Một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động giảng dạy trực tuyến môn Tin học cơ sở Khoa Công nghệ thông tin

MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG
GIẢNG DẠY TRỰC TUYẾN MÔN TIN HỌC CƠ SỞ
KHOA CÔNG NGHỆ THƠNG TIN
Lê Thị Chung
Trường Đại học Hà Nội
Tóm tắt: Đào tạo trực tuyến là su thế tất yếu trong thời đại công nghệ số hiện nay. Bên
cạnh phương pháp dạy học truyền thống thì dạy học trực tuyến là một trong nhiều phương pháp
dạy học tiên tiến và mang lại hiệu quả cao. Đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh CoVid- 2 đang lan
rộng trên thế giới nói chung và tại Việt Nam nói riêng thì dạy dạy học trực tuyến chính là một
giải pháp phù hợp của giáo dục nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nguồn lực cho xã hội.
Bài báo nghiên cứu về thực trạng hoạt động dạy học trực tuyến môn Tin học cơ sở tại
Khoa Công nghệ Thông tin - Trường Đại học Hà Nội, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng
cao hiệu quả hoạt động dạy học trực tuyến hiện nay tại
Từ khóa: dạy học trực tuyến, E-learing, mơn Tin học cơ sở, Khoa CNTT.

I. TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC TRỰC TUYẾN- E
LEARNING
1. Khái niệm hoạt động dạy và học trực tuyến – E learning
E - learning là một hình thức học ảo thơng qua mạng Internet kết nối với các hoạt
động đào tạo có lưu trữ sẵn các bài giảng điện tử và một số phần mềm cần thiết cho
phép học viên và người giảng dạy có thể trao đổi thông tin bài học với nhau và học viên
có thể nhận yêu cầu cũng như các bài tập từ giảng viên. Ngồi ra, giảng viên cịn có thể
truyền tải âm thanh, hình ảnh và video minh họa nội dung qua các kết nối băng thông
rộng hoặc kết nối mạng Lan, mạng Wifi, WiMax... [1].
2. Đặc điểm của hoạt động dạy và học trực tuyến E – learning
Thực tế hiện nay, nhiều cơ sở đào tạo đang tổ chức thực hiện dạy học trực tuyến
như là một giải pháp thay thế và hỗ trợ cho phương thức dạy học truyền thống. Đặc
điểm của phương thức dạy học trực tuyến và dạy học truyền thống được thể hiện thông
qua bảng dưới đây:
HỌC TRỰC TUYẾN (E-LEARNING)

HỌC TRUYỀN THỐNG

a. Về thời gian
 Bó buộc trong khoảng thời gian nhất
định

 Tiết kiệm linh hoạt về thời gian
b. Về chi phí

18


 Tiết kiệm chi phí, cơng sức

 Tốn nhiều cơng sức và chi phí hơn

c. Cách tiếp cận bài giảng
 Tiếp cận phụ thuộc vào thời gian và
khu vực địa lý.

 Dễ tiếp cận và thuận tiện
d. Về chất lượng, nội dung

 Kiểm sốt được q trình học tập
 Số lượng học sinh bị giới hạn, bị giới
thông qua các công cụ đánh giá, đưa
hạn bởi không gian và địa lý
ra những biện pháp hỗ trợ để góp phần
 Đánh giá kết quả thông qua bài kiểm
nâng cao hiệu quả học tập của học

tra
viên.
 Giáo viên giảng dạy một lần theo giáo
 Có thể lưu trữ được các bài học, phục
án và công cụ lưu trữ duy nhất là vở
vụ cho việc ôn tập lại kiến thức của
ghi chép của sinh viên
học viên
 Tài liệu học tập: tài liệu nội bộ của
 Cung cấp tài nguyên học tập phong
mỗi trường, sách giáo khoa và sách
phú cho học viên: bài giảng, bài tập,
tham khảo
tài liệu học tập được biên soạn bài bản
 Chương trình và tốc độ học do giáo
và hệ thống từ cơ bản đến nâng cao.
viên đưa ra chung cho tất cả sinh viên
 Chủ động tự lựa chọn cách học và tốc
dựa yêu cầu của chương trình đào tạo.
độ phù hợp đối với mình.
 Sự tương tác giữa giáo viên và sinh
 Cung cấp các kênh tương tác giữa học
viên, giữa sinh viên với nhau còn hạn
viên và giáo viên, giữa các bạn học
chế.
viên với nhau.
II. HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC TRỰC TUYẾN MÔN TIN HỌC CƠ SỞ TẠI
KHOA CNTT - TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÀ NỘI
1. Thực tế hoạt động dạy và học trực tuyến môn Tin học cơ sở tại Khoa
CNTT.

