Bai 27 Hoi thoai tiep theo

Chào mừng các thầy cơ
về dự giờ thăm lớp 8c
M«n ngữ văn 8

Trờng THCS Hoà Nghĩa


Hãy xác định vai xã hội trong đoạn hội thoại trên?
Nhận xét về cách xử sự của người con?

Kiểm
tra
 - Dạo này, bố thấy điểm mơn Tốn của con
bài
hình như chưa được tốt lắm. Sắp thi rồi, con
cũ: cần cố gắng hơn nữa. Hay là con sang nhờ
bạn…
 Ông Nam chưa nói hết câu, Hồ đã vùng
vằng đứng dậy và làu bàu:
 - Thơi, bố đừng nói đến chuyện học hành
của con nữa!
 * Vai xã hội: Bố : vai trên.
Con :vai dưới.
 * Thái độ: người con vô lễ với bố .


TIẾT : 115

( TiÕp theo)

1. Ví dụ: Đoạn trích sgk .
Một hơm cơ tơi gọi tơi đến bên cười hỏi:
- Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hố chơi với mẹ mày khơng?
(…) Nhận ra những ý nghĩ cay độc trong giọng nói và nét mặt rất kịch
của cô tôi kia, tôi cúi đầu không đáp … Nhưng đời nào tình thương u
và lịng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến
(…)
Tôi cũng đáp lại cô tôi:
- Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.
Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt:


- Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày
may vá sắm sửa chovà thăm em bé chứ.
( …)Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cơ tơi:
- Sao cơ biết mợ con có con?
( …)
Cơ tơi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị:
- Vậy mày hỏi cô Thông – tên người đàn bà họ nội xa kia – chỗ ở của
mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước
sau cũng một lần xấu, chã nhẽ bán xới mãi được sao?


Một hôm cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi:
- Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hố chơi với mẹ mày không?
(…) Nhận ra những ý nghĩ cay độc trong giọng nói và nét mặt rất kịch của cơ tơi
kia, tơi cúi đầu khơng đáp … Nhưng đời nào tình thương u và lịng kính mến
mẹ tơi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến (…)
Tôi cũng đáp lại cô tôi:
- Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.

Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt:
- Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu!
…Tơi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lịng tơi càng thắt lại, kh mắt tôi đã cay
.
cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng:
- Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm
sửa chovà thăm em bé chứ.
(…) Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cơ tơi:
- Sao cơ biết mợ con có con?
( …)
Cơ tơi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tơi, nghiêm nghị:
- Vậy mày hỏi cô Thông – tên người đàn bà họ nội xa kia – chỗ ở của mợ mày, rồi
đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước sau cũng một lần xấu, chã
nhẽ bán xới mãi được sao?
Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tơi, cơ tơi lại chập chừng nói tiếp:
- Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi


-

Bà cô : 5 lần nói
- Bé Hồng: 4 lần :

+ 2 lần nói.

+ 2 lần im lặng -> Bộc lộ thái độ bất
bình trớc lời nói cay độc của ngời cô.
- Bé Hồng: không cắt lời của ngời cô khi
bà đang nói -> Hồng xác định đợc vai xÃ
hội của mình và giữ lễ phép, lịch sự.

Đọc các tình huống, nhận xét về các nhân vật tham
gia hội thoại ?
TH 1: - Dạo này, bố thấy điểm môn văn của con hình nh cha đ

ợc tốt lắm. Sắp thi rồi, con cần cố gắng hơn nữa. Hay là con
sang ...
Ông Nam cha nói hết câu, Hoà đà vùng vằng đứng dậy và làu
bàu:
- Thôi, bố đừng nói đến chuyện học hành của con nữa!
TH 2: Cha mẹ đang bàn bạc với nhau về vấn đề kinh tế trong

gia đình. Ngời con ngồi gần đó nói xen vào câu chuyện của
cha mẹ khiến cha mẹ rất bực mình.
TH 3:Trong một buổi thảo luận ở lớp ,cô giáo yêu cầu học sinh
A phát biểu ý kiến về một vấn đề, A cha kịp trình bày thì học
sinh B vội vàng đa ra ý kiến của mình về lĩnh vùc ®ã


