SKKN một số giải pháp giáo dục đạo đức cho nhóm học sinh chưa ngoan ở lớp 3

1. PHẦN MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài:
Trong nhà trường giáo viên chủ nhiệm vừa là người thực hiện tồn bộ kế
hoạch dạy học một số mơn học, lại vừa đảm nhiệm cơng tác giáo dục tập thể lớp.
Vì vậy, giáo viện chủ nhiệm có vai trị, trách nhiệm lớn trong việc giáo dục, rèn
luyện học sinh, hình thành cho các em những nhân cách mới, từ đó giúp các em
lĩnh hội được những tri thức, kĩ năng sống cho bản thân. Giúp các em biết khắc
phục khó khăn để hồn thiện "Đức, trí, thể, mỹ", trang bị cho mình những kiến
thức, kĩ năng sống cần thiết để tiếp tục phát triển.
Ở Tiểu học, lứa tuổi các em chưa nhận thức được sâu sắc mọi vấn đề và mục
tiêu giáo dục Tiểu học là nhằm giúp học sinh hình thành những cơ bản ban đầu cho
sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kỹ
năng cơ bản để tiếp tục học trung học cơ sở.
Trong khi đó, nhân cách con người là bao gồm tri thức cộng với các chuẩn
mực quy tắc điều chỉnh ứng xử trong tất cả các mối quan hệ trong xã hội mà ta
thường gọi đó là đạo đức. Trong quan điểm giáo dục của chúng ta hiện nay sản
phẩm cần đạt của giáo dục là “đức, trí, thể, mỹ”. Đạo đức ln ln đặt lên hàng
đầu trong quá trình hình thành nhân cách của con người. Chính vì vậy, việc giáo
dục đạo đức cho con người trong xã hội nói chung, trong nhà trường nói riêng là
một vấn đề rất quan trọng và là chiến lược giáo dục trong suốt quá trình đào tạo.
Thực trạng trong các nhà trường hiện tượng vơ lễ, nói tục chửi bậy ngày một
tăng, học sinh mất đi những chuẩn mực đạo đức cần có, chất lượng học tập giảm,
hiện tượng lười học, chán học phổ biến, truyền thống tơn sư trọng đạo khơng cịn
như lúc trước. Ngồi xã hội xuất hiện nhiều tiêu cực, tệ nạn xã hội gia tăng và tràn
lan khắp mọi nơi. Có những gia đình cha mẹ mãi chạy theo cơn lốc xốy của kinh
tế thị trường, bị cuốn theo tiền tài danh vọng mà quên đạo lý đạo đức truyền thống
cần được tôn vinh.
1


Trẻ em hôm nay là đất nước ngày mai, chúng ta không muốn con cháu chúng

ta mai sau, đất nước chúng ta mai sau mất đi những nét đẹp văn hóa mà cha ơng đã
vun đắp hàng ngàn năm qua nếu chỉ chú trọng vào giáo dục “trí dục” mà xem nhẹ
giáo dục “đức dục” thì xã hội sẽ ra sao. Lúc sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh có nói:
“Hiền dữ phải đâu là tính sẵn
Phần nhiều do giáo dục mà nên”.
Học sinh tiểu học là độ tuổi đang hình thành phát triển dần về nhân cách, sự
nhận thức về tri thức và đạo đức còn rất hạn chế. Các em chưa có thói quen học tập
và sinh hoạt đúng giờ, chưa biết nhận lỗi và sửa lỗi, ăn mặc chưa thật gọn gàng,
thiếu sạch sẽ, học tập chưa chăm chỉ, chưa có thói quen giúp đỡ người khác.... Do
đó, việc hình thành ý thức đạo đức cho trẻ ngay từ bậc học nền tảng này có ý nghĩa
vơ cùng quan trọng, cần thiết, quyết định đến sự hình thành nhân cách sau này cho
các em.
Chính vì lẽ đó, Bên cạnh việc giảng dạy nâng cao chất lượng, các trường học luôn
quan tâm đến việc giáo dục đạo đức cho học sinh nên hầu hết học sinh chăm ngoan,
lễ phép, thực hiện tốt các quy định của người học sinh. Tuy vậy, do nhiều yếu tố tác
động dẫn đến vẫn còn một bộ phận học sinh chưa ngoan nếu khơng có biện pháp
giáo dục kịp thời, phù hợp thì sẽ dẫn đến hư hỏng. Đây là vấn đề đặt ra, là mối
quan tâm của những người làm công tác giáo viên chủ nhiệm lớp. Chính vì lí do đó,
tơi chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm: “Một số giải pháp giáo dục đạo đức cho
nhóm học sinh chưa ngoan ở lớp 3”.
1.2. Điểm mới của đề tài:
Trên cơ sở điều tra chất lượng giáo dục đạo đức của học sinh lớp tơi phụ
trách, để tìm hiểu ngun nhân trực tiếp và gián tiếp ảnh hưởng đến chất lượng
giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 4. Từ đó đề xuất một số biện pháp giáo dục đạo
đức nhằm nâng cao chất lượng đạo đức, phát triển phẩm chất tốt đẹp cho học sinh
tôi đang làm công tác chủ nhiệm lớp, bên cạnh đó trang bị cho học sinh lớp 4
những kiến thức về các chuẩn mực hành vi đạo đức và các khái niệm đạo đức thông
2