Do tình hình dịch bệnh Covid-2 diễn biến phức tạp và kéo dài tại Việt Nam và
nhiều nước trên thế giới, để đảm bảo tiến độ chương trình các mơn học trong học kì 2
năm học 2019-2020, Trường Đại học Hà Nội đã triển khai hình thức giảng dạy trực
tuyến bắt đầu từ tháng 3 năm 2020. Trong đó, mơn Tin học cơ sở thuộc Khoa CNTT
cũng là một trong các môn học đang triển khai hoạt động dạy và học trực tuyến trong
mùa dịch này. Trước đây, môn Tin học cơ sở được triển khai theo phương thức dạy và
học truyền thống theo tiến trình sau đây:
 Sinh viên sẽ được yêu cầu nghiên cứu trước lý thuyết (qua giáo trình, thư viện
điện tử…)
 Trong lớp học, giảng viên sẽ tổng hợp lại lý thuyết

19


 Thực hiện thao tác mẫu để hướng dẫn sinh viên
 Giao bài tập để sinh viên rèn luyện thao tác.
 Kiểm tra và nhận xét bài làm của sinh viên, hướng dẫn lại thao tác.
Việc triển khai công tác dạy học trực tuyến môn Tin học cơ sở tại Khoa CNTT
trường Đại học Hà Nội diễn ra khá thuận lợi, công tác giảng dạy và học trực tuyến được
tiến hành ngay sau khi có chỉ thị và yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ cũng như Bộ
Giáo dục và đào tạo.
Thuận lợi đầu tiên có thể thấy đó là Nhà trường đã có quyết định kịp thời sử dụng
bộ cơng cụ tiện ích của Google bao gồm Google Meet, Google Classroom, Google
Calendar... được mua bản quyền để triển khai hoạt động giảng dạy trực tuyến trong toàn
Trường. Đây là bộ cơng cụ tiện ích, có nhiều ưu điểm, duy trì hiệu quả rất tốt cho hoạt
động giảng dạy và học tập trực tuyến so với các phần mềm khác. Tổ chức các lớp tập
huấn sử dụng phần mềm cho đội ngũ giảng viên trong Nhà trường. Nhờ đó, mọi hoạt
động giảng dạy của các giảng viên môn Tin học cơ sở tại Khoa CNTT trường Đại học
Hà Nội đang được tiến hành một cách thuận lợi.
Thuận lợi thứ hai, đó chính là đội ngũ giảng viên bộ mơn Tin học cơ sở chúng tôi

đều là các giảng viên được đào tạo về công nghệ thông tin nên khi sử dụng cơng nghệ
hiện đại trong giảng dạy thì các giảng viên này đều có ưu thế, sở trường để có thể phát
huy tốt bài giảng, sử dụng hiệu quả phần mềm ứng dụng G-Suite trong giảng dạy trực
tuyến.
Tuy nhiên, trong điều kiện dạy và học theo phương thức trực tuyến hiện nay, việc
dạy và học môn Tin học cơ sở cịn có một số hạn chế như sau:
Thứ nhất, trong giảng dạy trực tuyến thì khả năng tương tác giữa giảng viên và
sinh viên còn hạn chế, chưa thật sự được hiệu quả như phương thức dạy và học truyền
thống kể cả khi có sự truyền tải trên những đường truyền Internet tốc độ cao, ổn định.
Tuy có sự hỗ trợ của một số ứng dụng phục vụ dạy học trực tuyến với tính năng trao đổi
trực tiếp giữa giảng viên và sinh viên thơng qua các phần mềm trị chuyện trực tuyến
nhưng trao đổi giữa sinh viên và giảng viên cũng không đầy đủ và linh động bằng việc
trao đổi như phương thức đào tạo truyền thống. Trong quá trình tiếp cận với các bài tập
của mơn Tin học cơ sở, sinh viên rất lúng túng và thường hỏi, trao đổi rất nhiều với
giảng viên, nhưng vì đường truyền Internet chất lượng không ổn định, kết hợp với nhiều
điều kiện khác, dẫn đến việc trao đổi gặp nhiều khó khăn.
Thứ hai, thời gian cho hoạt động dạy và học trực tuyến môn Tin học cơ sở hiện
nay phần nào không đáp ứng được mục tiêu định hướng kiến thức, rèn luyện thao tác
thực hành như thời gian học trên lớp học truyền thống. Để đảm bảo được qui trình như
một buổi học truyền thống thì cần phải có nhiều thời gian hơn cho một lớp học trực
tuyến như hiện nay.

