Bài 19 tạo giống bằng gây đột biến

Cho các thơng tin sau:
(1)Khi lai giữa các dịng thuần khác nhau thì F1 sẽ biểu hiện ưu thế lai
ở cả hai dịng.
(2)Các giống thuần khi được sử dụng có ưu điểm là khó bị thối hóa.
(3)Có thể sử dụng F1 làm giống vì có năng suất cao, sức chống chịu
tốt hơn hẳn các dạng P.
(4)Taọ giống từ nguồn biến dị tổ hợp có thể áp dụng đối với động vật
và thực vật.
(5)Khơng sử dụng con lai có ưu thế lai cao làm giống vì con lai thường
khơng đồng nhất về kiểu hình.
(6)Cơ sở tế bào học của việc tạo ra nguồn biến dị tổ hợp là hiện
tượng các gen di truyền phân ly độc lập nhau.
(7)Có thể kết hợp nhiều dịng khác nhau để tạo ra con lai có ưu thế.
Có bao nhiêu thơng tin trên là đúng?
A. 5.
B. 3.
C. 4.
D. 2.
05:59:29 PM

1


Chuối được trồng theo kiểu truyền thống

Chuối được trồng bằng phương pháp nhân giống hiện đại

05:59:29 PM

2

I – Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến
II – Tạo giống bằng công nghệ tế bào

05:59:29 PM

3


I – Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến
1. Quy trình tạo giống
Hãy cho biết quy trình tạo giống
bằng phương pháp gây đột biến?
 Gồm các bước:
-

B1: Xử lý mẫu vật bằng tác nhân
đột biến.

-

B2: Chọn lọc thể đột biến có kiểu
hình mong muốn.

-

B3: Tạo dịng thuần chủng.
Vậy có những loại tác nhân gây đột biến nào?
05:59:29 PM

4


I – Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến

Hóa học
Vật lí

Sinh học

Đột
biến
05:59:30 PM

5


I – Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến
Cách sử dụng

Thành tựu

Vật lý Nhóm 1 (5 phút)

Hóa
học

Nhóm 2 (5 phút)

05:59:30 PM

6


I – Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến
Cách sử dụng
-Chiếu xạ với cường độ, liều
lượng thích hợp lên đỉnh sinh
Vật lý trưởng, hạt phấn, bầu nhụy, mô
tế bào ni cấy, tế bào VSV.

Hóa
học

Thành tựu
-Xử lý bào tử nấm
Penicilium = tia phóng
xạ → chủng đột biến có
hoạt tính pennicilin gấp
200 → 400 lần.

+ Ngâm hạt khô, hoặc đang - Tạo giống dâu tằm
nảy mầm trong hóa chất.
tam bội có năng suất lá
+ Tiêm vào bầu nhụy.
cao bằng Conxinxin…
+ Phun hoặc quấn bơng tẩm
hóa chất vào đỉnh sinh trưởng.

Chú ý: Nguyên tắc sử dụng: Cường độ, liều lượng thích hợp

05:59:30 PM

7


I – Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến
2. Một số thành tựu tạo giống ở Việt Nam
-Tạo ra nhiều chủng vi sinh vật, giống cây trồng có các đặc
điểm quý.

-Tạo giống dâu tằm tam bội: lá
to, protein cao, năng suất lá đạt
26-28 tấn/ha.
05:59:30 PM

-Tạo giống Ngơ DT6: chín
sớm, năng suất cao, hàm
lượng Pr tăng 1,5%...
8


I – Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến
2. Một số thành tựu tạo giống ở Việt Nam

Nấm men, vi khuẩn (xử lý tia phóng xạ) → chủng đột biến
ST mạnh → Năng suất sinh khối cao, tạo chủng VSV đóng
vai trị kháng ngun gây miễn dịch → SX vacxin cho người,
gia súc.
Lúa Mộc tuyền (xử lý tia γ) → MT1 (Thấp, cứng cây, chịu
mặn, phèn, Năng suất tăng 15-20%...)

05:59:30 PM

9


2. Một số thành tựu tạo giống ở Việt Nam

Táo gia lộc

Táo má hồng

Táo Gia Lộc (xử lý NMU) → táo “má hồng” (qủa to,
tròn, ngọt, dòn, thơm, 2vụ/năm...)

05:59:30 PM

10


Lúa lai DT21 được tạo ra từ lai Cà chua hồng lan được tạo ra
giữa lúa nếp 415 và giống lúa từ thể đột biến tự nhiên của
đột biến ĐV2, gạo thơm, dẻo, giống cà chua Ba Lan trắng.
năng suất cao.
05:59:30 PM

11


I – Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến

Dạng cây
tam
bội
không hạt

Phương pháp gây đột biến chủ yếu phù hợp với đối tượng
nào ?
Đối tượng áp dụng: thực vật và đặc biệt có hiệu quả với vi
sinh vật, khơng áp dụng trên các động vật bậc cao.
05:59:30 PM

12


I – Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến
Phương pháp tạo giống bằng gây đột biến có tồn tại hạn chế
khơng?
Hạn chế:
-Khó tiên đốn dạng đột biến có lợi.
-Tác nhân đột biến có thể gây hại cho cho cơ thể con người.
-Tốn thời gian chọn lọc thể đột biến và tạo dịng thuần...
Vậy có phương pháp tạo giống nào có thể khắc phục được
một số nhược điểm trên khơng?