qua môn Đạo đức, các môn học khác, thông qua công tác giảng dạy của giáo viên
và các hoạt động ngoài giờ lên lớp để giúp các em đánh giá các hoạt động của bản
thân về đạo đức.
Đề tài về vấn đề giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 4 ở trường Tiểu học
được rất nhiều các học giả nghiên cứu nhưng ở phạm vi tổng quát dành cho học
sinh tiểu học nói chung ở các vùng miền khác nhau nhưng nó chưa thực sự phù hợp
với đặc thù của trường nơi tôi đang công tác. Là trường Tiểu học thuộc vùng khó
khăn, kinh tế cịn chậm phát triển, dân trí con thấp. Nhiều gia đình lo làm kinh tế
mà chưa quan tâm đến việc học tập, giáo dục con cái nên việc phối hợp giáo dục
tay ba “Nhà trường - Gia đình - Xã hội” cịn thiếu tích cực. Để việc giáo dục đạo
đức cho học sinh đạt kết quả như mong muốn thì cần có những biện pháp sát thực,
cụ thể, phù hợp với đặc thù của đơn vị mình. Những sáng kiến trong đề tài của tôi
đã mang lại nhiều hiệu quả trong việc giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 4 nói
riêng và học sinh trường tơi nói chung.
Với những biện pháp tích cực này, nếu được áp dụng phù hợp ở các trường
bạn chắc chắn sẽ đưa lại hiệu quả thiết thực.
1.3. Phạm vi áp dụng của để tài:
Trong điều kiện thời gian cho phép, tôi chỉ nghiên cứu vấn đề này trong các
mặt sau:
- Thực trạng đạo đức của học sinh lớp 4 tôi giảng dạy.
- Biện pháp giáo dục đạo đức cho học lớp 4 đạt nhiều hiệu quả.
- Các dẫn chứng minh họa cách giáo dục đạo đức cho học sinh.

3


2. PHẦN NỘI DUNG
2.1. Thực trạng giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 3:
a) Thuận lợi:
-Được sự chỉ đạo sát sao chi bộ và ban giám hiệu nhà trường nên ln tạo

điều kiện thuận lợi cho tơi hồn thành các công việc được giao.
- Bên cạnh việc giáo đạo đức cho học sinh qua các tiết dạy chính khóa, nhà
trường đã thường xuyên tổ chức sinh hoạt như chào cờ đầu tuần, sinh hoạt lớp để
nêu gương người tốt việc tốt cho học sinh noi theo, nhắc nhở uốn nắn kịp thời
những thiếu sót để các em tiên tiến bộ.
- Hầu hết học sinh là con nông dân, lao động chất phác; sống xa trung tâm
huyện thị nên ít tiếp xúc với môi trường nhạy cảm nên biết vâng lời, lễ phép, chăm
ngoan.
- Giáo viên là người đã giảng dạy lâu năm ở trường nên phần nào nắm được
tình hình địa phương, đặc điểm của phụ huynh học sinh và đã có kinh nghiệm trong
cơng tác chủ nhiệm lớp, giảng dạy và giáo dục học sinh.
- Hầu hết học sinh lớp 4 tôi phụ trách ngây thơ, hồn nhiên, biết vâng lời,
chăm ngoan.
- Hầu hết phụ huynh học sinh nhiệt tình, ln sát cách cùng nhà trường thực
hiện tốt cơng tác giáo dục.
b) Những khó khăn:
- Các em học sinh hầu hết là con em nhân dân lao động ở địa phương nền
kinh tế chưa phát triển, nhiều gia đình kinh tế cịn khó khăn, phụ huynh bận làm ăn
đầu tắt mặt tối khơng có nhiều thời gian chăm sóc cho con cái về cả vật chất lẫn
tinh thần, do vậy mà phần đơng các em tự chăm sóc cho mình là chính. Cá biệt, cịn
có một bộ phận phụ huynh cịn phó mặc việc học hành cho nhà trường và các thầy
cô giáo, không tham gia các cuộc họp phụ huynh, không quan tâm con học lớp nào,
cô giáo nào chủ nhiệm và học tập ra sao.
4


- Địa phương nơi trường đóng thuộc vùng khó khăn, đường giao thơng ở một
số thơn trong xã khó khăn. Một số học sinh gia đình sống hẻo lánh, đường từ nhà
đến trường cách xa hơn 5 đến 7 km phải qua nhiều khe, suối; phải tự đi học, khơng
có người đưa đón nên những lúc mưa bão phải nghỉ học.

- Nhiều học sinh ở cách xa trường mà giáo viên lại khơng phải là người bản
địa nên việc tìm hiểu hồn cảnh học sinh gặp khơng ít khó khăn.
- Do hồn cảnh khó khăn, thanh niên ở một số thôn phải đi làm ăn xa, nhiều
thôn không thành lập được Chi đoàn nên việc kết hợp giáo dục của đoàn thể với
nhà trường nhiều phần hạn chế.
- Bên cạnh đại bộ phận học sinh chăm ngoan thì trong lớp vẫn cịn một số
nhóm học sinh chưa ngoan: Chưa biết vâng lời bố mẹ, thầy cơ, cịn có biểu hiện vô
lễ, đi học không chuyên cần, thường xuyên vi phạm các quy định, tổ chức kỷ luật
nhà trường, chây lười học tập, ăn mặc thiếu sạch sẻ, thậm chí có biểu hiện ăn cắp
vặt, gây gổ đánh nhau với bạn bè trong lớp, lừa dối gia đình và thầy cơ giáo, xa rời
bạn bè…
- Về phía tập thể lớp: Lớp 4C, tôi đang chủ nhiệm trong năm học này, hầu
hết học sinh ở một thơn thuộc vùng khó khăn của xã. Năm học trước (lớp 3C) do
một giáo viên mới ra trường giảng dạy và chủ nhiệm. Là một trong những lớp có
nhiều học sinh hoang nghịch, khơng chấp hành các quy định của nhà trường thường
được nhắc nhở dưới cờ, các phong trào thi đua hàng tuần có kết quả thấp; chất
lượng học tập cuối năm học 2017 - 2018 thấp hơn sơ với các lớp trong khối (CHT:
16%); cuối năm không đạt lớp Tiên tiến của trường.
Để nắm rõ hơn việc thực hiện những hành vi đạo đức của học sinh, bước vào
đầu năm học 2018 - 2019, sau khi nhận lớp được 4 tuần, tôi tiến hành khảo sát điều
tra.

