Phóng sự chuyên đề về đồng bào dân tộc trên kênh vtv5

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN

TRẦN NGÂN HÀ

PHÓNG SỰ CHUYÊN ĐỀ VỀ ĐỒNG BÀO DÂN TỘC
TRÊN KÊNH VTV5
(Khảo sát các chương trình tiếng Việt từ tháng 6/2014 - 6/2015)
Chuyên ngành : Báo chí học
Mã số

: 60 32 01 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ HỌC

Người hướng dẫn khoa học: TS. Đinh Thị Thu Hằng

Hà Nội - 2015


Luận văn đã được chỉnh sửa theo khuyến nghị của Hội đồng chấm
luận văn thạc sĩ.
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG

TS. Nguyễn Trí Nhiệm

LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan: Luận văn “Phóng sự chuyên đề về đồng bào dân tộc
trên kênh VTV5” là cơng trình nghiên cứu của riêng tơi, dưới sự hướng dẫn
của TS. Đinh Thị Thu Hằng. Các số liệu, biều đồ trong luận văn đảm bảo
chính xác, trung thực, dựa trên báo cáo của các cơ quan hữu quan và trên thực
tế khảo sát do tôi thực hiện. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng
được công bố trong bất kì cơng trình khoa học nào. Các thơng tin trong luận
văn đã được chỉ rõ nguồn gốc.
Tôi xin chịu trách nhiệm đối với luận văn của mình.

Tác giả luận văn

Trần Ngân Hà


LỜI CẢM ƠN

Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Đinh Thị Thu Hằng –
người đã tận tình chỉ bảo, giúp đỡ tơi hồn thành luận văn của mình.
Tác giả xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc Học viện Báo chí và
Tuyên truyền, cám ơn Thầy Chủ nhiệm Lớp Cao học PT-TH K19 Tập trung
đã tận tình truyền đạt những kiến thức về báo chí và giúp đỡ tôi trong thời
gian học tập và làm luận văn.
Tác giả cũng xin cảm ơn Ban lãnh đạo Ban Truyền hình tiếng dân tộc
VTV5 – Đài Truyền hình Việt Nam và các anh chị em đồng nghiệp đã nhiệt
tình giúp đỡ tơi trong q trình thực hiện và hồn thành luận văn của mình.
Xin trân trọng cảm ơn!


DANH MỤC BẢNG

Biểu đồ 2.1. Chủ đề phản ánh trong phóng sự chuyên đề trên kênh VTV5... 48
Biểu đồ 2.2. Phạm vi hành chính phản ánh trong phóng sự chun đề trên
VTV5 ........................................................................................................... 54
Biểu đồ 2.3. Khu vực phản ánh trong phóng sự chuyên đề trên VTV5 ......... 55
Biểu đồ 2.4. Thời lượng phóng sự chuyên đề trên kênh VTV5..................... 61


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU....................................................................................................... 1
Chương 1: PHĨNG SỰ TRUYỀN HÌNH CHUN ĐỀ - NHỮNG VẤN
ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN................................................................ 12
1.1. Các khái niệm cơ bản của vấn đề nghiên cứu ............................. 12
1.2. Đặc điểm của phóng sự truyền hình chun đề............................ 22
1.3. Đặc điểm nhóm cơng chúng đồng bào dân tộc của VTV5 ........... 31
1.4. Yêu cầu của phóng sự chuyên đề về đồng bào dân tộc trên VTV5.........38
Chương 2: THỰC TRẠNG PHÓNG SỰ CHUYÊN ĐỀ VỀ ĐỒNG BÀO
DÂN TỘC TRÊN VTV5 ............................................................................ 44
2.1. Giới thiệu về kênh VTV5 ............................................................ 44
2.2. Tần suất và mức độ sử dụng phóng sự chuyên đề về đồng bào dân
tộc trên VTV5 .................................................................................... 46
2.3. Nội dung và hình thức của phóng sự chun đề về đồng bào dân
tộc trên VTV5 .................................................................................... 48
2.4. Thành công, hạn chế và nguyên nhân .......................................... 66
Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP, ĐỀ XUẤT NHẰM NÂNG CAO
CHẤT LƯỢNG PHÓNG SỰ CHUYÊN ĐỀ VỀ ĐỒNG BÀO DÂN TỘC
TRÊN KÊNH VTV5................................................................................... 81
3.1. Những vấn đề đặt ra .................................................................... 81
3.2. Giải pháp nâng cao chất lượng phóng sự chuyên đề về đồng bào
dân tộc trên kênh VTV5 ..................................................................... 84
3.3. Đề xuất kỹ năng làm phóng sự chuyên đề về đồng bào dân tộc

trên VTV5 .................................................................................92
KẾT LUẬN............................................................................................... 101
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................. 104
TÓM TẮT LUẬN VĂN ........................................................................... 153


1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Tuy ra đời muộn nhưng ngày nay, truyền hình đã có vai trị và sức ảnh
hưởng to lớn, đáp ứng nhu cầu tiếp nhận và phản hồi thơng tin của cơng chúng
truyền hình một cách trung thực, trực tiếp, sống động. Là một trong sáu kênh
quảng bá của Đài truyền hình Việt Nam, kênh Truyền hình tiếng dân tộc VTV5
là kênh chương trình đặc biệt dành cho các dân tộc thiểu số, đóng vai trị quan
trọng trong việc đưa thơng tin đến với vùng sâu vùng xa, vùng cịn nhiều khó
khăn, góp phần giảm bớt khoảng cách phát triển giữa các vùng miền. Đối tượng
công chúng của VTV5 chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số; các nhà quản lí và
những khán giả muốn tìm hiểu về đời sống kinh tế xã hội, phong tục tập quán
của đồng bào các dân tộc thiểu số. Do vậy, các chương trình của VTV5 phát
sóng bằng tiếng phổ thông (tiếng Kinh) và hơn 20 thứ tiếng các dân tộc thiểu số
như H'mông, Ê đê, JRai, Ba Na, Chăm, Khmer, Xê Đăng…
Trong những năm qua, công tác thông tin, tuyên truyền tới vùng đồng
bào dân tộc thiểu số luôn được Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm. Đây
được coi là một nhiệm vụ quan trọng mang tính chiến lược được Đảng và Nhà
nước giao cho lĩnh vực báo chí nhằm góp phần nâng cao dân trí, bảo đảm ổn
định chính trị, giữ vững an ninh biên giới quốc gia. Tuy nhiên, do một số hạn
chế về ngôn ngữ, địa bàn cư trú của đồng bào nói chung thường ở vùng sâu,
vùng xa, khó tiếp cận với các phương tiện thông tin đại chúng, cũng như nhận
thức của người dân còn thấp, nhu cầu tiếp nhận các giá trị văn hóa- tinh thần
chưa cao…, nên cơng tác báo chí – truyền thơng đến đối tượng đồng bào dân

