BÀO CHẾ BÀI DUNG DỊCH THUỐC (Tt)

Người trình bày: Trịnh Thị Loan
Thời lượng: 120 phút
06/11/2021

1


MỤC TIÊU
1. Trình bày được khái niệm, phân loại, ưu nhược điểm,
những thành phần chính của dung dịch thuốc (DDT)
2- Trình bày được kỹ thuật bào chế DDT

3- Trình bày được yêu cầu chất lượng của DDT
4- Phân tích được vai trò, đặc điểm các thành phần, kỹ
thuật bào chế một số DDT

06/11/2021

2


NỘI DUNG
1. Đại cương
1.1. Khái niệm

3. Kỹ thuật bào chế
3.1. Hịa tan
3.2. Lọc

1.2. Vị trí- đặc điểm.
1.3. Ưu nhược điểm.

4. Tiêu chuẩn chất lượng

2. Thành phần

2.1. Dược chất.
2.2. Dung môi.

2.3. Các thành phần khác

5. Các ví dụ


III. KỸ THUẬT ĐIỀU CHẾ DUNG DỊCH THUỐC

Mời các bạn xem video sau:
/>

III. KỸ THUẬT ĐIỀU CHẾ DUNG DỊCH THUỐC

Hoàn chỉnh và đóng
gói TP
Cân hoặc đong DC
và DM

Lọc

Hịa tan

Sơ đồ điều chế dung dịch thuốc
CHUẨN BỊ NGUYÊN
PHỤ LIỆU

CHUẨN BỊ CƠ SỞ

CÂN ĐONG, HỊA TAN

ĐIỀU CHỈNH pH, THỂ
TÍCH

LỌC
Kiểm tra bán
thành phẩm

CHUẨN BỊ BAO
BÌ
ĐĨNG CHAI LỌ

Kiểm tra thành
phẩm
DÁN NHÃN, ĐĨNG GÓI


III. KỸ THUẬT ĐIỀU CHẾ DUNG DỊCH THUỐC
3.1 Cân, đong dược chất và dung mơi:
- Thao tác chính xác
- Đảm bảo hàm lượng thuốc theo qui định

III. KỸ THUẬT ĐIỀU CHẾ DUNG DỊCH THUỐC

3.2 Hòa tan và các yếu tố ảnh hưởng:
3.2.1 Q trình hịa tan:
Q trình phân tán đến mức phân tử hoặc ion chất tan trong
dung môi để tạo thành hỗn hợp một tướng lỏng duy nhất và

đồng nhất gọi là dung dịch.


III. KỸ THUẬT ĐIỀU CHẾ DUNG DỊCH THUỐC

3.2 Hòa tan và các yếu tố ảnh hưởng:
3.2.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến độ tan và tốc độ hòa tan:
 Độ tan của chất khí/ chất lỏng
- Tỷ lệ thuận với áp suất khí trên bề mặt dung dịch

- Tăng nhiệt  giảm độ tan


III. KỸ THUẬT ĐIỀU CHẾ DUNG DỊCH THUỐC

3.2 Hòa tan và các yếu tố ảnh hưởng:
3.2.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến độ tan và tốc độ hòa tan:

 Độ tan của chất rắn/ chất lỏng
CHẤT ĐIỆN LY
NHIỆT ĐỘ

07

ION CÙNG TÊN

01

06

ĐỘ
TAN
pH
KTTP

05
04

02

03

CẤU TRÚC PHÂN TỬ

ĐẶC TÍNH KẾT TINH
10


III. KỸ THUẬT ĐIỀU CHẾ DUNG DỊCH THUỐC

3.2 Hòa tan và các yếu tố ảnh hưởng:
3.2.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến độ tan và tốc độ hòa tan:
 Độ tan của chất rắn/ chất lỏng

• Nhiệt độ
- Thu nhiệt: tăng nhiệt  tăng độ tan
- Tỏa nhiệt: tăng nhiệt  giảm độ tan

• Lưu ý
- Phải kết hợp các biện pháp đặc biệt để ngăn ngừa sự kết tủa
lại khi bảo quản ở nhiệt độ thường.


III. KỸ THUẬT ĐIỀU CHẾ DUNG DỊCH THUỐC

3.2 Hòa tan và các yếu tố ảnh hưởng:
• Bản chất và đặc điểm cấu trúc phân tử của chất tan và

dung môi
- Sự hiện diên các nhóm chức khác nhau trong CTCT sẽ

làm thay đổi đáng kể độ tan chất đó

Phenobarbital

Natriphenobarbital


III. KỸ THUẬT ĐIỀU CHẾ DUNG DỊCH THUỐC

3.2 Hòa tan và các yếu tố ảnh hưởng:
Pyrocatechol: C6H4(OH)2
(1:2,3)
Resorcinol: C6H4(OH)2

(1:0,9)

Benzen
(1:1430)

Phenol
(1:15)