5


- Vào tiết sinh hoạt lớp, giáo viên phát phiếu điều tra, hướng dẫn học sinh
đánh dấu và ghi rõ, ngắn gọn những biểu hiện chưa ngoan của từng bạn trong lớp.
- Sau khi học sinh điền kết quả vào phiếu, giáo viên thu và tổng hợp kết quả.
Cụ thể:
+ 19/30 phiếu đánh dấu vào cột 3 (chăm ngoan, vâng lời, lễ phép, đoàn kết),

chiếm tỷ lệ: 63,0 %;
+ 4/30 phiếu ghi: đánh nhau, nói tục, la cà ở quán; chiếm tỷ lệ: 13,0%.
+ 2/30 phiếu ghi: cắp tiền mẹ; thường xuyên chơi game ở nhà chiếm tỷ lệ:
7,0%;
+ 5/30 phiếu ghi: lười học, mất vệ sinh, hay bỏ học; sách vở rách bẩn, chiếm
tỷ lệ: 18,0%.
Bảng thống kê phẩm chất đầu năm học 2018-2019
Phẩm chất

Đạt tốt

Đạt

Cần cố gắng

SL

%

SL

%

SL

%

Chăm học, chăm làm

13

43,3

6

20

11

36,7

Tự tin, trách nhiệm

8

26,7

13

43,3

9

30

Trung thực, kỉ luật

12

40

7

23,3

11

36,7

Đoàn kết, yêu thương

14

46,6

6

20

10

33,4

6

Ghi chú


Theo bảng thống kê phẩm chất đầu năm học, ta thấy học sinh có ý thức tốt
chăm học, chăm làm chỉ có 13/30 em; học sinh tự tin, có ý thức trách nhiệm cịn ít

chỉ có 8/30 em; nhóm học sinh trung thực, kỉ luật tốt chiếm tỉ lệ còn ít 12/30 ; đặc
biệt các em chưa biết đoàn kết, tương trợ giúp đợ nhau trong học tập, tỉ lệ học sinh
thực hiện tốt đoàn kết, yêu thương nhau chưa nhiều có 14/30 em.
Kết quả chung: 19/30 em thực hiện tốt các chuẩn mực đạo đức; tỷ lệ: 62,0%.
11/30 chưa ngoan có những biểu hiện vi phạm đạo đức; tỷ lệ 38,0%.
Với một số liệu không nhỏ học sinh chưa ngoan, có biểu hiện hư hỏng (38%) và
thực trạng chung của lớp, của trường, địa phương; là một giáo viên chủ nhiệm lớp
4, tôi luôn trăn trở, suy ngẫm để tìm ra những biện pháp giáo dục phù hợp, tích cực
nhằm giáo dục số học sinh chưa ngoan tiến bộ.
2.2. Một số giải pháp giáo dục đạo đức cho nhóm học sinh chưa ngoan, có
biểu hiện hư hỏng ở lớp 3
Giải pháp 1: Tổ chức điều tra tìm ra nguyên nhân học sinh chưa ngoan:
Gia đình là một tế bào của xã hội. Mơi trường giáo dục của gia đình chiếm vị
trí hết sức quan trọng, cần thiết, quyết định đến việc hình thành nhân cách trẻ. Để
tìm ra nguyên nhân cụ thể về số học sinh chưa ngoan, cá biệt của lớp, bên cạnh
điều tra học sinh trong lớp (bằng phiếu điều tra như trên) tôi tiếp tục điều tra hộ gia
đình.
Để việc điều tra tiện lợi, tốn ít thời gian mà hiệu quả lại cao, giáo viên lập
phiếu và tiến hành điều tra gia đình từng học sinh. Cụ thể:
- Lập phiếu điều tra như sau:
+ Họ tên học sinh…
+ Những biểu hiện chưa ngoan:….
+ Tên bố mẹ hoặc người đỡ đầu học sinh…
+ Thuộc thôn nào trong xã…
+ Điều kiện về kinh tế, giáo dục của gia đình:…
7


+ Các nguyên nhân dẫn đến học sinh chưa ngoan:….
+ Đề xuất các biện pháp giáo dục:…

- Trên cơ sở các phiếu điều tra của từng học sinh, giáo viên sắp xếp thời gian
hợp lý trực tiếp đến từng gia đình để tìm hiểu. Với sự nhiệt tình, tâm huyết và yên
nghề, mến trẻ, tất cả vì học sinh thân yêu; tôi không quản sớm tối, tranh thủ mọi
thời gian các buổi trưa sau giờ giảng dạy trên lớp, các ngày thứ 7, chủ nhật để đến
từng gia đình học sinh tìm hiểu chu đáo nên đã sớm tìm ra ngun nhân dẫn đến
nhóm học sinh lớp tơi chưa ngoan. Kết quả ghi chép khi tìm hiểu như sau:
+ 5/11 học sinh thường bỏ học, nghỉ học không lý do; học yếu, áo quần sách
vở thiếu thốn là do: 3 học sinh có hồn cảnh kinh tế gia đình khó khăn, đơng con (
gia đình 5 con) bố đi làm te suốt ngày, mẹ đau bệnh hiểm nghèo lâu năm; 1em có
hồn cảnh bố mẹ li thân, ở với bố nhưng bố nghiện rượu nặng và 1em mồ cơi mẹ
có hồn cảnh kinh tế gia đình khó khăn.
+ 4/11 học sinh học yếu, la cà, hay đánh bạn, ăn cắp vặt: Bố mẹ làm ăn xa
(ở các tỉnh phía Nam), ở với ông bà ngoại đã già nên không đủ điều kiện chăm sóc,
ni dạy cháu.
+ 2/11 học sinh hay nói tục, ăn quà vặt, có biểu hiện coi thường bạn bè: Là
con của 2 gia đình bn bán, có kinh tế tương đối khá giả, đi làm rừng từ sáng sớm
đến tối mịt mới về, bố mẹ suốt ngày chỉ lo làm ăn kinh tế, khơng có thời gian để
quan tâm chỉ bảo con; thường cho con tiền ăn quà vặt, thay các bữa ăn và ở lại buổi
trưa tại trường.
Giải pháp 2: Giáo viên phát huy vai trò chủ nhiệm lớp để làm tốt công tác
giáo dục học sinh tiến bộ.
Nắm chắc nguyên nhân dẫn đến học sinh chưa ngoan, tơi làm việc hết mình,
giành nhiều sự quan tâm cho các em, gần gủi, chia sẽ, động viên, giúp đỡ các em
nhiều hơn. Cụ thể:
Trong dạy học người giáo viên phải thể hiện rõ đạo đức nhà giáo, người giáo
viên cần hết lịng u thương tơn trọng các em, luôn thể hiện một thái độ ân cần,
8