tộc thiểu số còn chưa phát huy được hết hiệu quả. Do đó, thực hiện nhiệm vụ
chính trị - tư tưởng và chức năng thơng tin của báo chí, kênh VTV5 đã không
ngừng nâng cao chất lượng các chương trình truyền hình, góp phần tun
truyền những thơng tin chính trị - văn hóa, kiến thức thường nhật… đến với


2
bà con dân tộc thiểu số, trở thành món ăn tinh thần khơng thể thiếu trong đời
sống văn hóa – tinh thần, giúp bà con cập nhật tin tức thời sự về các chủ
trường, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tiếp cận
những kiến thức khoa học để nâng cao chất lượng cuộc sống, phát triển kinh
tế, xóa đói giảm nghèo và vươn lên làm giàu; đồng thời, giới thiệu những
thông tin liên quan đến đồng bào dân tộc tới cơng chúng truyền hình, tham gia
gìn giữ và quảng bá những bản sắc văn hóa đặc trưng của từng dân tộc tới
cộng đồng.
Với sự chuyên biệt về nội dung và đối tượng công chúng, với một đội
ngũ nhà báo, phóng viên, biên tập viên tâm huyết, có nhiều kinh nghiệm tác
nghiệp trong mơi trường thơn bản, thấu hiểu tập quán, lối sống, cách ứng xử
của bà con dân tộc mỗi vùng miền, những tin bài phát sóng trên kênh VTV5,
đặc biệt là các phóng sự chuyên đề về đồng bào dân tộc ln có nét khác biệt
so với các thể hiện, khai thác về đồng bào dân tộc trong phóng sự của các
kênh truyền hình khác, dành cho đối tượng công chúng khác. Nét khác biệt đó
thể hiện ở tính chun sâu trong nội dung khai thác; thể hiện ở tình cảm, sự
gắn bó của cá nhân nhà báo với bà con dân tộc; thể hiện ở mục đích nhân văn
cuối cùng sau mỗi tác phẩm phóng sự, đó là cất lên một tiếng nói có tác động
tích cực đến dư luận xã hội, giúp cuộc sống của bà con đỡ nghèo, đỡ khổ…
Với những lý do trên, luận văn khảo sát, phân tích phóng sự chuyên đề
về đồng bào dân tộc trên kênh VTV5, khái quát thực trạng và đưa ra một số
giải pháp nhằm nâng cao chất lượng phóng sự chuyên đề về đồng bào dân tộc
trên kênh Truyền hình tiếng dân tộc VTV5 – Đài truyền hình Việt Nam nhằm

bổ sung thêm những lý luận mới về phóng sự chuyên đề dành cho đối tượng
công chúng chuyên biệt, đồng thời làm cơ sở cho việc hình thành chủ trương,
đường lối, phương hướng về lĩnh vực truyền thông đối với đối tượng đồng
bào dân tộc thiểu số.


3
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Liên quan đến đề tài phóng sự chuyên đề về đồng bào dân tộc, đã có
nhiều cơng trình nghiên cứu về báo chí dành cho đồng bào dân tộc cũng như
nghiên cứu về phóng sự và phóng sự truyền hình.
Thứ nhất là nhóm các nghiên cứu về báo chí dành cho đồng bào dân
tộc. Từ trước đến nay, những đề tài nghiên cứu về các chương trình dành cho
đồng bào dân tộc thiểu số có khá nhiều, nhưng số lượng đề tài nghiên cứu
riêng về đề tài phóng sự chuyên đề dành cho đồng bào dân tộc thiểu số thì cịn
rất hạn chế. Một số cơng trình của các tác giả đi trước đã đề cập đến vấn đề
này có thể kể đến như sau:
Tác giả Phạm Ngọc Bách, Luận văn thạc sĩ năm 2005 với đề tài
Chương trình dân tộc và miền núi trên sóng VTV1 - Đài Truyền hình Việt
Nam. Đề tài đã khảo sát các chương trình dân tộc và miền núi trên sóng
VTV1 từ tháng 1/2004 đến tháng 6/2005, qua đó đưa ra các giải pháp nhằm
nâng cao chất lượng, hiệu quả chương trình. Tác giả đặc biệt nhấn mạnh mối
quan hệ gắn bó của chương trình dân tộc và miền núi với các cấp, các ngành,
các địa phương và sự cần thiết của việc cân đối thông tin giữa các dân tộc,
trên cơ sở đổi mới nội dung và hình thức cho phù hợp với tâm lý tiếp nhận
thông tin của đồng bào dân tộc.
Tác giả An Thị Thanh Thu, Luận văn thạc sĩ truyền thông đại chúng
năm 2009 với đề tài Nâng cao chất lượng chương trình truyền hình tiếng dân
tộc của các Đài tỉnh miền núi Đông Bắc (Khảo sát các tỉnh Tuyên Quang, Hà
Giang, Bắc Kạn từ tháng 1/2009 đến tháng 6/2009). Đề tài đã nêu rõ được vai

trị quan trọng của cơng tác thông tin, tuyên truyền đến các vùng đồng bào
dân tộc thiểu số nhằm mục đích bảo vệ an ninh chính trị - trật tự an tồn xã
hội, xóa đói giảm nghèo cho bà con và nâng cao tính bình đẳng trong thụ
hưởng văn hóa giữa các dân tộc, vùng miền.


