Tài liệu Nhà quản trị thành công PETER F. DRUCKER ppt

SÁCH


Nhà quản trị thành công
(PETER F.DRUCKER)
NHÂ QUẪN TRÕ THÂNH CƯNG
PETER F. DRUCKER
Nguỵn Dûúng Hiïëu, MBA dõch
Chòu trách nhiệm xuất bản:
Ts. Quách Thu Nguyệt
Biên tập:
Thành Nam
Bìa:
Nguyễn Hữu Bắc
Sửa bản in:
Thanh Bình
Kỹ thuật vi tính:
Thanh Hà
NHÀ XUẤT BẢN TRẺ
161B Lý Chính Thắng - Quận 3 - Thành phố Hồ Chí Minh
ĐT: 9316289 - 9316211 - 8465595 - 8465596 - 9350973
Fax: 84.8.8437450 - E-mail: nxbtre@ hcm.vnn.vn
Website:
CHI NHÁNH NHÀ XUẤT BẢN TRẺ TẠI HÀ NỘI
20 ngõ 91, Nguyễn Chí Thanh, Quận Đống Đa - Hà Nội
ĐT & Fax: (04) 7734544
E-mail: vanphongnxbtre@ hn.vnn.vn
236 237
NHÂ QUẪN TRÕ THÂNH CƯNG PHÊÌN KÏËT

bẫn thên lâ tûúng thđch vúái nhau. Anh ta sệ lâm sao àïí kiïën
thûác ca bẫn thên trúã thânh cú hưåi ca tưí chûác. Bùçng viïåc
têåp trung vâo sûå àống gốp vâ cưëng hiïën, anh ta biïën nhûäng
giấ trõ ca bẫn thên thânh cấc kïët quẫ ca tưí chûác.
Đt ra lâ vâo thïë k XIX, ngûúâi ta tin rùçng ngûúâi lao àưång
chên tay chó cố cấc mc tiïu kinh tïë vâ chó hâi lông vúái cấc
phêìn thûúãng kinh tïë. Àiïìu nây hoân toân sai sûå thêåt. Nố lẩi
câng sai lêìm khi mûác lûúng àậ cao hún mûác tiïìn tưëi thiïíu
à sưëng cho ngûúâi lao àưång. Ngûúâi lao àưång tri thûác cng
cố nhu cêìu vïì nhûäng phêìn thûúãng kinh tïë, nhûng chó cố
nhûäng phêìn thûúãng àố vêỵn chûa à. Anh ta cêìn cú hưåi,
thânh tûåu, giấ trõ Vâ àïí àẩt àûúåc nhûäng àiïìu àố, anh ta
chó cố mưåt cấch lâ phẫi rên luån àïí trúã thânh mưåt ngûúâi
lâm viïåc hiïåu quẫ. Chđnh cố tđnh hiïåu quẫ nây múái khiïën
cho xậ hưåi hôa húåp àûúåc hai nhu cêìu ca nố: nhu cêìu ca
tưí chûác cố àûúåc sûå àống gốp tûâ cấc cấ nhên, vâ nhu cêìu
ca cấ nhên trong viïåc coi tưí chûác lâ phûúng tiïån gip hổ
àẩt àûúåc mc àđch. Kïët lån cố thïí rt ra lâ: cố thïí hổc, vâ
phẫi hổc, phẫi rên luån àïí trúã nïn hiïåu quẫ.
tâi chđnh vâ thu nhêåp, song anh ta dïỵ cố nguy cú chấn nẫn,
bûåc tûác vâ thêët vổng trong cưng viïåc.
Xung àưåt kinh tïë giûäa nhu cêìu ca ngûúâi lao àưång chên
tay vúái vai trô ca mưåt nïìn kinh tïë múã rưång lâ mưåt vêën àïì
xậ hưåi ca thïë k XIX trong cấc qëc gia àang phất triïín.
Tûúng tûå nhû thïë, võ trđ, chûác nùng vâ sûå hoân thânh nhiïåm
v ca ngûúâi lao àưång tri thûác lâ vêën àïì xậ hưåi trong thïë k
XX ca chđnh nhûäng qëc gia àố, nay àậ lâ nhûäng qëc gia
phất triïín.
Chng ta khưng thïí chưëi bỗ sûå tưìn tẩi ca vêën àïì nây.
Khùèng àõnh rùçng chó cố “thûåc tïë khấch quan” ca cấc thânh

tđch kinh tïë vâ xậ hưåi (ca tưí chûác) lâ tưìn tẩi (nhû cấc nhâ
kinh tïë chđnh thưëng thûúâng lâm) cng khưng lâm vêën àïì nây
biïën mêët àûúåc. Ch nghơa lậng mẩn múái ca mưåt sưë nhâ têm
l hổc xậ hưåi (nhû giấo sû Chris Argyris úã Àẩi hổc Yale) cng
khưng giẫi quët àûúåc vêën àïì nây. Mùåc d hổ àậ chđnh xấc
khi chó ra rùçng cấc mc tiïu ca tưí chûác khưng àún thìn
lâ sûå phất triïín ca cấ nhên, tûâ àố kïët lån chng ta phẫi
gẩt sûå phất triïín cấ nhên qua mưåt bïn. Chng ta phẫi thỗa
mận cẫ nhu cêìu khấch quan ca xậ hưåi vïì thânh tđch ca
tưí chûác; cng nhû nhu cêìu ca con ngûúâi vïì thânh tûåu vâ
phất triïín bẫn thên.
Quấ trònh rên luån, tûå phất triïín ca nhâ quẫn l hûúáng
túái tđnh hiïåu quẫ lâ cêu trẫ lúâi duy nhêët cho vêën àïì nối trïn.
Àố lâ cấch duy nhêët khiïën mc tiïu ca tưí chûác vâ nhu cêìu
ca cấ nhên cng àẩt àûúåc mưåt lc. Nhâ quẫn l ln khai
thấc vâ hûúáng vïì àiïím mẩnh (ca bẫn thên vâ ca ngûúâi
khấc) sệ lâm sao àïí thânh tđch ca tưí chûác vâ thânh tûåu ca
234 235
NHÂ QUẪN TRÕ THÂNH CƯNG PHÊÌN KÏËT
– àïìu chûa cố sûå tùng trûúãng lúán. Rộ râng viïåc khai thấc
hiïåu quẫ lao àưång tri thûác vêỵn lâ mưåt nhiïåm v trûúác mùỉt
têët cẫ chng ta. Chòa khốa cho nhiïåm v nây chđnh lâ tđnh
hiïåu quẫ ca nhâ quẫn l. Búãi nhâ quẫn l chđnh lâ ngûúâi
lao àưång tri thûác quët àõnh nhêët. Tiïu chín, trònh àưå,
nhûäng u cêìu àưëi vúái bẫn thên sệ quët àõnh phêìn lúán cấc
àưång lûåc, hûúáng ài, sûå cưëng hiïën ca nhûäng ngûúâi lao àưång
tri thûác khấc lâm viïåc xung quanh hổ.
Quan trổng hún nûäa lâ mưåt nhu cêìu xậ hưåi vïì tđnh hiïåu
quẫ ca nhâ quẫn l. Tđnh kïët dđnh vâ sûác mẩnh ca xậ hưåi
chng ta câng lc câng ph thåc vâo sûå liïn kïët giûäa mưåt

bïn lâ nhu cêìu têm l – xậ hưåi ca ngûúâi lao àưång tri thûác,
vúái mưåt bïn lâ cấc mc tiïu ca tưí chûác vâ ca xậ hưåi cưng
nghiïåp.
Àưëi vúái mưåt ngûúâi lao àưång tri thûác, kinh tïë khưng phẫi lâ
mưåt vêën àïì lúán. Nối chung, anh ta dû dêåt, cố àưå an toân
cao trong cưng viïåc, àûúåc tûå do lûåa chổn cưng viïåc mâ mònh
mong mën. Tuy nhiïn, cấc nhu cêìu têm l, cấc giấ trõ cấ
nhên ca anh ta cêìn àûúåc thỗa mận búãi cưng viïåc vâ võ trđ
trong tưí chûác. Ngûúâi ta coi anh ta (vâ anh ta cng tûå coi bẫn
thên mònh) lâ mưåt ngûúâi chun nghiïåp. Tuy nhiïn, anh ta
vêỵn lâ mưåt nhên viïn vâ phẫi thûåc hiïån cấc mïånh lïånh. Kiïën
thûác ca anh ta phẫi phc v cấc mc àđch vâ mc tiïu ca
tưí chûác. Trong mưåt lơnh vûåc kiïën thûác, sệ khưng cố cêëp trïn
vâ cêëp dûúái, tuy nhiïn, àiïìu nây lẩi khưng thïí chêëp nhêån úã
mưåt tưí chûác bêët k. Nhûäng vêën àïì trïn khưng phẫi lâ múái,
song chng lâ nhûäng vêën àïì gai gốc thêåt sûå, cêìn àûúåc giẫi
quët thêëu àấo. Ngûúâi lao àưång tri thûác đt khi gùåp vêën àïì vïì
àố, hổ cêìn “ni sưëng” cấc cú hưåi vâ “bỗ àối” cấc vêën àïì,
cêìn têåp trung khai thấc cấc àiïím mẩnh, cêìn sùỉp xïëp cấc thûá
tûå ûu tiïn trong cưng viïåc, thay vò cưë lâm mưỵi thûá mưåt đt v.v
Tđnh hiïåu quẫ ca nhâ quẫn l lâ mưåt trong nhûäng u
cêìu cú bẫn nhêët ca tđnh hiïåu quẫ ca tưí chûác; gốp phêìn
quan trổng vâo sûå phất triïín ca tưí chûác. Nố cng lâ hy vổng,
cú súã cho viïåc phất triïín mưåt xậ hưåi hiïån àẩi, cẫ vïì mùåt kinh
tïë vâ xậ hưåi.
Chng tưi àậ nhùỉc ài nhùỉc lẩi nhiïìu lêìn trong cën sấch
nây rùçng nhûäng ngûúâi lao àưång tri thûác sệ mau chống trúã
thânh ngìn tâi ngun chđnh ca cấc qëc gia. Hổ sệ lâ
ngìn àêìu tû ch ëu ca xậ hưåi, lâ trung têm chi phđ. Lâm
cho nhûäng ngûúâi nây trúã nïn hûäu đch lâ mưåt nhu cêìu kinh

tïë c thïí ca mưåt xậ hưåi cưng nghiïåp phất triïín. ÚÃ mưåt xậ
hưåi nhû thïë, ngûúâi lao àưång chên tay khưng cố lúåi thïë vïì chi
phđ so vúái ngûúâi lao àưång chên tay úã mưåt nûúác kếm phất
triïín hay àang phất triïín (chi phđ cho lao àưång chên tay úã
qëc gia phất triïín sệ cao hún). Chó cố nùng sët vâ hiïåu
quẫ ca ngûúâi lao àưång tri thûác múái gip cấc nûúác phất triïín
giûä lẩi mûác sưëng cao vâ lúåi thïë so sấnh so vúái nhûäng nïìn
kinh tïë àang phất triïín, núi cố mûác lûúng cho ngûúâi lao àưång
thêëp hún hùèn.
Cho àïën nay, đt ai cố thïí lẩc quan vïì nùng sët ca lao
àưång tri thûác úã cấc qëc gia cưng nghiïåp phất triïín. Viïåc
chuín trung têm ca lûåc lûúång lao àưång tûâ lao àưång chên
tay sang cưng viïåc kiïën thûác bùỉt àêìu tûâ Thïë chiïën II vêỵn chûa
cho thêëy nhûäng kïët quẫ àấng kïí nâo. Nhòn chung, cẫ nùng
sët vâ lúåi nhån – hai thûúác ào chđnh ca kïët quẫ kinh tïë
232 233
NHÂ QUẪN TRÕ THÂNH CƯNG PHÊÌN KÏËT
àûúåc quấ trònh tûå phất triïín thưng qua nhûäng tiïu chín,
thối quen, khưng khđ lâm viïåc v.v Vâ nhûäng ëu tưë nây lẩi
bùỉt ngìn tûâ viïåc tûå rên luån mưåt cấch têåp trung, cố hïå
thưëng àïí trúã nïn hiïåu quẫ ca mưåt thânh viïn.
Sûå hoẩt àưång, nïëu khưng mën nối lâ sûå tưìn tẩi ca mưåt
xậ hưåi hiïån àẩi, ph thåc vâo hiïåu quẫ ca cấc tưí chûác cố
quy mư lúán, c thïí lâ thânh tđch, kïët quẫ, giấ trõ, tiïu chín
vâ nhûäng u cêìu tûå thên ca nhûäng tưí chûác àố.
Thânh tđch ca tưí chûác lâ mưåt ëu tưë quët àõnh, vûúåt trïn
nhûäng phẩm vi vïì kinh tïë hay xậ hưåi àún thìn. Cố thïí thêëy
rộ àiïìu nây trong nhûäng lơnh vûåc nhû giấo dc, y tïë hay phất
triïín kiïën thûác. Câng ngây cấc tưí chûác quy mư lúán cố ẫnh
hûúãng àïën xậ hưåi sệ lâ nhûäng tưí chûác kiïën thûác. Trong àố,

cấc thânh viïn lâ nhûäng ngûúâi lao àưång tri thûác, nhûäng ngûúâi
nhêån lậnh trấch nhiïåm trong cưng viïåc, hûúáng túái kïët quẫ
chung. Nhûäng ngûúâi do kiïën thûác vâ cưng viïåc cố thïí ra cấc
quët àõnh ẫnh hûúãng àïën thânh tđch chung ca tưí chûác.
Cấc tưí chûác hiïåu quẫ nối chung khưng cố nhiïìu, chng
thêåm chđ côn đt hún nhûäng cấ nhên lâm viïåc hiïåu quẫ nûäa.
Àêy àố cng cố mưåt sưë tưí chûác hiïåu quẫ, nhûäng “têëm gûúng”
nhêët àõnh. Tuy nhiïn, nhòn chung thânh tđch ca cấc tưí chûác
vêỵn chûa thûåc sûå êën tûúång. Rêët nhiïìu ngìn lûåc hiïån àang
àûúåc têåp trung trong cấc tưí chûác lúán, song kïët quẫ àẩt àûúåc
tẩi àố lẩi khấ nghêo nân, cấc nưỵ lûåc bõ phên tấn vâo nhûäng
viïåc nhû nđu kếo, bẫo vïå quấ khûá, hóåc nế trấnh viïåc ra quët
àõnh vâ hânh àưång. Cấc cấ nhên quẫn l vâ cấc tưí chûác cêìn
rên luån mưåt cấch cố hïå thưëng àïí trúã nïn hiïåu quẫ, cêìn
àẩt àûúåc mưåt “thối quen vïì tđnh hiïåu quẫ”. Àïí lâm àûúåc àiïìu
viïåc hiïåu quẫ: nhûäng con ngûúâi bònh thûúâng song cố thïí àẩt
àûúåc nhûäng thânh tđch xët sùỉc. Àố chđnh lâ mc tiïu mâ
bêët k nhâ quẫn l nâo, ngûúâi lao àưång tri thûác nâo cng
phẫi hûúáng túái vâ nưỵ lûåc àẩt àûúåc. Sûå tûå phất triïín ca mưåt
ngûúâi lâm viïåc hiïåu quẫ, tuy khiïm tưën song lâ mưåt sûå phất
triïín thêåt sûå ca con ngûúâi. Quấ trònh nây ài tûâ nhûäng sûå
àún giẫn, mấy mốc, àïën thấi àưå, giấ trõ vâ phêím chêët; tûâ
quy trònh àïën cam kïët.
Sûå tûå phất triïín ca mưåt nhâ quẫn l hiïåu quẫ lâ vư cng
quan trổng àưëi vúái sûå phất triïín ca tưí chûác, d àố lâ mưåt
doanh nghiïåp, mưåt bïånh viïån, mưåt cú quan chđnh ph, hay
mưåt tưí chûác phi lúåi nhån nâo àố. Àêy chđnh lâ cấch àẩt
àûúåc thânh tđch cao cho tưí chûác. Khi rên luån àïí trúã nïn
hiïåu quẫ, chng ta sệ nêng cấc tiïu chín thânh tđch ca
chđnh bẫn thên vâ nhûäng ngûúâi xung quanh. Tûâ àố nêng