III. KỸ THUẬT ĐIỀU CHẾ DUNG DỊCH THUỐC

3.2 Hòa tan và các yếu tố ảnh hưởng:
3.2.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến độ tan và tốc độ hòa tan:

 Độ tan của chất rắn/ chất lỏng
• Đặc tính kết tinh, hiện tượng đa hình và sự solvat hóa
- Dạng kết tinh bền vững hơn


III. KỸ THUẬT ĐIỀU CHẾ DUNG DỊCH THUỐC

3.2 Hòa tan và các yếu tố ảnh hưởng:
3.2.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến độ tan và tốc độ hòa tan:
 Độ tan của chất rắn/ chất lỏng
• Kích thước tiểu phân dược chất

- Kích thước giảm  tăng độ tan
• pH dung dịch

- pH tăng  tăng độ tan acid yếu, giảm độ tan base yếu

III. KỸ THUẬT ĐIỀU CHẾ DUNG DỊCH THUỐC

3.2 Hòa tan và các yếu tố ảnh hưởng:
3.2.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến độ tan và tốc độ hòa tan:
 Độ tan của chất rắn/ chất lỏng
• Các ion cùng tên

AB (rắn)  AB (dung dịch)  A+ + B• Chất điện ly
- Giảm hoạt độ ion  giảm độ phân ly  giảm độ hòa tan


III. KỸ THUẬT ĐIỀU CHẾ DUNG DỊCH THUỐC

3.2 Hòa tan và các yếu tố ảnh hưởng:
3.2.3 Tốc độ hòa tan

dC DA

(Cs  Ct )
dt
h
A: diện tích tiếp xúc của DC với DM
Cs: nồng độ bão hoà DC, Ct nồng độ DC tại
thời điểm t
D: hệ số Ktán của DC/DM
h: là bề dày lớp khuếch tán

III. KỸ THUẬT ĐIỀU CHẾ DUNG DỊCH THUỐC

3.2 Hòa tan và các yếu tố ảnh hưởng:
Các yếu tố ảnh hưởng tốc độ hòa tan

Nhiệt
độ

KTTP

Khuấy
trộn


III. KỸ THUẬT ĐIỀU CHẾ DUNG DỊCH THUỐC

3.2 Hòa tan và các yếu tố ảnh hưởng:
3.2.3 Tốc độ hòa tan
 Nhiệt độ: tăng nhiệt  tăng tốc độ hòa tan (lưu ý DC kém

bền với nhiệt)
- DC khó tan chịu nhiệt

- DM có độ nhớt cao: dầu, glycerin, PEG,…
- Nhiệt độ phòng thấp
 Nghiền nhỏ dược chất:
-

microsize, ultra microsize

III. KỸ THUẬT ĐIỀU CHẾ DUNG DỊCH THUỐC

3.2 Hòa tan và các yếu tố ảnh hưởng:
3.2.3 Tốc độ hòa tan
 Khuấy trộn

- Tăng khuấy trộn  tăng tốc độ hòa tan  Khuấy cơ học,
khuấy từ, siêu âm


III. KỸ THUẬT ĐIỀU CHẾ DUNG DỊCH THUỐC

3.2 Hòa tan và các yếu tố ảnh hưởng:
3.2.3 Tốc độ hòa tan

- Chất keo  để n, khơng khuấy trộn  Hịa tan quay vòng
( per descensum)


III. KỸ THUẬT ĐIỀU CHẾ DUNG DỊCH THUỐC

3.3 Các phương pháp hịa tan đặc biệt:
Để hịa tan các chất khó tan có thể dùng các phương pháp
hịa tan đặc biệt:
• Tạo dẫn chất dễ tan
• Dùng các chất trung gian thân nước
• Dùng hỗn hợp dung mơi

• Dùng các chất diện hoạt

III. KỸ THUẬT ĐIỀU CHẾ DUNG DỊCH THUỐC
3.3 Các phương pháp hòa tan đặc biệt:
3.3.1. Phương pháp tạo dẫn chất dễ tan
•

Sử dụng chất tạo dẫn chất dễ tan với dược chất.

•

Dẫn chất tạo ra duy trì ngun vẹn tác dụng sinh học
của dược chất ban đầu.


III. KỸ THUẬT ĐIỀU CHẾ DUNG DỊCH THUỐC
3.3 Các phương pháp hòa tan đặc biệt:

3.3.1 Tạo dẫn chất dễ tan
Iod

1g

Kali iodid

2g

Nước cất vđ

100ml

I2 + KI  KI3

Tại sao không dùng
lượng nước lớn ban
đầu để hòa tan KI?


III. KỸ THUẬT ĐIỀU CHẾ DUNG DỊCH THUỐC
3.3 Các phương pháp hòa tan đặc biệt:
3.3.2. Dùng các chất trung gian thân nước:
- Là chất hữu cơ thân nước : phân tử có cấu tạo 2 phần : các

nhóm –COOH, -OH, amin, sulfat…và các hydrocacbon thân
dầu.