20


Thứ ba, mục tiêu đặt ra trong giờ học là phải đánh giá được kỹ năng của sinh viên,
nhưng với buổi học trực tuyến hiện nay đối với các lớp ghép có số lượng đến 40 sinh
viên thì việc kiểm tra hết được toàn bộ các sinh viên trong lớp là khơng thể. Đối với các
lớp có sĩ số 25 sinh viên thì cịn có thể kiểm tra, đánh giá hết được các sinh viên trong
lớp trong giờ học trực tuyến.

2. Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động giảng dạy
trực tuyến môn Tin học cơ sở tại Khoa CNTT.
Việc dạy và học trực tuyến vẫn đang diễn ra và sẽ còn được thực hiện tiếp tục
trong thời gian tới để đảm bảo hoạt động đào tạo của Nhà trường và hoàn thành nhiệm
vụ giảng dạy đã được Khoavà Nhà trường giao cho trong kế hoạch đầu năm. Trong
công tác giảng dạy môn Tin học cơ sở tại Khoa CNTT, tơi đã tìm kiếm, áp dụng một số
biện pháp nhằm giảm thiểu một phần nào những hạn chế của việc dạy và học trực tuyến
đang ảnh hưởng đến hoạt động giảng dạy môn Tin học cơ sở. Sau một thời gian thực
hiện, thấy hiệu quả hoạt động giảng dạy tăng lên rõ rệt, sinh viên hiểu và hoàn thành
được bài tập tốt hơn, cụ thể như sau:
1. Sử dụng bài giảng điện tử, xây dựng các ví dụ minh họa gần gũi với thực tế
nhằm thu hút sự chú ý của sinh viên và giúp sinh viên chủ động nắm vững kiến thức,
khích lệ tính tự giác trong học tập.
2. Đổi mới và kết hợp đa dạng các phương pháp dạy học nhằm mục đích tránh sự
nhàm chán, đơn điệu trong tiết học. Nhờ đó tiết học sẽ sinh động, hấp dẫn, sinh viên sẽ
hứng thú và có nhiều cơ hội tiếp thu bài học tốt hơn.
3. Đối với vấn đề hoạt động tương tác giữa sinh viên và giảng viên trong thời gian
học trực tuyến chưa được đáp ứng đủ với phần mềm trực tuyến, tôi đã sử dụng một số
công cụ bổ sung để hỗ trợ cho vấn đề này. Với mỗi lớp tơi đảm nhiệm giảng dạy, tơi lập
thêm một nhóm trên Zalo, trên nhóm đó 25/25 sinh viên có thể đưa ý kiến, hỏi những
vấn đề đang vướng mắc, trao đổi vấn đề sinh viên quan tâm về môn Tin học cơ sở với
giảng viên và tôi sẽ phản hồi, trả lời kịp thời các thông tin liên quan.
4. Đối với vấn đề thời gian của học trực tuyến không đủ, tôi đã sắp xếp thêm các
buổi học trực tuyến vào các ngày chủ nhật, bổ sung thêm vào giờ học những nội dung
sinh viên nắm chưa rõ, cần phải hướng dẫn, thao tác lại để hỗ trợ sinh viên trong quá
trình làm bài rèn luyện thực hành tại nhà.
5. Triển khai hoạt động hỗ trợ dạy và học môn Tin học cơ sở bằng cách thực hiện
quay các clip thao tác mẫu, gửi cho sinh viên làm tài liệu tham khảo. Sau giờ học trực
tuyến, có những sinh viên nào cịn chưa chắc chắn về kiến thức, định hình được thao tác
kỹ năng thì có thể xem các clip hướng dẫn này để tập và rèn cho thành thạo.

III. KẾT LUẬN
Có thể thấy rằng chất lượng đào tạo bị ảnh hưởng rất nhiều bởi phương thức đào
tạo. Trong xu thế triển khai hoạt động giảng dạy trực tuyến hiện nay tại trường Đại học
21


Hà Nội, để đảm bảo được nhiệm vụ do khoa và nhà trường giao phó thì mỗi giảng viên
cần khơng ngừng tìm kiếm những phương thức, vận dụng các cơng cụ hỗ trợ, khắc phục
những hạn chế để cho hoạt động dạy và học ngày càng hiệu quả hơn.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]. TS Trần Bá Trình - Đại học Sư phạm Hà Nội, Hội thảo “Học online mùa dịch”.

22