TH 1: - Dạo này, bố thấy điểm môn văn của con

hình nh cha đợc tốt lắm. Sắp thi rồi, con cần cố
gắng hơn nữa. Hay là con sang ...
Ông Nam cha nói hết câu, Hoà đà vùng vằng
đứng dậy và làu bàu:
- Thôi, bố đừng nói đến chuyện học hành
của con nữa!

- Bố vai trên Cha nói hết câu

- Con vai dới, vùng vằnglàu bàu nói cắt
lời của bố-> thái độ không lễ phép với bố,
không tuân thủ lợt lời trong hội thoại.

=>


TH 2: Cha mẹ đang bàn bạc với nhau về vấn

đề kinh tế trong gia đình. Ngời con ngồi
gần đó nói xen vào câu chuyện của cha mẹ
khiến cha mẹ rất bực mình.
=>

Ngời con đà nói chêm vào cuộc hội thoại
của cha mẹ -> không lễ phép và vi phạm vào l
ợt lời, vì ngời con không có quyền đợc nói khi
không tham gia đối thoại, ngời con chỉ có mặt
ở đó nghe cuộc đối thoại mà thôi.


TH 3: Trong một buổi thảo luận ở lớp ,cô

giáo yêu cầu học sinh A phát biểu ý kiến về
một vấn đề, A cha kịp trình bày thì học sinh
B vội vàng đa ra ý kiến của mình về lĩnh
vực ®ã
=>

Häc sinh B nãi tranh lỵt lêi cđa häc
sinh A -> không tôn trọng lợt lời của cuộc
thoại.


I. Lợt lời trong hội thoại

Ghi nh : sgk/ 102
* Trong hội thoại, ai cũng được nói. Mỗi
lần có người tham gia hội thoại nói được
gọi là một lượt lời.
* Để giữ lịch sự, cần tôn trọng lượt lời của
người khác, tránh nói tranh, cắt lời hoặc
chêm vào lời người khác.
* Nhiều khi, im lặng khi đến lượt lời của
mình cũng là một cách biểu thị thái độ.



Bài tập 1: Tìm hiểu tính cách nhân vật qua cách miêu tả cuộc thoại giữa
các nhân vật trong đoạn trích Tức nớc vỡ bờ (Tắt đèn - Ngô Tất Tố )

N/vật

Lợt lờiGiọng điệu, cử chỉ, lời nói

Tính cách

Chị Dậu 9 lỵt :- Tơi van ơng,... xin ơng rủ lịng

Thơng minh,
nhn nhn, sn
sng chng tr.

Cai lệ

6 lợt: -Thét, quát, hầm hè...
- Ông - thằng - mày...

Hng hỏch, thụ
bo, l móng ...

Ngời
2 lợt:- Anh ta lại....
nhà lí tr
- Chị khất tièn su đến ...không ?
ởng

A dua, n theo,
phụ thuộc.

Anh
Dậu

Yu ui, nhỳt
nhỏt …

thương!
- Mày trói chồng bà đi xem nào! Trói này!
Bà đã van xin mày, mày vẫn khơng tha…

trói này…!

1 lỵt; - U nó không đợc thế !....phải tội.

