Tài liệu Một vài biện pháp rèn kĩ năng sống cho học sinh lớp 3 qua các môn học

tai lieu, document1 of 66.

MỘT VÀI BIỆN PHÁP RÈN KĨ NĂNG SỐNG
CHO HỌC SINH LỚP 3 QUA CÁC MÔN HỌC
I. PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài:
“Mục tiêu của giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển tồn diện có
đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mĩ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc
lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất
năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc” (Luật Giáo dục - 2005).
Bậc học tiểu học là bậc học nền tảng tạo cơ sở cho học sinh phát triển học tiếp
các bậc học tiếp theo, vì vậy bên cạnh việc trang bị cho học sinh những vốn kiến
thức kĩ năng cơ bản trong học tập, lao động còn cần phải chú ý đến việc rèn kĩ
năng sống cho học sinh, dạy học sinh cách “làm người”, để học sinh có thêm vốn
kinh nghiệm thích ứng với môi trường mới, yêu cầu mới.
Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh, với bản chất là hình thành và phát triển
cho các em khả năng làm chủ bản thân khả năng ứng xử với những người khác và
với xã hội, khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống . Các em
chính là những chủ nhân tương lai của đất nước, là những người sẽ quyết định sự
phát triển của đất nước trong những năm tới. Nếu khơng có kĩ năng sống các em sẽ
không thể thực hiện tốt trách nhiệm đối với bản thân, gia đình, cộng đồng và đất
nước.
Mặt khác, khi tham gia vào bất kỳ hoạt động nghề nghiệp nào phục vụ cho
cuộc sống đều đòi hỏi chúng ta phải thỏa mãn những kĩ năng tương ứng. Rèn luyện
kỹ năng sống cho học sinh là nhằm giúp các em rèn luyện kỹ năng ứng xử thân
thiện trong mọi tình huống; thói quen và kĩ năng làm việc theo nhóm, kĩ năng
hoạt động xã hội; Giáo dục cho học sinh thói quen rèn luyện sức khỏe, ý thức tự
bảo vệ bản thân, phịng ngừa tai nạn giao thơng và các tệ nạn xã hội. Đối với học
sinh tiểu học việc hình thành các kĩ năng cơ bản trong học tập và sinh hoạt là vô

luan van, khoa luan 1 of 66.

1


tai lieu, document2 of 66.

cùng quan trọng, ảnh hưởng đến quá trình hình thành và phát triển nhân cách sau
này.
Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh là một việc làm hết sức cần thiết của xã
hội, các em không chỉ biết học giỏi về kiến thức mà còn phải được tơi luyện những
kĩ năng sống qua đó tạo cho các em một mơi trường lành mạnh, an tồn, tích cực,
vui vẻ để trang bị cho các em vốn kiến thức, kĩ năng, giá trị sống để bước vào đời
tự tin hơn.
Giáo dục kĩ năng sống trong các môn học ở Tiểu học nhằm đạt mục tiêu trang
bị cho học sinh những kiến thức, giá trị, thái độ và kĩ năng phù hợp; tạo cơ hội cho
học sinh sử dụng quyền và bổn phận của mình và phát triển tồn diện về thể chất,
trí tuệ tinh thần và đạo đức. Giáo dục kĩ năng sống trong các môn học ở Tiểu học
được tập trung chủ yếu ở 4 môn học: Tiếng Việt, Đạo đức, Khoa học và Tự nhiên
xã hội. Bộ GD-ĐT đã đưa nội dung giáo dục kĩ năng sống lồng ghép vào các môn
học ở bậc Tiểu học. Đây là một chủ trương cần thiết và đúng đắn. Tuy nhiên, để
giáo dục kĩ năng sống cho học sinh đạt hiệu quả địi hỏi nhiều yếu tố chứ khơng
chỉ ở các bài giảng.
Trong thực tế hiện nay, việc rèn kĩ năng sống cho học sinh trong nhà trường đã
được chú ý đến, song nhiều giáo viên còn lúng túng trong việc tổ chức, thực hiện
các chương trình hoạt động rèn kĩ năng sống cho học sinh. Việc rèn kĩ năng sống
cho học sinh chưa có nét chuyển biến, nguyên do chính là trong tư tưởng giáo viên,
phụ huynh chỉ chú trọng đến việc dạy kiến thức, việc rèn kĩ năng sống cho học
sinh cịn chiếu lệ, giáo viên ln chú trọng đến việc đọc tốt, làm tính tốt.

Xuất phát từ những lý do và yêu cầu trên, từ những kinh nghiệm được rút ra
trong quá trình dạy học, ở phạm vi của bài viết này, tôi mạnh dạn đưa ra "Một
vài biện pháp rèn kĩ năng sống cho học sinh lớp 3 qua các môn học".
2. Điểm mới của đề tài:
Đề tài này do bản thân tôi nghiên cứu, tìm hiểu và áp dụng tại lớp 3. Điểm mới
của đề tài là tơi đã tìm ra một vài biện pháp rèn kĩ năng sống cho học sinh lớp 3 qua
các môn học.
3. Phạm vi áp dụng của đề tài:
Đối tượng: Học sinh lớp 3

luan van, khoa luan 2 of 66.

2


tai lieu, document3 of 66.

Nội dung : Tìm hiểu một số đặc điểm cơ bản của kĩ năng sống được hình thành

qua việc học tập mơn Tiếng Việt, Đạo đức, Tự nhiên xã hội lớp 3 và các tiết hoạt
động ngoài giờ lên lớp ở lớp 3.