thân thiện, gần gủi, chia sẽ, kịp thời động viên các em dù chỉ là tiến bộ nhỏ. Sự yêu

thương gần gũi giữa cơ và trị giúp cho các em có một tình cảm sâu sắc hơn đã giúp
các em có thêm động lực để vượt qua những khó khăn đến trường cùng bạn bè,
vươn lên học tập tốt hơn. Bên cạnh sự động viên về tinh thần, qua các tiết học, tôi
luôn chú ý hướng dẫn, tiếp sức để các em tiến bộ trong học tập; giao trách nhiệm
cho các em học sinh tốt kèm cặp thêm để các em ngày càng tiến bộ.
Để các em giảm bớt phần khó khăn, tơi đã vận động học sinh trong lớp, trong
trường hỗ trợ sách vở, áo quần giúp bạn;
Đối với những học sinh kinh tế gia đình khá giả nhưng lại lêu lỏng, ham
chơi, không chấp hành quy định nhà trường… bên cạnh sự quan tâm giáo dục bằng
tình thương của người thầy giáo để cảm hóa các em, tơi cũng phải có biện pháp
nghiêm khắc, cứng rắn hơn; thường xuyên theo dõi những hành động việc làm của
các em để uốn nắn kịp thời và động viên khi em khắc phục sữa chữa. Có lúc cũng
phải giao một số công việc cho các em phụ trách như chỉ đạo làm vệ sinh, kiểm tra
vệ sinh lớp học… báo cáo với cô giáo các để các em tự uốn nắn, khắc phục những
sai sót của mình làm cho cơ giáo vừa lịng và có uy tính với bạn bè.
Giải pháp 3: Phối hợp tốt giáo dục tay ba “Gia đình-Nhà trường-Xã hội”
Để góp phần tích cực vào việc giáo dục đạo đức cho học sinh nói chung và
nhóm học sinh chưa ngoan nói riêng, bên cạnh giáo viên làm tốt việc giáo dục
trong nhà trường, tôi đã thực hiện việc giáo dục tay ba. Cụ thể như sau:
Thứ nhất: Phối hợp với phụ huynh giáo dục các em.
Mặc dù 2 buổi/ ngày bận bịu giảng dạy trên lớp, nhưng tôi đã khắc phục khó
khăn, tranh thủ mọi thời gian đến gặp phụ huynh để báo cáo tình hình học tập rèn
luyện các em và cùng nhau tìm biện pháp giúp đỡ, uốn nắm các em, giúp các em
tiến bộ.
- Đối với 5 học sinh yếu, có nguy cơ bỏ học do hồn cảnh gia đình, tơi thường
xun đến thăm hỏi, động viên gia đình, phân tích thuyết phục cho gia đình thấy
9


được sự cần thiết phải cho con học tập để có quyền lợi sau này, từ đó để họ động

viên con, tạo điều kiện thêm cho con theo học.
- Đối với 4 học sinh chưa ngoan do bố mẹ đi làm ăn xa, ở với ông bà: Tôi trực
tiếp gặp ông bà trao đổi tình hình và đề nghị ông bà nhắc nhở, quan tâm theo dõi
em nhiều hơn; liên lạc với bố mẹ có trách nhiệm với con nhiều hơn, thường xun
liên lạc với cơ giáo để nắm tình hình, phối hợp giáo dục hoặc phải tranh thủ thời
gian về thăm con để động viên nhắc nhở con.
- Đối với 2 học sinh có biểu hiện hư hỏng do gia đình bn bán, chạy theo
kinh tế: Tơi trực tiếp trao đổi với gia đình tình hình học sinh và phân tích, khuyên
họ nên chăm lo con cái nhiều hơn, tranh thủ thời gian gặp cơ giáo để nắm tình hình,
tuyệt đối khơng nên cho con nhiều tiền ăn vặt và nên quản lý tiền bạc gia đình
chặt chẽ hơn.
Thứ hai: Phối hợp với các đoàn thể giáo dục học sinh.
Nhằm góp phần giáo dục đạo đức cho học sinh hiệu quả, bên cạnh việc phối
hợp với gia đình, tơi đã trực tiếp gặp Trưởng thơn, Hội phụ nữ, Đồn thanh niên,
Hội khuyến học… báo cáo tình hình học sinh và đề nghị họ quan tâm phối hợp với
gia đình, cô giáo nhắc nhở động viên, quản lý các em tốt hơn. Mặt khác, tham mưu
với các đoàn thể tổ chức qun góp nhằm giúp đỡ các em gia đình có hồn cảnh
khó khăn để động viên các em đến trường, đề nghị giảm bớt những phần đóng góp
một số loại quỹ làm giảm bớt phần khó khăn.
Thứ ba: Đối với nhà trường.
Tham mưu với lãnh đạo phát động phong trào tự thiện giúp đỡ bạn nghèo,
miễn giảm những khoản đóng góp trong phạm vi có thể cho các em. Đội Thiếu niên
cần có biện pháp quản lý, giáo dục những học sinh lêu lỏng, la cà quán xá…

