Tài liệu Giáo trình Tài chính trong doanh nghiệp xây dựng_Chương 2 doc

Tài chính trong doanh nghiệp xây dựng.
Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Thủy. -8-
Tổỡ õoù coù thóứ hióứu cồ chóỳ quaớn lyù taỡi chờnh laỡ tọứng thóứ caùc phổồng phaùp taùc õọỹng cuớa
taỡi chờnh maỡ dổỷa vaỡo õoù caùc hoaỷt õọỹng taỡi chờnh õổồỹc thổỷc hióỷn trọi chaớy theo nhổợng muỷc
tióu õaợ õởnh.
2. Caùc phổồng phaùp taùc õọỹng cuớa taỡi chờnh.
- Kóỳ hoaỷch hoaù taỡi chờnh.
- Caùc õoỡn bỏứy taỡi chờnh.
- Tọứ chổùc quaớn lyù taỡi chờnh.
+ Kóỳ hoaỷch hoaù taỡi chờnh xaùc õởnh muỷc tióu cồ baớn vaỡ phổồng hổồùng nhióỷm vuỷ chióỳn
lổồỹc. Kóỳ hoaỷch hoaù taỡi chờnh laỡ kóỳ hoaỷch hoaù quaù trỗnh phỏn phọỳi tọứng saớn phỏứm quọỳc dỏn
dổồùi hỗnh thổùc giaù trở, kóỳ hoaỷch naỡy õổồỹc xỏy dổỷng trón cồ sồớ cỏn õọỳi giổợ
a khaớ nng vaỡ nhu
cỏửu cuớa hoaỷt õọỹng taỡi chờnh.
+ Caùc õoỡn bỏứy taỡi chờnh taỷo ra õọỹng lổỷc vaỡ sổùc maỷnh trong quaớn lyù:
Thuóỳ laỡ cọng cuỷ quaớn lyù taỡi chờnh vộ mọ cuớa Nhaỡ nổồùc nhũm õởnh hổồùng,
kờch thờch saớn xuỏỳt, tióu duỡng vaỡ õióửu hoaỡ thu nhỏỷp.
Lồỹi nhuỏỷn vaỡ doanh lồỹi laỡ chố tióu phaớn aùnh kóỳt quaớ saớn xuỏỳt kinh doanh
cuọỳi cuỡng cuớa doanh nghióỷp.
+ Tọứ chổùc quaớn lyù taỡi chờnh: laỡ vióỷc sừp xóỳp vaỡ tọứ chổùc bọỹ maùy quaớn lyù vồùi hóỷ thọỳng
vn baớn luỏỷt vaỡ dổồùi luỏỷt õóứ thổỷc hióỷn caùc kóỳ hoaỷch vaỡ chố tióu taỡi chờnh.
Cồ cỏỳu tọứ chổùc vaỡ
bọỹ maùy quaớn lyù taỡi chờnh bao gọửm caùc cồ quan coù chổùc
nng quaớn lyù taỡi chờnh õổồỹc tọứ chổùc phuỡ hồỹp vồùi bọỹ maùy quaớn lyù kinh tóỳ vaỡ
quaớn lyù Nhaỡ nổồùc õaớm baớo õióửu haỡnh thọỳng nhỏỳt hoaỷt õọỹng cuớa hóỷ thọỳng
taỡi chờnh.
Caùc vn baớn quaớn lyù taỡi chờnh (luỏỷt taỡi chờnh) bao gọửm chờnh saùch baớo vóỷ
taỡi chờnh nhổ chờnh saùch thuóỳ, dổỷ aùn thu chi ngỏn saùch. Vn baớn dổồùi luỏỷt
laỡ caùc chờnh saùch, chóỳ õọỹ quaớn lyù taỡi chờnh õổồỹc Quọỳc họỹi phó chuỏứn, Thuớ
tổồùng chờnh phuớ vaỡ Bọỹ Taỡi chờnh ban haỡnh.

Chổồng II.
H THNG TAèI CHấNH.

I. Khaùi nióỷm vóử hóỷ thọỳng taỡi chờnh vaỡ nhióỷm vuỷ cuớa caùc bọỹ phỏỷn cỏỳu thaỡnh hóỷ thọỳng
taỡi chờnh.
1. Khaùi nióỷm vóử hóỷ thọỳng taỡi chờnh.
Hóỷ thọỳng taỡi chờnh laỡ tọứng thóứ caùc luọửng vỏỷn õọỹng cuớa caùc nguọửn taỡi chờnh trong caùc
lộnh vổỷc hoaỷt õọỹng khaùc nhau cuớa nóửn kinh tóỳ quọỳc dỏn, coù quan hóỷ hổợu cồ vồùi nhau vóử vióỷc
Tài chính trong doanh nghiệp xây dựng.
Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Thủy. -9-
hỗnh thaỡnh vaỡ sổớ duỷng caùc quyợ tióửn tóỷ cuớa caùc chuớ thóứ kinh tóỳ - xaợ họỹi hoaỷt õọỹng trong laỡm
vióỷc õoù.
Nhổ vỏỷy hóỷ thọỳng taỡi chờnh cuớa mọỹt quọỳc gia laỡ mọỹt thóứ thọỳng nhỏỳt do nhióửu bọỹ phỏỷn
(khỏu) taỡi chờnh hồỹp thaỡnh ổùng vồùi mọựi mọỹt lộnh vổỷc hoaỷt õọỹng seợ coù mọỹt khỏu taỡi chờnh
phuỷc vuỷ.
* Caùc õỷc trổng cuớa mọỹt khỏu taỡi chờnh.
1) ổồỹc goỹi laỡ mọỹt khỏu taỡi chờnh nóỳu ồớ õoù coù caùc quyợ tióửn tóỷ õỷc thuỡ õổồỹc taỷo
lỏỷp vaỡ õổồỹc sổớ duỷng mọỹt caùch õọỹc lỏỷp.
2) ổồỹc xaùc õởnh laỡ mọỹt khỏu taỡi chờnh nóỳu ồớ õoù caù
c hoaỷt õọỹng taỡi chờnh phuỷc vuỷ
cho mọỹt chuớ thóứ phỏn phọỳi cuỷ thóứ, xaùc õởnh. Nhổ vỏỷy ổùng vồùi mọựi lộnh vổỷc
hoaỷt õọỹng kinh tóỳ - xaợ họỹi seợ coù mọỹt khỏu taỡi chờnh phuỷc vuỷ.
3) ổồỹc xaùc õởnh laỡ mọỹt khỏu taỡi chờnh nóỳu ồớ õoù caùc hoaỷt õọỹng taỡi chờnh coù cuỡng
tờnh chỏỳt, õỷc õióứm vai troỡ, coù tờnh õọửng nhỏỳt vóử hỗnh thổùc caùc mọỳi quan hóỷ taỡi
chờnh, tờnh thọỳng nhỏỳt vóử muỷc õờch sổớ duỷng caùc quyợ tióửn tóỷ õổồỹc taỷo lỏỷp.
Vờ duỷ:
- Coù nhióửu hỗnh thổùc huy õọỹng vọỳn nhổng tờnh chỏỳt chung cuớa sổỷ vỏỷn
õọỹng caùc nguọửn taỡi chờnh ồớ õỏy laỡ coù hoaỡn traớ gọỳc, traớ laợi, theo thồỡi haỷn xaùc õởnh vaỡ coù õióửu

kióỷn khaùc keỡm theo (taỡi saớn thóỳ chỏỳp ). Hoaỷt õọỹng taỡi chờnh ồớ hỗnh thổùc naỡy õổồỹc xóỳp
chung vaỡo mọỹt khỏu laỡ taỡi chờnh tờn duỷng.
- Coù nhióửu loaỷi hỗnh doanh nghióỷp, tờnh chỏỳt chung cuớa caùc quyợ tióửn tóỷ ồớ
õỏy phaới gừn lióửn vồùi caùc hoaỷt õọỹng saớn xuỏỳt õóứ õaỷt õổồỹc muỷc õờch cuớa hoaỷt õọỹng saớn xuỏỳt
kinh doanh cuỷ thóứ ồớ mọỹt doanh nghióỷp cuỷ thóứ. Nhổợng hoaỷt õọỹng taỡi chờnh ồớ õỏy õổồỹc xóỳp
vaỡo mọỹt khỏu taỡ
i chờnh laỡ taỡi chờnh doanh nghióỷp.