II. PHẦN NỘI DUNG:
1. Thực trạng dạy học:
1.1. Xã hội:
Trong thực tế hiện nay chất lượng giáo dục Đạo đức của học sinh nói chung và
của học sinh Tiểu học nói riêng có phần giảm sút bởi ảnh huởng của nhiều nguyên
nhân: Sự cạnh tranh của cơ chế thị truờng có mặt tích cực là thúc đẩy sự phát triển
của nền kinh tế, song lại là mảnh đất tốt cho tư tưởng cá nhân ích kỷ coi đồng tiền
là trên hết dẫn đến sự xuống cấp về Đạo đức xã hội từ người lớn đến trẻ em, đến

mọi mặt của đời sống xã hội
1.2. Gia đình:
Nhiều gia đình chưa đủ hiểu tâm lý của con em mình và đủ khả năng dạy cho
con những kĩ năng cần thiết trong cuộc sống.
Nhiều gia đình chỉ quan tâm đến việc kiếm tiền, đáp ứng nhu cầu vật chất cho
con em mà lãng quên việc dạy bảo con em những kĩ năng cần thiết trong cuộc
sống như: kĩ năng ứng xử, giao tiếp; kĩ năng tự bảo vệ...
1.3. Nhà trường:
Thực tế cho thấy học sinh hiện nay rất nhạy cảm, rất dễ thích ứng với các hiện
tượng tiêu cực ngồi xã hội như: hiện tượng nói tục, các hành vi thiếu văn hố vẫn
cịn. Đặc biệt một số học sinh không biết áp dụng kiến thức đã học vào thực tế.
Chẳng hạn học sinh vừa đuợc học bài “Giữ trật tự vệ sinh nơi công cộng” nhưng
lại rất mất trật tự trong giờ học hoặc vứt rác bừa bãi ở sân trường. Học sinh vừa
được học bài “Lễ phép vâng lời thầy cô giáo’’ nhưng lại chỉ chào hỏi thầy cơ giáo
dạy mình hoặc khơng biết cảm ơn, xin lỗi khi được người khác giúp hay mình làm
điều gì đó khơng phải.
Mặt khác, nhà trường khơng thường xuyên cho các em tham gia các buổi sinh
hoạt ngoại khóa vì vậy các em cịn hạn chế các kĩ năng trong cuộc sống.
1.4. Giáo viên:
luan van, khoa luan 3 of 66.

3


tai lieu, document4 of 66.

Do điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học còn thiếu thốn, kinh phí hạn

hẹp nên ở trong các giờ học thì giáo viên ít có điều kiện tổ chức các trị chơi học
tập. Việc rèn luyện nề nếp cho học sinh chưa thực sự được quan tâm. Ngồi ra thì

một số giáo viên nhận thức chưa đầy đủ tầm quan trọng của việc rèn kĩ năng sống
cho học sinh nên còn chỉ tập trung vào giáo dục Tốn, Tiếng Việt chứ khơng giảng
dạy đạo đức cho các em .
1.5. Học sinh:
Qua thực tế giảng dạy, tôi thấy kĩ năng sống của học sinh chưa cao. Chỉ một số
học sinh có hành vi, thói quen, kĩ năng tốt. Cịn phần lớn các em có nhận xét đánh
giá về sự việc nhung chưa có thái độ và cách ứng xử, cách xưng hô chuẩn mực.
* Qua tiến hành khảo sát lớp 3 đầu năm học 2014 – 2015 với chủ đề: "Kĩ năng
của em"; Kết quả như sau:
Số bài KT

22

Kĩ năng tốt Có hình thành KN

Kĩ năng chưa tốt

SL

%

SL

%

SL

%

6

27,3

9

40,9

7

31,8

Học sinh thể hiện kĩ năng còn đại khái, chưa mạnh dạn thể hiện kĩ năng của bản
thân. Các em cịn ngại nói, ngại viết, khả năng tự học tự tìm tịi cịn hạn chế.
Bên cạnh những khó khăn trên cũng có thuận lợi nhất định đó là: tơi nhận được
một tập thể học sinh khá ngoan và biết vâng lời, các em gần gũi với cơ giáo. Bên
cạnh đó tơi có được sự ủng hộ của phụ huynh trong việc cùng nhà trường giáo dục
các em. Ngồi ra Ban lãnh đạo nhà trường ln theo sát, quan tâm, hỗ trợ cho giáo
viên trong công tác giảng dạy cũng như giáo dục. Chính vì thế tơi luôn cố gắng
làm sao rèn cho các em kĩ năng sống, giúp các em có một niềm tin, phát triển một
cách toàn diện để trở thành con người năng động, sáng tạo phù hợp với một xã hội
hiện đại đang phát triển.
2. Những biện pháp:
Từ tình hình thực tiễn trên, tơi đã cố gắng tìm nhiều biện pháp rèn luyện kĩ
năng sống cho học sinh thông qua các tiết dạy của các môn học, những giờ sinh
luan van, khoa luan 4 of 66.

4


tai lieu, document5 of 66.