10


Giải pháp 4: Dạy tốt các tiết dạy đạo đức hằng tuần:
Dạy và học các môn học là hoạt động quan trọng nhất trong các hoạt động của
học sinh ở nhà trường và nội dung chương trình các mơn học đã được xây dựng

trên tinh thần gắn chặt giữa đức, trí,thể, mỹ đó là quan điểm giáo dục tồn diện
nhằm tạo ra con người phát triển toàn diện. Giữa dạy chữ và dạy người, giữa tri
thức và đạo đức. Dạy học môn Đạo đức ở tiểu học thông qua những mẫu chuyện cụ
thể sinh động để rút ra mẫu hành vi đạo đức, thông qua hệ thống bài tập giúp liên
hệ để điểu chỉnh bản thân sao cho tốt hơn. Như vậy, dạy tốt mơn đạo đức cũng góp
phần tích cực vào việc giáo dục đạo đức cho học sinh nói chung và những học sinh
chưa ngoan nói riêng.
Ví dụ:
*Dạy bài "Trung thực trong học tập" VBT đạo đức lớp 4 trang 3, giáo viên
đưa ra tình huống về câu chuyện của Long- cậu học sinh ham chơi, không thực hiện
yêu cầu của cô giáo...
- Giáo viên đưa câu hỏi :
+ Theo em bạn Long có những cách giải quyết như thế nào?
+ Nếu em là bạn Long, em sẽ làm gì? Vì sao?
*Dạy bài: "Biết ơn thầy giáo cơ giáo" vở BT Đạo đực lớp 4, trang 20.
- Giáo viên đưa ra tình huống về câu chuyện kể "Cơ giáo Bình", sau đó u
cầu học sinh thảo luận cùng chia sẽ tình huống trên bằng cách đặt câu hỏi
cho các em như sau:
+ Em thử đoán xem các bạn nhỏ trong tình huống trên sẽ làm gì khi nghe bạn
Vân nói.
+ Nếu em là học sinh cùng lớp đó, em sẽ ứng xử như thế nào? Vì sao? ...
Như vậy, qua câu chuyện kể về một tình huống có vấn đề, giáo viên đã gợi
cho các em có kĩ năng tư duy, suy luận và tự giải quyết tình huống, chia sẽ cùng
nhau để nhận ra được những chuẩn mực hành vi đạo đức và pháp luật phù hợp với
11


lứa tuổi học sinh lớp 4 trong các mối quan hệ của các em với ông bà, bố mẹ, với
thầy cơ giáo,... Từ đó, hình thành kĩ năng bày tỏ ý kiến, thái độ của bản thân đối
với những quan niệm, hành vi, việc làm có liên quan đến các chuẩn mực đã học

trong các tình huống và biết thực hiện linh hoạt các chuẩn mực đã học trongcuộc
sống hàng ngày.
Giải pháp 5: Giáo dục đạo đức cho học sinh thơng qua các hoạt động
ngồi giờ lên lớp.
Trước hết, tơi phải xây dựng lớp thành một tập thể đoàn kết thân thiện, biết
quan tâm chia sẻ hoàn cảnh của bạn trong lớp. Thành lập “nhóm học tập”, “đơi bạn
cùng tiến” để khơng những giúp nhau trong học tập mà cịn giúp đỡ kèm cặp nhau
thực hiện tốt trong các phong trào, các hoạt động ở nhà trường và thơn xóm tổ
chức.
Tổ chức cho học sinh tham gia các hoạt động nhân các ngày lễ lớn như: Kỷ
niệm cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9; ; Ngày 20/10: Thành lập Hội Liên
hiệp phụ nữ Việt Nam; Thi đua học tập tốt, vâng lời thầy cô chào mừng ngày Nhà
giáo Việt Nam 20/11; Thi viết thư về biên giới hải đảo, nghe kể chuyện về anh bộ
đội cụ Hồ nhân ngày thành Quân đội nhân dân Việt Nam 22/12…
Qua việc tổ chức này, học sinh được giáo dục truyền thống, trãi nghiệm,
đồng thời vừa giáo dục lòng yêu quê hương đất nước, ghi nhớ cơng ơn người có
cơng cách mạng... Mặt khác tạo môi trường hoạt động để thu hút học sinh tham gia,
tạo điều kiện để các em hình thành các mối quan hệ, gắn bó với nhau vì quyền lợi,
danh dự chung, gây niềm vinh dự, tự hào về lớp mình, rất có ý nghĩa và tác dụng
sâu sắc đến nhận thức, tình cảm của học sinh.
Bên cạnh đó, tổ chức sinh hoạt dưới cờ đầu tuần để biểu dương những thành
tích các em đạt được trong tuần, đặc biệt là những học sinh chậm tiến, nhắc nhở các
học sinh chưa ngoan để các em khắc phục kịp thời.