cao chín thânh tđch cho cẫ tưí chûác.
Kïët quẫ lâ tưí chûác khưng chó cố thïí nêng cao thânh tđch
(lâm tưët hún) mâ côn cố thïí lâm àûúåc nhiïìu nhiïåm v khấc
nhau, àẩt àûúåc nhiïìu mc tiïu àa dẩng hún. Phất triïín tđnh
hiïåu quẫ ca mưåt nhâ quẫn l sệ àem lẩi nhûäng thấch thûác
múái cho cấc mc tiïu vâ hûúáng ài ca tưí chûác. Khi cố tđnh
hiïåu quẫ, ngûúâi ta sệ chuín sûå quan têm tûâ cấc vêën àïì sang
cấc cú hưåi, tûâ nhûäng lo lùỉng vïì àiïím ëu sang khai thấc àiïím
mẩnh. Tûâ àố tưí chûác sệ cố thïí hêëp dêỵn nhûäng ngûúâi cố khẫ
nùng vâ khất vổng, cng nhû cố thïí àưång viïn mổi ngûúâi
cưëng hiïën nhiïìu hún, àẩt thânh tđch cao hún. Tưí chûác khưng
thïí trúã nïn hiïåu quẫ hún vò cố nhûäng con ngûúâi tưët hún.
Ngûúåc lẩi, hổ cố nhûäng con ngûúâi tưët hún vò hổ àậ thc àêíy
230 231
NHÂ QUẪN TRÕ THÂNH CƯNG PHÊÌN KÏËT
thïí gip nhâ quẫn l ài tûâ viïåc “xấc àõnh mưåt khn mêỵu
cho cấc sûå kiïån tẩo nïn mưåt vêën àïì phưí quất” àïën viïåc “xấc
àõnh cấc àiïìu kiïån bao quất mâ mưåt quët àõnh phẫi thỗa
mận”. Nhûäng viïåc nây phẫi ty tûâng tònh hëng c thïí. Song,
nhûäng viïåc gò cêìn lâm, cng nhû thûá tûå trûúác sau ca chng,
thò phẫi rộ râng. Khi tn theo nhûäng tiïu chín, hûúáng dêỵn
nối trïn, nhâ quẫn l sệ phất triïín khẫ nùng nhêån xết, àấnh
giấ rêët cêìn thiïët khi ra quët àõnh. Viïåc mưåt quët àõnh hiïåu
quẫ àôi hỗi cẫ sûå tn th mưåt quy trònh lêỵn sûå phên tđch,
nhûng vïì bẫn chêët thò àêy lâ mưåt khoa hổc hânh àưång.
Àïí tûå phất triïín, nhâ quẫn l côn nhiïìu viïåc phẫi lâm, chûá
khưng chó rên luån tđnh hiïåu quẫ. Anh ta cêìn cố nhûäng kiïën
thûác vâ k nùng, cêìn rên luån nhûäng thối quen tưët (trong
cưng viïåc) vâ hổc cấch loẩi bỗ nhûäng thối quen xêëu. Tuy
nhiïn, chó àïën khi anh ta rên luån vâ trúã nïn hiïåu quẫ thò

cấc ëu tưë nhû kiïën thûác, k nùng vâ thối quen múái cố thïí
phất huy tấc dng ca chng!
Thûåc ra, chng tưi khưng hïì cố àõnh tấn dûúng mưåt nhâ
quẫn l hiïåu quẫ hay mưåt ngûúâi lâm viïåc hiïåu quẫ. Chuån
nây hïët sûác bònh thûúâng, rêët nhiïìu ngûúâi cố thïí lâm àûúåc.
Chng ta têët nhiïn cố thïí cố nhiïìu mc tiïu cao hún trong
cåc àúâi, cao hún nhiïìu so vúái mc tiïu “trúã nïn hiïåu quẫ
trong cưng viïåc”. Nhûng chđnh vò àêy lâ mưåt mc tiïu khiïm
tưën nïn chng ta bùỉt båc phẫi àẩt àûúåc nố, àưìng thúâi àấp
ûáng àûúåc nhu cêìu vúái sưë lûúång lúán nhûäng ngûúâi lâm viïåc
hiïåu quẫ ca cấc tưí chûác trong xậ hưåi hiïån àẩi. Àïí lêëp àêìy
cấc võ trđ lao àưång tri thûác trong cấc tưí chûác cố quy mư ngây
câng lúán, ngûúâi ta cêìn cố mưåt sưë lûúång lúán nhûäng ngûúâi lâm
cấ nhên – àưëi vúái chđnh bẫn thên vâ àưëi vúái nhûäng ngûúâi
khấc. Àêy cố thïí àûúåc coi lâ mưåt hïå thưëng giấ trõ trong hânh
àưång. Tuy nhiïn, àiïìu nây chó cố thïí àẩt àûúåc qua rên luån
vâ tûå phất triïín bẫn thên. Khi khai thấc cấc àiïím mẩnh ca
mưỵi cấ nhên, nhâ quẫn l àậ kïët húåp mc tiïu cấ nhên vúái
nhu cêìu ca tưí chûác, khẫ nùng cấ nhên vúái kïët quẫ ca tưí
chûác, thânh tđch cấ nhên vúái cấc cú hưåi ca tưí chûác.
4. Chûúng 5, “Lâm viïåc theo thûá tûå ûu tiïn”, tiïëp tc nhûäng
tûúãng ca mưåt chûúng trûúác àố vïì “Quẫn l thúâi gian”. Cố
thïí coi hai chûúng nây lâ nhûäng cưåt tr nêng àúä tđnh hiïåu
quẫ ca nhâ quẫn l. Chó khấc lâ trong chûúng 5, quy trònh
àûúåc nối túái khưng liïn quan àïën mưåt ngìn lûåc (thúâi gian)
mâ liïn quan àïën sẫn phêím cëi cng – thânh tđch ca tưí
chûác vâ ca nhâ quẫn l. Nhûäng viïåc àûúåc theo dội vâ phên
tđch úã àêy khưng phẫi lâ nhûäng viïåc xẫy ra vúái chng ta,
Mâ àố lâ nhûäng viïåc chng ta cêìn thûåc hiïån trong mưi trûúâng
lâm viïåc. Cấi àûúåc phất triïín úã àêy cng khưng phẫi lâ thưng

tin mâ lâ nhûäng phêím chêët nhû nhòn xa trưng rưång, tûå tin,
can àẫm v.v Nối mưåt cấch khấc, bûúác nây nhùçm phất triïín
phêím chêët lậnh àẩo vúái sûå têån ty quët têm vâ hûúáng vïì
mc tiïu mưåt cấch nghiïm tc nhêët.
5. Cấc chûúng cëi têåp trung nối vïì cấc quët àõnh hiïåu
quẫ, liïn quan àïën hânh àưång theo l trđ. Con àûúâng ài túái
tđnh hiïåu quẫ chûa bao giúâ bùçng phùèng, dïỵ dâng. Tuy nhiïn,
vêỵn ln cố nhûäng cưåt mưëc, nhûäng hûúáng dêỵn chó àûúâng
trïn con àûúâng êëy. Chùèng hẩn, sệ khưng cố hûúáng dêỵn c
228 229
NHÂ QUẪN TRÕ THÂNH CƯNG PHÊÌN KÏËT
hoẩt àưång khấc nhau, cấc mc tiïu khấc nhau. Viïåc nây cố
thïí thay àưíi mûác àưå vâ chêët lûúång ca mưåt phêìn àấng kïí
trong cưng viïåc ca bẩn. Tuy nhiïn, quy trònh phên tđch vâ
loẩi bỗ nây vêỵn cố thïí àûúåc thûåc hiïån bùçng viïåc sûã dng
cấc bẫng theo dội àõnh k vâi thấng mưåt lêìn. Nối chung,
bûúác nây chó liïn quan àïën hiïåu quẫ sûã dng thúâi gian –
ngìn tâi ngun khan hiïëm nhêët ca chng ta mâ thưi.
2. Trong bûúác tiïëp theo, nhâ quẫn l phẫi têåp trung hûúáng
vïì sûå àống gốp cho tưí chûác. Tûâ bûúác mưåt sang bûúác hai lâ
sûå chuín àưíi tûâ quy trònh sang khấi quất, tûâ cú chïë mấy
mốc sang phên tđch, tûâ hiïåu nùng sang quan têm hûúáng vïì
kïët quẫ cưng viïåc. Trong bûúác nây, nhâ quẫn l cêìn båc
mònh suy nghơ vïì l do tẩi sao anh ta lâm viïåc trong tưí chûác,
cng nhû nhûäng àống gốp mâ tưí chûác k vổng tûâ anh ta.
Cấc cêu hỗi nây àún giẫn, rộ râng. Song, viïåc trẫ lúâi chng
sệ dêỵn àïën viïåc u cêìu cao hún àưëi vúái bẫn thên, nhûäng
suy nghơ vïì mc tiïu cấ nhên vâ mc tiïu ca tưí chûác, nhûäng
quan têm vïì cấc giấ trõ. Hún hïët, nhûäng cêu hỗi trïn àôi hỗi
nhâ quẫn l phẫi nhêån lậnh trấch nhiïåm vïì mònh trong cưng

viïåc, chûá khưng chó lâm viïåc nhû mưåt nhên viïn cêëp dûúái
ln cưë lâm vûâa lông sïëp! Nối cấch khấc, khi têåp trung suy
nghơ vâ nưỵ lûåc hûúáng vïì cấc àống gốp cho tưí chûác, nhâ quẫn
l phẫi suy nghơ nhiïìu vïì mc àđch vâ cûáu cấnh hún lâ vïì
cấc phûúng tiïån.
3. Lâm cho cấc àiïím mẩnh trúã nïn cố lúåi (khai thấc àiïím
mẩnh) lâ mưåt thấi àưå àûúåc thïí hiïån thưng qua cấc hânh vi
c thïí. Khai thấc àiïím mẩnh thïí hiïån sûå tưn trổng àưëi vúái
mưåt mưn hổc, mâ lâ mưåt mưn tûå rên luån cho bẫn thên.
Cêu hỗi xun sët toân bưå cën sấch nây lâ: “Àiïìu gò tẩo
nïn, cêëu thânh tđnh hiïåu quẫ trong mưåt tưí chûác, vâ cấc lơnh
vûåc khấc nhau trong cưng viïåc ca chng ta?”. Nhû cấc bẩn
thêëy, cêu hỗi: “Tẩi sao cêìn cố tđnh hiïåu quẫ?” hiïëm khi àûúåc
àùåt ra, búãi “trúã nïn hiïåu quẫ” àûúåc chng tưi coi lâ mc tiïu
àûúng nhiïn ca têët cẫ mổi ngûúâi lâm viïåc trong cấc tưí chûác.
Khi nhòn lẩi nhûäng lêåp lån vâ kïët lån tòm thêëy qua tûâng
chûúng trong cën sấch nây, chng tưi lẩi nhêån ra mưåt khđa
cẩnh khấc biïåt nûäa ca tđnh hiïåu quẫ. Tđnh hiïåu quẫ lâ àiïìu
tưëi quan trổng khưng chó àưëi vúái sûå tûå phất triïín bẫn thên,
mâ côn àưëi vúái sûå phất triïín ca tưí chûác vâ cẫ xậ hưåi hiïån
àẩi nối chung.
1. Bûúác àêìu tiïn trong con àûúâng ài túái tđnh hiïåu quẫ lâ
mưåt quy trònh: ghi chếp theo dội cấch sûã dng thúâi gian ca
bẩn, xem thêåt sûå thúâi gian àố àậ “ài àêu, vïì àêu”. Àêy lâ
mưåt quy trònh khấ àún giẫn, mấy mốc, nhiïìu khi nhâ quẫn
l khưng cêìn tûå mònh lâm mâ cố thïí nhúâ thû k hóåc trúå l
ca anh ta lâm gip. Tuy nhiïn, quy trònh nây rêët cố đch, vâ
súám àem lẩi kïët quẫ, àûa bẩn túái nhûäng bûúác tiïëp theo trïn
con àûúâng ài túái tđnh hiïåu quẫ trong cưng viïåc.
Sau khi theo dội, viïåc phên tđch cấch sûã dng thúâi gian

vâ loẩi bỗ nhûäng viïåc lậng phđ thúâi gian khưng cêìn thiïët àôi
hỗi bẩn mưåt sưë hânh àưång c thïí. Àố cố thïí lâ nhûäng thay
àưíi trong hânh vi, quan hïå vâ sûå quan têm ca bẩn. Bẩn
cêìn trẫ lúâi mưåt sưë cêu hỗi liïn quan àïën têìm quan trổng
tûúng àưëi ca nhûäng cấch sûã dng thúâi gian khấc nhau, cấc
226 227
NHÂ QUẪN TRÕ THÂNH CƯNG PHÊÌN KÏËT
PHÊÌN KÏËT LÅN:
PHẪI RÊN LUÅN ÀÏÍ CỐ
TĐNH HIÏÅU QUẪ TRONG CƯNG VIÏÅC
Cën sấch nây dûåa trïn hai tiïìn àïì:
 Cưng viïåc ca chng ta lâ phẫi trúã nïn hiïåu quẫ, vâ
 Cố thïí rên luån, hổc àûúåc tđnh hiïåu quẫ.
Chng ta, nhûäng ngûúâi lâm viïåc, àûúåc trẫ lûúng vò àẩt hiïåu
quẫ trong cưng viïåc. Mưåt ngûúâi lao àưång mùỉc núå tđnh hiïåu
quẫ àưëi vúái tưí chûác ca anh ta. Anh ta cêìn hổc gò, rên luån
gò, vâ lâm gò àïí xûáng àấng vúái võ trđ ca mònh? Àïí trẫ lúâi
cêu hỗi àố, cën sấch nây àậ coi thânh tđch ca tưí chûác vâ
thânh tđch ca cấ nhên ngûúâi lao àưång tûå bẫn thên chng
lâ nhûäng mc tiïu cêìn àẩt àûúåc.
Tđnh hiïåu quẫ cố thïí hổc àûúåc lâ tiïìn àïì thûá hai. Chng
tưi àậ cưë gùỉng trònh bây cấc khđa cẩnh, kđch thûúác khấc nhau
ca thânh tđch trong cưng viïåc, qua àố hy vổng àưåc giẫ hổc
àûúåc cấch trúã nïn hiïåu quẫ. Tuy nhiïn, àêy khưng phẫi lâ
mưåt cën sấch giấo khoa, do tđnh hiïåu quẫ khưng ai cố thïí
dẩy cho ngûúâi khấc àûúåc. Nối gò thò nối, nố khưng phẫi lâ
Cố khấ nhiïìu l do giẫi thđch tẩi sao sûå xët hiïån ca mấy
tđnh lẩi gêy ra sûå quan têm àïën viïåc ra quët àõnh. L do
chđnh khưng phẫi lâ mấy tđnh sệ giânh quìn àûa ra cấc
quët àõnh trong tûúng lai thay con ngûúâi. L do chđnh xấc

