Các biện pháp xây dựng văn hóa và truyền thống cho tập thể lớp chủ nhiệm ở trường THPT

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU..................................................................................................................................................... 1
I. Lý do chọn giải pháp......................................................................................................................... 1
II. Đối tượng nghiên cứu..................................................................................................................... 2
III. Phương pháp nghiên cứu............................................................................................................. 2
IV. Cấu trúc của đề tài........................................................................................................................... 2
NỘI DUNG................................................................................................................................................. 3
I. Cơ sở lí luận và thực tiễn................................................................................................................ 3
1. Cơ sở lí luận.......................................................................................................................................... 3
1.1. Văn hóa và truyền thống của lớp học.................................................................................. 3
1.2. GVCNvà việc xây dựng văn hóa và truyền thống cho tập thể lớp....................... 3
2. Cơ sở thực tiễn..................................................................................................................................... 6
2.1. Thực trạng của việc xây dựng văn hóa và truyền thống của tập thể lớp chủ
nhiệm khảo sát từ phía học sinh....................................................................................................... 6
2.3. Thực trạng việc đánh giá thi đua và tài liệu hướng dẫn cho GVCN...................9
II. Giải pháp xây dựng văn hóa và truyền thống của lớp chủ nhiệm............................9
1. Xác định giá trị chung làm nền tảng, chuẩn mực văn hóa và truyền thống cho tập
thể lớp chủ nhiệm.................................................................................................................................... 10
1.1. Căn cứ để xác định giá trị chung cho tập thể lớp chủ nhiệm.................................. 10
1.2. Cách thức tổ chức cho tập thể lớp chủ nhiệm xác định giá trị chung làm nền
tảng, chuẩn mục văn hóa và truyền thống.................................................................................. 11
2. Tổ chức các hoạt động giáo dụcđể xây dựng văn hóa và truyền thống cho lớp
chủ nhiệm.................................................................................................................................................... 11
2.1. Xây dựng văn hóa và truyền thống cho tập thể lớp chủ nhiệm qua hoạt động
thiết lập nội quy lớp học...................................................................................................................... 11
2.2. Xây dựng văn hóa và truyền thống cho tập thể lớp chủ nhiệm qua hoạt động
thiết lập mục tiêu của bản thân trong cả cấp học.................................................................... 13
2.3. Xây dựng văn hóa và truyền thống cho lớp chủ nhiệm qua hoạt động thiết kế
không gian lớp học................................................................................................................................. 14
2.4. Xây dựng văn hóa và truyền thống lớp chủ nhiệm qua hoạt động đổi mới dạy
học tiết sinh hoạt lớp.............................................................................................................................. 15

3


3. GVCN phối hợp với gia đình, nhà trường, các tổ chức xã hội đểtạo điều kiện cho
HS phát huy, lan tỏa văn hóa và truyền thống của lớp chủ nhiệm................................. 20
3.1. GVCN khuyến khích HS phát huy và lan tỏa giá trị văn hóa và truyền thống
của tập thể lớp mình qua tiết chào cờ đầu tuần vàhoạt động giáo dục ngồi giờ lên
lớp.................................................................................................................................................................... 20
3.2. GVCN khuyến khích HS tổ chức hoạt động ngoại khóa mang tính nghệ thuật
để phát huy và lan tỏa văn hóa và truyền thống của tập thể lớp mình.........................21
3.3. GVCN khuyến khích HS tổ chức các hoạt động trải nghiệm như hoạt động
tình nguyện, nhân đạo, lao động cơng ích…để phát huy và lan tỏa văn hóa và
truyền thống của lớp mình.................................................................................................................. 21
4. Biện pháp tạo động lực và truyền cảm hứng cho mỗi HS trong việc xây dựng
văn hóa và truyền thống cho tập thể lớp...................................................................................... 22
4.1. Tạo động lực và truyền cảm hứng cho HS bằng chính tấm gương mẫu mực của
người GVCN.............................................................................................................................................. 23
4.2. Tạo động lực và truyền cảm hứng qua những câu chuyện về “lớp học lí tưởng”
trong lịch sử truyền thống trường THPT ..... và ở những ngôi
trường trong và ngoài nước................................................................................................................ 23
4.3. Tạo động lực và truyền cảm hứng bằng những hình thức khen thưởng của
GVCN............................................................................................................................................................ 24
III. Hiệu quả của đề tài......................................................................................................................... 26
1. Phạm vi ứng dụng.............................................................................................................................. 26
2. Mức độ vận dụng................................................................................................................................ 26
3.2. Phân tích kết quả khảo sát......................................................................................................... 28
4. Những kết quả đạt được.................................................................................................................. 29
KẾT LUẬN.................................................................................................................................................. 31
I. Những đóng góp của đề tài............................................................................................................ 31

1. Tính mới của đề tài............................................................................................................................ 31
2. Tính khoa học....................................................................................................................................... 31
3. Tính hiệu quả........................................................................................................................................ 31
II. Một số kiến nghị, đề xuất.............................................................................................................. 32
1. Với các cấp quản lí giáo dục........................................................................................................ 32
2. Với giáo viên........................................................................................................................................ 32
PHỤ LỤC.................................................................................................................................................... 33
TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................................................. 50

4


MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn đề tài
1. Giáo dục Việt Nam nhiều năm qua đã đạt được những thành tựu đáng tự hào
trong quá trình nỗ lực “đổi mới cơ bản và tồn diện”. Song, khơng thể phủ nhận
tồn ngành đang có chung mối lo và trăn trở: một bộ phận không nhỏ thanh thiếu
niên Việt Nam trước cơn lốc hội nhập đang có sự xuống cấp, lệch chuẩn đạo đức,
sự khủng hoảng niềm tin bản thân và cộng đồng, thiếu ý thức bảo vệ mơi sinh; tình
trạng bạo lực, phạm pháp, sa vào các tệ nạn xã hội… Trong những năm qua, các
phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, HS tích cực”, đề án “Tăng cường
giáo dục lí tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh thiếu niên và nhi đồng
giai đoạn 2015 -2020”, “Mơ hình Trường học hạnh phúc”, “Mơ hình lớp học hạnh
phúc”… chính là một trong số những định hướng chỉ đạo của ngành nhằm tăng
cường giáo dục đạo đức, nhân cách cho HS. Trong các nhà trường, có nhiều tổ
chức và đối tượng có chức năng và nhiệm vụ này, tuy nhiên, cơng tác chủ nhiệm
của giáo viên đóng vai trị chủ đạo, mà hạt nhân cốt lõi của cơng tác này đó là xây
dựng tập thể học sinh phát triển và thân thiện để nhân cách của mỗi người học
ngày càng được hoàn thiện tốt đẹp đáp ứng mục tiêu giáo dục phổ thông.
2. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề xây dựng tập thể lớp và môi

trường học tập thân thiện trong việc giáo dục và phát triển nhân cách cho người
học, các trường phổ thông trên địa bàn tỉnh Nghệ An và trường THPT ..... nói riêng
đã chú trọng đổi mới cơng tác chủ nhiệm của trường mình bằng nhiều hoạt động
như: tập huấn bồi dưỡng và nâng cao năng lực, đạo đức nhà giáo cho đội ngũ
GVCN; trao đổi kinh nghiệm với các trường bạn về hoạt động chủ nhiệm; khuyến
khích đội ngũ giáo viên chủ nhiệm của nhà trường tích cực tự học, tự sáng tạo và
đổi mới…Tuy nhiên, qua ghi nhận thực tế, nếu hoạt động đổi mới công tác chuyên
môn giảng dạy của mỗi giáo viên diễn ra tích cực và đồng bộ thì hoạt động đổi mới
công tác chủ nhiệm của các giáo viên trong nhà trường còn chưa đều tay, vẫn còn
một độ vênh, một khoảng cách nhất định trong sự nỗ lực, tâm huyết cũng như khao
khát đổi mới của các GVCN. Nhiều GVCN chỉ làm việc một cách máy móc và
cầm chừng những công việc được quy định trong công tác chủ nhiệm lớp; số ít
GVCN đã nhận thức sâu sắc về “sứ mệnh của người thầy” trong việc xây dựng văn
hóa và truyền thống cho lớp chủ nhiệm để các em được phát triển đồng đều về
phẩm chất nhân cách trong “ngơi nhà chung” của mình.
Trước u cầu và thực tiễn dạy học đó, tơi trăn trở, tìm tịi, nghiên cứu các biện
pháp xây dựng tập thể lớp chủ nhiệm một cách tối ưu và mới mẻ trong phạm vi hoạt
động quản lí và giáo dục HS của người GVCN. Đề tài nghiên cứu nhằm đáp ứng mục
tiêu giáo dục phổ thơng, góp phần đổi mới dạy học phù hợp với điều kiện lịch sử, văn
hóa, xã hội của đất nước và xu thế giáo dục hiện đại. Trên tinh thần đó, tơi đã tiến
hành lựa chọn và áp dụng đề tài: “ Các biện pháp xây dựng văn hóa và truyền thống
cho tập thể lớp chủ nhiệm ở trường THPT .....”.
3.

6


II. Đối tượng nghiên cứu
Các biện pháp để xây dựng văn hóa và truyền thống cho tập thể lớp qua
cơng tác quản lí và giáo dục của GVCN.

III. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lí luận
- Phương pháp khảo sát thực tiễn
- Phương pháp Test
- Phương pháp phân tích tổng hợp
- Phương pháp đối chiếu so sánh
IV. Cấu trúc của đề tài
- Phần một: Đặt vấn đề
- Phần hai: Nội dung
- Phần ba: Kết luận

7


NỘI DUNG
I. Cơ sở lí luận và thực tiễn
1. Cơ sở lí luận
1.1. Văn hóa và truyền thống của lớp học
Văn hóa lớp học được hiểu là một tập hợp các chuẩn mực, các giá trị, niềm tin và
hành vi ứng xử,… đặc trưng của một lớp học, tạo nên sự khác biệt với các lớp học
khác, có một phong cách riêng để mỗi khi nhắc về lớp mình, mọi thành viên đều có
thể nhớ được và tự hào về truyền thống, phong cách đặc trưng của lớp mình.

Như vậy, văn hóa của một tập thể lớp liên quan đến toàn bộ đời sống vật chất,
tinh thần của lớp học. Nó biểu hiện trước hết ở tầm nhìn, sứ mạng, triết lí, mục
tiêu, các giá trị, phong cách quản lí lớp, bầu khơng khí tâm lí trong lớp học,… thể
hiện thành hệ thống các chuẩn mực, các giá trị, niềm tin và hành vi ứng xử … được
xem là tốt đẹp và được mỗi thành viên trong lớp học chấp nhận và trở thành truyền
thống, được mọi người trong lớp đều trân trọng giữ gìn; trở thành niềm tự hào
truyền thống, phong cách đặc trưng mỗi khi nhắc về lớp mình, mọi thành viên đều

có thể nhớ được và tự hào. (Dẫn theo Tài liệu Bồi dưỡng cán bộ quản lý, giáo viên
cốt cán đổi mới nội dung và phương pháp tư vấn cá nhân và tham vấn nhóm lớn
cho giáo viên THPT làm công tác chủ nhiệm, trang 46)
1.2. GVCN và việc xây dựng văn hóa và truyền thống cho tập thể lớp
1.2.1. Vai trò, chức năng, nhiệm vụ của GVCN
a) Vai trò của GVCN
- GVCN là thành viên của tập thể sư phạm và hội đồng sư phạm, là người
thay mặt hiệu trưởng, hội đồng nhà trường và cha mẹ học sinh quản lý và chịu
trách nhiệm về chất lượng giáo dục tồn diện HS lớp mình phụ trách, tổ chức thực
hiện chủ trương, kế hoạch của nhà trường ở lớp.
- Đối với HS và tập thể lớp, GVCN là nhà giáo dục và là người lãnh đạo gần
gũi nhất; người lãnh đạo, tổ chức, điều khiển, kiểm tra toàn diện mọi hoạt động và
các mối quan hệ ứng xử thuộc phạm vi lớp mình phụ trách dựa trên đội ngũ tự
quản là cán bộ lớp, cán bộ Đồn và tính tự giác của mọi HS trong lớp.
- GVCN là người cố vấn cơng tác Đồn ở lớp chủ nhiệm.
- Trong quan hệ với lực lượng giáo dục khác trong và ngoài nhà trường,
GVCN là nhân vật trung tâm để hình thành, phát triển nhân cách cho HS là cầu nối
giữa gia đình, nhà trường và xã hội.
b) Chức năng của GVCN
Nhìn tổng thể, chức năng của người GVCN lớp là lãnh đạo, tổ chức quản lí,
giáo dục tập thể lớp trên cơ sở tổ chức các hoạt động giáo dục, các mối quan hệ
giáo dục của HS theo mục tiêu giáo dục nhân cách HS toàn diện trong tập thể phát
triển và môi trường học tập thân thiện.
Quan niệm trên đã phản ánh sự thống nhất giữa:
8


- Chức năng quản lí và chức năng giáo dục.
- Tổ chức các hoạt động giáo dục và các quan hệ của HS theo định hướng
phát triển toàn diện nhân cách.

- Giáo dục tập thể và giáo dục cá nhân.
- Tập thể phát triển với môi trường học tập thân thiện.
Như vậy, có thể thấy, cơng tác của GVCN gồm có hai hoạt động lớn: hoạt động
quản lí tập thể HS và hoạt động giáo dục HS.
+ Với tư cách là nhà quản lí, cơng tác quản lí tập thể HS của GVCN bao gồm
những công việc sau: Xây dựng kế hoạch chủ nhiệm; Tổ chức bộ máy tự quản;
Triển khai kế hoạch chủ nhiệm; Giám sát, thu thập thông tin về lớp chủ nhiệm; Cập
nhật hồ sơ công tác chủ nhiệm và hồ sơ HS; Cố vấn cho Ban chấp hành chi đoàn;
Phối hợp với các lực lượng khác.
+ Với tư cách là nhà giáo dục, công tác giáo dục HS của GVCN bao gồm
những hoạt động sau: Phát triển tập thể HS thành môi trường lớp học thân thiện;
Triển khai các nội dung giáo dục toàn diện trong lớp chủ nhiệm; Tổ chức các hoạt
động và giao lưu tập thể; Giáo dục giá trị sống và giáo dục kĩ năng sống cho HS ;
Thực hiện giáo dục kỉ luật tích cực; Giải quyết những tình huống bất ngờ; Tư vấn,
tham vấn cho HS trong việc ra quyết định giải quyết các vấn đề gặp phải trong
cuộc sống.
1.2.2. Ý nghĩa của việc xây dựng văn hóa và truyền thống cho tập thể lớp chủ nhiệm

Từ cơ sở lý thuyết nêu trên, có thể khẳng định rằng,phát triển tập thể HS
thành môi trường lớp học thân thiệnvừa là chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệmcủa
GVCN trước nhà trường và cha mẹ học sinh, vừa là mục đích và phương tiện để
giáo dục nhân cách từng HS.
Tuy nhiên, đối với người giáo viên chủ nhiệm giỏi và tâm huyết, giàu tinh
thần trách nhiệm yêu cầu đặt ra không chỉ dừng lại ở nhiệm vụ và mục tiêu phát
triển tập thể HS thành môi trường lớp học thân thiện; mà ở một trạng thái phát triển
cao hơn đó là phải xây dựngtập thể lớp chủ nhiệm thành môi trường lớp học thân
thiệnmang “bản sắc” văn hóa và truyền thống riêng. Mỗi người GVCN nếu xây
dựng được văn hóa và truyền thống của tập thể lớp chủ nhiệm sẽ mang lại hiệu quả
giáo dục vô cùng ý nghĩa:
- Nhân cách của mỗi thành viên HS trong lớp ngày càng được hoàn thiện tốt

đẹp với sự hòa quyện giữa phẩm chất chung của người học sinh trong mục tiêu
giáo dục của nhà trường và mục tiêu giáo dục của lớp chủ nhiệm.
- Mỗi thành viên HS lớp chủ nhiệm ln cảm thấy tự hào vì được học tập
trong một môi trường tập thể lớp vững mạnh và có bản sắc riêng, từ đó biết trân
trọng giữ gìn những giá trị truyền thống, phong cách đặc trưng của lớp mình khơng
chỉ qng thời gian 3 năm học tập dưới mái trường THPT mà cả những chặng
đường đời sau này. Một tập thể lớp có nền tảng truyền thống được xây dựng từ
9


những ngày còn ngồi ghế nhà trường sẽ là một trong những điểm tựa tinh thần để mỗi
thành viên được phát triển bản thân và cũng như vượt qua được những chông gai thử
thách để trưởng thành và đạt được thành công và hạnh phúc trong cuộc sống.

- Đối với mỗi người giáo viên, mọi hoạt động giáo dục của bản thân đều
hướng đến mục đích giáo dục trí tuệ và nhân cách cho mỗi học sinh ngày càng
hoàn thiện, hơm nay tốt hơn hơm qua. Mục đích cao q đó chỉ có thể đạt được khi
tuân thủ một trong những nguyên tắc căn cốt đó là nguyên tắc giáo dục trong tập
thể bằng tập thể. Nhờ đó, hiệu quả giáo dục của người GVCN sẽ đạt được theo cấp
số nhân đồng thời khẳng định được năng lực tài hoa của “một nhà giáo dục và
người lãnh đạo gần gũi nhất”
- Mỗi tập thể lớp là một thành tố để cấu thành tập thể nhà trường, mỗi tập thể
lớp phát triển vững mạnh có văn hóa và truyền thống riêng vừa góp phần tạo nên sức
mạnh của tập thể nhà trường, vừa làm phong phú thêm nét đẹp văn hóa truyền thống
cho nhà trường, tạo được uy tín cao trong phụ huynh và dư luận xã hội.
- Mỗi GVCN trong các nhà trường nếu xây dựng được văn hóa và truyền
thống cho lớp chủ nhiệm chính là sự hưởng ứng tích cực và hiện thực hóa cụ thể
chủ trương xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực do Bộ Giáo dục và
Đào tạo phát động, chỉ đạo.
1.2.3. Yêu cầu của GVCN đối với việc xây dựng văn hóa và truyền thống cho tập

thể lớp chủ nhiệm
Để xây dựng văn hóa và truyền thống cho tập thể lớp chủ nhiệm, yêu cầu đặt ra
đối với GVCN như sau:
- GVCN chịu trách nhiệm giáo dục toàn diện cho HS nên cần nhận thức sâu
sắc tầm quan trọng, nội dung và phương pháp của việc xây dựng văn hóa và truyền
thống cho tập thể lớp chủ nhiệm, để chủ động triển khai tổ chức đa dạng các hoạt
động, áp dụng nhiều biện pháp giáo dục mang tính đặc thù riêng của lớp mình.
- Việc xây dựng văn hóa và truyền thống cho tập thể lớp chủ nhiệm cần phải
đảm bảo được nguyên tắc thống nhất. Có nghĩa là những đặc trưng văn hóa và
truyền thống của lớp chủ nhiệm mà GVCN muốn xây dựng cho tập thể lớp mình
cần hịa hợp với giá trị cốt lõi mà nhà trường đang hướng tới, góp phần đạt mục
tiêu chung trong việc giáo dục HS trong dòng chảy truyền thống của nhà trường.
- Việc xây dựng văn hóa và truyền thống cho tập thể lớp chủ nhiệm cần phải
đảm bảo nguyên tắc tiến trình và thay đổi hành vi. Nghĩa là giáo dục không phải
hình thành ngày một ngày hai mà địi hỏi phải có một q trình và mục đích cao
nhất là thay đổi hành vi theo hướng tích cực. Điều này địi hỏi và thử thách lịng
kiên trì, nhẫn nại của GVCN trong sứ mệnh trồng người.