Tài chính trong doanh nghiệp xây dựng.
Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Thủy. -10-

2.Tọứn g quan vóử hóỷ thọỳng taỡi chờnh nổồùc ta.
a. Caùc khỏu taỡi chờnh.
Dổỷa vaỡo caùc õỷc trổng õaợ nóu, trong nóửn kinh tóỳ thở trổồỡng hióỷn nay ồớ nổồùc ta gọửm
caùc khỏu taỡi chờnh sau õỏy:
1) Taỡi chờnh Nhaỡ nổồùc.
2) Taỡi chờnh doanh nghióỷp.
3) Baớo hióứm.
4) Tờn duỷng.
5) Taỡi chờnh caùc tọứ chổùc xaợ họỹi vaỡ taỡi chờnh caùc họỹ gia õỗnh.
mọựi quọỳc gia, tuyỡ thuọỹc vaỡo õióửu kióỷn (mổùc õọỹ phaùt trióứn vaỡ cồ chóỳ) cuớa nóửn kinh tóỳ
trong tổỡng giai õoaỷn phaùt trióứn maỡ mọỳi quan hóỷ giổợa caùc khỏu taỡi chờnh coù thóứ thổỷc hióỷn
theo õióửu phọỳi chung laỡ ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc (taỡi chờnh Nhaỡ nổồùc) hay õổồỹ
c thóứ hióỷn trổỷc
tióỳp thọng qua thở trổồỡng taỡi chờnh.

Chuớ tởch Họỹi õọửng quaớn
trở
Tọứng giaùm õọỳc
Giaùm õọỳc
saớn xuỏỳt
Giaùm õọỳc taỡi
chờnh
Giaùm õọỳc
nhỏn sổỷ
Giaùm õọỳc
Marketing
Kóỳ toaùn trổồớng
Chuyón vión
kióứm toaùn
Chuyón vión
Ngỏn quyợ
S
ồ õọử tọứ chổùc vóử mỷt taỡi chờnh cuớa mọỹt doanh nghióỷp õióứn hỗnh
Tài chính trong doanh nghiệp xây dựng.
Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Thủy. -11-

Taỡi chờnh
doanh
n
g
hió
ỷp


Tờn duỷng
Ngỏn saùch Nhaỡ
nổồùc (taỡi chờnh
Nhaỡ nổồùc)

Baớo hióứm
Taỡi chờnh caùc
t
ọứ chổùc xaợ họỹi
vaỡ taỡi chờnh
họỹ gia õỗnh
M
ọ hỗnh 1. Thóứ hióỷn hóỷ thọỳng taỡi chờnh Nhaỡ nổồùc maỡ vai troỡ chuớ õaỷo laỡ
ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc (Hióỷn õang thổỷc hióỷn).
Taỡi chờnh

Nhaỡ nổồùc
Thở trổồỡng
taỡi chờnh
Tờn duỷng
Taỡi chờnh
doanh nghióỷp

Baớo hióứm
Taỡi chờnh caùc tọứ
chổùc xaợ họỹi vaỡ gia
õỗnh
Mọ hỗnh 2. Hóỷ thọỳng taỡi chờnh Nhaỡ nổồùc vỏỷn haỡnh trong õióửu kióỷn kinh tóỳ
thở t ổồ
ỡ
hở ổ hi họ
ỳ
i ớ th
ởtổồ
ỡ
t
ỡ
ihờh
Tài chính trong doanh nghiệp xây dựng.
Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Thủy. -12-





Khaùc vồùi mọ hỗnh 1: caùc khỏu taỡi chờnh hoaỷt õọỹng õọỹc lỏỷp vồùi nhau. Ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc

õổồỹc giổợ nhổ laỡ mọỹt khỏu õọỹc lỏỷp giọỳng caùc khỏu taỡi chờnh khaùc.
b. Mọỳi lión hóỷ giổợa caùc khỏu taỡi chờnh trong hóỷ thọỳng taỡi chờnh Nhaỡ nổồùc.
- Taỡi chờnh Nhaỡ nổồùc (theo mọ hỗnh 1)
Laỡ mọỹt khỏu trong hóỷ thọỳng taỡi chờnh vồùi õỷc trổng laỡ mọỹt quyợ tióửn tóỷ tỏỷp trung
lồùn nhỏỳt gừn vồùi vióỷc taỷo lỏỷp vaỡ sổớ duỷng quyợ tióửn tóỷ phuỷc vuỷ cho vióỷc thổỷc hióỷn caùc chổùc
nng cuớa Nhaỡ nổồùc trong quaớn lyù õồỡi sọỳng kinh tóỳ xaợ họỹi, chờnh trở cuớa quọỳc gia trong tổỡng
thồỡi kyỡ phaùt trióứn.
Taỡi chờnh Nhaỡ nổồùc bao gọửm ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc vaỡ caùc quyợ taỡi chờnh Nhaỡ nổồùc
khaùc trong õoù ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc õoùng vai troỡ chuớ õaỷo.
- Taỡi chờnh doanh nghióỷp.
Laỡ khỏu cồ sồớ trong hóỷ thọỳng taỡi chờnh quọỳc gia. Hoaỷt õọỹng cuớa taỡi chờnh doanh
nghióỷp aớnh hổồớng lồùn õóỳn hóỷ thọỳng taỡi chờnh quọỳc gia (laỡ nồi taỷo ra nguọửn thu vaỡ nồi sổớ
duỷng nguọửn taỡi chờnh lồùn nhỏỳt trong caớ hóỷ thọỳng taỡi chờnh). Taỡi chờnh doanh nghióỷp coù quan
hóỷ rọỹng raợi trổỷc tióỳp vồùi caùc khỏu taỡi chờnh khaùc nhau cuớa hóỷ thọỳng taỡi chờnh nhổ ngỏn saùch,
tọứ chổùc tờn duỷng, taỡi chờnh họỹ gia õỗnh Quan hóỷ giổợa taỡi chờnh doanh nghióỷp vồùi caùc khỏu
taỡi chờnh khaùc coù thóứ thọng qua thở trổồỡng taỡi chờnh hoỷc coù thóứ quan hóỷ trổỷc tióỳp vồùi nhau.
- Baớo hióứm:
Laỡ mọỹt khỏu trong hóỷ thọỳng taỡi chờnh nổồùc ta. Baớo hióứm laỡ quyợ tióửn tóỷ tỏỷp trung
õổồ
ỹc hỗnh thaỡnh tổỡ sổỷ õoùng goùp cuớa caùc tọứ chổùc vaỡ caù nhỏn tham gia baớo hióứm (õoùng phờ
baớo hióứm). Quyợ naỡy õổồỹc sổớ duỷng õóứ bọửi thổồỡng thióỷt haỷi tọứn thỏỳt cho hoỹ khi gỷp ruới ro bỏỳt
ngồỡ.
Theo tờnh chỏỳt hoaỷt õọỹng cuớa baớo hióứm ngổồỡi ta chia baớo hióứm thaỡnh hai loaỷi:
+ Baớo hióứm kinh doanh gọửm baớo hióứm taỡi saớn, baớo hióứm con ngổồỡi vaỡ caùc nghióỷp
vuỷ baớo hióứm khaùc.
+ Baớo hióứm xaợ họỹi gọửm baớo hióứm xaợ họỹi vaỡ baớo hióứm y tóỳ.
- Tờn duỷng.
Laỡ mọỹt khỏu quan troỹng trong hóỷ thọỳng taỡi chờnh quọỳc gia. Tờn duỷng laỡ quyợ tióửn tóỷ
tỏỷp trung hoaỷt õọỹ
ng theo nguyón từc coù hoaỡn traớ vồùi thồỡi haỷn xaùc õởnh vaỡ coù laợi. Trong õióửu

