiều chính sách trợ giá giống, xây dựng dự án và các mô hình trồng mây ở các huyện
như Thanh Chương, Đô Lương, Tân kỳ, Anh Sơn, Tương Dương và một số huyện khác.
Hiện tại hội làm vườn huyện Tân kỳ đã phối hợp với hội làm vườn các xã như: Nghĩa Bình, Nghĩa Hợp, Kỳ Tân,
Nghĩa Khánh, Nghĩa Hành, Thị trấn Tân Kỳ, đang triển khai phong trào trồng mây với qui mô hàng chục ha và
hàng trăm vạn cây. Ngoài kỹ thuật trồng mây thông thường ra, để đạt được hiệu quả kinh tế cao theo qui trình cải
tiến, chúng tôi giới thiệu với bà con và các nhà kỹ thuật cần chú ý thêm một số điểm sau:
- Gieo ươm cây giống: cây giống có thể gieo ươm từ hạt hoặc tách chổi từ các gốc cây mẹ để trồng khi cây đã có
từ 3-4 lá thật, thân cây bắt đầu có gai nhỏ, cao 12-15 cm khỏe mạnh (tức 16-18 tháng tuổi).

- Thời vụ trồng: có thể trồng mây được quanh năm, nếu chủ động được nguồn cây giống và điều kiện khí hậu,
thời tiết thuận lợi. Tuy nhiên với điều kiện như chúng ta nên trồng vào vụ xuân và vụ thu là tốt nhất.
- Trồng chuyên canh: đất đồi và đất cấy cưỡng, lên luống rộng 1,5 m, trên luống trồng thành 3 hàng kép theo
hình nanh sấu cách nhau 50 cm, cây cách cây 50 cm.
+ Mật độ: từ 45.000 -50.000 cây/ ha, luống này cách luống kia 1m để tiện lợi cho việc đi lại, chăm sóc và thu
hoạch. Với qui trình trồng cải tiến là trồng 3 hàng kép kết hợp với việc cắt tỉa cành thường xuyên thì sẽ giúp cho
cây sinh trưởng và phát triển tốt, không bị đổ; rút ngắn thời gian từ chỗ 4-5 năm xuống chỉ còn 2,5- 3 năm là thu
hoạch lứa đầu, năng suất mây sợi tăng gấp 2-3 lần, hiệu quả và lợi nhuận sẽ cao hơn. Đặc biệt có 3 hàng kép dựa
vào nhau để đỡ phải làm dàn hay nẹp đỡ.
+ Lượng phân bón: Nếu trồng 45.000 - 50.000 cây/ha thì lượng phân bón từ 2-3 tấn NPK + 100- 200 kg
urê/ha/năm.
Trồng đúng qui trình này sau 2,5 đến 3 năm sau sẽ cho thu hoạch sản phẩm, từ năm thứ 5 trở đi sẽ đạt năng
suất trên 16 tấn/ha/năm; với giá hiện nay 5.000- 6.000đ/kg như cũng thu được xấp xỉ trên 80 triệu đồng/ha/năm.
- Trồng xen canh dưới tán rừng: Cần lượng giống từ 16.000- 20.000 cây/ha, lượng phân bón từ 1,5- 2 tấn NPK +
50-100kg urê/ha/năm. Sau 4-5 năm bắt đầu cho thu hoạch sản phẩm và năng suất đạt từ 3-5 tấn/ha/năm.
-Trồng làm đường rào biên: Lượng cây giống từ 1.500-2.000 cây/100m và cũng trồng thành 3 hàng kép.
- Thu hoạch mây: chặt sát gốc cách mặt đất 10 cm với những cây đủ tiêu chuẩn khai thác có chiều cao từ 3-4 m
thì sẽ lấy được sợi mây từ 2,5 - 3m. Bóc vỏ và lôi tách mây ra khỏi khóm một cách nhẹ nhàng để bảo vệ những
cây còn lại trong khóm. Vệ sinh xung quanh gốc mây, chặt bỏ cây nhỏ, yếu và bón thêm phân, tủ gốc để dưỡng
cây cho các lứa tiếp theo quanh năm.
Quảng Đức (Hải Hà- Quảng Ninh)
Phát triển cây đặc sản