1
0


-Việc xây dựng văn hóa và truyền thống cho tập thể lớp chủ nhiệm chỉ có hiệu
quả khi nó tuân thủ cơ chế hình thành các chuẩn mực, giá trị. GVCN phải tạo cơ
hội cho chủ thể (cá nhân đó) được trải nghiệm, được đánh giá trên cơ sở đó lựa
chọn chuẩn mực, giá trị, không áp đặt các cá nhân phải thừa nhận các chuẩn mực,
giá trị vô điều kiện. Yêu cầu này có nghĩa là những nội dung xây dựng văn hóa và
truyền thống lớp chủ nhiệm của GVCN khơng mang tính lí thuyết, giáo điều, học
tập phải đi liền với trải nghiệm, học tập phải đi liền với thực tế nếu không mọi cái
chỉ dừng lại ở lí thuyết sng.

Như vậy, cơng tác xây dựng văn hóa và truyền thống lớp chủ nhiệm vừa là sứ
mệnh cao cả nhưng cũng là công việc hết sức vất vả gian nan của người GVCN,
phụ thuộc phần lớn vào tài hoa, năng lực sư phạm và tình u học trị từ chính trái
tim mình của người GVCN.
2. Cơ sở thực tiễn
2.1. Thực trạng của việc xây dựng văn hóa và truyền thống của tập thể lớp
chủ nhiệm khảo sát từ phía học sinh
Để có kết luận xác đáng, chúng tơi đã tiến hành khảo sát tìm hiểu thực trạng
nhận thức và nhu cầu của HS về việc xây dựng văn hoá và truyền thống của một
lớp học. Nội dung khảo sát như sau:
Phiếu khảo sát thực trạng nhận thứcvà nhu cầu của học sinh
Họ và tên học sinh............................................................................................
Lớp..................................................................................................................
Trường............................................................................................................
Em hãy chọn phương án trả lời cho những yêu cầu dưới đây bằng cách đánh dấu
(x) vào ô trống trong bảng
Nội dung

Đúng

Sai

Văn hóa lớp học được hiểu là một tập hợp các chuẩn mực,
các giá trị, niềm tin và hành vi ứng xử… đặc trưng của một
lớp học, tạo nên sự khác biệt với các lớp học khác, có một
phong cách riêng để mỗi khi nhắc về lớp mình, mọi thành
viên đều có thể nhớ được và tự hào về truyền thống, phong
cách đặc trưng của lớp mình
Văn hóa của một tập thể lớp liên quan đến toàn bộ đời sống
vật chất, tinh thần của lớp học. Nó biểu hiện trước hết ở tầm

nhìn, sứ mạng, triết lí, mục tiêu, các giá trị, phong cách
quản lí lớp, bầu khơng khí tâm lí trong lớp học,… thể hiện
thành hệ thống các chuẩn mực, các giá trị, niềm tin và hành
vi ứng xử …
11


Nội dung

Có

Khơng

Nội dung khảo sát
Có
Hiểu
Hiểu đúng
mong
sai
muốn
26/41
15/41
38/41
63%
37%
92%
17/48
31/48
42/48
35 %

65%
87,5%
32/45
13/45
33/45
71%
29%
73%
12/42
29/42
39/42
29%
71%
93%
15/48
27/48
46/48
31%
56%
96%
13/50
37/50
44/50
26%
74%
88%

Khơng
mong
muốn

3/41
0,8%
6/48
12,5%
12/45
27%
2/42
7%
2/48
4%
6/50
12%

Em có mong muốn tập thể lớp mình sẽ xây dựng văn hóa và
truyền thống đặc trưng của lớp hay không?
- Kết quả thu được như sau:

TT

Năm học

Lớp

1

2020 -2021

10A7

2

2020 -2021

10D3

3

2020 -2021

11A8

4

2020 -2021

11A5

5

2020 -2021

12A1

6

2020 -2021

12A7

- Kết quả khảo sát trên cho thấy:

+ HS các lớp phần lớn nhận thức chưa đúng về khái niệm và nội dung của văn
hóa và truyền thống tập thể lớp học.
Phần lớn HS các lớp đều mong muốn GVCN lớp mình sẽ có kế hoạch xây dựng
văn hóa và truyền thống lớp chủ nhiệm của mình thể hiện trong các hoạt động đa
dạng của lớp.
+

Kết quả khảo sát đó là một trong những minh chứng thuyết phục để tôi thực
hiện nghiên cứu đề tài Các biện pháp xây dựng văn hóa và truyền thống lớp chủ
nhiệm ở trường THPT ......
2.2. Thực trạng của việc xây dựng văn hóa và truyền thống của tập thể lớp
chủ nhiệm khảo sát từ phía giáo viên
Tơi đã tiến hành tìm hiểu thực trạng của việc xây dựng văn hóa và truyền
thống của tập thể lớp chủ nhiệm khảo sát bằng phiếu điều tra khảo sát GVCN của
trường THPT ......
12


- Nội dung khảo sát như sau:
Phiếu khảo sát thực trạng nhận thức và nhu cầu giáo dục của giáo viên
Họ và tên giáo viên………………………………………………………………..
Giảng dạy môn……………………………………………………………………..
Chủ nhiệm lớp………………………………………………………………………
Trường….........................................................................................................
Thầy cô hãy chọn phương án trả lời cho những yêu cầu dưới đây bằng cách đánh
dấu (x) vào ô trống trong bảng
Nội dung

Đúng

Sai

Có

Khơng

Văn hóa lớp học được hiểu là một tập hợp các chuẩn mực,
các giá trị, niềm tin và hành vi ứng xử… đặc trưng của một
lớp học, tạo nên sự khác biệt với các lớp học khác, có một
phong cách riêng để mỗi khi nhắc về lớp mình, mọi thành
viên đều có thể nhớ được và tự hào về truyền thống, phong
cách đặc trưng của lớp mình
Văn hóa của một tập thể lớp liên quan đến toàn bộ đời sống
vật chất, tinh thần của lớp lớp học. Nó biểu hiện trước hết ở
tầm nhìn, sứ mạng, triết lí, mục tiêu, các giá trị, phong cách
quản lí lớp, bầu khơng khí tâm lí trong lớp học,… thể hiện
thành hệ thống các chuẩn mực, các giá trị, niềm tin và hành
vi ứng xử …

Nội dung
Thầy/cơ có mong muốn xây dựng văn hóa và truyền thống
cho lớp chủ nhiệm của mình hay không?
- Kết quả thu được như sau:

Nội dung khảo sát
TT

Năm học

Giáo viên chủ

nhiệm

1

2020 2021

43 GVCN

Hiểu
đúng
32/43
74%

Hiểu sai

Có
mong
muốn

Khơng
mong
muốn

11/43
26%

41/43
95%

2/43

5%

Từ kết quả khảo sát đó, chúng tơi nhận thấy: Phần lớn GVCN hiểu đúng về
khái niệm và nội dung của văn hóa và truyền thống tập thể lớp học, nhưng chưa
đầu tư thời gian và tâm huyết vào việc xây dựng vấn đề này. Công tác chủ nhiệm
1
3


của họ cịn nặng ở hoạt động quản lí HS và có tâm lí ỷ lại vào các kế hoạch và hoạt
động giáo dục chung của nhà trường. Hoặc cũng có những giáo viên tâm huyết hơn
họ đã có ý thức xây dựng nét đẹp riêng cho lớp chủ nhiệm, nhưng thực hiện không
thường xuyên và bài bản.
2.3. Thực trạng việc đánh giá thi đua và tài liệu hướng dẫn cho GVCN
a) Thực trạng của việc đánh giá thi đua của HS và tập thể lớp
- Về đánh giá hạnh kiểm của HS: Lâu nay, việc đánh giá hạnh kiểm HS của
các GVCN thường chủ yếu dựa vào chấm điểm theo quy chế thi đua của tập thể
lớp đề ra dựa trên nội quy của nhà trường, do ban tự quản của lớp theo dõi. Các
GVCN vì chưa lập được kế hoạch và nội dung các hoạt động để xây dựng văn hóa
và truyền thống tập thể lớp chủ nhiệm nên việc đánh giá thi đua và hạnh kiểm của
HS chưa mang tính kỷ luật tích cực, chưa truyền động lực và cảm hứng cho học
sinh nỗ lực vươn lên trong học tập và rèn luyện cũng như xây dựng tập thể lớp
vững mạnh đoàn kết.
- Về việc đánh giá thi đua của tập thể lớp: Hầu như các trường trên địa bàn và
trường THPT ..... nói riêng chưa đưa nội dung xây dựng văn hóa và truyền thống
lớp học vào tiêu chí thi đua của nhà trường, bởi vậy chưa thúc đẩy được phong trào
xây dựng văn hóa và truyền thống lớp học trong các nhà trường. Việc đánh giá thi
đua các lớp lâu nay vẫn còn dựa vào các tiêu chí trên các mặt hoạt động quản lý và
giáo dục của nhà trường theo thang điểm cụ thể, đánh giá định kỳ và đánh giá theo
từng đợt phát động phong trào thi đua theo chủ điểm.