phẫi lâ: khi mấy tđnh àậ gip ta thûåc hiïån hïët cấc cưng viïåc
mấy mốc, tđnh toấn, mổi thânh viïn trong tưí chûác àïìu phẫi
hổc cấch trúã thânh nhûäng nhâ quẫn l, trúã thânh nhûäng
ngûúâi cố thïí àûa ra nhûäng quët àõnh hiïåu quẫ trong cưng
viïåc.
224
225
NHÂ QUẪN TRÕ THÂNH CƯNG CẤC QUËT ÀÕNH HIÏÅU QUẪ
Àiïìu nây d sao cng phẫi xẫy ra. Mưåt trong nhûäng àiïím
mẩnh ca nhûäng tưí chûác thânh cưng nhû cưng ty General
Motors hay Bưå tưíng tham mûu qn àưåi Àûác lâ viïåc hổ àậ
giẫi quët cấc sûå kiïån bùçng cấc quët àõnh thêåt sûå (chûá
khưng bùçng cấch àiïìu chónh hay tđnh chêët ngêỵu hûáng, àưëi
phố). Chûâng nâo mâ cấc nhâ quẫn l hổc àûúåc cấch ra quët
àõnh nhû lâ nhûäng àấnh giấ vïì ri ro vâ tđnh khưng chùỉc
chùỉn ca tònh hònh, thò chûâng àố ngûúâi ta sệ vûúåt qua àûúåc
mưåt ëu kếm cú bẫn ca cấc tưí chûác lúán. Àố lâ viïåc cấc võ
trđ cêëp cao khưng hïì cố cú hưåi àïí rên luån vâ kiïím tra khẫ
nùng ra quët àõnh ca hổ. Khi giẫi quët cấc vêën àïì vâ sûå
kiïån bùçng nhûäng sûå àiïìu chónh hún lâ nhûäng suy nghơ, bùçng
cẫm giấc hún lâ bùçng phên tđch vâ kiïën thûác, thò nhûäng ngûúâi
lâm viïåc trong cấc tưí chûác khấc nhau sệ khưng cố cú hưåi àïí
thûåc têåp vâ rên luån k nùng ra quët àõnh. Do àố, khi àûúåc
thùng tiïën lïn nhûäng võ trđ cao hún, hổ sệ phẫi àưëi mùåt lêìn
àêìu tiïn vúái nhûäng quët àõnh mang tđnh chêët chiïën lûúåc
mâ khưng hïì àûúåc chín bõ gò cẫ. Rộ râng àêy lâ àiïìu mâ
khưng ai trong chng ta mong mën!
Têët nhiïn, mấy tđnh khưng thïí biïën mưåt nhên viïn bònh
thûúâng thânh mưåt ngûúâi ra quët àõnh hiïåu quẫ àûúåc.
Nhûng mấy tđnh cố thïí gip chng ta súám phên biïåt àûúåc

mưåt nhên viïn bònh thûúâng vúái mưåt ngûúâi ra quët àõnh tiïìm
nùng. Tûâ àố, nố cho phếp ngûúâi ra quët àõnh tiïìm nùng
(thûåc chêët lâ bùỉt båc hổ) rên luån k nùng ra quët àõnh
hiïåu quẫ. L do rêët àún giẫn: nïëu hổ khưng lâm tưët àiïìu nây
thò mấy tđnh cng khưng thïí vêån hânh àûúåc.
àố, hổ dïỵ dâng “bûúác ra ngoâi” tưí chûác vâ ch àïën mưi
trûúâng bïn ngoâi – núi mâ kïët quẫ ca tưí chûác hiïån hûäu.
Mấy tđnh cng cố thïí thay àưíi mưåt trong nhûäng lưỵi lêìm cú
bẫn trong viïåc ra quët àõnh. Nhòn chung ngûúâi ta hay phẩm
sai lêìm khi coi mưåt tònh hëng, mưåt vêën àïì phưí quất lâ mưåt
loẩt cấc sûå kiïån àún lễ vâ rúâi rẩc; tûâ àố chó xem xết vâ giẫi
quët cấc “triïåu chûáng” mâ thưi. Mâ mấy tđnh lẩi chó cố thïí
giẫi quët cấc vêën àïì logic, nhûäng tònh hëng mang tđnh
phưí quất. Do àố, trong tûúng lai cố thïí chng ta sệ cố mưåt
sai lêìm khấc: coi nhûäng tònh hëng àưåc nhêët, ngoẩi lïå lâ mưåt
“triïåu chûáng” ca mưåt vêën àïì chung.
 Khuynh hûúáng nây giẫi thđch cho nhûäng than phiïìn rùçng
ngây nay ngûúâi ta sûã dng mấy tđnh thay cho nhûäng
nhêån xết, àấnh giấ vưën trûúác àêy àûúåc ûa thđch trong
qn sûå. Trong qn sûå, nhûäng nhêån xết, phấn àoấn
ca con ngûúâi khưng nïn dïỵ dâng bõ bỗ qua nhû vêåy.
Sûå phï phấn mẩnh nhêët àưëi vúái viïåc “chín hốa” cấc
quët àõnh qn sûå thåc vïì mưåt nhâ quẫn trõ hổc dên
sûå nưíi tiïëng, àố lâ ngâi Solly Zuckerman, nhâ sinh vêåt
hổc hiïån àang lâm tû vêën vïì khoa hổc cho Bưå qëc
phông Anh, ngûúâi àống vai trô lúán trong viïåc phất triïín
phên tđch mấy tđnh vâ nhûäng nghiïn cûáu vïì sûå vêån
hânh ca nố.
Ẫnh hûúãng lúán nhêët ca mấy tđnh nùçm ngay trong hẩn
chïë ca nố, nhûäng hẩn chïë båc chng ta phẫi tûå mònh ra

quët àõnh. Vâ trïn hïët, chng båc cấc nhâ quẫn l cêëp
trung chuín tûâ nhûäng ngûúâi thûâa hânh thânh nhûäng ngûúâi
ra quët àõnh vâ chõu trấch nhiïåm.
222
223
NHÂ QUẪN TRÕ THÂNH CƯNG CẤC QUËT ÀÕNH HIÏÅU QUẪ
chó huy k binh trûåc tiïëp xung trêån nhû trong cấc cåc
chiïën tranh trûúác àêy nûäa.
Kïët quẫ lâ viïåc ra quët àõnh khưng côn àûúåc hẩn chïë
trong sưë đt cấc nhâ quẫn l cêëp cao nûäa. Theo cấch nây hóåc
cấch khấc, têët cẫ nhûäng ngûúâi lao àưång tri thûác trong tưí chûác
àïìu cố thïí trúã thânh nhûäng ngûúâi ra quët àõnh, hóåc tham
gia tđch cûåc, vúái vai trô àưåc lêåp vâo quấ trònh ra quët àõnh.
Ngây nay, ra quët àõnh àậ trúã thânh mưåt cưng viïåc bònh
thûúâng, mưåt cưng viïåc hâng ngây ca mưỵi bưå phêån trong cấc
tưí chûác cố quy mư lúán. Khẫ nùng àûa ra cấc quët àõnh hiïåu
quẫ câng lc câng trúã nïn quët àõnh àưëi vúái khẫ nùng lâm
viïåc hiïåu quẫ ca ngûúâi lao àưång tri thûác, đt ra lâ àưëi vúái
ngûúâi úã nhûäng võ trđ cố trấch nhiïåm.
Àưëi vúái cấc quët àõnh chiïën lûúåc, mấy tđnh cng cố ẫnh
hûúãng tûúng tûå. Mấy tđnh khưng thïí àûa ra cấc quët àõnh
chiïën lûúåc, têët nhiïn. Àiïìu nố cố thïí lâm (chđnh xấc hún lâ
cố tiïìm nùng lâm) lâ àûa ra cấc kïët lån tûâ mưåt sưë giẫ àõnh
vïì tûúng lai. Hóåc ngûúåc lẩi, tòm ra nhûäng giẫ àõnh àưëi vúái
mưåt sưë tònh hëng hânh àưång nhêët àõnh. Mưåt lêìn nûäa cêìn
nhùỉc lẩi rùçng: do chó cố khẫ nùng tđnh toấn, mấy tđnh àôi
hỗi úã chng ta nhûäng phên tđch rộ râng, nhêët lâ vïì nhûäng
àiïìu kiïån bao quất mâ mưåt quët àõnh phẫi thỗa mận –
nhûäng àiïìu nây lẩi àôi hỗi nhâ quẫn l phẫi cố mưåt sûå àấnh
giấ, xết àoấn hâm chûáa ri ro.

Ngoâi ra, côn cố mưåt sưë ẫnh hûúãng khấc ca mấy tđnh lïn
viïåc ra quët àõnh. Nïëu àûúåc sûã dng àng, mấy tđnh cố thïí
gip cấc nhâ quẫn l cêëp cao thoất khỗi viïåc tưën nhiïìu thúâi
gian vâ cưng sûác vâo nhûäng sûå kiïån bïn trong tưí chûác. Tûâ
nhau: ri ro ca viïåc lâm khấch hâng khưng hâi lông vïì giao
hâng vâ dõch v; ri ro vâ chi phđ liïn quan àïën sûå khưng
ưín àõnh ca kïë hoẩch sẫn xët. Vâ ri ro – chi phđ ca viïåc
“giam vưën” liïn quan àïën hâng hốa lûu kho.
Têët cẫ nhûäng vêën àïì trïn àôi hỗi mưåt quët àõnh hâm chûáa
ri ro, mưåt quët àõnh vïì ngun tùỉc. Chó sau khi cố nhûäng
quët àõnh àố thò mấy tđnh múái cố thïí quẫn l viïåc kiïím kï
hâng hốa lûu kho àûúåc. Àêy lâ nhûäng quët àõnh vïì “tđnh
khưng chùỉc chùỉn” – nhûäng àiïìu liïn quan àïën chng thêåm
chđ khưng thïí àûúåc àõnh nghơa mưåt cấch rộ râng, àïí cố thïí
chuín cho mấy tđnh xûã l nûäa. Do àố, àïí mấy tđnh hay bêët
k mưåt cưng c nâo khấc cố thïí xûã l vâ phẫn ûáng tưët trûúác
tònh hònh thò ngûúâi ta phẫi hònh thânh mưåt quët àõnh mang
tđnh ngun tùỉc trûúác àố.
 Viïåc chuín tûâ cấc àiïìu chónh nhỗ thânh mưåt quët
àõnh mang tđnh ngun tùỉc àậ diïỵn ra trong mưåt thúâi
gian dâi. Àiïìu nây trúã nïn rộ râng trong thúâi gian Thïë
chiïën II. Vâo thúâi gian nây, cấc chiïën dõch qn sûå àậ
trúã nïn cố quy mư lúán hún trûúác rêët nhiïìu, khiïën cấc
tûúáng lơnh cêëp trung cng cêìn phẫi hiïíu cấc quy àõnh
vïì chiïën lûúåc àïí thûåc hiïån chng. Ngoâi ra, hổ cng
phẫi àûa ra nhûäng quët àõnh thêåt sûå, hún lâ chó thûåc
hiïån nhûäng àiïìu chónh theo thûåc tïë chiïën trûúâng.
Khưng cố gò ngẩc nhiïn khi nhûäng ngûúâi hng trïn
chiïën trûúâng lẩi lâ nhûäng sơ quan cêëp trung (cố thïí coi
tûúng àûúng vúái cấc nhâ quẫn l cêëp trung) nhû

Rommel, Bradley, Zhukov. Nhûäng ngûúâi suy nghơ vâ
cấc quët àõnh thûåc sûå, chûá khưng phẫi lâ nhûäng viïn
220
221
NHÂ QUẪN TRÕ THÂNH CƯNG CẤC QUËT ÀÕNH HIÏÅU QUẪ
Thïë mẩnh ca mấy tđnh lâ úã chưỵ, nố lâ mưåt cưỵ mấy logic,
thûåc hiïån chđnh xấc vâ nhanh chống nhûäng cưng viïåc àûúåc
con ngûúâi lêåp trònh. Trong khi àố, con ngûúâi cố khẫ nùng
suy nghơ vâ cẫm nhêån. Do àố, tuy cố thïí chêåm hún, khưng
chđnh xấc bùçng mấy tđnh, con ngûúâi vêỵn thưng minh hún,
cố sûå thêëu hiïíu sêu sùỉc hún vúái mưåt vêën àïì bêët k. Con ngûúâi
cố khẫ nùng àiïìu chónh vâ nhúá àûúåc nhiïìu thûá chûa ai lêåp
trònh cẫ.
 Mưåt lơnh vûåc mâ xûa nay cấc nhâ quẫn l vêỵn hânh
àưång theo phong cấch “àiïìu chónh tẩi chưỵ” lâ cấc quët
àõnh vïì lûu kho vâ gûãi hâng. Dûåa trïn nhûäng kinh
nghiïåm vïì giao dõch vúái cấc khấch hâng vâ nhâ phên
phưëi, mưåt giấm àưëc bấn hâng àõa phûúng liïn tc àiïìu
chónh, thay àưíi lûúång hâng lûu kho cng nhû viïåc giao
hâng cho nhiïìu khấch hâng khấc nhau cho ph húåp vúái
tûâng àưëi tấc mưåt.
Mưåt mấy tđnh khưng hïì biïët nhûäng chuån phûác tẩp nhû
vêåy. Trûâ phi nố àûúåc “nối” cho biïët àố lâ nhûäng sûå kiïån quy
àõnh chđnh sấch ca cưng ty àưëi vúái khấch hâng A hay B
nâo àố. Mấy tđnh chó cố thïí hânh àưång theo nhûäng cấch thûác
àậ àûúåc con ngûúâi “lêåp trònh” tûâ trûúác. Do àố, nïëu mưåt cưng
ty mën quẫn l viïåc kiïím kï hâng hốa lûu kho bùçng mấy
tđnh, cưng ty àố cêìn phẫi xấc àõnh ra nhûäng quy tùỉc hay
chđnh sấch nhêët àõnh. Khi tòm hiïíu vêën àïì nây, ngûúâi ta thêëy
rùçng cấc quët àõnh cú bẫn nhêët liïn quan àïën viïåc lûu kho