kióỷn nóửn kinh tóỳ thở trổồỡng, tờn duỷng laỡ khỏu taỡi chờnh trung gian õỷc bióỷt quan troỹng cuớa hóỷ
thọỳng taỡi chờnh. Hoaỷt õọỹng tờn duỷng ồớ nổồùc ta bao gọửm:
+ Hóỷ thọỳng ngỏn haỡng thổồng maỷi.
Tài chính trong doanh nghiệp xây dựng.
Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Thủy. -13-
+ Hóỷ thọỳng tọứ chổùc tờn duỷng phi ngỏn haỡng.
+ Hóỷ thọỳng tọứ chổùc tờn duỷng hồỹp taùc xaợ.
- Taỡi chờnh caùc tọứ chổùc xaợ họỹi vaỡ taỡi chờnh họỹ gia õỗnh.
ỏy laỡ khỏu taỡi chờnh cuớa caùc tọứ chổùc phi chờnh phuớ, laỡ quyợ khọng tỏỷp trung chuớ
yóỳu õổồỹc sổớ duỷng cho muỷc õờch tióu duỡng trong caùc hoaỷt õọỹng cuớa caùc tọứ chổùc õoù.
Caùc tọứ chổùc xaợ họỹi, õoaỡn thóứ, họỹi nghóử nghióỷp coù quyợ tióửn tóỷ rióng õóứ õaớm baớo
hoaỷt õọỹng cuớa tọứ chổùc mỗnh theo tọn chố hoaỷt õọỹng. Quyợ tióửn tóỷ cuớa caùc tọứ chổùc naỡy õổồỹc
hỗnh thaỡnh tổỡ nhióửu nguọửn khaùc nhau: õoùng goùp họỹi phờ, quyón goùp uớng họỹ, bióỳ
u tỷng, vióỷn
trồỹ, taỡi trồỹ cuớa caùc tọứ chổùc vaỡ caù nhỏn trong vaỡ ngoaỡi nổồùc.
Quyợ tióửn tóỷ cuớa caùc tỏửng lồùp dỏn cổ sổớ duỷng cho muỷc õờch tióu duỡng cuớa gia õỗnh.
c. Thở trổồỡng taỡi chờnh.
Trong hóỷ thọỳng taỡi chờnh quọỳc gia, trong õióửu kióỷn nóửn kinh tóỳ thở trổồỡng hỗnh thaỡnh
thở trổồỡng taỡi chờnh. Thở trổồỡng taỡi chờnh khọng phaới laỡ mọỹt khỏu taỡi chờnh maỡ laỡ mọi trổồỡng
cho moỹi hoaỷt õọỹng cuớa caùc khỏu taỡi chờnh. Trong thở trổồỡng taỡi chờnh (nồi dióựn ra hoaỷt õọỹng
mua baùn trong lộnh vổỷc taỡi chờnh) ngổồỡi mua vaỡ baùn coù thóứ laỡ tỏỳt caớ caùc chuớ thóứ õaỷi dióỷn cho
caùc khỏu taỡi chờnh cuớa hóỷ thọỳng taỡi chờnh.
* Caùc yóỳu tọỳ cỏỳu thaỡnh mọỹt thở trổồỡng taỡ
i chờnh gọửm:
+ Thở trổồỡng tióửn tóỷ.
+ Thở trổồỡng vọỳn.
+ Thở trổồỡng chổùng khoaùn.
II. Ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc.
1. Nhổợng vỏỳn õóử chung vóử ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc.
a. Khaùi nióỷm vóử ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc.

Ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc laỡ toaỡn bọỹ caùc khoaớn thu, chi cuớa Nhaỡ nổồùc trong dổỷ toaùn õaợ
õổồỹc cồ quan Nhaỡ nổồùc coù thỏứm quyóửn quyóỳt õởnh vaỡ õổồỹc thổỷc hióỷn trong mọỹt nm õóứ
õaớm baớo thổỷc hióỷn caùc chổùc nng, nhióỷm vuỷ cuớa Nhaỡ nổồùc.
b. ỷc õióứm ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc.
- Ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc laỡ quyợ tióửn tóỷ tỏỷp trung lồùn nhỏỳt trong tay Nhaỡ nổồùc õóứ Nhaỡ
nổồùc thổỷc hióỷ
n chổùc nng, nhióỷm vuỷ cuớa mỗnh. Quaù trỗnh taỷo lỏỷp vaỡ sổớ duỷng ngỏn saùch theo
nguyón từc khọng hoaỡ traớ trổỷc tióỳp.
- Ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc bao gọửm nhổợng quan hóỷ taỡi chờnh nhỏỳt õởnh: quan hóỷ taỡi chờnh
giổợa Nhaỡ nổồùc vaỡ caùc chuớ thóứ trong xaợ họỹi phaùt sinh khi Nhaỡ nổồùc tham gia õọỹng vión vaỡ
phỏn phọỳi caùc nguọửn taỡi chờnh quọỳc gia. Bao gọửm caùc quan hóỷ taỡi chờnh sau:
+ Quan hóỷ giổợa Nhaỡ nổồùc vồùi caùc tỏửng lồùp dỏn cổ.
+ Quan hóỷ giổợa Nhaỡ nổồùc vồùi caùc tọứ chổùc xaợ họỹi.
Tài chính trong doanh nghiệp xây dựng.
Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Thủy. -14-
+ Quan hóỷ giổợa Nhaỡ nổồùc vồùi caùc Nhaỡ nổồùc khaùc trón thóỳ giồùi vaỡ vồùi caùc tọứ chổùc
quọỳc tóỳ.
+ Quan hóỷ giổợa Nhaỡ nổồùc vồùi caùc khỏu taỡi chờnh khaùc nhổ quyợ baớo hióứm xaợ họỹi,
baớo hióứm y tóỳ
c. Vai troỡ cuớa ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc.
Ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc laỡ cọng cuỷ chuớ yóỳu phỏn bọứ trổỷc tióỳp hoỷc giaùn tióỳp caùc nguọửn taỡi
chờnh quọỳc gia, phaùt trióứn saớn xuỏỳt xaợ họỹi theo õởnh hổồùng Xaợ họỹi Chuợ nghộa.
Ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc laỡ cọng cuỷ õióửu tióỳt thở trổồỡng, goùp phỏửn hổồùng dỏựn saớn xuỏỳt vaỡ tióu
duỡng, bỗnh ọứn giaù caớ vaỡ kióửm chóỳ laỷm phaùt.
Ngỏn sa
ùch Nhaỡ nổồùc laỡ cọng cuỷ coù hióỷu lổỷc cuớa Nhaỡ nổồùc õióửu tióỳt thu nhỏỷp, goùp phỏửn giaới
quyóỳt vaỡ thổỷc hióỷn õổồỡng lọỳi phaùt trióứn kinh tóỳ, caùc mọỳi quan hóỷ vóử phaùt trióứn xaợ họỹi
Ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc coù vai troỡ to lồùn õọỳi vồùi vióỷc cuớng cọỳ, tng cổồỡng sổùc maỷnh cuớa bọỹ
maùy Nhaỡ nổồùc, baớo vóỷ tọứ quọỳc Xaợ họỹi Chuợ nghộa vaỡ an toaỡn xaợ họỹi.
2. Thu ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc.