hoạt nhằm đem lại hiệu quả cao. Để thực hiện tốt việc rèn luyện các kĩ năng sống,
đem lại kết quả cao tôi nhận thấy cần phải áp dụng một số biện pháp sau:
Biện pháp 1 : Gần gũi và tạo mối thân thiện với học sinh
Đầu tiên, sau khi tôi nhận lớp, để tạo sự gần gũi và gắn kết giữa học sinh và
giáo viên chủ nhiệm, tôi sắp xếp nhiều thời gian cho học sinh được giới thiệu về
bản thân, động viên khuyến khích các em chia sẻ với nhau về những sở thích, ước
mơ tương lai cũng như mong muốn của tôi với các em. Đây là hoạt động giúp cơ
trị chúng tơi hiểu nhau, đồng thời tôi muốn tạo một môi trường học tập thân thiện
- Nơi " Trường học thật sự trở thành ngôi nhà thứ hai của các em, các thầy cơ
giáo là những người thân trong gia đình". Đây cũng là một điều kiện theo tôi là
rất quan trọng để phát triển khả năng giao tiếp của học sinh. Bởi học sinh không
thể mạnh dạn, tự tin trong một mơi trường mà giáo viên ln gị bó và áp đặt.
Tiếp theo trong tuần đầu tôi cho học sinh tự do lựa chọn vị trí ngồi của mình để
qua đó phần nào nắm được đặc điểm tính cách của các em: mạnh dạn hay nhút
nhát, thụ động hay thích thể hiện. Và tiếp tục qua những tuần học sau, tôi chú ý
quan sát những biểu hiện về thái độ học tập, những cử chỉ, hành vi tại vị trí ngồi
mà các em chọn để bắt đầu có điều chỉnh phù hợp.
Việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh có thể thực hiện trong bất cứ lúc nào,
giờ học nào. Để việc rèn luyện diễn ra một cách thường xuyên và đạt hiệu quả cao
tôi tiếp tục:
Biện pháp 2: Rèn kỹ năng sống hiệu quả qua việc tích hợp vào các
môn học.
Trên đây là những bước chuẩn bị đầu tiên của tôi. Để giáo dục kĩ năng sống
cho học sinh có hiệu quả tơi vận dụng vào các mơn học, tiết học, nhất là các môn
như: Tiếng Việt, Đạo đức; Tự nhiên và xã hội; hoạt động ngoài giờ lên lớp....
A/ Đối với môn Tiếng Việt:
Kĩ năng sống của môn Tiếng Việt không chỉ thể hiện ở nội dung học mà còn
thể hiện qua phương pháp dạy học của giáo viên. Để hình thành và rèn luyện kĩ
năng sống cho học sinh mà môn Tiếng Việt đã đặt ra với học sinh Tiểu học, người

giáo viên phải biết vận dụng nhiều phương pháp dạy học phát huy tính tích cực,
chủ động sáng tạo của HS như thực hành giao tiếp, trò chơi học tập, phương pháp

luan van, khoa luan 5 of 66.

5


tai lieu, document6 of 66.

nêu và giải quyết vấn đề, phương pháp tổ chức hoạt động nhóm, phưong pháp hỏi
đáp ...Thông qua các hoạt động học tập được phát huy trải nghiệm, rèn luyện kĩ
năng hợp tác, bày tỏ ý kiến cá nhân, đóng vai... học sinh có cơ hội rèn luyện thực
hành kĩ năng sống cần thiết.
Ví dụ: * Bài tập đọc Ai có lỗi (tuần 2)
- Kĩ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài:
+ Bồi dưỡng cho HS cách giao tiếp ứng xử có văn hóa, biết kiềm chế cảm xúc
(qua câu hỏi : Nếu em là En -ri- cơ em có trả thù bạn như vậy khơng ? Vì sao?)
Giáo viên đưa ra câu hỏi và bằng hình thức thảo luận nhóm để các em chia sẻ
với nhau sau đó học sinh sẽ trình bày ý kiến cá nhân của mình.
+ Bồi dưỡng KN biết cảm thông:
Chi tiết: "Thấy vai áo Cô-rét ti sứt chỉ chắc vì cậu đã vác củi giúp mẹ, muốn xin
lỗi Cô- rét –ti."
* Bài Chiếc áo len (TV tuần 3)
- Kĩ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài:
+ Tự nhận thức (xác định giá trị bản thân là đem lại lợi ích, niềm vui cho người
khác thì mình cũng có niềm vui).
(qua câu hỏi : Anh Tuấn nói với mẹ những gì?)
Ý kiến của anh Tuấn: "Mẹ dành hết tiền mua áo ấm cho Lan đi. Con không cần
áo đâu; con mặc thêm nhiều áo cũ ở bên trong cũng đủ ấm mẹ ạ!"

Cho học sinh thảo luận nhóm. Từ đó HS biết rút ra được kỹ năng sống: Biết
quan tâm, nhường nhịn, thương yêu...
+ Làm chủ bản thân (Kiểm soát cảm xúc, hành vi của bản thân để tránh thái độ
ứng xử ích kỉ )
Đọan 4 : Áp mặt xuống gối....
Giáo viên sử dụng phương pháp cho học sinh thảo luận nhóm: thấy được sự hối
hận của Lan từ đó rút ra bài học bản thân; biết sống vì người khác có như vậy bản
thân mới có niềm vui đây là cách giao tiếp, ứng xử có văn hóa.
* Bài: Các em nhỏ và cụ già (Tuần 8)
- Kĩ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài:

luan van, khoa luan 6 of 66.

6


tai lieu, document7 of 66.

+ Biết chia sẻ, cảm thông với hoàn cảnh và nỗi buồn của nguời khác: (Đến chỗ

ơng cụ lễ phép hỏi: Thưa cụ chúng cháu có thể giúp gì cho cụ được khơng ạ! Được
chia sẻ nỗi buồn được vơi đi: Mắt ông cụ sáng lên.. Dẫu các cháu khơng giúp gì
được nhưng ơng cũng thấy lòng nhẹ hơn.
Giáo viên cho học sinh thảo luận , chia sẻ rồi rút ra: Trong cuộc sống cần biết
chia sẻ, cảm thơng với hồn cảnh và nỗi buồn của người khác.
+ Bài: Người lính dũng cảm:
- Các kĩ năng sống được bồi dưỡng trong bài:
+ Tự nhận thức:
Chi tiết : "Chú lính nhỏ : Chui vào à ?; ra quyết định: chui qua chân hàng rào".
GV cho HS thảo luận: Vì sao chú lính nhỏ quyết định chui qua lỗ hổng dưới