thûåc ra khưng phẫi lâ cấc quët àõnh vïì lûu kho thûåc sûå.
Mâ àố lâ cấc quët àõnh kinh doanh hâm chûáa ri ro. Vêën
àïì kiïím kï vâ lûu kho lâ vêën àïì cên bùçng nhûäng ri ro khấc
ra quët àõnh hiïåu quẫ khưng bao giúâ chúâ àúåi quấ lêu, cng
lùỉm lâ vâi ngây hóåc vâi tìn mâ thưi. Nïëu khi àố vêỵn khưng
cố gò rộ râng thò anh ta sệ hânh àưång, d bẫn thên cố cẫm
thêëy thoẫi mấi hay khưng.
Nhû chng ta àïìu biïët, ngûúâi ta trẫ lûúng cho nhâ quẫn
l khưng phẫi àïí anh ta lâm àiïìu gò anh ta thđch, mâ àïí thûåc
hiïån nhûäng nhiïåm v àûúåc giao mưåt cấch àng àùỉn, àa sưë
lâ bùçng viïåc àûa ra cấc quët àõnh hiïåu quẫ.
RA QUËT ÀÕNH VÂ CƯNG NGHÏÅ TIN HỔCRA QUËT ÀÕNH VÂ CƯNG NGHÏÅ TIN HỔC
RA QUËT ÀÕNH VÂ CƯNG NGHÏÅ TIN HỔCRA QUËT ÀÕNH VÂ CƯNG NGHÏÅ TIN HỔC
RA QUËT ÀÕNH VÂ CƯNG NGHÏÅ TIN HỔC
Liïåu têët cẫ nhûäng àiïìu trïn côn àng àùỉn trong thúâi àẩi
tin hổc ngây nay? Ngûúâi ta nối rùçng mấy tđnh sệ thay thïë
con ngûúâi trong viïåc ra quët àõnh; đt nhêët lâ trong quẫn l
cêëp trung; mưåt thúâi gian sau sệ lâ cấc quët àõnh liïn quan
àïën hoẩt àưång, sẫn xët; vâ sau cng lâ cấc quët àõnh chiïën
lûúåc nûäa.
Mấy tđnh sệ båc con ngûúâi phẫi thay cấc àiïìu chónh tẩi
chưỵ bùçng cấc quët àõnh thêåt sûå. Àưìng thúâi, rêët nhiïìu ngûúâi
vưën chó “àưëi phố” hún lâ “hânh àưång” trûúác tònh hònh nây
sệ trúã thânh nhûäng ngûúâi ra quët àõnh thûåc sûå.
Mấy tđnh lâ mưåt cưng c hûäu hiïåu ca nhâ quẫn l. Lâ
mưåt cưỵ mấy, nố lâm viïåc khưng mïåt mỗi, khưng àôi tđnh tiïìn
lâm viïåc ngoâi giúâ. Mấy tđnh, nhû mưåt cưng c lao àưång khấc,
gốp phêìn nêng cao khẫ nùng ca con ngûúâi trong cưng viïåc.
Tuy nhiïn, nố vêỵn cố nhûäng hẩn chïë. Vâ chđnh àiïìu àố båc
chng ta phẫi chuín cấc àiïìu chónh tẩm thúâi hiïån nay thânh

nhûäng quët àõnh thûåc sûå.
218
219
NHÂ QUẪN TRÕ THÂNH CƯNG CẤC QUËT ÀÕNH HIÏÅU QUẪ
nhiïn ngûúâi ta thêëy nguy cú quët àõnh sệ khưng dïỵ dâng
vâ àûúåc mổi ngûúâi chêëp nhêån. Rộ râng, àïí cố mưåt quët àõnh,
khưng chó cêìn sûå phấn xết, àấnh giấ mâ côn cêìn cẫ lông
can àẫm. Cêu ngẩn ngûä “thëc àùỉng dậ têåt” cố thïí àûúåc ấp
dng úã àêy: phêìn lúán cấc quët àõnh hiïåu quẫ àïìu khưng
àûúåc lông àa sưë mổi ngûúâi, chng àïìu cố vễ khố khùn khi
thûåc hiïån.
Vâo lc nây, nhâ quẫn l hiïåu quẫ khưng àûúåc àêìu hâng
bùçng viïåc nối, “Vêåy thò chng ta hậy nghiïn cûáu lẩi mưåt lêìn
nûäa” – àố lâ cấch ca nhûäng kễ hên nhất. Trûúác nhûäng u
cêìu “nghiïn cûáu, àiïìu tra” lẩi tònh hònh, nhâ quẫn l àùåt cêu
hỗi: “Àêu lâ l do àïí tin rùçng mưåt cåc nghiïn cûáu múái sệ
cho kïët quẫ gò múái mễ hún? Vâ nïëu kïët quẫ tòm thêëy lâ múái
mễ thò liïåu nố cố liïn quan gò àïën vêën àïì ca chng ta hay
khưng?”. Cêu trẫ lúâi sệ thûúâng lâ “Khưng”, vâ àûúng nhiïn
nhâ quẫn l sệ khưng cho phếp àiïìu tra, nghiïn cûáu thïm
gò cẫ – àiïìu àố chó lâm lậng phđ thúâi gian mâ thưi.
Tuy nhiïn, nhâ quẫn l cng khưng thïí quët àõnh vưåi
vậ trûâ phi àậ thêåt sûå hiïíu rộ vïì quët àõnh. Nhûng bêët k
mưåt con ngûúâi cố l trđ nâo, anh ta phẫi hổc cấch quan têm
àïën cấi mâ Socrates tûâng gổi lâ “võ thêìn sấng tẩo” ca ưng.
Àố lâ tiïëng gổi tûâ nưåi têm con ngûúâi, kïu gổi chng ta “Hậy
cêín thêån”. Àưi khi, chng ta dûâng lẩi khưng lâm àiïìu gò àố
khưng phẫi vò àiïìu êëy khố khùn hay gêy bêët àưìng, mâ chó
vò tûå chng ta cẫm thêëy cố àiïìu gò àố khưng ưín mâ khưng
biïët tẩi sao. “Tưi ln dûâng lẩi mưåt khi mổi chuån cố vễ vûúåt

quấ sûå têåp trung” lâ phûúng chêm ca mưåt ngûúâi ra quët
àõnh hiïåu quẫ mâ tưi cố dõp quen biïët. Tuy nhiïn, mưåt ngûúâi
viïn tưåi nghiïåp kia. “Quan tôa khưng xết xûã nhûäng v
cậi vậ nhỗ nhùåt” – cêu nối trong låt La Mậ cấch àêy
gêìn 2.000 nùm vêỵn côn hïët sûác àng àùỉn. Vâ cố lệ rêët
nhiïìu ngûúâi ra quët àõnh trong chng ta vêỵn cêìn phẫi
hổc lẩi àiïìu nây.
Àẩi àa sưë cấc quët àõnh àïìu nùçm giûäa hai thấi cûåc nối
trïn ca vêën àïì: vêën àïì khưng tûå nố sệ ưín thỗa, song nố
cng khưng ài vâo tònh trẩng tưìi tïå nhêët. Cú hưåi lâ cố, song
chó lâ cú hưåi cẫi thiïån tònh hònh hún lâ cú hưåi thay àưíi, lâm
múái thêåt sûå. Nối cấch khấc, cho d khưng hânh àưång thò
chng ta (vâ tưí chûác) vêỵn cûá tưìn tẩi, song nïëu hânh àưång
thò mổi chuån sệ tưët hún.
Nhû vêåy, mưåt ngûúâi ra quët àõnh hiïåu quẫ so sấnh cấc
nưỵ lûåc vâ ri ro ca viïåc hânh àưång vâ khưng hânh àưång.
Khưng cố mưåt cưng thûác bêët biïën cho mưåt quët àõnh àng
àùỉn úã àêy. Tuy nhiïn cố nhûäng “hûúáng dêỵn” nhû sau:
 Bẩn phẫi hânh àưång nïëu nhòn chung cấc lúåi đch vûúåt
hún cấc chi phđ vâ ri ro.
 Bẩn cố thïí hânh àưång hay khưng hânh àưång, song khưng
àûúåc thỗa hiïåp, hay cố nhûäng hânh àưång nûãa vúâi.
Bêy giúâ thò chng ta àậ cố thïí sùén sâng ra quët àõnh.
Cấc u cêìu c thïí ca quët àõnh, cấc giẫi phấp thay thïë,
ri ro vâ lúåi đch àïìu àậ àûúåc xem xết thêëu àấo. Mổi thûá àïìu
rộ râng, kïí cẫ hûúáng dêỵn hânh àưång sùỉp túái. Mưåt quët àõnh
dûúâng nhû àậ xët hiïån trûúác mùỉt chng ta. Nhûng ngay
vâo thúâi àiïím nây, àa sưë quët àõnh lẩi “biïën mêët”: bưỵng
216
217

NHÂ QUẪN TRÕ THÂNH CƯNG CẤC QUËT ÀÕNH HIÏÅU QUẪ
phố vúái tûâng “triïåu chûáng” c thïí. Chùèng hẩn, phẫn àưëi
mưåt àẩo låt, phẫn àưëi hay ng hưå mưåt chđnh khấch
v.v Chó riïng Vail hiïíu rùçng àố khưng phẫi lâ phûúng
cấch tưët nhêët àïí àưëi phố lẩi mưåt nguy cú nhû trïn. D
bẩn thùỉng mưåt, hai trêån àấnh, bẩn khưng thïí thùỉng lúåi
trong cẫ cåc chiïën àûúåc. Chó ưng ta múái thêëy rùçng cấc
doanh nghiïåp tû nhên cêìn lâm sao àïí cho cấc låt lïå
cưng trúã thânh mưåt giẫi phấp thay thïë hûäu hiïåu cho tònh
trẩng qëc hûäu hốa!
Ngûúåc lẩi, cố nhûäng àiïìu kiïån mâ chng ta cố thïí lẩc quan,
hy vổng rùçng chng sệ tûâ tûâ ưín thỗa ngay cẫ khi chng ta
khưng lâm gò cẫ. Nïëu cêu hỗi: “Tònh hònh sệ ra sao nïëu chng
ta khưng lâm gò cẫ?”, cố cêu trẫ lúâi lâ: “Khưng sao, mổi chuån
sệ tûå ưín thỗa”, thò tưët hún hïët lâ khưng nïn can thiïåp gò cẫ.
Ngay cẫ khi tònh hònh d xêëu nhûng khưng quan trổng vâ
gêy ẫnh hûúãng àấng kïí thò cng khưng nïn can thiïåp.
 Cố lệ đt cố nhâ quẫn l nâo hiïíu àûúåc àiïìu nây. Trong
tònh hëng khố khùn vïì tâi chđnh, mưåt nhâ kiïím soất
u cêìu cùỉt giẫm chi phđ. Ưng ta biïët rùçng, nhûäng chi
phđ khưng kiïím soất nưíi àa phêìn nùçm úã cấc khêu bấn
hâng vâ phên phưëi, tûâ àố nưỵ lûåc cùỉt giẫm chi phđ úã nhûäng
khêu nây. Tuy nhiïn, cng lc àố ưng ta cng cưë gùỉng
sa thẫi hai, ba nhên viïn lúán tíi úã mưåt bưå phêån khấc,
àang hoẩt àưång bònh thûúâng. Rộ râng cưë gùỉng nây
khưng àem lẩi thay àưíi nâo àấng kïí vïì chi phđ. Khi mổi
chuån qua ài, ngûúâi ta sệ súám qụn rùçng viïåc cùỉt giẫm
chi phđ ca ngûúâi kiïím soất nây àậ cûáu cưng ty, mâ chó
nhúá àïën viïåc ưng ta àậ quấ “nùång tay” vúái nhûäng nhên
nïëu hai bïn àïìu cưë gùỉng hiïíu àiïìu bïn kia thêëy vâ l do

ca nố, thò quan hïå giûäa hổ sệ tưët àểp vâ cố lúåi hún nhiïìu.
D cố chùỉc chùỉn àïën àêu ài nûäa, d cố thêëy nhûäng kiïën
trấi ngûúåc lâ sai lêìm vâ khưng cố cùn cûá, nhâ quẫn l hiïåu
quẫ (ngûúâi ra cấc quët àõnh hiïåu quẫ) ln båc mònh phẫi
coi nhûäng kiïën àố nhû lâ phûúng tiïån àïí anh ta cố cú hưåi
suy nghơ vïì cấc giẫi phấp thay thïë. Sûå khấc biïåt vâ mêu
thỵn ca cấc kiïën chđnh lâ cưng c gip anh ta àẫm bẫo
rùçng, mổi khđa cẩnh quan trổng khấc nhau ca mưåt vêën àïì
àïìu àûúåc xem xết cêín thêån trûúác khi ra mưåt quët àõnh.
Mưåt cêu hỗi quan trổng nûäa mâ ngûúâi ra quët àõnh cêìn
hỗi lâ: “Quët àõnh nây cố thêåt sûå cêìn thiïët khưng?”. Nối
cấch khấc, trong cấc giẫi phấp thay thïë ca mưåt quët àõnh,
sệ ln cố mưåt giẫi phấp lâ “khưng lâm gò cẫ”.
Mưåt quët àõnh cng giưëng nhû mưåt cåc phêỵu thåt, mưåt
sûå can thiïåp vâo hïå thưëng, vâ do àố, ài kêm vúái ri ro hïå
thưëng sệ bõ “sưëc”. Vò thïë, phẫi loẩi trûâ cấc quët àõnh khưng
thêåt sûå cêìn thiïët, cng nhû phẫi hẩn chïë tưëi àa nhûäng cåc
giẫi phêỵu khưng cêìn thiïët àưëi vúái bïånh nhên vêåy.
Cêìn ra mưåt quët àõnh khi tònh hònh chùỉc chùỉn sệ xêëu ài
nïëu chng ta khưng lâm gò cẫ. Àiïìu tûúng tûå cng xẫy ra
vúái cấc cú hưåi: nïëu mưåt cú hưåi lâ quan trổng vâ cố nguy cú
biïën mêët nïëu bẩn khưng hânh àưång, thò bẩn cêìn hânh àưång
vâ thay àưíi mưåt cấch nhanh chống.
 Nhûäng nhâ quẫn l cng thúâi vúái Theodore Vail hoân
toân àưìng vúái ưng ta vïì nguy cú chđnh ph sệ qëc
hûäu hốa ngânh viïỵn thưng. Song hổ lẩi chó mën àưëi
214
215
NHÂ QUẪN TRÕ THÂNH CƯNG CẤC QUËT ÀÕNH HIÏÅU QUẪ
 Tẩi mưåt vùn phông låt, mưåt låt sû múái vâo nghïì trûúác

tiïn àûúåc giao cho viïåc chín bõ bâo chûäa cho khấch
hâng ca låt sû àưëi th ca mònh trong v ấn. Àêy lâ
mưåt cấch àâo tẩo rêët hiïåu quẫ cho cấc låt sû trễ, gip
hổ khưng khúãi àêìu bùçng viïåc tun bưë: “Tưi biïët tẩi sao
lúâi bâo chûäa ca tưi lâ àng”, mâ phẫi bùçng viïåc suy
nghơ vïì bïn àưëi phûúng, nhûäng l lệ, lêåp lån ca hổ.
Bùçng cấch nây, ngûúâi låt sû cố thïí thêëy nhûäng lúâi bâo
chûäa nhû lâ nhûäng giẫi phấp thay thïë nhau, tûâ àố hiïíu
rộ hún vïì v ấn vâ cố thïí giânh thùỉng lúåi khi tranh tng
trûúác tôa (tûác lâ “cậi” trûúác tôa lâm sao àïí “giẫi phấp
thay thïë” ca mònh àûúåc nhiïìu ngûúâi àưìng tònh hún!).
Khưng cêìn nối thò chng ta cng biïët khưng cố nhiïìu ngûúâi
lâm àûúåc àiïìu nây. Àa sưë chng ta àïìu khúãi àêìu bùçng sûå
tin tûúãng chùỉc chùỉn rùçng nhûäng àiïìu mònh nhòn thêëy lâ cấch
nhòn sûå kiïån àng àùỉn duy nhêët.
 Cấc nhâ quẫn l trong ngânh sẫn xët thếp úã M khưng
bao giúâ bỗ qua cêu hỗi: “Tẩi sao nhûäng thânh viïn cưng
àoân lẩi tỗ ra bưëi rưëi, bûåc bưåi mưỵi khi chng ta nối àïën
tûâ featherbedding?” (thåt ngûä chó viïåc thưíi phưìng têìm
quan trổng ca nhên lûåc trong sẫn xët, lâm àònh trïå
sẫn xët – mưåt trong nhûäng phẫn ûáng ca nhên viïn
àưëi vúái u cêìu lâm viïåc nhanh hún, nhiïìu hún ca giúái
ch). Ngûúåc lẩi, cấc thânh viïn cưng àoân cng chûa
bao giúâ tûå hỗi tẩi sao cấc nhâ quẫn l lẩi quấ quan têm
àïën “featherbedding” khi mâ nhûäng v viïåc mâ hổ thêëy
àïìu tỗ ra nhỗ nhùåt, khưng cố mêëy tấc hẩi. Cẫ hai bïn
àïìu cưë gùỉng chûáng minh bïn kia sai lêìm. Thay vâo àố,
lån nhûäng bêët àưìng cng lâm tùng cûúâng khẫ nùng sấng
tẩo, ốc tûúãng tûúång ca chđnh ngûúâi ra quët àõnh vâ cấc
cưång sûå ca anh ta. Cấc bêët àưìng vâ tranh cậi nhûäng cấi