a. Nhổợng vỏỳn õóử chung vóử thu ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc.
* Khaùi nióỷm thu ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc.
Thu ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc laỡ vióỷc Nhaỡ nổồùc duỡng quyóửn lổỷc cuớa mỗnh õóứ
tỏỷp trung
mọỹt phỏửn saớn phỏứm xaợ họỹi (nguọửn taỡi chờnh quọỳc gia) õóứ hỗnh thaỡnh quyợ tióửn tóỷ tỏỷp trung
lồùn nhỏỳt laỡ ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc nhũm thoaớ maợn caùc nhu cỏửu cuớa Nhaỡ nổồùc.
* Baớn chỏỳt thu ngỏn saùch.
- Thu ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc laỡ quaù trỗnh Nhaỡ nổồùc tham gia phỏn phọỳi cuớa caới xaợ họỹi
dổồùi hỗnh thổùc giaù trở, õóứ hỗnh thaỡnh quyợ tióửn tóỷ tỏỷp trung lồùn nhỏỳt cuớa Nhaỡ nổồùc.
- Thu ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc laỡ cọng cuỷ cuớa Nhaỡ nổồùc õóứ õaớm baớo cho Nhaỡ nổồùc hoaỡn
thaỡnh nhióỷm vuỷ cuớa mỗnh.
* Nọỹi dung thu ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc
Thu ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc ồớ nổồùc ta hióỷn nay gọửm:
- Thu thuóỳ
, phờ, lóỷ phờ tổỡ caùc tọứ chổùc, caù nhỏn theo quy õởnh cuớa phaùp luỏỷt.
- Thu tổỡ hoaỷt õọỹng kinh tóỳ cuớa Nhaỡ nổồùc nhổ caùc khoaớn thu sổớ duỷng vọỳn Nhaỡ
nổồùc tổỡ caùc doanh nghióỷp maỡ Nhaỡ nổồùc goùp vọỳn.
- Thu họửi vọỳn tổỡ caùc cồ sồớ kinh tóỳ cuớa Nhaỡ nổồùc thu họửi tióửn cho vay.
- Thu tổỡ caùc hoaỷt õọỹng sổỷ nghióỷp, sổỷ nghióỷp kinh tóỳ, sổỷ nghióỷp vn hoaù thóứ duỷc thóứ
thao
- Thu tổỡ caùc khoaớn huy õọỹng õoùng goùp cuớa caùc tọứ chổùc vaỡ tỏửng lồùp nhỏn dỏn õóứ
xaùc õởnh cồ sồớ haỷ tỏửng.
- Thu vióỷn trồỹ, tỷng cuớa caùc tọứ chổùc, caù nhỏn vaỡ chờnh phuớ caùc nổồù
c.
- Caùc khoaớn do Nhaỡ nổồùc vay õóứ buỡ õừp bọỹi chi õổồỹc õổa vaỡo cỏn õọỳi ngỏn saùch.
Tµi chÝnh trong doanh nghiƯp x©y dùng.
Gi¸o viªn: Ngun ThÞ Thu Thđy. -15-
- Cạc khon thu khạc theo quy âënh ca phạp lût.
* Cạc nhán täú nh hỉåíng âãún thu ngán sạch Nh nỉåïc.
- Täúc âäü phạt triãøn nãưn kinh tãú thãø hiãûn mỉïc tàng trỉåíng GDP xẹt vãư täøng giạ trë

v thu nháûp GDP bçnh qn theo âáưu ngỉåìi. Tỉì täúc âäü tàng trỉåíng GDP âãø xạc
âënh mỉïc thu ca ngán sạch Nh nỉåïc.
- Tè sút doanh låüi trong nãưn kinh tãú: phn ạnh hiãûu qu ca âáưu tỉ phạt triãøn kinh
tãú. Tè sút doanh låüi cng låïn, ngưn ti chênh cng låïn. Nhỉỵng nỉåïc cọ tè sút
âáy l trong nãưn kinh tãú cao s cọ tè sút thu ngán sạch Nh nỉåïc låïn v ngỉåüc
lải.
- Kh nàng xút kháøu khoạng sn t
i ngun: nãúu tàng nhanh tè trng xút kháøu
cọ thãø tàng tè sút thu ngán sạch Nh nỉåïc. Vç váûy ti ngun khoạng sn åí nỉåïc
ta trong âọ cọ dáưu khê l mäüt trong nhỉỵng nhán täú quan trng tàng thu ngán sạch
Nh nỉåïc.
- Täø chỉïc bäü mạy thu näüp, thỉûc hiãûn thu âi âäi våïi näüp: täø chỉïc bäü mạy thu gn
nhẻ âảt hiãûu qu cao, cọ cạc biãûn phạp chäúng tháút thu thú, träún láûu thú.
- Phong tủc táûp quạn, thỉïc cháúp hnh näüp thú âäúi våïi cạc täø chỉïc v âàûc biãût l
våïi cạc táưng låïp nhán dán.
b. Thú - ngưn thu ch úu ca ngán sạch Nh nỉåïc
* Khại niãûm
Thú
l hçnh thỉïc ti chênh âáưu tiãn m Nh nỉåïc dng quưn lỉûc ca mçnh ban
hnh cạc sàõc lût thú, bàõt büc cạc táưng låïp dán cỉ, cạc täø chỉïc kinh tãú âọng gọp cho
Nh nỉåïc. Nh nỉåïc so sạnh hoảt âäüng thú âãø huy âäüng cạc ngưn thu, phán phäúi thu
nháûp, theo âỉåìng läúi phạt triãøn kinh tãú x häüi ca Nh nỉåïc.
* Âàûc âiãøm thú åí nỉåïc ta.
- Thú l hçnh thỉïc âäüng viãn ti chênh mang tênh bàõt büc theo lût âënh. Nh
nỉåïc dng quưn lỉûc ca mçnh ban hnh cạc sàõc lût thú nhàòm tảo ngưn thu
äøn âënh cho ngán sạch Nh nỉåïc, thú l ngưn thu thỉåìng xun.
- Thú l khon âọ
ng gọp khäng bäưi hon trỉûc tiãúp âäúi våïi ngỉåìi näüp (ngỉåìi
näüp cọ thãø âỉåüc thủ hỉåíng tỉì ngán sạch cạc khon chi cho hoảt âäüng sỉû
nghiãûp vàn hoạ x häüi )

- Thú ln l cäng củ ti chênh thỉûc hiãûn thàõng låüi nhiãûm vủ ca Nh nỉåïc.
Thú ln mang tênh giai cáúp ca Nh nỉåïc â sinh ra nọ.
* Cạc úu täú cáúu thnh mäüt sàõc thú:
1) Ngỉåìi näüp thú:
cọ th l mäüt phạp nhán hay thãø nhán. Trong táút c cạc
lût thú, ngỉåìi näüp thú phi âỉåüc quy âënh r rng.
Tài chính trong doanh nghiệp xây dựng.
Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Thủy. -16-
2) Ngổồỡi chởu thuóỳ: laỡ ngổồỡi phaới trờch tổỡ thu nhỏỷp cuớa mỗnh õóứ nọỹp thuóỳ
cho Nhaỡ nổồùc. Trong caùc sừc luỏỷt thuóỳ, vióỷc xaùc õởnh ngổồỡi chởu thuóỳ laỡ
khoù laỡm õổồỹc (coù thóứ noùi laỡ khọng xaùc õởnh õổồỹc yóỳu tọỳ ngổồỡi chởu thuóỳ).
Tuy nhión khi ban haỡnh caùc luỏỷt thuóỳ, phaới õóử cỏỷp õóỳn yóỳu tọỳ naỡy õóứ tión
lổồỹng sổỷ taùc õọỹng cuớa thuóỳ cuỷ thóứ aớnh hổồớng nhổ thóỳ naỡo õọỳi vồùi caùc
doanh nghióỷp, caùc tỏửng lồùp dỏn cổ
3) ọỳi tổồỹng õaùnh thuóỳ:
trong luỏỷt thuóỳ, õọỳi tổồỹng õaùnh thuóỳ laỡ thuóỳ õaùnh
vaỡo caùi gỗ? ọỳi tổồỹng õaùnh thuóỳ coù thóứ laỡ doanh thu, laỡ laợi, laỡ saớn lổồỹng
taỡi nguyón khai thaùc, laỡ dióỷn tờch nhaỡ õỏỳt sổớ duỷng
4) Giaù tờnh thuóỳ:
laỡ cn cổù õóứ xaùc õởnh sọỳ thuóỳ phaới nọỹp.
Vờ duỷ:
Thuóỳ giaù trở gia tng õọỳi vồùi haỡng hoaù nọỹi õởa tờnh trón giaù baùn (chổa
coù thuóỳ giaù trở gia tng). Giaù tờnh thuóỳ nhỏỷp khỏứu laỡ giaù nhỏỷp taỷi cổớa khỏứu
(chổa coù thuóỳ giaù trở gia tng).
5) Thuóỳ suỏỳt:
laỡ phỏửn thuóỳ phaới nọỹp trón mọựi õồn vở tờnh thuóỳ cuớa õọỳi tổồỹng
õaùnh thuóỳ. Thuóỳ suỏỳt thóứ hióỷn mổùc õọỹ õọỹng vión õọỳi vồùi tổỡng õọỳi tổồỹng
õaùnh thuóỳ khaùc nhau trong caùc luỏỷt thuóỳ.
Thuóỳ suỏỳt coù caùc loaỷi:
+ Thuóỳ suỏỳt theo sọỳ tuyóỷt õọỳi (thuóỳ coù mổùc thu cọỳ õởnh).