chân hàng rào? (Thảo luận, chia sẻ).Quyết định đó đúng hay sai?.
Tự nhận thức, xác định giá trị bản thân: Chú lính nhỏ quả quyết bước về phía
vườn trường và cả đội bước nhanh theo chú như là bước theo một người chỉ huy
dũng cảm.
Giáo viên cho học sinh thảo luận,chia sẻ: Em học tập được điều gì ở chú lính
nhỏ? (HS kể )...
Từ đó: HS biết vận dụng liên hệ bản thân.
Các kĩ năng được phát triển từ dễ đến khó. Sau bài học, tơi ln tạo khơng khí
thân thiện, áp dụng việc đổi mới phương pháp hình thức dạy học tạo điều kiện cho
các em mạnh dạn, tự lập, tự khẳng định và phát huy mình hơn qua việc học nhóm.
Rèn kĩ năng sống có hiệu quả cịn được tơi vận dụng khá nhiều trong trong các
mơn học thơng qua xử lí tình huống hay các trị chơi học tập có nội dung gần gũi
với cuộc sống hằng ngày của các em.
2) Môn Đạo đức;
- Các phương pháp kĩ thuật dạy học môn đạo đức rất đa dạng, bao gồm nhiều
phương pháp và kĩ thuật như học theo nhóm, theo dự án, nghiên cứu trường hợp
điển hình giải quyết vấn đề, đóng vai, trị chơi động não, hỏi chuyên gia, chính các
phương pháp dạy học tích cực tạo cơ hội học sinh thực hành trải nghiệm nhiều kĩ
năng sống cần thiết phù hợp với lứa tuổi.
luan van, khoa luan 7 of 66.

7


tai lieu, document8 of 66.

- Do các đặc trưng trên nên có thể khẳng định đạo đức là mơn học có tiềm năng

to lớn trong việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh Tiểu học.
- Một số kỹ năng:

+ Kĩ năng giao tiếp: (chào hỏi, cảm ơn, xin lổi, bày tỏ sự thông cảm chia sẻ, bày
tỏ ý kiến ứng xử khi đến nhà người khác, gọi điện thoại...)
Ví dụ:
Qua bài 3: Tự làm lấy việc của mình
- Kĩ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài đó là kỹ năng tư duy phê phán
(biết phê phán đánh giá, những thái độ, việc làm thể hiện sự ỷ lại, khơng chịu tự
làm lấy việc của mình).
+ Tình huống 1 ở hoạt động 2: Hùng đang viết báo tường chuẩn bị cho ngày Nhà
giáo Việt Nam 20/ 11 thì Hà đến chơi. Hà bảo Hùng: Tớ khá Tiếng Việt hơn cậu
để tớ viết hộ, cịn cậu giỏi tốn thì giải giúp tớ. Em có suy nghĩ gì về lời đề nghị
của Hà? Nếu em là Hùng em sẽ làm gì ? Vì sao?
+ Hay tình huống 2 : Theo em bạn Thắng nên ứng xử thế nào trong tình huống
này? Hay nếu cần cho bạn một lời khuyên, em sẽ khun bạn điều gì?
Từ đó học sinh có kĩ năng liên hệ bản thân mình, lập ra được kế hoạch tự làm
lấy việc của mình và các cơng việc nhà phù hợp, học sinh tự đánh giá được những
việc mà bản thân đã làm được từ đó rút ra được bài học: Tự làm lấy việc của mình
là việc làm rất tốt, giúp em mau tiến bộ...
Ví dụ bài: Tích cực tham gia việc lớp, việc trường
- Kĩ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài:
+ Kĩ năng lắng nghe ý kiến lớp và tập thể.
+ Kĩ năng trình bày suy nghĩ, ý tưởng của mình về các việc trong lớp.
+Kĩ năng tự trọng đảm nhận trách nhiệm khi nhận việc của lớp giao.
*Hoạt động 2:
HS bước đầu biết đánh giá , phân biệt các hành vi đúng và chưa đúng trong
các tình huống có liên quan tới việc lớp , việc trường.
HS làm việc trên phiếu cá nhân: HS biết bày tỏ các ý kiến , quan điểm có liên
quan đến việc lớp việc trường.
luan van, khoa luan 8 of 66.

8

tai lieu, document9 of 66.

Đưa thẻ tán thành hay không tán thành? Vì sao khơng tán thành (bày tỏ ý kiến).

Từ đó học sinh có trách nhiệm tham gia việc lớp việc trường vừa là quyền vừa là
bổn phận của học sinh.
Qua các hoạt động học tập, các em làm việc tích cực, vui vẻ, tự mỗi em nói
được tiếng nói, suy nghĩ của mình với bạn bè, với thầy cô một cách tự tin mạnh
dạn. Việc rèn luyện các kĩ năng này đã tạo ra được thói quen tốt cho bản thân mỗi
em, các em tham gia một cách chủ động tích cực vào q trình học tập, tạo điều
kiện cho các em chia sẻ những kinh nghiệm, ý kiến hay để giải quyết một vấn đề
nào đó.
3) Mơn TN&XH:
Các KNS chủ yếu trong môn TN&XH:
+ Kĩ năng tự nhận thức: Tự nhìn nhận, đánh giá về bản thân để xác định được mặt
mạnh, mặt yếu của bản thân; Biết vị trí của mình trong mối quan hệ ở nhà, ở
trường và ở cộng đồng.
+ Kĩ năng tự phục vụ và tự bảo vệ, biết cách tự phục vụ: rửa mặt, đánh răng,
tắm. Tự bảo vệ chăm sóc sức khỏe bản thân liên quan đến các vấn đề vệ sinh các
nhân, vệ sinh mơi trường, dinh dưỡng, phịng bệnh và an tồn ở nhà, ở trường, ở
nơi cơng cộng.
+ Kĩ năng ra quyết định: nên làm hay không nên làm để bảo vệ sức khỏe bản
thân, để ứng xử phù hợp trong gia đình, nhà trường và cộng đồng, để bảo vệ môi
trường.
+ Kĩ năng kiên định và kĩ năng từ chối: Kiên quyết giữ vững lập trường, và nói
lời từ chối trước lời rủ rê của bạn bè và người xấu; không tham gia vào những việc
làm và hành vi tiêu cực.
+ Kĩ năng làm chủ bản thân: Biết đảm nận trách nhiệm, cam kết thực hiện công

việc và biết ứng phó với căng thẳng trong những tình huống của cuộc sống một
cách tích cực.
+ Kĩ năng giao tiếp: Tự tin khi giao tiếp; Lắng nghe tích cực; Phản hồi xây dựng,
bày tỏ cảm thông, chia sẻ, giúp đỡ bạn bè trong lớp, trường, những người có hồn
cảnh khó khăn.
luan van, khoa luan 9 of 66.