“húåp l” thânh nhûäng cấi “àng àùỉn”, vâ tûâ nhûäng cấi “àng
àùỉn” trúã thânh mưåt quët àõnh hiïåu quẫ.
Ngûúâi ra quët àõnh hiïåu quẫ khưng khúãi àêìu bùçng giẫ
àõnh cho rùçng hûúáng hânh àưång nây lâ àng, hûúáng hânh
àưång kia lâ sai. Anh ta cng khưng cho rùçng “Tưi àng,
ngûúâi kia sai!”. Ngûúåc lẩi, khúãi àêìu phẫi lâ sûå cam kïët tòm
ra l do tẩi sao mổi ngûúâi lẩi bêët àưìng.
Nhâ quẫn l hiïåu quẫ hiïíu rùçng ln cố nhûäng kễ ngưëc
vâ nhûäng ngûúâi gêy rùỉc rưëi tham gia vâo quấ trònh tranh
lån. Tuy nhiïn, nhâ quẫn l hiïåu quẫ khưng mùåc nhiïn
bấc bỗ nhûäng kiïën trấi ngûúåc vúái nhûäng àiïìu bẫn thên
anh ta àậ thêëy lâ quấ rộ râng, hiïín nhiïn. Ngûúåc lẩi, ngûúâi
cố kiïën bêët àưìng phẫi àûúåc coi lâ ngûúâi thưng minh, cố
l trđ, hổ ài àïën kïët lån sai búãi vò hổ nhòn thêëy mưåt thûåc
tïë khấc, quan têm àïën mưåt vêën àïì khấc. Do àố, nhâ quẫn
l hiïåu quẫ phẫi àùåt ra cêu hỗi: “Nïëu quan àiïím ca ngûúâi
nây (ngûúâi bêët àưìng) lâ thưng minh, húåp l thò anh ta àậ
thêëy àiïìu gò?”. Àiïìu mâ nhâ quẫn l hiïåu quẫ quan têm trûúác
tiïn lâ sûå thêëu hiïíu. Chó sau àố anh ta múái nghơ àïën viïåc ai
àng, ai sai
10
.
10
Phất hiïån nây khưng cố gò lâ múái, chó lâ sûå lùåp lẩi nhûäng kïët lån ca Mary Parker
Follet (trong bâi Dynamic Administration, biïn têåp búãi Henry C. Metcalf vâ L.Urwick
- New York, Harper & Row, 1942). Mâ chđnh nhûäng kïët lån àố cng chó lâ sûå múã
rưång cấc lêåp lån trong tấc phêím nưíi tiïëng nhêët ca Plato vïì hng biïån - Phaedrus.
212
213
NHÂ QUẪN TRÕ THÂNH CƯNG CẤC QUËT ÀÕNH HIÏÅU QUẪ

vïì cẫm nhêån ca ưng ta: ngay cẫ mưåt àûáa bế 8 tíi cng
cố thïí trong chúáp mùỉt biïët àûúåc rùçng 4x6=6x4, tuy
nhiïn “a blind Venetian” (mưåt ngûúâi Venice bõ m) lẩi
khưng phẫi lâ “a Venetian blind” (mưåt cấi mânh cûãa theo
kiïíu Venice)
9
. Àiïìu nây àôi hỗi trònh àưå tûúãng tûúång ca
bẩn úã mưåt mûác cao hún. Thïë mâ rêët nhiïìu quët àõnh
ca chng ta vêỵn dûåa trïn giẫ àõnh rùçng “a blind
Venetian” phẫi giưëng nhû “a Venetian blind”.
Cố mưåt cêu chuån nhû sau. Vâo thúâi Victoria, cố mưåt
ngûúâi dên sưëng úã hôn àẫo trïn vng biïín phđa Nam àïën
thùm khu vûåc phđa Têy. Sau khi trúã vïì, anh nối vúái cấc
àưìng bâo ca anh ta lâ: nhûäng ngûúâi phđa Têy khưng
cố nûúác úã trong nhâ hổ. Sûå thêåt hốa ra nhû sau: trong
cấc thânh phưë phđa Têy, nûúác àûúåc vêån chuín theo cấc
àûúâng ưëng, vâ do àố, chó chẫy ra khi ngûúâi ta múã khốa
vôi nûúác. Tuy nhiïn àậ khưng ai giẫi thđch àiïìu nây cho
võ khấch tûâ vng àẫo phđa Nam cẫ.
Khi nghe cêu chuån nây, tưi chúåt nghơ vïì ốc tûúãng tûúång.
Nïëu chng ta khưng “múã khốa vôi nûúác”, trđ tûúãng tûúång sệ
khưng thïí “chẫy” ra. “Vôi nûúác” úã àêy chđnh lâ nhûäng bêët
àưìng, tranh cậi.
Do àố, ngûúâi ra quët àõnh hiïåu quẫ phẫi ch àưång “tưí
chûác” àûúåc nhûäng bêët àưìng, tranh lån. Àiïìu nây gip anh
ta cố àûúåc nhûäng quët àõnh àng àùỉn, nhûäng giẫi phấp
thay thïë khấc nhau khi ra mưåt quët àõnh. Àưìng thúâi, tranh
hoân toân nùỉm àûúåc qëc hưåi rưìi! Roosevelt khưng hïì
cố mưåt “giẫi phấp dûå phông” nâo trong tònh hëng nây
cẫ. Kïët quẫ lâ khưng chó kïë hoẩch vïì tôa ấn tưëi cao ca

ưng ta thêët bẩi, mâ ưng ta côn àấnh mêët ln sûå kiïím
soất chđnh trõ trong nûúác, bêët chêëp viïåc ưng ta rêët àûúåc
cûã tri ûa thđch vâ ng hưå vâo thúâi àiïím àố.
Hún hïët, nhûäng bêët àưìng, tranh cậi lâ cêìn thiïët àïí thc
àêíy khẫ nùng tûúãng tûúång ca chng ta. Àïí tòm ra lúâi giẫi
cho mưåt vêën àïì toấn hổc, ngûúâi ta khưng cêìn àïën ốc tûúãng
tûúång. Tuy nhiïn, xết àïën tđnh chêët “khưng chùỉc chùỉn” ca
rêët nhiïìu vêën àïì mâ nhâ quẫn l phẫi àưëi diïån, anh ta sệ
cêìn nhûäng giẫi phấp “sấng tẩo” trong viïåc tẩo ra nhûäng tònh
hëng múái. Nghơa lâ cêìn khẫ nùng tûúãng tûúång – mưåt cấch
hiïíu vâ cẫm nhêån múái mễ, khấc biïåt.
Khẫ nùng tûúãng tûúång khưng phẫi lâ cố nhiïìu trong chng
ta, song cng khưng phẫi lâ mưåt àiïìu gò quấ hiïëm hoi, nïëu
nhû nố àûúåc kđch thđch, tấc àưång thûúâng xun. Tranh lån,
bêët àưìng, nhêët lâ khi bõ bùỉt båc phẫi suy nghơ, l lån, chđnh
lâ sûå tấc àưång tưët nhêët lïn ốc tûúãng tûúång ca chng ta.
 Rêët đt ngûúâi cố khẫ nùng nhû nhên vêåt Humpty –
Dumpty: cố thïí tûúãng tûúång ra rêët nhiïìu chuån vư l
trûúác khi ùn sấng. Vâ sệ cố thêåm chđ đt hún nhûäng ngûúâi
cố trđ tûúãng tûúång phong ph nhû ”cha àễ” ca nhên
vêåt trïn, àố lâ tấc giẫ Lewis Carroll ca tấc phêím Alice
úã xûá thêìn tiïn.
Tuy nhiïn, ngay cẫ nhûäng àưåc giẫ nhỗ tíi nhêët cng
cố à trđ tûúãng tûúång àïí thûúãng thûác cêu chuån vïì cư
bế Alice. Nhû Jerome S. Bruner àậ chó ra trong cën sấch
9
Xin xem thïm cën sấch ca Bruner Toward a Theory of Instruction (Cambridge,
Harvard, 1966), trang 64.
210
211

NHÂ QUẪN TRÕ THÂNH CƯNG CẤC QUËT ÀÕNH HIÏÅU QUẪ
hoâng nghơ lẩi vâ gổi viïn Tưíng tham mûu trûúãng vâo,
àïì nghõ dûâng viïåc tưíng àưång viïn nây lẩi. Viïn tûúáng
trïn têu: “Thûa Bïå hẩ, viïåc àố lâ khưng thïí, vò chng ta
khưng cố kïë hoẩch nâo cho viïåc hy bỗ lïånh àưång viïn
mưåt khi nố àậ àûúåc tiïën hânh!”. Tưi khưng nối rùçng Thïë
chiïën I cố thïí àûúåc trấnh khỗi nïëu giúâ chốt nûúác Nga
trò hoận àûúåc lïånh àưång viïn. Tuy nhiïn, đt ra àố cng
lâ mưåt cú hưåi d lâ nhỗ nhêët
Ngûúåc lẩi, bïn cẩnh tưíng thưëng Roosevelt lâ mưåt àưåi ng
ph tấ gưìm nhûäng ngûúâi cố khẫ nùng, nhûäng ngûúâi àố
àậ chín bõ trûúác mưåt giẫi phấp thay thïë – mưåt chđnh
sấch cêëp tiïën hûúáng túái cẫi cấch cẫ vïì xậ hưåi vâ kinh tïë
trïn quy mư lúán. Àiïìu nây àûúåc thûåc hiïån nhiïìu thấng
trûúác khi Roosevelt nhêåm chûác, ngay trong lc chiïën
dõch tranh cûã ca ưng ta vêỵn dûåa trïn àûúâng lưëi chđnh
thưëng vïì cẫi cấch kinh tïë. Khi hoân cẫnh bïn ngoâi (sûå
sp àưí ca hïå thưëng ngên hâng) àậ cho thêëy rộ rùçng
àûúâng lưëi chđnh thưëng vïì kinh tïë àưìng nghơa vúái mưåt
sûå tûå sất vïì chđnh trõ, tưíng thưëng àậ cố sùén bïn mònh
mưåt giẫi phấp thay thïë, mưåt chđnh sấch khấc. Nïëu
khưng, ưng ta cng àậ thêët bẩi nhû qn àưåi Àûác vâ
Nga hoâng trong cấc vđ d nối trïn. Trong nhûäng trûúâng
húåp khấc, khi khưng cố cấc giẫi phấp thay thïë thò mưåt
ngûúâi tâi nùng nhû Roosevelt cng sệ rêët lng tng. Sau
thùỉng lúåi vúái cấch biïåt lúán trong cåc bêìu cûã tưíng thưëng
nùm 1936, ưng ta àõnh cẫi tưí quy chïë hoẩt àưång ca
tôa ấn tưëi cao. Viïåc nây rưët cåc bõ qëc hưåi phẫn ûáng
mẩnh mệ, trong khi Tưíng thưëng àậ nghơ rùçng ưng ta
Hai lâ, nhûäng bêët àưìng cung cêëp nhûäng giẫi phấp thay

thïë khấc nhau – àiïìu vư cng cêìn thiïët trong mưåt quët àõnh.
Mưåt quët àõnh rêët cố thïí sệ sai lêìm, chùèng hẩn cố thïí do
hoân cẫnh bïn ngoâi thay àưíi. Khi àố nïëu àậ cố sùén nhûäng
giẫi phấp thay thïë àûúåc bân túái tûâ trûúác, chng ta sệ phêìn
nâo giẫm thiïíu àûúåc tấc hẩi cố thïí xẫy ra!
 Trong chûúng trûúác, tưi àậ dêỵn chiïëu àïën cấc vđ d vïì
kïë hoẩch qn sûå Schlieffen ca Àûác nùm 1914, vâ
chûúng trònh kinh tïë ban àêìu ca Tưíng thưëng Roosevelt.
Cẫ hai àïìu bõ cấc sûå kiïån bïn ngoâi chûáng tỗ lâ sai lêìm
ngay vâo thúâi àiïím lệ ra chng phẫi phất huy tấc dng.
Tuy nhiïn, diïỵn biïën tiïëp theo ca hai cêu chuån lẩi
hoân toân khấc nhau!
Qn àưåi Àûác sau àố khưng bao giúâ phc hưìi lẩi àûúåc.
Khưng àûa ra àûúåc mưåt chiïën lûúåc múái, hổ phẫi “ûáng
biïën” tûâ vêën àïì nây sang vêën àïì khấc. Trong sët 25
nùm trûúác àố, bưå tưíng tham mûu Àûác chûa hïì nghiïn
cûáu mưåt giẫi phấp thay thïë nâo cho kïë hoẩch Schlieffen
cẫ. Têët cẫ nưỵ lûåc ca hổ chó têåp trung vâo viïåc chi tiïët
hốa kïë hoẩch àố. Vâ àiïìu têët ëu lâ khi kïë hoẩch àố àưỵ
vúä, hổ khưng côn giẫi phấp thay thïë nâo àïí dûåa vâo.
D àậ àûúåc àâo tẩo k lûúäng vïì lêåp kïë hoẩch chiïën lûúåc,
cấc viïn tûúáng Àûác chó cố thïí hânh àưång mưåt cấch àưëi
phố, ûáng biïën trûúác tònh hònh, mâ khưng hiïíu tẩi sao
hổ lẩi ûáng biïën nhû vêåy.
Mưåt sûå kiïån nûäa ca nùm 1914 cng cho thêëy nguy cú
ca viïåc khưng cố cấc giẫi phấp thay thïë. Sau khi nûúác
Nga àậ ra lïånh tưíng àưång viïn qn lđnh, chúåt Nga
208
209
NHÂ QUẪN TRÕ THÂNH CƯNG CẤC QUËT ÀÕNH HIÏÅU QUẪ