+ Thuóỳ suỏỳt tố lóỷ laỡ thuóỳ suỏỳt õổồỹc quy õởnh theo tyớ lóỷ % trón õọỳi tổồỹng
õaùnh thuóỳ.
+ Thuóỳ suỏỳt luyợ tióỳn laỡ loaỷi thuóỳ suỏỳt tng dỏửn lón theo õọỹ lồùn cuớa tổỡng
õọỳi tổồỹng õaùnh thuóỳ. Coù 2 loaỷi thuóỳ suỏỳt luyợ tióỳn:
Thuóỳ suỏỳt luyợ tióỳn tổỡng phỏửn laỡ thuóỳ suỏỳt tng dỏử
n lón theo mổùc õọỹ
tng lón cuớa õọỳi tổồỹng õaùnh thuóỳ.
Thuóỳ suỏỳt luyợ tióỳn tổỡng phỏửn laỡ thuóỳ suỏỳt tng lón theo toaỡn bọỹ
mổùc tng cuớa õọỳi tổồỹng õaùnh thuóỳ.

Trong tỏỳt caớ caùc yóỳu tọỳ cỏỳu thaỡnh mọỹt sừc thuóỳ, thuóỳ suỏỳt laỡ yóùu tọỳ quan
troỹng nhỏỳt, coù thóứ coi laỡ linh họửn cuớa mọỹt sừc thuóỳ. Khi thióỳt kóỳ thuóỳ suỏỳt
cho mọỹt sừc thuóỳ, caùc nhaỡ thióỳt kóỳ phaới xem xeùt, nghión cổùu rỏỳt cỏứn troỹng.
6) ồn vở tờnh thuóỳ:
õồn vở õổồỹc sổớ duỷng laỡm phổồng tióỷn tờnh toaùn cuớa õọỳi
tổồỹng õaùnh thuóỳ.
Vờ duỷ: õồn vở tờnh thuóỳ thu nhỏỷp doanh nghióỷp laỡ VN, õồn vở tờnh thuóỳ
sổớ duỷng õỏỳt nọng nghióỷp laỡ Kg thoùc, tờnh theo haỷng õỏỳt.
7) Mióựn giaớm thuóỳ:
trong bỏỳt kyỡ mọỹt sừc thuóỳ naỡo cuợng coù yóỳu tọỳ naỡy. Vióỷc
mióựn giaớm thuóỳ õóứ thổỷc hióỷn vióỷc õióửu chốnh phuỡ hồỹp trong nhổợng trổồỡng
Tài chính trong doanh nghiệp xây dựng.
Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Thủy. -17-
hồỹp khoù khn, khi caùc õọỳi tổồỹng nọỹp thuóỳ gỷp hoaỡn caớnh, nhổợng trổồỡng
hồỹp bỏỳt khaớ khaùng trong vióỷc nọỹp thuóỳ cho Nhaỡ nổồùc.
8) Thổồớng phaỷt:
laỡ hỗnh thổùc Nhaỡ nổồùc khuyóỳn khờch, õọỹng vión bũng vỏỷt
chỏỳt nhổợng ngổồỡi thổỷc hióỷn tọỳt luỏỷt thuóỳ, õọửng thồỡi thổỷc hióỷn phaỷt bũng
vỏỷt chỏỳt õọỳi vồùi nhổợng ngổồỡi vi phaỷm luỏỷt thuóỳ (ngoaỡi vióỷc phaỷt bũng vỏỷt
chỏỳt, ngổồỡi vi phaỷm coù thóứ bở xổớ lyù bũng phaùp luỏỷt).

9) Thuớ tuỷc vóử thuóỳ
: laỡ nhổợng quy õởnh vóử giỏỳy tồỡ, chổùng tổỡ trỗnh tổỷ nọỹp, thu,
mang tờnh chỏỳt haỡnh chờnh nhổ: thuớ tuỷc kó khai, thuớ tuỷc tờnh thuóỳ vaỡ nọỹp
thuóỳ.
10) Hóỷ thọỳng thuóỳ nổồùc ta hióỷn nay vaỡ phỏn loaỷi thuóỳ

* Hióỷn nay hóỷ thọỳng thuóỳ nổồùc ta bao gọửm:
+ Thuóỳ giaù trở gia tng.
+ Thuóỳ tióu thuỷ õỷc bióỷt.
+ Thuóỳ xuỏỳt nhỏỷp khỏứu.
+ Thuóỳ thu nhỏỷp doanh nghióỷp.
+ Thuóỳ taỡi nguyón.
+ Thuóỳ nhaỡ õỏỳt + thuóỳ sổớ duỷng õỏỳt nọng nghióỷp.
+ Thuóỳ thu nhỏỷp vồùi ngổồỡi thu nhỏỷp cao.
+ Thuóỳ mọn baỡi.
+ Thuóỳ trổồùc baỷ.
+ Thuóỳ thu nhỏỷp caù nhỏn (dổỷ kióỳn).
+ Caùc loaỷi phờ, lóỷ phờ.
* Phỏn loaỷi thuóỳ: õóứ quaớn lyù vaỡ hoaỷch toaùn tọỳt caùc khoaớn thuóỳ ta tióỳn haỡnh
phỏn loaỷi thuóỳ. Phỏn loaỷi thuóỳ laỡ sừp sóỳp caùc thuóỳ coù õỷc trổng giọỳng nhau
vaỡo tổỡng loaỷi, tổỡng nhoùm. Hióỷn nay coù caùc caùch phỏn loaỷi thuóỳ:
1> Phỏn loaỷi thuóỳ theo quan hóỷ giổợa thuóỳ vaỡ õọỳi tổồỹng phaới gaùnh chởu
thuóỳ. Coù 2 loaỷi:
Thuóỳ trổỷc thu: laỡ caùc thổù thuóỳ trổỷc tióỳp huy õọỹng (thu) mọỹt phỏửn
thu nhỏỷp cuớa ngổồỡi nọỹp thuóỳ. ỷc õióứm cồ baớn cuớa thuóỳ trổỷc thu
laỡ ngổồỡi nọỹp thuóỳ vaỡ ngổồỡi chởu thuóỳ laỡ mọỹt. Khi nọỹp thuóỳ trổỷc
thu, ngổồỡi nọỹp thuóỳ õem mọỹt phỏửn thu nhỏỷp cuớa mỗnh nọỹp thuóỳ.
Hióỷn nay coù caùc loaỷi thuóỳ trổỷc thu nhổ: thuóỳ thu nhỏỷp doanh
nghióỷp, thuóỳ õọỳi vồùi ngổồỡi coù thu nhỏỷp cao, thuóỳ sổớ duỷng õỏỳt
nọng nghióỷp.

Tài chính trong doanh nghiệp xây dựng.
Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Thủy. -18-
Thuóỳ trổỷc thu coù thóứ trổỷc tióỳp õióửu tióỳt thu nhỏỷp cuớa caù nhỏn vaỡ
doanh nghióỷp nón trong sừc thuóỳ naỡy ngổồỡi ta thióỳt kóỳ thuóỳ suỏỳt
luyợ tióỳn õóứ õióửu tióỳt ngổồỡi coù thu nhỏỷp cao.
Thuóỳ giaùn thu: laỡ caùc loaỷi thuóỳ maỡ ngổồỡi nọỹp thuóỳ nọỹp giaùn tióỳp
cho ngổồỡi tióu duỡng. Ngổồỡi nọỹp thuóỳ khọng phaới laỡ ngổồỡi chởu
thuóỳ.
ỷc õióứm cồ baớn cuớa thuóỳ giaùn thu laỡ: thuóỳ giaùn thu laỡ bọỹ phỏỷn
cỏỳu thaỡnh giaù (thuóỳ giaùn thu nũm trong giaù baùn). Ngổồỡi tióu
duỡng khi mua haỡng õaợ traớ tióửn haỡng trong õoù coù caớ thuóỳ. Hióỷn
nay coù caùc loaỷi thuóỳ giaùn thu nhổ thuóỳ giaù
trở gia tng, thuóỳ xuỏỳt
nhỏỷp khỏứu.
2> Phỏn loaỷi theo õọỳi tổồỹng õaùnh thuóỳ.
Phỏn loaỷi naỡy laỡ xem xeùt thuóỳ õaùnh trón caùi gỗ ?. Theo caùch phỏn loaỷi naỡy
coù thóứ chia laỡm caùc loaỷi thuóỳ sau:
Thuóỳ thu nhỏỷp: nhổ thuóỳ thu nhỏỷp doanh nghióỷp, thuóỳ thu nhỏỷp
cuớa ngổồỡi coù thu nhỏỷp cao.
Thuóỳ vóử taỡi saớn: nhổ thuóỳ trổồùc baỷ (thuóỳ chuyóứn giao quyóửn sổớ
duỷng õỏỳt, thuóỳ mua baùn ọ tọ, bỏỳt õọỹng saớn), thuóỳ sổớ duỷng taỡi saớn
Nhaỡ nổồùc (thuóỳ sổớ duỷng õỏỳt nọng nghióỷp, thuóỳ taỡi nguyón, thu sổớ
duỷng vọỳn Nhaỡ nổồùc )
Thuóỳ tióu duỡng: õaùnh vaỡo haỡng hoaù dởch vuỷ lổu thọng trón thở
trổồỡng nọỹi õởa vaỡ xuỏỳt nhỏỷp khỏứu nhổ thuóỳ giaù trở gia tng, thuóỳ
tióu thuỷ
õỷc bióỷt, thuóỳ xuỏỳt nhỏỷp khỏứu
c. Chi ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc.
* Nhổợng vỏỳn õóử chung vóử chi ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc.
- Khaùi nióỷm: Chi ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc laỡ vióỷc phỏn phọỳi vaỡ sổớ duỷng quyợ ngỏn