12


Giải pháp 6: Giáo dục đạo đức, hành vi ứng xử của học sinh thơng qua
q trình đứng lớp và dạy học các mơn học khác:
Bản thân q trình dạy học và ngay trong các nhiệm vụ dạy học là nhằm góp

phần giáo dục đạo đức, hành vi ứng xử, nhân cách cho học sinh. Tính chất giáo dục
của việc dạy học đòi hỏi nhà giáo phải khai thác đúng đắn, sâu sắc nội dung các
môn học, thông qua việc dạy học mà thực hiện các yêu cầu, nhiệm vụ giáo dục
nhằm phát triển các phẩm chất đạo đức, hoàn thiện nhân cách học sinh.
Ngồi mơn Đạo đức, tất cả các môn học khác ở Tiểu học, đặc biệt là mơn
Tiếng Việt, Tự nhiên và Xã hội, mơn Tốn đều có khả năng tiềm tàng, nếu được
khai thác tốt, đúng hướng, nhằm vào việc giáo dục đạo đức. Chẳng hạn ở môn
Tiếng Việt qua các câu chuyện kể, các bài văn, bài thơ có nội dung phong phú, sinh
động ca ngợi vẻ đẹp của đất nước, ca ngợi văn hóa, các tập quán truyền thống tốt
đẹp của đất nước, của dân tộc nếu được khai thác, tiến hành đúng đắn sẽ mở rộng
được kiến thức về đạo đức, về truyền thống văn hóa, về kinh nghiệm, lối sống
mang tính dân gian, phản ánh bản sắc đạo đức của dân tộc. Tất cả sẽ giáo dục, bồi
dưỡng cho học sinh tình yêu quê hương đất nước, lòng tự hào dân tộc và kể cả các
chuẩn mực sơ giản trong giao tiếp, ứng xử về đạo đức …
Khi hướng dẫn học sinh học bài, làm bài nhờ vận dụng đúng các nguyên tắc
và phương pháp giáo dục và dạy học sẽ giúp học sinh đi từ mức độ dễ đến khó, từ
đơn giản đến phức tạp và nâng cao dần,… sẽ tập luyện cho học sinh thói quen vượt
khó khăn hồn thành nhiệm vụ học tập, bước đầu hoàn thành các phẩm chất ý chí,
các nét tính cách, lịng u chân lý, yêu văn hóa khoa học. Cũng nhờ vậy mà tầm
mắt của các em ngày càng mở rộng, càng phong phú thêm, góp phần làm cho kiến
thức đạo đức, thái độ đạo đức về cuộc sống, vốn sống, kinh nghiệm sống của các
em phát triển dần.
Ngoài việc giáo dục hành vi ứng xử với người lớn, thầy cô, bạn bè cho các
em thông qua môn học đạo đức bắt buộc trong chương trình, trong q trình giảng
dạy, tơi đều tận dụng tối đa việc giáo dục cho các em thông qua giao tiếp giữa giáo
13


viên – học sinh và lồng ghép giáo dục kịp thời qua nội dung mơn học khác có liên
quan với việc giáo dục đạo đức học sinh. Việc giáo dục đạo đức học sinh thơng qua

giao tiếp trong q trình dạy học giúp tôi điều chỉnh kịp thời những hành vi chưa
đạt ở học sinh khi nói chuyện với thầy cơ, người lớn cần phải dạ thưa, nói có đầu
có đi, khơng nói cộc lốc, trống khơng. Khi nhận vật gì mà người lớn đưa đều
phải nhận bằng hai tay và nói lời cảm ơn…
Như vậy, với việc giáo dục học sinh trong mọi hoạt động dạy học, giúp học
sinh lớp tơi có những hành vi ứng xử tiến bộ rõ rệt các em biết nói dạ thưa với
người lớn, xưng hô đúng mực với bạn bè, thầy cô giáo và các em học sinh ở những
lớp dưới.
Ví dụ:
- Dạy bài tập đọc "Con sẻ" SGK Tiếng Việt 4 tập 2- trang 90
Từ hình ảnh con sẻ mẹ khơng sợ nguy hiểm, dũng cảm lao xuống trước mõm
con chú hung dữ để cứu lấy con, đã giáo dục cho học sinh biết sự hi sinh cao cả và
lòng yêu con vơ bờ bến của người mẹ, qua đó các em thể hiện được sự biết ơn,
những hành động cụ thể để thể hiện tình yêu thương đối với mẹ của mình liên hệ
với bài đạo đức "Hiếu thảo với ơng bà, cha mẹ" - Sách đạo đức lớp 4, trang 7, ...
- Dạy bài "Dải đồng bằng duyên hải miền Trung" Sách Lịch Sử- Địa Lý lớp
4, trang 135. Giáo viên cung cấp kiến thức giúp học sinh biết được đồng bằng
duyên hải miền Trung có nhiều đồng bằng nhỏ hẹp với những cồn cát, đầm, phá.
Mùa hạ có thời tiết hanh khơ, nóng và thường xun bị hạn hán. Cuối năm thì lại
có mưa lớn dễ bị gây ngập lụt. Từ đó giáo dục kĩ năng sơng
Giải pháp 7: Giáo viên chủ nhiệm cần trang bị cho mình những kĩ năng mềm,
những năng lực cần thiết để giáo dục được học sinh chưa ngoan, có biểu hiện
hư hỏng một cách hiệu quả
Kỹ năng mềm giúp giáo viên chủ nhiệm sử dụng ngơn ngữ, khả năng hịa
nhập xã hội, thái độ và hành vi ứng xử áp dụng vào việc giao tiếp giữa thầy với trò
14


linh hoạt, phụ hợp, giáo viên có thể hịa mình vào, sống hay tương tác với hòa hợp
với học sinh, xã hội, cộng đồng, tập thể lớp. Bên cạnh những năng lực cần thiết mà