trổng, ưng thûúâng gổi mưåt ph tấ ra vâ nối, “Tưi mën
anh lâm viïåc nây, nhûng giûä bđ mêåt nhế”. Sau àố tưíng
thưëng cho gổi mưåt sưë ngûúâi khấc mâ ưng biïët lâ cố
kiïën khấc biïåt vúái ngûúâi àêìu tiïn, cng giao cho hổ
nhiïåm v tûúng tûå, vâ cng “mưåt cấch bđ mêåt”. Bùçng
cấch nây, ưng àẫm bẫo àûúåc rùçng mổi vêën àïì àïìu àûúåc
nghiïn cûáu k câng, cng nhû biïët àûúåc nhiïìu gốc nhòn
khấc nhau àưëi vúái tûâng vêën àïì mưåt. Ưng ta sệ khưng
côn bõ ẫnh hûúãng búãi nhûäng kïët lån ban àêìu ca bêët
k ai trong sưë cấc ph tấ nûäa.
Phûúng phấp nây ca Roosevelt bõ Bưå trûúãng nưåi v
Harold Ickes – mưåt nhâ quẫn l chun nghiïåp – phẫn
àưëi, chï bai lâ “quẫn l hânh chđnh ëu kếm”. Tuy nhiïn,
tưíng thưëng hiïíu rùçng cưng viïåc chđnh ca ưng khưng
phẫi lâ hânh chđnh, mâ lâ ra cấc chđnh sấch vâ quët
àõnh àng àùỉn. Vâ nhûäng àiïìu nây chó cố thïí àẩt àûúåc
khi àẫm bẫo tiïëp cêån mổi khđa cẩnh khấc nhau trong
mưåt vêën àïì.
Cố ba l do chđnh cho sûå cêìn thiïët ca nhûäng bêët àưìng,
tranh cậi khi ra quët àõnh. Mưåt lâ, nhûäng bêët àưìng lâ cấi
duy nhêët gip ngûúâi ra quët àõnh khưng trúã thânh “t nhên”
ca tưí chûác. Mưỵi ngûúâi chng ta àïìu mong mën cố àûúåc àiïìu
gò àố tûâ ngûúâi ra quët àõnh, d ngûúâi àố lâ tưíng thưëng hay
chó lâ mưåt thânh viïn quẫn l cêëp thêëp trong mưåt tưí chûác.
Mổi ngûúâi àïìu tin tûúãng vâ mong mën cố àûúåc nhûäng
quët àõnh mâ hổ ng hưå vâ nghơ rùçng lâ àng. Cấch duy
nhêët àïí thoất ra khỗi nhûäng thiïn kiïën cố sùén lâ phẫi cho
phếp cố sûå tranh lån k câng mưỵi khi cố bêët àưìng kiïën.
 Alfred P. Sloan tûâng nối nhû sau trong mưåt cåc hổp
cấc y ban cao cêëp ca cưng ty: “Thûa cấc ngâi, tưi hiïíu

rùçng têët cẫ chng ta úã àêy àïìu àưìng vúái quët àõnh
nây”. Mổi ngûúâi cố mùåt àïìu gêåt àêìu tỗ àưìng tònh.
Sloan nối tiïëp: “Vêåy thò tưi àïì nghõ hoận cåc hổp vïì
vêën àïì nây túái lêìn sau àïí têët cẫ chng ta cố thúâi gian
hiïíu hún vïì quët àõnh, àưìng thúâi àûa ra nhûäng tranh
cậi, bêët àưìng vïì nố!”.
Sloan lâ ngûúâi ra quët àõnh theo trûåc giấc. Ưng ta ln
nhêën mẩnh sûå cêìn thiïët phẫi kiïím tra cấc kiïën so vúái thûåc
tïë, cng nhû sûå cêìn thiïët àẫm bẫo rùçng: khưng khúãi àêìu bùçng
mưåt kïët lån, sau àố ài tòm cấc sûå kiïån chûáng minh vâ hưỵ
trúå cho kïët lån êëy. Tuy nhiïn, ưng ta cng hiïíu rùçng mưåt
quët àõnh àng àùỉn àôi hỗi phẫi cố nhûäng tranh lån, bêët
àưìng thđch húåp.
Têët cẫ nhûäng tưíng thưëng M trong lõch sûã àïìu cố phûúng
phấp riïng trong viïåc tẩo ra nhûäng bêët àưìng cêìn thiïët àïí cố
àûúåc mưåt quët àõnh hiïåu quẫ. Lincoln, Theodore Roosevelt,
Franklin D. Roosevelt vâ Harry Truman àïìu cố nhûäng cấch
riïng ca hổ. Tuy nhiïn, têët cẫ àïìu tẩo ra nhûäng tranh lån
cêìn thiïët “àïí hiïíu xem quët àõnh nối vïì àiïìu gò”. Chng ta
àïìu biïët tưíng thưëng Washington rêët ghết cấc tranh lån vâ
ln mong mën mưåt nưåi cấc thưëng nhêët. Tuy nhiïn, ưng
vêỵn hiïíu àûúåc sûå cêìn thiïët ca cấc kiïën khấc biïåt: trong
nhûäng vêën àïì quan trổng ưng àïìu tham khẫo kiïën ca cấc
ph tấ thên cêån: Hamilton vâ Jefferson.
 Cố lệ F. D. Roosevelt lâ võ tưíng thưëng hiïíu rộ sûå cêìn thiïët
ca cấc “bêët àưìng cố tưí chûác”. Khi cố mưåt viïåc quan
206
207
NHÂ QUẪN TRÕ THÂNH CƯNG CẤC QUËT ÀÕNH HIÏÅU QUẪ
so vúái quậng àûúâng, hay trïn mưỵi chiïëc xe. Nïëu nhûäng

nhâ sẫn xët xe húi ài ra ngoâi cưng ty vâ tûå mònh tòm
hiïíu, hổ sệ nhêån ra sûå cêìn thiïët phẫi ào lûúâng mûác àưå
trêìm trổng ca cấc chêën thûúng trïn cú thïí ngûúâi trong
cấc tai nẩn xe húi nûäa. Àiïìu àố sệ dêỵn túái viïåc bưí sung
cho cấc chiïën dõch an toân bùçng nhûäng biïån phấp hûúáng
túái viïåc lâm cho tai nẩn búát nguy hiïím hún – tûác lâ thiïët
kïë lẩi kiïíu dấng xe húi cho an toân hún.
Tòm ra cấc thûúác ào thđch húåp, do àố, khưng phẫi lâ mưåt
bâi toấn thưng thûúâng, mâ lâ mưåt nhêån xết, mưåt àấnh giấ
hâm chûáa ri ro.
Bêët cûá khi nâo cêìn àấnh giấ vâ phấn xết, chng ta cêìn cố
nhûäng lûåa chổn, nhûäng giẫi phấp thay thïë. Mưåt àấnh giấ mâ
ta chó cố thïí nối “Cố” hay “Khưng” vúái nố khưng phẫi lâ mưåt
àấnh giấ thêåt sûå. Nhâ quẫn l hiïåu quẫ ln u cêìu phẫi
cố cấc thûúác ào thay thïë khấc nhau, tûâ àố hổ múái cố thïí
chổn ra mưåt thûúác ào thđch húåp nhêët.
Nïëu khưng xem xết cấc giẫi phấp thay thïë, quët àõnh àûa
ra sệ khưng hiïåu quẫ. Àiïìu nây giẫi thđch tẩi sao nhûäng
ngûúâi ra quët àõnh lẩi hay tn theo nhûäng àiïìu phưí biïën
trong cấc sấch vúã hiïån nay: hổ tòm kiïëm sûå bêët àưìng, tranh
cậi thay vò sûå àưìng thån tuåt àưëi khi ra quët àõnh.
Ngun tùỉc àêìu tiïn khi ra quët àõnh lâ: khưng àûa ra quët
àõnh nïëu cố tranh cậi, bêët àưìng. Quët àõnh hiïåu quẫ khưng
àûúåc hònh thânh tûâ nhûäng tiïëng vưỵ tay, mâ hònh thânh tûâ
sûå xung àưåt giûäa cấc quan àiïím trấi ngûúåc, àưëi thoẩi, tranh
cậi, chổn lûåa giûäa cấc kiïën khấc nhau.
Cấch tưët nhêët àïí xấc àõnh nhûäng tiïu chín, thûúác ào
ph húåp lâ viïåc tòm kiïëm cấc phẫn hưìi nhû àậ trònh bây úã
phêìn trûúác, chó lûu : àêy lâ nhûäng phẫn hưìi trûúác khi ra
quët àõnh.

 Vđ d, trong hêìu hïët cấc vêën àïì nhên sûå, cấc sûå kiïån
àûúåc ào lûúâng theo cấch “trung bònh”, nhû: t lïå tai nẩn
lao àưång trung bònh, t lïå vùỉng mùåt trung bònh ca toân
bưå nhên viïn, t lïå ngûúâi bïånh trung bònh trong sưë 100
nhên viïn v.v Tuy nhiïn, nhâ quẫn l hiïåu quẫ cố thïí
nhêån ra rùçng anh ta cêìn mưåt thûúác ào khấc. Nhûäng con
sưë trung bònh, t lïå trung bònh cố thïí ph húåp vúái mưåt
cưng ty bẫo hiïím, song chng hoân toân khưng cố mêëy
nghơa trong cấc quët àõnh vïì quẫn l nhên sûå.
Àa sưë cấc trûúâng húåp vùỉng mùåt àïìu xẫy ra úã mưåt phông
ban c thïí nâo àố. Àa sưë tai nẩn lao àưång xẫy ra tẩi
mưåt, hai àiïím c thïí trong dêy chuìn sẫn xët ca nhâ
mấy. Ngay cẫ viïåc nhên viïn bõ bïånh vâ xin nghó phếp
cng chó têåp trung àa sưë úã cấc nhên viïn nûä, trễ, chûa
lêåp gia àònh. Do àố cấc quët àõnh, cấc hânh àưång liïn
quan àïën nhên sûå dûåa trïn nhûäng con sưë thưëng kï trung
bònh (vđ d: mưåt chiïën dõch an toân lao àưång) sệ khưng
àem lẩi nhûäng kïët quẫ mong mën.
Tûúng tûå, viïåc khưng tûå tòm hiïíu cấc phẫn hưìi chđnh lâ
mưåt ngun nhên chđnh khiïën ngânh cưng nghiïåp sẫn
xët xe húi khưng nhêån ra kõp thúâi nhu cêìu thiïët kïë xe
an toân hún. Cấc cưng ty xe húi chó àûúåc “ào lûúâng” bùçng
cấc chó sưë truìn thưëng nhû: t lïå sưë tai nẩn trung bònh
204
205
NHÂ QUẪN TRÕ THÂNH CƯNG CẤC QUËT ÀÕNH HIÏÅU QUẪ
Ngûúâi ra quët àõnh hiïåu quẫ ln coi cấc thûúác ào truìn
thưëng lâ khưng ph húåp. Nïëu chng ph húåp thò cố lệ ngûúâi
ta khưng cêìn phẫi àûa ra mưåt quët àõnh múái, mâ chó lâ mưåt
sûå àiïìu chónh mâ thưi. Cấc thûúác ào truìn thưëng phẫn ấnh

quët àõnh ca quấ khûá. Nhu cêìu tòm ra mưåt thûúác ào múái
cng chó ra rùçng thûúác ào c nay àậ khưng côn ph húåp nûäa.
 Tûâ thúâi gian xẫy ra cåc chiïën tranh Triïìu Tiïn, ngûúâi
ta nhêån ra rùçng chđnh sấch hêåu cêìn ca qn àưåi M
lâ cố vêën àïì. Sau àố àậ cố rêët nhiïìu nghiïn cûáu vïì àïì
tâi nây, song mổi chuån chùèng hïì tưët lïn mâ côn tïå ài
nûäa. Tuy nhiïn, võ Bưå trûúãng Qëc phông múái – Robert
McNamara – àậ xem xết lẩi cấc phûúng phấp ào lûúâng
c trong cưng tấc hêåu cêìn (ào bùçng tưíng sưë tiïìn vâ tưíng
sưë cấc khoẫn mc). McNamara phên loẩi c thïí nhû sau:
mưåt sưë rêët đt – 4% tưíng sưë khoẫn mc, song cố giấ trõ
lúán (90% sưë tiïìn hóåc hún). Vâ mưåt sưë khấc cng khoẫng
4% tưíng sưë khoẫn mc song lẩi chiïëm 90% sưë vêåt phêím
àûúåc sûã dng ngay trïn chiïën trûúâng. Do mưåt sưë khoẫn
mc xët hiïån cẫ trong hai loẩi nối trïn, cëi cng ưng
ta cố àûúåc mưåt danh sấch nhûäng khoẫn mc hêåu cêìn
quan trổng nhêët, chiïëm khoẫng 5-6% tưíng sưë. Mưỵi khoẫn
mc trong danh sấch nây àïìu phẫi àûúåc quẫn l riïng
biïåt vâ chùåt chệ. Côn lẩi 95% khưng cố giấ trõ lúán vïì tiïìn
vâ cng khưng cêìn sûã dng ngay trïn chiïën trûúâng, sệ
àûúåc quẫn l nhû nhûäng “ngoẩi lïå” mâ thưi. Cấc thûúác
ào tiïu chín múái nây ngay lêåp tûác gip àïì ra àûúåc
nhûäng quët àõnh vư cng hiïåu quẫ trong cưng tấc hêåu
cêìn ca qn àưåi M.
àõnh chûa àûúåc kiïím tra – àố lâ àiïím khúãi àêìu duy nhêët.
Sau àố chng ta biïët mònh phẫi kiïím tra, thay vò tranh lån
vïì nhûäng giẫ àõnh êëy. Sau khi kiïím tra sệ xấc àõnh àûúåc giẫ
àõnh nâo àûáng vûäng, vâ do àố, àấng xem xết tiïëp, giẫ àõnh
nâo bõ thûåc tïë loẩi bỗ.
Nhâ quẫn l hiïåu quẫ ln khuën khđch nhûäng kiïën

khấc biïåt. Tuy nhiïn, nhûäng ngûúâi àûa ra kiïën cêìn lûu
vïì àưå chđnh xấc ca chng, tûác lâ viïåc kiïën àố àậ àûúåc
kiïím nghiïåm qua thûåc tïë chûa. Cêu hỗi mâ nhâ quẫn l àùåt
ra sệ lâ “Chng ta cêìn biïët nhûäng gò àïí cố thïí kiïím tra tđnh
chđnh xấc ca giẫ àõnh nây?”, hay “Cấc dûä kiïån cêìn nhû thïë
nâo àïí kiïën nây cố thïí àûáng vûäng àûúåc?”. Nhâ quẫn l
phẫi lâm sao àïí chđnh bẫn thên vâ cấc àưìng nghiïåp cố thối
quen suy nghơ vâ nïu lïn kiïën vïì nhûäng gò cêìn xem xết,
nghiïn cûáu vâ kiïím tra. Nhâ quẫn l u cêìu nhûäng ngûúâi
àûa ra kiïën cng phẫi cố trấch nhiïåm xấc àõnh rộ râng
cấc kïët quẫ thûåc tïë cố thïí k vổng vâ tòm kiïëm.
Cố lệ vêën àïì cưët lội úã àêy lâ: “Tiïu chín àïí xấc àõnh tđnh
liïn quan lâ gò?”. Cêu hỗi nây liïn quan àïën cấc tiïu chín
vâ thûúác ào thđch húåp àưëi vúái vêën àïì àang àûúc thẫo lån,
vâ àưëi vúái cẫ quët àõnh sệ àûa ra sau àố. Khi phên tđch
cấch thûác àûa ra mưåt quët àõnh thûåc sûå hiïåu quẫ, chng
ta cố thïí thêëy ngûúâi ta dânh mưåt thúâi gian àấng kïí àïí tòm
ra nhûäng thûúác ào thđch húåp nối trïn.
 Cấc tiïu chín xấc àõnh tđnh liïn quan àố chđnh lâ cấi
àậ lâm cho quët àõnh ca Theodore Vail (cung cêëp dõch
v lâ cưng viïåc kinh doanh ca hïå thưëng Bell) trúã nïn
hiïåu quẫ.
202
203
NHÂ QUẪN TRÕ THÂNH CƯNG CẤC QUËT ÀÕNH HIÏÅU QUẪ
dûä kiïån, mâ xët phất tûâ xung àưåt giûäa cấc kiïën khấc nhau;
vâ sûå xem xết k lûúäng mổi giẫi phấp thay thïë.
Thu thêåp cấc dûä kiïån ngay tûâ àêìu lâ àiïìu khưng thïí. Sệ
khưng cố dûä kiïån nâo cho àïën khi chng ta xấc àõnh àûúåc
tiïu chín liïn quan – tûác lâ xấc àõnh sûå kiïån nâo liïn quan