4
Tác giả Hoàng Mạnh Hà, Luận văn thạc sĩ năm 2012 với đề tài Nâng
cao chất lượng chương trình truyền hình tiếng H’Mơng của Đài PT-TH n
Bái. Đề tài đã nghiên cứu thực trạng chương trình truyền hình bằng tiếng
H’Mơng dành cho người H’Mông trên địa bàn tỉnh Yên Bái, nghiên cứu công
chúng tại hai huyện trên địa bàn tỉnh, đánh giá bất cập, hạn chế của chương
trình, từ đó đưa ra một số giải pháp có giá trị nhằm nâng cao chất lượng
chương trình phù hợp với cơng chúng và tình hình thực tiễn tại địa phương.
Tác giả Nguyễn Đăng Hùng, Luận văn thạc sĩ Báo chí học năm 2013
với đề tài Truyền hình tiếng dân tộc thiểu số trên Đài Phát thanh và Truyền
hình Thanh Hóa hiện nay. Đề tài đã khảo sát chương trình tiếng Thái, tiếng
H’Mơng phát trên sóng Đài PT-TH Thanh Hóa, phân tích những ưu điểm, hạn
chế của các chương trình này, qua đó đề xuất một số giải pháp khả thi nhằm
nâng cao chất lượng các chương trình tiếng dân tộc thiểu số nói chung trên
Đài PT-TH Thanh Hóa.
Ngồi các luận văn thạc sĩ, cịn một số nghiên cứu về báo chí dành cho
đồng bào dân tộc thiểu số hay viết về đồng bào dân tộc thiểu số có thể kể đến
như: Nghiên cứu “Hình ảnh người dân tộc thiểu số trên báo in hiện nay” của
Học viện Báo chí và tuyên truyền (AJC) và Viên nghiên cứu Xã hội, kinh tế
và môi trường (Isee) phối hợp thực hiện năm 2008. Nghiên cứu này đã bước
đầu giúp tác giả luận văn hình dung được thực trạng phản ánh về đồng bào
dân tộc trên báo chí nói chung, báo in nói riêng, là một gợi mở hữu ích cho
q trình phát triển và hồn thiện luận văn này. Hay như đề tài nghiên cứu của
nhóm tác giả: PGS. TS Đỗ Thị Thu Hằng (chủ biên), TS Nguyễn Ngọc Oanh

và TS Đinh Thị Thu Hằng với tên gọi Giáo trình Báo chí – truyền thơng cho
các đối tượng chuyên biệt vào năm 2014. Trong đề tài này, các tác giả đã đưa
ra những hiểu biết chung nhất về các đối tượng chuyên biệt của báo chí, phân
tích những sai lầm thường gặp của nhà báo khi tác nghiệp về các đối tượng


5
chuyên biệt, một số nguyên tắc cần tuân thủ trong q trình tác nghiệp, và
phân tích cụ thể thực trạng phản ánh cũng như những vấn đề liên quan đến
các đối tượng chuyên biệt của nền báo chí Việt Nam. Trong đó, đồng bào dân
tộc thiểu số với tư cách là một nhóm đối tượng chun biệt của báo chí, đã
được đề cập riêng tại chương 2 của đề tài. Đây là một tài liệu rất hữu ích đối
với tác giả luận văn trong bước đầu tiếp cận với nội dung nghiên cứu.
Thứ hai là nhóm những nghiên cứu về phóng sự và phóng sự truyền
hình. Phóng sự là thể loại được giới nghiên cứu lý luận văn học và lý luận báo
chí đặc biệt chú ý trong những năm vừa qua. Đây cũng là thể loại được
nghiên cứu nhiều nhất, kỹ lưỡng nhất trong số các thể loại báo chí ở nước ta.
Các nghiên cứu đã đưa ra nhiều quan niệm khác nhau xung quanh thể tài
phóng sự nhằm trả lời cho các câu hỏi: Phóng sự là gì? Phóng sự thuộc nhóm
nào trong hệ thống thể loại báo chí? Phóng sự ra đời trong hồn cảnh nào?
Có thể kể đến những cơng trình của các nhà nghiên cứu trong nước như: Giáo
trình nghiệp vụ báo chí, tập II (Khoa báo chí trường Tun huấn Trung ương,
1977), Phóng sự báo chí hiện đại, (Đức Dũng, NXB Thơng tấn, Hà Nội),
Giáo trình các thể loại báo chí Chính luận nghệ thuật, (TS Dương Xuân Sơn,
NXB Giáo dục Việt Nam, Hà Nội, Ký báo chí (Nhà xuất bản Thơng tin,
1992), Tác phẩm báo chí tập I (Khoa Báo chí, Phân viện Báo chí và Tuyên
truyền (Năm 1995), Từ lý luận đến thực tiễn báo chí (PGS.TS Tạ Ngọc Tấn,
Nhà xuất bản Văn hóa – Thơng tin, 1999), Các thể loại chính luận báo chí
(Trần Quang, Nhà xuất bản Văn hố – Thông tin, 2003).
Các tài liệu nêu trên đã cung cấp cho luận văn những thông tin cơ bản,

đa chiều về báo chí, các thể loại báo chí, về phóng sự và phóng sự truyền
hình. Từ đó, tác giả luận văn có thể định hướng được cách tiếp cận, phát triển
và giải quyết các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến đề tài.


6
Bên cạnh những cơng trình nghiên cứu mang tính lý luận và học thuật
cao, cịn có một số luận văn thạc sĩ nghiên cứu các đề tài ít nhiều gần gũi và
có liên quan đến nội dung đề tài luận văn như: Luận văn Thạc sĩ báo chí học
với đề tài Phóng sự trong Chương trình Thời sự Đài Truyền hình Việt Nam tại
Học viện Báo chí và Tun truyền, Hà Nội của học viên Thái Kim Chung,
bảo vệ năm 2005; Luận văn Thạc sĩ với đề tài Nâng cao chất lượng phóng sự
trong chương trình thời sự 19 giờ - VTV1 của học viên Nguyễn Thị Uyên tại
Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Hà Nội, bảo vệ năm 2008; Luận văn Thạc
sĩ với đề tài Nâng cao chất lượng chương trình thời sự của Đài Truyền hình
Việt Nam của học viên Nguyễn Thị Thu Hiền, bảo vệ năm 2011…
Các luận văn này đã góp thêm những cơ sở lý luận và các khảo sát thực
tế có giá trị về thể loại phóng sự truyền hình, đồng thời đưa ra được những
đánh giá, thẩm định khách quan về thực trạng tổ chức sản xuất, khai thác và
sử dụng phóng sự cũng như đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng phóng
sự truyền hình hiện nay.
Một số cơng trình nghiên cứu ở phạm vi hẹp hơn như “Chi tiết trong
tác phẩm báo chí”, Luận án Tiến sĩ Truyền thơng đại chúng tại Học viện Báo
chí và tuyên truyền, Hà Nội của tác giả Trần Quang Hải, bảo vệ năm 2008;
“Ngơn ngữ phóng sự trên VTV Đài truyền hình Việt Nam”, Luận văn Thạc sĩ
tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Hà Nội của tác giả Bùi Minh Hằng,
bảo vệ năm 2012; Sử dụng chi tiết trong phóng sự của Chương trình Thời sự
19h Đài truyền hình Việt Nam, Luận văn thạc sĩ tại Học viện Báo chí và
Tuyên truyền, Hà Nội của học viên Nguyễn Thái Lãm, bảo vệ năm 2012… đã
đi sâu khảo sát và phân tích khá thuyết phục về sử dụng “ngôn ngữ” và “chi

