ĐẠI CƯƠNG CHĂM SÓC SỨC KHỎE CỘNG ĐỒNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC DUY TÂN
KHOA Y

ĐẠI CƢƠNG
CHĂM SÓC SỨC KHỎE CỘNG ĐỒNG

• Giảng viên: BS.Nguyễn Thị Hà
• Đối tượng: Dược sĩ
• Thời gian: 3 tiết


MỤC TIÊU
1

• Trình bày được các khái niệm cơ bản trong chăm sóc sức
khỏe cộng đồng

2

• Trình bày được ý nghĩa của Tun ngơn Alma - Ata và phân
tích được nội dung của 05 nguyên tắc và 10 yếu tố CSSKBĐ ở
Việt Nam;

3

• Trình bày được vai trị của NVSKCĐ trong chăm sóc sức
khoẻ cộng đồng

4

• Nhận thức được các thách thức trong CSSKCĐ và nghiên cứu

để hiểu rõ các chủ trương, chính sách, pháp luật liên quan của
Việt Nam.
2
www.trungtamtinhoc.edu.vn


NỘI DUNG

1

CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN

2

TUYÊN NGÔN ALMA – ATA VÀ CÁC CHIẾN LƢỢC CƠ BẢN VỂ
CSSKCĐ

3

CÁC TỔ CHỨC HÌNH THÀNH NỀN Y TẾ CỘNG ĐỒNG

4

NỘI DUNG CỦA CHĂM SÓC SỨC KHỎE BAN ĐẦU
3
www.trungtamtinhoc.edu.vn


1. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN
• Sức khỏe là tình trạng thoải mái toàn diện về thể chất, tinh thần

và xã hội chứ khơng chỉ bao gồm tình trạng khơng có bệnh hay
khơng bị thương tật. (WHO 1948)

Sức khỏe bao gồm: sức khỏe thể lực, tâm thần, cảm xúc, xã
hội, tâm linh, môi trường

www.trungtamtinhoc.edu.vn


• Cộng đồng: Là một nhóm người, hoặc một tập đồn người có chung
phong tục tập qn, lối sống, văn hóa, lịch sử và tín ngưỡng.
Theo Fichter cộng đồng bao gồm 4 yếu tố sau:

(1) tương quan cá nhân mật thiết với nhau, mặt đối mặt, thẳng thắn
chân tình, trên cơ sở các nhóm nhỏ kiểm sốt các mối quan hệ cá nhân;
(2) có sự liên hệ chặt chẽ với nhau về tình cảm, cảm xúc khi cá nhân
thực hiện được các cơng việc hoặc nhiệm vụ cụ thể;
(3) có sự hiến dâng về mặt tinh thần hoặc dấn thân thực hiện các giá
trị xã hội được cả cộng đồng ngưỡng mộ;
(4) có ý thức đồn kết tập thể
www.trungtamtinhoc.edu.vn


• Sức khỏe cộng đồng: là trạng thái cân bằng từ sự cân bằng
giữa các nỗ lực tự giữ trạng thái thoải mái của cá nhân, tập thể và
những ước lệ về mơi trường, văn hóa, xã hội, tâm lý và thể chất.
• Chăm sóc sức khỏe cộng đồng (CSSKCĐ): là làm cho cộng
đồng khỏe mạnh, nghĩa là nâng cao sức khỏe con người qua cách
sống lành mạnh, xây dựng những quan điểm sức khỏe đúng đắn,
khoa học, có thể thực hiện được tại cộng đồng.

www.trungtamtinhoc.edu.vn


• Chăm sóc sức khỏe ban đầu (CSSKBĐ): là những chăm sóc thiết
yếu được xây dựng trên những phương pháp và kỹ thuật thực hành,
có cơ sở khoa học và chấp nhận được về mặt xã hội, có thể phổ biến
rộng rãi cho các cá nhân và các gia đình trong cộng đồng xã hội để
mọi người tự nguyện, tự giác tham gia và thực hiện.
5 nguyên tắc chăm sóc sức khỏe ban đầu:
- Cơng bằng;
- Tăng cường, dự phịng và phục hồi sức khoẻ;
- Sự tham gia của cộng đồng;
- Kỹ thuật thích hợp;
- Phối hợp liên ngành.
www.trungtamtinhoc.edu.vn