saùch Nhaỡ nổồùc nhũm õaớm baớo thổỷc hióỷn caùc chổùc nng, nhióỷm vuỷ cuớa Nhaỡ nổồùc theo
nguyón từc nhỏỳt õởnh.
Chi ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc laỡ quaù trỗnh phỏn phọỳi laỷi caùc nguọửn taỡi chờnh õaợ õổồỹc
tỏỷp trung vaỡo ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc vaỡ sổớ duỷng nguọửn taỡi chờnh naỡy cho vióỷc thổỷc hióỷn tổỡng
muỷc tióu, tổỡng hoaỷt õọỹng vaỡ tổỡng cọng vióỷc cuỷ thóứ thuọỹc caùc chổùc nng cuớa Nhaỡ nổồùc.
- ỷc õióứm cuớa chi ngỏn saù
ch Nhaỡ nổồùc.
Chi ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc gừn lióửn vồùi bọỹ maùy Nhaỡ nổồùc, vồùi vióỷc thổỷc hióỷn
chổùc nng, nhióỷm vuỷ cuớa tổỡng bọỹ maùy Nhaỡ nổồùc.
Chi ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc gừn lióửn vồùi quyóửn lổỷc Nhaỡ nổồùc.
Tài chính trong doanh nghiệp xây dựng.
Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Thủy. -19-
Chi ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc laỡ khoaớn chi khọng hoaỡn traớ trổỷc tióỳp (khaùc vồùi tờn
duỷng).
Chi ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc laỡ mọỹt bọỹ phỏỷn cỏỳu thaỡnh luọửng vỏỷn õọỹng tióửn tóỷ
trong nóửn kinh tóỳ, vỗ vỏỷy chi ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc gừn lióửn vồùi sổỷ vỏỷn õọỹng
cuớa caùc phaỷm truỡ giaù trở khaùc nhổ giaù caớ, tióửn lổồng, tờn duỷng, thở trổồỡng
chổùng khoaùn
* Nhổợng nguyón từc tọứ chổùc chi ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc:
- Khi bọỳ trờ chi ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc phaới dổỷa trón cồ sồớ coù nguọửn thu thổỷc tóỳ.
Thổỷc hióỷn nguyón từc naỡy seợ õaớm baớo haỷn chóỳ bọỹi chi, thổỷc hióỷn kióửm chóỳ laỷm phaùt tổỡ
gọỳc.
- Thổỷ
c hióỷn tióỳt kióỷm trong caùc khoaớn chi tióu vaỡ tờnh hióỷu quaớ trong vióỷc bọỳ trờ
caùc khoaớn chi tióu cuớa ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc.
- Khi tọứ chổùc chi ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc phaới thổỷc hióỷn tỏỷp trung vaỡo chổồng trỗnh
troỹng õióứm, tỏỷp trung vaỡo caùc ngaỡnh muợi nhoỹn, nhổợng ngaỡnh naỡy laỡm cồ sồớ cho vióỷc thổỷc
hióỷn cọng nghióỷp hoaù - hióỷn õaỷi hoaù. Quaùn trióỷt nguyón từc naỡy haỷn chóỳ tỗnh traỷng raới maỡnh
maỡnh trong bọỳ trờ chi ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc.
- Chi ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc phaới thổỷc hióỷn phổồng chỏm Nhaỡ nổồùc vaỡ dỏn cuỡng

laỡm. Thổỷc hióỷn kóỳt hồỹp giổợa chi trong ngỏn saùch vaỡ chi caùc quyợ ngoaỡi ngỏn saùch Nhaỡ
nổồùc.
* Bọỹi chi ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc vaỡ caù
c giaới phaùp
Thổỷc hióỷn thng bũng thu - chi ngỏn saùch laỡ õióửu kióỷn quan troỹng õóứ bỗnh ọứn vỏỷt giaù,
ọứn õởnh vaỡ phaùt trióứn saớn xuỏỳt, ọứn õởnh õồỡi sọỳng caùc tỏửng lồùp nhỏn dỏn, kióửm chóỳ laỷm phaùt.
Tuy nhión sọỳ thu ngỏn Nhaỡ nổồùc coù haỷn, trong khi õoù nhu cỏửu chi tióu cuớa Nhaỡ nổồùc laỷi
khọng ngổỡng tng lón, dỏựn õóỳn bọỹi chi ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc. Bọỹi chi ngỏn saùch cuỡng vồùi
laỷm phaùt trồớ thaỡnh phọứ bióỳn õọỳi vồùi hỏửu hóỳt caùc quọỳc gia vồùi nhổợng mổùc õọỹ khaùc nhau.
Bọỹi chi ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc trón quy mọ lồùn õổồỹc coi laỡ nguyón nhỏn trổỷc tióỳp gỏy
ra laỷm phaùt taùc õọỹng xỏỳu õóỳn phaùt trióứn kinh tóỳ xaợ họỹi vaỡ õồỡi sọỳng caù
c tỏửng lồùp nhỏn dỏn.
Caùc giaới phaùp khọỳng chóỳ bọỹi chi, kióửm chóỳ laỷm phaùt:
- Caùc giaới phaùp kờch cỏửu nóửn kinh tóỳ: tng thu giaớm chi ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc.
- Vay nồỹ trong vaỡ ngoaỡi nổồùc õóứ buỡ õừp bọỹi chi (phaùt haỡnh traùi phióỳu, tờn
phióỳu ).
- Phaùt haỡnh tióửn giỏỳy õóứ buỡ õừp.
Trong caùc giaới phaùp trón thỗ tng thu, giaớm chi laỡ giaới phaùp tờch cổỷc õóứ cỏn õọỳi ngỏn
saùch. Caùc giaới phaùp tỗnh thóỳ thổồỡng õổồỹc sổớ duỷng laỡ:
- Vay nồỹ trong nổồùc thọng qua hỗnh thổùc phaùt haỡnh traùi phióỳu.
Tµi chÝnh trong doanh nghiƯp x©y dùng.
Gi¸o viªn: Ngun ThÞ Thu Thđy. -20-
- Vay nåü nỉåïc ngoi, phi cán nhàõc lỉûa chn hçnh thỉïc vay, li sút vay, cạc âiãưu
kiãûn km theo ca cạc khon vay, täø chỉïc qun l cọ hiãûu qu tiãưn vay.
III. Ti chênh doanh nghiãûp.
1. Nhỉỵng váún âãư chung vãư ti chênh doanh nghiãûp.
a. Khại niãûm
Doanh nghiãûp l mäüt täø chỉïc kinh doanh cọ tãn riãng, cọ ti sn , trủ såí giao dëch äøn
âënh âỉåüc phẹp kinh doanh theo quy âënh ca phạp lût, cọ tỉ cạch phạp nhán, hoảt âäüng
kinh doanh nhàòm mủc âêch täúi âa hoạ giạ trë ti sn ca ch såí hỉỵu doanh nghiãûp.