9


tai lieu, document10 of 66.

+ Kĩ năng hợp tác: Khả năng cá nhân biết chia sẻ trách nhiệm, biết cam kết và

cùng chung sức làm việc có hiệu quả với những thành viên khác, giúp đỡ hỗ trợ lẫn
nhau trong một cơng việc, một lĩnh vực nào đó vì mục đích chung.
+ Kĩ năng tư duy phê phán: Biết phê phán , đánh giá các ý kiến, hành động, lời
nói, việc làm, các hiện tượng trong đời sống hằng ngày.
+ Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thơng tin: Biết tìm kiếm và xử lí thơng tin để giải
quyết vấn đề trên cơ sở vận dụng tư duy phê phán và sáng tạo.
Các bài: “Phịng bệnh đường hơ hấp; Vệ sinh cơ quan tuần hồn.....; Ơn tập con
người và sức khoẻ;” Giáo dục các em hiểu rằng thân thể sạch sẽ giúp cho chúng ta
khoẻ mạnh, biết những việc nên làm và không nên làm để cơ thể luôn sạch sẽ, có ý
thức tự giác làm vệ sinh cá nhân hằng ngày, tự giác thực hiện nếp sống vệ sinh,
khắc phục những hành vi có hại cho sức khoẻ. Biết tham gia các hoạt động và nghỉ
ngơi một cách hợp lí để có sức khoẻ tốt. Có ý thức bảo vệ sức khoẻ khi đi dưới trời
nắng, trời mưa.
Ví dụ: Bài 3: Vệ sinh hơ hấp
Kĩ năng phân tích, phê phán những việc làm gây hại cho cơ quan hô hấp (qua
việc quan sát các hình và nêu những việc nên và khơng nên, sau đó các em có khả

năng phân tích, trình bày ý kiến hay qua hoạt động 3: HS có khả năng đóng vai xử
lí tình huống và đưa ra những ý kiến thuyết phục mọi người khơng hút thuốc lá nơi
cơng cộng, nơi có nhiều trẻ em; hút thuốc lá có hại đến sức khỏe...)
Hay bài: Vệ sinh thần kinh
Kỹ năng đánh giá được những việc làm của mình có liên quan đến hệ thần
kinh; kỹ năng tìm kiếm xử lí thơng tin: Phân tích, so sánh, phán đoán một số việc
làm, trạng thái thần kinh, các thực phẩm có lợi hoặc có hại với cơ quan thần kinh;
Kỹ năng làm chủ bản thân: Quản lí thời gian để thực hiện được mục tiêu theo thời
gian biểu hàng ngày...
Ở bài: "Phòng cháy khi ở nhà " Các em được đóng vai xử lí tình huống khi có
tai nạn khi ở nhà như: Để những thứ dễ cháy (Can dầu, xăng, giấy, củi ...) gần bếp
lửa, không trông coi khi đun nấu, không tắt bếp khi sử dụng.....

luan van, khoa luan 10 of 66.

10


tai lieu, document11 of 66.

Các nhóm sẽ thảo luận nhóm sau đó lên thể hiện ,những em cịn lại quan sát và

có nhận xét đối với những tình huống mà các bạn mình vừa xử lí để rút ra kĩ năng
cấp cứu khi có những trường hợp xấu xảy ra.
Ở bài: "Họ nội, họ ngoại " tôi cho học sinh thảo luận nhóm và nêu các thành
viên có trong gia đình mình dưới sự trợ giúp của giáo viên. Sau khi học sinh thảo
luận và chia sẻ , học sinh sẽ nhận biết được gia đình mình có mấy thế hệ.
Các bài " Vệ sinh môi trường, thực vật, động vật, mặt trời, trái đất, quả địa
cầu... Hình thành những thói quen ứng xử đúng đắn và thân thiện với mơi trường
xung quanh. Giáo dục lịng u q, ý thức bảo vệ môi trường Xanh, sạch, đẹp

qua các hành vi ứng xử cụ thể: bảo vệ cây xanh, giữ gìn môi trường và danh lam
thắng cảnh của quê hương, đất nước; bước đầu biết nhắc nhở mọi người bảo vệ
môi trường để làm cho cuộc sống tốt đẹp- HS thấy được tác hại của việc phá hoại
môi trường, gây nên những thiệt hại lớn qua các trận lũ, giông. Giáo dục ý thức
bảo vệ môi trường qua các hành động cụ thể: trồng cây, bảo vệ thiên nhiên, góp
phần làm đẹp cảnh quan môi trường quê hương
Đối với một số bài học có nội dung giáo dục mơi trường (nói về thiên nhiên,
đất nước,...GV giúp HS hiểu cảm nhận được đầy đủ và sâu sắc nội dung bài học
chính là góp phần giáo dục trẻ một cách tự nhiên về ý thức bảo vệ mơi trường:
Ví dụ bài: Vệ sinh cơ quan đường hô hấp: GV kết hợp GD HS biết vệ sinh cơ
quan hô hấp; mọi người cần phải có ý thức bảo vệ mơi trường như: trồng cây xanh
cản bớt bụi, lọc khơng khí, hay GD học sinh nếu bị viêm nhiễm đường hô hấp
không được khạc nhổ bừa bãi.
Ngồi ra GV cịn tích hợp GD mơi tường ở mọi lúc mọi nơi: ví dụ khi đi lao
động: nhặt cỏ, lá cây khơ, giấy rác, vệ sinh lớp...
Tóm lại, tùy theo bài, giáo viên tổ chức cho các em hoạt động ngay tại lớp với
tình huống tương tự bài học để học sinh tự tìm ra hướng giải quyết vấn đề, sau đó
học sinh tự nêu các kĩ năng mà em đã ứng dụng để giải quyết vấn đề đó. Nếu
khơng tổ chức thực hành được thì giáo viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu các tình
luan van, khoa luan 11 of 66.

