Tài liệu Tương tác bổ trợ với tỷ lệ 9:7 và 9 : 6 : 1 pdf

Tương tác bổ trợ với
tỷ lệ 9:7 và 9 : 6 : 1

Tương tác bổ trợ với tỷ lệ 9:7
Ví dụ: Thí nghiệm của Bateson và
Punnett về sự di truyền màu sắc hoa ở
cây đậu ngọt (Lathyrus odoratus). Từ
phép lai giữa hai giống hoa trắng thuần
chủng khác nhau, hai ông thu được F
1

gồm tất cả cây lai có hoa màu đỏ tía
(purple). Khi cho các cây F
1
tự thụ phấn
ở F
2
nhận được 382 hoa đỏ tía và 269 hoa
trắng; kết quả này gần với tỷ lệ 9:7.
Giải thích: Với cách lập luận như trên, ta
dễ dàng thấy rằng kiểu hình hoa đỏ tía là
kết quả của sự tương tác bổ trợ giữa hai
gene trội không allele phân ly độc lập.
Trước khi đi vào giải thích cơ sở di
truyền sinh hóa của các kiểu hình, ta hãy
quy ước và kiểm chứng kết quả thí
nghiệm trên.
Quy ước:
C-P- : hoa đỏ tía (do tác động bổ trợ giữa
các gene trội C và P)

C-pp, ccP-, ccpp : hoa trắng (do không
có mặt đầy đủ cả hai gene trội)
Kiểm chứng:
P
tc
giống hoa trắng 1(CCpp) × giống hoa
trắng 2 (ccPP)
F
1
hoa đỏ tía (CcPp)
F
1
×F
1
= CcPp × CcPp = (Cc × Cc)(Pp ×
Pp)
→ F
2
= (3C-:1cc)(3P-:1pp) = 9 C-P- : (3
C-pp + 3 ccP- + 1 ccpp)
= 9 đỏ tía : 7 trắng
Bây giờ ta thử giải thích cơ sở sinh hóa
của các kiểu hình. Sự hình thành màu
hoa ở cây đậu ngọt là kết quả của sự tổng
hợp một hợp chất gọi là anthocyanin; nó
xảy ra thông qua một chuỗi các khâu
chuyển hóa được xúc tác bởi các enzyme
vốn là sản phẩm của các gene. Nếu như
bất kỳ khâu nào trong quá trình tổng hợp
này bị gián đoạn do vắng mặt của một

enzyme hoạt động thì sự hình thành màu
sắc không xảy ra. Mặc dù chi tiết chính
xác của sự tổng hợp màu sắc ở cây đậu
ngọt còn chưa rõ, nhưng có thể minh họa
bằng mô hình tổng quát ở hình 2.7.
Kiểu gene có chứa C Kiểu
gene có chứa P
↓ ↓
Enzyme (C)
Enzyme (P)
↓ ↓
Chất tiền thân → Sản phẩm trung
gian → Anthocyanin
Hình 2.7 Sơ đồ minh họa mối quan hệ
giữa các gene trội C và P trong quá
trình hình thành sắc tố anthocyanin ở
cây đậu ngọt.
Đối với các kiểu gene có chứa cả hai
gene trội C và P (C-P-), có đầy đủ các
enzyme cần thiết cho việc tạo ra
anthocyanin và do vậy hoa có màu đỏ tía.
Trong khi đó, kiểu gene chứa cc (ccP-
hay ccpp), enzyme thứ nhất không được
tạo ra hay không có hoạt tính; hậu quả là,
phản ứng tạo sản phẩm trung gian không
thực hiện được. Tương tự, kiểu gene
chứa pp (C-pp hoặc ccpp) thì phản ứng
thứ hai biến đổi chất trung gian thành
anthocyanin bị dừng lại, vì thiếu hẳn một
enzyme tương ứng. Nói cách khác, nếu

như kiểu gen có mang cặp allele hoặc là
cc hoặc là pp thì con đường tổng hợp bị
gián đoạn và các sắc tố không được tạo
ra, và kết quả là hoa màu trắng.
Tương tác bổ trợ với tỷ lệ 9:6:1
Ví dụ: Sự di truyền hình dạng quả ở bí
ngô. Khi lai hai giống bí ngô thuần chủng
quả tròn khác nguồn gốc với nhau, ở F
1

xuất hiện toàn dạng quả dẹt, và ở F
2
có sự
phân ly kiểu hình xấp xỉ 9 dẹt : 6 tròn : 1
dài.
Giải thích: Kết quả này có thể được giải
thích theo một trong hai cách sau: bổ trợ
giữa các gene trội hoặc bổ trợ giữa các
gene lặn. Để đơn giản, dưới đây ta giải
thích theo cách đầu, dựa trên quy ước sau
đây:
Quy ước: D-F- : quả dẹt (do tương tác
bổ trợ giữa các gene D và F)
D-ff và ddF- : quả tròn (chỉ có một trong
hai gene trội D, F)
ddff : quả dài (do khuyết đồng thời cả hai
gene trội)
Kiểm chứng:
P
tc

quả tròn-1 (DDff) × quả tròn-2 (ddFF)
F
1
quả dẹt (DdFf)
F
1
×F
1
= DdFf × DdFf = (Dd × Dd)(Ff ×
Ff)
→ F
2
= (3D-:1dd)(3F-:1ff) = 9 D-F-: (3
D-ff + 3 ddF-) : 1 ddff
= 9 quả dẹt : 6 quả tròn : 1 quả dài