Âãø tiãún hnh cạc hoảt âäüng kinh doanh doanh nghiãûp phi cọ 3 úu täú càn bn: âäúi
tỉåüng lao âäüng, sỉïc lao âäüng v tỉ liãûu lao âäü
ng. Trong nãưn kinh tãú thë trỉåìng cạc úu täú
trãn biãøu hiãûn bàòng tiãưn gi l väún kinh doanh. Mún cọ väún kinh doanh cạc doanh nghiãûp
phi sỉí dủng ti chênh doanh nghiãûp âãø huy âäüng väún, phán phäúi väún, sỉí dủng väún hiãûu
qu.
Quạ trçnh tảo láûp, phán phäúi v sỉí dủng cạc qu tiãưn tãû ca doanh nghiãûp l cạc quan
hãû kinh tãú thãø hiãûn dỉåïi hçnh thỉïc giạ trë (gi l cạc quan hãû ti chênh).
- Quan hãû ti chênh giỉỵa doanh nghiãûp våïi cạc ch thãø khạc: Doanh nghiãûp, täø
chỉïc kinh tãú khạc trong viãûc gọp väún, cho vay väún
- Quan hãû ti chênh giỉỵa doanh nghiãûp våïi Nh nỉåïc trong quan hãû vãư tiãưn cáúp v
tiãư
n näüp
- Quan hãû ti chênh giỉỵa doanh nghiãûp våïi cạc bäü pháûn sn xút kinh doanh trỉûc
thüc trong viãûc thỉûc hiãûn hảch toạn kinh doanh näüi bäü v våïi cạn bäü cäng nhán viãn.
- Quan hãû ti chênh phạt sinh ra trong cạc hoảt âäüng x häüi.
b. Âàûc âiãøm ca ti chênh doanh nghiãûp.
- Ti chênh doanh nghiãûp gàõn liãưn våïi quạ trçnh hoảt âäüng kinh doanh ca doanh
nghiãûp. Quạ trçnh sn xút kinh doanh ca doanh nghiãûp gäưm cạc quạ trçnh cung cáúp - sn
xút v tiãu thủ. Quạ trçnh sn xút lm phạt sinh cạc quan hãû ti chênh â nãu åí pháưn trãn.
- Ti chênh doanh nghiãûp gàõn liãưn våïi quạ trçnh váûn âäüng ca väún kinh doanh.
c. Vai tr ca ti chênh doanh nghiãûp.
- Täø chỉï
c huy âäüng väún (khai thạc, thu hụt cạc ngưn ti chênh), âm bo â v
këp thåìi väún cho cạc hoảt âäüng kinh doanh ca doanh nghiãûp cng nhỉ cạc hoảt âäüng khạc.
- Täø chỉïc sỉí dủng väún cọ hiãûu qu v tiãút kiãûm.
- Kêch thêch sn xút kinh doanh v âiãưu tiãút kinh doanh.
- Kiãøm tra, kiãøm soạt chàût ch viãûc sỉí dủng väún, viãûc täø chỉïc sn xút v tiãu thủ
âãø tỉì âọ âỉa ra cạc quút âënh håüp l âãø âiãưu chènh cạc quan hãû ti chênh ca doanh
nghiãûp.

IV. Bo hiãøm.
Tài chính trong doanh nghiệp xây dựng.
Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Thủy. -21-
1. Khaùi nióỷm: Baớo hióứm laỡ mọỹt quyợ tióửn tóỷ tỏỷp trung gừn lieỡn vồùi quaù trỗnh hỗnh thaỡnh,
phỏn phọỳi vaỡ sổớ duỷng quyợ tióửn tóỷ naỡy õóứ xổớ lyù caùc ruới ro, õaớm baớo an toaỡn cho quaù trỗnh taùi
saớn xuỏỳt vaỡ õồỡi sọỳng con ngổồỡi trong xaợ họỹi.
2. Caùc hỗnh thổùc baớo hióứm
a. Cn cổù vaỡo muỷc õờch hoaỷt õọỹng cuớa caùc tọứ chổùc quaớn lyù quyợ baớo hióứm ngổồỡi
ta chia baớo hióứm ra laỡm 2 loaỷi:
+ Baớo hióứm coù muỷc õờch kinh doanh: laỡ hoaỷt õọỹng baớo hióứm cuớa caùc haợng (cọng
ty) vỗ muỷc õờch lồỹi nhuỏỷn. Vờ duỷ baớo hióứm taỡi saớn , baớo hióứm nhỏn thoỹ
+ Ba
ớo hióứm khọng vỗ muỷc õờch kinh doanh, vờ duỷ baớo hióứm xaợ họỹi, baớo hióứm y tóỳ.
b. Theo phổồng thổùc xổớ lyù ruới ro: 2 loaỷi.
+ Phổồng thổùc phỏn taùn, chuyóứn ruới ro cho cọng ty baớo hióứm chởu. óứ thổỷc hióỷn
phổồng thổùc naỡy, caù nhỏn, tọứ chổùc tham gia baớo hióứm phaới nọỹp phờ baớo hióứm theo hồỹp õọửng
baớo hióứm kyù kóỳt giổợa 2 bón: tọứ chổùc chuyón doanh baớo hióứm vaỡ ngổồỡi tham gia baớo hióứm.
+ Phổồng thổùc tổỷ baớo hióứm: caùc tọứ chổùc vaỡ caù nhỏn tổỷ thaỡnh lỏỷp caùc quyợ dổỷ trổợ
rióng õóứ buỡ õừp caùc thióỷt haỷi, ruới ro coù thóứ xaớy ra õọỳi vồùi quaù trỗnh saớn xuỏỳt vaỡ õồỡi sọỳng sổùc
khoeớ cuớa con ngổồỡi.
V. Tờn duỷ
ng
1. Nhổợng vỏỳn õóử chung vóử tờn duỷng
a. Khaùi nióỷm: Tờn duỷng laỡ khỏu trong hóỷ thọỳng taỡi chờnh bióứu hióỷn mọỳi quan hóỷ kinh
tóỳ gừn lióửn vồùi quaù trỗnh taỷo lỏỷp vaỡ sổớ duỷng quyợ tờn duỷng nhũm thoaớ maợn nhu cỏửu vọỳn taỷm
thồỡi cho quaù trỗnh phaùt trióứn, saớn xuỏỳt kinh doanh vaỡ nhu cỏửu tióu duỡng khaùc cuớa tỏửng lồùp
nhỏn dỏn theo nguyón từc hoaỡn traớ.
b. ỷc õióứm
- Tờn duỷng laỡ quyợ tióửn tóỷ tỏỷp trung vỏỷn haỡnh theo nguyón từc hoaỡn traớ theo hồỹp
õọửng tờn duỷng õaợ kyù giổợa hai bón ngổồỡi õi vay vaỡ ngổồỡi cho vay.