b) Thực trạng về tài liệu tham khảo
Trong khả năng có thể, tơi đã tìm kiếm và khai thác các nguồn tài nguyên
tham khảo trên các nhiều phương tiện kết quả cho thấy hiện nay chưa có bất kỳ
nguồn tài liệu nào nghiên cứu lý thuyết và hướng dẫn thực hành cho giáo viên về
việc xây dựng văn hóa và truyền thống của lớp chủ nhiệm. Cẩm nang để chúng tơi
tìm hiểu và nghiên cứu là Tài liệu Bồi dưỡng cán bộ quản lý, giáo viên cốt cán đổi
mới nội dung và phương thức tư vấn cá nhân và tham vấn nhóm lớn cho giáo viên
THPT làm công tác chủ nhiệm năm 2019, cuốn tài liệu này chỉ đề cập đến khái
niệm, biểu hiện và ý nghĩa của việc xây dựng văn hóa và truyền thống lớp chủ
nhiệm với dung lượng gần 01 trang. Đó là lí do giải thích vì sao hầu hết các GVCN
cịn xa lạ với khái niệm văn hóa và truyền thống lớp học cũng như cách thức triển
khai hoạt động này trong cơng tác chủ nhiệm. Vì vậy, việc nghiên cứu và áp dụng
giải pháp của tôi hi vọng sẽ trở thành nguồn tài liệu tham khảo hữu ích cho GVCN
trong công tác giáo dục vô cùng quan trọng và ý nghĩa này.
II. Các biện pháp xây dựng văn hóa và truyền thống của lớp chủ nhiệm
Đề tài sẽ nêu một cách cụ thể và tường minh các biện pháp xây dựng văn hóa
và truyền thống của tập thể lớp chủ nhiệm. Các biện pháp có mối quan hệ chặt chẽ
thống nhất, được trình bày theo thứ tự thang đo về nhận thức và hành vi và được
1
4


xếp từ thấp đến cao cùng hướng đến mục tiêu giáo dục nhân cách cho từng HS
trong lớp vừa tạo ra được văn hóa và truyền thống cho tập thể lớp.
1. Xác định giá trị chung làm nền tảng, chuẩn mực văn hóa và truyền thống
cho tập thể lớp chủ nhiệm
1.1. Căn cứ để xác định giá trị chung cho tập thể lớp chủ nhiệm
- Giá trị chung của lớp học là tập hợp các giá trị quan trọng, hàng đầu, được tập
thể lớp xem như là quan niệm và nguyên tắc cơ bản, thiết yếu, mang tính lâu dài.
Giá trị chung này là nền tảng, chuẩn mực, hướng dẫn toàn bộ hành vi nội bộ của tổ

chức lớp cũng như mối quan hệ của tập thể lớp đó với thế giới bên ngồi, tạo nên
văn hóa và truyền thống của tập thể lớp khác biệt so với các lớp khác.
- Căn cứ để xác định giá trị chung cho lớp chủ nhiệm:
+ Các giá trị sống phổ quát: Năm 1995, chương trình giá trị sống lần đầu tiên
được đưa ra, 186 thành viên trong tổ chức Liên hợp quốc đã chọn ra 12 giá trị cốt
lõi nhất mang tính chung tồn cầu. Các giá trị này đều đã có trong mỗi con người
bất kể sự khác nhau về quốc tịch, màu da và văn hóa. Khi mọi người cùng vươn tới
những giá trị đó, họ sẽ xích lại gần nhau, chia sẻ, cảm thông với nhau và cuộc sống
của tất cả mọi người trên trái đất đều thống nhất với nhau trong thế giới hịa bình,
tơn trọng, hạnh phúc. Các tổ chức quốc tế hi vọng đưa những giá trị sống này vào
giáo dục cho thế hệ trẻ trên tồn thế giới có thể sẽ xây dựng thế giới thành ngơi nhà
chung tồn cầu tự do, hịa bình, hợp tác, hạnh phúc. 12 giá trị sống phổ quát đó là:
Hịa bình, Tơn trọng, u thương, Khoan dung; Trung thực; Khiêm tốn; Hợp tác;
Hạnh phúc; Trách nhiệm; Giản dị; Tự do; Đoàn kết.
+ Giá trị truyền thống của nhân cách con người Việt Nam như lịng u nước,
tinh thần đồn kết, lao động cần cù và sáng tạo, lạc quan yêu đời, nhân nghĩa, lòng
yêu thương và quý trọng con người…
+ Các giá trị cốt lõi của nhà trường: chính là triết lí, mục tiêu của nhà trường trong
giáo dục HS mang truyền thống, văn hóa, phong cách đặc trưng của trường mình.

Ví dụ: Giá trị cốt lõi của trường Quốc học Vinh - THPT ..... đó là hướng đến
mục tiêu giáo dục HS trường Huỳnh:
TRÍ TUỆ - NĂNG ĐỘNG – TÀI HOA – NGHĨA TÌNH
- Yêu cầu đặt ra là giá trị chung được xác định xây dựng cho lớp chủ nhiệm
phải có sự thống nhất hài hịa với giá trị phổ quát, giá trị truyền thống của dân tộc
cần giáo dục cho HS THPT và giá trị cốt lõi, mục tiêu, triết lí giáo dục của nhà
trường. Xác định giá trị chung của tập thể lớp chính là xác định mơ hình “lớp học
lí tưởng” cho lớp mình.
1
5

1.2. Cách thức tổ chức cho tập thể lớp chủ nhiệm xác định giá trị chung
làm nền tảng, chuẩn mực văn hóa và truyền thống
a) Thời gian thực hiện: Việc xác định giá trị chung – triết lí giáo dục riêng của lớp
chủ nhiệm phải được thực hiện ngay từ đầu cấp học, ngay sau khi GVCN nhận lớp
theo sự phân cơng của nhà trường, đón chào một khóa HS mới trong hành trình
nghề giáo của mình.
b) Tiến trình xác định giá trị chung được thực hiện qua các hoạt động
* Hoạt động 1: GVCN giới thiệu về 12 giá trị phổ quát, giá trị văn hóa
truyền thống của dân tộc và giá trị cốt lõi của trường THPT ......
* Hoạt động 2: Giáo viên tổ chức cho các nhóm HS thảo luận giá trị chung
của tập thể lớp mình bằng những yêu cầu sau:
- Trên cơ sở các giá trị sống phổ quát, giá trị văn hóa truyền thống của dân
tộc và giá trị cốt lõi của nhà trường, chọn 3-5 giá trị mà nhóm mình mong muốn
hướng tới để xây dựng một tập thể vững mạnh, có văn hóa và truyền thống riêng.
- Viết và trang trí Cây giá trị của lớp mà nhóm mình mong muốn hướng tới?
Hoạt động 3: Sau khi các tổ thảo luận, trình bày ý kiến, GVCN đi đến
thống nhất hệ giá trị chung (cây giá trị) cho lớp trên cơ sở định hướng của mình và
sự đồng thuận của các tổ, tất cả các thành viên trong lớp.
*

Ví dụ: Lớp A7 niên khóa 2020 - 2023 xác định giá trị chung mà tập thể hướng đến
xây dựng là: NỖ LỰC – TRÁCH NHIỆM – HỢP TÁC – YÊU THƯƠNG
2. Tổ chức các hoạt động giáo dục để xây dựng văn hóa và truyền thống cho
lớp chủ nhiệm
2.1. Xây dựng văn hóa và truyền thống cho tập thể lớp chủ nhiệm qua hoạt
động thiết lập nội quy lớp học
a) Nội quy của lớp
Nội quy, nề nếp kỉ luật của lớp là những điều rất cần thiết để giáo dục, nuôi

dưỡng và đảm bảo sự phát triển lành mạnh, an toàn cho HS. Nội quy, quy tắc ứng
xử trong lớp học là rất quan trọng và cần thiết.
Nội quy, nề nếp phản ánh giá trị chung, văn hóa, truyền thống của tập thể
lớp, là cơ sở để HS hiểu xem những hành vi nào là phù hợp, những hành vi nào là
không phù hợp và đâu là giới hạn khơng được vượt qua.
GVCN có vai trò định hướng xác định giá trị chung cho tập thể lớp và khắc
sâu giá trị chung ấy trong nội quy lớp học. Tuy nhiên, GVCN không phải là người
đưa ra nội quy mà tổ chức cho HS trực tiếp tham gia xây dựng nội quy trên nền
tảng giá trị chung vừa xác định và nội quy nhà trường
1
6


b) Cách thức xây dựng nội quy lớp học trên nền tảng giá trị chung
b1) Thời gian thực hiện: Thực hiện ngay từ đầu cấp học, ngay sau khi
GVCN và tập thể HS đã xác định được giá trị chung của tập thể lớp.
b2) Tiến trình thực hiện:
- Bước 1: GVCN giới thiệu cho HS về giá trị chung của lớp (Cây giá trị) và Nội
quy của nhà trường.
-

