Chương 2 Chủ nghĩa xã hội khoa học

Chương 2: Sứ
mệnh lịch sử của
giai cấp cơng
nhân
Nhóm 6


Nội dung
1. Quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin về giai cấp
công nhân và sứ mệnh lịch sử thế giới của giai cấp
công nhân

2. Giai cấp công nhân và thực hiện sứ mệnh lịch sử
của giai cấp công nhân hiện nay

3. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt
Nam


1. Quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin
về giai cấp công nhân và sứ mệnh lịch sử
thế giới của giai cấp công nhân
1.1. Khái niệm và đặc điểm của
giai cấp công nhân:
Nguồn gốc giai cấp công nhân
- Giai cấp công nhân ra đời gắn liền
với sự ra đời và phát triển của phương
thức sản xuất tư bản chủ nghĩa.
- Giai cấp cơng nhân có nguồn gốc từ
tất cả các giai cấp và tầng lớp trong

xã hội


Hai đặc trưng cơ bản xác định giai cấp công nhân

Về phương thức lao động:
Những người trực tiếp hay
gián tiếp vận hành các cơng cụ
sản xuất có tính chất cơng
nghiệp ngày càng hiện đại

Về vị trí trong QHSX TBCN:
Giai cấp cơng nhân là những
người khơng có tư liệu sản
xuất, phải làm thuê, bán sức lao
động cho nhà tư bản và bị nhà
tư bản bóc lột giá trị thặng dư.


Khái niệm giai cấp cơng nhân
Tập đồn xã hội
ổn định

Là lực lượng chủ yếu của
tiến trình lịch sử quá độ từ
CNTB lên CNXH

Hình thành và phát triển
cùng với sự phát triển của
nền công nghiệp hiện đại

Đại diện cho lực lượng
sản xuất tiên tiến


1.2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công
nhân:
- Sứ mệnh lịch sử của một giai cấp là toàn bộ nhiệm vụ mà
lịch sử giao cho giai cấp đó để thực hiện bước chuyển cách
mạng từ một hình thái kinh tế - xã hội đã lỗi thời sang một hình
thái kinh tế - xã hội mới cao hơn, tiến bộ hơn.
- Sứ mệnh lịch sử của giai cấp cơng nhân: Lãnh đạo nhân dân lao
động đấu tranh xóa bỏ chế độ TBCN, xóa bỏ mọi chế độ áp bức bóc
lột; giải phóng giai cấp cơng nhân và nhân dân lao động; xây dựng xã
hội XHCN và CSCN.


Dưới sự lãnh đạo
của Đảng cộng
sản, giai cấp công
nhân đấu tranh
giành chính quyền
về tay mình và
nhân dân lao động.

Sau khi giành được
chính quyền, giai
cấp cơng nhân cần tổ
chức bảo vệ chính
quyền chống lại sự

chống phá của các
thế lực thù địch và
xây dựng xã hội
mới.

Giai cấp công nhân
trực tiếp sản xuất
ra sản phẩm công
nghiệp ngày càng
hiện đại để xây
dựng cơ sở vật
chất – kỹ thuật cần
thiết cho CNXH.


1.3: Những điều kiện quy định và thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai
cấp công nhân
Địa vị kinh tế xã hội của GCCN
trong CNTB

Điều kiện khách
quan

Đặc điểm chính
trị - xã hội


Địa vị kinh tế - xã hội của
GCCN
GCCN đại diện cho LLSX và PTSX tiên

tiến, hiện đại.
Lơi ích của GCCN >< trực tiếp với lợi ích
của GCTS
Sự phát triển của nền đại công nghiệp
TBCN tạo khả năng để GCCN thực hiện
thắng lợi SMLS của mình

Đặc điểm chính trị - xã hội
của GCCN
GCCN là giai cấp tiên tiến
GCCN có tinh thần cách mạng triệt
để
GCCN có tính tổ chức kỷ luật cao

GCCN có bản chất quốc tế
10


Điều kiện chủ quan
Đạt đến trình độ tự
giác về lợi ích, vai trò
lịch sử bằng việc tiếp
thu chủ nghĩa Mác –
Lênin.

Thường xuyên giữ
vững và củng cố trong
phong trào công nhân.

Tổ chức liên minh với

các giai cấp, tầng lớp
khác trong xã hội.

Lật đổ được sự thống
trị chính trị của giai cấp
tư sản, thiết lập được
chính quyền nhà nước
của giai cấp cơng nhân.