Bà láng 3 lợt:- Bác trai...; - Này....; - Thế thì...
giềng

Lo lng, s hãi


a) Xét về sự tham gia hội thoại:
- Số lợt lời của cai lệ và Chị Dậu là nhiều nhất.
- Số lợt lời của ngời nhà lí trởng ít hơn.
- Anh DËu chØ nãi víi chÞ DËu sau khi cc xung đột đà kết
thúc.
- Kẻ duy nhất cắt lời ngời khác trong cuộc hội thoại này là
cai lệ.

b)
-

Xét về cách thể hiện vai xà hội:

Chị Dậu từ chỗ nhún nhờng, gọi cai lệ là ông xng cháu đÃ
vùng lên gọi cai lệ là mày, xng bà.
- Từ đầu đến cuối cai lệ tỏ ra hống hách, thô bạo, tàn nhẫn
còn tên ngời nhà lí trởng có phần giữ gìn hơn nhng cũng tỏ
thái độ mỉa mai.
- Anh Dậu: Sợ hÃi, cam chịu.

Bµi tËp 2. Phân tích lượt lời hội thoại của nhân vật: Chi Dậu và cái
Tí qua trích đoạn “Tắt ốn ca Ngụ Tt T.
Chị Dậu
Cái Tớ

Ban đầu
Số lợt lời
(a)

11

Lý do
(b)

Cố làm cho
mẹ vui, khoe
sự tháo
vát...nên nói
nhiều, giọng
hồn nhiên

Về sau

3
Sợ hói,
đau đớn,
nên nói
ít, nói
ngắn

Tô đậm nỗi bất hạnh của
Tác dụng một đứa trẻ hồn nhiên,
ngây thơ sắp phải rời tổ
(c)
ấm gia đình

Ban đầu

Về sau

3

7

Đau đớn vì
sắp mất
con nên
hầu nh
không nói,
nói rất ít

Nói nhiều
nói dài
để thuyết
phục con

Sự hồn nhiên, ngây thơ,
hiếu thảo của đứa con
càng làm cho ngời mẹ đau

lòng hơn khi sắp phải bán


Bài tập 3:

Lần

Lí
do

Sự im lặng của nhân vật tôi biểu thị :

1

2

Vì ngỡ ngàng, Tâm trạng xúc động,
hÃnh diện sau nghẹn ngào trớc
đó là xấu hổ tâm hồn và lòng
nhân hËu cđa em
m×nh.


Bài tập 4: Viết một đoạn văn hội
thoại ngắn, sau đó chỉ rõ lợt lời
của các nhân vật.


Cho mạng
hai tình

huống
sau:
1/ Một chiến sĩ cách
bị bắt.
Giặc
tra tấn dà man nhng anh vẫn
không nói nửa lời.
2/ Một bạn học sinh nhìn thấy kẻ xấu lấy trộm xe đạp của bạn mình.
Khi đợc hỏi, bạn học sinh ấy im lặng không nói nửa lời.
- Sự im lặng trong 2 tình huống trên thể hiện điều gì? Sự im lặng

Tình
1
nào làhuống
đáng quý, đáng ca ngợi?

2

Lí do

Giữ bí mật.

Né tránh trách nhiệm.

Kết luận

Đáng quí, đáng ca ngợi. Đáng phê phán.


Sơ đồ hệ thống kiến thức về Hội thoại:

Héi tho¹i
Vai xà hội
Quan hệ xà hội

Lợt lời
Lu ý: Quan hệ

-Cần tôn trọng lợt

Quan

xà hội vốn rất

Trong hội

lời:

hệ thân

đa dạng, nhiều

thoại ai cũng

+ Không nói tranh,

sơ

chiều. Khi

đợc nói. Mỗi

cắt lời của ngời

(theo

tham gia hội

lần có một

khác.

mức độ

thoại, mỗi ng

ngời tham

+ Không đợc nói

quen

ời cần xác

gia hội thoại

xen, nói chêm vào

biết,

định đúng vai

nói đợc gọi

lời ngời khác.

thân

của mình để

là lợt lời

-Im lặng khi đến l

tình)

chọn cách nói

Quan hệ
trên dới hay
ngang
hàng
(theo tuổi
tác, thứ
bậc trong
gia đình)

Lu ý:

ợt lời của mình