Bước 2: GVCN chia HS thành nhóm nhỏ, thảo luận và trả lời các câu hỏi:

+ Nêu 05 hành vi cụ thể để thể hiện cho mỗi giá trị chung của lớp.
+ Từ các hành vi đó, lập thành bảng nội quy liệt kê những điều HS nên làm và
không nên làm? (ứng xử, giao tiếp, kỉ luật, học tập)
+

Viết và trang trí Cây giá trị - Bảng nội quy

Từng cá nhân nêu ý kiến, sau đó thống nhất và đưa ra các ý kiến của nhóm.
- Bước 3: Yêu cầu từng nhóm chia sẻ ý kiến của nhóm mình cho cả lớp biết.
Sau khi tất cả các nhóm đã trình bày xong, GVCN và cả lớp cùng xem xét, tìm ra
những ý kiến chung cho tất cả HS để thống nhất nội quy lớp học.
- Bước 4: Quy định hình thức khen thưởng và xử phạt: HS và GVCN cùng
nhau thỏa thuận về hình thức khen thưởng và xử phạt cho các hành vi đáng khen
và đáng chê. Cả lớp tiếp tục thảo luận các câu hỏi sau:
+ Ai sẽ giám sát việc thực hiện nội quy?
+ Nên làm gì để khuyến khích cả lớp thực hiện nội quy?
+ Nếu vi phạm nội quy sẽ xử lí như thế nào? Nếu thực hiện tốt nội quy thì sẽ khen
thưởng như thế nào?
+ Khuyến khích HS đưa ra các hình thức khen thưởng/xử phạt
- Bước 5: GVCN hoàn thiện nội quy và phổ biến cho HS, trang trí trong lớp
học để ai cũng có thể đọc được và giao cho cán bộ lớp theo dõi việc thực hiện nội
quy theo sự phân công.
Những nội dung đã thống nhất trong buổi thảo luận xây dựng nội quy sẽ được giáo
viên hoàn thiện. Việc hoàn thiện một bảng nội quy nhằm hướng đến giá trị chung –
nền tảng văn hóa và truyền thống của tập thể lớp cũng nên được mềm hóa bằng
cách gia tăng tính cảm xúc và thẩm mĩ, khác với những bản nội quy cứng nhắc và
khơ khan như lâu nay.
Ví dụ: Trên cơ sở các nhóm xây dựng, tập thể lớp A7 niên khóa 2020 – 2023
xây dựng được nội quy lớp học trên nền tảng giá trị chung của văn hóa và truyền
thống của lớp là:

1
7


NỖ LỰC - TRÁCH NHIỆM - HỢP TÁC - YÊU THƯƠNG
2.2. Xây dựng văn hóa và truyền thống cho tập thể lớp chủ nhiệm qua hoạt

động thiết lập mục tiêu của bản thân trong cả cấp học
a) Mục tiêu bản thân
Mục tiêu bản thân là những trạng thái, cột mốc mà bản thân muốn đạt được
trong một khoảng thời gian xác định. Thơng thường có 2 loại mục tiêu: Mục tiêu
ngắn hạn và mục tiêu dài hạn. Mục tiêu ngắn hạn là mục tiêu mà con người muốn
sớm đạt được. Còn mục tiêu dài hạn là những mục tiêu mà con người phải ước tính
phải mất một khoảng thời gian kha khá mới đạt được. Mục tiêu ngắn hạn thường là
mục tiêu ngày, tuần, tháng. Mục tiêu dài hạn thường là mục tiêu năm và chục năm
trở lên.
Nếu bản thân muốn đạt được thành công cần phải đặt ra mục tiêu. Nếu khơng
có mục tiêu, bản thân sẽ thiếu tập trung và định hướng. Thiết lập mục tiêu không
chỉ giúp con người điều khiển định hướng của cuộc sống mà cịn là chuẩn mực để
xác định xem bản thân có đang thực sự thành công hay không. Thiết lập mục tiêu
giúp chúng ta nhận thức đúng đắn về bản thân và thực tại của chúng ta như thế nào.
Mình đang có gì, mình muốn có gì và mình phải làm gì để những điều mình muốn
thành hiện thực.
Tiêu chí của Mục tiêu thông minh (SMART) là: cụ thể, dễ hiểu, đo lường
được, vừa sức, đạt được, thích hợp, có thời hạn.
Cách thức tổ chức HS thiết lập mục tiêu cá nhân trên nền tảng giá trị chung
của tập thể lớp
b)

b1) Thời gian thực hiện: Thực hiện ngay từ đầu cấp học, ngay sau khi GVCN
và tập thể HS đã xác định được giá trị chung của tập thể lớp.
b2) Tiến trình thực hiện:
- Bước 1: GVCN giới thiệu tầm quan trọng của xác lập mục tiêu, cách xác
lập mục tiêu thông minh (smart), giá trị chung là nền tảng văn hóa và truyền thống
của tập thể lớp.
- Bước 2: GVCN yêu cầu HS tự xác lập mục tiêu của mình với các thao tác
sau: Vẽ bàn tay của mình (hoặc ngôi sao) lên giấy

Suy nghĩ và viết ra 3 mục tiêu về học tập – kĩ năng sống – giá trị sống của
mình trong 3 năm học theo tiêu chí SMART
Kí tên để xác lập cam kết
Những giải pháp/hành động cụ thể cho từng mục tiêu đó là gì?
Tạo nhóm 3 người và chia sẻ.
- Bước 3: GVCN tập hợp các bản mục tiêu để cho trang trí trong lớp học.
1
8


Như vậy, khi mỗi HS trong lớp học đều biết cách xác định mục tiêu để hoàn
thiện bản thân trên các phương diện học tập tri thức – rèn luyện kĩ năng – hoàn
thiện nhân cách theo định hướng nền tảng giá trị chung của lớp, nghĩa là công tác
chủ nhiệm của giáo viên đã có thành cơng bước đầu trên hành trình vun trồng, hi
vọng về mùa quả ngọt.
Ví dụ: Một học sinh lớp A7 niên khóa 2020 – 2023 thiết lập mục tiêu của bản
thân trên nền tảng giá trị chung của tập thể lớp như sau:
* NỖ LỰC
- Đạt HS giỏi toàn diện trong 3 năm học
- Đạt HS giỏi trường
- Đạt HS giỏi tỉnh
* TRÁCH NHIỆM
- Giúp đỡ gia đình khi rảnh rỗi
- Rèn luyện sức khỏe
- Tham gia lao động cơng ích
- Xây dựng mơi trường Xanh – Sạch – Đẹp.
* HỢP TÁC
- Chấp hành nội quy trường lớp
- Xây dựng đôi bạn cùng tiến…
* YÊU THƯƠNG

- Vui vẻ, kiểm soát cảm xúc
- Quan tâm giúp đỡ bạn khi khó khan
- u thương, kính trọng thầy cơ.
2.3. Xây dựng văn hóa và truyền thống cho lớp chủ nhiệm qua hoạt động thiết
kế không gian lớp học
a) Khơng gian lớp học
Lớp học hay phịng học là một căn phịng thường được bố trí trong nhà trường
chun sử dụng cho hoạt động giảng dạy và học tập của thầy cô giáo và các em
HS. Lớp học là một không gian tương đối tách biệt và yên tĩnh, nơi mà việc học
tập có thể diễn ra một cách không bị gián đoạn bởi những phiền nhiễu.
Lớp học là nơi diễn ra hoạt động chính nhất của HS tại trường: học tập, vui
chơi, nên không gian lớp học ảnh hưởng rất nhiều đến hiệu quả học tập và giáo dục
HS. Trách nhiệm của mỗi GVCN là phải xây dựng được lớp học hạnh phúc – nơi
khiến cơ và trị đều có cảm giác “muốn đến”, khi đến sẽ có hứng thú, niềm vui, sự
1
9


mong chờ và những rung cảm. Một trong những cách để lớp học trở nên hạnh phúc,
mang màu sắc văn hóa và truyền thống của tập thể lớp đó là GVCN cần có kĩ năng tổ
chức cho HS trang trí lớp học trên cơ sở, nền tảng giá trị chung của lớp mình.

b) Cách thức tổ chức cho HS thiết kế không gian lớp học trên nền tảng giá trị
chung của tập thể lớp
b1) Thực hiện ngay từ đầu cấp học, ngay sau khi GVCN và tập thể HS đã xác
định được giá trị chung của tập thể lớp.
b2) Cách thức thực hiện:
- Bước 1: GVCN tổ chức cho các nhóm HS thảo luận về ý tưởng trang trí lớp học
trên nền tảng giá trị chung.
Cách trang trí Cây giá trị và Bảng nội quy