Nâng cao chất lượng
mọi mặt: trình độ học
vấn, trí tuệ, nghề
nghiệp; trình độ giác
ngộ chính trị; năng lực
tổ chức quản lý


Vai trò quyết định của Đảng cộng sản trong việc
thực hiện thắng lợi sứ mệnh lịch sử của giai cấp
công nhân
Khái niệm Đảng cộng sản:
- Đảng cộng sản là đội tiên phong của
giai cấp cơng nhân, là tổ chức chính trị
cao nhất, là lãnh tụ chính trị, là bộ tham
mưu chiến đấu của giai cấp công nhân,
lấy chủ nghĩa Mác - Lênin làm nền tảng
tư tưởng và kim chỉ nam hành động


Vai trò của Đảng Cộng sản trong việc thực hiện thắng lợi

sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
- Truyền bá lý luận cách mạng vào phong trào
công nhân và quần chúng nhân dân, giác ngộ, lôi
cuốn họ vào cuộc đấu tranh cách mạng, chuyển
phong trào đấu tranh từ tự phát thành tự giác.
- Vận dụng chủ nghĩa Mác – Lê nin vào hoàn cảnh
cụ thể của đất nước, đề ra cương lĩnh chính trị,
đường lối chiến lược, sách lược và phương pháp
cách mạng đúng đắn.
- Lãnh đạo, tổ chức thực hiện thắng lợi cương lĩnh
chính trị, đường lối chiến lược, sách lược và
phương pháp cách mạng đó.


2. Giai cấp công nhân
và thực hiện sứ mệnh
lịch sử của giai cấp
công nhân hiện nay:


2.1. Sự thay đổi của giai cấp công nhân trong thời đại
ngày nay:

Các nước đang
phát triển

Các nước tư
bản phát triển

Là những người

cơng nhân
truyền thống

Giai cấp cơng
nhân có trình
độ tri thức ngày
càng cao

Công nhân thủ
công

Chiếm khoảng
50 – 70% lực
lượng lao động

Bộ phận nhỏ cơng
nhân làm việc trong
nhà máy cơng nghệ
hiện đại

Trình độ tri thức không
làm thay đổi bản chất
của giai cấp công nhân
trong chủ nghĩa tư bản


- Một bộ phận cơng nhân đã có cổ phần (tỷ lệ nhỏ) trong các cơng ty, xí
nghiệp. Những biểu hiện mới trên đây không làm thay đổi bản chất bóc lột
của CNTB.
- Theo báo cáo của ILO (Tổng liên đồn Lao động thế giới) nếu tỷ suất bóc

lột giá trị thặng dư ở thế kỷ XIX là 1/20 thì hiện nay tỷ suất bóc lột giá trị
thặng dư đã tăng lên 1/300.
=> Trong thời đại ngày nay, giai cấp công nhân là những người lao động, sản
xuất trong các ngành cơng nghiệp thuộc trình độ cơng nghệ khác nhau mà địa
vị kinh tế - xã hội thì tùy thuộc vào chế độ xã hội đương thời. Ở các nước tư
bản, họ là những người khơng có hoặc về cơ bản khơng có tư liệu sản xuất,
phải đi làm th cho giai cấp tư sản và bị giai cấp tư sản bóc lột giá trị thặng
dư. Ở các nước XHCN, họ là giai cấp cầm quyền, lãnh đạo, cùng nhân dân lao
động làm chủ tư liệu sản xuất chủ yếu của xã hội nhằm xây dựng xã hội
XHCN.


2.2. Thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp
công nhân trên thế giới hiện nay
Nội dung kinh tế
Nội dung chính trị
Nội dung VH-XH


Nội dung kinh tế
- Giai cấp công nhân là giai cấp sản xuất ra của cải vật
chất cho xã hội hiện đại bằng phương thức cơng
nghiệp mang tính xã hội hóa cao
- Tư cách là lực lượng sản xuất cơ bản tiên tiến, trực
tiếp và tham gia quá trình sản xuất, tái sản xuất của
cải vật chất, giai cấp công nhân góp phần quyết định
sự tồn tại và phát triển xã hội.
- Nội dung kinh tế này là yếu tố sâu xa nhất khẳng định
sự cần thiết của sứ mệnh lịch sử của giai cấp cơng
nhân đối với q trình phát triển của văn minh nhân

loại.
- Thực hiện đầy đủ và thành công nội dung kinh tế này
cũng là điều kiện vật chất để bảo đảm thắng lợi của
chủ nghĩa xã hội.


Nội dung chính trị
-

-

-

Nội dung chính trị - xã hội của sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
được xác định là cuộc đấu tranh vì các mục tiêu của chủ nghĩa xã hội, như
cơng bằng, bình đẳng, dân chủ… và tập trung nhất là việc xác lập chế độ
chính trị - xã hội mới do giai cấp cơng nhân lãnh đạo
Cách mạng công nghiệp 4.0 đang tạo cơ hội và làm nổi bật các nội dung
sau: Dân chủ hóa - cơng nghệ số giúp người dân có điều kiện tốt hơn để
giám sát và chia sẻ quyền lực với nhà nước đương trị. Công nghệ và thiết bị
ngày càng cho phép người dân tiếp cận gần hơn với chính phủ để nêu ý
kiến, để cùng phối hợp hoạt động. Đồng thời, các chính phủ cũng sở hữu
sức mạnh về công nghệ để tăng cường sự quản trị của mình đối với người
dân
Cùng với những cơ hội để phát triển dân chủ, cơng bằng, bình đẳng, cuộc
cạnh tranh - đấu tranh giữa “hai con đường”, giữa chế độ xã hội chủ nghĩa
và chế độ tư bản chủ nghĩa dường như cũng sắp bước vào một bước ngoặt
lịch sử mới. Giai cấp cơng nhân với trình độ được tri thức hóa, với tổ chức
khoa học và tinh thần cách mạng sẽ vẫn là chủ thể hàng đầu của những