tiết” trong phóng sự của VTV. Đây là cơ sở đối chiếu và tham khảo hữu ích
cho luận văn khi tìm hiểu về cách sử dụng từ ngữ và khai thác chi tiết trong
các phóng sự chuyên đề về đồng bào dân tộc trên VTV5.


7
Gần đây, Luận văn thạc sĩ báo chí với đề tài Tổ chức sản xuất phóng
sự nhiều kỳ cho chương trình thời sự truyền hình ở Đài Phát thanh và
Truyền hình Phú Thọ của học viên Dư Hồng Quảng do PGS.TS Đỗ Chí
Nghĩa hướng dẫn, bảo vệ năm 2014 tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền,
Hà Nội đã đưa ra những vấn đề lý luận cơ bản về phóng sự truyền hình và cụ
thể là phóng sự thời sự nhiều kỳ - một dạng phóng sự truyền hình tương tự
đề tài của luận văn này.
Luận văn thạc sĩ của học viên Trần Minh Nguyên với đề tài Nâng
cao chất lượng hình ảnh trong phóng sự truyền hình của các đài Phát thanh
- Truyền hình Miền Tây Nam Bộ do PGS.TS Đinh Văn Hường hướng dẫn,
bảo vệ năm 2015 tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền, khu vực Cần Thơ
cũng là một đề tài nghiên cứu đáng để tham khảo. Tác giả đã đưa ra những
đánh giá tổng quát về cách sử dụng hình ảnh trong phóng sự truyền hình của
các Đài địa phương miền Tây Nam Bộ, phân tích những thành cơng, hạn chế
và ngun nhân; qua đó rút ra được những bài học kinh nghiệm khi tác
nghiệp, kiến nghị những giải pháp và đề xuất cụ thể để nâng cao chất lượng
hình ảnh trong phóng sự truyền hình của các đài Phát thanh - Truyền hình
Miền Tây Nam Bộ.
Luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn Thị Mộng Linh tại Học viện Báo
chí và Tuyên truyền khu vực Cần Thơ năm 2015 với đề tài Tính địa phương
trong phóng sự thời sự truyền hình của các đài PT-TH ở Khu vực Tây Nam bộ
hiện nay do PGS.TS Vũ Quang Hào hướng dẫn cũng đưa ra những thông tin
nghiên cứu hữu ích về phóng sự truyền hình, và đặc biệt là cách nghiên cứu
và trình bày về tính địa phương của phóng sự thời sự truyền hình trong luận

văn nói trên rất rõ ràng, mạch lạc, giúp tác giả luận văn có định hướng rõ ràng
hơn khi triển khai đề tài.
Nhìn chung, các nghiên cứu đề cập ở trên đã cơ bản đề cập đến vai trò,
ý nghĩa của báo chí - truyền hình đối với việc tun truyền, thông tin đến


8
đồng bào dân tộc thiểu số, và có những nghiên cứu thực trạng ở các địa
phương cụ thể. Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu nào chuyên sâu về một thể loại
báo chí phản ánh về đồng bào dân tộc trên truyền hình. Luận văn này hướng
đến thể loại phóng sự chuyên đề về đồng bào dân tộc trên kênh Truyền hình
tiếng dân tộc VTV5 – Đài truyền hình Việt Nam, có sự chuyên sâu về đối
tượng nghiên cứu (Thể loại phóng sự chun đề, đối tượng cơng chúng (đồng
bào dân tộc thiểu số) và phạm vi (kênh Truyền hình tiếng dân tộc VTV5 – Đài
truyền hình Việt Nam).
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở làm rõ vai trò, đặc điểm, yêu cầu của phóng sự truyền hình
chun đề và khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng phóng sự chuyên đề về
đồng bào dân tộc trên kênh VTV5, đề tài đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao
chất lượng phóng sự chuyên đề về đồng bào dân tộc trên kênh VTV5.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Với mục đích trên, đề tài cần triển khai được những nhiệm vụ sau:
Thứ nhất là khái quát, hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn
về phóng sự truyền hình chun đề.
Thứ hai là khảo sát thực trạng phóng sự chuyên đề về đồng bào dân tộc
trên kênh VTV5 ở hai khía cạnh nội dung và hình thức, chỉ ra được những ưu
điểm, hạn chế và nguyên nhân.
Cuối cùng, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng phóng sự
chuyên đề về đồng bào dân tộc trên kênh VTV5.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là phóng sự chuyên đề về đồng bào
dân tộc trên kênh VTV5.