chuẩn nghề nghiệp GV đã yêu cầu, thì mỗi giáo viên chủ nhiệm cũng cần có những
năng lực sau đây, giúp người thầy vượt qua được mọi thách thức trong giáo dục
HS, đó là:
- Năng lực hiểu và thích ứng với học sinh:
Người thầy phải hiểu được đặc điểm cũng như cá tính của từng đối tượng
HS, biết chấp nhận và thích ứng với đối tượng mình đang giáo dục. Từ đó tìm
phương pháp phù hợp để tác động chúng. Nếu khơng thích ứng được với những
hành vi lệch chuẩn của HS, GV rất dễ sốc và rơi vào trạng thái bất lực, bng xi
hoặc nóng giận trong xử lý tình huống.
- Năng lực ứng phó và xử lý các tình huống giáo dục một cách hiệu quả:
Các tình huống ln xảy ra trong lớp học với mức độ, tính chất ngày càng
phức tạp, căng thẳng và khó xử. Bất cứ người thầy nào đang đứng trên bục giảng
đều rất mệt mỏi và đầy áp lực trước những hành vi do HS hư gây ra. Vì vậy, GV
phải biết ứng phó kịp thời và xử lý một cách nghiêm khắc nhưng mềm dẻo, có tính
sư phạm để tránh căng thẳng không cần thiết hoặc gây tổn thương cho GV và HS.
- Năng lực kiềm chế cảm xúc trước những hành vi lệch chuẩn của HS.
Trong thực tiễn đã có nhiều thầy/cơ do khơng kiềm chế được cảm xúc nên đã
quát mắng, lăng mạ hoặc đánh đập thơ bạo học trị, gây nên những hậu quả đáng
tiếc và vi phạm qui định nhà giáo. Vì thế, trước những hành vi hỗn láo, vô tổ
chức kỉ luật, với thái độ "coi trời bằng vung" của một số HS hư, GV cần biết nén sự
nóng giận của mình để tìm cách xử lý. Đây được coi là một trong những kỹ năng
rất quan trọng của người thầy trong giáo dục HS, nhất là với HS cá biệt.
Bên cạnh những năng lực trên, người giáo viên cần:

15


+ Biết vui cùng những thành tích nhỏ bé của học trò và hãy chia sẻ những
thất bại của chúng. Hãy vừa là bạn, vừa là thầy của HS và cố gắng để các em luôn
gần gũi, cởi mở với mình;

+ Hãy cố gắng khơi dậy lịng tự trọng, sự tự tin và những ưu điểm trong mỗi
HS. Đừng bao giờ cho rằng, những HS hư là đồ bỏ đi và khơng thể dạy dỗ được; Đừng địi hỏi một “kỷ luật lý tưởng” trong lớp học và đừng độc đoán quá. Hãy nên
nhớ, giờ học là một phần cuộc sống của HS, vì vậy đừng làm cho giờ học gị bó,
cứng nhắc để tạo cho HS sợ hãi mà không dám cởi mở, say mê, sáng tạo;
+ Các cuộc gặp gỡ, trao đổi với phụ huynh HS vi phạm kỷ luật là cần thiết,
nhưng nên nhớ, đối với họ đứa con là quý giá nhất trên đời. Vì thế, người thầy hãy
hết sức tế nhị, tránh đừng để phụ huynh cũng như HS đó bị tổn thương;
+ Đừng sợ xin lỗi học trị nếu thấy mình sai. Xin lỗi chỉ làm tăng uy tín của
người thầy trong mắt các em mà thôi. Khi HS mắc lỗi, GV không nên nóng nảy
q;
+ Khơng thể giáo dục HS với một chút ít nhiệt tình mà hãy cố gắng sống hết
mình với các em. Yêu thương và bao dung, nghiêm khắc và dạy dỗ, dùng lời nói
và tình thương để tác động đến tâm hồn học sinh;
+GV hãy kiềm chế, bình tĩnh, kiên trì và mềm mỏng trước mọi hành vi chưa
đúng của học sinh để giáo dục các em từ từ theo hình thức" mua dầm thấm lâu".
Thiết nghỉ với những kĩ năng mềm ứng xử linh hoạt, những năng lực chun
mơn vững vàng, đặc biệt là tình u thương con trẻ, có tinh thần trách nhiệm trong
cơng tác chủ nhiệm lớp thì mỗi giáo viên làm cơng tác chủ nhiệm ln hồn thành
tốt mọi nhiệm vụ được giao và giáo dục học sinh ngày càng tiến bộ, phát triển năng
lực và hình thành phẩm chất tốt đẹp.
16


2.3. Kết quả thực hiện.
Qua một thời gian tìm hiểu thực trạng, nghiên cứu tìm ra phương pháp giáo
dục và áp dụng vào công tác giảng dạy, giáo dục trong học kì 1 năm học 20182019. Những biện pháp trên đã đem lại hiệu quả nhất định.
Bảng thống kê Phẩm chất cuối học kì 1 năm học 2018 - 2019
Phẩm chất

Đạt tốt

Đạt

Cần cố gắng

SL

%

SL

%

SL

%

Chăm học, chăm làm

23

76,6

7

23,4

0

0

Tự tin, trách nhiệm

21

70

9

30

0

0

Trung thực, kỉ luật

22

73,3

8

26,7

0

0

Đoàn kết, yêu thương

24

80

6

20

0

0

Ghi chú

Tập thể lớp 4C đã xây dựng được tình đồn kết, thương u, giúp đỡ nhau
cùng tiến bộ vượt bậc: Kết quả học kỳ I năm học 2018 - 2019:
Về năng lực có 30/30 em đạt mức Tốt và Đạt; về Phẩm chất Có 30/30 đạt ở
mức Tốt và Đạt; 100% các em hoàn thành Tốt và hoàn thành các nội dung học tập
và hoạt động giáo dục. Số học sinh chưa ngoan có biểu hiện hư hỏng đã khắc phục
những sai sót, thói hư tật xấu, vượt qua những rào cản khó khăn về gia đình tham
gia học tập chuyên cần, đạt được nhiều thành tích trong học tập và rèn luyện. Đặc
biệt là những học sinh chưa ngoan ở đầu năm học có 8/11 học sinh thì đều được
xếp loại năng lực, phẩm chất Tốt và Đạt. Hoàn thành và Hoàn thành tốt nội dung
các môn học và hoạt động giáo dục đạt tỷ lệ 100% (trong đó có 3/11 em có tiến bộ
17


vượt trội được xếp loại Hoàn thành Tốt). Các em là những thành viên tích cực trong
các phong trào xây dựng "lớp học thân thiện, học sinh tích cực". Kết quả rèn luyện

tiến bộ của các em đã góp phần tích cực vào việc xây dựng lớp 4C Tiên tiến.