Nội dung văn hoá- xã hội:
Trên phương diện văn hoá:
- Hiện nay, các học giả đã đưa ra nhiều cách tiếp cận mới về CNXH, rằng: “Chủ nghĩa
xã hội là văn minh hóa văn hóa, chứ khơng chỉ giản đơn là sự vận động của vật chất và
phúc lợi vật chất của mọi người… Chủ nghĩa xã hội là chủ nghĩa nhân văn, không chỉ
trên nguyên tắc loại trừ mọi hình thức bóc lột, áp bức, bần cùng hóa, bạo lực, mà căn
bản là các quan hệ xã hội toàn diện và lối sống hàng ngày xứng đáng với tính người…
Chủ nghĩa xã hội là sự bảo đảm tính phụ thuộc biện chứng và sâu sắc của sự phát triển
tự do từng cá nhân với sự phát triển tự do của mọi người trong xã hội”.
- Quan niệm về chủ nghĩa xã hội đầy tính nhân văn ấy sẽ làm mới, cập nhật và có điều
kiện rộng rãi hơn trong q trình hiện thực hóa. 


Ở phương diện xã hội

“Đang xuất hiện ngày càng
đông đảo tầng lớp/giai cấp
sáng tạo trong lĩnh vực khoa
học, công nghệ, thiết kế,
nghệ thuật, văn hóa, giải trí,
truyền thơng, giáo dục - đào
tạo, y tế, pháp luật”

Cách mạng công nghiệp 4.0
và kinh tế sáng tạo, lao động
sáng tạo ngày càng chiếm vị
trí chủ đạo trong lực lượng
lao động xã hội, đặt ra vấn
đề nhìn nhận lại vai trị của

các giai cấp, tầng lớp trong
xã hội hiện đại.


03

Sứ mệnh lịch sử của
giai cấp công nhân Việt
Nam


3.1. Đặc điểm của giai cấp công nhân Việt
Nam
“Giai cấp công nhân Việt Nam là một lực
lượng xã hội to lớn, đang phát triển bao
gồm những người lao động chân tay và
trí óc, làm cơng hưởng lương trong các
loại hình sản xuất kinh doanh và dịch vụ
công nghiệp hoặc sản xuất, kinh doanh,
dịch vụ có tính chất cơng nghiệp”.
(ĐCSVN, Văn kiện Hội nghị lần thứ sáu
BCHTW khóa X, Nxb CTQG,HN, 2008,
tr.43)


Đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam
- Với chính sách khai thác thuộc địa của chủ nghĩa thực dân Pháp ở Việt
Nam, giai cấp công nhân Việt Nam đã ra đời từ đầu thế kỷ này, trước cả
sự ra đời của giai cấp tư sản Việt Nam và là giai cấp trực tiếp đối kháng
với tư bản thực dân Pháp.

- Sinh ra và lớn lên ở một nước thuộc địa nửa phong kiến, dưới sự thống trị
của đế quốc Pháp, một thứ chủ nghĩa tư bản thực lợi không quan tâm mấy
đến phát triển công nghiệp ở nước thuộc địa, nên giai cấp công nhân Việt
Nam phát triển chậm.
- Mặc dù số lượng ít, trình độ nghề nghiệp thấp, còn mang nhiều tàn dư
của tâm lý và tập quán nông dân, song giai cấp công nhân Việt Nam đã
nhanh chóng vươn lên đảm đương vai trị lãnh đạo cách mạng ở nước ta
do những điều kiện sau đây:


Giai cấp cơng
nhân Việt Nam
sinh ra trong lịng
một dân tộc có
truyền thống đấu
tranh bất khuất
chống ngoại xâm

Giai cấp cơng nhân Việt
Nam ra đời và từng bước
trưởng thành trong khơng
khí sơi sục của một loạt
phong trào yêu nước và các
cuộc khởi nghĩa chống thực
dân Pháp liên tục nổ ra từ
khi chủ nghĩa đế quốc Pháp
đặt chân lên đất nước ta

Vào lúc đó, phong trào cộng
sản và cơng nhân thế giới

phát triển, cuộc Cách mạng
Tháng Mười Nga bùng nổ,
thắng lợi và ảnh hưởng đến
phong trào dân tộc dân chủ ở
nước khác, nhất là ở Trung
Quốc, trong đó có phong trào
cách mạng ở nước ta.