9
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Không gian giới hạn nghiên cứu của luận văn là các chương trình tiếng
Việt phát sóng trên kênh VTV5.
Thời gian giới hạn nghiên cứu của luận văn: từ tháng 6/2014 đến tháng
6/2015.
Nội dung giới hạn nghiên cứu của luận văn là phóng sự chuyên đề về
đồng bào dân tộc trên kênh VTV5 – Đài Truyền hình Việt Nam.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
Luận văn dựa trên cơ sở nền tảng của chủ nghĩa Mác Lênin và tư tưởng
Hồ Chí Minh, cụ thể là quan điểm duy vật biện chứng, duy vật lịch sử vừa là
thế giới quan, vừa là phương pháp luận cho hoạt động nghiên cứu.
Việc nghiên cứu cũng dựa trên cơ sở quan điểm, chủ trương, đường lối
của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về dân tộc thiểu số, về phát
triển lĩnh vực truyền thơng nói chung và truyền hình nói riêng; chức năng, vai
trị của báo chí hiện đại, mà trọng tâm là lĩnh vực truyền hình, lý thuyết báo
chí hiện đại về phóng sự và phóng sự truyền hình; lý thuyết về tâm lý học
công chúng.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng các phương pháp sau:
Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Được sử dụng để nghiên cứu chủ
trương, đường lối, chính sách của Đảng, các văn bản pháp luật của Nhà nước
và các tài liệu tham khảo chuyên ngành có nội dung liên quan, bao gồm các

tài liệu về đề tài phóng sự chun đề, phóng sự truyền hình chun đề…
nhằm thiết lập cơ sở lý thuyết cho đề tài của luận văn.
Phương pháp đối chiếu, so sánh: Để chỉ ra những yêu cầu khác nhau
giữa phóng sự chuyên đề với phóng sự thời sự, giữa phóng sự chuyên đề về


10
đồng bào dân tộc phát sóng trên kênh VTV5 với các kênh khác, phục vụ cho
đối tượng công chúng khác…
Phương pháp phân tích nội dung: Tác giả lựa chọn phân tích nội dung,
hình thức của 51 phóng sự chun đề về đồng bào dân tộc trên kênh VTV5
trong tổng số 216 phóng sự được phát sóng từ tháng 6/2014 đến tháng 6/2015
(mỗi tuần chọn ngẫu nhiên 1 phóng sự để phân tích sâu) nhằm chỉ ra những
ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của những ưu điểm, hạn chế ấy. Từ đó, đề
xuất những giải pháp có tính khả thi nhằm góp phần nâng cao chất lượng
phóng sự chuyên đề về đồng bào dân tộc trên kênh VTV5.
Phương pháp quan sát thực tế: được sử dụng để thu thập tư liệu trực
tiếp về quá trình tác nghiệp, kĩ năng của phóng viên làm phóng sự chuyên đề
về đồng bào dân tộc nhằm có thêm những kinh nghiệm về thực tiễn sản xuất
chương trình, hình thành tư duy lý luận trong quá trình tiếp cận vấn đề.
Phương pháp phỏng vấn sâu: Phỏng vấn trực tiếp 05 lãnh đạo ban,
phòng phụ trách nội dung và chỉ đạo sản xuất các chương trình, chuyên mục
có phóng sự chuyên đề và 07 phóng viên, biên tập viên, cộng tác viên chuyên
sản xuất phóng sự chuyên đề của VTV5; phỏng vấn qua văn bản 35 nhà báo,
phóng viên, biên tập viên, cộng tác viên đang cơng tác tại Ban truyền hình
tiếng dân tộc VTV5 nhằm thu thập các ý kiến, kinh nghiệm tác nghiệp của
phóng viên, biên tập viên, cộng tác viên trong việc thực hiện phóng sự chuyên
đề về đồng bào dân tộc trên kênh VTV5.
6. Ý nghĩa lý luận và giá trị thực tiễn của đề tài nghiên cứu
6.1. Ý nghĩa lý luận của đề tài

Luận văn rút ra một số phương pháp luận bổ ích cho nghề nghiệp hiện
tại và những ai có nguyện vọng trở thành phóng viên, biên tập viên, cộng tác
viên sản xuất các phóng sự chuyên đề về đồng bào dân tộc trên kênh VTV5.
Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp những tư liệu thực tế cho công tác
nghiên cứu lý luận về truyền hình nói chung và sản xuất phóng sự chuyên đề


11
về đồng bào dân tộc trên kênh VTV5 nói riêng; góp phần nâng cao chất lượng
phóng sự chuyên đề về đồng bào dân tộc trên kênh VTV5.
6.2. Giá trị thực tiễn của đề tài
Trên cơ sở phân tích, đánh giá khách quan, luận văn góp phần tổng kết
thực tiễn về phóng sự chuyên đề về đồng bào dân tộc trên kênh VTV5, giúp
những người đang công tác trong lĩnh vực truyền hình nói chung và tại kênh
VTV5 nói riêng có sự đánh giá, nhìn nhận cụ thể hơn về cơng việc của mình,
góp phần cải thiện và nâng cao chất lượng cơng việc.
Những kiến nghị, đề xuất khơng chỉ có ích cho những người làm nghề
trực tiếp, mà còn là nguồn tham khảo cho các bộ phận có liên quan trong khâu
sản xuất chương trình để có sự phối hợp, tạo điều kiện tốt nhất nhằm nâng cao
chất lượng phóng sự chuyên đề về đồng bào dân tộc. Ngoài ra, những đề xuất
này cịn có ý nghĩa đối với các nhà quản lý trong việc xây dựng tổ chức, sắp
xếp nhân sự và lên kế hoạch sản xuất các chương trình truyền hình.
7. Kết cấu luận văn
Ngồi các phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ
lục, luận văn kết cấu gồm 3 chương:
Chương 1: PHÓNG SỰ TRUYỀN HÌNH CHUYÊN ĐỀ - NHỮNG
VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
Chương 2: THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG PHÓNG SỰ CHUYÊN
ĐỀ VỀ ĐỒNG BÀO DÂN TỘC TRÊN KÊNH VTV5
Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP, ĐỀ XUẤT NHẰM NÂNG CAO