05:59:30 PM

13

II – Tạo giống bằng công nghệ tế bào
Công nghệ tế bào là ngành kỹ thuật
ứng dụng phương pháp nuôi cấy tế
bào hoặc mơ để tạo ra cơ quan hoặc
cơ thể hồn chỉnh.
Cơng nghệ tế
bào thực vật
Tạo giống bằng
công nghệ tế bào
Công nghệ tế
bào động vật

05:59:31 PM

14


II – Tạo giống bằng công nghệ tế bào
 Các nhóm làm việc và hồn thiện trong 5 phút
Phương pháp

Kỹ thuật

Ý nghĩa

Nhóm 3

Nhóm 4

Ni cấy tế

bào

Cơng
nghệ tế Lai tế bào sinh
bào thực
dưỡng
vật
Ni cấy hạt
phấn - nỗn
Cơng
nghệ tế
bào động
vật
05:59:31 PM

Nhân bản vơ
tính

Nhóm 5

Cấy truyền
phơi

Nhóm 6
15


II – Tạo giống bằng công nghệ tế bào
1. Công nghệ tế bào thực vật
a. Quy trình ni cấy mơ tế bào

05:59:31 PM

16


1 – Tạo giống bằng công nghệ tế bào thực vật
Phương
pháp
Nuôi cấy
mô TB

Kỹ thuật

Ý nghĩa

- Cho mô tế bào vào môi -Nhân giống nhanh.
trường dinh dưỡng để tạo -Tạo giống sạch bệnh.
-Cây giống đồng đều.
ra các cây hoàn chỉnh.

- Loại bỏ thành tế bào → - Tạo cây lai khác loài,
Lai tế bào TB trần.
mang bộ NST của 2
sinh
- Dung hợp 2 TB trần tạo loài khác nhau.
dưỡng
TB lai (polyetilen glycol...)
- Nuôi TB lai → cây lai.
Nuôi cấy Nuôi cấy hạt phấn, noãn → - Tạo cây lưỡng bội

hạt phấn TB đơn bội → Xử lý bằng đồng hợp về tất cả các
hoặc nỗn cơnsixin tạo cây lưỡng bội. gen (dòng thuần).
05:59:31 PM

17


II – Tạo giống bằng công nghệ tế bào
1. Công nghệ tế bào thực vật

 Cây lai mang đặc điểm di truyền của cả hai loài.
05:59:31 PM

18


05:59:31 PM

19


II – Tạo giống bằng công nghệ tế bào
1. Công nghệ tế bào thực vật
Các thành tựu

Nhân bản các
giống lan quý
hiếm có giá trị
kinh tế cao.
05:59:31 PM

20


II – Tạo giống bằng công nghệ tế bào
1. Công nghệ tế bào thực vật
Các thành tựu:

 Tạo cây lai khác loài giữa khoai tây và cà chua
05:59:31 PM

21


ông Sam Van Aken đến từ trường Đại học Syracuse (Mỹ)
đã lai tạo thành cơng loại cây có thể cho ra 40 loại quả
khác nhau.
05:59:31 PM

22


II – Tạo giống bằng công nghệ tế bào
1. Công nghệ tế bào thực vật
Các thành tựu:

Tạo giống lúa chịu lạnh:
nuôi cấy hạt phấn ở điều kiện
lạnh → tổ hợp gen chịu lạnh
05:59:31 PM

Ni cấy bao phấn, nỗn
tạo các dịng thuần ở ngô: để
phục vụ lai giống.
23


II – Tạo giống bằng công nghệ tế bào
2. Công nghệ tế bào động vật

05:59:31 PM

24


2. Công nghệ tế bào động vật
C. nghệ

Kỹ thuật

-Lấy và chuyển nhân tế bào
sinh dưỡng vào tế bào trứng
đã loại bỏ nhân.
Nhân bản
-Ni trứng đã cấy nhân →
vơ tính
phơi.
-Chuyển phơi vào tử cung
con mang thai.
-Cắt phôi động vật → nhiều

Cấy
phôi, rồi cấy các phơi đó vào
truyền
tử cung các cơ thể nhận phơi
phơi
khác.
05:59:31 PM

Ý nghĩa
-Nhân bản các lồi
động vật q hiếm
với nhiều mục đích
khác nhau.
-Vd: nhân bản cừu
Dolly...
-Nhân nhanh giống
vật ni.
-Tăng hiệu suất sinh
sản cho động vật.
25