Cách trang trí Góc thi đua
Cách trang trí Bảng mục tiêu cá nhân
Cách trang trí Bảng tin hoạt động nổi bật trong tuần
Cách trang trí Góc Học đường xanh (tủ sách và cây xanh trong lớp học)
- Bước 2: Các nhóm chia sẻ ý tưởng và GVCN chốt thống nhất một ý tưởng chung.
Bước 3: Triển khai trang trí lớp học dưới sự điều hành của GVCN và Ban tổ chức
sự kiện của lớp.
-

Ví dụ: Tập thể lớp A7 niên khóa 2020 – 2023 thiết kế khơng gian lớp trên nền
tảng giá trị văn hóa và truyền thống của lớp là:
+ Trang trí cây giá trị và nội quy lớp.
+ Các hoạt động diễn ra trong tuần: Điều đã làm được, điểm cần khắc phục.
+ Danh sách học sinh xuất sắc tuần qua
+ Trang trí cây xanh, tủ sách học đường.
+ Các phương tiện hỗ trợ cho hoạt động giáo dục khác: Ti vi, loa, máy chiếu
có wifi để học sinh khai thác thơng tin, học liệu.
Như vậy, đổi mới không gian lớp học để hiện thực hóa giá trị chung thể hiện
văn hóa và truyền thống của tập thể lớp chủ nhiệm là chuyện không q khó.
Khơng gian lớp học sẽ khơng cịn đơn điệu với bốn bức tường trắng mà được “thay
áo mới”, bài trí tao nhã, hài hịa phù hợp với nền tảng giá trị văn hóa truyền thống
của tập thể lớp.
2.4. Xây dựng văn hóa và truyền thống lớp chủ nhiệm qua hoạt động đổi mới
dạy học tiết sinh hoạt lớp
a) Đưa nội dung xây dựng văn hóa và truyền thống cho tập thể lớp chủ nhiệm
vào giáo dục trong tiết sinh hoạt lớp
2
0

Theo quy định, công tác chủ nhiệm của giáo viên được tính 4 tiết/ tuần, trong
đó có 01 tiết chính khóa, đó là giờ sinh hoạt lớp ngày cuối tuần. Như vậy, sinh hoạt
lớp là một giờ học bắt buộc. Nếu như các tiết học của các bộ môn văn hóa đều có
chương trình, sách giáo khoa và các tài liệu tham khảo… thì giờ sinh hoạt lớp lại
khơng có chương trình, tài liệu hướng dẫn cụ thể nào, hồn toàn phụ thuộc vào
năng lực sư phạm và tâm huyết, tình yêu với nghề, yêu thương HS của người
GVCN.
Bởi vậy, tôi đã cố gắng dạy giờ sinh hoạt không theo thực trạng khá phổ biến
như lâu nay. Đó là GVCN chỉ tiến hành tiết học này một cách đơn giản, thậm chí
sơ sài với các nội dung và tuần tự các bước khá máy móc: Ban cán sự lớp tổng kết,
đánh giá hoạt động trong tuần; GVCN nhận xét đánh giá; GVCN thông báo kế
hoạch tuần tới; Ý kiến của HS (nếu có).
Nhận thức được ý nghĩa, tầm quan trọng của tiết sinh hoạt lớp trong việc xây
dựng văn hóa và truyền thống của tập thể lớp chủ nhiệm và giáo dục nhân cách cho
học sinh, tôi xây dựng nội dung và kế hoạch sinh hoạt lớp một cách đa dạng các
hoạt động giáo dục theo các chủ đề, chủ điểm. Sự đổi mới và sáng tạo này của
GVCN đã khiến cho những giờ sinh hoạt lớp trở nên hứng thú, hấp dẫn, thiết thực
quan trọng góp phần xây dựng văn hóa và truyền thống cho tập thể lớp.
- Những nội dung giáo dục được tôi đưa vào thực hiện trong tiết sinh hoạt lớp
trong cả cấp học như sau:
+ Các giá trị chung làm nền tảng văn hóa và truyền thống của tập thể lớp.
+ Giáo dục Kĩ năng sống
+ Văn hóa đọc sách
+ Tư vấn hướng nghiệp
+ Phịng chống xâm hại, giáo dục giới tính
+ Giáo dục luật an tồn giao thơng
+ Sinh hoạt theo chủ đề các ngày lễ (ngày 20/10, ngày 20/11, ngày 22/12,
ngày 09/1, ngày 8/3, ngày 30/4, ngày 19/5…)
Những nội dung trên được triển khai một cách hiệu quả dưới những hoạt
động trải nghiệm đa dạng như: Trò chơi, nhảy múa tập thể; Giới thiệu sách mới;

Thảo luận theo chủ đề; Biểu diễn nghệ thuật; Thuyết trình, hùng biện; Xem video,
bài hát, sự kiện xã hội, bài diễn thuyết chứa thông điệp, bài học cuộc sống có giá
trị…
-

Như vậy, giá trị chung làm nền chuẩn mực, nền tảng văn hóa và truyền thống
của tập thể lớp sẽ được tổ chức giáo dục thành một nội dung dạy học trong tiết sinh
hoạt lớp, ngoài ra cịn được lồng ghép tích hợp thực hành văn hóa và truyền thống
trong khi triển khai dạy học các nội dung giáo dục khác của tiết sinh hoạt.
2
1


b) Cách thức tổ chức dạy học tiết sinh hoạt lớp để xây dựng văn hóa và truyền
thống cho tập thể lớp chủ nhiệm
b1) Xây dựng kế hoạch giáo dục văn hóa và truyền thống trong tiết sinh hoạt lớp

Kế hoạch xây dựng văn hóa và truyền thống lớp chủ nhiệm qua tiết sinh hoạt
lớp cần đảm bảo những tiêu chí sau:
- Căn cứ để lập kế hoạch: Kế hoạch giáo dục của nhà trường trong năm, kế
hoạch giáo dục của GVCN trong 3 năm.
- Các giá trị chung làm nền tảng văn hóa và truyền thống của tập thể lớp
- Thời gian, thời lượng: tuần học, năm học.
- Thành phần tham gia: GVCN, HS lớp chủ nhiệm, các thành phần khác (nếu có).

Ví dụ: Chúng tơi đã tiến hành lên kế hoạch xây dựng văn hóa và truyền thống
cho tập thể lớp cho học sinh lớp A7 niên khóa 2020 – 2023 qua tiết sinh hoạt lớp ở
cả 3 năm như sau:
Lớp 10: Bài học về các giá trị chung của lớp A7: Nỗ lực – Trách nhiệm – Hợp
tác – Yêu thương trên nền tảng các chủ đề hoạt động của nhà trường, đồng thời tích

hợp, lồng ghép thực hành những giá trị chung này của lớp trong các nội dung giáo
dục khác của những tiết sinh hoạt lớp cịn lại.
Lớp 11: Tích hợp, lồng ghép thực hành giá trị chung của tập thể lớp A7 trong
các nội dung giáo dục khác của tiết sinh hoạt lớp.
Lớp 12: Tích hợp, lồng ghép thực hành giá trị chung của tập thể lớp A7 trong
các nội dung giáo dục khác của tiết sinh hoạt lớp.
b2) Tiến trình tổ chức hoạt động tiết sinh hoạt lớp để xây dựng văn hóa và truyền
thống cho tập thể lớp chủ nhiệm
* Xác định mục tiêu, phương pháp tổ chức hoạt động
- Xác định mục tiêu bài học:
+ Giúp HS cảm nhận được nội dung sau:khái niệm, những biểu hiện của giá
trị, ý nghĩa của những giá trị chung làm nền tảng văn hóa và truyền thống của lớp
học, đặc biệt là cách để học tập và sốngtheo giá trị chung làm nền tảng đó.
+ Từ đó giúp HS sinh rèn luyện và phát triển những phẩm chất, kĩ năng gì?
- Xác định phương pháp tổ chức các hoạt động giáo dục giá trị: các phương
pháp thường sử dụng như thuyết trình, vấn đáp, động não, trị chơi, hoạt động
nhóm, dạy học trực quan, đóng vai…
Ví dụ minh họa: Khi dạy bài học giá trị Trách nhiệm, chúng tôi xác định mục tiêu
và phương pháp giáo dục như sau:
- Mục tiêu: Giúp HS:
+ Khái niệm giá trị trách nhiệm
2
2


+ Biểu hiện của một con người có tinh thần trách nhiệm.
+ Ý nghĩa của giá trị trách nhiệm
+ Cách thể hiện giá trị trách nhiệm
+ Hình thành phẩm chất trách nhiệm và các kĩ năng giao tiếp, kĩ năng quản lí
cảm xúc…

- Phương pháp giáo dục: đóng vai, vấn đáp, thuyết trình, động não, trị chơi,
hoạt động nhóm…
* Thiết kế và triển khai các hoạt động tiết sinh hoạt lớp để giáo dục giá trị
chung làm nền tảng văn hóa và truyền thống của tập thể lớp chủ nhiệm
(