CHẤT LƯỢNG PHÓNG SỰ CHUYÊN ĐỀ VỀ ĐỒNG BÀO DÂN TỘC
TRÊN KÊNH VTV5


12
Chương 1
PHĨNG SỰ TRUYỀN HÌNH CHUN ĐỀ NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1.1. Các khái niệm cơ bản của vấn đề nghiên cứu
1.1.1. Phóng sự
Với sự phát triển mạnh mẽ, phong phú về nội dung, đa dạng về hình
thức của thể loại phóng sự, từ trước đến nay, trong giới nghiên cứu đã có
nhiều ý kiến được đưa ra liên quan đến khái niệm, cách phân loại phóng sự,
với một số điểm chưa thống nhất.
Thuật ngữ phóng sự (gốc Tiếng Anh là reportage, tiếng Nga là
penopmax) có nghĩa là truyền đạt, báo tin, thông báo. Hiểu theo nghĩa Hán
Việt thì: phóng là mở rộng ra; sự là sự việc; phóng sự là mở rộng sự việc.
Phóng sự là phải có một sự việc nào đó rồi mới mở rộng tìm tịi, khám phá
bản chất sâu xa của sự việc trên cơ sở tôn trọng và gắn liền với sự thật.
Cịn trong cuốn Phóng sự- từ giảng đường đến trang viết, nhà báo
Huỳnh Dũng Nhân lại cho rằng: theo tiếng Hán - Việt, phóng là tới tận nơi mà
hỏi, dị xét, tìm tịi ; sự là sự việc. Phóng sự là hỏi về việc xảy ra, mở rộng, đi
sâu tìm hiểu vấn đề với mục đích tìm tịi thơng tin [41, tr. 41].
Theo Mác Tuên (Nhà văn, nhà báo Mỹ) thì: “Phóng sự là sự ghi nhận
đơn giản và máy móc về những sự kiện, con người chứ khơng phải là cơng
việc sáng tạo” [42. tr6]
Tác phẩm Báo chí truyền hình của G.V.Cudonhetxop, X.L Xvich, A.La
Iuropxki cũng đề cập nội dung: “Phóng sự là thể loại báo chí thơng tin nhanh
chóng trên báo chí, đài phát thanh, truyền hình về một sự kiện nào đó mà
phóng viên đã chứng kiến, can dự vào”[14, tr.59].
Trong cuốn Phóng sự báo chí hiện đại, TS Đức Dũng khẳng định:

Phóng sự là thể loại quan trọng của báo chí phản ánh sự kiện, con người có


13
thật, tiêu biểu, điển hình theo logic của quá trình phát sinh, phát triển đồng
thời thẩm định sự kiện đó qua cái tôi của tác giả vừa tỉnh táo, lý trí vừa cảm
xúc thẩm mỹ; bút pháp giàu tính văn học, mô tả, tường thuật kết hợp với nghị
luận [17 tr.31].
Giáo trình nghiệp vụ báo chí, tập II (Khoa báo chí trường Tun huấn
Trung ương, 1977) nêu quan điểm: “Phóng sự là một trong những thể tài
thông tin quan trọng của báo chí, có ít nhiều đặc trưng văn học, phản ánh sự
kiện xảy ra có thể kết hợp nghị luận, nhằm nêu lên phẩm chất tinh thần của
con người và toàn bộ xã hội theo một hệ thống quan điểm và đường lối chính
trị nhất định” [34, tr.196 ].
Với những góc độ tiếp cận khác nhau, các nhà nghiên cứu đã đưa ra
nhiều định nghĩa về phóng sự. Lý giải cho điều này, tác giả Đức Dũng đã viết:
“Trong các thể loại báo chí, có lẽ phóng sự là thể loại xung quanh nó đã từng
gây ra nhiều ý kiến khác nhau nhất. Điều này có thể có nguyên nhân, trước
hết chính từ những khả năng phong phú của thể loại trong quá trình phản ánh
hiện thực. Những khả năng ấy lại được khai thác từ những góc độ khác nhau
ở những nền báo chí khác nhau, từ đó dẫn đến có những cách hiểu khơng
giống giau về thể loại này” [16, tr. 153].
Tuy nhiên, có một điểm chung mà các tác giả đều thống nhất, đó là coi
phóng sự là thể loại có năng lực phản ánh hiện thực một cách năng động và
sinh động. Chính khả năng phản ánh hiện thực một cách có bề dày và chiều
sâu mang đậm nét hơi thở của cuộc sống hiện thực là điểm nổi bật nhất của
phóng sự so với các thể loại báo chí khác. Để làm được điều đó, phóng sự
phải ln bám sát con người, sự kiện vấn đề nổi bật trong đời sống.
Cuốn Phóng sự báo chí hiện đại (Nhà xuất bản Thơng tấn, 2004) thì
nêu quan điểm: “Thể loại phóng sự là một thể loại báo chí có khả năng

thơng tin thời sự về người thật, việc thật một cách sâu sắc trong quá trình


14
diễn biến. Phóng sự vừa thơng tin sự kiện lại vừa có khả năng thơng tin lí lẽ,
thơng tin thẩm mỹ. Phóng sự được xem là một thể loại trọng yếu của báo chí
hiện đại” [17, tr.4].
Các tác giả của cuốn Tác phẩm báo chí tập I của Khoa Báo chí, Phân
viện Báo chí và Tuyên truyền (Năm 1995) đã nêu ra cách chia gồm ba loại
thể: “Thông tấn - Chính luận - Thơng tấn nghệ thuật”;
Trong cuốn sách Từ lý luận đến thực tiễn báo chí, PGS.TS Tạ Ngọc
Tấn xếp phóng sự vào “Loại tác phẩm thơng tin” (Hai loại cịn lại trong hệ
thống thể loại báo chí là “Loại tác phẩm chính luận” và “Loại tác phẩm chính
luận – nghệ thuật”). Cùng thuộc “Loại tác phẩm thông tin”, cùng với tin,
tường thuật, phỏng vấn, bài báo, ghi nhanh, điều tra thì phóng sự có những
đặc trưng chung nhất là:
Đối tượng phản ánh của loại tác phẩm thông tin là các sự kiện,
hiện tượng, vấn đề thời sự nóng hổi, có ý nghĩa xã hội, đáp ứng nhu
cầu nhanh, khách quan mà dư luận xã hội quan tâm, đòi hỏi. Chất
lượng thông tin trong loại tác phẩm thông tin chủ yếu là phán đốn
nhanh về quy mơ, tính chất, ý nghĩa, và các mối quan hệ của sự
kiện, hiện tượng, vấn đề trên cơ sở của sự quan sát trực tiếp của nhà
báo.
Ngôn ngữ trong loại tác phẩm thông tin mang tính chất sự kiện –
phản ánh khách quan trực tiếp sự kiện, hiện tượng, ngắn gọn và
mạch lạc, dễ hiểu. Kết cấu của các tác phẩm thuộc loại này thường
là năng động, nhằm mục đích phản ánh rõ nhất, nhanh nhất những
nhận thức đầu tiên về sự kiện khách quan.
Mục đích của loại tác phẩm này là cung cấp cho công chúng
những thông tin mới nhất về các sự kiện, hiện tượng, vấn đề phong