• Y tế cộng đồng: thuộc y tế công cộng, liên quan đến nghiên cứu
và cải thiện các đặc điểm sức khỏe của các cộng đồng sinh học. Y tế
cộng đồng tập trung vào khu vực địa lý hơn là con người

Các lĩnh vực nghiên cứu của y tế cộng đồng:
+ CSSK cấp 1: tập trung vào cá nhân và gia đình. VD: tiêm
chủng, vệ sinh cá nhân…
+ CSSK cấp 2: tập trung vào mơi trường. VD: cấp thốt nước, vệ
sinh môi trường…
+ CSSK cấp 3: các can thiệp trong bối cảnh bệnh viện. VD: điều
trị, phẩu thuật…
www.trungtamtinhoc.edu.vn

Các thành tố cấu thành y tế cộng đồng:

- Tăng cường/thúc đẩy sức khoẻ
- Phòng ngừa các vấn đề về sức khoẻ

- Điều trị các rối loạn chức năng
- Phục hồi
- Đánh giá

- Nghiên cứu và thực hành dựa trên bằng chứng

www.trungtamtinhoc.edu.vn


Y tế

Nhân viên chăm sóc
sức khỏe cộng đồng

Cộng
đồng

www.trungtamtinhoc.edu.vn


Nhân viên chăm sóc sức khỏe cộng đồng
• Nhân viên chăm sóc sức khỏe cộng đồng (NVCSSKCĐ): sống
tại cộng đơng, được huấn luyện, làm việc cùng với những nhân viên y

tế và các nhân viên thuộc chương trình phát triển của địa phương. Là
nơi tiếp xúc đầu tiên giữa cá nhân và hệ thống y tế.
• Chức năng:
- Giúp cộng đồng xác định các nhu cầu, những vấn đề sức khỏe ưu
tiên, đối tượng nguy cơ; đồng thời tác động tạo sự tham gia, đưa
cộng đồng tiếp cận với dịch vụ y tế;
- Giúp y tế lập kế hoạch quản lý có hiệu quả và đưa các dịch vụ
chăm sóc sức khỏe (phòng bệnh, điều trị, giáo dục sức khỏe, phục
hồi) đến tận nơi người dân sống và lao động.
www.trungtamtinhoc.edu.vn


Nhân viên chăm sóc sức khỏe cộng đồng
• NVCSSKCĐ: khơng phải là nhân viên y tế mà chỉ là cầu nối giữa cộng
đồng với y tế
• NVCSSKCĐ: phải cắm rễ vào cả 2 phía, y tế và cộng đồng. Thiếu sự
gắn bó với cộng đồng khơng tạo được sự tham gia, thiếu hỗ trợ của y tế sẽ
khơng có hiệu quả
• Trung bình 01 NV CSSKCĐ/ 50 hộ gia đình
TCYTTG : 01 dược sĩ/ 2000 dân. Dược sĩ đại học: 2 dược sĩ/ 10.000 dân
• Nhiệm vụ chính:
- Phịng bệnh
- Giáo dục sức khỏe
- Ngồi ra, Vệ sinh mơi trường, Vệ sinh lao động, Sức khỏe bà mẹ và trẻ
em, Kế hoạch hóa gia đình, Dinh dưỡng, Tiêm chủng

www.trungtamtinhoc.edu.vn


Chức năng dược sĩ

Theo Hiệp hội Y tế Công cộng Hoa Kỳ
Vai trị dược sĩ:
•Đang mở rộng
•Vượt ra ngồi các chức năng truyền thống

www.trungtamtinhoc.edu.vn


Chức năng dược sĩ
Trước đây,
Định hướng sản phẩm
•Cấp phát thuốc
•Phân phối thuốc
•Dược lâm sàng
Ngày nay,
Định hướng bệnh nhân
•Quản lý dược
•Y tế công cộng

www.trungtamtinhoc.edu.vn


Chức năng vai trị của dược sĩ
Chăm sóc sức khỏe cho cộng đồng
Sản xuất thuốc, Nghiên cứu thuốc mới, Nghiên cứu Vaccin
Giới thiệu thuốc cho nhà thuốc, bác sỹ

Tư vấn BS liều lượng thuốc
Tư vấn thuốc cho người dân
Quản lý và bảo quản

Hội chẩn
Đưa ra quyết định sử dụng thuốc cho BN

Giám sát BN theo kê đơn của BS
www.trungtamtinhoc.edu.vn


Chức năng vai trị của dược sĩ
Hướng dẫn ni trồng nguồn dược liệu để bào chế thuốc
Làm kinh tế, kinh doanh
Tham gia các chương trình y tế
Tham gia theo dõi điều trị
Báo các cas, ghi nhận phản ứng thuốc