Hoạt động 1: Tạo bầu khơng khí giá trị

Bầu khơng khí chiếm 50% thành công của giờ học giá trị. Những cách để tạo bầu
khơng khí giá trị đó là:
- Cho cả lớp cùng nghe một bài hát. Các bài hát thường tạo ra một bầu khơng
khí đặc biệt mà ở đó mọi người có thể trải nghiệm về giá trị. Bởi vậy khi dạy mỗi
giá trị, giáo viên có thể chọn một bài hát có chủ đề phù hợp với việc giáo dục giá
trị đó, những bài hát mà giáo viên cảm thấy HS có thể hiểu, phù hợp với lứa tuổi
các em.
Ví dụ: Khi dạy về giá trị Trách nhiệm, giáo viên có thể bắt đầu bằng việc cho
HS nghe bài hát Một đời người, một rừng cây của nhạc sĩ Trần Long Ẩn (hoặc bài
hát Tự nguyện của nhạc sĩ Nguyễn Văn Ký, bài Khát vọng của nhạc sĩ Phạm Minh
Tuấn)
(*) Hoạt động 2: Nhận diện giá trị qua các bài tập
- Bài tập 1: Tiếp nhận thông tin. Cho HS theo dõi nguồn tư liệu (sách vở,
chuyện kể, các nguồn thông tin) phù hợp để HS cảm thấy thích thú, từ đó các em
hiểu được tầm quan trọng của giá trị và hành động đúng đắn của bản thân.
Ví dụ: Khi dạy bài Giá trị Trách nhiệm, giáo viên có thể cho HS xem video về
câu chuyện hành trình một học sinh 10 năm cõng bạn đi học.
- Bài tập 2: Tưởng tượng, suy ngẫm. Bài tập tưởng tượng này giáo viên có thể
lựa chọn cho phù hợp với hồn cảnh lớp học của mình.
Ví dụ: Khi dạy bài Giá trị Trách nhiệm, giáo viên có thể yêu cầu HS như sau:
Bây giờ, cô muốn các em hãy nghĩ về việc làm của người bạn Ngô Minh Hiếu
dành cho người bạn tật nguyền Nguyễn Tất Minh… Hãy hình dung ra tất cả sự

giúp đỡ của người đó dành cho bạn.
Tiếp theo, hãy nghĩ về một người đáng yêu về tốt bụng đã từng giúp đỡ em…

2
3


Và tiếp theo, hãy tưởng tượng rằng tất cả mọi người trên thế giới này đều
sống có trách nhiệm, thế giới này sẽ như thế nào…? Trong thế giới ấy, tính cách
của mọi người sẽ như thế nào…? Em có muốn được sống trong thế giới ấy…?
Giáo viên cho HS chia sẻ những điều các em tưởng tượng và cảm nhận được
trước cả lớp hoặc trong các nhóm nhỏ.
( Hoạt động 3: Thảo luận - chia sẻ, đi sâu vào khám phá trải nghiệm và hiểu
biết, đồng cảm về giá trị.
Việc tạo một không gian thảo luận cởi mở, tôn trọng lẫn nhau là điều rất quan
trọng và cần thiết. Một không gian như vậy giúp việc chia sẻ trở nên dễ dàng và
thoải mái hơn. Việc bày tỏ những cảm giác, cảm nhận sau mỗi câu hỏi có thể làm
sáng tỏ quan điểm cá nhân và tìm được sự đồng cảm hơn.
Giáo viên có thể tổ chức hoạt động thảo luận bằng phương pháp đóng vai
phỏng vấn. Giáo viên đóng vai là chun gia tư vấn tâm lí và HS đại diện các
nhóm là khách mời để cùng nhau trao đổi.
Ví dụ minh họa: Khi dạy Giá trị Trách nhiệm, giáo viên có thể tổ chức thảo
luận các nội dung chính: Trách nhiệm là gì; những biểu hiện của con người có
trách nhiệm với bản thân, gia đình, nhà trường, cộng đồng, toàn cầu. Đặc biệt, tập
trung vào câu hỏi “Thế nào là một học sinh có trách nhiệm?”
Để cuộc thảo luận đạt được mục đích địi hỏi giáo viên phải có hiểu biết sâu
sắc về giá trị, có kĩ năng dẫn dắt khơi gợi vấn đề tốt để các em có thể chia sẻ những
cảm xúc, suy nghĩ của mình một cách chân thật và tự nhiên nhất.
(*) Hoạt động 4: Liên hệ - hoạt động tập thể kết thúc bài học
Hoạt động này thường đặt ra yêu cầu sau bài học, cần liên hệ những việc làm,

hoạt động nào để bản thân thể hiện, thực hành giá trị. Nghĩa là hướng chủ thể
người học suy ngẫm về hành vi, cách thức thể hiện giá trị.
Kết thúc bài học bằng một hoạt động tập thể như hát, nhảy, trò chơi… để lại
dư âm về bài học giá trị nhằm khơi nguồn cảm hứng, tạo động lực để thực hành và
lan tỏa giá trị.
Ví dụ minh họa:
- Khi dạy bài giá trị Trách nhiệm, giáo viên cho HS liên hệ Làm gì để trở
thành một học sinh sống có trách nhiệm và những cách mà bạn thể hiện trách
nhiệm của mình.
- Kết thúc cả lớp hát một bài hát với giai điệu ngọt ngào, sâu lắng về chủ đề
trách nhiệm.
Lưu ý: Suốt cả tiết học về giá trị, cố gắng giữ bầu khơng khí lớp học thật êm
đềm, ngay cả khi các nhóm thảo luận; có nhạc nhẹ làm nền…

2
4


Tóm lại, trên đây là các hoạt động được thiết kế tổ chức dạy học về giá trị
chung làm nền tảng của văn hóa và truyền thống tập thể lớp trong tiết sinh hoạt
lớp. Tùy nội dung của từng giá trị và điều kiện dạy học của lớp mình mà GVCN có
thể vận dụng phù hợp, linh hoạt, sáng tạo đa dạng các hoạt động.
3. GVCN phối hợp với gia đình, nhà trường, các tổ chức xã hội để tạo điều
kiện cho HS phát huy, lan tỏa văn hóa và truyền thống của lớp chủ nhiệm
Biện pháp này được hiểu một cách cụ thể như sau: Giáo viên khơng đóng vai
trò là người tổ chức các hoạt động thực tế cho HS, mà có trách nhiệm phối hợp với
gia đình, nhà trường và các tổ chức xã hội để tạo môi trường, điều kiện cho các em
tự tổ chức các hoạt động tập thể, ngoại khóa, tình nguyện, thiện nguyện… nhằm
phát huy và lan tỏa giá trị văn hóa và truyền thống của tập thể lớp mình. Đây là
biện pháp ở thang đo cao nhất trong hệ thống các biện pháp nghiên cứu của đề tài,

bởi vì biện pháp này không dừng lại ở việc HS được hiểu về giá trị văn hóa truyền
thống của tập thể lớp mình, xây dựng văn hóa truyền thống đó trong tập thể lớp mà
cịn biết phát huy, lan tỏa văn hóa và truyền thống tốt đẹp của lớp mình vào cuộc
sống để có những đóng góp cụ thể cho gia đình, nhà trường và xã hội.
Dưới đây là một số hình thức GVCN khuyến khích học sinh phát huy và lan
tỏa văn hóa và truyền thống của tập thể lớp mình.
3.1. GVCN khuyến khích HS phát huy và lan tỏa giá trị văn hóa và truyền
thống của tập thể lớp mình qua tiết chào cờ đầu tuần và hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp
- GVCN đề nghị với Ban giám hiệu nhà trường và Đồn trường cho phép HS
lớp mình được tham gia tuyên truyền nêu gương về giá trị văn hóa và truyền thống
của tập thể lớp.
- GVCN là người cố vấn và đảm bảo chất lượng, tính giáo dục của hoạt động
tập thể này cho HS lớp mình trong các công việc như sau: Xác định mục tiêu hoạt
động; Xây dựng nội dung kịch bản chương trình; Cơng tác tập luyện và các công
tác chuẩn bị cần thiết khác.
- Tiến trình tổ chức hoạt động phát huy và lan tỏa văn hóa truyền thống của tập
thể lớp trong tiết chào cờ như sau:
+ Hoạt động 1: HS chia sẻ câu chuyện vềviệc xây dựng văn hóa và truyền
thống của lớp mình.
+ Hoạt động 2: HS tổ chức các hoạt động tìm hiểu về giá trị văn hóa và truyền
thống của tập thể lớp cho học sinh tồn trường (qua hình thức hỏi đáp, trị chơi,
biểu diễn nghệ thuật chứa thơng điệp về giá trị)
+ Hoạt động 3: Phát động Tuần lễ Sống với giá trị chung của tập thể lớptrong
HS toàn trường.
+ Hoạt động 4: Tổng kết và trao giải (trong tiết chào cờ tuần sau)
2
5

Ví dụ minh họa: HS lớp chủ nhiệm đã lan tỏa giá trị Trách nhiệm trong giờ
chào cờ đầu tuần như sau:
+ Hoạt động 1: Video phóng sự chia sẻ câu chuyện về “sống trách nhiệm” của lớp.