vâ àûúåc coi lâ dûä kiïån.
 Trong vêåt l, mi võ ca mưåt chêët khưng àûúåc coi lâ mưåt
dûä kiïån. Cho àïën gêìn àêy, mâu sùỉc ca mưåt chêët cng
vêåy. Trong nêëu ùn thò mi võ lẩi cûåc k quan trổng, côn
trong hưåi hổa thò mâu sùỉc lẩi quan trổng. Nhû thïë, ba
lơnh vûåc khấc nhau coi nhûäng thûá khấc nhau lâ liïn
quan, vâ do àố, cố nhûäng dûä kiïån khấc nhau.
Nhâ quẫn l hiïåu quẫ cng hiïíu rùçng, chng ta khưng khúãi
àêìu bùçng viïåc tòm kiïëm cấc dûä kiïån, mâ bùçng mưåt kiïën.
Àiïìu nây khưng cố gò sai, búãi bêët k ai cố kinh nghiïåm vïì
mưåt lơnh vûåc àïìu àûúåc k vổng àûa ra mưåt kiïën nâo àố,
nïëu khưng thò rộ râng ngûúâi àố khưng cố ốc quan sất vâ lûúâi
suy nghơ.
Bêët k ngûúâi nâo cng khúãi àêìu bùçng mưåt kiïën, do àố
u cêìu hổ tòm kiïëm nhûäng dûä kiïån cng lâ sai lêìm. Búãi khi
àố chùỉc chùỉn ngûúâi ta sệ chó ài tòm nhûäng dûä kiïån ph
húåp vúái kïët lån cố sùén trong àêìu, vâ àiïìu nây chùèng cố gò
lâ khố thûåc hiïån cẫ. Nhâ thưëng kï giỗi biïët rộ àiïìu nây vâ
khưng tin tûúãng vâo cấc con sưë, anh ta ln ln nghi ngúâ.
Phûúng phấp àng àùỉn duy nhêët cho phếp chng ta kiïím
tra mưåt kiïën theo tiïu chín thûåc tïë lâ phûúng phấp dûåa
trïn sûå nhêån thûác rộ rùçng kiïën ln cố trûúác. Khi àố ai
cng cố thïí thêëy rùçng chng ta khúãi àêìu bùçng nhûäng giẫ
7.
CẤC QUËT ÀÕNH HIÏÅU QUẪ
Mưåt quët àõnh lâ mưåt sûå xết àoấn, àấnh giấ, lâ mưåt lûåa
chổn giûäa nhiïìu giẫi phấp thay thïë. Đt khi nố lâ mưåt chổn
lûåa àún giẫn giûäa cấi àng vâ cấi sai, mâ lâ sûå lûåa chổn giûäa
“cấi gêìn àng” vâ cấi cố thïí sai. Thưng thûúâng àố lâ mưåt sûå
lûåa chổn giûäa hai hûúáng hânh àưång, khưng hûúáng nâo tỗ

ra thêåt sûå àng hún hûúáng kia.
Hêìu hïët cấc sấch vúã vïì àïì tâi “ra quët àõnh” àïìu nối vúái
àưåc giẫ rùçng “Trûúác hïët, hậy thu thêåp cấc dûä kiïån”. Tuy
nhiïn, nhâ quẫn l hiïåu quẫ hiïíu rùçng chng ta khưng khúãi
àêìu vúái cấc dûä kiïån mâ vúái cấc kiïën. Àố lâ nhûäng giẫ àõnh
chûa àûúåc kiïím chûáng vâ sệ chó cố giấ trõ nïëu àûúåc kiïím
tra àưëi chiïëu vúái thûåc tïë. Viïåc xấc àõnh àêu lâ mưåt dûä kiïån
àôi hỗi trûúác hïët bẩn phẫi quët àõnh vïì tiïu chín liïn
quan, nhêët lâ àưëi vúái nhûäng thûúác ào thđch húåp àïí xấc àõnh
tiïu chín àố. Àêy chđnh lâ “bẫn lïì” ca mưåt quët àõnh hiïåu
quẫ, cng lâ khđa cẩnh gêy tranh cậi nhêët.
Cëi cng, trấi vúái cấc sấch vúã thưng thûúâng, mưåt quët
àõnh hiïåu quẫ khưng xët phất tûâ mưåt sûå àưìng thån vïì cấc
200 201
NHÂ QUẪN TRÕ THÂNH CƯNG CẤC ËU TƯË CA QUẤ TRỊNH RA QUËT ÀÕNH
vi tđnh cố thïí xûã l lâ nhûäng sưë liïåu trûâu tûúång – nhûäng thûá
nây chó cố thïí àấng tin cêåy nïëu thûúâng xun àûúåc kiïím
tra, àưëi chiïëu vúái thûåc tïë, nïëu khưng chng sệ dêỵn con ngûúâi
ài lêìm àûúâng, lẩc lưëi
Tûå mònh ài vâ thêëy khưng chó lâ cấch tưët nhêët, mâ côn lâ
cấch tưët nhêët àïí kiïím tra xem cấi giẫ àõnh hònh thânh nïn
mưåt quët àõnh nâo àố cố côn hiïåu lûåc vâ ph húåp hay lâ
chng àậ trúã nïn lưỵi thúâi, cêìn àấnh giấ lẩi. Vâ nối chung
chng ta nïn hiïíu rùçng súám mån gò cấc giẫ àõnh cng trúã
nïn lưỵi thúâi, búãi thûåc tïë khưng bao giúâ àûáng n trong mưåt
thúâi gian dâi.
Viïåc khưng àấnh giấ lẩi thûúâng xun tđnh ph húåp, cố
hiïåu lûåc ca mưåt quët àõnh lâ l do chđnh cho sûå thêët bẩi
ca quët àõnh. Àiïìu nây àng vúái cẫ cấc quët àõnh kinh
doanh vâ cấc chđnh sấch ca chđnh ph. Khi thu thêåp phẫn

hưìi, chng ta cêìn cấc thưng tin cố tưí chûác – cấc bấo cấo vâ
con sưë thưëng kï. Song nïëu khưng xấc àõnh cấc phẫn hưìi dûåa
trïn thûåc tïë, vúái phong cấch “tûå mònh ài vâ thêëy”, bẩn sệ dïỵ
dâng rúi vâo thối giấo àiïìu, vộ àoấn vâ tûâ àố trúã nïn khưng
cố hiïåu quẫ trong cưng viïåc.
Trïn àêy lâ nhûäng ëu tưë ca quấ trònh ra quët àõnh.
Nhûng côn bẫn thên quët àõnh àố thò sao?
Khi tûúáng Eisenhower àùỉc cûã Tưíng thưëng, ngûúâi tiïìn nhiïåm
ca ưng lâ Harry S. Truman àậ nối “Tưåi nghiïåp Ike (tïn gổi
thên mêåt ca Eisenhower)! Khi côn lâ mưåt võ tûúáng, anh ta
ra lïånh vâ mïånh lïånh àûúåc thi hânh. Ngay anh ta sùỉp sûãa
vâo ngưìi úã vùn phông Tưíng thưëng, sùỉp sûãa ra lïånh vâ sệ
chùèng cố gò xẫy ra sau àố nûäa!”
L do tẩi sao “sệ chùèng cố chuån gò xẫy ra” khưng phẫi
búãi mưåt viïn tûúáng cố nhiïìu quìn lûåc hún Tưíng thưëng! Cấc
tưí chûác qn sûå tûâ lêu àậ hiïíu rùçng àa sưë mïånh lïånh àïìu
khưng àûúåc thûåc hiïån àêìy à, tûâ àố tưí chûác ra cú chïë kiïím
tra viïåc thûåc hiïån mổi mïånh lïånh. Hổ cng hiïíu rùçng tûå mònh
ài kiïím tra lâ cấch phẫn hưìi tưët nhêët, àấng tin nhêët
8
. Côn
cấc bấo cấo (cấi duy nhêët mâ cấc Tưíng thưëng cố thïí cố àûúåc)
chùèng cố mêëy tấc dng úã àêy cẫ. Cấc sơ quan qn àưåi hóåc
lâ tûå mònh ài kiïím tra, hóåc lâ cûã mưåt ngûúâi ph tấ lâm viïåc
àố – hổ chùèng bao giúâ tin vâo lúâi cêëp dûúái – nhûäng ngûúâi
àûúåc hổ giao nhiïåm v ban àêìu. Khưng phẫi hổ khưng tin
cêëp dûúái – cấi mâ hổ khưng tin tûúãng àûúåc lâ viïåc thưng tin,
bấo cấo.
Vúái sûå xët hiïån ca tin hổc, àiïìu nây câng trúã nïn quan
trổng, vúái ngûúâi ra quët àõnh câng ngây câng cố xu hûúáng

bõ àêíy ra xa “hiïån trûúâng thûåc tïë”. Nïëu anh ta khưng chêëp
nhêån rùçng mònh cêìn phẫi àïën têån núi nhûäng quët àõnh ca
mònh àûúåc thûåc hiïån, câng ngây anh ta câng xa rúâi thûåc tïë,
vưën vư cng quan trổng àưëi vúái anh ta. Têët cẫ nhûäng gò mấy
8
Tûâ thúâi xa xûa ngûúâi ta àậ cưng nhêån thûåc hânh nây trong qn sûå: cẫ Thucydides vâ
Xenophon àïìu coi àiïìu nây lâ àûúng nhiïn. Cấc tû liïåu vùn bẫn súám nhêët ca ngûúâi
Trung Qëc vâ cẫ Caesar cng cố nhûäng kïët lån tûúng tûå.
198 199
NHÂ QUẪN TRÕ THÂNH CƯNG CẤC ËU TƯË CA QUẤ TRỊNH RA QUËT ÀÕNH
Côn vïì quët àõnh phi têåp trung hốa tẩi General Motors
ca Sloan, tuy hiïån tẩi, nố vêỵn côn àûúåc ấp dng, song
súám mån sệ cêìn àấnh giấ xem xết lẩi. Cấc ngun tùỉc
cú bẫn trong “thiïët kïë” ca Sloan àậ thay àưíi vâ àûúåc
àiïìu chónh quấ nhiïìu lêìn, àïën mûác khưng thïí nhêån ra
hònh thûác ban àêìu ca chng. Vđ d, bưå phêån xe húi tûå
àưång câng lc câng khưng kiïím soất viïåc sẫn xët vâ
dêy chuìn hoẩt àưång ca nố, do àố khưng thïí chõu
trấch nhiïåm toân bưå vïì kïët quẫ àûúåc. Ngoâi ra, cấc dông
xe húi riïng lễ, tûâ Chevrolet àïën Cadillac, cng khưng
côn thïí hiïån sûå phên loẩi theo giấ xe nhû Sloan àõnh ra
lc àêìu nûäa. L do nùçm úã chưỵ lc trûúác Sloan thiïët kïë
mư hònh quẫn l cho mưåt cưng ty M, song giúâ àêy
General Motors àậ trúã thânh mưåt têåp àoân qëc tïë. Hiïån
nay, sûå tùng trûúãng vâ cú hưåi kinh doanh lúán nhêët cho
hổ khưng phẫi tẩi thõ trûúâng M, mâ lâ thõ trûúâng chêu
Êu. Do àố nïëu khưng tòm ra nhûäng ngun tùỉc tưí chûác
múái thđch húåp, têåp àoân àa qëc gia nây sệ khưng thïí
tưìn tẩi vâ phất triïín. Cưng viïåc mâ Sloan lâm hưìi 1922
súám mån cêìn phẫi thûåc hiïån lẩi – nhiïåm v nây sệ câng

trúã nïn cêëp bấch hún nïëu ngânh xe húi bûúác vâo mưåt
thúâi k kinh tïë khố khùn. Nïëu nhiïåm v àố khưng àûúåc
thûåc hiïån nghiïm tc, hiïåu quẫ, cấc giẫi phấp vâ quët
àõnh c ca Sloan chùèng chống thò chêìy sệ trúã thânh
mưåt cấi thông lổng thđt lêëy cưí General Motors, hay mưåt
vêåt cẫn trïn con àûúâng ài túái thânh cưng ca cưng ty.
5. Cëi cng, trong mưåt quët àõnh, cêìn xêy dûång mưåt chïë
àưå phẫn hưìi nhùçm cung cêëp mưåt cú chïë kiïím tra liïn tc
(trûúác nhûäng sûå kiïån thûåc tïë àang xẫy ra) vïì cấc k vổng
àưëi vúái quët àõnh àố.
Con ngûúâi àûa ra cấc quët àõnh, mâ con ngûúâi thò vưën
khưng hoân hẫo. Ngay cẫ mưåt quët àõnh tưët nhêët cng cố
thïí sai lêìm. Ngay cẫ mưåt quët àõnh hiïåu quẫ nhêët rưìi cng
cố lc trúã nïn lưỵi thúâi, khưng côn ph húåp nûäa.
 Chng ta cố thïí lêëy ngay cấc quët àõnh ca Vail vâ
Sloan lâm vđ d. Bêët chêëp nhûäng thânh cưng, nhûäng
phêím chêët tấo bẩo, àưåt phấ ca chng, ngây nay chó
cố mưåt quët àõnh ca Vail – quët àõnh rùçng “cung cêëp
dõch v lâ cưng viïåc ca hïå thưëng Bell” – lâ côn tiïëp tc
“cố hiïåu lûåc” vâ vêỵn giûä ngun hònh thûác ban àêìu ca
nố. Ngoâi ra, bẫn chêët ca cưí phiïëu AT&T bõ thay àưíi
lúán trong nhûäng nùm 1950 nhùçm àấp lẩi nhûäng thay
àưíi trïn thõ trûúâng – sûå xët hiïån ca cấc tưí chûác àêìu tû
(qu lûúng hûu, qu hưỵ tûúng ) nhû lâ mưåt kïnh àêìu
tû khấc ca têìng lúáp trung lûu. Mưåt quët àõnh khấc cng
khưng côn giấ trõ: trong khi låt lïå, quy tùỉc vêỵn lâ ëu tưë
cêìn thiïët cho sûå tưìn tẩi ca cấc cưng ty viïỵn thưng tû
nhên, loẩi låt lïå mâ Vail cưë gùỉng lâm cho hiïåu quẫ – cấc
låt lïå ca cấc tiïíu bang – câng lc câng trúã nïn khưng
ph húåp trûúác thûåc tïë hïå thưëng viïỵn thưng toân qëc, vâ