11


tai lieu, document12 of 66.

huống tương tự mà các em đã gặp ở cuộc sống hàng ngày, ghi chép lại và nêu cách
giải quyết của bản thân để hôm sau trình bày trước lớp cho các bạn nghe và bổ
sung chọn cách giải quyết tốt nhất.
Một điều nữa theo tôi cũng khá quan trọng là kĩ năng ứng xử có văn hoá cũng là

lối sống lành mạnh mà các em cần phải được đào tạo, vì thế tơi tiếp tục :
Biện pháp 3 : Rèn kĩ năng sống hiệu quả qua các tiết sinh hoạt lớp, hoạt
động giáo dục, vui chơi :
Ngay những ngày đầu tiên khi các em vào lớp học, tơi đã phát động các phong
trào: "Nói lời hay làm việc tốt" qua cách ứng xử lễ phép như biết đi thưa về trình,
chào hỏi những người lớn tuổi, biết xin lỗi khi có khuyết điểm, cám ơn khi được
tặng quà, vui vẻ hoà nhã với bạn bè ... và tổng kết vào các tiết sinh hoạt lớp. Tơi
học cách lắng nghe, tìm hiểu ngun nhân, và dùng lời lẽ mềm mỏng bằng những
tình cảm, cử chỉ yêu thương của mình khi u cầu điều gì đó với học sinh. Tránh
nói nặng lời đối với những học sinh nghịch ngợm, mắc lỗi.
Để rèn kĩ năng sống có hiệu quả tơi cịn vận dụng thơng qua các hoạt động
ngồi giờ học. Đó là qua các buổi ngoại khóa của trường, lớp: Nhà trường tổ chức
tuyên truyền, vận động tham gia qua các mơ hình: Thi hị khoan Lệ Thủy; thi kể
chuyện Bác Hồ; tuyên truyền bằng hình thức trực quan sinh động qua tranh ảnh,
sách báo và tổ chức triển lãm ngay tại phòng truyền thống trường. Xây dựng nhiều
mơ hình thiết thực và hữu ích như mơ hình câu lạc bộ: Vì bạn bè quanh ta, mơ hình
phịng chống tệ nạn xã hội, bạn giúp bạn, ... Tất cả đều gắn với nội dung phòng
chống tệ nạn xã hội trong học sinh. Các mơ hình này được tun truyền đến từng
học sinh giúp các em hiểu rõ về những tác hại và cách phòng chống. Phải phòng
ngừa, ngăn chặn những tệ nạn xã hội trong học sinh là điều ai cũng nhận thấy
được, nhưng vấn đề là ở sự quyết tâm cao, là các biện pháp thiết thực, cụ thể và
hiệu quả từ trong mỗi gia đình, mỗi nhà trường và rộng ra hơn nữa là ý thức trách
nhiệm của tồn xã hội. Gia đình, nhà trường, xã hội hãy cùng nhau góp sức để các
em vững tin hơn trong cuộc sống. Hưởng ứng phong trào thi đua “Xây dựng
trường học thân thiện, học sinh tích cực” nhằm rèn luyện kỹ năng sống cho học
sinh: Rèn luyện kỹ năng ứng xử hợp lý với các tình huống trong cuộc sống, thói
quen và kỹ năng làm việc, sinh hoạt theo nhóm; nâng cao tính tự lực tự quản của
các em. Rèn luyện sức khỏe và ý thức bảo vệ sức khỏe, kỹ năng phòng, chống tai

luan van, khoa luan 12 of 66.

12


tai lieu, document13 of 66.

nạn giao thông, đuối nước và các tai nạn thương tích khác. Chấm dứt việc nơ đùa
nguy hiểm. Rèn luyện kỹ năng ứng xử văn hóa, chung sống hịa bình, phịng ngừa
bạo lực và các tệ nạn xã hội. Chấm dứt các vi phạm đánh nhau, tụ tập băng
nhóm…Ngồi ra những buổi chào cờ, tơi khuyến khích các em xung phong trả lời
những câu hỏi mà Tổng phụ trách đưa ra...
Khơng những thế, tơi cịn khuyến khích các em cùng chia sẻ những cảm nhận,
những suy nghĩ, những quan sát của mình với cơ với bạn một cách thoải mái, tự
nhiên khơng gị bó, áp đặt. Hoặc ở những giờ sinh hoạt lớp, giờ ra chơi tơi cùng
các em tham gia những trị chơi dân gian hay cùng chia sẻ với nhau những cuốn
sách hay.
Ngoài ra để các em có kĩ năng phịng chống tai nạn giao thơng, đuối nước và
các thương tích khác tơi đã giáo dục các em thơng qua các tiết: An tồn giao thơng,
hướng dẫn các em phịng chống tai nạn giao thơng và các thương tích khác bằng
cách đưa ra những tình huống cho các em xử lí.
Chẳng hạn :
- Khi đi qua ngã tư có đèn tín hiệu gặp đèn đỏ người và xe phải như thế nào?
- Khi nào thì người và xe mới được phép đi?
- Khi đi bộ em đi ở đâu? Nếu đường khơng có vỉa hè thì thế nào?
- Em có nên chơi đùa trên đưịng phố khơng? Có leo trèo qua dãi phân cách và
chơi gần dãi phân cách khơng? Vì sao?
- Việc chơi gần đường ray xe lửa có nguy hiểm khơng? Nguy hiểm như thế nào? Khi ngồi trên xe máy em phải như thế nào? Em hãy nêu cách đội mũ bảo hiểm?
Nêu sự cần thiết phải đội mũ bảo hiểm?
- Các em đã nhìn thấy tai nạn trên đường chưa? Theo các em vì sao tai nạn xảy ra?

luan van, khoa luan 13 of 66.