- Vọỳn cho vay laỡ mọỹt loaỷi haỡng hoaù õỷc bióỷt, vỗ vỏỷy giaù caớ cuớa vọỳ
n tờn duỷng
luọn õổồỹc coi laỡ giaù caớ cuớa mọỹt haỡng hoaù õỷc bióỷt.
c. Vai troỡ cuớa tờn duỷng trong nóửn kinh tóỳ thở trổồỡng.
- Tờn duỷng goùp phỏửn õióửu hoaỡ vọỳn õaớm baớo vọỳn cho quaù trỗnh taùi saớn xuỏỳt xaợ
họỹi dióựn ra bỗnh thổồỡng, lión tuỷc vaỡ coù hióỷu quaớ.
- Tờn duỷng goùp phỏửn phaùt trióứn kinh tóỳ, thổỷc hióỷn õổồỹc quaù trỗnh cọng nghióỷp
hoaù, hióỷn õaỷi hoaù õỏỳt nổồùc, xoaù õoùi giaớm ngheỡo, thổỷc hióỷn chờnh saùch phaùt
trióứn nóửn kinh tóỳ, thổỷc hióỷn chờnh saùch xaợ họỹi cuớa aớng vaỡ Nhaỡ nổồùc.
- Tờn duỷng goùp phỏửn mồớ rọỹng quan hóỷ hồỹp taùc quọỳc tóỳ, goù
p phỏửn õỏứy nhanh quaù
trỗnh họỹi nhỏỷp cuớa nóửn kinh tóỳ nổồùc ta vồùi caùc nổồùc khaùc trong khu vổỷc
2. Caùc hỗnh thổùc tờn duỷng chuớ yóỳu trong nóửn kinh tóỳ thở trổồỡng
Tµi chÝnh trong doanh nghiƯp x©y dùng.
Gi¸o viªn: Ngun ThÞ Thu Thđy. -22-
a. Tên dủng thỉång mải: Tên dủng thỉång mải l quan hãû mua bạn chëu hng hoạ
sn pháøm giỉỵa nhỉỵng ngỉåìi hồûc täø chỉïc sn xút kinh doanh. Âäúi tỉåüng ca tên dủng
thỉång mải l cạc loải hng hoạ, sn pháøm: ngun váût liãûu, hng hoạ, mạy mọc thiãút bë,
dëch vủ
- Ch thãø tham gia tên dủng thỉång mải l nhỉỵng täø chỉïc v cạ nhán tham gia sn
xút kinh doanh thüc mi loải hçnh såí hỉỵu thüc cạc ngnh sn xút kinh doanh dëch vủ
khạc nhau.
- Cäng củ ca tên dủng thỉång mải l thỉång phiãúu.
Thỉång phiãúu: l chỉïng chè cọ giạ trë ghi lãûnh u cáưu thanh toạn hồûc cam kãút
thanh toạn khäng âiãưu kiãûn mäüt säú tiãưn xạc âënh trong mäüt thåìi gian nháú
t âënh. Thỉång
phiãúu gäưm häúi phiãúu v lãûnh phiãúu.
+ Häúi phiãúu: l chỉïng chè cọ giạ do ch nåü k phạt hnh (cn gi l ngỉåìi k
phạt láûp) u cáưu con nåü (gi l ngỉåìi bë k phạt) thanh toạn khäng âiãưu kiãûn mäüt khon
tiãưn xạc âënh khi cọ u cáưu vo mäüt thåìi gian nháút âënh cho ngỉåìi thủ hỉåíng.

+ Lãûnh phiãúu: l chỉïng chè cọ giạ do ngỉåìi thiãúu nåü (con nåü) láûp ra âãø cam kãút
thanh toạn khäng âiãưu kiãûn mäüt säú tiãưn xạc âënh vo mäüt thåìi gian nháút âënh cho ngỉåìi thủ
hỉåíng.
Tên dủng thỉång mải cọ ỉu âiãøm: tàng täúc âäü lỉu thäng hng hoạ, gim chi phê
giao dëch.
Hản chãú ca tên dủng thỉång mải: quy mä nh, thåì
i gian ngàõn (khäng âạp ỉïng
nhu cáưu di hản), phảm vi hẻp (chè thỉûc hiãûn dỉåïi hçnh thỉïc hiãûn váût).
b. Tên dủng ngán hng
Tên dủng ngán hng phn ạnh quan hãû vay mỉåün väún tiãưn tãû giỉỵa cạc ngán hng våïi
cạc ch thãø kinh tãú khạc trong nãưn kinh tãú.
* Ch thãø tham gia tên dủng ngán hng bao gäưm:
- Täø chỉïc ngán hng: gäưm cạc ngán hng thỉång mải, håüp tạc x tên dủng.
- Cạc doanh nghiãûp, cạc täø chỉïc kinh tãú, täø chỉïc x häüi v cạc táưng låïp dán cỉ.
* Âäúi tỉåüng ca tên dủng ngán hng l väún tiãưn tãû tảm thåìi nhn räùi trong nãưn kinh tãú
qúc dán.
* Cạc hçnh thỉïc hoảt âäüng c
a tên dủng ngán hng gäưm 2 màût hoảt âäüng: âi vay (täø
chỉïc huy âäüng väún dỉåïi mi hçnh thỉïc) v cho vay våïi cạc hçnh thỉïc: vay väún lỉu âäüng,
vay di hản, vay thanh toạn
Tên dủng ngán hng âọng vai tr bäø tråü quan trng trong viãûc cung ỉïng väún cho sn
xút kinh doanh våïi säú lỉåüng låïn, thåìi gian di (kãø c ngàõn)
Âäúi tỉåüng phủc vủ ca tên dủng ngán hng ráút räüng ri, gọp pháưn thỉûc hiãûn phạt triãøn
kinh tãú.
Tµi chÝnh trong doanh nghiƯp x©y dùng.
Gi¸o viªn: Ngun ThÞ Thu Thđy. -23-
c. Tên dủng th mua
Tên dủng th mua (th ti chênh) phn ạnh nhỉỵng quan hãû tên dủng phạt sinh giỉỵa
cäng ty ti chênh (cäng ty cho th ti chênh) våïi nhỉỵng ngỉåìi sn xút kinh doanh dỉåïi
lénh vỉûc cho th ti sn.

+ Ch thãø tham gia: cạc cäng ty ti chênh (ngỉåìi cho th).
+ Âäúi tỉåüng tên dủng th mua: cạc loải mạy mọc, phỉång tiãûn váûn ti
Ỉu âiãøm:
giụp cho cạc doanh nghiãûp cọ thãø hiãûn âải hoạ cäng nghãû, thiãút bë khi kh
nàng ti chênh cọ hản. Hçnh thỉïc tên dủng ny khäng cáưn ti sn thãú cháúp. Cạc doanh
nghiãûp dãù tiãúp cáûn khon vay ny.
Hản chãú:
Âäúi tỉåüng chè l ti sn nãn phảm vi hẻp hån tên dủng khạc. Våïi hçnh thỉïc
nay chi phê väún cao hån.
d. Tên dủng Nh nỉåïc.
Tên dủng Nh nỉåïc phn ạnh quan hãû tên dủng giỉỵa Nh nỉåïc våïi cạc táưng låïp dán
cỉ v cạc ch thãø kinh tãú khạc.
- Ch thãø tham gia tên dủng Nh nỉåïc: Nh nỉåïc, dán cỉ, cạc täø chỉïc tên dủng v
cạc doanh nghiãûp
- Âäúi tỉåüng ca tên dủng Nh nỉåïc l tiãưn tảm thåìi nhn räùi ca táưng låïp dán cỉ
v täø chỉïc
- Cạc hçnh thỉïc phäø biãún tên dủng Nh nỉåïc:
+ Tên phiãúu kho bảc.
+ Trại phiãúu kho bảc.
+ Trại phiãúu âáưu tỉ.
Vê dủ:
trong khạng chiãún chäúng Phạp, chênh ph nỉåïc Viãût Nam dán ch Cäüng
ho â phạt hnh “ Cäng phiãúu khạng chiãún“, “ Trại phiãúu qúc gia” thu bàòng thọc v tiãưn
nhàòm tảo ngưn thu cho chênh ph thỉûc hiãûn khạng chiãún thàõng låüi.
Sau ho bçnh (1954) chênh ph phạt hnh “ Trại phiãúu xạc âënh nh mạy dãût
8/3”.
Trong sỉû nghiãûp cäng nghiãûp hoạ, hiãûn âải hoạ âáút nỉåïc chênh ph â phạt hnh “
Trại phiãúu kho bảc”, “ Trại phiãúu xáy dỉûng âỉåìng dáy 500 KV”. Gáưn âáy (2003) phạt hnh
“ Cäng trại giạo dủc”
-Ỉu âiãøm

: b âàõp bäüi chi ngán sạch, gọp pháưn âiãưu tiãút nãưn kinh tãú, âiãưu chènh lảm
phạt, âiãưu ho lỉu thäng tiãưn tãû, thỉûc hiãûn chênh sạch x häüi. Âäúi våïi âäúi tỉåüng cho vay cọ
âäü an ton cao.
- Hản chãú
: nãúu gàûp ri ro trong quạ trçnh thỉûc hiãûn cạc chỉång trçnh, dỉû ạn phạt triãøn
sn xút thç ngưn trang tri trại phiãúu huy âäüng s gáy sỉïc ẹp âäúi våïi nãưn kinh tãú. Màûc
khạc viãûc huy âäüng ca chênh ph s tảo sỉïc ẹp âäúi våïi âáưu tỉ ca tỉ nhán.