phú đang xảy ra hàng ngày, hàng giờ trong nước và trên thế giới. Nó


15
giúp các thành viên trong xã hội hình dung được diện mạo của thế
giới quanh mình, làm cơ sở cho việc lựa chọn, xác định kịp thời tính
chất, phương hướng, cách thức cho các hành vi xã hội. [44,
tr.183,184].
Giáo sư Hà Minh Đức cũng có ý kiến xác định đặc điểm của phóng sự.
Ơng cho rằng về cơ bản, phóng sự cũng có đặc tính của một thiên ký sự; chú
trọng sự kiện khách quan, tơn trọng tính xác thực của đối tượng miêu tả.
Nhưng phóng sự lại địi hỏi tính thời sự trực tiếp. “Phóng sự được viết ra
nhằm giải đáp những vấn đề nào đó mà xã hội đang quan tâm. Người viết
trình bày một cách khách quan diễn biến của câu chuyện, sự việc, đồng thời
cũng nhằm chứng minh cho một kết luận của mình, hoặc từ đó đề xuất ra
những vấn đề xã hội nhất định. Phóng sự rất xác thực trong sự việc và chi tiết
nhưng có khuynh hướng rõ rệt. Đúng như một nhà văn đã nói; “Phóng sự là
một thể văn xung kích””[26, tr.203, 204].
PGS.TS KH Phương Lựu lại coi phóng sự là một thể loại thuộc ký văn
học, trong đó, đặc điểm nổi bật của phóng sự là tính chất chính luận: “Phóng
sự nổi bật bằng những sự thật xác thực, dồi dào và nóng hổi (…). Nội dung
chủ yếu của phóng sự lại thiên về vấn đề mà người viết muốn đề xuất và giải
quyết. Phóng sự, do đó, mặc dù chất liệu chủ yếu vẫn là người thật việc thật,
nhưng có màu sắc chính luận [48, tr.299].
Theo giáo trình Nghiệp vụ báo chí, Tập II, Khoa Báo chí, trường Tuyên
huấn Trung ương, xuất bản năm 1977 thì: “Phóng sự là thể loại báo chí quan
trọng, có ít nhiều đặc trưng văn học, phản ánh sự việc xảy ra có diễn biến
bằng phương pháp miêu tả, tự thuật, lại có kết hợp nghị luận, nhằm nêu lên
phẩm chất tinh thần của người và bộ mặt xã hội theo một hệ thống quan điểm
và đường lối chính trị nhất định” [46, tr.196].

Cịn tác giả Nguyễn Xuân Nam cho rằng: “So với tùy bút, bút ký, phóng
sự có mục đích cụ thể, trực tiếp, phạm vi sự việc và địa điểm được quy định


16
chặt chẽ. Đó là thể văn gần với khoa học hơn là nghệ thuật, giàu yếu tố thông
tin hơn là yếu tố trữ tình. Giá trị của một phóng sự trước hết là ở vấn đề nó
nêu ra là cấp thiết, có bằng chứng cụ thể, xác thực… và kết luận gợi lên là
đúng đắn. Phóng sự sẽ có thêm giá trị văn học khi nó đi sâu khắc họa thế giới
nội tâm, miêu tả tính cách nhân vật, với lời văn giàu hình ảnh và cảm xúc”
[40, tr.220].
Qua rất nhiều những quan niệm của các nhà nghiên cứu trên thế giới từ
trước đến nay, có thể thấy quan niệm về phóng sự đang càng hồn thiện hơn.
Bản thân thể tài này đang có sự biến đổi về nội dung, hình thức theo từng giai
đoạn phát triển, đáp ứng thị hiếu của cơng chúng truyền thơng. Do đó, việc
định nghĩa cũng như phân loại phóng sự thuộc thể loại nào trong hệ thống thể
loại báo chí chỉ mang tính chất tương đối. Kế thừa và phân tích những kết quả
nghiên cứu về phóng sự của các học giả trong và ngồi nước, có thể đưa ra
quan niệm chung nhất về phóng sự như sau:
“Phóng sự là một thể loại quan trọng của báo chí, sử dụng phương
pháp tả - bình – thuật kết hợp cùng cái tôi trần thuật của người viết và
ngôn ngữ, giọng điệu linh hoạt để phản ánh thông tin về những sự kiện,
hiện tượng chân thực, có tính thời sự của đời sống xã hội”.
1.1.2. Phóng sự truyền hình
Phóng sự là thể loại báo chí có mặt trong hầu hết các loại hình báo chí
hiện đại. Và truyền hình, với đặc thù về hình ảnh, âm thanh sống động, chính
là mảnh đất màu mỡ để thể loại phóng sự khẳng định vị thế và sức hấp dẫn
mạnh mẽ của mình đối với cơng chúng.
Ngày nay, các phương tiện nghe nhìn của truyền hình từng bước được
hiện đại hố, có khả năng ghi thu, xử lý thơng tin, truyền đi thơng tin trực

tiếp, nhanh nhạy, chính xác, đặc biệt là có tính phổ cập cao. Là phương tiện
sinh sau đẻ muộn, truyền hình đã thừa hưởng kinh nghiệm và phương pháp


