Bài giảng Đại Cương U não

Đại Cương U não


Phân loại u não
U từ tế bào biểu mô thần kinh


U tế bào hình sao (Astrocytoma): chia 4 giai đoạn ác tính



Glioblastoma ( độ 4): rất ác tính với các tế bào khơng biệt hố



U tế bào hình sao nhỏ ( oligodendroglioma ): U phát triển chậm,
có ranh giới rõ



U tế bào vách não thất và đám rối mạch mạc



Ependymoma : Xảy ra ở bất cứ vị trí nào của hệ thống não thất,
hay ở não thất 4. Thâm nhiễm tổ chức não xung quanh và có thể
lan qua hệ thống lưu thông DNT



Papilloma của đám rối mạch mạc: Hiếm và thường lành tính

Phân loại u não
U neuron thần kinh
Medulloblastoma: U ác tính ở trẻ em, mọc từ thuỳ
giun, có thể lan qua đường dịch não tuỷ.
U từ màng não
Xuất phát từ màng nhện, có liên quan nhiều với các
xoang tĩnh mạch, nhưng có thể thấy ở đỉnh não hoặc
nền sọ. Thường gây chèn ép hơn là thâm nhiễm. U
màng não phần lớn lành tính


Phân loại u não
U từ tế bào Schwann
U không thâm nhiễm, phát triển chậm. Thường gặp u
dây 8, dây 5, dây2.
U có nguồn gốc từ thành mạch Haemangioblastoma
Thường xảy ra ở nhu mô tiểu não và tuỷ. Được Lindau
mô tả đầu tiên năm 1926 ( U ở tiểu não kèm u tương tự
ở võng mạc, kết hợp với kén nước ở tuỵ và gan )


Phân loại u não
U tế bào mầm


Germinoma: U của nguyên bào hình cầu



Teratoma: u hỗn hợp các tổ chức rất biệt hoá: Da, cơ,
xương… thương gọi là u quái.

U bẩm sinh


U sọ hầu: Xuất phát từ tế bào biểu mô miệng, có liên
quan mật thiết với hố yên



U nang epidermoid



U nang colloid


Phân loại u não
U tuyến yên
Thường là u biểu mô tuyến lành tính: Adenome
chromoforme
U tuyến tùng
Hiếm, phần lớn là ác tính
U di căn
U từ tế bào tổ chức liên kết: Sarcome


Sinh bệnh học U não

Tắc ngẽn lưu thông dịch não tủy


Trong 1 ngày đám rối mạch mạc tiết khoảng 500ml dịch não tuỷ,
chảy qua hệ thống não thất vào khoang dưới nhện, qua lỗ
Magendie và lỗ Luschka, được hấp thu qua hệ thống tĩnh mạch
dưới nhện.



Khi có khối chốn chỗ gần hệ thống não thất ( u hố sau, u não
thất… ) làm tắc ngẽn lưu thông gây dãn não thất.



Giai đoạn đầu, cơ thể bù trừ bằngchuyển dịch não tuỷ xuống
khoang dưới nhện. Nếu quá trình này kéo dài gây tăng áp lực nội
sọ.




Sinh bệnh học U não
Phù não

tình trạng tăng thể tích não trong hộp sọ do

tăng nước và điện giải. Có 3 loại phù não chính


Phù não do vận mạch: Do phá vỡ cục bộ hàng rào máu
não, gây thoát dịch và protein qua thành mạch vào gian
bào. Phù não vận mạch diễn biến theo trình tự :



Tăng tính thấm thành mạch



Có chênh lệch áp lực giữa mạch máu và khoảng gian
bào



Ứ dịch ở gian bào


Sinh bệnh học U não


Phù não tế bào: Phù cấp tính tất cả các yếu tố tế bào não
( tế bào nội mạc, thành phần đệm, neuron ) cùng với
giảm thể tích khoảng gian bào não. Hay gặp trong thiếu
máu não, chấn thương



Phù não trung gian: DNT thoát qua gian bào vào chất
trắng quanh não thất do tắc ngẽn lưu thông.