thêåm chđ lâ toân cêìu. Cấc låt lïå ca chđnh ph liïn bang
trong lơnh vûåc nây àậ khưng àûúåc àïì ra búãi hïå thưëng Bell,
ngûúåc lẩi chng côn bõ Bell phẫn àưëi bùçng nhûäng hânh
àưång trò hoận mâ trûúác àêy Vail ln nế trấnh.
196 197
NHÂ QUẪN TRÕ THÂNH CƯNG CẤC ËU TƯË CA QUẤ TRỊNH RA QUËT ÀÕNH
cố hiïåu quẫ, nïëu khưng cố nhûäng thûúác ào thânh tđch
dõch v mâ Vail àậ lêåp ra àïí ào lûúâng thânh tđch quẫn
trõ. Cấc nhâ quẫn l cưng ty Bell trûúác àố àậ quen vúái
viïåc àấnh giấ thânh tđch qua lúåi nhån, hay chi phđ.
Thûúác ào múái trong àấnh giấ sệ gip hổ chêëp nhêån
nhûäng mc tiïu múái mau chống hún, dïỵ dâng hún.
Ngûúåc lẩi hoân toân vúái vđ d trïn lâ thêët bẩi gêìn àêy
ca mưåt ch tõch kiïm CEO trong viïåc tấi cêëu trc mưåt
cưng ty M. Àêy lâ mưåt cưng ty lúán, lêu àúâi, cố uy tđn
vâ truìn thưëng. Mổi ngûúâi àïìu àưìng rùçng cêìn thûåc
hiïån cấc thay àưíi. Sau nhiïìu nùm dêỵn àêìu thõ trûúâng,
cưng ty cố dêëu hiïåu chûäng lẩi, àưìng thúâi gùåp phẫi sûå
cẩnh tranh vư cng quët liïåt tûâ cấc àưëi th trong
ngânh. Nhûng võ ch tõch lẩi bưí nhiïåm vâo ba võ trđ phố
ch tõch cưng ty (nhûäng võ trđ quan trổng vâ cố lûúng
cao nhêët) nhûäng ngûúâi àẩi diïån tiïu biïíu cho “phấi bẫo
th” trong cưng ty. Àiïìu àố sệ lâm cho cấc thânh viïn
côn lẩi khưng thïí khưng cố suy nghơ “Thêåt ra hổ khưng
thûåc sûå mën tấi cêëu trc cưng ty nây!”.
Rộ râng mổi ngûúâi sệ nghơ hânh vi theo àûúâng lưëi “bẫo
th”, chưëng lẩi viïåc tấi cêëu trc lâ hânh vi thûåc sûå àûúåc lậnh
àẩo ûa thđch, vâ do àố, khen thûúãng (bùçng viïåc thùng tiïën).
Khưng phẫi ai cng lâm àûúåc nhûäng àiïìu xët sùỉc nhû
Vail: àûa viïåc thûåc hiïån mưåt quët àõnh vâo chđnh bïn trong

quët àõnh êëy. Tuy nhiïn, nhâ quẫn l ln cố thïí suy nghơ
vïì nhûäng cam kïët hânh àưång mâ mưåt quët àõnh c thïí àôi
hỗi, cng nhû nhûäng phêìn cưng viïåc c thïí tûâ quët àõnh,
vâ nhûäng con ngûúâi c thïí àïí thûåc hiïån chng.
Vâi nùm sau, viïåc chuín ngoẩi tïå ra khỗi hai qëc gia
nối trïn lẩi àûúåc cho phếp trúã lẩi. Khi àố, d cẫ hai
doanh nghiïåp àõa phûúng àïìu hoẩt àưång tưët, viïåc bấn
doanh nghiïåp úã qëc gia thûá nhêët gùåp khố khùn, do
khưng ai cố à trònh àưå chun mưn vâ quẫn l cêìn thiïët
àïí quẫn l nố. Cëi cng, ngûúâi ta phẫi thanh l doanh
nghiïåp vâ chõu lưỵ lúán. Ngûúåc lẩi, úã qëc gia thûá hai, rêët
nhiïìu doanh nhên àõa phûúng sùén sâng mua lẩi doanh
nghiïåp, tûâ àố cưng ty hốa chêët cố thïí rt vưën àêìu tû,
chuín vïì M vúái mưåt lúåi nhån àấng kïí.
Xem lẩi vđ d trïn, cố thïí thêëy quy trònh thânh lêåp vâ
kinh doanh úã hai qëc gia lâ nhû nhau. Song tẩi qëc
gia thûá nhêët, khưng ai àùåt ra cêu hỗi: “Chng ta cêìn
nhûäng ngûúâi nhû thïë nâo àïí thûåc hiïån quët àõnh? Hổ
cố thïí lâm gò?”. Kïët quẫ nhû ta àậ thêëy, bẫn thên quët
àõnh khi àố trúã nïn kếm hiïåu quẫ.
Têët cẫ nhûäng àiïìu trïn câng trúã nïn quan trổng hún khi
con ngûúâi cêìn thay àưíi hânh vi, thối quen, thấi àưå àïí thûåc
hiïån mưåt quët àõnh nâo àố. Khi àố, khưng chó phẫi rộ
râng khi phên cưng trấch nhiïåm, nhâ quẫn l côn cêìn àẫm
bẫo nhûäng ngûúâi àûúåc giao trấch nhiïåm phẫi cố khẫ nùng
hoân thânh nhiïåm v àûúåc giao; cng nhû àẫm bẫo rùçng
cấc tiïu chín vïì thânh tđch, cấc àưång cú, hânh vi ca hổ
phẫi àûúåc thay àưíi mưåt cấch thđch húåp. Nïëu khưng, nhûäng
ngûúâi thûåc hiïån hânh àưång (nhiïåm v) sệ khưng thïí hoân
thânh nhiïåm v.

 Chùèng hẩn, quët àõnh ca Theodore Vail vïì viïåc “kinh
doanh ca hïå thưëng Bell lâ cung cêëp dõch v” sệ khưng
194 195
NHÂ QUẪN TRÕ THÂNH CƯNG CẤC ËU TƯË CA QUẤ TRỊNH RA QUËT ÀÕNH
vïì thay àưíi cẫ. Do àố, àïën thúâi gian ngûâng sẫn xët thiïët
bõ nây, trong kho ca cưng ty côn à ngun vêåt liïåu
sẫn xët cho 8-10 nùm, nhûäng ngun vêåt liïåu nây
bùỉt båc phẫi loẩi bỗ, vúái phđ tưín rêët lúán.
Cấc hânh àưång phẫi thđch húåp vúái khẫ nùng ca ngûúâi thûåc
hiïån chng.
 Mưåt cưng ty hốa chêët thêëy rùçng trong nhûäng nùm gêìn
àêy hổ liïn tc gùåp nhûäng vêën àïì vïì tiïìn bẩc (bõ phong
tỗa tâi khoẫn ngoẩi tïå) tẩi hai qëc gia Têy Phi. Àïí bẫo
vïå nhûäng sưë tiïìn nây, hổ phẫi àêìu tû chng vâo cấc
doanh nghiïåp àõa phûúng. Nhûäng doanh nghiïåp nây
phẫi khưng cố nhu cêìu nhêåp khêíu hâng hốa, vâ nïëu
thânh cưng, chng sệ àûúåc bấn lẩi cho cấc nhâ àêìu tû
àõa phûúng vâ chuín sưë tiïìn thu àûúåc vïì M. Àïí thânh
lêåp nhûäng doanh nghiïåp àõa phûúng nây, cưng ty xêy
dûång mưåt quy trònh hốa chêët àún giẫn àïí bẫo quẫn mưåt
loẩi trấi cêy vưën rêët phưí biïën úã Têy Phi, song thûúâng
dïỵ bõ hû hỗng khi vêån chuín sang thõ trûúâng M.
Cấc doanh nghiïåp kiïíu nây úã cẫ hai qëc gia Têy Phi
nổ àïìu lâm ùn thânh cưng. Tuy nhiïn, tẩi mưåt qëc gia,
nhâ quẫn l àõa phûúng lêåp ra doanh nghiïåp vúái àiïìu
kiïån vïì nhên lûåc lâ nhûäng ngûúâi cố trònh àưå quẫn l vâ
chun mưn quấ cao, vưën khưng cố sùén trïn thõ trûúâng
lao àưång chêu Phi. Ngûúåc lẩi, úã qëc gia kia, nhâ quẫn
l àậ àấnh giấ àng khẫ nùng ca lao àưång àõa phûúng,
tûâ àố lâm cho cẫ quy trònh sẫn xët vâ kinh doanh trúã

nïn àún giẫn, vûâa sûác ngûúâi lao àưång.
Chuín mưåt quët àõnh thânh cấc hânh àưång àôi hỗi bẩn
trẫ lúâi mưåt sưë cêu hỗi sau àêy: Ai cêìn biïët (àûúåc thưng bấo)
vïì quët àõnh? Hânh àưång nâo cêìn thûåc hiïån? Ai sệ thûåc
hiïån chng? Hânh àưång àố cêìn nhû thïë nâo àïí ngûúâi ta cố
thïí lâm àûúåc? Cêu hỗi àêìu tiïn vâ cêu hỗi cëi cng trong
sưë cấc cêu hỗi trïn thûúâng bõ ngûúâi ta xem nhể, àûa túái kïët
quẫ xêëu.
 Cố mưåt cêu chuån khấ phưí biïën trong giúái nghiïn cûáu,
minh hổa cho têìm quan trổng ca cêu hỗi: “Ai cêìn phẫi
biïët vïì mưåt quët àõnh?”. Vâi nùm trûúác àêy, mưåt nhâ
sẫn xët thiïët bõ cưng nghiïåp quët àõnh dûâng sẫn xët
mưåt mêỵu sẫn phêím. Àêy lâ mưåt thiïët bõ chín trong dêy
chuìn sẫn xët àậ nhiïìu nùm, hiïån vêỵn côn àûúåc sûã
dng. Tuy nhiïn, lûúång àùåt hâng cho thiïët bõ nây àậ
giẫm st nhiïìu trong nhûäng nùm gêìn àêy. Nhâ sẫn xët
quët àõnh chó bấn sẫn phêím cho nhûäng khấch hâng
àang sûã dng nố trong trûúâng húåp cêìn thay thïë hay hû
hỗng, vâ ba nùm sau sệ ngûâng hùèn viïåc sẫn xët vâ bấn
hâng àưëi vúái thiïët bõ nây. Song hoân toân bêët ngúâ, vâo
lc mâ thiïët bõ nối trïn khưng côn àûúåc sẫn xët thò nhâ
sẫn xët lẩi nhêån àûúåc àún àùåt hâng tûâ mưåt khấch
hâng c. Rộ râng lâ ngûúâi ta àậ khưng ch àïën cêu
hỗi: “Cêìn thưng bấo cho ai vïì quët àõnh?”. Ngoâi ra,
ngûúâi ta cng àậ khưng thưng bấo cho phông mua hâng
– nhûäng ngûúâi chõu trấch nhiïåm mua vêåt liïåu àïí sẫn xët
ra chđnh thiïët bõ nối trïn. Phông mua hâng trûúác nay
vêỵn mua cấc vêåt liïåu theo mưåt t lïå tûúng ûáng vúái doanh
sưë bấn ra ca sẫn phêím, vâ khưng ai thưng bấo cho hổ
192 193

NHÂ QUẪN TRÕ THÂNH CƯNG CẤC ËU TƯË CA QUẤ TRỊNH RA QUËT ÀÕNH
nhêån àûúåc” (chûá khưng phẫi lâ nhûäng cấi àng àùỉn), bẩn
sệ chó lậng phđ thúâi gian mâ thưi. Nhûäng àiïìu bẩn lo lùỉng,
àïì phông cố thïí chùèng bao giúâ xẫy ra, trong khi nhûäng khố
khùn, nhûäng vêåt cẫn khấc lẩi cố thïí bêët ngúâ àïën vúái bẩn.
Àùåt ra cêu hỗi ban àêìu “Cấi gò cố thïí chêëp nhêån àûúåc?”,
bẩn sệ khưng àẩt àûúåc gò hïët. Khi cưë trẫ lúâi cêu hỗi àố, ngûúâi
ta sệ qụn mêët nhûäng àiïìu thûåc sûå quan trổng, vâ àấnh mêët
cú hưåi cố àûúåc cêu trẫ lúâi àng àùỉn, hiïåu quẫ.
4. Chuín mưåt quët àõnh thânh hânh àưång c thïí lâ
phêìn quan trổng tiïëp theo ca mưåt quấ trònh ra quët àõnh.
Nïëu xấc àõnh cấc àiïìu kiïån bao quất lâ bûúác khố nhêët thò
viïåc chuín quët àõnh thânh hânh àưång lẩi lâ bûúác tưën thúâi
gian nhêët trong quấ trònh nây. Tuy nhiïn, chó khi cấc cam
kïët hânh àưång àûúåc àûa vâo trong mưåt quët àõnh ngay tûâ
àêìu thò quët àõnh àố múái trúã nïn hiïåu quẫ àûúåc.
Thûåc chêët mâ nối, nïëu mưåt quët àõnh khưng àûúåc chuín
thânh nhûäng cưng viïåc vâ trấch nhiïåm ca mưåt sưë ngûúâi nâo
àố, thò nố vêỵn chûa phẫi lâ mưåt quët àõnh àng nghơa, mâ
chó lâ mưåt dûå àõnh tưët àểp mâ thưi.
 Àêy chđnh lâ vêën àïì ca nhiïìu tun bưë vïì chđnh sấch,
nhêët lâ trong lơnh vûåc kinh doanh: chng khưng cố cấc
cam kïët hânh àưång c thïí. Khưng ai cố trấch nhiïåm thûåc
hiïån nhûäng tun bưë àố cẫ. Do àố, cng khưng cố gò
àấng ngẩc nhiïn khi cấc thânh viïn ca mưåt cưng ty cố
xu hûúáng nghi ngúâ tđnh chên thûåc ca chng. Hổ àún
giẫn coi àố lâ nhûäng lúâi lệ ba hoa, sấo rưỵng ca Ban
giấm àưëc!
anh nối cho anh ta biïët cấi gò lâ àng. Khi àố mổi nhâ
quẫn l úã àêy, khi ra cấc quët àõnh, sệ sûã dng kiïën

ca anh nhû lâ mưåt kim chó nam hûúáng dêỵn vêåy!”
Tưíng thưëng Kennedy àậ hổc àûúåc bâi hổc nây tûâ thẫm hổa
Võnh Con Lúån, khiïën ưng cố àûúåc thânh cưng trong viïåc xûã
l v khng hoẫng tïn lûãa Cuba hai nùm sau àố. Viïåc suy
nghơ vâ xấc àõnh rộ nhûäng àiïìu kiïån bao quất mâ quët àõnh
àûa ra phẫi thỗa mận àậ gip ưng xấc àõnh àûúåc cố thïí chêëp
nhêån nhûäng thỗa hiïåp nâo (trong trûúâng húåp nây lâ viïåc
ngêìm tûâ bỗ u cêìu ca M àôi hỗi viïåc kiïím tra tẩi hiïån
trûúâng viïåc thấo dúä tïn lûãa, sau khi cấc mấy bay do thấm
àậ cho kïët lån rùçng viïåc nây khưng côn cêìn thiïët nûäa); cng
lc àố vêỵn tiïëp tc giûä ngun u cêìu vïì viïåc gò (trong trûúâng
húåp nây lâ viïåc Cuba phẫi thấo dúä vâ trẫ lẩi cho Liïn Xư toân
bưå sưë tïn lûãa ca hổ).
Cố hai loẩi thỗa hiïåp khấc nhau. Mưåt loẩi àûúåc thïí hiïån
trong cêu thânh ngûä: “Cố nûãa ưí bấnh mò côn hún lâ khưng
cố bấnh ùn!”. Loẩi thûá hai àûúåc thïí hiïån trong cêu chuån
vïì sûå phấn xûã ca Solomon, theo àố ngûúâi ta nhêån ra rùçng
“mưåt nûãa àûáa trễ thò côn tïå hún lâ khưng cố àûáa trễ con nâo
cẫ”. Trong loẩi thỗa hiïåp àêìu tiïn, cấc àiïìu kiïån bao quất
vêỵn àûúåc thỗa mận. Mc àđch ca bấnh mò lâ àïí ùn, do àố
cố nûãa ưí vêỵn ùn àûúåc. Côn trong vđ d hai vïì phấn xûã ca
vua Solomon, thỗa hiïåp àûa ra khưng thỗa mận àûúåc cấc
àiïìu kiïån bao quất: mưåt nûãa àûáa bế khưng thïí lâ mưåt con
ngûúâi cố thïí sưëng vâ phất triïín àûúåc, mâ chó lâ mưåt cấi xấc!
Nïëu bẩn lo lùỉng, quan têm àïën nhûäng cấi “cố thïí chêëp