17
tạo hình ảnh âm thanh của điện ảnh và phát thanh. Có thể nhận thấy ở truyền
hình có sự khái quát triết lý của báo in, tính chính xác, cụ thể bằng hình ảnh
âm thanh của điện ảnh và phát thanh, tính hình tượng của hội hoạ, cảm xúc
suy tư của âm nhạc. Gần một thế kỷ hình thành phát triển, thể loại phóng sự
đã thể hiện chỗ đứng khơng thể thiếu trong hoạt động truyền thông đại chúng
với khả năng phản ánh hiện thực một cách nhanh nhạy, đầy đủ, và mang tính
thuyết phục, hấp dẫn cao của thể tài phóng sự. Phóng sự đã và đang trở thành
một “món ăn” được cơng chúng ưa chuộng khi thưởng thức các chương trình
truyền hình. Bất kỳ sự kiện vấn đề nóng hổi nào xảy ra trên thế giới tại bất kỳ
đâu, thời điểm nào đều được các phương tiện truyền thông đại chúng phản
ánh nhanh nhạy, kịp thời thông qua các phóng sự hấp dẫn, đặc biệt là truyền
hình với ưu thế kỹ thuật thơng tin có thể truyền trực tiếp ngay tại chỗ sự kiện
xảy ra. Các phóng sự trong thời gian qua đã phản ánh phong phú cả nội dung
đề tài lẫn phạm vi phản ánh, đề cập đến mọi khía cạnh lĩnh vực cuộc sống
trong sự phát triển văn hố, kinh tế đất nước.
Phóng sự truyền hình có những bước đi song hành cùng sự phát triển
của cơng nghệ, kỹ thuật truyền hình. Do vậy, quan niệm về phóng sự truyền
hình cũng có sự khác nhau trong từng giai đoạn.
Ở giai đoạn đầu, khi phóng sự truyền hình mới xuất hiện thì nội dung
và hình thức thể hiện của phóng sự cịn đơn giản, chỉ thơng tin thời sự về các
sự kiện, vấn đề phát sinh trong đời sống xã hội một cách nhanh chóng, đầy đủ
và trung thực.
Cùng với sự phát triển của khoa học công nghệ, từ những năm 50 của
thế kỷ XX trở lại đây, khi các thiết bị âm thanh, ánh sáng, máy quay, kỹ
thuật dựng… đã dần được hoàn thiện hơn, kỹ thuật truyền hình màu ra đời

thì phóng sự truyền hình bắt đầu bộc lộ được thế mạnh của mình. Các phóng


18
sự truyền hình bắt đầu hình thành các dấu hiệu riêng, độc lập của thể loại.
Theo R.A. Borestsky, tác giả cuốn Báo chí truyền hình thì: “Phóng sự
truyền hình thuộc nhóm thơng tấn báo chí. Mục đích của nó là truyền đạt
logic của sự kiện một cách nhanh chóng, mạnh mẽ và chân thực nhất. Người
phóng viên trong các phóng sự của mình có vị trí tối ưu, họ vừa là nhân
chứng trực tiếp, vừa là người dẫn dắt, định hướng công chúng tiếp cận sự
kiện mau lẹ và hiệu quả”.
Ơng Sebastian Fellmeth, phóng viên truyền hình Đức, giảng viên của
Viện FES tại Việt Nam cho rằng: “Phóng sự truyền hình tiếp cận trực tiếp với
nhân vật, sự kiện, truyền đạt những điều khơng q với những gì hình ảnh, lời
bình thể hiện trên phim”.
Cịn theo quan điểm của các nhà nghiên cứu báo chí nước ta, như nhóm
tác giả Nguyễn Thị Thoa và Đức Dũng (2005), phóng sự truyền hình “là một
thể loại báo chí truyền hình trong đó phản ánh các vấn đề, sự kiện bằng hình
ảnh, lời nói, tiếng động một cách cụ thể, sinh động trong sự diễn biến thực
của chúng... Phóng sự truyền hình giúp cơng chúng hiểu được tồn bộ logic
vận động của các sự kiện, vấn đề cũng như hiểu được tính cách của những
con người trong các sự kiện, vấn đề với thái độ, tâm trạng, quan điểm và tình
cảm của họ” [50, tr.97].
Tương tự, tác giả Thái Kim Chung cho rằng: Phóng sự truyền hình là
một thể loại của báo chí truyền hình trong đó tập trung phản ánh các sự kiện,
hiện tượng, vấn đề bằng hình ảnh, lời nói, tiếng động một cách cụ thể, chân
thật và sinh động. Xuất hiện thường xun trong các chương trình truyền
hình, phóng sự truyền hình giúp cho cơng chúng, khán giả hiểu được tiến
trình vận động của các sự kiện, hiện tượng, vấn đề cũng như hiểu được tính

19
cách của từng nhân vật trong các sự kiện, hiện tượng, vấn đề với đầy đủ quan
điểm, tâm trạng, thái độ và tình cảm của họ [12, tr.11].
Tuy có nhiều quan niệm khác nhau về phóng sự truyền hình, nhưng
những quan niệm này đều có điểm chung là “phản ánh sự kiện”, và người viết
chính là một nhân chứng tham gia hoặc chứng kiến sự kiện đó. Nó khác với
phóng sự của báo mạng điện tử, phát thanh hay báo in là ở ngơn ngữ hình ảnh
và âm thanh, tạo ra cho phóng sự truyền hình sức truyền cảm mạnh mẽ, sinh
động hơn bất kỳ một loại hình báo chí nào.
Ở nước ta, truyền hình ra đời muộn nên trong thời kỳ đầu non trẻ, các
phim thời sự tài liệu điện ảnh đảm nhiệm vai trị thơng tin thời sự và chủ yếu
được chiếu trong các rạp chiếu phim. Năm 1970, Đài Truyền hình Việt Nam
ra đời, và từ đây, những phóng sự truyền hình đầu tiên đã được sản xuất như:
“Hà Nội năm ngày đọ sức” (1972), “Tiếng trống trường” (1973), “Việt Nam
và những chiếc xe đạp” (1975)… Phóng sự truyền hình giai đoạn này đã có
giá trị tun truyền và sức tác động to lớn tới công chúng.
Cùng với sự phát triển của cơng nghệ truyền hình, phóng sự ngày càng
đa dạng, phong phú hơn về nội dung và hình thức thể hiện, ngơn ngữ hình ảnh
và âm thanh cũng sinh động hơn nhiều so với trước đây. Xu hướng truyền
thông đa phương tiện của những năm đầu thế kỷ XXI đã thay đổi dần nhu cầu
tiếp nhận của cơng chúng. Những khán giả truyền hình với quỹ thời gian eo
hẹp và cơ hội tiếp nhận thông tin từ nhiều phương tiện truyền thông khác
nhau, đã dần trở nên khó tính và u cầu khắt khe hơn đối với các loại hình
báo chí. Đáp ứng nhu cầu của cơng chúng, các chương trình truyền hình,
trong đó có phóng sự ngày càng có xu thế ngắn gọn và chất lượng hơn. Đến
nay, phóng sự truyền hình hiện đại với thời lượng ngắn đã chiếm đa số thời
lượng phát sóng trên truyền hình.