Sinh bệnh học U não
Khối chốn chỗ
Tình trạng tăng áp lực sọ tuỳ
thuộc vị trí, tính chất,
tốc độ phát triển của khối u


Sinh bệnh học U não
Thốt vị não
Có 4 vị trí thốt vị chính:
- Thốt vị dưới liềm não
- Thốt vị cạnh lều tiểu não ( Hồi hải mã của thuỳ thái
dương tụt qua khe Bichat)
- Thoát vị qua lều trung tâm
- Thoát vị qua lỗ chẩm( Tụt kẹt hạnh nhân tiểu não)



Chẩn đoán u não
Lâm sàng


Hội chứng tăng áp lực trong sọ

Đau đầu: Tăng lên khi đi bộ, buổi sáng. Giảm khi nôn
Nôn và buồn nôn: Nôn vọt, thường vào buổi sáng
Ngủ gà

Mờ mắt, phù gai thị: do dẫn truyền áp lực tăng dọc bao
dưới nhện của thần kinh thị giác. Sau giai đoạn phù gai
sẽ dẫn tới teo gai
Nhìn đơi do dây 6 bị căng do thân não bị đẩy
Ở trẻ em: Thóp phồng


Chẩn đốn u não


Động kinh



Động kinh cục bộ



Động kinh tồn thể



Động kinh cục bộ dẫn tới toàn thể

Theo một số thống kê có khoảng 30% bệnh nhân u não bị
động kinh, nhất là động kinh cục bộ.


Chẩn đoán u não


Các triệu chứng do rối loạn chức năng não



U trên lều ( U não bán cầu)

o

Vùng trán: yếu chi và mặt bên đối diện; thay đổi tính cách

o

Vùng thái dương: Nói khó nếu thương tổn bán cầu trội, mất thị
lực đồng danh 1/4 trên

o

Vùng đỉnh: Rối loạn cảm giác; mất thị lực đồng danh 1/4 trên;
Lẫn lộn phải trái ( bán cầu trội )

o

Vùng chẩm: Bán manh đồng danh

o

Vùng thể trai: Hội chứng mất phối hợp động tác.

o

Nền sọ: Tổn thương các dây TK sọ ( I, II, III, VI )

o

Vùng dưới đồi và tuyến yên: rối loạn nội tiết


Chẩn đoán u não

 U dưới lều ( U não hố sau)
o

Tiểu não: Mất điều hoà vận động, rối tầm, rối
hướng, rung giật nhãn cầu ( Dấu hiệu nystagmus)

o

Vùng não giữa và thân não: Tổn thương dây sọ từ
8 – 12; Tổn thương tháp, rối loạn tri giác, nôn…


Chẩn đoán u não
 Thoát vị não


Thoát vị dưới liềm não: Rối loạn tri giác, dãn đồng tử



Thoát vị cạnh lều tiểu não: rối loạn tri giác, dãn đồng tử
kèm giảm phản xạ ánh sáng, liệt chi cùng bên



Thoát vị qua trung tâm lều: Rối loạn tri giác, co đồng tử
lúc đầu, sau dãn, đái nhạt.



Thoát vị qua lỗ chẩm: Mê, cứng gáy, rối loạn hô hấp.


Chẩn đốn u não
Cận lâm sàng


X.Quang sọ qui ước: Tìm các dấu hiệu tãng áp lực
trong sọ



Vơi hố trong sọ



Lỗng xương sọ: hình ảnh bản trong, bản ngồi xương
sọ.



Dấu hiệu tăng áp lực trong sọ: dãn khớp sọ ở trẻ em;
dấu ấn ngón tay, mất mỏm yên



XQ ngực: U phổi di căn não chiếm tỉ lệ khá cao



Chẩn đốn u não


Chụp cắt lớp não : CT Scanner



Vị trí, kích thước của thương tổn: Vùng nào, ngồi não hay
trong nhu mơ não



Hình ảnh phù não xung quanh u: đánh giá mức độ ác tính, xâm
lấn tổ chức xung quanh.



Dấu hiệu choán chỗ: Đè đẩy đường giữa, xẹp não thất cùng
bên, dãn não thất bên đối diện



Tỉ trọng khối u: Tăng hay giảm tỷ trọng.



Mức độ ngấm thuốc cản quang



Ảnh hưởng xương liền kề ( quá sản xương, huỷ xương)



Một u hay nhiều u



Chẩn đoán u não


Chụp cộng hưởng từ: ( IRM) Thấy được các tổn
thương mà chụp cắt lớp không thấy đuợc, xem xét
một cách chính xác liên quan giải phẫu của u với các
hồi não, não thất, liềm não và lều tiểu não.



Chụp mạch não: Nhận định tình trạng mach máu
ni u và liên quan của u với các mạch máu lớn

trước khi phẫu thuật