Đánh giá, kiểm tra tương tác thuốc trong đơn thuốc
Truyền thông giáo dục sức khỏe
Đảm bảo chất lượng thuốc đến BN
www.trungtamtinhoc.edu.vn


Chức năng, vai trò của dược sĩ đối với y tế công cộng
DS là nguồn lực của y tế công cộng

•Dược sĩ có kiến ​thức về sức khoẻ
•Thường được đặt trong cộng đồng

•Để cung cấp các dịch vụ y tế cơng cộng (trong một số trường
hợp 24h/ngày)
•Các hiệu thuốc ở cộng đồng không cần hẹn trước

www.trungtamtinhoc.edu.vn


Dược sĩ làm việc trong nhiều mơi trường cộng đồng:
• Bệnh viện

• Nhà thuốc
• Nhà dưỡng lão

• Hiệu thuốc ở cộng đồng, khơng cần hẹn
• …

Sự thuận lợi này tạo ra cơ hội lớn để cung cấp các dịch vụ chăm
sóc sức khoẻ cộng đồng và phịng ngừa.
www.trungtamtinhoc.edu.vn


Chun mơn của dược sĩ đóng góp cho nhiều chức năng y tế
cơng cộng:
• Điều trị bằng thuốc
• Tiếp cận để chăm sóc
• Các dịch vụ dự phịng
• Phân phát dược phẩm

• Nguồn thơng tin về sức khỏe và dược phẩm
• Hướng dẫn sử dụng thuốc trong cộng đồng
• Tham vấn sử dụng thuốc tại nhà thuốc
www.trungtamtinhoc.edu.vn

2. TUYÊN NGÔN ALMA-ATA VÀ CÁC CHIẾN LƯỢC VỀ CSSKBĐ

Hội nghị Quốc tế về Chăm sóc Sức khỏe ban đầu được tổ chức từ ngày
6-12/9/1978 tại Alma – Ata, Kazakhstan do WHO và UNICEF đã đưa ra
Bản tuyên ngôn về CSSKBĐ được gọi là Tuyên ngôn Alma – Ata.

www.trungtamtinhoc.edu.vn


Mục tiêu “ Sức khỏe cho mọi người” với 8 nội dung.
Việt Nam bổ sung thêm 2 nội dung và trở thành 10 yếu tố
CSSKBĐ của Việt Nam

www.trungtamtinhoc.edu.vn


10 NỘI DUNG CSSKBĐ
1. Giáo dục sức khoẻ

2. Dinh dưỡng
3. Môi trường - Nước sạch

4. Sức khoẻ bà mẹ - trẻ em và KHHGĐ
5. Tiêm chủng mở rộng

www.trungtamtinhoc.edu.vn


10 NỘI DUNG CSSKBĐ

6. Phòng chống bệnh dịch địa phương
7. Điều trị kịp thời các bệnh và vết thương thông thường
8. Thuốc thiết yếu

9. Quản lý sức khoẻ toàn dân và toàn diện
10. Kiện toàn mạng lƣới y tế cơ sở

www.trungtamtinhoc.edu.vn


Ý nghĩa của tuyên ngôn Alma-Ata
1. Phê phán hạn chế của nền y tế truyền thống.
2. Lên án sự bất cơng trong các xã hội hiện nay do tình trạng
gia tăng sự phân hóa giàu nghèo ở các nước.
3. Nêu cao tinh thần nhân đạo.

4. Nêu rõ mối quan hệ giữa sức khỏe và sự phát triển, tăng
trưởng kinh tế, thực hiện chiến lược con người.

www.trungtamtinhoc.edu.vn


Các nguyên tắc chăm sóc sức khỏe ban đầu (CSSKBĐ)
- Tính cơng bằng:
Ngun tắc chìa khóa
 Sự bao phủ rộng rãi tồn dân

- Tăng cường dự phịng và phục hồi sức khỏe
- Tham gia cộng đồng: quan trọng nhất, thực hiện quyền và nghĩa
vụ của cộng đồng

- Kỹ thuật học thích hợp: khả năng, điều kiện địa phương (văn hóa,
phong tục, truyền thống, nguồn lực)
- Phối hợp liên ngành
25
www.trungtamtinhoc.edu.vn