18


3. PHẦN KẾT LUẬN
3.1. Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm:
Như chúng ta đã thấy việc giáo dục đạo đức cho học sinh nói chung, cho học
sinh chưa ngoan có biểu hiện hư hỏng ở Tiểu học nói riêng là hết sức cần thiết và
quan trọng. Trách nhiệm đó khơng phải chỉ của ngành giáo dục mà là trách nhiệm
của mọi người, mọi gia đình và tồn xã hội. Giáo dục đạo đức cho học sinh bậc tiểu
học góp phần khơng nhỏ vào việc hình thành nhân cách, phẩm chất đạo đức cho
học sinh sau này. Dưới đây là một số giải pháp về giáo dục đạo đức cho học sinh
lớp 4 mà bản thân tơi với vai trị là một giáo viên chủ nhiệm lớp đã thực hiện và
mang lại hiệu quả:
Giải pháp 1: Tổ chức điều tra tìm ra nguyên nhân học sinh chưa ngoan.
Giải pháp 2: Phát huy vai trị chủ nhiệm lớp để làm tốt cơng tác giáo dục học
sinh tiến bộ.
Giải pháp 3: Phối hợp tốt giáo dục tay ba “Gia đình-Nhà trường-Xã hội”
Giải pháp 4: Dạy tốt các tiết dạy đạo đức hằng tuần:
Giải pháp 5: Giáo dục đạo đức cho học sinh thông qua các hoạt động ngoài
giờ lên lớp.
Giải pháp 6: Giáo dục đạo đức, hành vi ứng xử của học sinh thơng qua q
trình đứng lớp và dạy học các mơn học khác:
Giải pháp 7: Giáo viên chủ nhiệm cần trang bị cho mình những kĩ năng
mềm, những năng lực cần thiết để giáo dục được học sinh chưa ngoan, có biểu hiện
hư hỏng một cách hiệu quả.
Những biện pháp mà tơi vừa trình bày trên đây chỉ nằm trong phạm trù suy
nghĩ của một cá nhân. Xuất phát từ thực tế trong cơng tác giảng dạy. Chắc chắn sẽ
cịn nhiều chỗ thiếu sót. Việc giáo dục đạo đức là một q trình lâu dài, khơng thể

một sớm một chiều mà thành cơng được, nếu vội vàng, thiếu cố gắng thì sẽ không
19


mang lại hiệu quả. Người thầy giáo, cô giáo đặc biệt là những giáo viên chủ nhiệm
lớp hơn lúc nào hết khi bắt tay vào công tác giáo dục đạo đức đầy gian nan cần phải
có nhiều tâm huyết với nghề, có tình u trẻ thực sự, tơi khơng dám nói tất cả
những gì trên đây là đủ, là phù hợp với tất cả các bạn đồng nghiệp trong quá trình
giáo dục đạo đức. Bởi lẽ việc giáo dục đạo đức có mn vàn cái khó phải vượt qua
và đơi khi cũng thất bại qua nhiều thử nghiệm để tìm ra phương pháp giáo dục
đúng đắn, thành công. Qua thực tế những gì tơi đã áp dụng theo những phương
pháp đã trình bày. Đã mang lại hiệu quả nhất định. Tơi tin tưởng vào những gì đã
và đang là hợp lý, đúng đắn với tình hình lớp tơi đang giảng dạy và chủ nhiệm,
phù hợp với môi trường sư phạm trường tiểu học và tình hình giáo dục chung hiện
nay.
3.2. Một số kiến nghị, đề xuất:
* Đối với giáo viên:
Giáo viên chủ nhiệm lớp cần có những kĩ năng mềm và năng lực chun
mơn vững vàng, bên cạnh đó giáo viên cần tìm hiểu đặc điểm riêng của mỗi học
sinh để có biện pháp giáo dục đạo đức phù hợp, luôn lấy những câu chuyện, tấm
gương tốt gần gũi để động viên, giáo dục hành vi đạo đức cho các em. Phối hợp
thật tốt các lực lượng xã hội, các đồn thể trong nhà trường để có những biện pháp
giáo dục đạo đức học sinh gắn liền thực tiễn, mang lại hiệu quả thiết thực nhất.
*Về phía gia đình học sinh:
Cần phối hợp tốt với nhà trường, các lực lượng giáo dục khác ngồi xã hội
để có biện pháp giáo dục con em ở nhà thật tốt, tránh quá nuông chiều, hoặc giáo
dục đạo đức cho các em không đúng hướng.
*Về phía nhà trường:
Cần tổ chức cho học sinh tham gia vào các hoạt động tập thể, giúp các em
mạnh dạn, có cơ hội bộc lộ những phẩm chất đạo đức, từ đó giúp giáo viên có biện

pháp giáo dục cho các em hợp lý.
20


Trên đây là sáng kiến kinh nghiệm: “Những biện pháp giáo dục đạo đức cho
nhóm học sinh chưa ngoan, có biểu hiện hư hỏng ở lớp 3”. Vì thời gian nghiên cứu
có hạn nên bản sáng kiến kinh nghiệm này có thể vẫn cịn những hạn chế nhất định.
Rất mong q thầy cơ giáo, các bạn đồng nghiệp góp ý để bản sáng kiến kinh
nghiệm của tơi hồn thiện hơn.

21