Quảng Đức là một trong các xã còn gặp nhiều khó khăn trong phát triển kinh tế - xã hội
của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh. Vài năm trở lại đây, được sự quan tâm của tỉnh và
huyện, đời sống của đồng bào các dân tộc nơi đây từng bước đã được cải thiện. Tuy
nhiên, số hộ nghèo trong xã vẫn còn chiếm tỷ lệ khá cao
Chính vì vậy, mục tiêu hàng đầu của các cấp uỷ, chính quyền địa phương là phải nhanh chóng
tìm được hướng đi mới trong phát triển kinh tế, phù hợp với điều kiện của bà con các dân tộc
trong xã.

Dự án trồng thử nghiệm cây mây nếp đã được UBND huyện Hải Hà phê duyệt vào tháng 4-2006
với mục tiêu khai thác tiềm năng đất đai, lao động, phát triển kinh tế, giải quyết việc làm, tạo
nguồn nguyên liệu cung cấp cho thị trường trong nước và xuất khẩu. Dự án được triển khai ở 2
xã Quảng Sơn và Quảng Đức với tổng kinh phí 168.348.000 đồng, trong đó vốn của huyện là
59.291.000 đồng, vốn hỗ trợ phát triển sản xuất theo chương trình 135 là 60 triệu đồng, còn lại
gần 50 triệu đồng là của 8 hộ gia đình nằm trong vùng dự án.
Sau gần 3 tháng triển khai dự án, cùng với
sự hỗ trợ về kỹ thuật của Công ty CP
Thương mại sản xuất và Phát triển mây
song Dũng Tấn, 2 ha trồng thử nghiệm cây
mây nếp ở xã Quảng Đức và xã Quảng
Sơn bước đầu phát triển tốt, cho thấy khả
năng thích nghi cao với điều kiện khí hậu và
thổ nhưỡng của địa phương. Thực tế
những năm gần đây, nguồn nguyên liệu cần
cho sản xuất các mặt hàng thủ công mỹ
nghệ xuất khẩu ngày càng tăng, trong khi
đó, sản lượng mây nếp trồng ở các tỉnh
đồng bằng như Thái Bình, Hải Dương, Hà
Tây chỉ đáp ứng được một lượng rất nhỏ,
còn lượng mây tự nhiên ở rừng thì ngày
càng cạn kiệt. Vì vậy vấn đề đạt ra là làm
sao vừa duy trì được nguồn nguyên liệu,
vừa tạo thêm công ăn việc làm, tăng thu nhập cho nông dân nhất là đồng bào ở vùng sâu, vùng
xa còn gặp nhiều khó khăn.
Với những đặc tính ưu việt, cây mây nếp sẽ trở thành nguồn nguyên liệu để tạo ra các sản phẩm
thủ công mỹ nghệ truyền thống được người tiêu dùng trong nước và trên thế giới ưa chuộng. Dự
án trồng cây mây nếp ở 2 xã Quảng Đức và Quảng Sơn sẽ tăng hiệu quả sử dụng đất, nâng cao
thu nhập trên 1 đơn vị diện tích đất lâm nghiệp, thu hút được nhiều lao động nhàn rỗi trong nông

Chăm sóc cây mây nếp ở xã Quảng Đức, huyện
Hải Hà, Quảng Ninh.
thôn, miền núi và từng bước góp phần xoá đói giảm nghèo cho đồng bào các dân tộc ở vùng cao
Hải Hà.
Cùng với những kết quả bước đầu của dự án trồng thử nghiệm cây mây nếp, dự án phát triển
trồng giống cây chè mới là: Keo Am Tích và Phúc Văn Tiên của 40 hộ dân thuộc dự án di dân
vùng sạt lở huyện Ba Vì (Hà Tây) ra thôn Tân Đức, xã Quảng Đức cũng đang thu được những
kết quả khả quan. Hiện nay, 40 ha chè của các hộ dân của thôn Tân Đức đã phát triển khá tốt,
tuy nhiên do chưa có kinh nghiệm và chưa được sự quan tâm hỗ trợ thường xuyên về kỹ thuật
và phân bón của các ngành chức năng, nên các hộ dân trồng chè ở thôn Tân Đức đang gặp
nhiều khó khăn.
Trung Thành