13


tai lieu, document14 of 66.

- Giáo dục cho các em tránh các tai nạn trên đường: không được chạy lao ra
đường, khơng được bám bên ngồi ơ tơ, khơng được thị tay, chân, đầu ra ngồi khi
đi trên tàu, xe, ghe, đị ...
Như vậy, các em có thể tự lập, xử lí được những vấn đề đơn giản khi gặp phải.
Ngồi ra tơi chú ý Rèn luyện sức khoẻ và ý thức bảo vệ sức khoẻ, kĩ năng
phòng chống tai nạn giao thơng và các thương tích khác qua các môn học: Ai cũng
biết rằng sức khỏe là tài sản vơ cùng q báu của mỗi con người. Học tập tốt, đạo
đức tốt là những điều học sinh phải đạt được thì rèn luyện sức khỏe tốt cho học
sinh là điều phải được đặc biệt quan tâm. Tuy nhiên có được một sức khỏe tốt và
bảo vệ được nó thì thật khơng dễ. Dù vậy khơng có nghĩa là khơng làm được,
nhiều khi sức khỏe của các em phụ thuộc vào những điều rất giản dị. Đó chính là
giáo dục một lối sống khoa học.
Một điều không thể thiếu để tạo sự hưng phấn, vui vẻ, phấn khởi , giúp các em
có ý thức cao trong việc rèn luyện các kĩ năng tôi luôn chú ý :
Biện pháp 4: Động viên khen thưởng
Để động viên, khuyến khích học sinh thực hiện tốt việc rèn luyện các kĩ
năng, ngay từ buổi họp phụ huynh đầu năm học tôi đưa ra kế hoạch rèn luyện cho
các em lớp tôi phụ trách. Trao đổi với hội phụ huynh của lớp để cùng phối hợp và
dành một khoảng riêng để khen thưởng kịp thời động viên các em để tạo cho các
em có một động cơ tốt trong việc duy trì thực hiện. Tơi theo dõi hằng ngày các em
có biểu hiện tốt tơi ghi vào sổ, trong tiết sinh hoạt cuối tuần cho các em bình chọn
những bạn thực hiện tốt sẽ được một bông hoa học tốt.
Mỗi học kỳ tôi tổng kết 1 lần (năm 4 kì) để khen thưởng những em đã đạt

nhiều bông hoa học tốt bằng những phần quà nhỏ. Các em rất vui và hãnh diện khi
được tặng những bơng hoa học tốt và những món q của cơ giáo tặng. Vì thế các
em khơng ngừng thi đua cố gắng thực hiện tốt để được nhận những bông mà cơ
giáo thưởng. Đây là một hình thức động viên về tinh thần rất giá trị và hiệu quả.

luan van, khoa luan 14 of 66.

14


tai lieu, document15 of 66.

Các em sẽ nhanh nhẹn hơn, có đạo đức tốt hơn, mạnh dạn hơn trong giao tiếp, tự
tin hơn trong cuộc sống.
Hiệu quả đào tạo kĩ năng sống không đo đếm được bằng những con số chính
xác nhưng được thể hiện bằng những biểu hiện cụ thể: các em có ý thức, thái độ
khác với mọi người trong gia đình; ln hồ đồng với bạn bè; tự tin khi nói năng
... đó chính là hiệu quả từ đào tạo kĩ năng sống. Việc sinh hoạt theo nhóm tạo mơi
trường làm việc thân thiện, giúp các em cải thiện hành vi giao tiếp thông qua các
hoạt động trao đổi diễn ra thường xuyên. Các em trở nên thân thiện, từ đó giúp bầu
khơng khí học tập, lao động trở nên sôi động hơn. Tham gia sinh hoạt theo nhóm
giúp các em học sinh hưng phấn hơn trong học tập và tạo nên cách ứng xử hợp lý
trong mọi tình huống. Khi sinh hoạt nhóm, tơi ln đưa ra nhiều tình huống tạo sự
phát triển tư duy cho các em. Đó cũng là cách tạo sự gần gũi giữa các em với nhau.
Như vậy bằng nhiều hình thức khác nhau, tôi luôn cố gắng rèn cho học sinh
những kĩ năng cơ bản có hiệu quả, thể hiện rõ nét ở sự tiến bộ của học sinh trong
nhận thức, trong cư xử, đối xử tốt với bạn bè, người lớn và linh hoạt xử lí trong
mọi trường hợp.

luan van, khoa luan 15 of 66.

15


tai lieu, document16 of 66.