+ Hoạt động 2: Biểu diễn tiết mục văn nghệ hát múa Tự nguyện của nhạc sĩ
Nguyễn Văn Kýmang thông điệp trách nhiệm; Hỏi – đáp về chủ đề trách nhiệm;
Thuyết trình về trách nhiệm của một người học sinh THPT.
+ Hoạt động 3: Phát động tuần lễ thực hành Sống trách nhiệm(thực hành về
một người học sinh sống trách nhiệm). Bài viết suy ngẫm và thực hành được gửi về
cho Ban sự kiện của lớp chủ nhiệm, được chấm điểm và trao giải trong tiết chào cờ
tuần sau.
- Hoạt động này của lớp được đăng tải lên panpage của nhà trường
3.2. GVCN khuyến khích HS tổ chức hoạt động ngoại khóa mang tính nghệ
thuật để phát huy và lan tỏa văn hóa và truyền thống của tập thể lớp mình
Sau khi xây dựng được giá trị văn hóa và truyền thống của tập thể lớp, giáo
viên có thể khuyến khích các em phát huy lan tỏa bằng việc tổ chức các hoạt động
ngoại khóa mang tính nghệ thuật hướng đến giá trị như: Ngày hội triển lãm tranh
của HS nhà trường; Sân khấu tương tác; Sự kiện nghệ thuật chào đón HS khóa mới
của nhà trường; Lễ tri ân và trưởng thành; Hội chợ triển lãm đồ handmade gắn biểu
tượng giá trị…
Vai trị của GVCN trong việc khuyến khích HS tổ chức những hoạt động ngoại
khóa hướng đến giá trị chung như sau:
- Giáo viên có thể nêu ý tưởng hoặc góp ý cho các ý tưởng do các em đề xuất
về việc tổ chức hoạt động ngoại khóa.
- Giáo viên cố khuyến khích HS liên kết với các câu lạc bộ trong nhà trường,
các tổ chức ngồi nhà trường (trong đó GVCN đảm nhận vai trị tạo hành lang
pháp lí) để HS xây dựng chương trình.
- Ngồi ra, GVCN tham gia cố vấn hướng dẫn, góp ý cho HS về chương trình
như: kịch bản nội dung chương trình; nguồn kinh phí thực hiện chương trình;
truyền thơng chương trình; đạo diễn, chịu trách nhiệm chương trình; ban hậu cần

của chương trình; duyệt kế hoạch với Ban Giám hiệu nhà trường…
3.3. GVCN khuyến khích HS tổ chức các hoạt động trải nghiệm như hoạt
động tình nguyện, nhân đạo, lao động cơng ích… để phát huy và lan tỏa văn
hóa và truyền thống của lớp mình
Khơng dừng lại ở việc tổ chức cho HS trải nhiệm, ở một mức độ giáo dục
cao hơn, chúng tơi đã khuyến khích HS chủ động tổ chức những hoạt động chiến
dịch, hoạt động nhân đạo, hoạt động tình nguyện, hoạt động lao động cơng ích…
Đây là những hoạt động có ý nghĩa lan tỏa giá trị rộng rãi bởi nó được tổ chức
khơng chỉ tác động bằng nhận thức mà bằng cả trái tim, tình cảm, đồng cảm, thấu
2
6


hiểu của HS trước những những con người có hồn cảnh đặc biệt khó khăn và
trước những vấn đề xã hội cần sự chung tay của cả cộng đồng.
- GVCN phối hợp với các tổ chức trong và ngoài nhà trường như Sở Lao động
thương binh xã hội, Sở tài nguyên môi trường, Trung tâm bảo trợ xã hội; Làng trẻ
SOS; Các bệnh viện; Trung tâm giáo dục dạy nghề người khuyết tật; Trung tâm
điều dưỡng người có cơng với cách mạng; Nghĩa trang liệt sĩ thành phố; các trường
học miền núi Nghệ An… để tạo điều kiện cho HS lớp chủ nhiệm được đóng góp
tình cảm, cơng sức vì sự phát triển tốt đẹp của cộng đồng.
- Hướng dẫn các em xây dựng chương trình kế hoạch hoạt động: Đặt tên cho
hoạt động; Xác định mục tiêu hoạt động; Xác định nội dung và hình thức hoạt
động; Chuẩn bị hoạt động; Lập kế hoạch; Thiết kế chi tiết hoạt động trên bản giấy;
Kiểm tra, điều chỉnh và hoàn thiện chưng trình hoạt động…
Nhiều năm qua, HS lớp chủ nhiệm của tôi đã phối hợp tổ chức những hoạt
động thường niên để lan tỏa văn hóa và truyền thống tập thể lớp như sau:
+ Hoạt động chiến dịch: Giờ trái đất; Tiết kiệm năng lượng;An tồn giao thơng;
+ Hoạt động tình nguyện: Tiếp sức mùa thi; Mùa hè xanh; Ngày chủ nhật xanh;
Chăm sóc Quảng trường Hồ Chí Minh; Chương trình “Thắp nến tri ân” ở nghĩa

trang liệt sĩ; dự án “Trường học xanh”…
+ Hoạt động nhân đạo: Tổ chức chương trình Xuân yêu thương cho các em
làng trẻ SOS, bệnh nhân bệnh viên ung bướu Tỉnh Nghệ An; Chương trình Nhịp
đập yêu thươngtrẻ em ở Trung tâm giáo dục và dạy nghề trẻ em khuyết tật; Tri ân
người có công với cách mạng ở Trung tâm điều dưỡng; Tặng quà cho các em
nghèo miền núi “Mùa đông ấm”…
4. Biện pháp tạo động lực và truyền cảm hứng cho mỗi HS trong việc xây
dựng văn hóa và truyền thống cho tập thể lớp
Có nhà hiền triết đã từng nói: “Người thầy trung bình chỉ biết nói – Người
thầy giỏi biết giải thích – Người thầy xuất chúng biết minh họa – Người thầy vĩ đại
biết truyền cảm hứng”. Quả đúng như vậy, bất kể một giải pháp giáo dục nào của
người thầy nếu thành công khi và chỉ khi người thầy đó truyền cảm hứng và động
lực cho học sinh hướng đến mục tiêu giáo dục mà mình mong muốn.
Theo đó, GVCN muốn xây dựng văn hóa và truyền thống của tập thể lớp thì
khơng thể thiếu biện pháp truyền cảm hứng và động lực cho mỗi thành viên trong
lớp, để bất kỳ HS nào cũng xem việc xây dựng tập thể lớp vững mạnh, có văn hóa
và truyền thống riêng, đó khơng phải là sự bắt buộc của GVCN mà trở thành nhu
cầu, mong muốn, khát khao của các em khi đến trường. Dưới đây là những cách
thức tôi đã tạo động lực và truyền cảm hứng cho HS lớp chủ nhiệm của mình.
2
7


4.1. Tạo động lực và truyền cảm hứng cho HS bằng chính tấm gương mẫu
mực của người GVCN
GVCN khơng thể xây dựng văn hóa và truyền thống cho tập thể lớp chủ
nhiệm nếu bản thân người giáo viên không phải là tấm gương mẫu mực về năng
lực sư phạm và đạo đức nhà giáo. Năng lực sư phạm tài hoa là điều kiện cần để
giáo viên có thể tổ chức các hoạt động giáo dục nhằm xây dựng được văn hóa và
truyền thống riêng cho lớp, nhưng đạo đức nhân cách nhà giáo là điều kiện đủ để

các em có đủ sự tin cậy ấm áp và yêu thương, mong muốn, khao khát được cùng
GVCN của mình xây dựng tập thể lớp vững mạnh, ngày càng gắn bó và phát triển,
mang bản sắc riêng. Nói như Usinxki rằng: Nhân cách của người thầy là sức mạnh
có ảnh hưởng to lớn đối với học sinh, sức mạnh đó khơng thể thay thế được bằng
bất kỳ cuốn sách giáo khoa nào, bất kỳ câu chuyện châm ngôn đạo đức, bất kỳ hệ
thống khen thưởng hay trừng phạt nào khác”
4.2. Tạo động lực và truyền cảm hứng qua những câu chuyện về “lớp học lí
tưởng” trong lịch sử truyền thống trường THPT ..... và ở những ngơi trường
trong và ngồi nước
a) Lớp học lý tưởng
Lớp học lý tưởng ở đây được hiểu là lớp học đặc biệt, phát triển trên một hồn
cảnh khơng thuận lợi (cả về mặt khách quan lẫn chủ quan) để xây dựng được văn hóa
và truyền thống của tập thể, những kết quả giáo dục đạt được của tập thể lớp đó đã có
những tác động tích cực trong cộng đồng, truyền được cảm hứng cho những tập thể
lớp khác xây dựng được văn hóa và truyền thống riêng cho lớp mình.

b) Cách thức tạo động lực và truyền cảm hứng qua những câu chuyện về
“lớp học lý tưởng”
GVCN cần có vốn hiểu biết sâu rộng về những lớp học lý tưởng của trường
Quốc học Vinh – THPT ..... và của những ngơi trường trong và ngồi nước.
-

+Trường THPT ..... là một trong những ngơi trường phổ thơng có truyền
thống lâu đời bậc nhất trên cả nước. Với truyền thống 100 năm xây dựng và phát
triển, trải qua bao biến động thăng trầm của lịch sử dân tộc nơi đây là cái nơi đào
tạo hiền tài, đóng góp to lớn cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước. Truyền
thống vẻ vang tự hào của nhà trường được tạo nên bởi mỗi cá thể là giáo viên và
học sinh của trường trong “dịng sơng lịch sử” và biết bao tập thể lớp trong suốt
100 năm qua. Bởi vậy, thật thiếu sót nếu GVCN khơng biết cách truyền động lực
và cảm hứng cho HS lớp mình bằng những câu chuyện đáng khâm

2
8