III. PHẦN KẾT LUẬN.

1. Một số kết quả đạt được:
Qua việc thực hiện các biện pháp trên, đến cuối năm học, tơi thấy các em có
tiến bộ rõ rệt. Đa số các em đều có ý thức tốt trong việc rèn luyện các kĩ năng,
được thể hiện rõ qua: Việc sinh hoạt hằng ngày trên lớp, trong nhiều nghi thức lời
nói, các em biết vận dụng những lời nói thân thiện vào thực tế, những lời chào,
cảm ơn hay xin lỗi... đã trở thành thói quen, được các em vận dụng hằng ngày; việc
đánh giá của các giáo viên bộ môn, của tổng phụ trách khi nhận xét về các em học
sinh lớp tôi. Cuối năm học lớp tôi được xếp vị thứ nhất dẫn đầu khối Ba, đứng thứ
ba toàn trường; phụ huynh học sinh rất vui mừng phấn khởi với kết quả này của
lớp.
* Tôi tiến hành khảo sát cuối năm học với chủ đề: "Kĩ năng của em"; Kết quả
như sau:
Số bài KT

22

Kĩ năng tốt Có hình thành KN

Kĩ năng chưa tốt

SL

%

SL

%

SL

%

18

81,8

4

18,2

0

0

2. Ý nghĩa của đề tài:
Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh là một việc làm hết sức cần thiết của xã
hội, các em không chỉ biết học giỏi về kiến thức mà cịn phải được tơi luyện những
kĩ năng sống qua đó tạo cho các em một mơi trường lành mạnh, an tồn, tích cực,
vui vẻ .Việc giáo dục kĩ năng sống ngay từ lớp dưới sẽ rút ngắn thời gian để trang
bị cho các em vốn kiến thức, kĩ năng, giá trị sống để làm hành trang bước vào đời.
Chính vì vậy, các thầy cơ giáo tiểu học ln giữ vai trị vơ cùng quan trọng. Vì thế
theo tơi để làm tốt việc rèn kĩ năng sống cho học sinh, mỗi thầy cô giáo cần phải:

- Xác định rõ tầm quan trọng của việc rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh.
- Nắm vững những đặc trưng về phương pháp và hình thức tổ chức dạy các
kĩ năng giao tiếp, ứng xử vào các môn học và các hoạt động khác.
-Tập trung vào việc đầu tư sọan giảng, lồng ghép kĩ năng sống vào các môn
học.
luan van, khoa luan 16 of 66.

16


tai lieu, document17 of 66.

- Luôn tạo mọi điều kiện để các em có thể bày tỏ, thể hiện mình, tham gia tốt

các buổi hoạt động ngoại khóa của trường, lớp.
- Điều quan trọng là mỗi thầy cô giáo phải rèn cho mình tác phong sinh hoạt
chuẩn mực, phải hết lòng thương yêu, gần gũi với học sinh.
Nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến quá trình giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
trong các nhà trường chính là các thầy cơ giáo. Đối với cộng đồng thì đó là các bậc
phụ huynh, ơng bà họ hàng thân thích, những người lớn tuổi,....Việc chăm sóc và
giáo dục trẻ em, bồi dưỡng trẻ em trở thành công dân tốt của đất nước là một công
việc vô cùng quan trọng mà mỗi chúng ta phải cùng có trách nhiệm.
3. Một số đề xuất:
3.1. Đối với giáo viên :
Là giáo viên, phải hiểu rõ tầm quan trọng trong cơng tác trồng người. Vì thế,
bản thân mỗi một giáo viên phải luôn cố gắng trau dồi chuyên môn, học hỏi từ
đồng nghiệp cũng như đúc kết kinh nghiệm giảng dạy của bản thân, nâng cao đạo
đức và chuyên môn. Người giáo viên phải luôn tôn trọng và kiên nhẫn, nhất là tạo
cơ hội cho các em được nói, được diễn đạt, bày tỏ thoải mái ở mọi nơi mọi lúc để
các em có cơ hội phát triển một cách toàn diện.

3.2. Đối với nhà trường:
Theo phương châm giáo dục hiện nay là: "Học để biết, học để chung sống, học
để tự khẳng định mình" nên: Nhà trường luôn phát động nhiều phong trào này hơn
nữa dưới nhiều hình thức.
3.3. Đối với phụ huynh:
Trước hết là cần hiểu rõ tầm quan trọng của việc rèn luyện kĩ năng sống cho
con em, tạo một chỗ dựa vững chắc để trẻ chia sẻ, bày tỏ, luôn phối kết hợp với
nhà trường trong việc giáo dục và rèn luyện cho các em, theo dõi mọi biểu hiện của
trẻ để có sự giáo dục cho phù hợp.
Việc rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh luôn được xem là chức năng, nhiệm
vụ thường xuyên của đội ngũ giáo viên từ nhiều năm nay. Tuy nhiên việc rèn luyện
luan van, khoa luan 17 of 66.

17


tai lieu, document18 of 66.

cho các em học sinh vẫn còn thiếu những biện pháp cụ thể. Hưởng ứng cuộc vận
động về chủ đề năm học, qua các buổi tập huấn về việc rèn luyện kĩ năng sống cho
học sinh của trường bản thân tôi đã cố gắng áp dụng những kinh nghiệm, sáng tạo
thêm những phương pháp mới nhằm nâng cao nhiều kĩ năng sống tốt cho học sinh
từ môi trường giáo dục ở nhà trường, giáo dục và xây dựng cho các em có năng lực
tốt, lối sống lành mạnh để các em có thể tự lập, tự tin hơn trong cuộc sống, đem lại
niềm vui, hạnh phúc cho các em, gia đình và xã hội.
Bản thân đã cố gắng áp dụng những kinh nghiệm, sáng tạo thêm những phương
pháp mới nhằm nâng cao nhiều kĩ năng sống tốt cho học sinh từ môi trường giáo
dục ở nhà trường, giáo dục và xây dựng cho các em có năng lực tốt, lối sống lành
mạnh để các em có thể tự lập, tự tin hơn trong cuộc sống, đem lại niềm vui, hạnh
phúc cho các em, gia đình và xã hội. Trên đây là những suy nghĩ của bản thân về

việc nghiên cứu một số biện pháp giáo dục và rèn kĩ năng sống cho học sinh lớp 3
thông qua các mơn học và hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp.
Mặc dầu vậy, sáng kiến kinh nghiệm của tơi khơng tránh khỏi thiếu sót. Rất
mong sự góp ý chỉ đạo của các cấp lãnh đạo, đồng nghiệp để bản thân tơi ngày
càng hồn thiện hơn trong dạy học.

luan van, khoa luan 18 of 66.

18